تفاوت میان نسخه‌های «مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ اردیبهشت ۱۲۸۹ نشست ۸۶»

از مشروطه
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
خط ۱۳: خط ۱۳:
 
'''مجلس شورای ملی ۹ اردیبهشت ۱۲۸۹ نشست ۸۶'''
 
'''مجلس شورای ملی ۹ اردیبهشت ۱۲۸۹ نشست ۸۶'''
  
−
جلسه ۹۶
+
جلسة ۸۶
  
−
صورت مشروح روز سه شنبه ۱۴ شهر جمادی الاولی ۱۳۲۸
+
صورت مشروح روز شنبه ۱۹ شهر ربیع الثانی ۱۳۲۸
  
−
مجلس دو ساعت و نیم قبل از غروب آفتاب خصوصی و مقارن غروب به ریاست آقای مستشار الدوله علنا تشکیل شد.
+
مجلس دو ساعت و چهل دقیقه قبل از غروب آفتاب در تحت ریاست آقای مستشار الدوله تشکیل شد صورت مجلس روز پنج شنبه را آقای معاضد الملک قرائت کردند.
  
−
صورت روز شنبه ۱۱ را آقای معاضد الملک قرائت کردند.
+
رئیس ـ ملاحظه در صورت مجلس هست؟(اظهاری نشد رئیس صورت را امضاء کرد.)
  
−
رئیس ـ راجع به صورت مجلس ملاحظه هست؟
+
رئیس ـ آقای آقا سید جلیل تقاض میکند در خصوص طلبکاران مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقا راپورت کمیسیون بودجه امروز موضوع مذاکره بشود اگر مجلس موافقت دارد بعد از تنفس خوانده شود.
  
−
ارباب کیخسرو ـ در اینجا نوشته روسای کمیسیونها فردا قبل از ظهر جمع شده ترتیبی برای اوقات کمیسیونها بدهند میخواستم سئوال کنم که حاضر شدند یا خیر.
+
(عموما تصویب کردند.)
  
−
رئیس ـ بلی برای کمیسیون عرایض قرار شد یک نفر کسر آن را از شعبه اول انتخاب نمایند و برای کمیسیون عدلیه و داخله هم بعضی قرارها داده شده بعد از اینکه به عمل آمد اطلاع داده خواهد شد پیشنهادی است که آقای متین السلطنه کرده اند خوانده میشود(آقای معزز الملک پینهاد ذیل را قرائت کردند.)اولین شرط مشروطیت تفکیک قوای مقننه و قضائیه و مجریه است از یکدیگر اگر چه در اصل ۲۸ قانون اساسی مطرح است که قوای ثلاثه مزبوره از یکدیگر ممتاز و منفصل خواهد بود ولی اصل ۳۲ موهم است که بدون داشتن وظیفه ممکن است یکی از وکلا در ادارات دولتی بتواند مصدر خدمتی شود در صورتی که مسلما قصد مقنن این نبوده و لازمه تفکیک قوا سلب دخالت اعضاء یکی از این قوا در امور قوه دیگر است لهذا این بنده ماده ذیل را پیشنهاد میکنم که در آن رأی گرفته شود.
+
رئیس ـ قانون اساسی معارف خوانده شود.(ماده ۱۱ راجع به اینکه هر کس مدرسه غیر رسمی افتتاح میکند باید به اطلاع دولت برساند قرائت شد.)
  
−
(هر یک از وکلا نمیتوانند غیر موظفا ماموریتی در ادارات دولتی داشته باشند مگر آنکه مجلس شورای ملی تصویب نموده باشد.(امضاء متین السلطنه و هیجده نفر دیگر از نمایندگان.)
+
وکیل التجار ـ پیشنهادی نمودند که ذیلا مندرج است:
  
−
متین السلطنه ـ در خصوص مطالبی که در جلسه قبل عرض کردم لازم است که این پیشنهاد از مجلس بگذرد و به علاوه به موجب ماده ۳۵ نظامنامه داخلی لازم میدانم و تقاضا میکنم بدون این که به کمیسیون مبتکرات برود در مجلس مطرح شود.
+
این بنده پیشنهاد میکنم که این ماده به اینطور نوشته شود.
  
−
نوبری ـ چون میخواهید در قابل توجه بودن آن رأی بگیرید لازم میدانم عرایض خود را در این باب اظهار بدارم بنده یک نفر نمیتوانم در قابل یک اصل قانون اساسی میشود که مینویسد موظفا نمیتوانند داخل خدمت شوند شما میخواهید اینجا بگوئید غیر موظفا هم نمیتوانند داخل خدمت شوند مجلس چه طور میتواند به یک ماده قانون اساسی چیزی بیفزاید.
+
ماده ۱۱: هر کس مدرسه غیر رسمی افتتاح میکند باید به تصویب و در تحت نظارت وزارت معارف باشد و تحصیل آنها به موجب پروگرام عمومی واقع شود.
  
−
وکیل الرعایا ـ بنده داخل به مذاکرات یان پیشنهاد نشده یک حقی که دارم نمیخواهم استفاده آن حق را بکنم آن این است که در ضمن یک پیشنهاد آقای متین السلطنه نسبت به بی قانونی به بنده داده شده است که در آنجا مخصوص اسم بنده برده شده از روزی که بنده نمایندگی این ملت را قبول کردم تصور میکردم که هر چه منافعی که راجع ملت است با یک امری از مجلس و تصویب دولت و با مراعات اصل لایتغیر قانون اساسی که جلو تمام اشتباهات را گرفته است که غیر موظفا بتوانند کار بکنند و نظر به آنکه کسی بر خلاف مسلحت کار نمیکند مگر اینکه نظرش به پول باشد که بگوید اگر نکردم به آن پول نمیرسم که
+
مؤتمن الملک ـ این را بفرمائید تجزیه کنند دو قسمت شود.
  
−
نماینده با این ترتیبات میتواند اقدام در هر قسم خدمات نافعه ملیه بنماید بنده بر حسب تصویب کمیسیون عالی و امر محکم مجلس برای یک امر مخصوص بعضی اقدامات در وزارت مالیه کرده ام اولاً اقرار مینمایم که بنده وظیفه ندارم جزء یک وظیفه دیگری را هم ادا کرده ام که تقریبا ۳ کرور بر عایدات این مملکت افزوده ام و امروز لازم میدانم مجلس رأی خودش را در حق بنده اظهار بدارد که بنده هیچ ماموریتی جزء وکالت ندارم چون مسئله بنده درباره مجلس مسئله ایاز است مادامی که به من میگویند کار کن تا نگفته است بایست کار میکنم حالا خواهشمندم که مجلس همین امروز به خصوص رأی خودش را در حق بنده معلوم نماید اگر آن فرمانی را که به بنده داده است امتداد میدهد حاضرم در صورتی که به فضل خدا آن کارهائی را که بنده دارم مانع از حضور در مجلس نمیدانم و تا روزی که مسئله گندم نبوده بنده در کمیسیون بودجه آمد ای آقایان بیست هزار خورار گندم با بی اسبابی و وضع حالیه مملکت شما از پنجاه فرسخی و پنجاه و پنج فرسخی حمل کردن به تهران وارد نمودند البته میدانید کار کوچکی نیست و البته یک پولی لازم است که متفرق بشود و در دهات برای جمع آوری گندم و تهیه این پول یک وقتی لازم دارد و بنده آن روزی که در اینجا اظهار کردم که فلان مقدار گندم وارد میکنم و عرض کردم اگر آقایان اجازه میدهند این گندم را وارد کنم و اول امید هم به خداست بعد به شما نمایندگان ملت و منتظر این طور اظهارات نبودم و حال که نتیجه بر عکس بخشید بنده هیچ گله مند نیستم لکن با این همه گرفتاریهای فوق العاده این خدمت آخری را که با اجازه مجلس قبول کردم و انجام دادم این اعتراض آقای متین السلطنه درباره بنده که در پیشنهاد خودشان اسم شخص بنده را بردند و بنده را موضوع بحث قرار دادند تا اندازه خارج از انصاف میدانم و خواهش دارم که مجلس رأی خودش را در حق من معلوم نماید که بکنم یا نکنم و اگر معلوم مکنند وظیفه خودم میدانم مشغول خواهم بود به جهت اینکه عرض کردم مسئله بنده مسئله ایاز است تا مجلس نفرموده است بایست کار میکنم.
+
هر کس مدرسه غیر رسمی افتتاح میکند باید به تصویب و در تحت نظارت وزارت معارف باشد.
  
−
معزز الملک ـ در باب قانون اساسی ممکن است نظرها مختلف باشد بعضیها نظرشان به روح قانون است و بعضیها به صورت قانون به عقیده بند نظر مقنن به صورت قانون نبوده که میگوید کسانی که غیر موظفند میتوانند و غرض مقنن این نبوده است که یک نفر از اداره پول بگیرد اما معایبی که متصور است در خدمت وکلا در ادارات از چند راه است که لازم است عرض کنم یکی این است که شغل نمایندگی شاید وقت زیادی لازم داشته باشد تا اینکه نماینده از عهده خدمتی که به او رجوع شده است براید به جهت اینکه خیلی کارها در کمیسیونها است که باید بگذرانند به علاوه مطالعه در اموری بکنند که باید در مجلس مطرح شود که نماینده باید تاملی کرده نظر صحیحی در آن باب تحصیل کند و در مجلس اظهار بدارد اینها اوقات زیادی لازم دارند و یک نظر دیگر که ملاحظه میشود رئیس بودن مرئوسیت است نماینده از انجائی که از طرف هیئت مبعوث و منتخب میشود چون سمت رسمی دارد نمیتواند در یک اداره مرئوس رئیس آن اداره بشود و هم ممکن است تصور کرد وقتی که نماینده در یک اداره هست شاید یک وقتی طرفداری از آن اداره نماید و بنده مخالفم با آقای نوبری که میگویند این یک چیزی است و در مقابل یک ماده قانون اساسی و قابل توجه نیست این ماده بر قانون اساسی افزوده نمیشود بلکه این قانونی است که مجلس شورای ملی بر حسب مقتضای وقت وضع میکند این اگر مجلس شورای ملی میخواست تغییری در قانون اساسی بدهد مثل اینکه بگوید موظفا هم میتواند چون این تغییر در قانون اساسی است به این جهت نمیشود به جهت اینکه مجلس اگر آقای ارباب اجازه بدهند هنوز تغییر دهنده مشروطیت ندارد پس به این جهت نمیشود به این جهت معلوم نیست که مجلس بتواند تغییر بدهد قانون اساسی را یا اینکه چیزی بر او اضافه نماید این یک قانون دیگری است که امروزه مجلس وضع میکند و تعیین مینماید که غیر موظفا هم نمایندگان نمیتوانند در ادارات خدمت کنند و در قانون اساسی هم همچو اجازه داده نشده است یعنی ساکت است و بالاخره بنده پیشنهاد آقای متین السلطنه را خیلی صحیح و قابل توجه میدانم و اهمیت میدهم و عرض میکنم خیلی لازم است که مجلس یک چنین قانونی وضع نماید و جلوگیری کند از اینکه نمایندگان در ادارات مداخله نمایند و این استثنا را هم کرده است که در بک موقعی با اجازه مجلس نماینده میتواند در یکی از ادارات مداخله نماید مثل اینکه آقای وکیل الرعایا خیلی خدمت میکنند و به تصویب مجلس شورای ملی است و این منافاتی هم با این قانون نخواهد داشت.
+
رئیس ـ این قسمت اول را هر کس قابل توجه میداند قیام نماید.(رد شد.)قسمت دوم قرائت شد.
  
