مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ امرداد (اسد) ۱۳۰۱ نشست ۱۲۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ امرداد (اسد) ۱۳۰۱ نشست ۱۲۱
مشروح مذاکرات مجلس ملى، دوره۴
جلسه: ۱۲۱
صورت مشروح مجلس یوم سه‌شنبه هفتم ذی‌حجه‌الحرام ۱۳۴۰ مطابق نهم اسد ۱۳۰۱
مجلس تقریباً ۳ ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای مؤتمن‌الملک تشکیل گردید.
صورت مجلس یوم یکشنبه هفتم اسد را آقای امیر ناصر قرائت نمودند
رئیس - آقای حاج سیدالمحققین (اجازه)
حاج سیدالمحققین - به عقیده بنده هر چیزی در ایران قدر و قیمتی دارد غیر از وقت و متأسفانه وقت چندان قدر و قیمتی ندارد و طوری این مسئله عمومیت پیدا کرده که به مراکز رسمی هم سرایت کرده بنده حساب کرده‌ام هر جلسه رسمی مجلس دو هزار تومان برای ملت تمام می‌شود موضوع شهریه‌ها دو جلسه است مذاکره شده و این جلسه سومی است که مذاکره می‌شود این است که از آقایان نمایندگان تقاضا دارم که در همین جلسه این مسئله را خاتمه دهند.
رئیس - اظهاری که فرمودید به جای خود صحیح است ولی عجالتاً راجع به صورت مجلس باید مذاکره کرد تا تکلیف آن معلوم شود بعد فرمایشتان را بفرمایید نسبت به صورت جلسه ایرادی نیست.
(اظهاری نشد)
رئیس - صورت مجلس تصویب شد خطاب به حاج سیدالمحققین عجالتاً یک چیزی را که جنابعالی ذی‌نفع هستند مسئله ارومیه است که در دو جلسه قبل راپورتش قرائت شد و هنوز تکلیفی برای کمیسیون معین نفرموده‌اند اگر مخالفی نباشد در این راپورتی که طبع و توزیع هم شده قدری مذاکره شود تا تکلیف کمیسیون معین باشد اگر مخالفی نیست راپورت کمیسیون قرائت می‌شود.
(مخالفتی نشد)
آقای منتصرالملک راپورت مزبور را به شرح ذیل قرائت نمودند:
به طوری که خاطر آقایان نمایندگان محترم مسبوق است پس از مراجعه و تظلم جمعی مهاجرین ارومیه حاضرین مرکز مجلس شورای ملی انتخاب یک کمیسیون نه نفری تصویب و منتخب گردید. کمیسیون مزبور پس از تحقیق حالات متظلمین فعلی و مراجعه به دوسیه‌هایی که راجع به تظلمات عموم ارومیه‌ها رسیده بود و مطالعه دوسیه جمع‌آوری اعانه به نام غارت‌شدگان آن نواحی و تقسیم مبلغی از این اعانه بین آنها وظیفه خود را در این دانست که ابداً برای رفع عسرت عده حاضر در مرکز اقدام عاجلی به طریق ذیل به عمل آورد. به موجب صورتی که تهیه شده عده حاضره مرکز دویست و پنجاه نفر هستند عجالتاً تصویب شد که از (۲۷) سرطان تا مدت (۲۰) روز از طرف وزارت جلیله مالیه با حضور یک نفر از اداره مباشرت مجلس و اطلاع اداره نظمیه به هر نفری دو قران ۵ قران بپردازند و این مبلغ که تخمیناً یک هزار تومان می‌شود جزو وجوه اعانه محسوب خواهد شد در آتیه نظر به این که عده از این جمعیت صنعت کار و زارع هستند با مراجعه به ریاست کل خالصه‌جات و مذاکره با نماینده وزارت جلیله جنگ و نظمیه و بلدیه تصمیم گرفته شد که برای هر یک از این عده شغل مناسبی تهیه شود که در مقابل اجرت اخذ و اعاشه نمایند و در این باب مراجعه به نظمیه شد که هویت این عده را تشخیص و به مقامات مزبوره توصیه نمایند و بعده که عجزه و ضعفا هستند با چند نفر از معروفین که از عوائد علاقه خود محروم هستند مبلغی به عنوان مدد معاش موقتاً پرداخت شود که بعد از وصول وجوه اعانه موضوع گردد و بالاخره برای این که کمیسیون بتواند به حالت اسف‌آور این امر خاتمه داده و وجوهی که فعلاً مطابق صورت حساب باقی است وصول و به غارت‌زدگان نواحی ارومیه - سلدوز - سلماس - با یک اصولی که بعد اتخاذ می‌شود برسانند اختیاری به شرح ذیل از مجلس تقاضا می‌نماید. (به کمیسیون ارومیه اختیاری داده می‌شود در وصول وجوه اعانه ارومیه به طریق مقتضی اقدامات لازم به عمل آورده وصول نماید)
مخبر کمیسیون مستشارالسلطنه
رئیس - آقای حائری‌زاده مخالفند؟
حائری‌زاده - بلی مخالفم.
رئیس - بفرمایید.
حائری‌زاده - این اختیاری که به کمیسیون داده می‌شود هیچ معنی ندارد دولت باید وجوه اعانه را وصول نماید و کمیسیون باید در آن نظارت داشته باشد نه این که به خود کمیسیون اختیار داده شود وجوه اعانه را وصول نماید و این مسئله اختیار دادن به کمیسیون یک ترتیب و طرز تازه‌ای است و بنده به هیچ‌وجه معتقد نیستم به هیئت دیگری غیر از هیئت دولت اختیار داده شود عقیده‌ام این است به دولت اختیار داده شود در تحت نظر کمیسیون وجه اعانه را جمع‌آوری و به ارومیه‌ها تقسیم نمایند و الا این ترتیب صحیح نیست.
مستشارالسلطنه - مخبر کمیسیون ارومیه البته نماینده محترم توجه خواهند فرمود که کمیسیون خودش مأمور اجرای این کار نخواهند بود فقط کمیسیون در نظر خواهد داشت که رسیدگی نماید وجوهی که به جهت اهالی ارومیه جمع‌آوری و به توسط اشخاص مختلف به جهت آنها فرستاده شده آیا بین آنها تقسیم شده یا خیر و به این جهت به کمیسیون اختیار داده شده که در این خصوص رسیدگی و تحقیق نماید وگر نه خود کمیسیون مستقیماً دخالت در این کار نخواهد کرد و اگر هم نظری داشته باشد به توسط هیئت دولت اجرا خواهد نمود
رئیس ـ آقای جاج شیخ اسدالله مخالفند یا موافق؟
حاج شیخ اسدالله ـ بنده موافقم.
رئیس ـ آقای کازرونی چطور
آقا میرزا علی کازرونی ـ بنده هم موافقم
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقای سید یعقوب ـ بنده مخالفم
رئیس ـ بفرمائید
آقا سید یعقوب ـ جوابی که آقای مخبر در مقابل اظهارات آقای حائری زاده دارند بنده را قانع نکرد آقای مخبر را متذکر می‌شوم که دخالت مجلس در این موضوع جزو هن چیز دیگری را مجلس نخواهد داشت چه معنی دارد که مجلس داخل در اجرائیات بشود اگر هم می‌خواهیم بگوئیم مجلس در این خصوص نظارت در اعمال دولت خواهد داشت این هم صحیح نیست زیرا تمام اعمال دولت در تحت نظر مجلس است مجلس نباید برای هر یک از اعمال دولت کمیسیون جداگانه تشکیل دهد که ببیند فلان مسئله و فلان مسئله دولت چن کرده کلیه عملیات دولت باید به مجلس بیاید و مجلس باید ناظر کلیه اعمال دولت باشد بنده کاملاً مخالفم که برای هر امری که دولت باید اجرا کند کمیسیون جداگانه تشکیل یابد تمام ما وکلاء باید نظارت داشته باشیم که مثلاً آن وجوهی که بی جهت یک مشت فقیر بیچاره ارومیه گرفته شده در کدام تجارت خانه گذارده شده و یا خرج کدام ملک شده است این قبیل مسائل تکلیف تمام ما وکلاء است نه تکلیف کمیسیون هاص آن وقت هم که ما رأی دادیم که این کمیسیون تشکیل شود به این قسم رأی دادیم که دولت به جهت این عده بدبخت اهالی ارومیه که در این جا هستند تکلیفی معین کند و کمیسیون فقط برای این تشکیل یافت که رسیدگی نماید به بیند این وجوه اعانه در چه راه خرج شده مأمور رساندن به اهالی ارومیه کی بوده و آیا این وجوه به آن بیچاره‌ها رسید یا خیر؟ یان بود عرایض بنده
مخبرـ اظهارات آقای آقا سید یعقوب مقدمه اش بامؤخره اش خیلی متفاوت بود می‌فرمایند من معتقدم یک جمعی که بی خانمان و بی سامان شده و به قربت‌آمده‌اند راحت بشوند ولی از آن طرف عقیده شان این است که ما راحت نیستیم و دست روی دست بگذاریم و تماشا کنیم ولی عقیده مجلس این است که رسیدگی و تحقیق نمایند و این اعانه که به جهت اهالی بدبخت ارومیه جمع آوری شده آیا به آنها رسیده یا تلف شده است و به همین جهت تشکیل کمیسیون نه نفری را به جهت رسیدگی تصویب کرد و کمیسیون هم رسیدگی نمود و معلوم معلوم شد که این پول تمام به اهالی تقسیم شده و یک مقدار آن حیف و میل شده است و اختیاری که کمیسیون می‌خواهد به او داده شود این است که پس از این که تحقیق و کشف نمود که این وجه نزد اشخاص است.
