دیدار رسمی بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر هند از ایران ۱۲-۸ اردیبهشت ماه ۱۳۵۳
| دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران/سال ۱۳۵۳ خورشیدی | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۵۳ خورشیدی تازی |
دیدار رسمی بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر هند از ایران ۱۲-۸ اردیبهشت ماه
بامداد روز یکشنبه ۸ اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر هند برای یک دیدار رسمی چهار روزه از ایران، دهلی نو را با هواپیما به سوی تهران ترک گفت. یک هیات مهم و اقتصادی و سواران سینگ وزیر امور خارجه هند، همراه بانو گاندی در این سفر خواهند بود. نخست وزیر هند پیش از پرواز به سوی تهران گفت: ایران در اوضاع سیاست بین المللی کنونی که پیوسته در دگرگونی است، نقش بسیار مهمی دارد. من از سفر خود به تهران شادمانم، زیرا تصور می‌کنم که حفظ تماس با رهبران جهانی دارای اهمیت بسیار است. در پاسخ به این پرسش که بانو گاندی چه انتظار از نخستین سفر خود به ایران دارد، بانو گاندی گفت که هدف سیاست خارجی هند همواره بر پایه تقویت روابط با ملت‌های دوست و کاهش اختلافات میان کشورها استوار بوده است.
این دومین نخست وزیر هند است که در تاریخ پس از استقلال هند از ایران دیدن می‌کند. در سال ۱۳۳۸ جواهر لعل نهرو نخست وزیر هند و پدر بانو گاندی از ایران دیدن کرد و در آن سفر بانو گاندی به عنوان منشی پدرش همراه بود. به بهانه ورود بانو گاندی یک نمایشگاه از پیشرفت‌های هند در انجمن روابط فرهنگی ایران و هند دایر شد.
باریابی بانو ایندیرا گاندی به پیشگاه آریامهر شاهنشاه ایران ۹ اردیبهشت ماه
نخستین دور گفتگوها در کاخ نخست وزیری انجام یافت و دور دوم با بودن نخست وزیر ایران و وزیران خارجه دو کشور در پیشگاه همایونی انجام گردید و سپس باشندگان ناهار را میهمان شاهنشاه آریامهر در کاخ نیاوران بودند.
روز ۹ اردیبهشت ماه ساعت هشت و سی دقیقه بامداد نخستین دور گفتگوهای هویدا و بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر هند در کاخ نخست وزیری انجام یافت. وزیران خارجه ایران و هند و چند تن از پایوران دیگر از هیات‌های دو کشور هویدا و گاندی را همراهی کردند. گفتگوهای امروز کاخ نخست وزیری بیشتر به بررسی مسایل پیرامون توسعه همکاری‌های اقتصادی و صنعتی دو کشور دور می‌زد. گفتگوهای بانو گاندی در تهران تا چهارشنبه شب ادامه خواهد داشت و چارچوب همکاری‌های آینده ایران ایران و هند را استوار خواهد نمود.
پس از پایان گفتگوها در کاخ نخست وزیری، بانو ایندیرا گاندی به همراه هویدا نخست وزیر به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در کاخ نیاوران بار یافتند. گفتگوهای امروز کاخ نیاوران به باورکارشناسان آگاه، پیرامون جستارهای بی شماری بود که در بالای آن امنیت اقیانوس هند و دورنمای پیشنهاد شاهنشاه آریامهر، دایر بر ایجاد یک بازار مشترک از کشورهای اقیانوس هند قرارد دارد. بانو ایندیرا گاندی و هویدا و وزیران امورخارجه دو کشور ناهار را میهمان اعلیحضرتین در کاخ نیاوران بودند. این باریابی سه ساعت به درازا کشید.