−
فهیم الملک ـ آقای متین السلطنه از این پیشنهاد یک مقصودی داشته اند و به یک شکل دیگری جلوه میکند همان طور که آقای نوبری فرمودند که در قانون اساسی این طور است که نباید موظفا در ادارات خدمت نمایند حالا ما اگر یک ماده قانونی وضع کنیم که غیر موظف هم نمیتوانند خدمت نمایند این به مقابل آن اصل قانون اساسی خواهد بود و حال اینکه مقصود ایشان این نیست بلکه مقصود ایشان این بود که گفتیم بعضی از اعضاء کمیسیونها با اعضاء مجلس بعضی کارهای خارجی پیدا کرده اند و مانع از تشکیل کمیسیونها و اسباب اتلاف وقت مجلس میشود این بود که این پیشنهاد شد و این مسئله ربطی به این گفتگو ندارد مقصود این پیشنهاد این است که اعضای مجس در موقع جلسات و موقع کارشان در کمیسیونها حارض شوند و نباید به هیچ مانعی غیبت نمایند مگر اینکه عذر مسموعی داشته باشند پس خوب است یک ماده به همین عبارت نوشته شود تا ما را دچار محظوراتی که در موقع الحاق به قانون اساسی روی میدهد بنماید و تصور میکنم که آقای متین السلطنه هم تا این اندازه را تصور بکنند که برود به کمیسیون و در آنجا یک ماده بنویسند که وکلا از جلسات و کمیسیون ها غیبت نکنند و اگر غیبت کردند شرط دیگری بگذارند ولی یک چیز دیگری هم هست و او این است که ما باید فقط در جلسات مجلس و کمیسیونها شرط قرار بدهیم والّا نمیشود وکیل را مجبور کرد که شب هم در خانه خود کاری بکند و اگر یک چیزی به نظرش رسید مثلاً یک قانون برای یک اداره نوشت نمیتوان گفت مداخله کرده است در یک کاری یا اگر از او کیفیت یک اداره را سئوال کنند جواب بگوید مقصود این است که بستگی به اداره پیدا بکند که در موقع همراهی و طرفداری از آن اداره بنماید و در سایر ممالک معاونین هم که جزء مجلس هستند و هم منصب دولتی دارند حالا ما چون در آن ترتیب نمیتوانیم داخل شویم به جهت اینکه در قانون اساسی معین شده است پس باید همان طوری که عرض کردم فقط در جلسات کمیسیونها و مجلس مذاکره کنیم والّا سایر اوقات وکیل را نمیشود مخالفت کرد که به هیچ کار دیگر نبایست برسی بلی اگر در یک وزارت خانه دیگری رفته و کاری به جهت خودش معین کرده است دیگر در غیر اوقات مجلس من نمیروم آنجا و مانع از حضور من در جلسات کمیسیونها و مجلس نخواهد بود آن را باید منع کرد لکن اگر این طور نباشد به عقیده بنده من عیب ندارد و بیش از این هم صحیح نمیدانم نماینده را محدود کنیم.
+
رئیس ـ این قسمت چون راجع به مواد بعد است حالا رأی نمیگریم.(گفتند صحیح است.)
  
−
متین السلطنه ـ بلی این اول دفعه است که نیت و قصد یک نفر را یکی دیگر بهتر از خودش فهمیده است و چنانچه آقای فهیم الملک معلوم میشود نیت و قصد بنده را بهتر از بنده فهمیده اند این مطلب که اعضاء در جلسات کمیسیونها و مجلس حاضر شوند یا دیر بیایند در نظامنامه داخلی به اندازه لازم پیش بینی شده است بعد هم پیشنهاد شده و به کمیسیون مبتکرات رفته است و عنقریب اقداماتی هم در مجس مقدس خواهد شد که مجبور کند آقایان را که در وقت جلسه در کمیسیون و مجلس حاضر شوند ولی مقصود بنده این بود که معلوم شود نمایندگان غیر موظف در ادارات دولتی میتوانند خدمت بکنند یا نمیتوانند و خود بنده به قدر کفایت استدلالات خود را عرض کردم که روح قانون و مقصود مقنن این بوده است که نمایده مداخله در اجرائیات ننماید و مواد اصل قانون اساسی را شاهد اوردم از آن تجاوز کرده قانون انتخابات و انجمههای ایالتی و ولایتی و بلدی را شاهد اوردم که در تمام آنها مشهود است که مقنن یعنی اشخاصی که قبل از ما این قانون را نوشته اند این بوده است که نماینده موظفا یا غیر موظفا نمیتواند در اداره دولتی خدمت نماید حالا یک نوع تردیدی درباره پیشنهاد بنده برای نمایندگان حاصل شده و گمان میکنند اگر این تصویب شود تغییری در قانون اساسی داده خواهد شد به طوری که آقای معزز الملک فرمودند که در واقع فرمایش صحیحی بود هیچ لازم نیست که این ماده را جزء قانون اساسی نمایند این یک ماده ای است علی حده که مجلس چنانچه فرموده اند
+
ماده ۱۲ راجع به شرایط موسس و مدیر قرائت شد.
  
−
بر حسب اقتضای وقت وضع میکند این است که به سایر وکلا این نقطه را واگذار میکنیم و اجازه میخواهم که یکی دو کلمه در جواب آقای وکیل الرعایا عرض کنم و آن این است که خود بنده شخصا همیشه فوق العاده احترام و خوش بینی از فرط دیانت و زیرکی آقای وکیل الرعایا داشته ام و انیکه اسم ایشان را بردم و اظهاراتی نسبت به شخص ایشان کردم نه این است که قصد سوئی نسبت به شخص ایشان داشتم بلکه خواستم ایشان را شاهد بیاورم و از برای اثبات مدعای خود و اما چار ایشانرا شاهد اوردم که با تاسف این بهانه بود که خود ایشان به دست دادند که قانون روده یا اینکه یک مطلبی که هنوز از کمیسیون نگذشته است در حراید اعلان میکنند و ما را دچار منظور مینمانید تقصیر از من نبود و اما استقرار ایشان را در این کاری که فعلا دارند اگر بنا بشود دو مرتبه انتخاب شوند بنده اول کسی هستم که رأی میدهم درباره ایشان لکن کار ایشان در هئیت مدیره شده است نه در مجس تجدید رأی شد بایستی برای ایشان هم بشود و نشده است یعنی بنده خاطر ندارم اگر شده است خواهند فرمود که متذکر شوم و البته اگر در مجلس خواهند فرمود که متذکر شوم و البته اگر در مجلس انتخاب ایشان واقع شده است معذرت خواهم خواست ولی برای این کار که فعلا در دست دارند نظر به خدمات بزرگی که کرده اند و نظر به عایدات بزرگی که اگر برای ملت معین نموده و اوقات خود را از صبح تا شام صرف کرده اند البته گمان میکنم که اگر بنا شود یک نفر با یک عده از وکلا برای این کار معین شوند ایشان اولویت دارند و از هر جهت شایسته ترند.
+
آقای آقا سید ابراهیم پیشنهادی نمودند قرائت شد.
  
−
رئیس ـ خوب مذاکره در این باب کافی است عجالتا این را رجوع میکنیم به کمیسیون مبتکرات که ملاحظات آن کمیسیون نیز ضمیمه آن شده به مجلس پیشنهاد شود.
+
این بنده پیشنهاد میکنم که این جمله در ذیل ماده ۱۲ نوشته شود.
  
−
متین السلطنه ـ بنده تقاضا مینمایم که در قابل توجه بودن او رأی بگیرند(عده بر خلاف اظهار کردند که بفرستید به کمیسیون چون محل اختلاف شده بود بالاخره رئیس رجوع به کمیسیون نمود راپورت کمیسیون قوانین مالیه و قانون محاسبات عمومی قرائت شد ماده اولی که قرائت شد گفتند فائده در خواندن مواد آن نیست.)
+
شرط ششم: مدیر و معلمین باید متجاهر به فسق و محکوم به فساد عقیده نباشند.(مسکوت عنه ماند.)
  
−
رئیس ـ لابد تمام آقایان ملاحظه فرموده اند پس حالا شروع به شور در کلیات این میکنیم.
+
ماده ۱۳ در خصوص اینکه هر کس در هر جا تحصیل کرده باشد تا در مقام امتحان رسمی برنیامده باشد در مدرسه دولتی پذیرفته نخواهد شد قرائت شد پس مذارکه پیشنهاد های ذیل قرائت شد.
  
−
مؤتمن الملک ـ این قانون که پیشنهاد شده است دارای دو قسمت است یک قسمت قوانین محاسبات عمومی است که وزیر مالیه پیشنهاد کرده است و قوانین است یک قسمت ترتیبات ادارات است که مستشار الدوله مالیه به وزیر مالیه پیشنهاد کرده است آن قسمت لازم نیست در مجلس مطرح شود.
+
۱) از طرف آقای میرزا ابراهیم خان:
  
−
فهیم الملک ـ مقدمه عرض میکنم قبل از اینکه شروع به مذاکرات کلی این قانون بشود البته آقایان تصدیق میفرمایند که اساس اصلاحات ممکن راجع به اصلاحات عایدات مملکتی است و فقط اصلاحات مالیه مملکت این نیست که بر عایدات مملکت بیفزائیم بلکه مقدم بر آن این است که آنچه دولت عایدی دارد به یک ترتیب صحیح جمع آوری شده آن را به ترتیب صحیح به مصرف برسانیم عجالتا یک قانون پیشنهاد شده است برای اداره کردن کلیه عایدات دولت گر چه قانون مفصلتر از این هم هست لکن عجالتا به همان اندازه که ما میتوانیم امروزه عمل نمائیم این چند ماده به مجلس پیشنهاد شده و استدعا میکنم از آقایان از مجلس بگذرد به جهت اینکه مادام که از مجلس نگذشته عایدات مملکتی تصور نفرمائید که به یک شکل صحیح اداره خواهد شد بلکه یک بودجه صحیحی وزارت مالیه نمیتواند به مجلس بفرستد و این قانون همان طور که آقای مؤتمن الملک فرمودند یک قسمتی راجع به دستور العملی است که در اداره لازم است و کمیسیون هم ملتفت بودکه این یک قانون نیست که از مجلس بگذرد ولی به ملاحظه اینکه بر داشتن یک ترتیب غلطی از یک وزارت خانه و گذاشتن یک قانون جدیدی خوب است به مجلس بیاید که هم خاطر آقایان مستحضر باشد و هم شاید در این خصوص هم به نظرشان چیزی برسد به این جهت به مجلس فرستاده شد.
+
این بنده پیشنهاد میکنم ماده ۱۳ این طور نوشته شود: هر کس خواسته باشد در مدارس دولتی داخل شود باید مطابق پروگرام آن مدرسه امتحان بدهد.
  
−
تقی زاده ـ این قانون خیلی اهمیت دارد و از برای وزارت مالیه به منزله قانون اساسی است و خیلی خیلی خوب است یکی وقتی که از وزارت مالیه به کمیسیون قوانین مالیه فرستاده شد در کمیسیون پاره ای تغییرات داده شد و در آن تغییرات وزیر مالیه حاضر نبود و نتوانست در آن مدت حاضر شود و لازم است که در موقع قرائت در مجلس وزیر حاضر باشد که آن تغییرات را قبول نماید حالا اگر در دستور چیز دیگری هست او را مطرح قرار دهند این بماند تا وزیر حاضر شود.
+
۲) از طرف آقای متین السلطنه:
  
−
رئیس ـ جناب وزیر مالیه حاضر بودند لکن به واسطه کسالتی که حاصل شد برای ایشان رفتند حالا در کلیات صحبت میکنیم.(اغلب گفتند در کلیات مذاکره لازم نیست.)
+
هر کس در هر جا تحصیل کرده باشد تا در مقام امتحان رسمی برنیامده است در مدارس متوسطه و عالی پذیرفته نخواهد شد.
  
−
رئیس ـ رأی میگیریم که داخل شور مواد شویم.
+
۳) از طرف آقای معزز الملک:
  
−
افتخار الواعظین ـ در کلیات که مخالفی نیست در شور مواد هم چنانچه اظهار شد و خود وزیر لازم است و وزیر حاضر نیست پس فایده ندارد رأی گرفتن.
+
هر کس خواسته باشد داخل مدارس متوسطه
  
−
رئیس ـ دو شور خواهد شد در شور ثانی وزیر حضور پیدا خواهد کرد حالا چون عده کافی نیست از برای اخذ رأی میماند به جلسه آتیه با حضور وزیر آقای وحید الملک سئوالی داشتند از معاون وزارت خارجه در خصوص نشریات مطبوعات خارجه.
+
یا عالی دولتی شده باشد اگر پروگرام مدرسه که سابقا در آنجا تحصیل کرده است بر حسب تصویب وزارت معارف… .
  
−
وحید الملک ـ بنده میخواستم مقدمه عرض بکنم و دو مسئله خیلی مهم را خاطر نشان آقایان کرده باشم یکی اینکه هر ملتی که افکار عمومی در عالم تمدن عالیه دارد آن چیزهائی را که در قدیم الایام به زور شمشیر و قوه استبدادی ممکن بود گرفته شود این روزها به واسطه آزادی اقلام و نطق و پخته کردن افکار آن چیزها را به دست میاورند بدون اینکه شمشیری در کار بیاورند و مخصوصا اهمیت افکار عمومی راجع به مشروطیت ایران خیلی اهمیت پیدا کرده است برای سهولت جریان امور یاد شده مخصوصا یکی از تکالیف عمده نمایندگان دولت خودمان را در دربار دولت دیگری هم این میبینم که حتی المقدور سعی کند که افکار عمومی آن مملکت و ملت را راجع به مملکت و ملت خودش تهیه بکند و نگذارد سو عقاید و افکاری نسبت به ملت و دولت خودش در آن مملکت پیدا شود و بدبختانه میبینم در این اواخر مخصوصا از شروع به دولت جدید افکار عموم مخصوصا در مطبوعات خارجه نسبت به مشروطیت ایران و این دولت جدید داده میشود و این نشریات خیلی سو استفهامات راجع به این مملکت تولید میکند و وقت است که از این گونه نشریات جلوگیری شود و بنده از عمده تکلیف نمایندگان و سفرای خودمان در خارجه این گونه سوء تفاهمات نسبت به دولت ما پیدا شود و جلوی این نشریات را بگیرند و نگذارند این مطالب بی اصل که افکار عامه را نسبت به دولت تغییر میدهد پیدا شود و بنده از معاون محترم وزارت خارجه سئوال میکنم نشریات را بگیرند و نگذارند سوء استفهامات نسبت به دولت جدید پیدا شود.
+
در هر یک از پیشنهادهای فوق رأی گرفته قابل توجه نگردید.
  