به دولت اطلاع داده و دولت هم بدون فوت وقت آن وجه را وصول و ایصال دارد
رئیس آقای تدین (اجازه)
تدین ـ بنده موافقم ولی یک صلاح عبارتی را لازم می دانم
رئیس ـ آقای آقا سید فاضل موافقید؟
آقا سید فاضل ـ بلی
رئیس ـ آقا میرزا سید حسن کاشانی
آقا میرزا سید حسن ـ عقیده بنده این است که مختصری در عبارت اصلاح لازم است
رئیس ـ بعد اصلاح منشود آقای محقق العلماء موافقید
محقق العلماء بلی موافقم
رئیس ـ آقای دست غیب چطور؟
حاج سید محمد باقر دست غیب ـ بنده هم موافقم.
رئیس ـ آقای حائری زاده (اجازه)
حائری زاده ـ بنده فرمایشات آریالای مخبر را مطلع نشدم می‌فرمایند به کمیسیون اختیار داده می‌شود در این که وجوه اعانه به اهالی ارومیه رسیده یا نرسیده تحقیق نمایند این یک مسئله ایست غیر از آنچه در راپورت نوشته شده در لایحه اختیار وصول و ایصال وجوه اعانه کمیسیون داده شده است و اگر عبارت را اصلاح کنند طوری که معنای فرمایشات ایشان را داشته باشد بنده کاملاً موافقم ولی از این عبارت آن معنائی که ایشان اظهار کردند مفهوم می‌شود
مخبر ـ آقای حائری زاده برخلاف عقیده دیرین خودشان که طرفداری از فقرا است نمی دانم چرا امروز مخالفت می‌نماید عرض کردم کمیسیون نمی‌خواهد بطور مستقیم خودش مأمور وصول وجوه اعانه بشود البته بدیهی است این مسئله از وظائف دولت است.
کمیسیون مصمم است جدیتی نمود زودتر این وجوه وصول و به اهالی ارومیه داده شود.
رئیس ـ آقایان شیخ الاسملام و تدوین پیشنهاد کرده‌اند به وسیله دولت نوشته شود.
تدین ـ اجازه می‌فرمایند؟
رئیس ـ بفرمائید.
تدین ـ آن جمله (به طریق مقتضی) باید حذف شود و در عوض آن بوسیله دولت نوشته شود
رئیس ـ مجدداً قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم
(آقای منتصرالملک به شرح ذیل
(قرائت نمودند)
(به کمیسیون ارومیه اختیار داده می‌شود در وصول وجوه اعانه ارومیه دولت اقدامات لازم به عمل آورده وصول نماید)
رئیس ـ رأی می‌گیریم آقایانی که این ترتیب را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(آقایان نمایندگان قریب به اتفاق قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد مسئله شهریه‌ها مطرح است
حاج میرزا علی محمد دولت آبادی ـ اجازه هائی که قبلاً خواسته شده بود محفوظ است یا خیر؟
رئیس ـ بلی محفوظ است آقای گروسی.(اجازه)
این را هم باید عرض کنم که پیشنهادهای زیادی شده و مادام که این پیشنهادها قرائت نشده و تکلیف آنها معین نشود گمان نمی‌کنم کمیسیون بودجه بتواند پیشنهاد صحیحی کند بنابراین باید زودتر به مذاکرات در کلیات خاتمه داده شود تا پیشنهادات قرائت شود.
حاج شیخ محمد حسن گروسی ـ مخالفت بنده با راپرت کمیسیون به این لحاظ است که کمیسیون وجوهی را که دولت از جهات عدیده و نظریات مختلف لازم دانسته و به پاره اشخاص شهریه داده در نظر نگرفته است شخص قانون گذار باید اول اصلی از اصول را که به مقتضای مملکت داری است اتخاذ کند بعد از آن یک رشته را وصل به آن مطلب بکند و بگوید فلان شهریه داخل آن اصل است و باید تصویب شود یا لااقل آن اصل نیست و باید رد شود و چون چند ماه گذشته و از طرف کمیسیون چنین امری انجام نیافته به این لحاظ بنده با راپرت کمیسیون مخالفم و از طرف دیگر بعضی اظهاراتی که در جلسه پیش شده و بعضی آقایان نظرشان این بود که فقراء و بعضی اشخاص دیگر را باید ملاحظه کرد ولی به عکس شهریه و مستمری بعضی دیگر را باید قطع نمود بنده عرض می‌کنم باید مقدم بر هر چیز احتیاج مملکت داری را در نظر گرفت نه احتیاج اشخاص را این وجوه خیریه نیست که به فقراء داده شده وجوهی است که برای مملکت داری داده می‌شود منتهی گاهی از اوقات مطابقه می‌کند با دادن آن وجوه به فقراء البته از نقطه نظر حفظ نفوس و مملکت داری دولت باید با اشخاص فقیر و مستحق مساعدت و کمک کند و دولت هم همین کار را کرده است گاهی می‌شود شخص فقیر هم مستحق نیست ولی از نقطه نظر مملکت داری دولت مجبور است برای او حقوق معین کند مثلاً یکنفر خائن است ولی احتیاج مملکت داری ایجاب می‌کند که به واسطه دادن حقوق به او آن شخص را خادم نمایند البته شخصی که زمام امور مملکت در دستش می‌باشد در یک موقع از نقطه نظر مملکت داری مجبور می‌شود برای اشخاص غنی هم شهریه یا مستمری معین کند بنده خیلی علاقمندم نسبت به افراد محترم پریشان روزگار که از هر جهت راضی هستند اطفالشان از گرسنگی بمیرند و نروند درب خانه‌ها سؤال کنند حقوقی معین شود البته حفظ آنها حفظ نفوس است حفظ نفوس هم در واقع حفظ مملکت است ولی مخالفند بنده با راپرت کمیسیون از این نقطه نظر است که کمیسیون اصل صحیحی اتخاذ نکرده است که رشتۀ پیوند به اصلی کند تا قانونیت پیدا نماید کثره و گزاف کار را هم نمی‌شود قانون نامید که مثلاً یک مرتبه بگویند از کلیه شهریه و مستمری‌ها کسر شود در اینجا به امضاء کمیسیون حق می‌دهم که تا کنون موفق نشده‌اند اصل صحیحی به جهت این کار اتخاذ کنند البته همه آقایان هم تصدیق می‌کنند که مسئله شهریه‌ها و اتخاذ اصل صحیحی به جهت اینها کار خیلی مشکلی است. خیلی دقت نظر لازم دارد که همه جهات در نظر بگیرند و ببینند آنچه با مقتضیات مملکت داری موافقت دارد تصویب و هر کدام موافقت ندارد رد نمایند و البته این ترتیب هم وقت طولانی لازم دارد و چون از ابتداء اهم کمیسیون داخل در افراد و اشخاص شده‌اند یک مدتی وقت کمیسیون بیهوده تلف شده و چون بیراهه رفته‌اند زحماتشان بی نتیجه ماند اگر مدار مایحتاج مملکت داری و مقتضیات مملکت داری را در نظر بگیرند خواهند دید همان دولتی که در زمان فترت این شهریه‌ها را برقرار کرده‌اند چه با صحیحو بجا بوده است.
رئیس ـ آقای سیدید الملک موافقند؟
سدیدالملک ـ خیر بنده مخالفم
رئیس ـ آقای محقق العلماء موافقند یا مخالف
محقق‌العلما - بنده در زمینه موافقت عرض دارم یعنی به قول آقای آقا سید یعقوب قائل به تفسیر نیستم.
رئیس - آقای حاج میرزا عبدالوهاب موافقید؟
حاج میرزا عبدالوهاب - خیر مخالفم.
رئیس - آقای حاج شیخ اسدالله چطور؟
حاج شیخ اسدالله - بنده موافقم
رئیس - بفرمایید.