میهمانی شام رسمی در کاخ نخست وزیری
شبانگاه بانو گاندی در میهمانی نخست وزیر ایران که به سرفرازی همتای خود بانو گاندی نخست وزیر هند در کاخ نخست وزیری برگزار شده بود، شرکت نمود. هویدا در این میهمانی در سخنانی به بانو گاندی گفت:
- با اشاره به آمادگی ایران و پیشنهاد شاهنشاه به کمک به حل مسایل و بحران‌های اقتصادی و مالی بین المللی و هم چنین یاری کشورهای در حال توسعه چون هند، در ادامه پیشرفت و ترقی، کمک ایران و پیشنهاد شاهنشاه بدون قید و شرط است، انگیزه این کمک صدقه نیست، بلکه کمک به برقراری یک نظام اقتصادی معقول تر و منصفانه تر در جهان و دلبستگی به این اصل است که همه مردم حق دارند آسوده خاطر از گزند فقر و گرسنگی زندگی کنند. مسایل و مشکلات جامعه بین المللی همه ناشی از جنگ و دشمنی نیست، بلکه بیشتر از آنجا ناشی می‌شود که مردم بیش از پیش به وابستگی و اتکای ملت‌ها به یکدیگر آگاهی یافته‌اند، اینکه دیر زمانی است که جهان سوم از این بابت که نتوانسته است از خود در برابر سلطه اقتصادی اقتصادهای پیشرفته دفاع کند، رنج برده و چنانکه شاهنشاه فرمودند:
- به تمام شکایات جهان سوم علیه روابط نابرابر و غیر عالادنه بازرگانی جز سکوت و بی اعتنایی پاسخی داده نشده است.
- اینکه بعضی‌ها گفته‌اند که تمام معایب و مشکلات اقتصاد جهان از افزایش بهای نفت ناشی شده نه درست و نه جوانمردانه. در هر جال از آنجا که افزایش بهای نفت ممکن است طرح‌های عمرانی کشورهای در حال توسعه را مختل و برای مدت کوتاهی، مسایلی از لحاظ تطبیق و هماهنگی برای اقتصاد جهان ایجاد کند، شاهنشاه با حسن تدبیر پیشنهادی سازنده و پر دامنه و خیرخواهانه برای مسایل کشورهای در حال توسعه و پیشرفته مطرح فرموده‌اند.
- از پیشنهاد شاهنشاه همه آگاه هستند و این با جامعه بین المللی است که درباره به ثمر رساندن آن تصمیم بگیرد. قطع نظر از اینکه این پیشنهاد سرانجام اجرا شود یا به اجرا در نیاید، ایران از نیت و مقصود خود یعنی کمک به آنهایی که نیازمند یاری هستند، دست برنخواهد داشت.
بانو ایندیرا گاندی در پاسخ به سخنان امیرعباس هویدا نخست وزیر با اشاره به پیوندهای دو ملت ایران و هند و با ابراز خوشوقتی از سفر به ایران چنین گفت:[۱]
در شرایط امروز که اوضاع جهان به سرعت در حال دگرگونی است، فرصت تبادل نظر با شاهنشاه حایز اهمیت ویژه‌ای است. در ماه‌های اخیر اوضاع جهان عمیقا دگرگون شده و مسایل تازه مسولیت‌های بزرگتر بوجود آورده است. در این موقع حساس جهانی ایران، تحت رهبری پرتوان شاهنشاه آریامهر که دارای اندیشه نو و در عین حال علاقمند به حفظ فرهنگ کهن ایران هستند در راه ترقی به پیش می‌رود. ما از اهمیتی که ایران برای همکاری منطقه‌ای در زمینه توسعه بازرگانی و اقتصادی قایل است حسن استقبال می‌کنیم. ایدآلیسم و واقع بینی در همه موارد با یکدیگر مغایرت ندارد، کوشش ما برای توانگری حکم می‌کند که در راه توسعه اقتصادی سراسر این منطقه از جهان کوشا باشیم.