−
معاون وزارت امور خارجه(نصر الملک) ـ در این باب وزارت خارجه همیشه مراقبت کرده است که اگر یک چیزی برخلاف آن چه را که آقای وحید الملک فرمودند در روزنامجات اروپ ببینند فورا تکذیب بکنند مثل این است که هر وقت در جراید اروپ یک چیزی به دولت ایران مضر است دیده شده فورا به توسط سفرا تکذیب شده و مخصوصا در چندی قبل یک لایحه متحد المال نوشته شد به تمام سفرا که در این باب مراقبت داشته باشند پاره ای اخبارات که در مطبوعات نشر میشود تکذیب کنند و پاره ای وسایلی که ممکن است و البته آنچه را هم که وزارت خارجه نوشته است به سفرا رسیده میبینید آنچه که سابق در جراید مینوشتند کمتر شده است و بنده این را از اثر تعلیماتی میدانم که وزارت خارجه به سفرای خود داده است و مخصوصا به موجب اطلاعی که وزارت خارجه پیدا کرده است خیلی مراقبت دارند و اگر بخواهید سواد آن لایحه را ملاحظه فرمائید حاضر است اجازه بفرمائید ارائه بدهم.
+
(ماده ۱۴ تا ۲۲ قرائت شده مذاکرات لازمه به عمل آمد.)
  
−
وحید الملک ـ خیلی ممنونم از اظهاری که معاون وزارت خارجه کرده اند که اقدامات در این خصوص از طرف وزارت خارجه شده است و نتیجه آن هم ظاهر شده است یا خواهد شد ولی بنده میبینم که این مطلب روز به روز به سوی تزاید است و بنده اصلاع ندارم که تاکنون یک تکذیب رسمی از این گونه انتشارات شده باشد البته شاید بعض از آقایان خواسته که از جزئیات این انتشارات مستحضر شوند جزئیات این انتشارات خیلی فوق العاده است بلکه بعضی از چیزها است که اصلا هم یکی از ما ها اطلاع ندارم و میبینیم که در خارجه نقشه اش را میکشند مثلاً گاهی امتیاز خط آهن تهران را به فلان دولت میدهند یا فلان دریاچه را امتیاز میدهند یا آن که راه ها را نا امن و غیر منظم مینویسند و اعمال دولت و مجلس را به طور دیگر جلوه میدهند که
+
در بین شور کابینه وزراء تشریف آوردند.
  
−
ابدا روح ما از آن انتشارات اطلاعی ندارد و عرض میکنم خوب است یک جدیت فوق العاده در این کار شود که جلوگیری از این مطبوعات که راجع به استقلال این مملکت است بشود و امیدواریم که همین اقدامی که کرده اند نتیجه آن به خوبی ظاهر شود.
+
رئیس ـ بقیه این شور بماند برای روز سه شنبه.
  
−
معاون وزارت خارجه ـ اقدامی وزارت خارجه کرده اند به شرحی است که به عرض رسانیدم و حالا هم آقای وحید الملک میفرمایند تاکیدات بشود و اطلاعات میکنم.
+
سپهدار ـ چون به واسطه خستگی و کسالت سه نفر از وزرای ما استعفا کرده بودند به همین جهت خدمت والّا حضرت آقای نایب السلطنه تقدیم کردیم چند روز بود کارها تعطیل شده بود و چون اتفاق آراء و امر مجلس مقدس و فرمایش آقای نایب السلطنه بر این شد که ما مجددا قبول این شغل را بکنیم استعفای خود را پس گرفتیم و چون بنده و آقای سردار اسعد عهد و سوگند خورده بودیم که این وزارت خانه را یعنی بنده وزارت جنگ را و ایشان وزارت داخله را قبول نکنیم و واقعا بعد از فرمایش مجلس و آقای نایب السلطنه این شغل را در عهده گرفته ایم به این جهت تبدیل کردیم که بنده وزارت داخله و ایشان وزارت جنگ را که قبول کردند و انشاالله تعالی امیداوریم که در چاکری و نوکری دولت و ملت کوتاهی نکرده کارها پیشرفت نماید کابینه همان کابینه سابق است و پروگرام همان پروگرام است و پاره ای پیشنهاد ها که لازم است میشود در کمیسیون مخصوص مذاکره شده و از تصویب نمایندگان محترم بگذرد.
  
−
رئیس ـ آقای ادیب التجار سئوالی داشتند از معاون وزارت خارجه در خصوص رفتار قونسول بادکوبه.
+
رئیس ـ در مقابل این طور بحران و نگرانی که عموما داشتیم در واقع این بهترین جوابی بود که امروز کابینه محترم به مجلس آوردند خیلی متشکر شدیم از اینکه مجددا این کابینه موافق مقصود تشکیل شد و امیداوریم من بعد کارها بهتر پیشرفت نماید.
  
−
ادیب التجار ـ شرحی مفصل محترمین تجار ایرانی مقمیمین بادکوبه از سؤ اقدامات ساعد الوزرا قنسول آنجا و حرکات زشت مامورین او به مجلس مقدس نوشته بودند کارهای زشتی نوشته بودند که امضاء کنندگان تجار نمره اول ایران هستند که گمان نمیکنم دروغ باشد و اطلاعات آقای ناصر الملک را در این خصوص شاهد گرفته اند مینویسند از آن ساعتی که نامزد شده است به مأموریت قونسولگری بادکوبه همان قسم حرکاتی را که ارفع الدوله در اسلامبول مرتکب شده و شیوه و شیمه خود قرار داده بود پیش گرفته و در این موقع باریک ما بین آنها اختلاف بزرگی انداخته اند دیگر آنکه مدرسه موسوم اتحاد ایرانی که ایرانیان مقیم آنجا تاسیس کرده بودند در یک همچو جائی که جالب توجه است و باید مامور وزارت خارجه تشویق بکند بر عکس در مقام تعطیل آن مدرسه بر آمده و مدیر آن را با چوب زده دیگر آنکه آقا بابای قلی اوف نام که به شرارات معروف است به مساعدت ایشان با جمعی از اشرار وسط روز به کاروانسرای حاجی شیخ علی که مینویسند قریب سی نفر از تجار ایرانی در آنجا مسکن دارند در حالی که شش لول دستشان بوده است به آنجا حمله برده و چیزی نمانده بوده است که چند نفر کشته شود بعد که حکومت محلی در مقام ممانعت بر آمده فرمان شیر و خورشید را به استظهار خود و استخلاص از چنگال حکومت روس ارائه داده است و نوشته اند که شرح این واقعه به وزارت خارجه هم نوشته شده میخواهم سئوال کنم از معاون وزارت خارجه که در این باب تحقیقات و اقدامات عاجل کرده اند که جالب توجه عموم باشد و مجلس هم از این اقدامات مطلع باشد یا خیر؟
+
(وزراء تشریف بردند.)
  
−
معاون وزیر خارجه ـ عریضه که در این باب به مجلس رسیده بود که دو سه روز قبل از وصول عریضه آنها به وزارت خارجه و در همان روز یا روز بعد جناب آقای وکیل التجار این فقره را به من اطلاع دادند و بنده دیگر منتظر این نشدم که از بادکوبه عرض حالی به وزارت خارجه بیاید فورا تلگراف کردم به او که تجار شکایت دارند و این منافات با حسن ظن و اطمینانی است که وزارت خارجه به شما دارد امروز تلگرافا جواب داده بود که شرح آن را به توسط پست مینویسم به وسایل دیگر هم پاره تحقیقات شده است منظر هستیم که ببینیم از آنجا ها هم چه جواب می آید و البته بعد از رسیده جواب و معلوم شدند حقیقت مطلب نتیجه به عرض مجلس خواهد رسید.
+
راپورت کمیسیون بودجه راجع به وراث مرحوم مشهدی محمد ژاندارم که در اردوی مسیو یفرم خان مقتول شده بود قرائت شد که از طرف وزارت مالیه همشیره های او شده کمیسیون بودجه نیز آن را تصویب کرده بود.
  
−
رئیس ـ آقای کاشف در خصوص اموال غارت شده یکی خوی و تبریز که رحیم خان و اتباع او غارت کرده اند سئوالی داشتید از معاون وزارت خارجه.
+
نوبری ـ بنده از وزارت داخله استدعا میکنم که به طور کلی یک قراری برای کلیه مقتولین بگذارند که هر روز برای تصویب جزئیات وقت مجلس تضییع نشود.
  
−
کاشف ـ لازم است مقدمه ای چند کلمه ای عرض کنم که اذهان آقایان مسبوق باشد در بدو انقلاب آذربایجان راجع به تجار ایرانی از راه طرابوزان مقداری مال التجاره به سرحد ایران وارد شده و در آن هنگام چون راهها خیلی مغشوش بود مالها را لازم بود که در هر جا هست توقیف کنند لکن در سر حد ایران ایستگاهی نبود که مرکز تجارت باشد بالاخره مال ها به سلامت از راه گمرک خوی رسید و به واسطه اغتشاش تبریز و راه بین تبریز و خوی قریب سیزده ماه همین طور توقیف بود حتی یک زمان که اطمینان به راه داشتند حضرات تجار راضی شدند که اموالی را که باید تبریز برود بیرون آورده حق گمرک او را داده در همان حوالی به فروش برسانند رئیس گمرگ خوی مانع شد و گفت اگر شما اطمینان دارید من اطمینان ندارم تا یک زمان که از فتوحات سردارات و مجاهدین راهها امن شده بود رئیس گمرک به تجار اطلاع داده بود که حالا میتوانید مالهای خود را به تبریز حمل کنید حضرات هم چون مال کلی بود مگاری از هر طرف توانستند فرستادند و آنها را حمل کردند ولی قبل از ورود به مرند دستخوش چپاول رحیم خان و اتباح او شد و این بارها که تمام اقشمه و به طور انتخاب بود و هر ک دام مال یک نفر بود چهارصد و سی و هشت عدل آن را بردند و چیزهائی را که نمیتوانستند ببرند و سبک قیمت بود گذاشتند و این دفعه خسارت زیادی به تجار آذربایجان و ایرانیانی که مقیم اسلامبول هستند وارد شده و اکثری مقروض بودند بعضی از آن اموال شاید راجع به بعضی آقایانی باشد که در این مجلس هستند این تجار از ابتدای دولت جددی به هر جائی که توانستند شکایت کردند که دولت رفع پریشانی آنها را بکند ولی به واسطه آنکه هنوز ترتیب ادارات ما به جائی نرسیده بود رفع تعدی از آنها نشد و بنده اطلاع دارم که خیلی از تجار به واسطه این خسارت فوق العاده به کلی محو و پریشان شده اند میخواستم از معاون وزارت خارجه سئوال کنم بعد از اینکه متحمل این همه صدمات شدند و از طرف دولت مامور فرستادند و رحیم خان به روسیه فرار کرد و او را مراجعت به ایران ندادند به اسم اینکه مقصر پلتیکی است ولی در باب این مال التجاره و نسبت به این تجار بیچاره چه اقدامی کرده اند و هر گاه اقداماتی نموده اند شرح آن را بیان بفرمایند.
+
رئیس ـ چون این راپورت مدتی است که از کمیسیون آمده است معطل شده است به این جهت خوانده شد و البته قراری از برای کلیه داده خواهد شد حالا رأی میگیریم مخالفی نیست رأی میگیریم به راپورت کمیسیون کسانیکه موافقت با راپورت دارند ورقه سفید خواهند انداخت.(ورقه توزیع و نتیجه از قرار ذیل اعلام شد.)
  