حاج شیخ اسدالله - بنده خودم قبلاً تصدیق می‌کنم که کمیسیون بودجه نه این که نخواسته بلکه نتوانسته است در این باب یک اصل ثابتی که موافق قانون باشد اتخاذ نماید و این پیشنهادی هم که پس از دو سه ماه مذاکره و مشاوره به مجلس تقدیم داشته از راه الجاء بوده و غیر از این طریقی به نظرش نیامد چطور؟ مثلاً هر قسمی از اقسام را که آقایان به جهت حل این مسئله درنظر بگیرند کمیسیون بودجه در نظر گرفته ولی پس از مداقه دید باز در موقع عمل به محضوراتی برمی‌خورد این که حضرت والا شاهزاده سلیمان میرزا می‌فرمایند این بودجه نیست تصدیق می‌کنم ولی از آن طرف هم باید دید کمیسیون می‌توانست مسئله شهریه‌ها را که به مجلس پیشنهاد شده و مدتی هم دو کمیسیون مطرح مذاکره بود مسکوت‌عنه بگذارد تا وقتی که تمام بودجه‌های جمع و خرج به جزء از مجلس بگذرد اگر چه شاهزاده نصرت‌الدوله فرمودند اعتباری که برای تهیه بودجه از طرف مجلس تصویب شده کافی است ولی این طور نیست و باید بودجه‌ها به جزء از مجلس بگذرد اما اگر کمیسیون این مسئله یعنی شهریه‌ها را بلاتکلیف می‌گذاشت تا وقتی که بودجه‌ها جمع و خرج به مجلس بیاید دچار مشکلاتی می‌شد و یک اشخاص که حقیقتاً محل ترحم و مراعات و در میان این شهریه‌بگیرها هستند شاید به واسطه نرسیدن حقوق به آنها تلف می‌شدند لذا کمیسیون بودجه مجبور بود نظریات خود را راجع به آنها به مجلس پیشنهاد کند ولی مجلس می‌تواند نظریه کمیسیون را قبول و یا رد کند و بگوید تمام این شهریه‌های بماند تا بودجه‌های جزء از مجلس بگذرد بنده حالا داخل آن موضوع نمی‌شوم حقوقی را که کمیسیون بودجه در نظر گرفت و ممکن بود در اطراف آن تصمیماتی اتخاذ نماید چه بود؟ یکی مستمری‌هایی بود که در دوره فترت تبدیل به شهریه شده تومان به تومان می‌گرفته‌اند و یک مستمریاتی است که مخلوط با شهریه یعنی مستمریاتی داشته‌اند که تومانی ۵ قران دریافت می‌داشته‌اند تبدیل به شهریه نموده و مقداری هم شهریه در حق آنها برقرار شد یک قسمت هم شهریه‌هایی است که بدون سابقه دولت‌ها از نظرهای مختلف با نظر استحقاق با نظر تحصیل اطفال که بنده نباید داخل آن نظریات بشوم تصویب کرده بودند کمیسیون بودجه دید اگر قائل به تفکیک بشود و بگوید مستمری‌هایی که در سنه قویییل به تصویب مجلس رسیده شهریه شود و شهریه‌های دوره فترت را قطع کند این مطلب خودش یک خلاف قانونی است زیرا مستمری‌هایی که تبدیل به شهریه شود قبلاً از محل‌های مختلفه گرفته می‌شود و مجلس هم سابقاً تصویب کرده بود بعضیها را از محل رکاب و عده‌ای را از محل خراسان و غیره بپردازند ولی دولت‌ها تمام آنها را تبدیل به شهریه نمود و از خزانه دولت می‌پرداخته‌اند آقایان تصدیق می‌فرمایند اگر بخواهیم به کلی عملیات دوره فترت را لغو بدانیم باید این قسمت را هم رد نماییم زیرا همین شهریه شدن آن مستمری‌ها اقدامی است برخلاف قانون و فقط در مجلس قویییل عده شهریه‌بگیرها شاید از ده ۱۵ الی ۲۰ قلم بیشتر نبوده و مابقی مستمری بود در این صورت این اقلام هم بایستی برگردد به همان مستمری و به همین قسم تمام تصویب‌نامه‌هایی که در ادوار فترت راجع به خرج مملکت صادر شده باید لغو گردد با این مقدمات تصدیق می‌فرمایید که کمیسیون بودجه نمی‌توانست تفکیکی بین مستمری‌ها و شهریه‌ها قائل شود مثلاً اگر بخواهید آن مستمری‌هایی را که تومانی ۵ قران تصویب کرده‌اند بگویند تومان تومان بدهند معلوم نیست از روی چه مأخذ این تصمیم اتخاذ شود زیرا کمیسیون بودجه دلایل مقتضی ندارد که بگوید به این دلایل یک عده اشخاص باید شهریه را تومان تومان بگیرند و یک عده تومانی دو ریال بنابراین کمیسیون نتوانست باز هم تصمیم بگیرد که مثلاً شهریه‌هایی که در دوره فترت تصویب شده قطع ولی مستمری‌هایی که شهریه شده برگردد به اصل مستمری زیرا در آنجا هم دچار مشکلاتی می‌شدیم و هنوز هم متحیرم مجلس این قضیه را چطور حل خواهد کرد زیرا اگر بخواهند بگویند کلاً مستمری‌ها را تومانی دو ریال بدهند معنی ندارد و اگر بگویند تومان تومان بدهند پنج شش کرور برای این کار لازم و همچون محلی ندارد و در هر صورت مدرکی برای تصمیمات خود ندارد مگر این که بگوید از روی دلخواه میل دارم این طور رفتار شود و تصدیق می‌کند مجلس که مرکز ثقل مملکت است نمی‌تواند از روی دلخواه و بدون مدرک و سندی چیزی را تصویب و یا رد نماید این است که کمیسیون هم تصمیم قطعی راجع به این قضیه اتخاذ نکرد زیرا نمی‌توانست تمام را قطع نماید و نه می‌توانست تمام را تصویب کند این بود که ابتدا داخل اقلام شد ولی بعد از آن که آن لایحه را طبع نمود و به نظر نمایندگان رسید و دیدیم آقایان هم موافقت با این نظریه ندارند به این جهت کمیسیون مجبور شد در ثانی وارد مذاکره شود و بالاخره راه‌حلی که به نظرش رسید این بود اگر چه بنده ابتدا با این راه‌حل موافق نبودم زیرا به نظر بنده این طور رسیده بود و در کمیسیون هم این طور پیشنهاد نموده بودم که تمام این شهریه‌ها سه قسمت شود و فرق گذاشته شود بین شهریه‌هایی که از بابت مستمری داده می‌شود و شهریه‌هایی که مرکب است از مستمری و غیر مستمری و بالاخره شهریه‌هایی که از اصل مالیات تصویب‌نامه صادر شده و پیشنهاد کردم مستمری‌هایی که تبدیل به شهریه شده به حسب رضایت صاحب مستمری یا تومانی دو قران کسر شود و به طور شهریه داده شود و یا این که به همان ترتیب قانون وظایف مستمری بگیرد و راجع به شهریه‌هایی که مرکب از شهریه و مستمری بود پیشنهاد کردم تومانی سه قران کسر شود و راجع به آن شهریه‌هایی که از اصل مالیات پرداخته می‌شد پیشنهاد کردم تومانی چهار قران کسر شود این بود نظریات بنده که پیشنهاد به کمیسیون بودجه کردم ولی کمیسیون بودجه راجع به این پیشنهاد بنده محضوراتی به نظرشان آمد و تصویب نکردند در هر صورت بنده بعد از آن پیشنهاد این پیشنهاد به نظرم بهتر آمد که تا پنجاه تومان را تمام بدهند و می‌بینم که در مجلس با این قسمت مخالفی نیست از ۵۰ تومان به بالا را بنده عقیده‌ام این است که موقتاً تومانی سه قران کسر شود و بقیه پرداخته شود و آن قسمت که مستمری بوده و شهریه شده برحسب رضایت صاحب مستمری باشد میل دارد به همین کیفیت شهریه بگیرد میل دارد برگردد به حالت مستمری و تصدیق می‌فرمایند که این یک اصلی نیست که بشود از روی آن همیشه رفتار نمود این است که بنده معتقدم اگر آقایان تصویب نمایند این ترتیب موقتی باشد تا پس از آن مجلس در حل قضیه مشروحاً وارد شود و راه‌حلی نسبت به تمام شهریه‌ها و مستمری‌ها پیشنهاد بکند و الا این مطلب از قوه کمیسیون بودجه تمام خارج است و کتابچه هم طبع شده و به آقایان داده شده برای این بود که هر یک از آقایان نمایندگان به کتابچه مراجعه و راه‌حلی که برای این قضایا به نظرشان می‌رسد پیشنهاد به کمیسیون بودجه نمایند. متأسفانه از طرف هیچ از آقایان پیشنهادی به کمیسیون بودجه نیامد ولی از طرف یکی از آقایان به فراکسیون ما یک پیشنهادی آمد. ولی در هر صورت به کمیسیون بودجه پیشنهادی نمودند که شاید یک کمک فکری با کمیسیون بودجه شده باشد حالا این نظریه در مجلس مطرح شده و هر یک از آقایان یک نظری اتخاذ کرده‌اند و نمیدانم بالاخره این همه نظریات یک جا منتهی خواهد شد خاتمه هم عرض می‌کنم کمیسیون بودجه نظری اتخاذ نکرده است که شهریه‌های دوره فترت صحیح است یا خیر ولی چون غیر از این راه‌حلی به نظرش نرسیده این است که این پیشنهاد را کرده حالا رأی رأی مجلس است مجلس می‌تواند تمام را تصویب و یا تمام را قطع کند و بنده هم در این باب مخالفتی ندارم.