ایران و هند مسایل مشابهی به میراث گرفته‌اند، زمینه گسترش برای توسعه دامنه و افزایش عمیق کارهای صنعتی و علمی و علاقه ما به همکاری ابعاد مستحکمی یافته و تدابیر بی شماری برای توسعه زمینه همکاری‌های اقتصادی دو کشور به عمل آمده است. هند از اصل همزیستی و همکاری میان ملت‌ها صرف نظر از نظام‌های سیاسی و سیاست‌های خارجی آنها پیوسته پشتیبانی می‌کند و اعتقاد دارد در جهان امروز که تکنولوژی، ملت‌ها را نزدیک تر و متکی تر به یکدیگر ساخته، دوستی با گروهی از کشورها نباید به منزله خصومت با گروه دیگری از کشورها تلقی شود.
هر کشور به مقتصای تجربه تاریخی و موقعیت جغرافیایی و برخورداری از برخی از ثروت‌های طبیعی خاص خویش نیز هست. راه حلی که برای این مسایل جستجو می‌شود باید به گونه‌ای باشد که از تشنجات بین المللی بکاهد و حس مسولیت جمعی بشر را تقویت کند.
هند با چنین روحیه‌ای به مسایل موجود میان پاکستان، بنگلادش و هند پرداخته است. ما خوشنودیم که ابتکارهایی که برای از میان برداشتن عدم اعتماد و کاهش خصومت و یافتن راه حل‌هایی مبتنی بر انسانیت و نه ارضای غرور ملی، به خرج داده‌ایم ثمراتی به بار آورده است. ما در یک لحظه مهم در تاریخ نوین خود به آرمان صلح جامه تحقق پوشاندیم.
بازدید از اسپهان و شاهین‌شهر اسپهان
ساعت ۱۰ بامداد روز سه شنبه ۱۰ اردیبهشت ماه سه فروند هلیکوپتر در آسمان شفاف شاهین شهر نمایان شد و کوتاه زمانی پس از آن در فرودگاه شمار یک و در کنار استخر زیبای شاهین شهر به زمین نشست. پرچم‌های بی شمار ایران و هند که در دو سوی بلوارهای سرسبز و زیبای شاهین شهر در اهتزاز بود، نشان می‌داد که این شهر نوبنیاد، پذیرای میهمانی گرامی از سرزمین هند است. پس از فرود هلیکوپترها، بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر به همراه ایرج وحیدی وزیر نیرو و انرژی، سفیر هند در دربار شاهنشاهی، آقای شهابی معاون استانداری و فرماندار اسپهان، تیمسار فرماندهی مرکز توپخانه، شهردار و سیف اله و اسداله رشیدیان که از بنیادگزاران شاهین شهر هستند، از هلیکوپتر پیاده شدند. در اینجا دختر خردسال هاله برومند یک دسته گل زیبا به بانو ایندیرا گاندی فراداشت. سپس مهندس عبدالرشید برومند از سوی بنیانگذاران و مجریان پروژه شاهین شهر و اهالی به زبان انگلیسی چنین گفت:
- خانم نخست وزیر
- افتخار دارم از جانب اهالی و موسسین شهر نوبنیاد شاهین شهر، ورود شما را به این محل گرامی دارم. امیدوارم که بازدید سرکار از شاهین شهر مورد توجه قرار گیرد، مردم ایران از مناسبات دوستانه و همبستگی‌ها و همکاری‌های صمیمانه‌ای که میان دو کشور و دو ملت ایران و هند وجود دارد از صمیم قلب شادمان هستند و آرزوی دارند، زیر رهبری شاهنشاه آریامهر و با توجه‌های رهبران عالیقدر هند این مناسبات حسنه روز به روز پایدارتر و استوارتر گردد.