−
معاون وزارت خارجه ـ چندی قبل از طرف تجار آذربایجان عرض حالی به مجلس مقدص رسیده بود و بر طبق آن هم از ایالت آذربایجان تلگرافی به وزارت خارجه شده بود و در این خصوص ما بین وزارت خارجه و سفارت روس مذاکرات و مکاتبات زیاد شد تا اینکه سفارت جواب نوشت که رحیم خان وقتی که آمد به خاک روسیه جزء گاو و گوسفند چیز دیگر نداشته و در جواب نوشتیم که از قراری که ارائه شده است دویست قالی بزرگ و بعضی چیزهای دیگر را برده و این خود میتواند بفهماند که این اظهاری را که او به سفارت کرده است به کلی بی اصل است و چیزهای دیگر را هم برده است دوباره سفارت نوشته بود که او میگوید پیش از این با من نبوده در جواب وزارت خارجه نوشت در اینکه رحیم خان یک میزان زیادی متجاوز از دو کرور سه کرور غارت برده هیچ جای شبهه نیست اینها را اگر نبرده است چه کرده است و در کجا امانت سپرده است نزد هر کس هست صورت بدهد که گرفته شد به صاحبان آن رد شود جواب این فقره هنوز نیامده است مطالبه میشود و نتیجه به هر جا رسید به عرض مجلس میرسد.
+
معاضد الملک ـ عده حضار ۶۰ ورقه سفید علامت قبول ۴۸ امتناع ۱۲.
  
−
کاشف ـ به موجب فرمایش آقای معاون مدت ها است که شکایت شده حتی آن که به مجلس هم رسیده است بنده اطلاع دارم که رحیم خان در موقع ورود به روسیه مبالغ زیادی از اموال همراه داشته و خیلی هم صاحب ثروت است چنانکه یک مقداری از این اموال که در راه برده شده است از یک نفر تجار ایرانی مقیم اسلامبول بوده و خود او این سفر بعد از مراجعت از تهران به تفلیس رفته و به هر طریفی که میدانسته است آن اموال را پس گرفته پس معلوم میشود که آن اموال پیش او است و همان طور که گفته اند اگر نبوده است نزد کی است باید معلوم کند و به جهت این بیچاره ها یک اقدامی شود که این خسارتی که به ما وارد شده است جبران شود به جهت اینکه آن مالی که از این مالها کمتر قیمت داشته است هر عدلی پنجاه لیره قیمت آن بوده است با این تفصیل ملاحظه بفرمائید که چهارصد و سی و هشت عدل قیمت آن چه قدر میشود و چه قدر خسارت به این تجار بیچاره وارد آمده است استدعا میکنم نتیجه اقدامات را زودتر بفرمائید که اسباب آسایش آنها بشود.
+
اسامی تصویب کنندگان:
 +
 
 +
اسدالله خان ـ ادیب التجار ـ فاتح الملک ـ نجات ـ نوبری ـ سید جلیل ـ معتمد التجار ـ دکتر امیر خان ـ شیخ ابراهیم زنجانی ـ ادینه محمد خان ـ سید ابراهیم ـ قوام الاسلام ـ لسان الحکما ـ محمد کریم خان ـ متین السلطنه ـ شیخ علی ـ دبیر الملک ـ شیخ رضا ـ دکتر علی خان ـ نواب ـ میرزا داوودخان ـ هاشم میرزا ـ حاجی شیخ علی ـ حکیم الملک ـ موتمن الملک ـ ذکاالملک ـ اسدالله میرزا ـ حسنعی خان ـ میرزا ابراهیم خان ـ منتصر السلطان ـ وکیل الرعایا ـ طباطبائی ـ صدیق حضرت ـ دکتر اسمعیل خان ـ میرزا مرتضی قلیخان ـ ناصر الاسلام ـ سید حیبن اردبیلی ـ معین الرعایای ـ ابوالقاسم میرزا ـ تقی زاده ـ معاضد الملک ـ فهیم الملک ـ ارباب کیخسرو ـ میرزا علی اکبر خان دهخدا ـ وزی زاده ـ ممتاز الدوله ـ معزز الملک ـ مستشارالدوله.
 +
 
 +
رئیس ـ با اکثریت تصویب شد یک ربع تنفس است ثانیاً جلسه تشکیل و راپورت کمیسیون بودجه راجع به قروض مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقای قرائت شد که طرح کمیسیون مبتکرات ۶۰۰ تومان برای قروض آن مرحوم تصویب کرده بود و بعد از تحقیق معلوم شد که کلیه قروض آن مرحوم ۸۳۰ تومان است و در این مورد که مجلس شورای ملی رعایت حال بازماندگان راصلاح دانسته خوب است خاصر ورثه مزبوره را اسوده نموده به وزارت مالیه اجازه بدند که طلبکاران را خواسته قرار صحیحی در تادیه کلیه قروض بدهد.
 +
 
 +
معاضد السلطنه ـ بنده چون از ترتیب قروض مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقا طلب کارهای ایشان اطلاع دارم لازم است که عرض کنم چند نفر از این طلبکارها خیلی پریشانند مثلاً یکی از آنها حسین آقای زرگر است که تقریبا ۶۵۰۰ تومان دارئی داشته و تمام را در اره مشروطیت صرف کرده و به اندازه پریشان شده است که شاید برای شام شب هم معطل است یک مقداری او طلب دارد و معلوم است هر چه زودتر باید به او برسد و چند نفر هم از مجلس طلب دارند و خیلی پریشانند طلبکارهای مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقا از قراریکه ورثه آن مرحوم اظهار میکنند خیلی مطالبه مینمایند آنها هم که ندارند به این جهت اسباب زحمت آنها است و چون مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقا در دوره سابقه مجس حق وکالت را نگرفته چنانچه مجلس رأی بدهد که این وجه به او داده شود بی موقع نیست و از حقوق خود او به قرض او داده شده است یک چیز فوق العاده مجلس تصویب نکرده است.
 +
 
 +
ارباب کیخسرو ـ اینکه فرمودید بعضی هم از مجلس طلب دارند از این مجلس احدی طلب ندارد.
 +
 
 +
رئیس ـ بی غرض ایشان هم طلب از این مجلس نبود طلب از مجلس سابق است و راپورت آن هم خوانده شده و روز دیگر به مجلس خواهد آمد.
 +
 
 +
وکیل التجار ـ آن روز که در این خصوص مذاکره شد آقای تقی زاده طرحی پیشنهاد کردند که قروض آن مرحوم از حقوق باقیمانده آن مرحوم داده شود و همچنین حقوقی که درباره وراث آن مرحوم برقرار میشود یک چیز علاوه نباشد همان حقوق وکالت آن مرحوم است که به او داده میشود و بنده هم در این خصوص با آقا هم عقیده هستم و آن روز هم تصویب کردم و تصور میکنم این بهترین حقوقی است که اظهار شده است.
 +
 
 +
حسن علی خان ـ در اینکه قروض آن مرحوم باید داده شود حرفی نیست و بنده هم از آنها هستم که میگویم باید داده شود لیکن اینکه گفته شد به عنوان حق الوکاله آن مرحوم داده شود این را نمیتوانم تصدیق کنم برای اینکه این یک سابقه میشود برای وکلا دوره سابق که میایند و حقوق آن دوره را مطالبه بکنند به هیچ وجه نباید به این عنوان داده شود.
 +
 
 +
رئیس ـ صحیح است حالا رأی میگیریم به این راپورت کمیسیون هر کس موافقت دارد با راپورت کمیسیون بودجه ورقه سفید خواهد انداخت.(ورقه توزیع و رأی گرفته شد.)
 +
 
 +
معاضد الملک ـ عده حضار ۶۱ ورقه سفید علامت قبول ۵۷ امتناع ۴.
 +
 
 +
اسامی تصویب کنندگان:
 +
 
 +
دکتر اسمعیل خان ـ شیخ محمد ـ قوام الاسلام ـ فاتح الملک ـ شیخ ابراهیم زنجانی ـ شیخ رضا ـ لسان الحکما ـ حاجی میرزا آقا ـ تربیت ـ سید ابراهیم مدرسی ـ وحید الملک ـ متین السلطنه ـ معین الرعایا ـ عز الملک ـ مرتضی قلیخان بختیاری ـ معزز الملک ـ وزیر زاده ـ شیبانی ـ ادیب التجار ـ معتمد التجار ـ موتمن الملک ـ سید حسین کزازی ـ نوبری ـ حکیم الملک ـ ارباب کیخسرو ـ دکتر امیر خان ـ منتصر السلطان ـ ابوالقاسم میرزا ـ شیخ علی خراسانی ـ محمد هاشم میرزا ـ میرزا داوودخان ـ سید جلیل ـ دکتر علیخان ـ شیخ اسمعیل هشترودی ـ میرزا علی اکبر خان دهخدا ـ فهیم الملک ـ ناصر الاسلام ـ شیخ علی شیرازی ـ ذکاالملک ـ صدیق حضرت ـ حسنعلی خان ـ وکیل التجار ـ حاجی اقا ـ اسدالله میرزا ـ شیخ ابراهیم زنجانی ـ میرزا اسدالله خان ـ طباطبائی ـ میرزا مرتضی قلیخان ـ صدرالعلما ـ معاضد الملک ـ حاج سید نصر الله ـ مستشار الدوله ـ معاضد السلطنه ـ دبیر الملک ـ سید محمد رضا ـ ممتاز الدوله.
 +
 
 +
رئیس ـ با اکثریت تصویب شد.
 +
 
 +
(راپورت کمیسیون مبتکرات خوانده شود:
 +
 
 +
راپورت کمیسیون مبتکرات راجع به طرح آقای ذکاءالملک در خصوص تاسیس روزنامه رسمی و طرح قرائت شد کمیسیون طرح مزبور را قابل توجه دانسته با بعضی اصلاحات در مواد آن به مجلس عودت داده بود.)
 +
 
 +
رئیس ـ مخالفی که در این خصوص نیست؟(گفتند رأی بگیرید.)
 +
 
 +
رئیس ـ رأی میگیریم در قابل توجه بودن
 +
 
 +
این طرح هر کس این طرح را قابل توجه میداند قیام نماید.
 +
 
 +
رئیس ـ به اتفاق قابل توجه شد به کمیسیون معارف رجوع میشود.
 +
 
 +
(راپورت کمیسیون مبتکرات راجع به طرح آقای حسن علی خان در خصوص ارجاع مسئولیت به وزارت دربار قرائت شد مبنی بر اینکه کمیسیون مبتکرات طرح مزبور را قابل توجه دانسته به مجلس عودت میدهد.)
 +
 
 +
رئیس ـ گویا مخالفی در این خصوص نیست رأی میگیریم در قابلیت توجه بودن این طرح.
 +
 
 +
معزز الملک ـ به عقیده بنده در صورتیکه این مسئولیت را موقت قرار بدهیم میشود در این رأی داد و قابل توجه دانست یعنی این مسئولیت تا وقتی است که شاه کبیر شود والّا در صورتی که به اطلاق واگذاشته شود اساساً موضوع نخواهد داشت.
 +
 
 +
حسن علی خان ـ تمام آقایان محترم میدانند که پس از این خونریزیها و صدمات حالا باید یک مسلک و خطی پیش بگیریم که سعادت و ترقی مملکت د راو باشد و بنده باز تکرار میکنم که مجلس همیشه مختار خواهد بود در وضع و فسخ قوانین و بنده با آقای معزز الملک در این فرمایش که کردند همراهم که وزارت دربار را مسئول بدانیم لکن امروز این مسئولیت خیلی لازم است چون سلطان ما جوان است و تربیت او باید به دست ملت بشود و مجلس نماینده ملت است پس باید به دست تربیت او به نظارت مجلس شود و بعد از این که مسئله از مجلس گذشت و حاضر شدیم که در جزئیات آن مذاکرات کنیم آن وقت باز مطالبی که راجع است به اموری درباری برای اطلاع عرض میکنم که اشید قبل زا وقت صلاح در اظهار نباشد.
 +
 
 +
لسان الحکماء ـ بنده عرض میکنم این مسئولیت وزارت دربار از مسائل مهمه است ولی خاطر آقایان البته مسبوق است که در سایر جاها یک چنین چیزی نیست اما چنانچه فرمودند باید در نظر داشت که مجلس شورای ملی میتواند همیشه وضع و نسخ قوانین نماید ممکن است به مقتضیات امروزه وضع قانونی نمائیم و در یک موقع که مقتضی باشد فسخ کنیم اما در باب مسئولیت میخواستم بگویم وزراء در مسئولیت دارند یکی از حیث مسئولیت پلتیک ژنرات است که (سولیداری) وزراست ویک مسئولیت ثانوی دارند که مسئولیت اداری آنها است باید خاطر نشان کرد که وزراء دربار فاقد یکی از این دو مسئولیت است در سولیداریته و پلتیک ژنرال وزارت دربار مدخلیت ندارد و مسئول پلتیک ژنرات وزارت دربار هم گر چه دو مسئولیت اخلاقی دربار پس باید قید کرد که این مسئله معلوم شود.
 +
 