رئیس - آقای سدیدالملک (اجازه)
سدیدالملک - در اطراف مسئله شهریه دو سه جلسه خیلی حرف زده شده به طوری که بعضی از آقایان موافقین در عین این که موافق بودند مخالفت نمودند و بعضی که مخالف بودند موافقت نمودند از جمله آقای گروسی که مخالف بودند موافقت نمودند گمان می‌کنم ملاحظه نفرموده‌اند که این پول از چه محلی باید داده شود خوب است یک عطف توجهی بفرمایند به مردمانی که در کلبه‌های خراب با یک عایله‌های پریشانی منزل کرده‌اند و ببیند که این پول را باید آن اشخاص بدهند این اشخاص که در تابستان از شدت گرما و در زمستان از شدت سرما جان می‌دهند این پول را برای چه می‌دهند این پول‌ها را برای مصارف معین می‌دهند یک قسمت را برای قوای تأمینیه می‌دهند که بدبختانه فاقد این قوا هستند یعنی آن بدبخت رعیت اگر دو بز هم برای معیشت خودش دارد آن را هم می‌برند و کسی به دادش نمی‌رسد. یک قسمت از این پول‌ها را برای مصارف معارف مملکت می‌دهد یعنی به اندازه‌ای که طفلش بتواند قرآن بخواند یا بگوید دو دو تا چهار تا می‌شود متأسفانه از این نعمت هم محروم است. یک قسمت از این پول را هم برای نظمیه می‌دهد. ولی باز هم متأسفانه می‌بینم که فاقد نظمیه هم می‌باشند و برای یک امر جزیی شش نفر کشته می‌شود. یک قسمت از این پول را برای بلدیه می‌دهد این را هم بدبختانه فاقد است میدان توپخانه که مرکز شهر پایتخت است از کاروانسراهای راه یزد خراب‌تر است. یک قسمت از این پول‌ها را هم برای این می‌دهند که عده‌ای مستخدم داشته باشند و خدمت خودش را بکنند و آن هیئت دولت است. یک قسمت از این پول را به ما می‌دهند که نظارت داشته باشیم پول‌هایی را که می‌دهند به حوایج او مصرف شود نه این که به مصرف عیش و شهوات نفسانی برسد. در عین حال بنده معتقدم خود این اشخاص پریشان میل دارند به اشخاصی که بدرستی و راستی خدمت برای مملکت نمودند حقوق داده شود تا مستخدمین دیگر تشویق شوند ولی بنده می‌بینم بیک عده اشخاصی شهریه داده می‌شود یک وقت موقعیت مملکت اقتضا می‌کرد به آنها شهریه بدهند ولی حال آن موقعیت از بین رفته مثلاً از جمله عماد، لکتاب است اولاً بنده با تبعید او مخالفم و سند محکومیت او در کجای این مملکت دیده شده که تبعیدش کرده‌اند و حال آنکه مطابق قانون هیچکس را نمی‌شود تبعید نمود مگر به مجوز قانونی حال اگر بنده بخواهم داخل این قضیه شوم خیلی طول خواهد کشید این هست که مختصراً عرض می‌کنم حال که تبعید شده (و در هر صورت بنده سبب آن را نمیدانم و سند محکومیتش را هم ندیده‌ام موقعیت مملکت ایجاب می‌کرد به او شهریه داده شود برای اینکه آزاد نبود از دست رنج خودش یعنی خطش تأمین معاش نماید به علاوه با این شهریه هائی است که در دوره فترت تصویب شده و ما نباید آنرا قبول نمائیم برای این که باید به دولت فهماند که اگر بعد از ده سال هم مجلس مفتوح شده عملیات آنها را در دوره فترت صحیح نمی داند و رد می‌کند ولی در هر حال عقیده بنده این است شهریه اشخاصی که حقوقشان کم هست و از شدت گرسنگی نمی‌توانند زندگانی نمایند و پنج تومان و ده تومان است هر چه زودتر تصویب شود تا به آنها داده شود و نسبت به بقیه شهریه‌ها همان عقیده را دارم که عرض کردم
آقای حاج شیخ محمد حسن گروسی ـ آقا چون اعتراض شخصی فرمودند اجازه فرمائید توضیح عرض کنم
رئیس ـ بفرمائید
حاج شیخ محمد حسن گروسی - معلوم شد معترض محترم درست توجه نفرموده‌اند که بنده چه عرض کرده‌ام بنده عرض کردم وجهی که از اهالی مملکت گرفته می‌شود برای رفع احتیاجات مملکت است و مایحتاج مملکت نظر به فقر و حیات و غیره نیست این وجوه خیریه نیست که ملاحظه کنم کی فقیر است و کی غنی آن وقت به فقراء بدهیم و به اغنیاء ندهیم بسا هست که نظر به مقتضیات مملکتی باید خائنین را هم مطیع و منقاد کرد و این کار گاهی به مجازات می‌شود گاهی به انعام و جایزه و فقیر هم ممنون و متشکر است که خللی در انتظامات مملکتی پیدا نشود و راضی است برود یک بز خود را بفروشد و راحت باشد این اظهارات اظهارات شخصی است و اگر چه جسارت است ولی می‌خواهم عرض کنم که آقایان وکلاء هم نمی دانند مایحتاج مملکت چیست آن دولتی که شاغل این عمل است می داند و این نقص برای آقایان وکلاء نیست پس دولت اگر در چهار فقره به خطا رفته باشد و در ده فقره اش راه سواب را پیمود بنابراین هم می‌شود به فقیر داد هم به غنی بخادم هم می‌شود داد به خائن هم می‌شود داد پس آنچه دائر مدار مملکت داری و احتیاج مملکت است همین است
رئیس ـ قدری از حدود توضیح خارج شدید
حاج شیخ محمد حسن گروسی - عذر می‌خواهم
رئیس ـ آقایان مذاکرات را کافی می دانند؟
(جمعی گفتند کافی است و بعضی گفتند کافی نیست)
رئیس ـ رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات
آقایانی که مذاکرات را در کلیات کافی می دانند قیام بفرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ اکثریت است چند فقره پیشنهاد رسیده است قرائت می‌شود بعد از مذاکره باید در قابل توجه بودن آنها رأی بگیریم
پیشنهاد اول قرائت می‌شود
(آقای منتصرالملک به مضمون ذیل قرائت نمودند)
مقام منبع ریاست محترم مجلس شورای ملی
نظر به اینکه هر چه زودتر باید یک تصمیم عملی عادلانه بدون هیچ نوع نظریه خصوصی موافق یا مخالفی اتخاذ شود و نظر به اینکه مطرح نمودن یکاء یکان صاحبان شهریه در مجلس سبب طول مذاکرات و اتلاف وقت است ما امضاء کنندگان مواد ذیل را به مجلس شورای ملی پیشنهاد می نمائیم
ماده اول ـ شهریه هائی که به موجب رأی مخصوص مجلس شورای ملی بر قرار شده است کمافی السابق برقرار و از قرار تومانی یک تومان باید پرداخت شود
ماده دوم ـ کلیه شهریه‌ها و مخارج تحصیلی که از محل مستمریات برقرار شده است باید مطابق ماده دوم قانون ۱۶ جوزای ۱۳۰۱ هزارو سیصدو یک معمول شود
ماده سوم ـ شهریه هائی که از محل مستمریات بر قرار و اصل آن مستمری در مجلس قوی ئیل ۱۳۲۵ یا در هیئت مدیره مقطوع شده باشد مقطوع خواهد بود
ماده چهارم ـ شهریه هائی که به عنوان حقوق تقاعد در باره مستخدمین با وراث مستخدمین دولتی برقرار شده است تابع و مشمول مقررات مواد قانون تقاعد و وظائف خواهد بود که بعد به تصویب خواهد رسید
ماده پنجم ـ سایر شهریه‌ها در صورتی که از اقسام مواد ۱ ـ ۲ ـ ۳ ـ ۴ این قانون نباشد از یک تومان الی پنجاه تومان اول آن تمام و از پنجاه تومان به بعد از قرار تومانی ۵ قران برقرار و پرداخت خواهد شد
ماده ششم ـ میزان شهریه به هیچ عنوان نباید از پانصد تومان تجاوز نماید
ماده هفتم ـ وزیر مالیه مأمور اجرای مواد فوق خواهد بود
سلیمان میرزا ـمساوات ـ ابراهیم زنجانی ـ سردار مفخم ـ مستشار السلطنه ـ عبدالله معتمد السلطنه
رئیس ـ پیشنهاد دوم
(به تفصیل ذیل قرائت شد)
مقام منبع ریاست مجلس مقدس شورای ملی دامت شو کته این بنده پیشنهاد می‌کنم
۱ـ شهریه هائی که از بابت حقوقات مصوبه مجلس شورای ملی سنه قوی ئیل ۱۳۲۵ برقرار شده کماکان تومانی یک تومان پرداخته شود
۲ـ به موجب تصویب نامه هیئت وزراء برقرار شده تومانی شش قران پرداخته شود نظام الدوله
رئیس ـ پیشنهاد سوم
(به شرح ذیل خوانده شد)
حائری زاده پیشنهاد می‌کند شهریه کسانی که در کابینه وثوق الدوله برقرار شده قطع شود بلکه اگر علاقه شخصی داشته باشند در مقابل وجوه دریافت شده ضبط شود و بعد داخل مذاکره دیگران شویم میرزا علی کازرونی رئیس پیشنهادات دیگر
(به شرح آتی قرائت شد)
مقام محترم ریاست