در این هنگام، عبدالغفار برومند که در جلوی پیشبازکنندگان قرار داشت، پیشبازکنندگان را به نخست وزیر هند شناساند آنگاه بانو گاندی و همراهان با خودرو رهسپار دبیرستان شاهین شهر شدند. زیبایی‌های طبیعی در مسیر نشان از سرسبزی و صفا و طراوت ویژه شاهین شهر دارد، بیش از اندازه توجه نخست وزیر هند را به خود کشید. در دو سوی خیابان‌های مسیر بانو ایندیرا گاندی، گروه کثیری از دختران و پسران دانش آموز ساکن شاهنین شهر اجتماع کرده بودند و با فریادهای جاوید شاه و کف زدن‌های پیوسته به میهمان والا جاه کشور ابراز احساسات می‌کردند.
در ورودی دبیرستان شاهین شهر که در بلوار پهلوی قرار دارد، فرخنده برومند دسته گل زیبایی به نخست وزیر هند فراداشت. انبوهی از ساکنان شاهین شهر و گروهی از هندیان مقیم اسپهان از بانو ایندیرا گاندی پیشباز کردند و سپس نخست وزیر هند و همراهان در سالن بزرگ دبیرستان شاهین شهر به استراحت پرداختند. در این جا، مهندس اسفندیاری یکی از مهندسین گروه مشاور عافا در گزارشی رسا، درباره کارهای انجام یافته در بنیانگذاری و پروژه شاهین شهر به آگاهی بانو ایندیرا گاندی رساند و افزود که سازمان عمران شاهین شهر در پی منویات رهبر عالی قدر کشور، شاهنشاه آریامهر و در اجرای سیاست عمومی دولت در مورد فراهم ساختن مسکن در قطب‌های صنعتی، نخستین گام را برای حل مسله مسکن در منطقه پر جمعیت اسپهان برداشت.
مهندس فیروز اسفندیاری سپس گفت:
- در اینجا باید از مهندسین مشاور تاتا که هم اکنون ساختمان ۵۱۰ دستگاه خانه آپارتمانی و ویلایی برای کارمندان خارجی صنایع هلیکوپترسازی آغاز شده که یک محله آمریکایی را با کلیه نیازهای مربوط در شاهین شهر ایجاد می‌کند، در این جا، یک مدرسه امریکایی به گنجایش ۱۵۰۰ دانش آموز در دبستان و دبیرستان، باشگاه، کلیسا، سوپر مارکت و تاسیسات ورزشی و بازرگانی بوجود خواهد آمد. اصولا پروژه شهرسازی شاهین شهر بر اساس تقسیمات محله‌ای است که بر اساس گروه‌های اقتصادی و اجتماعی هر یک از محله‌ها میان سه تا پنج هزار تن جمعیت خواهد داشت و مرکز محله خدمات عمومی،رفاهی،تفریحی و بازرگانی را در برخواهد گرفت. هر پنج یا هفت محله یک منطقه یا ناحیه را در برخواهد گرفت که در مرکز آن، مرکزهای تفریحی و بازرگانی بزرگتر بوجود خواهد آمد.
- پروژه اجرایی شاهین شهر در سه فاز انجام می‌گیرد. هم اکنون فاز نخست در دست ساختمان است، شاهین شهر در گام نهایی دارای ۳۵ هزار یکان مسکونی و دویست هزار تن جمعیت خواهد شد. در شاهین شهر دو پارک بزرگ به نام آریامهر و یاسمن پیش بینی شده که پهنه اولی ۲۵۰٫۰۰۰ متر مربع و پهنه دومی ۱۴٫۰۰۰ متر مربع خواهد داشت و تاسیسات تفریحی، ورزشی در آنها پیش بینی شده است و پارک‌های محلی نیز ساخته خواهد شد. شاهین شهر با ساختن بلوارهای ۵۰ تا ۱۰ متری و یک خط کمربندی و اتوبان بزرگی که ساخته می‌شود به اسپهان فرودگاه بین المللی مستقل خواهد گردید، بدین سان، فاصله شاهین شهر تا اسپهان به ۱۵ دقیقه کاهش خواهد یافت. در شاهین شهر سیستم لوله کشی آب، برق فشار قوی، تلفن و اگو وجود دارد و پس آب (فاضلاب) شهر با سیستم پالایش برای امور کشاورزی آماده می‌شود.