 +
سید حسین اردبیلی ـ بنده هم تنظیمات اداره دربار را خیلی مهم میدانم لکنم این را نمیتوانم معین کنم که وزارت دربار در ردیف سایر وزارت خانه ها و وزیر دربرا مثل سایر وزرای مسئول است وزرای ما هر کدام دارای ادارات متدده در ولایات و ایالات وغیره میباشند لکن وزارت دربار فقط دارای یک اداره است که فقط دربار سلطنتی است برای حصول به مقصود ممکن است یک ترتیب دیگری اقدام کرد که هم آن مقصود به عمل آمده باشد هم مثل سایر وزراء مسئول نباشد ممکن است مسئولیت وزیر دربار به موجب یک تعهدی یا یک مسئولیتی در حضور آقای نایب السلطنه یا یک ترتیب دیگری آن مسئولیت به عمل بیاید.
 +
 
 +
متین السلطنه ـ بنده در اصل مطلب همراهم لکن مسئولیت باید تفکیک شود با مسئولیتی که وزراء دارند و وزارت دربار را یک وزارتی که جزو کابینه باشد نمیتوانم بدانم به جهت اینکه معلوم است وزراء در مقابل مجلس مسئول اند و وزارئی که در مقابل مجلس مسئولند آنها هستند که در پولتیک عمومی مملکت ضامن اعمال یک دیگرند و معلوم است وزیر دربار عملش خارج از پولتیک مملکتی است پس همان قسم که آقای لسان الحکماء فرمودند باید قید شود این را هم عرض میکنم که این مسئولیت وزارت دربار گرچه در سایر ممالک سابقه ندارد لکن سابقه عملی دارد به این طور که وقتی کابینه تجدید میشود وزیر دربار هم تغییر میکند بدیهی است کابینه که طرف اعتماد ملت نشد و به واسطه عدم اعتماد تغییر یافت وزارت دربار هم همین قسم بایدطرف اعتماد ملت باشد به این جهت وزیر دربار هم تغییر میکند و وقتی میشود وزیری به واسطه اطمینان و عدم اطمینان تغییر کند که مسئول باشد و لکن لازم نیست هر مسئولی داخل کابینه باشد ممکن است خارج از کابینه باشد چنانچه گفته شد.
 +
 
 +
حاجی شیخ علی ـ در قانون اساسی است که وزارت افتخاری موقوف است وقتی است که وزارت افتخاری موقوف است چه طور وزارت دربار اطلاق میکنید.
 +
 
 +
رئیس ـ این وزارت افتخاری نیست یک وزارت بزرگ محترمی است شغل هم دارد لیکن در مقابل مجلس مسئولیت ندارد.
 +
 
 +
حاجی شیخ علی ـ در صورتیکه مسئول نیست چه طور وزیر است و در صورتی که مسئول است چه طور وزیر نیست این یک اشتباه بزرگی است باید رفع شود.
 +
 
 +
وکیل الرعایا ـ بله حرف در کلیات این طرح و قابلیت توجه این طرح است باید دید اصل مسئولیت در مقابل چیست عمده مسئولیت وزیر در مقابل مملکت است و چیزی که به وزیر دربار داده میشود باید دانست که یک چیز کمی نیست و باید به موجب قانون صرف کند این هم مسلم است که ایجاد قانون برای جلب منفعت است حالا که میگویند مسئولیت وزارت دربار در مقابل مجلس باید باشد یا نباید باشد آنها که میگویند در مقابل مجلس مسئولیت نباید داشته باشند میگویند وزیر دربار در پولتیک مملکتی نباشد شرکت داشته باشد و شرکت ندارد اولاً عرض میکنم ما الان که صحبت میکنیم به هیچ وجه نظر شخصی نداریم لکن میگوئیم این قانون را وضع میکنیم و بعد هم وزیر درباری انتخاب میکنیم که قابل شور با وزراء باشد این بدیهی است که اعضای مشاوره هشت نفر باشد بهتر است از اینکه هفت نفر باشد به علاوه خوب است توجهی به آنچه به وزارت دربار میدهید بنمائید که چه قدر است و او مسئول است که به محل خودش مصرف کند دیگر آنکه آنچه شما از ذخایر سابقین در آنجا دارید مسئول نگهداری آنها وزیر دربار است یک چنین وزیری باید مسئول باشد.
 +
 
 +
رئیس ـ حالا در قابل توجه بودن این طرح رأی میگیریم هر کس این طرح رأی بگیریم هر کس این طرح را قابل توجه میداند قیام نماید.
 +
 
 +
رئیس ـ با اکثریت پذیرفته شد چون این امر به کمیسیونی مربوط نیست یک کمیسیون خوب است از شعبات انتخاب شود از هر شعبه یک نفر.
 +
 
 +
معزز الملک ـ هر طرحی که در مجلس قابل توجه میشود لازم نیست به کمیسیون برود علی الخصوص این طرح که یک مطلب جزئی است به عقیده بنده ممکن است مستقیما در مجلس مطرح شود.
 +
 
 +
حسن علی خان ـ نظر به اهمیت این مسئله بنده تقاضای فوریت آن را میکنم.
 +
 
 +
حاجی سید نصر الله ـ بنده مخالفم که یک کمیسیون مخصوصی انتخاب شود و در این خصوص کمیسیون مبتکرات را الیق میدانم که یک نظری بنمایند و در نظامنامه هم نیت که از شعبات انتخاب شود مگر بعضی کمیسیونهای فوق العاده.
 +
 
 +
اسدالله خان ـ بنده با این مسئله خیلی اهمیت میدهم لازم میدانم به کمیسیونی منتخب از شعبات رجوع شود و این نه فقط راجع به مسئولیت وزیر دربار است بلکه آن کمیسیون باید وضع یک قانونی از برای مسئولیت وزیر دربار بنماید.
 +
 
 +
رئیس ـ صحیح است این مطلب در همان کمیسیونی که باید رجوع بشود باید منظور شده مطرح شود و تکلیف آن کمیسیون است پس از شعبات انتخاب خواهند کرد و این طرح به این کمیسیون ارجاع خواهد شد.
 +
 
 +
(راپورت شعبه چهارم راجع به نمایندگان عربستان قرائت شد.)
 +
 
 +
رئیس ـ آقای وکیل الرعایا شما آن روز حرفی داشتید بفرمائید.
 +
 
 +
وکیل الرعایا ـ بنده درباره یکی از آقایان ایراد دارم حالا رأی بگیرید به او که رسید عرض میکنم.
 +
 
 +
رئیس ـ در حق این سه نفر رأی میگیریم اول در حق آقا سید محمد باقر ادیب هر کس نمایندگی ایشان را مطابق آن راپورت تصدیق مینماید قیام نماید.
 +
 
 +
رئیس ـ با اکثریت پذیرفته شد حال در حق آقا حاجی شیخ علی بهجت رأی میگیریم هر کس نمایندگی ایشان را مطابق راپورتی که قرائت شد تصدیق مینماید قیام نماید.(قیام نمودند و با اکثریت پذیرفته شد.)
 +
 
 +
رئیس ـ در خصوص حاجی عز الممالک رأی میگیریم.
 +
 
 +
وکیل الرعایا ـ در خصوص او
 +
 
 +
آنچه بنده میتوانم عرض کن این است که سن مبارکشان را شنیده ام بالغ به سی نیست چون در تهران تولد شده به علاوه در همان محلی که انتخاب شده حاکم بود اینها یک چیزهائی است که قابل توجه است و البته رأی با اکثریت مجلس است.
 +
 
 +
حاجی شیخ علی ـ آنچه راجنع به سن است نمیشود تشخیص داد اما آنکه راچه به حکومت اوست در محل اوست در محل انتخاب گویا در قانون انتخابات چنین چیزی نباشد که حاکم را نتوانند انتخاب نمایند به علاوه در همین جا هم اشخاصی بوده اند که داخل خدمات دولتی بوده اند پس از انتخاب شدن استعفا داده اند.
 +
 
 +
متین السلطنه ـ مسئله سن یک چیزی است که در اینجا مکرر طرح شده و مذاکرات زیاد شده بالاخره رأی مجلس به این شد که مادام که خلاف آنچه اظهار کرده است ظاهر نشده باید قبول کرد و در اغلب موارد هم همین قسم عمل کرده ایم و در صورت و علامات ظاهری هم حقیقت کشف نمیشود اما آن چه راجع به اطلاعات شخصی بنده است این است که بنده خود او را نمیشناسم لکن یک دوستی دارم که آدم صحیح و محل وثوق بنده است در چندی قبل اظهار میداشت که سن او سی سال هست و اینکه منتخب نباید حاکم یا نایب الحکومه باشد این یک ایرادی است که شاید اغلب قبول کنند لکن اگر تحقیق کنند شاید او هیچ سمت رسمیت نداشته است.
 +
 
 +
حاجی آقا ـ بنده جزء اول فرمایشهای متین السلطنه را تصدیق دارم هیچ کس نمیتواند این مسئله را تصدیق کند مگر به موجب اظهار انجمن نظار و آن هم نرسیده است و اما اینکه گفته اند این شخص حاکم بود این را هم قبول ندارم به جهت اینکه گفته اند این شخص انتخابات نیست که حاکم یا نایب الحکومه نمیتواند منتخب و نماینده بشود.
 +
 
 +
فهیم الملک ـ این فرمایش متین السلطنه صحیح است ما در باب سن نمیتوانیم حرفی بزنیم لکن اگر چیزی هم خیلی واضح باشد نمیتوانیم چشم بپوشیم و این فرمایش آقای وکیل الرعایا را بنده تا یک درجه تصدیق میکنم.
 +
 
 +
محمد هاشم میرزا ـ چون نسبت به اعتبار نامها که دقت میشود در این مورد اظهار انجمن نظار به ما خیلی اطمینان میدهد که این انتخاب صحیح بود ولی اینکه در باره سنش گفته میوشد که کافی است غالب ماها او را نمشناسیم و در این خصوص تحقیقاتی هم نکرده ایم به این جهت نمیتوانیم رأی بدهیم پس خوب است مهلت بدهید که تحقیقات لازمه بشود ولی در مسئله اعتبار خیلی محتاج به دقت نیست و اگر خیلی محل اشکال نیست میشود قبول کرد و این قدر مذاکرات لازم نیست.
 +
 
 +
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ بنده عرض میکنم مسئله سن چون تا به حال مملکت احصائیه نداشته است نمیشود معلوم کرد و لیکن آنچه بنده اطلاع دارم این است که این شخص یک دختری دارد قریب نه سال یا ده سال و به عقیده بنده این یک دلیلی است بر این که سن ایشان کافی است.
 +
 
 +
وکیل الرعایا ـ بنده عرایض خود را برای اینکه وقت مجلس را تلف نکرده باشم خیلی به اختصار عرض کردم و مقصودی هم نداشتم البته اجتماع ما در اینجا برای این است که هر کدام یک چیزی به نظرمان میرسد بگوئیم و خاطر همدیگر را مسبوق نمائیم در این مورد اگر با این عرایض بنده مجلس رأی بدهد حرفی ندارم ولی عرض میکنم که ما در این مملکت اگر چه احصائیه نداریم که در این مواقع سندیت داشته باشد و قاطع باشد لکن بنده یک سند خیلی معتبری در مملکت شما سراغ دارم که از تمام دفاتر دولتی شما اگر میداشتید معتبرتر است آن ورقه و قلاله ازدواج است که از او هم میشود یک چیزی فهمید آن را ملاحظه بفرمائید خواهنید ملتفت شد و اینکه گفته شد این شخص در آنجا نایب الحکومه بود و فقط اسم بود و رسمیت نداشت و کارها راجع به فخر الملک بود بنده سئوال میکنم ریاست تجار را که یک چندی در تهران داشت آیا عز الملک داشت یا فخر الملک این نکات را باید ملتفت شد والّا بنده هیچ عرضی ندارم که این مطلب را مجلس تصویب نماید یا رد کند.
 +
 
 +
حاجی شیخ علی ـ مسئله حکومت بنده عرض کردم در صورتی که واقعا حاکم بوده است و هیچ مانع از انتخاب نیست و همچه چیزی در نظامنامه انتخابات نداریم اما در باب سن بنده اطلاع درستی ندارم البته باید تحقیقات بشود پس بنده تقاضا میکنم این برگردد به شعبه که با نظرات ثانوی به مجلس بیاید.
 +
 