بنده پیشنهاد می‌کنم عموم شهریه‌ها و مستمری‌ها سه قسمت بشود علماء و روحانیون را عموماً مطابق ثبت دولت بدهند دوم فقراء یعنی اشخاصی که نمی‌توانند گذران خودش را اداره نمایند آنها را هم بدهند سوم اشخاصی که احتیاج ندارند عموماً قطع نمایند ثبوت فقیر و غنی با کمیسیون مجلس و نماینده دولت خواهد بود (دست غیب)
بنده پیشنهاد می‌نمایم نظر به اینکه مسئله شهریه‌ها باید به اتفاق نظر عموم آقایان نمایندگان محترم باشد و شاید مذاکراتی در مجلس شود که منافی حیثیت مجلس خواهد بود لذا کمیسیونی مرکب از دوازده نفر از کلیه طبقات نمایندگان در تحت ریاست شخص حضرت رئیس با حضور حضرت آقای رئیس الوزراء و آقای وزیر مالیه تشکیل و راه حلی حاضر نمایند که در جلسه آتیه رأی قطعی در مجلس اتخاذ شود. - عمادالسلطنه طباطبائی
بنده پیشنهاد می‌نمایم کلیه مستمریاتی که شهریه شده است مبلغ آن از شهزیه هائی که بدون مجوز قانونی برقرار شده است تجزیه شود و برای هر یک جدا رأی گرفته شود - محمد هاشم میرزا
نظر به اینکه مسئله شهریه‌ها حل شود و در مجلس هم خیلی وقت ضایع نگردد بنده پیشنهاد می‌کنم که از هر فراکسیونی یک نفر نماینده انتخاب شود که در کمیسیون بودجه حاضر شوند راجع به این مسئله تبادل افکار نموده قرار قاطعی بدهند و نتیجه او به مجلس آید که هر طور آن کمیسیون رأی داده همانطور بگذرد. - ناظم دفتر
رئیس ـ اینها پیشنهاد هائی بود که در سابق طبع و توزیع شده بود ولی چند فقره پیشنهاد تازه رسیده که هنوز طبع و توزیع نشده بود قرائت می‌شود
(آقای منتصرالملک پیشنهادات مزبوره را به مضمون ذیل قرائت نمودند
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی دامت شو کته
راجع به پرداخت شهریه‌ها ما امضاء کنندگان مواد ذیل را پیشنهاد می‌کنم
۱ـ کلیه شهریه‌ها از یک تومان الی ۵۰ تومان اول آن تمام و از ۵۰ تومان به بعد از قرار تومانی ۵ قران برقرار و پرداخت خواهد شد
۲ـ میزان تأدیه شهریه از ۵۰۰ تومان تجاوز نخواهد کرد
۳ـ مستمریاتی که شهریه شده مشمول دو ماده فوق است مگر اینکه صاحبان آنها ارجاع به مستمریات را تقاضا نمایند
۴ـشهریه هائی که به موجب رأی مخصوص مجلس برقرار شده مشمول مواد فوق نخواهد بود
۵ـ نسبت باقلام مقطوعه در کمیسیون بودجه تجدید نظر بعمل آمده هر چه تصویب شد مشمول مواد فوق خواهد بود
۶ـ راجع به شهریه هائی که به اسم ورثه است اجرای مواد فوق نسبت سهمی که به هر یک نفر از وراث می‌رسد محسوب خواهد شد
۷ـ مدت اعتبار این تصویب تا آخر برج هوت هذه السنه ایت ئیل خواهد بود
۸ـ وزیر مالیه مأمور اجرای مواد فوق خواهد بود
منتصرالملک ـ امضاء کنندگان ۲۰ نفرند
مواد ذیل را به عرش مجلس شورای ملی می رساند
ماده اول ـ شهریه‌های مصوبه مجلس شورای ملی و حقوقی که بر طبق قانون وظایف مقرر شده است موافق معمول سنوات گذشته پرداخته شود
ماده دوم ـ کلیه شهریه‌های مقرره دوره فترت ملغی است
ماده سوم ـ شهریه‌های پیشنهادی دولت بغیر از آنچه مشمول ماده اول است تا ۵۰ تومان تمام پرداخت شود
ماده چهارم‌ـ کلیۀ شهریه هائی که از ۵۰ تومان به بالا است پس از وضع ۵۰ تومان اول از مازاد آن تومانی چهار قران کسر و بقیه پرداخت شود
ماده پنجم - حقوقاتی که با قید مدت است پس از انقضای مدت مقرره ضبط دولت خواهد شد.
ماده ششم - کلیه حقوقاتی که مقرر است به طور شهریه پرداخت شود مادام‌الحیوة و پس از فوت صاحب آن مشمول قانون وظایف نشده ضبط دولت خواهد شد.
ماده هفتم - میزان تأدیه شهریه به هیچ عنوان از ۵۰۰ تومان تجاوز نخواهد کرد.
ماده هشتم - شهریه‌هایی که به عنوان حقوق تقاعدی برقرار شده تا گذشتن قانون استخدام موقتاً باقی و پس از آن مشمول قانون مزبور خواهد بود. (نصیرالسلطنه)
بنده پیشنهاد می‌کنم شهریه‌هایی که قبل از دوره فترت به تصویب مجلس داده شده بدهند و اما آنچه را در دوره فترت داده‌اند بماند تا مجلس درباره آنها رأیی اتخاذ نماید محقق‌العلما اقل عباد پیشنهاد نمایم در موضوع شهریه نسبت به اشخاص مطرح مذاکره شود زیرا که شهریه‌بگیرها متفاوت هستند چنانچه در کتابچه نوشته شده است اشخاصی می‌باشند که کمال استحقاق را دارند البته به این نوع اشخاص باید داد و نیز اشخاصی می‌باشند با نهایت استغنا و ثروت اصلاً نباید داد و قطع باید بشود اما اشخاصی متوسط الحال باید نظر بودجه شهریه نمود هرگاه نسبت به این شخص مبلغ شهریه زیاد است از مبلغ کسر باید نمود و چنانچه نسبت به معیشت آن شخص کسر است باید بر آن مبلغ افزود این شق اخیر راجع به اشخاصی خواهد بود که ممر اعاشت نداشته باشند. (شریعتمدار کرمانی)
ماده ۱- شهریه و یا حقوق استمراری در حق کسی مقرر نمی‌شود مگر در مقابل خدمت فعلی یا در مقابل خدمات گذشته مطابق قانون استخدام و تقاعد
ماده ۲- اشخاصی که تا این تاریخ صاحب شهریه بوده‌اند در صورتی که آن شهریه منحصر وسیله معیشت آنها باشد دولت می‌تواند تا میزان ماهی ۵۰ تومان در حق آنها بپردازد.
ماده ۳ - مادام که قانون استخدام و تقاعد از مجلس شورای ملی نگذشته است دولت باید صورت اشخاصی که مستحق حقوق تقاعدی می‌باشند به مجلس آورده پس از تصویب درباره آنها پرداخته شود.
ماده ۴ - تبدیل شهریه از اسم شخصی به شخص دیگر ممنوع است. (عبدالوهاب الرضوی)
رئیس - در یک یک این پیشنهادها مذاکره می‌شود و رأی بگیریم.
مخبر - اگر آقایانی که پیشنهاد ۷ ماده را دادند و چاپ شده است و آقایان ۲۰ نفری که این پیشنهاد امروزی را دارند با پیشنهاد آقای نصیرالسلطنه موافقت بفرمایند بنده هم از طرف کمیسیون بودجه آن را قبول می‌کنم و ممکن است او را مطرح مذاکره قرار دهیم شاید امروز این مسئله خاتمه پیدا کند.
رئیس - آقای سلیمان میرزا (اجازه نطق)
سلیمان میرزا - یکی از اشخاصی که این پیشنهاد چاپ شده ۷ ماده را امضاء کرده‌اند بنده هستم دیروز هم به عرض آقایان رساندم که آن را از بابت اکل میته امضاء کردم زیرا تصور نمی‌کردم نظریه اول بنده که ملغی شدن شهریه‌های دوره فترت باشد قبول بشود این بود که آن را امضاء کردم ولی چون فعلاً به پیشنهاد آقای حاج نصیرالسلطنه جامع‌تر است بنده آن را قبول می‌کنم.
رئیس - آقایانی هم که هم امضاء با شاهزاده سلیمان میرزا بوده‌اند قبول می‌کنند.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی - بلی
مساوات - بنده هم موافقم.
خلیل‌الملک - بنده هم نسبت به سهم خودم قبول می‌کنم.
رئیس - بنده هم مجبورم یکی یکی بپرسم. آقای بیان‌الملک
بیان‌الملک - بنده هم قبول کردم.
رئیس - آقای محمدولی میرزا چطور؟
محمدولی میرزا - خبر بنده همان پیشنهادی را که امضاء کرده‌ام بهتر می‌دانم.
رئیس - آقای گروسی
حاج شیخ محمدحسن گروسی - موافقم.
رئیس - آقای آصف‌الممالک
آصف‌الممالک - بنده هم قبول دارم.
رئیس - آقای صدرالاسلام و سالار معظم و عدل‌السلطنه و آقا سید یعقوب هم گویا موافقند.
آقا سید یعقوب - بنده درست با پیشنهاد آقای حاج نصیرالسلطنه را نفهمیدم اجازه بفرمایید تنفس شود و در موقع تنفس معلوم شود یا این که تکرار بشود تا درست ملتفت شوم.
رئیس - پیشنهاد بسیار خوبی است آقایان که با این پیشنهاد مخالف نیستند.
(گفته شد - خیر)
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از یک ساعت و نیم مجدداً تشکیل گردید.)
رئیس - راجع به این پیشنهادها مذاکرات زیادی شد در اغلب مواد توافق نظر پیدا شد یک جزیی اختلافاتی هست که موکول به رأی مجلس شد در ضمن مذاکرات در پیشنهاد اصلی آن اختلافات مذاکره می‌شود.
(آقای منتصرالملک ماده اول پیشنهاد آقای حاج نصیرالسلطنه را مجدداً قرائت نمودند)
رئیس - پیشنهاد دیگری از طرف آقایان کازرونی و آقای شیخ محمدحسین سعادت رسیده است گمان می‌کنم بر این پیشنهاد مقدم باشد.