مهندس اسفندیاری سپس با اشاره به نقشه‌ها و پروژه‌های گوناگون شهرسازی شاهین شهر توضیحات کاملی در زمینه میزان زمین‌های مسکونی نسبت به فضای سبز، خدمات شهری و خیابان‌ها و راه‌ها در طرح حامع شاهین شهر به آگاهی نخست وزیر هند رسانید. بانو گاندی کارها و تلاش‌های سازنده‌ای را که در این دشت پهناور، آمادگی و سرسبزی خاک برای ایجاد چنین شهر مدرن و زیبایی انجام شده، ستودند. سپس بانو گاندی از یکی از خانه‌های مسکونی شاهین شهر، بدون برنامه از پیش نهاده بازدید کرد که بسیار مورد توجه ایشان قرار گرفت به ویژه شیوه معماری و محاسبه و تطبیق واحد مسکونی بر اساس نیازهای یک خانواده پر جمعیت، توجه بانو گاندی را بیش از اندازه به خود کشید. بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر با پسواز اسداله و سیف اله رشیدیان و عبدالغفار برومند و سایر بنیادگذاران شاهین شهر سوار هلیکوپتر شدند و به اسپهان بازگشتند.
فراداشت دسته گل به بانو گاندی هنگام ورود به شاهین شهر
بانو گاندی و وزیر نیرو به گزارش کارهای عمرانی شاهین شهر گوش فرا می دهند
بازدید بانو گاندی از یکی از خانه‌های شاهین شهر
بانو گاندی در بازدید از بناهای تاریخی اسپهان
پیشباز گرم بانوان اسپهانی از بانو گاندی
ایوار بانو گاندی از اسپهان به تهران بازگشت. عباس خلعتبری وزیر خارجه به دیدار نخست وزیر هند رفت.
میهمانی رسمی شام کاخ نیاوران ۱۰ اردیبهشت ماه
شبانگاه میهمانی شام رسمی به سرفرازی ورود ایندیرا گاندی نخست وزیر در کاخ نیاوران برگزار شد. در این میهمانی والاحضرت شاهپور غلامرضا پهلوی، سرکار علیه بانو فریده دیبا، امیرعباس هویدا نخست وزیر، رییس مجلس سنا، رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت و شماری از وزیران و پایوران کشوری دعوت داشتند.
اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر سر میز شام به سرفرازی ورود ایندیرا گاندی سخنانی ایراد فرمودند: [۲]
خانم نخست وزیر
مایلم خشنودی عمیق خود را از سفر شما به ایران هر چند که کوتاه مدت است بار دیگر ابراز دارم، ولی ما می‌دانیم که حضور شما در کشورتان برای کوشش‌های عظیمی که برای بهبود وضع زندگی ملت خود بکار می‌برید ضرورت دارد. خشنودی ما از مسافرت شما در این منعکس است که تمایل صمیمانه ما را برای هر چه نزدیکتر شدن روابط دو کشور نشان می‌دهد و باید بگویم که این نزدیکی روابط باید همیشه یک امر طبیعی به حساب آید. قرابت‌های بسیاری میان دو ملت ما وجود دارد. سابقه تاریخی ما، روشنفکری و فلسفه ما در زندگی موضوعاتی است که امروز بیش از همیشه دو ملت در آن منتشر کند. با توسعه مناسبات دو کشور ما نه تنها به امر صلح کمک می‌کنیم، بلکه سرانجام کوشش خواهیم کرد که تحرک تازه‌ای در این منطقه از جهان بوجود آوریم، بهم نزدیکتر شویم و به این ترتیب بکوشیم مسائلی را که همه با آن روبرو هستیم آسان تر حل کنیم. این مشکلات ناچیز نیستند. حل این مشکلات مستلزم کوشش‌های همه جانبه و متمرکزی است که باید بوسیله همه کشورهای منطقه به عمل آید تا به