 +
رئیس ـ موافق تقاضای مخبر این راپورت میرود به شعبه.
 +
 
 +
ادیب التجار ـ بنده عرض میکنم از برای یک نفر کسر اعضاء به کمیسیون عرایض که باید از شعبه اول بیاید تا به حال چندمرتبه اظهار شده است و عرایض زیادی هم جمع شده است و تا این ساعت منتخب آنها نیامده است با اینکه دو نفر قابل انتخاب دارند بنده استدعا میکنم اگر آنها قبول نمیکند پس از طرف مجلس معین شود که عده اعضاء کمیسیون تکمیل شده بتوانند به عرایض رسیدگی نمایند.
 +
 
 +
وحید الملک ـ این مسئله در جلسه سابق هم مطرح شد و بنده عرض کردم که ما در شعبه فقط دو نفر قابل انتخاب داریم یکی آقای صدرالعلما و یکی هم آقای شیخ اسمعیل هشترودی که آقای صدر العلما قبل از وقت استعفا دادند و گفتند که نمیتوانم قبول کنم این بود که آقای شیخ اسمعیل هشترودی را انتخاب کردیم و حال که ایشان استعفا داده اند گمان میکنم این تکلیفشان است که مجددا کمیسیون از کسانی که قابل انتخاب هستند انتخاب نمایند.
 +
 
 +
رئیس ـ صحیح است شعبه اول یک نفر که انتخاب کرده است و منتخب استعفا داده است و موافق نظامنامه داخلی عده اعضاء کمیسیون عرایض از ۶ نفر کمتر نمیشود در این صورت چاره نیست مگر اینکه شعبه اول یک نفر را معین نماید.
 +
 
 +
مؤتمن الملک ـ دیروز بر حسب استدعای بنده بنا بود یک کمیسیونی معین شود امروز اگر صلاح است تشکیل شود.
 +
 
 +
رئیس ـ بنده تصور میکنم که آن کمیسیونی که برای دیدن اسناد قروض معین کردیم اگر صلاح باشد آن مطلب هم به همان کمیسیون رجوع شود.
 +
 
 +
مؤتمن الملک ـ بنده عرض میکنم چون خودم در آن کمیسیونی که فرمودید عضو هستم شاید صلاح نباشد به نظر بنده یک کمیسیونی از شعب انتخاب شد بهتر است.
 +
 
 +
رئیس ـ بسیار خوب برای تقاضای آقای مؤتمن الملک که فرمودند و مجلس پذیرفت باید از هر شعبه یک نفر انتخاب شود که آن کمیسیون تشکیل شود.
 +
 
 +
معاضد السلطنه ـ اولاً بنده تقاضا میکنم که فردا سه ساعت به غروب مانده جلسه خصوصی به طور معمول تشکیل شود ثانیاً در باب بعضی اشتهارات بی معنی که بعضی مغرضین در شهر انتشار میدهند به واسطه اعلان احصائیه که ادره بلدیه کرده است که دولت میخواهد بعضی مالیاتها وضع کند مثلاً میگویند از اطفالی که متولد میشوند میخواهند مالیات بگیرند یا از زنهائی که حامله هستند بگیرند و از مرده ها بگیرند از این قبیل چیرها میگویند و اسباب تشویش خاطر اهالی و باعث فساد میشوند خوب است این مطلب در اینجا تکذیب شود و در روزنامه ها نوشته شود که این انتشارات بی اصل و دروغ است.
 +
 
 +
وکیل الرعایا ـ بنده عرض میکنم اینکه فرمودند تکذیب شود این یک وقتی را لازم دارد که در مجلس مذاکره شود و تکذیب شود ولی حالا باید همین قدر با آن بیچاره ها که این طور اخبار را استماع میکنند گفت که گول این گرگها را نخورید.
 +
 
 +
رئیس ـ موضوع مذاکرات جلسه آتیه قانون اساسی معارف راپورت کمیسیون محاسبات در باب مطالباتی که مردم از مجلس سابق دارند راپورت کمیسیون فوائد عامه در باب فابریک صابون سازی و شمع سازی و غیره طرح آقای دکتر امیر خان در باب اخذ تومانی یک قران از مالیات نواقل برای مخارج حفظ الصحه.
 +
 
 +
حاجی شیخ علی ـ اینکه آقای مؤتمن الملک فرمودند که آن روز در باب صمصام السلطنه بنابود یک کمیسیون مخصوص تشکیل شود چه شد؟
 +
 
 +
رئیس ـ قرار شد از شعب انتخاب شود.
 +
 
 +
کاشف ـ مدتی است که در خصوص نمایندگان خوانسار و کمره تأخیر شده است تکلیف آنها معین نیست.
 +
 
 +
رئیس ـ راپورت آنها رفته است به شعبه هنوز پیشنهاد نشده است.
 +
 
 +
(مجلس تقریبا یک ساعت از شب گذشته ختم شد.)
  
−
معاون وزارت خارجه ـ اطاعت میکنم.
 
  
−
رئیس ـ جلسه آتیه روز پنج شنبه و دستور آن از این قرار است شور اول در مواد قانون محاسبات عمومی و راپورت کمیسیون بودجه در باب اصلاح کشتیهای خلیج فارس.(مجلس یک ساعت از شب گذشته ختم شد.)
 
  
  

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ آوریل ۲۰۱۳، ساعت ۱۶:۲۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم تصمیم‌های مجلس

مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری دوم

درگاه انقلاب مشروطه
نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم


مجلس شورای ملی ۹ اردیبهشت ۱۲۸۹ نشست ۸۶

مجلس شورای ملی ۹ اردیبهشت ۱۲۸۹ نشست ۸۶

جلسة ۸۶

صورت مشروح روز شنبه ۱۹ شهر ربیع الثانی ۱۳۲۸

مجلس دو ساعت و چهل دقیقه قبل از غروب آفتاب در تحت ریاست آقای مستشار الدوله تشکیل شد صورت مجلس روز پنج شنبه را آقای معاضد الملک قرائت کردند.

رئیس ـ ملاحظه در صورت مجلس هست؟(اظهاری نشد رئیس صورت را امضاء کرد.)

رئیس ـ آقای آقا سید جلیل تقاض میکند در خصوص طلبکاران مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقا راپورت کمیسیون بودجه امروز موضوع مذاکره بشود اگر مجلس موافقت دارد بعد از تنفس خوانده شود.

(عموما تصویب کردند.)

رئیس ـ قانون اساسی معارف خوانده شود.(ماده ۱۱ راجع به اینکه هر کس مدرسه غیر رسمی افتتاح میکند باید به اطلاع دولت برساند قرائت شد.)

وکیل التجار ـ پیشنهادی نمودند که ذیلا مندرج است:

این بنده پیشنهاد میکنم که این ماده به اینطور نوشته شود.

ماده ۱۱: هر کس مدرسه غیر رسمی افتتاح میکند باید به تصویب و در تحت نظارت وزارت معارف باشد و تحصیل آنها به موجب پروگرام عمومی واقع شود.

مؤتمن الملک ـ این را بفرمائید تجزیه کنند دو قسمت شود.

هر کس مدرسه غیر رسمی افتتاح میکند باید به تصویب و در تحت نظارت وزارت معارف باشد.

رئیس ـ این قسمت اول را هر کس قابل توجه میداند قیام نماید.(رد شد.)قسمت دوم قرائت شد.

رئیس ـ این قسمت چون راجع به مواد بعد است حالا رأی نمیگریم.(گفتند صحیح است.)

ماده ۱۲ راجع به شرایط موسس و مدیر قرائت شد.

آقای آقا سید ابراهیم پیشنهادی نمودند قرائت شد.

این بنده پیشنهاد میکنم که این جمله در ذیل ماده ۱۲ نوشته شود.

شرط ششم: مدیر و معلمین باید متجاهر به فسق و محکوم به فساد عقیده نباشند.(مسکوت عنه ماند.)

ماده ۱۳ در خصوص اینکه هر کس در هر جا تحصیل کرده باشد تا در مقام امتحان رسمی برنیامده باشد در مدرسه دولتی پذیرفته نخواهد شد قرائت شد پس مذارکه پیشنهاد های ذیل قرائت شد.

۱) از طرف آقای میرزا ابراهیم خان:

این بنده پیشنهاد میکنم ماده ۱۳ این طور نوشته شود: هر کس خواسته باشد در مدارس دولتی داخل شود باید مطابق پروگرام آن مدرسه امتحان بدهد.

۲) از طرف آقای متین السلطنه:

هر کس در هر جا تحصیل کرده باشد تا در مقام امتحان رسمی برنیامده است در مدارس متوسطه و عالی پذیرفته نخواهد شد.

۳) از طرف آقای معزز الملک:

هر کس خواسته باشد داخل مدارس متوسطه

یا عالی دولتی شده باشد اگر پروگرام مدرسه که سابقا در آنجا تحصیل کرده است بر حسب تصویب وزارت معارف… .

در هر یک از پیشنهادهای فوق رأی گرفته قابل توجه نگردید.

(ماده ۱۴ تا ۲۲ قرائت شده مذاکرات لازمه به عمل آمد.)

در بین شور کابینه وزراء تشریف آوردند.

رئیس ـ بقیه این شور بماند برای روز سه شنبه.

سپهدار ـ چون به واسطه خستگی و کسالت سه نفر از وزرای ما استعفا کرده بودند به همین جهت خدمت والّا حضرت آقای نایب السلطنه تقدیم کردیم چند روز بود کارها تعطیل شده بود و چون اتفاق آراء و امر مجلس مقدس و فرمایش آقای نایب السلطنه بر این شد که ما مجددا قبول این شغل را بکنیم استعفای خود را پس گرفتیم و چون بنده و آقای سردار اسعد عهد و سوگند خورده بودیم که این وزارت خانه را یعنی بنده وزارت جنگ را و ایشان وزارت داخله را قبول نکنیم و واقعا بعد از فرمایش مجلس و آقای نایب السلطنه این شغل را در عهده گرفته ایم به این جهت تبدیل کردیم که بنده وزارت داخله و ایشان وزارت جنگ را که قبول کردند و انشاالله تعالی امیداوریم که در چاکری و نوکری دولت و ملت کوتاهی نکرده کارها پیشرفت نماید کابینه همان کابینه سابق است و پروگرام همان پروگرام است و پاره ای پیشنهاد ها که لازم است میشود در کمیسیون مخصوص مذاکره شده و از تصویب نمایندگان محترم بگذرد.

رئیس ـ در مقابل این طور بحران و نگرانی که عموما داشتیم در واقع این بهترین جوابی بود که امروز کابینه محترم به مجلس آوردند خیلی متشکر شدیم از اینکه مجددا این کابینه موافق مقصود تشکیل شد و امیداوریم من بعد کارها بهتر پیشرفت نماید.

(وزراء تشریف بردند.)

راپورت کمیسیون بودجه راجع به وراث مرحوم مشهدی محمد ژاندارم که در اردوی مسیو یفرم خان مقتول شده بود قرائت شد که از طرف وزارت مالیه همشیره های او شده کمیسیون بودجه نیز آن را تصویب کرده بود.

نوبری ـ بنده از وزارت داخله استدعا میکنم که به طور کلی یک قراری برای کلیه مقتولین بگذارند که هر روز برای تصویب جزئیات وقت مجلس تضییع نشود.

رئیس ـ چون این راپورت مدتی است که از کمیسیون آمده است معطل شده است به این جهت خوانده شد و البته قراری از برای کلیه داده خواهد شد حالا رأی میگیریم مخالفی نیست رأی میگیریم به راپورت کمیسیون کسانیکه موافقت با راپورت دارند ورقه سفید خواهند انداخت.(ورقه توزیع و نتیجه از قرار ذیل اعلام شد.)

معاضد الملک ـ عده حضار ۶۰ ورقه سفید علامت قبول ۴۸ امتناع ۱۲.

اسامی تصویب کنندگان:

اسدالله خان ـ ادیب التجار ـ فاتح الملک ـ نجات ـ نوبری ـ سید جلیل ـ معتمد التجار ـ دکتر امیر خان ـ شیخ ابراهیم زنجانی ـ ادینه محمد خان ـ سید ابراهیم ـ قوام الاسلام ـ لسان الحکما ـ محمد کریم خان ـ متین السلطنه ـ شیخ علی ـ دبیر الملک ـ شیخ رضا ـ دکتر علی خان ـ نواب ـ میرزا داوودخان ـ هاشم میرزا ـ حاجی شیخ علی ـ حکیم الملک ـ موتمن الملک ـ ذکاالملک ـ اسدالله میرزا ـ حسنعی خان ـ میرزا ابراهیم خان ـ منتصر السلطان ـ وکیل الرعایا ـ طباطبائی ـ صدیق حضرت ـ دکتر اسمعیل خان ـ میرزا مرتضی قلیخان ـ ناصر الاسلام ـ سید حیبن اردبیلی ـ معین الرعایای ـ ابوالقاسم میرزا ـ تقی زاده ـ معاضد الملک ـ فهیم الملک ـ ارباب کیخسرو ـ میرزا علی اکبر خان دهخدا ـ وزی زاده ـ ممتاز الدوله ـ معزز الملک ـ مستشارالدوله.