(آقای منتصرالملک پیشنهاد مزبور را به شرح ذیل قرائت نمودند)
ما امضاءکنندگان به موافقت نظر موکلین خودمان و نظر به فقر و احتیاج فعلی دولت و نظر به این که هیچ مدرکی برای صحت تصویب نمی‌بینم پیشنهاد می‌کنم که
۱- کلیه شهریه و مستمری و غیره‌ها به هر عنوان که باشد و در ایام فترت برقرار شده مقطوع گردد.
۲- اگر حکومت فعلی پاره‌ای از آنها را لازم می‌داند در ضمن لوایح مخصوصه پیشنهاد کند. سعادت (میرزا علی کازرونی)
آقا میرزا علی کازرونی - اجازه می‌فرمایند توضیح بدهم
رئیس - لکن مطابق ماده شصت و سوم نظامنامه داخلی باید به طور اختصار توضیح بدهید
آقا میرزا علی کازرونی - آقای رئیس می‌فرمایند بنده و به اختصار عرض کنم بنده استدعا کردم اجازه بفرمایند چون یک یادداشت‌هایی کرده‌ام مطالبم را تمام عرض کنم ولی آقای رئیس اجازه ندادند حالیه متحیرم که اگر بعضی مطالبم بیندازم چطور از عهده توضیح برآیم.
رئیس - مطالبی که باید بگویید در جلسات دیگر گفته‌اند در اینجا مجلس رأی داد که مذاکرات کافی است و حالا مذاکره در پیشنهادات می‌شود و در پیشنهادها هم باید به طور اختصار مطالب را گفت در جلسه گذشته هم کسی جلوی شما را نگرفت هر چه می‌خواستید گفتید.
آقا میرزا علی کازرونی - می‌خواستم عرض کنم ما یک عنصر تازه متکون و یک ملت بی‌حساب و بی‌کتاب و بی‌قانون نبوده و نیستیم ما مسلمانیم و بایستی بر روی اصول مسلمه اسلام صحبت بداریم و هر تصمیمی که اتخاذ می‌کنیم باید فقط منحصراً روی همان اصول مسلمه باشد و من گمان می‌کنم این اختلافاتی که پیدا شده برای این است که ما یک اصول مسلمه را در نظر نگرفته‌ایم که متفق علیه تمام ما باشد بیشتر از روی احساسات و نظریات شخصی خواستیم صحبت بداریم.
بعضی گفتند - این طور نیست.
کازرونی - همین طور است مخصوصاً تکرار می‌کنم خواستیم از روی ذوق شخصی نظریاتی اتخاذ کنیم به این جهت دچار مشکلات شدیم یکی از اصول مسلمه و غیر قابل تردید اسلامیه است
آقا سید فاضل - برمنکرش لعنت
آقا سید یعقوب - مذاکرات کافی است و الا ما هم اجازه می‌خواهیم.
آقا میرزا علی کازرونی - چنان که عرض کردم اصول فرعیه هم منشعب از آن اصل‌الاصول است و نظر به این اصول فرعیه بیت‌المال مسلمین عبارت است از وجوهی که به موازین شرعیه از مردم گرفته می‌شود بنا بر این ما نمی‌توانیم به وجوهی که امروزه گرفته می‌شود که همه آقایان می‌دانند از چه قبیل است کله بیت‌المال مسلمین را اطلاق کنیم این وجوه را ما از بابت ضرورت می‌گیریم در تحت عنوان الضرورات تسبیح‌المحظورات ما این پول‌ها را به عنوان اکل میته می‌گیریم و مصرف می‌کنیم شارع مقدس همان طور که از برای رفع یک مرض مبرمی به تجویز یک حکیم حاذقی که دوای حرامی را حلال کرده است در اینجا هم ما می‌توانیم وجوهی برای یک اصل مسلمی بگیریم که آن اصل مسلم حفظ حدود و ثغور مسلمین است ما پول بگیریم که به فقرا و علما یا بعضی متمولین و متشخصین که امروز دسترسی به کار ندارند بدهم بنده عرض می‌کنم ملت راضی نیست شهریه و مستمری به کسی داده شود اگر کسی منکر است رجوع به افکار ملت کند اگر ما نمایندگان ملت هستیم باید بر طبق افکار آنها صحبت بداریم به استثنای شهریه‌بگیرها هیچ یک از افراد ملت راضی نیستند هر کس منکر است مردم حاضرند سؤال کنند اگر برخلاف عرضی که کرده‌ام گفتند بنده حرف بی‌ربطی زده‌ام ما مطلق‌العنان نیستیم که هر چه بخواهیم بکنیم و برخلاف اختیاراتی که از طرف ملت و قانون دارا هستیم رفتار کنیم اما راجع به شهریه‌ها و مستمریاتی که قبل از دوره فترت معمول بوده امروزه به کلی خارج از موضوع است اما راجع به چیزهایی که در ایام فترت داده شده اصولاً غلط بوده و حکومت‌هایی که داده‌اند باید در تحت محاکمه بیایند و این پول‌ها از آنها استرداد شود و مجازات قانونی اعمال شود تا من‌بعد یک دینار به این اسم و رسم‌ها به کسی داده نشود.
مخبر - گمان نمی‌کنم بتوان این پیشنهاد آقای کازرونی را موضوع بحث قرار داد کمیسیون نمی‌تواند قبول کند زیرا پیشنهاد بکند توافق در آن حاصل شده شامل هر دو مسئله است هم تکلیف حقوق‌های مقرره ایام فترت را معین کرده است و هم تکلیف سایرین را
رئیس- آقای معتمد السلطنه بزو کمسیون هستند.
معتمدالسلطنه- خیر جزو کمیسیون نیستم.
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- در این پیشنهاد که کمیسیون کرده دو سه ماده بود که حالا نیست.
رئیس- فعلاً پیشنهاد کازرونی و آقا شیخ محمد حسین سعادت مطرح است آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده در پیشنهاد اصلی عرضی دارم
رئیس- آقای نظام الدولة هم جزو کمیسیون نیستند.
آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- بنده نمی‌خواهم مفصلاً داخل در مذاکرات بشوم همینقدر به آقای کازرونی عرض می‌کنم قانون اساسی به مجلس نسبت به وجوهی که از ملت به عنوان مالیات گرفته می‌شود حق داده است که نظریاتی داشته باشد و تصویب یا رد کند این یکی از خصائص مجلس شورای ملی است و این که می‌فرمایند برای هر مسئله مراجعه به افکار و آراء عمومی کند در قانون اساسی چنین چیزی نیست زیرا اگر بنا شود در هر چیزی مراجعه به افکار عامه بشود دیگر مجلس لازم نبود (خطاب به آقای کازرونی) اگر رجوع به افکار عمومی شود شاید یک چیزهائی از افکار بروز کند که مثلاً بنده و جنابعالی نباید یک دینار بگیریم بنابراین بنده تصور می‌کنم لازم نباشد زیاده بر این در این پیشنهاد گفتگو شود و تقاضا می‌کنم رأی گرفته شود.
آقا میرزاعلی کازرونی- یک تهمتی به بنده زده‌اند اجازه بفرمایند برای رفع تهمت توضیح بدهم.
رئیس- تهمتی به سر کار زدند؟
آقای میرزاعلی کازرونی- بلی در ملاء عام
رئیس بفرمائید به شرط اینکه فقط برای رفع تهمت باشد.
آقای میرزاعلی کازرونی- آقای حاج شیخ اسدالله می‌فرمایند بنده گفتم در هر مسئله مراجعه به افکار عمومی شود بنده هم چون حرفی نزدم عرض کردم در این قضیه به خصوص شرعاً اخلاقاً سیاستة ما نباید بدهیم اگر نمی‌پذیرد مراجعه به افکار عمومی نماید.
رئیس- رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای کارزونی و آقای سعادت آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام بفرمایند.
(دو سه نفر قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد ماده اول پیشنهاد کمیسیون بودجه قرائت می‌شود به شرح آتی قرائت شد.
ماده اول- شهریه‌های مصوبه مجلس شورای ملی مستمریات مصوبه مجلس که تبدیل به شهریه شده و همچنین مستمریات مصوبه مجلس که از روی قانون وظایف در حق ورثه برقرار شده و تبدیل به شهریه شده باشد پرداخته می‌شود.
رئیس- آقای معتمدالسلطنه (اجازه)
معتمدالسلطنه- بنده در قسمت مستمریات عرضی داشتم و در این پیشنهاد معلوم می‌شود آن قسمت را برداشته‌اند.
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمدهاشم میرزا- بنده سابقاً پیشنهاد کرده بودم در باب مستمریات و شهریه‌ها جداگانه رأی گرفته شود نمی دانم این پیشنهاد بنده چه شده اگر قابل توجه بشود جزء پیشنهادات است و مقدمتاً باید او خواننده شود اگر قبول شد شهریه و مستمریات تفکیک شود و اگر مثل پیشنهاد آقای کازرونی رد شد آن وقت به طور کلی رأی گرفته شود.
مخبر- مقصود کدام مستمریات است.
محمد هاشم میرزا- مطلق مستمریات
مخبر- مستمریات مطلق موضوع بحث نیست موضوع بحث شهریه‌ها است و در شهریه‌ها هم قسمتی است که سابقاً مستمری بوده بعد شهریه شده است.
رئیس- اگر پیشنهادی دارید بفرستید رأی بگیریم.