هدف خود که زندگی در صلح و صفا و دستیابی به زندگی بهتر، بالا بردن سطح زندگی مردم خود، همچنین علاوه بر هدف‌های مادی رسیدن به هدف‌های بشردوستانه است برسیم، زیرا تمام پیشرفت‌هایی که ممکن است در زمینه مادی بدست آوریم، بدون گذشته و فلسفه درخشان و عالی ما مفهومی نخواهد داشت. در این زمینه به عقیده من دو کشور ما می‌توانند سهم بزرگتری داشته باشند. من نمی‌خواهم وارد بحث درباره مذاکرات پرثمر خودمان بشوم، زیرا نتایج آن اعلام شده یا بزودی اعلام خواهد شد، ولی می‌توانم بگویم که من هرگز حسن نیت و تفاهمی را که در مذاکرات خود با شما داشتم با هیچ یک از مسئولان سایر کشورها نداشتم. فکر می‌کنم این روحیه مودّت و همکاری ابعاد فوق‌العاده‌ای یافته است، زیرا شنیده‌ایم که حتی تیم‌های فوتبال دو کشور ما که قاعدتاً می‌بایستی برای پیروزی نبرد کنند، امروز تصمیم گرفتند به افتخار شما نتیجه را مساوی اعلام نمایند. امیدوارم آنچه را که ما آغاز کرده‌ایم ادامه یابد و هر چه بیشتر توسعه یابد.
خانم نخست وزیر، در مدت اقامت تان در ایران اوقات خوشی را برای شما آرزو می‌کنم و شما را به خدا می‌سپارم و برای کشور بزرگ شما موفقیت و سعادت و شکوه آرزو می‌نمایم.
در پاسخ بیانات شاهنشاه آریامهر، بانو گاندی چنین گفت: [۳]
- شاهنشاها
- علیاحضرتا
- دو کشور ما مسیرهای جداگانه‌ای را طی کرده‌اند، لکن حتی در زندگی معاصر هند نیز یادآوری‌های بی شماری از پیوندهای تاریخی ایران و هند وجود دارد. در زبان هندی واژه‌های پارسی بسیار به گوش می‌رسد و موسیقی هندی پر از نواهای ایرانی است و سبک ایرانی و آذین ایرانی در بسیاری از بناهای هند به چشم می‌خورد.
- در نتیجه رهبری فعال شاهنشاه ایران به عصر صنعتی شدنسریع و همه جانبه‌ای گام نهاده و سرمایه‌ها برای توسعه و ترقی جامعه ایران به خدمت گرفته شده‌اند. آنچه که به همین اندازه حایز اهمیت است، جهت تازه‌ای است که به خدمات بهداشتی و فرهنگی در ایران داده می‌شود. ما از صمیم قلب از ابتکارات شاهنشاه برای کمک به کشورهای در حال توسعه چه بر اساس روابط دو جانبه و چه بر اساس مناسبات چند جانبه استقبال می‌کنیم و امیدواریم که این اقدام اعلیحضرت به زودی نتایج مفید خود را به بار آورد.
- اهمیت مسایل مادی را نمی‌توان نادیده گرفت ولی این بدان مفهوم نیست که باید منابع طبیعت را غارت کرد، زیرا مواهب طبیعی با اتلاف و نابودی جبران ناپذیرند.
مصاحبه خبرنگاران ایرانی با نخست وزیر هند
بانو گاندی در درازی سفر پر بار خود به ایران، دو بار به پیشگاه شاهنشاه آریامهر باریافت و دو دور گفتگوهای رسمی با هویدا نخست وزیر و یک بار نیز با عباس خلعتبری وزیر خارجه انجام یافت. نشست گفتگوهای رسمی ایران و هند که قرار بود پیش از نیم روز ۱۱ اردیبهشت ماه در کاخ نخست وزیری و با بودن پایوران ایران و هند انجام پذیرد، فرافکنده شد و به جای آن نخست وزیران دو کشور با یکدیگر ناهار خوردند و آخرین مسایل در دستور گفتگوها مورد بررسی قرار گرفت. ایوار مصاحبه نیم ساعتی با نخست وزیر هند برگزار شد.