رئیس ـ با اکثریت تصویب شد یک ربع تنفس است ثانیاً جلسه تشکیل و راپورت کمیسیون بودجه راجع به قروض مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقای قرائت شد که طرح کمیسیون مبتکرات ۶۰۰ تومان برای قروض آن مرحوم تصویب کرده بود و بعد از تحقیق معلوم شد که کلیه قروض آن مرحوم ۸۳۰ تومان است و در این مورد که مجلس شورای ملی رعایت حال بازماندگان راصلاح دانسته خوب است خاصر ورثه مزبوره را اسوده نموده به وزارت مالیه اجازه بدند که طلبکاران را خواسته قرار صحیحی در تادیه کلیه قروض بدهد.

معاضد السلطنه ـ بنده چون از ترتیب قروض مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقا طلب کارهای ایشان اطلاع دارم لازم است که عرض کنم چند نفر از این طلبکارها خیلی پریشانند مثلاً یکی از آنها حسین آقای زرگر است که تقریبا ۶۵۰۰ تومان دارئی داشته و تمام را در اره مشروطیت صرف کرده و به اندازه پریشان شده است که شاید برای شام شب هم معطل است یک مقداری او طلب دارد و معلوم است هر چه زودتر باید به او برسد و چند نفر هم از مجلس طلب دارند و خیلی پریشانند طلبکارهای مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقا از قراریکه ورثه آن مرحوم اظهار میکنند خیلی مطالبه مینمایند آنها هم که ندارند به این جهت اسباب زحمت آنها است و چون مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقا در دوره سابقه مجس حق وکالت را نگرفته چنانچه مجلس رأی بدهد که این وجه به او داده شود بی موقع نیست و از حقوق خود او به قرض او داده شده است یک چیز فوق العاده مجلس تصویب نکرده است.

ارباب کیخسرو ـ اینکه فرمودید بعضی هم از مجلس طلب دارند از این مجلس احدی طلب ندارد.

رئیس ـ بی غرض ایشان هم طلب از این مجلس نبود طلب از مجلس سابق است و راپورت آن هم خوانده شده و روز دیگر به مجلس خواهد آمد.

وکیل التجار ـ آن روز که در این خصوص مذاکره شد آقای تقی زاده طرحی پیشنهاد کردند که قروض آن مرحوم از حقوق باقیمانده آن مرحوم داده شود و همچنین حقوقی که درباره وراث آن مرحوم برقرار میشود یک چیز علاوه نباشد همان حقوق وکالت آن مرحوم است که به او داده میشود و بنده هم در این خصوص با آقا هم عقیده هستم و آن روز هم تصویب کردم و تصور میکنم این بهترین حقوقی است که اظهار شده است.

حسن علی خان ـ در اینکه قروض آن مرحوم باید داده شود حرفی نیست و بنده هم از آنها هستم که میگویم باید داده شود لیکن اینکه گفته شد به عنوان حق الوکاله آن مرحوم داده شود این را نمیتوانم تصدیق کنم برای اینکه این یک سابقه میشود برای وکلا دوره سابق که میایند و حقوق آن دوره را مطالبه بکنند به هیچ وجه نباید به این عنوان داده شود.

رئیس ـ صحیح است حالا رأی میگیریم به این راپورت کمیسیون هر کس موافقت دارد با راپورت کمیسیون بودجه ورقه سفید خواهد انداخت.(ورقه توزیع و رأی گرفته شد.)

معاضد الملک ـ عده حضار ۶۱ ورقه سفید علامت قبول ۵۷ امتناع ۴.

اسامی تصویب کنندگان:

دکتر اسمعیل خان ـ شیخ محمد ـ قوام الاسلام ـ فاتح الملک ـ شیخ ابراهیم زنجانی ـ شیخ رضا ـ لسان الحکما ـ حاجی میرزا آقا ـ تربیت ـ سید ابراهیم مدرسی ـ وحید الملک ـ متین السلطنه ـ معین الرعایا ـ عز الملک ـ مرتضی قلیخان بختیاری ـ معزز الملک ـ وزیر زاده ـ شیبانی ـ ادیب التجار ـ معتمد التجار ـ موتمن الملک ـ سید حسین کزازی ـ نوبری ـ حکیم الملک ـ ارباب کیخسرو ـ دکتر امیر خان ـ منتصر السلطان ـ ابوالقاسم میرزا ـ شیخ علی خراسانی ـ محمد هاشم میرزا ـ میرزا داوودخان ـ سید جلیل ـ دکتر علیخان ـ شیخ اسمعیل هشترودی ـ میرزا علی اکبر خان دهخدا ـ فهیم الملک ـ ناصر الاسلام ـ شیخ علی شیرازی ـ ذکاالملک ـ صدیق حضرت ـ حسنعلی خان ـ وکیل التجار ـ حاجی اقا ـ اسدالله میرزا ـ شیخ ابراهیم زنجانی ـ میرزا اسدالله خان ـ طباطبائی ـ میرزا مرتضی قلیخان ـ صدرالعلما ـ معاضد الملک ـ حاج سید نصر الله ـ مستشار الدوله ـ معاضد السلطنه ـ دبیر الملک ـ سید محمد رضا ـ ممتاز الدوله.

رئیس ـ با اکثریت تصویب شد.

(راپورت کمیسیون مبتکرات خوانده شود:

راپورت کمیسیون مبتکرات راجع به طرح آقای ذکاءالملک در خصوص تاسیس روزنامه رسمی و طرح قرائت شد کمیسیون طرح مزبور را قابل توجه دانسته با بعضی اصلاحات در مواد آن به مجلس عودت داده بود.)

رئیس ـ مخالفی که در این خصوص نیست؟(گفتند رأی بگیرید.)

رئیس ـ رأی میگیریم در قابل توجه بودن

این طرح هر کس این طرح را قابل توجه میداند قیام نماید.

رئیس ـ به اتفاق قابل توجه شد به کمیسیون معارف رجوع میشود.

(راپورت کمیسیون مبتکرات راجع به طرح آقای حسن علی خان در خصوص ارجاع مسئولیت به وزارت دربار قرائت شد مبنی بر اینکه کمیسیون مبتکرات طرح مزبور را قابل توجه دانسته به مجلس عودت میدهد.)

رئیس ـ گویا مخالفی در این خصوص نیست رأی میگیریم در قابلیت توجه بودن این طرح.

معزز الملک ـ به عقیده بنده در صورتیکه این مسئولیت را موقت قرار بدهیم میشود در این رأی داد و قابل توجه دانست یعنی این مسئولیت تا وقتی است که شاه کبیر شود والّا در صورتی که به اطلاق واگذاشته شود اساساً موضوع نخواهد داشت.

حسن علی خان ـ تمام آقایان محترم میدانند که پس از این خونریزیها و صدمات حالا باید یک مسلک و خطی پیش بگیریم که سعادت و ترقی مملکت د راو باشد و بنده باز تکرار میکنم که مجلس همیشه مختار خواهد بود در وضع و فسخ قوانین و بنده با آقای معزز الملک در این فرمایش که کردند همراهم که وزارت دربار را مسئول بدانیم لکن امروز این مسئولیت خیلی لازم است چون سلطان ما جوان است و تربیت او باید به دست ملت بشود و مجلس نماینده ملت است پس باید به دست تربیت او به نظارت مجلس شود و بعد از این که مسئله از مجلس گذشت و حاضر شدیم که در جزئیات آن مذاکرات کنیم آن وقت باز مطالبی که راجع است به اموری درباری برای اطلاع عرض میکنم که اشید قبل زا وقت صلاح در اظهار نباشد.

لسان الحکماء ـ بنده عرض میکنم این مسئولیت وزارت دربار از مسائل مهمه است ولی خاطر آقایان البته مسبوق است که در سایر جاها یک چنین چیزی نیست اما چنانچه فرمودند باید در نظر داشت که مجلس شورای ملی میتواند همیشه وضع و نسخ قوانین نماید ممکن است به مقتضیات امروزه وضع قانونی نمائیم و در یک موقع که مقتضی باشد فسخ کنیم اما در باب مسئولیت میخواستم بگویم وزراء در مسئولیت دارند یکی از حیث مسئولیت پلتیک ژنرات است که (سولیداری) وزراست ویک مسئولیت ثانوی دارند که مسئولیت اداری آنها است باید خاطر نشان کرد که وزراء دربار فاقد یکی از این دو مسئولیت است در سولیداریته و پلتیک ژنرال وزارت دربار مدخلیت ندارد و مسئول پلتیک ژنرات وزارت دربار هم گر چه دو مسئولیت اخلاقی دربار پس باید قید کرد که این مسئله معلوم شود.

سید حسین اردبیلی ـ بنده هم تنظیمات اداره دربار را خیلی مهم میدانم لکنم این را نمیتوانم معین کنم که وزارت دربار در ردیف سایر وزارت خانه ها و وزیر دربرا مثل سایر وزرای مسئول است وزرای ما هر کدام دارای ادارات متدده در ولایات و ایالات وغیره میباشند لکن وزارت دربار فقط دارای یک اداره است که فقط دربار سلطنتی است برای حصول به مقصود ممکن است یک ترتیب دیگری اقدام کرد که هم آن مقصود به عمل آمده باشد هم مثل سایر وزراء مسئول نباشد ممکن است مسئولیت وزیر دربار به موجب یک تعهدی یا یک مسئولیتی در حضور آقای نایب السلطنه یا یک ترتیب دیگری آن مسئولیت به عمل بیاید.

متین السلطنه ـ بنده در اصل مطلب همراهم لکن مسئولیت باید تفکیک شود با مسئولیتی که وزراء دارند و وزارت دربار را یک وزارتی که جزو کابینه باشد نمیتوانم بدانم به جهت اینکه معلوم است وزراء در مقابل مجلس مسئول اند و وزارئی که در مقابل مجلس مسئولند آنها هستند که در پولتیک عمومی مملکت ضامن اعمال یک دیگرند و معلوم است وزیر دربار عملش خارج از پولتیک مملکتی است پس همان قسم که آقای لسان الحکماء فرمودند باید قید شود این را هم عرض میکنم که این مسئولیت وزارت دربار گرچه در سایر ممالک سابقه ندارد لکن سابقه عملی دارد به این طور که وقتی کابینه تجدید میشود وزیر دربار هم تغییر میکند بدیهی است کابینه که طرف اعتماد ملت نشد و به واسطه عدم اعتماد تغییر یافت وزارت دربار هم همین قسم بایدطرف اعتماد ملت باشد به این جهت وزیر دربار هم تغییر میکند و وقتی میشود وزیری به واسطه اطمینان و عدم اطمینان تغییر کند که مسئول باشد و لکن لازم نیست هر مسئولی داخل کابینه باشد ممکن است خارج از کابینه باشد چنانچه گفته شد.

حاجی شیخ علی ـ در قانون اساسی است که وزارت افتخاری موقوف است وقتی است که وزارت افتخاری موقوف است چه طور وزارت دربار اطلاق میکنید.

رئیس ـ این وزارت افتخاری نیست یک وزارت بزرگ محترمی است شغل هم دارد لیکن در مقابل مجلس مسئولیت ندارد.

حاجی شیخ علی ـ در صورتیکه مسئول نیست چه طور وزیر است و در صورتی که مسئول است چه طور وزیر نیست این یک اشتباه بزرگی است باید رفع شود.

وکیل الرعایا ـ بله حرف در کلیات این طرح و قابلیت توجه این طرح است باید دید اصل مسئولیت در مقابل چیست عمده مسئولیت وزیر در مقابل مملکت است و چیزی که به وزیر دربار داده میشود باید دانست که یک چیز کمی نیست و باید به موجب قانون صرف کند این هم مسلم است که ایجاد قانون برای جلب منفعت است حالا که میگویند مسئولیت وزارت دربار در مقابل مجلس باید باشد یا نباید باشد آنها که میگویند در مقابل مجلس مسئولیت نباید داشته باشند میگویند وزیر دربار در پولتیک مملکتی نباشد شرکت داشته باشد و شرکت ندارد اولاً عرض میکنم ما الان که صحبت میکنیم به هیچ وجه نظر شخصی نداریم لکن میگوئیم این قانون را وضع میکنیم و بعد هم وزیر درباری انتخاب میکنیم که قابل شور با وزراء باشد این بدیهی است که اعضای مشاوره هشت نفر باشد بهتر است از اینکه هفت نفر باشد به علاوه خوب است توجهی به آنچه به وزارت دربار میدهید بنمائید که چه قدر است و او مسئول است که به محل خودش مصرف کند دیگر آنکه آنچه شما از ذخایر سابقین در آنجا دارید مسئول نگهداری آنها وزیر دربار است یک چنین وزیری باید مسئول باشد.