محمد هاشم میرزا- دو روز است پیشنهاد را فرستاده‌ام طبع هم شده است.
رئیس- در موقعش رأی می‌گیریم
آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده با این ماده مخالف هستم مخالف بنده از چند حیث است اول راجع به مستمریاتی است که تبدیل به شهریه شده و به آقایان تذکر می‌دهم کتابچه مستمریاتی که در قوی تیل ۲۵ مجلس اول تصویب کرده است و شاید تمام آقایان دیده باشند و الان هم نزد بنده موجود است مجموع مستمریات در این کتابچه نقدش عبارت از ۱۷۶۷۲۵۰ تومان و سه قران و نهصد دینار است غله اش عبارت است از ۶۵۳۶۳ خرداد و ۶۴ من شلتوک عبارت است از ۹ خروار و ۹۰ من و ۶ سیرگاه عبارت است از ۴۲۸۱۴ خروار و ۵۳ من ۳۱ سیر یونجه عبارت است از ۱۰۰ خروار و ۶۸ من یکچارک قصیل عبارت است از ۱۳۹۴ خرداد و ۵۰ من...
آقای سید فاضل- مقطوعاتی است نه تصویبی
تدین- حالا می‌رسیم تقریباً دو کرور و کسری به خرج ولایات است و یک کرور به خرج مرکز در مقابل هر قلمی هم که عنوان کرده است یک برقراری هم معین کرده یعنی مقداری کمتر از صدارت اولی تصویر کرده است علی ای حال مجموع مقطوعات عبارت از این مبلغ و مقداری که نقداً و جنساً به عرض رساندیم بوده است و زائد بر این نبوده بعد از آن نسبت به چیزهائی که تصویب شده است یک تغییراتی در ادوار گذشته حاصل شده است. به این معنی که به واسطه عللی که یکی از آنها عسرت مالیه بوده آن قسمت را که مجلس تصویب کرده است به عنوان مستمری به مردم بدهند به سه قسم به مردم داده شود بعضیها تومان تومان بعضیها تومانی پنچقران و بعضیها تومانی دو ریال یک کتابچه است که بنده دیده‌ام خطی بود و در کمیسیون بودجه هم هست در آنجا معادل سیصد و پنج هزار تومان مالیات است که از بابت مستمریات قید شده که شامل دو قسمت است یعنی آن مستمریاتی است که تومانی تومان می‌گیرند و آنها که تومانی پنج قران می‌گیرند حالا این تبعیضی که شده است صلاح بوده است یا نبوده است بماند بعد یک عده از این اشخاص مطابق این کتابچه که همه آقایان دیده‌اند در ادوار فترت آمده‌اند و مستمریات خود را تبدیل به شهریه کرده‌اند آنها هم دو قسم است یک عده اشخاصی هستند که مستمریات سالیانه خودشان را به طور شهریه برقرار کرده‌اند عده دیگری هم هستند که در هر ماه یک دوازدهم مستمری خود را به علاوه مقداری هم از اصل مالیات ضمیمه کرده و به طور شهریه در حق خود برقرار کرده‌اند بنده نمی دانم علت این تبعیض چه بوده است. چه سبب شده است که یک عده چندین هزار تومان مستمری‌های خود را تبدیل به شهریه کرده‌اند و اکثر افراد مستمری بر همان طور مثل سابق حواله می‌گیرند در هر صورت این تبعیض عادلانه نیست اگر هم نباید مستمریات تبدیل به شهریه شود اینها هم که تبدیل به شهریه شده است باید برگردد و هر ترتیبی را که دولت برای سایر مستمری‌ها اتخاذ می‌کند نسبت به این اشخاص هم ملحوظ شود آنچه بنده ملاحظه می‌کنم این است که اشخاصی که مستمری خودشان را تبدیل به شهریه کرده‌اند به واسطه یک اقتدارات و یک نفوذهای شخصی بوده و الا اگر چنانچه برای مصلحت مملکت و بر این حفظ مصالح وقت بود هیچ داعی نداشت یک قسمتی از این مستمری بیایند مستمری خود را تبدیل به شهریه کند و بقیه نکنند بنده من باب مثال عرض می‌کنم و نمی‌خواهم به شخصیات وارد شوم یک نفر دوازده هزار تومان مستمری داشته است تبدیل به شهریه کرده است به ماهی هزار تومان هم می‌گیرد آن وقت هزار تومان هم از اصل مالیات در حق خود شهریه برقرار کرده و دو هزار تومان دریافت می‌کند اما یک قسمتی از اشخاص که به هر جهتی بوده است مجلس اول دربارة آنها مستمری تصویب نموده باید تومانی دو ریال بگیرند و معلوم نیست آن را به چه شکل خواهند گرفت؟ و شاید حواله مالیه است و بعد باید مجبور بشوند تومانی سی شاهی به طرق و غیره بفروشند بنده با این تبعیض مخالفم زیرا این تبعیض عادلانه نیست بلکه رعایت حال متمولین حال متمولین و متنفذین شده است بنابراین بنده عقیده دارم که این مستمریاتی که تبدیل به شهریه شده است برگردد به حالت اولیه و هر اصلی را که دولت نسبت به عموم اتخاذ می‌کند شامل حال آنها بشود و الا این تبعیض ظالمانه است که یک عده که تقریباً مستمریشان ده دوازده هزار تومان می‌شود بیایند مستمری خود را تبدیل به شهریه کنند و باقی دیگر معلوم نباشد تکلیفشان چیست. این یک قسمت مخالفت بنده اما نسبت به شهریه‌ها هم بنده مخالفم و علت مخالفت بنده این است که مکرر در همین مجلس صحبت شده است که باید یک کاری کرد دوره فترت ایجاد نشود و ایجاد یک ضمانتهای کافی برای حفظ اصول مشروطیت کرد وقتی در اوایل مجلس یک پیشنهادی هم شده بود اینجا هم خیلی محل بحث واقع شد که مجلس به عملیات ادوار فترت رسیدگی کند و بالاخره ارجاع یک کمیسیون شد و تصور نمی‌کنم در این دوره کمیسیون یک رأی قاطعی تقدیم مجلس کند بنده معتقدم علی الاصول کارهائیکه در دوره فترت شده است آنچه موافق قانون است صحیح است و آنچه مخالف قانون است به کلی لغو و غلط است بنابراین از جمله کارهائیکه در دوره فترت شده است که بر خلاف قانون می‌باشد همین مسئله تبدیل مستمری به شهریه و ایجاد شهریه‌ها است بنا بر این برای اینکه هم دولتهای آتیه بدانند که اگر یک فترتی ایجاد بشود آن کارهای غیر قانونی آنها در یک مجلس ولو بعد از ده سال هم تشکیل بشود رد خواهد شد و همچنین برای اینکه آن مردمانی که به وسایل مختلفه دولت وقت را در تحت فشار و تهدید می‌آورند آنها هم بفهمند روزی که مجلس شورای ملی تشکیل شد یک قلم نه دور آنها کشیده می‌شود دیگر این اقدام را بکند باید تمام این عملیات ملغی شود اما تصور نشود بنده مخالف هستم به اینکه یک عده شهریه می‌برند نه من مخالف نیستم بلکه فقط مخالف هستم با خلاف قانون هائی که شده و امروز آن خلاف قانونها را نباید تصویب کنند اما موافقم که ورثه مستخدمین دولت فقرا به هر عنوان که باشد از بیت المال مسلمین ارتزاق کند ولی تفاوت بین عقیده بنده و دیگران این است که بنده می‌گویم این ارتزاق باید از مجراهای قانونی باشد بنده موافق هستم مخارجی را که از برای خرج تحصیل داده شده است منظور شود آنهایی که ورثه مستخدمین مقتول هستند البته دولت باید به آنها کمک کند و نیز بنده موافقم برای اشخاصی که فقیر هستند حسن سابقه دارند طرق قانونی حقوق برفراز شود ولی عقیده‌ام این است که تمام آنچه را که در دوره فترت شهریه مقرر شده است و لو این که به مستحق هم داده شده است چون از غیر مجرای قانون بوده است صحیح نیست و باید لغو شود و بعد با رعایت اطراف کار از طرف دولت به مجلس پیشنهاد شود و اول کسی که به طیب خاطر رأی بدهد بنده خواهم بود.
رئیس - آقای کازرونی مخالفید؟
کازرونی - عرضی ندارم
رئیس - آقای نظام‌الدوله (اجازه)
نظام‌الدوله - چون پیشنهاد بنده در همین جملاتی که پیشنهاد شده منظور شده لهذا عرضی ندارم.
رئیس - به این ماده اول پیشنهاد کمیسیون موافقید یا مخالف
نظام‌الدوله - موافقم
رئیس - بفرمایید.
نظام‌الدوله - هر یک از آقایان شرحی درباره شهریه و مستمری به یک عنوانی اظهار می‌کند گاهی از اوقات فقر مملکت را اظهار می‌کند و گاهی متمولین را معرض حمله قرار می‌دهند ولی بنده با همه این حرف‌ها اساساً مخالفم برای این که می‌گویم حق است باید بودجه مملکت تعدیل شود ولی باید جلوگیری از تبذیرات بشود نه از این راه آنچه که گفته می‌شود این مردمی که دارای شهریه هستند به عقیده بنده محتاجیشان غلبه دارند بر اغنیا حالا اگر یک چند نفر اشخاص برجسته در این مملکت مستغنی باشند که حقیقتاً نه دولت و نه ملت مایل نباشند دیناری به آنها داده شود آنها را باید مستثنی کرد نه این که این چند نفر را در نظر آورد و تمام شهریه‌ها را قطع نمود و پیشنهادی که آقای حاج نصیرالسلطنه کرده‌اند با این نظریاتی که امروز در مجلس گرفته شده در هر حال مطابق صرفه و صلاح است و بنده موافقم.