در پاسخ به گسترش همکاری‌ها بانو گاندی چنین گفت:
- در زمینه گفتگوهای ایران و هند گسترش همکاری در زمینه‌های گوناگون مورد توجه بود و افزون بر مسایلی که تاکنون بدانها اشاره رفت، گفتگوهایی نیز برای همکاری دو کشور در زمینه انرژی اتمی و کشتی سازی انجام یافته و گفگو در این زمینه‌ها هنوز ادامه دارد. توافق‌های ایران و هند بر اساس دو جانبه و متقابل است و در هر زمینه که ایران، هند را یاری دهد، نتایج این همکاری در آینده، عاید ایران نیز خواهد شد. کارهای ایران در فراهم ساختن نفت خام مورد نیاز هند، برای توازن پرداخت‌های هند بسیار سودمند است.
اقیانوس هند - نخست وزیر هند به اهمیت نقش ایران در منطقه اشاره کرد و گفت اوضاع اقیانوس هند در این اواخر، دستخوش دگرگونی‌های بسیار شده و روشن است که با این دگرگونی‌ها، ایران نقش بسیار مهمی در منطقه داراست. بنابراین، تفاهم بیشتر با ایران و آگاهی از نظریات شاهنشاه در زمینه مسایل منطقه‌ای برای ما بسیار پر اهمیت است. دیدار کنونی من نخست وزیر هند تحقق این هدف را یاری داده است و افزون بر آن دیدگاه‌های هند نیز برای مقامات ایران روشن شده است. پیرامون وضع منطقه اقیانوس هند، توسعه تسلیحات نظامی ابر قدرت‌ها در منطقه را تهدید مستقیمی برای صلح و ثبات منطقه برشمرد و گفت این دو نکته می‌تواند به گسترش دامنه تشنجات در این بخش از جهان بیانجامد. ما فکر می‌کنیم که وجود یک ابر قدرت، حضور ابر قدرت دیگری را باعث خواهد شد و نتیجه نهایی این مسایل، بالا گرفتن تشنجات منطقه است. ایران و هند در زمینه تامین صلح و آرامش منطقه نظریات هم سانی دارند و معتقدند که اقیانوس هند باید به عنوان یک منطقه صلح اعلام گردد.
پرسش - آیا هند نگران تسلیحات ایران است؟ هدف مطلوب این است که هیچ کشوری به توسعه تسلیحات نپردازد، ولی شوربختانه در جهان امروز چنین چیزی امکان پذیر نیست.
پرسش - دیدگاه بانو گاندی پیرامون پیشنهاد بازار مشترک آسیایی که از سوی شاهنشاه آریامهر عنوان شده است، چیست؟ منطقه ما از اهمیت بسیاری برخوردار است و اگر بتوانیم به هدف تامین صلح و توسعه همکاری نایل گردیم حل دشواری‌های بین المللی را نیز یاری داده‌ایم. ابتکار شاهنشاه در زمینه تاسیس صندوقی برای کمک به کشورهای در حال توسعه ستایش انگیز است.
ایوار بانو گاندی پس از مصاحبه با خبرنگاران از سازمان زنان ایران دیدن کرد و با بانوان هموند شورای مرکزی سازمان زنان و بانوان که در سازمان‌های دولتی کار می‌کنند از نزدیک آشنا شدند. در این بازدید کارهای دستی مرکزهای رفاه خانواده و انتشارات سازمان زنان مورد بازدید بانو گاندی قرار گرفت.
سپس بانو گاندی در میهمانی انجمن روابط فرهنگی ایران و هند شرکت جست.
شبانگاه میهمانی شام از سوی بانو ایندیرا گاندی به سرفرازی امیرعباس هویدا نخست وزیر بر پا شد.