رئیس ـ حالا در قابل توجه بودن این طرح رأی میگیریم هر کس این طرح رأی بگیریم هر کس این طرح را قابل توجه میداند قیام نماید.

رئیس ـ با اکثریت پذیرفته شد چون این امر به کمیسیونی مربوط نیست یک کمیسیون خوب است از شعبات انتخاب شود از هر شعبه یک نفر.

معزز الملک ـ هر طرحی که در مجلس قابل توجه میشود لازم نیست به کمیسیون برود علی الخصوص این طرح که یک مطلب جزئی است به عقیده بنده ممکن است مستقیما در مجلس مطرح شود.

حسن علی خان ـ نظر به اهمیت این مسئله بنده تقاضای فوریت آن را میکنم.

حاجی سید نصر الله ـ بنده مخالفم که یک کمیسیون مخصوصی انتخاب شود و در این خصوص کمیسیون مبتکرات را الیق میدانم که یک نظری بنمایند و در نظامنامه هم نیت که از شعبات انتخاب شود مگر بعضی کمیسیونهای فوق العاده.

اسدالله خان ـ بنده با این مسئله خیلی اهمیت میدهم لازم میدانم به کمیسیونی منتخب از شعبات رجوع شود و این نه فقط راجع به مسئولیت وزیر دربار است بلکه آن کمیسیون باید وضع یک قانونی از برای مسئولیت وزیر دربار بنماید.

رئیس ـ صحیح است این مطلب در همان کمیسیونی که باید رجوع بشود باید منظور شده مطرح شود و تکلیف آن کمیسیون است پس از شعبات انتخاب خواهند کرد و این طرح به این کمیسیون ارجاع خواهد شد.

(راپورت شعبه چهارم راجع به نمایندگان عربستان قرائت شد.)

رئیس ـ آقای وکیل الرعایا شما آن روز حرفی داشتید بفرمائید.

وکیل الرعایا ـ بنده درباره یکی از آقایان ایراد دارم حالا رأی بگیرید به او که رسید عرض میکنم.

رئیس ـ در حق این سه نفر رأی میگیریم اول در حق آقا سید محمد باقر ادیب هر کس نمایندگی ایشان را مطابق آن راپورت تصدیق مینماید قیام نماید.

رئیس ـ با اکثریت پذیرفته شد حال در حق آقا حاجی شیخ علی بهجت رأی میگیریم هر کس نمایندگی ایشان را مطابق راپورتی که قرائت شد تصدیق مینماید قیام نماید.(قیام نمودند و با اکثریت پذیرفته شد.)

رئیس ـ در خصوص حاجی عز الممالک رأی میگیریم.

وکیل الرعایا ـ در خصوص او

آنچه بنده میتوانم عرض کن این است که سن مبارکشان را شنیده ام بالغ به سی نیست چون در تهران تولد شده به علاوه در همان محلی که انتخاب شده حاکم بود اینها یک چیزهائی است که قابل توجه است و البته رأی با اکثریت مجلس است.

حاجی شیخ علی ـ آنچه راجنع به سن است نمیشود تشخیص داد اما آنکه راچه به حکومت اوست در محل اوست در محل انتخاب گویا در قانون انتخابات چنین چیزی نباشد که حاکم را نتوانند انتخاب نمایند به علاوه در همین جا هم اشخاصی بوده اند که داخل خدمات دولتی بوده اند پس از انتخاب شدن استعفا داده اند.

متین السلطنه ـ مسئله سن یک چیزی است که در اینجا مکرر طرح شده و مذاکرات زیاد شده بالاخره رأی مجلس به این شد که مادام که خلاف آنچه اظهار کرده است ظاهر نشده باید قبول کرد و در اغلب موارد هم همین قسم عمل کرده ایم و در صورت و علامات ظاهری هم حقیقت کشف نمیشود اما آن چه راجع به اطلاعات شخصی بنده است این است که بنده خود او را نمیشناسم لکن یک دوستی دارم که آدم صحیح و محل وثوق بنده است در چندی قبل اظهار میداشت که سن او سی سال هست و اینکه منتخب نباید حاکم یا نایب الحکومه باشد این یک ایرادی است که شاید اغلب قبول کنند لکن اگر تحقیق کنند شاید او هیچ سمت رسمیت نداشته است.

حاجی آقا ـ بنده جزء اول فرمایشهای متین السلطنه را تصدیق دارم هیچ کس نمیتواند این مسئله را تصدیق کند مگر به موجب اظهار انجمن نظار و آن هم نرسیده است و اما اینکه گفته اند این شخص حاکم بود این را هم قبول ندارم به جهت اینکه گفته اند این شخص انتخابات نیست که حاکم یا نایب الحکومه نمیتواند منتخب و نماینده بشود.

فهیم الملک ـ این فرمایش متین السلطنه صحیح است ما در باب سن نمیتوانیم حرفی بزنیم لکن اگر چیزی هم خیلی واضح باشد نمیتوانیم چشم بپوشیم و این فرمایش آقای وکیل الرعایا را بنده تا یک درجه تصدیق میکنم.

محمد هاشم میرزا ـ چون نسبت به اعتبار نامها که دقت میشود در این مورد اظهار انجمن نظار به ما خیلی اطمینان میدهد که این انتخاب صحیح بود ولی اینکه در باره سنش گفته میوشد که کافی است غالب ماها او را نمشناسیم و در این خصوص تحقیقاتی هم نکرده ایم به این جهت نمیتوانیم رأی بدهیم پس خوب است مهلت بدهید که تحقیقات لازمه بشود ولی در مسئله اعتبار خیلی محتاج به دقت نیست و اگر خیلی محل اشکال نیست میشود قبول کرد و این قدر مذاکرات لازم نیست.

آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ بنده عرض میکنم مسئله سن چون تا به حال مملکت احصائیه نداشته است نمیشود معلوم کرد و لیکن آنچه بنده اطلاع دارم این است که این شخص یک دختری دارد قریب نه سال یا ده سال و به عقیده بنده این یک دلیلی است بر این که سن ایشان کافی است.

وکیل الرعایا ـ بنده عرایض خود را برای اینکه وقت مجلس را تلف نکرده باشم خیلی به اختصار عرض کردم و مقصودی هم نداشتم البته اجتماع ما در اینجا برای این است که هر کدام یک چیزی به نظرمان میرسد بگوئیم و خاطر همدیگر را مسبوق نمائیم در این مورد اگر با این عرایض بنده مجلس رأی بدهد حرفی ندارم ولی عرض میکنم که ما در این مملکت اگر چه احصائیه نداریم که در این مواقع سندیت داشته باشد و قاطع باشد لکن بنده یک سند خیلی معتبری در مملکت شما سراغ دارم که از تمام دفاتر دولتی شما اگر میداشتید معتبرتر است آن ورقه و قلاله ازدواج است که از او هم میشود یک چیزی فهمید آن را ملاحظه بفرمائید خواهنید ملتفت شد و اینکه گفته شد این شخص در آنجا نایب الحکومه بود و فقط اسم بود و رسمیت نداشت و کارها راجع به فخر الملک بود بنده سئوال میکنم ریاست تجار را که یک چندی در تهران داشت آیا عز الملک داشت یا فخر الملک این نکات را باید ملتفت شد والّا بنده هیچ عرضی ندارم که این مطلب را مجلس تصویب نماید یا رد کند.

حاجی شیخ علی ـ مسئله حکومت بنده عرض کردم در صورتی که واقعا حاکم بوده است و هیچ مانع از انتخاب نیست و همچه چیزی در نظامنامه انتخابات نداریم اما در باب سن بنده اطلاع درستی ندارم البته باید تحقیقات بشود پس بنده تقاضا میکنم این برگردد به شعبه که با نظرات ثانوی به مجلس بیاید.

رئیس ـ موافق تقاضای مخبر این راپورت میرود به شعبه.

ادیب التجار ـ بنده عرض میکنم از برای یک نفر کسر اعضاء به کمیسیون عرایض که باید از شعبه اول بیاید تا به حال چندمرتبه اظهار شده است و عرایض زیادی هم جمع شده است و تا این ساعت منتخب آنها نیامده است با اینکه دو نفر قابل انتخاب دارند بنده استدعا میکنم اگر آنها قبول نمیکند پس از طرف مجلس معین شود که عده اعضاء کمیسیون تکمیل شده بتوانند به عرایض رسیدگی نمایند.

وحید الملک ـ این مسئله در جلسه سابق هم مطرح شد و بنده عرض کردم که ما در شعبه فقط دو نفر قابل انتخاب داریم یکی آقای صدرالعلما و یکی هم آقای شیخ اسمعیل هشترودی که آقای صدر العلما قبل از وقت استعفا دادند و گفتند که نمیتوانم قبول کنم این بود که آقای شیخ اسمعیل هشترودی را انتخاب کردیم و حال که ایشان استعفا داده اند گمان میکنم این تکلیفشان است که مجددا کمیسیون از کسانی که قابل انتخاب هستند انتخاب نمایند.

رئیس ـ صحیح است شعبه اول یک نفر که انتخاب کرده است و منتخب استعفا داده است و موافق نظامنامه داخلی عده اعضاء کمیسیون عرایض از ۶ نفر کمتر نمیشود در این صورت چاره نیست مگر اینکه شعبه اول یک نفر را معین نماید.

مؤتمن الملک ـ دیروز بر حسب استدعای بنده بنا بود یک کمیسیونی معین شود امروز اگر صلاح است تشکیل شود.

رئیس ـ بنده تصور میکنم که آن کمیسیونی که برای دیدن اسناد قروض معین کردیم اگر صلاح باشد آن مطلب هم به همان کمیسیون رجوع شود.

مؤتمن الملک ـ بنده عرض میکنم چون خودم در آن کمیسیونی که فرمودید عضو هستم شاید صلاح نباشد به نظر بنده یک کمیسیونی از شعب انتخاب شد بهتر است.

رئیس ـ بسیار خوب برای تقاضای آقای مؤتمن الملک که فرمودند و مجلس پذیرفت باید از هر شعبه یک نفر انتخاب شود که آن کمیسیون تشکیل شود.

معاضد السلطنه ـ اولاً بنده تقاضا میکنم که فردا سه ساعت به غروب مانده جلسه خصوصی به طور معمول تشکیل شود ثانیاً در باب بعضی اشتهارات بی معنی که بعضی مغرضین در شهر انتشار میدهند به واسطه اعلان احصائیه که ادره بلدیه کرده است که دولت میخواهد بعضی مالیاتها وضع کند مثلاً میگویند از اطفالی که متولد میشوند میخواهند مالیات بگیرند یا از زنهائی که حامله هستند بگیرند و از مرده ها بگیرند از این قبیل چیرها میگویند و اسباب تشویش خاطر اهالی و باعث فساد میشوند خوب است این مطلب در اینجا تکذیب شود و در روزنامه ها نوشته شود که این انتشارات بی اصل و دروغ است.

وکیل الرعایا ـ بنده عرض میکنم اینکه فرمودند تکذیب شود این یک وقتی را لازم دارد که در مجلس مذاکره شود و تکذیب شود ولی حالا باید همین قدر با آن بیچاره ها که این طور اخبار را استماع میکنند گفت که گول این گرگها را نخورید.

رئیس ـ موضوع مذاکرات جلسه آتیه قانون اساسی معارف راپورت کمیسیون محاسبات در باب مطالباتی که مردم از مجلس سابق دارند راپورت کمیسیون فوائد عامه در باب فابریک صابون سازی و شمع سازی و غیره طرح آقای دکتر امیر خان در باب اخذ تومانی یک قران از مالیات نواقل برای مخارج حفظ الصحه.

حاجی شیخ علی ـ اینکه آقای مؤتمن الملک فرمودند که آن روز در باب صمصام السلطنه بنابود یک کمیسیون مخصوص تشکیل شود چه شد؟

رئیس ـ قرار شد از شعب انتخاب شود.

کاشف ـ مدتی است که در خصوص نمایندگان خوانسار و کمره تأخیر شده است تکلیف آنها معین نیست.

رئیس ـ راپورت آنها رفته است به شعبه هنوز پیشنهاد نشده است.

(مجلس تقریبا یک ساعت از شب گذشته ختم شد.)

برگرفته از «https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=مذاکرات_مجلس_شورای_ملی_۹_اردیبهشت_۱۲۸۹_نشست_۸۶&oldid=66974»