رئیس - آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله - خوب است یک دفعه دیگر هم پیشنهاد را بخوانند چون پیشنهاد دولت در نظرم نیست.
(مجدداً قرائت شد)
رئیس - آقای حاج شیخ اسدالله موافقید؟
حاج شیخ اسدالله - خیر مخالفم.
رئیس - بفرمایید.
حاج شیخ اسدالله - قسمت عمده این شهریه‌ها مستمریاتی است که تبدیل به شهریه شده به همان قسمی که بعضی از آقایان فرمودند اگر تمام اقلام این شهریه‌ها که مستمری بوده و تبدیل به شهریه شده است به واسطه نظریات خصوصی نبوده بنده عرضی نداشتم ولی جهت ندارد و مستمری‌هایی که در دوره فترت تبدیل به شهریه شده آنها را تومانی یک تومان تصویب کنیم این است که آن پیشنهاد سابق را که شده بود بنده انسب و اصلح می‌دانم که از بین مستمری‌ها که قسمت عمده شهریه‌ها را تشکیل می‌دهد از آنها هم تومانی سه قران یا چهار قران مثل شهریه‌ها کسر شود آن وقت بسته است به رضایت صاحب مستمری می‌خواهد مستمری بگیرد می‌خواهد شهریه بگیرد.
مخبر - بنده تصور می‌کنم یک قدری اشتباه شده خوب است اول مطلب را روشن کنم که اگر اختلافی هست رفع شود اولاً شاهزاده محمدهاشم میرزا ایرادی کردند و بنده جواب دادم حالا هم مقصود حضرت والا کاملاً در اینجا انجام می‌گیرد برای این که ماده اول هیچ راجع به شهریه‌های برقراری در ایام فترت یعنی از اصل مالیات نیست بلکه مقصود شهریه‌هایی است که به موجب تصویب مجلس برقرار شده و در دوره فترت از مستمری به شهریه تبدیل شده با مستمریاتی است که صاحبان آنها فوت کرده‌اند و در مورد آن قانون وظایف حتمی‌الاجرا شده و بر طبق قانون وظایف به ورثه رسیده حالا تصمیمی که در ماده اول اتخاذ شده این است که این قسم شهریه‌ها باقی و برقرار باشد آقای تدین در ضمن مذاکراتی که فرمودند مخالف بودند با تبعیض که چرا یک عده از مستمری‌ها تبدیل به شهریه شده و مابقی به حال سابق خود باقی مانده البته خودشان در نظر دارند که در کمیسیون بودجه بنده با ایشان و شاهزاده محمدهاشم میرزا موافق بودیم و هر سه در اقلیت واقع شدیم ما پیشنهاد کردیم شهریه‌هایی که سابق مستمری بوده برگردد به مستمری و آقایان بر ما غلبه کردند و گفتند مستمری‌هایی که شهریه شده همان طور به حال فعلی خود بماند بنده هم در آن موقع قانع شدم ولی چیزی که بنده را وا داشته است توضیح عرض کنم این است که در ماده چهارم یا پنجم این پیشنهاد ما قائل شده‌ایم آنچه مستمری شهریه شده است مادام‌الحیوات به صاحب شهریه داده شود و قانون وظایف درباره او مجری نیست پس این ناچار به نفع دولت خواهد بود و حالا اشخاصی که مستمری خود را تبدیل به شهریه کرده‌اند اگر خود آنها راضی هستند که قانون وظایف درباره آنها مجری نشود البته این به نفع دولت خواهد بود ولی به طوری که در راپورت اول کمیسیون بودجه تصریح کرده بودیم ممکن بود مستمری‌هایی که شهریه شده‌اند مجدداً برگردند به مستمری اما در این پیشنهاد فعلی این مطلب قید نشده و حالا اگر آنها بخواهند این کار را بکنند و تقاضا کنند نمیدانم دولت در این باب مخالفتی با این نظریه خواهد کرد یا خیر یا دولت به آنها خواهد گفت مطابق کتابچه حتماً می‌خواهم به شما شهریه بدهم در هر صورت ماده اول راجع به شهریه‌های برقراری از اصل مستمریات است اما راجع به استدلالی که آقای تدین و آقای کازرونی ذکر کردند همه ما با هم موافقت کردیم و در ضمن شور در کلیات که مذاکره می‌شد شاهزاده سلیمان میرزا مفصل‌تر و مشروح‌تر این مسئله را ذکر کردند و بنده خودم هم با ایشان موافقت کردیم و در همین پیشنهاد هم یک ماده هست که این فکر و عقیده ما را به عمل آورده باشد و صریحاً نوشته شده که شهریه‌های برقراری در ایام فترت ملغی است آقای تدین امروز و شاهزاده سلیمان میرزا آن روز فرمودند که اگر دولت شهریه‌هایی را اصلاح می‌داند ثانیاً پیشنهاد کند تمام اختلاف در این جا است چنانچه آن روز عرض کردم امروز هم تکرار می‌کنم این مذاکراتی که ما می‌کنیم بر روی پیشنهاد جدید دولت است نه بر روی شهریه‌هایی برقراری ایام فترت دولت یک شهریه‌هایی به موجب یک صورتی به مجلس تقدیم کرده منتهی ما یک حکم کلی راجع به آنها پیشنهاد کرده‌ایم و نخواسته‌ایم داخل اشخاص بشویم معایب این مسئله را هم سابقاً عرض کرده‌ام اغلب آقایان هم علی‌الخصوص آقایانی که در کمیسیون بوده‌اند این مطلب را تصدیق می‌نماید در این پیشنهاد هم که حال مطرح است یک حکم کلی اتخاذ شده که تا پنجاه تومان از نقطه نظر آن که صاحبان آنها احتیاج دارند و مستخدم چیزی کسر نشود و از پنجاه تومان به بالا تومانی چهار قران و به عقیده بعضیها پنج قران کسر شود به علاوه قید شده است که هیچ نوع شهریه از پانصد تومان تجاوز ننماید و لو این که بعد از کسر کردن تومانی چهار یا پنج قران از پانصد تومان زیادتر بشود بنابراین دو قضیه درباره عده معدودی که آقایان در نظر دارند مجری خواهد شد یکی آن که از پنجاه تومان به بالا را یا نصف کنند یا تومانی چهار قران کسر کنند و اگر از پانصد تومان زیادتر شد مازاد پانصد تومان را هم به آنها نخواهند داد پس این پیشنهادی که ترتیب داده شده و حالا مطرح مذاکره است و با توافق نظر اغلب آقایان نوشته شده برای آن وجه حلی هست که در جلسه گذشته عرض کردم و الا اگر بخواهیم هر کدام نظر خودمان را تعقیب کنیم و موافقت با نظریات دیگران بکنم تصدیق می‌فرمایند که ما نود نفر که در اینجا نشسته‌ایم دارای نود نظریه مختلف و نود دلیل مختلف خواهیم بود و هر کدام هم دلیل خودمان را اقوی دلیل و با فلسفه‌ترین دلایل و مدارک می‌دانیم پس برای خاتمه دادن به این مسئله اختلافات جزیی قابل بحث و مذاکره نیست این است که از آقایان استدعا می‌کنم یک طوری بفرمایند که این غائله دفع شود زیرا تمام اوقات آقایان و کلیه مردم مصروف این قضیه است و دولت هم به یک زحماتی دچار است و چون تکلیفی معین نشده اگر آقایان هم شهریه‌ها را بالاتفاق قطع بکنند تصور می‌کنم دولت هم راحت می‌شود و مردم هم راحت می‌شوند الباس احدی الراحتین ولی بلاتکلیف گذاشتن آنها خوب نیست و اگر بخواهیم به تفکیک قائل شویم و دولت مجدداً پیشنهاد کند به آنهایی که مستحق هستند داده شود باز اسباب تطویل و موجب زحمت است.
رئیس - در ماده اول مذاکرات کافی است؟
(عده‌ای گفتند - کافی است
بعضی اظهار نمودند - کافی نیست
رئیس - رأی می‌گیریم
آقایانی که در ماده اول مذاکرات را کافی می‌دانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس - معلوم می‌شود کافی نیست گمان می‌کنم جلسه را ختم کنیم بهتر است.
حائری‌زاده - باید پیشنهاد برای جلسه آتیه طبع و توزیع شود.
رئیس - جلسه آتیه روز پنجشنبه سه ساعت و نیم قبل از ظهر
آقا سید یعقوب - پنجشنبه روز عرفه
رئیس - چه می‌فرمایید.
آقا سید یعقوب - عرض کردم پنجشنبه روز عرفه است و مردم می‌روند حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام خوب است روز دیگر را معین بفرمایند.
رئیس - روز یکشنبه هم جشن مشروطیت است اگر مخالفی نباشد فردا که چهارشنبه است جلسه بشود که تکلیف این شهریه‌ها معلوم شود
(جمعی تصدیق نمودند)
مجلس یک ساعت بعد از ظهر ختم شد.
مؤتمن‌الملک