دستینه شدن قراردادهای اقتصادی و پایان سفر رسمی نخست وزیر هند
بامداد روز ۱۲ اردیبهشت ماه در پایان سفر رسمی بانو ایندیرا گاندی به ایران، ایران و هند چند توافق اقتصادی دستینه نمودند. اسناد این توافق‌ها میان وزیر اقتصاد ایران و وزیر خارجه هند در مهرآباد دستینه شد. اعلامیه مشترکی نیز در پایان گفتگوها در تهران و دهلی نو به چاپ رسید. در پی این اعلامیه هند از کوشش‌هایی که در راستای حل اختلاف میان هند و پاکستان از ابزار صلح آمیز و گفتگوهای دو جانبه بر می‌آید، پشتیبانی نمود. در اعلامیه دو کشور، در زمینه اهمیت حفظ صلح و ثبات در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز تاکیده شده و یادآوری گردید که مسایل منطقه باید از سوی کشورهای ساحلی بر پایه اصول سازمان ملل متحد و بدون دخالت خارجی حل و فصل گردد.
بر پایه اعلامیه مشترک، ایران وضعیت مرزهای غربی خود را در گفتگو با خانم گاندی روشن ساخت و یادآور گردید که ادامه این اوضاع به برهم زدن صلح و ثبات منطقه خواهد انجامید. هند نیز درک ابعاد گسترده این مشکل را اعلام کرد و هر دو طرف تایید کردند که این مشکل‌ها باید بر پایه مقررات بین المللی و اصول منشور سازمان ملل متحد حل و فصل گردد. ایران و هند پس از بررسی وضعیت منطقه اقیانوس هند حمایت خود را از اعلام اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح ابراز داشتند.
هر دو کشور اعلام داشتند که برقراری یک منطقه جهانی صلح آمیز و مطمین تنها از راه اجرای اصول عدم مداخله دولت‌ها در امور داخلی یکدیگر، احترام به تمامیت ارضی و عدم استفاده از زور برای حل مشکلات روابط بین المللی شدنی است.
در این اعلامیه، ایران و هند تاکید کردند که تفاهم تنها هنگامی می‌تواند موثر باشد که بر اساسی همه جانبه و جهانی استوار باشد.
نخست وزیران دو کشور خشنودی خود را از پیشرفت سریع روابط اقتصادی و بازرگانی دو کشور ابراز داشتند و یادآور شدند که همکاری‌های دو سویه بر پایه منافع متقابل دو کشور باید بیشتر تقویت گردد. دو کشور تصمیم گرفتند که گنجایش تولیدی پروژه سنگ آهن کودره موخ برای استفاده ایران تا ۷ میلیون و پانصد هزار تن در سال افزایش یابد.
دو کشور هم چنین توافق کردند که بررسی مشترکی را برای ساختمان یک کارخانه آلومینیوم با گنجایش تولیدی ۳۰۰٫۰۰۰ تن آغاز کنند.
هند هم چنین توافق کرد که متخصصین فنی، مهندس، پروفسور و پزشک در رشته‌های گوناگون به ایران بفرستد.
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو دعوتی را که دولت هند برای سفر رسمی به هند از اعلیحضرتین انجام یافت با خوشوقتی پذیرفتند.
نخست وزیر هند از آقای هویدار نخست وزیر برای سفر به هند دعوت کرد که مورد پذیرش قرار گرفت.
بن‌مایه‌ها
- ↑ سخنان بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر هند در پاسخ به بیانات امیرعباس هویدا در میهمانی کاخ نخست‌وزیری ۹ اردیبهشت ماه ۱۳۵۳
- ↑ سخنان اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در میهمانی شام رسمی به سرفرازی ورود ایندیرا گاندی نخست‌وزیر هند در کاخ نیاوران ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۳
- ↑ سخنان بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر هند در پاسخ بیانات شاهنشاه آریامهر در میهمانی کاخ نیاوران ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۵۳