مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ اردیبهشت ۱۲۸۹ نشست ۹۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۳۰ اردیبهشت ۱۲۸۹ نشست ۹۵
جلسه ۹۵
صورت مشروح روز شنبه ۱۱ شهر جمادی الاولی ۱۳۲۸
مجلس دو ساعت و نیم قبل از غروب به ریاست آقای مستشار الدوله تشکیل شد.
صورت جلسه روز پنجشنبه را آقای معاضد الملک قرائت کردند.
رئیس ـ در صورت مجلس ملاحظه هست؟
سلیمان میرزا ـ گمان میکنم معاون وزارت داخله در جواب بند مجازات خواهند شد فرمودند مجازات داده شده به لفظ مضارع بود نه ماضی.
راپورت شعبه دوم راجع به انتخاب آقا عبدالحسین و آقا محمد نمایندگان بروجرد قرائت شد شعبه صحت انتخاب نمایندگان مرقوم را تصدیق کرده بود.
رئیس ـ مخالفی که نیست.(اظهاری نشد.)یک دفعه دیگر خواند شود.(ثانیاً قرائت شد.)
اقا شیخ ابراهیم ـ شکایتی که نرسیده است.
رئیس ـ خیر رأی میگیریم به نمایندگی آقا عبدالحسین موافق راپورت شعبه دوم هر کس موافقت دارد قیام نماید.(اغلب قیام نمودند.)
رئیس ـ نمایندگی آقا عبدالحسین با اکثریت تصویب شد حالا رأی گرفته میشود برای نمایندگی آقا محمد هر کس با راپورت شعبه دوم در خصوص صحت انتخاب آقا محمد موافقت دارد قیام نماید.(اغلب قیام نمودند.)
رئیس ـ با اکثریت تصویب شد.
راپورت کمیسیون نظام خوانده شود راپورت کمیسیون نظام راجع به خرید سی هزار تفنگ به سیستم جدید و فرستادن سه نفر صاحب منصب زبان دان به خارجه برای خرید آنها و دادن مبلغ یک هزار و بیست و پنج تومان برای مخارج مسافرت و حقوق آنها که از طرف وزارت جنگ به تصویب مجلس شورای نظامی جدید به کمیسیون پیشنهاد شده بود کمیسیون لزوم خرید سی هزار تفنگ به سیستم جدید را تصویب نموده بود.
معزز الملک ـ این لایحه بود که از طرف وزارت جنگ به کمیسین نظام فرستاده شده بود و چون وزارت جنگ خیلی اصرار داشت که زودتر این لایحه از مجلس بگذرد لذا کمیسیون نظام استدعا میکند که در صورت تصویب زودتر این لایحه را رجوع به کمیسیون بودجه نمایند که در آنجا مخارج آن هم تصویب شده ازمجلس بگذرد.
ارباب کیخسرو ـ اینجا مکرر گفته شد که آقایان نمایندگان حتی الامکاه کلماتی که لغت فارسی دارد به زبان فرانسه بیان نفرمایند و با اینکه فقط سیستم لغت فارسی دارد سزاوار نیست که به زبان دیگر تعبیر فرمایند و این نمایشگاه ملی را به زبان خارجه الایش بدهند.
معزز الملک ـ کمیسیون نظام خیلی مایل بود که ارباب کیخسرو تشریف بیاورند در کمیسیون و لفظ فارسی سیستم را بفرمایند که چیست.
میرزا اسدالله خان ـ دولت ایران آنچه اعتبار لازم داشته است وزیر جنگ نوشته اند حالا فقط باید اجازه داده شود که این هیئت بروند و تفتیش کنند که چه سیستمی است تا بعد از آنکه رفتند و مأموریت خود را انجام دادند و یقین کردند آن وقت دولت در ضمن بودجه آتیه به آنها تامین خواهد داد.
حاجی شیخ علی ـ انجمن ایالتی آذربایجان هم د رخصوص تفنگ که از سر حد وارد شده بود یک چیزی اطلاع داده بودند میخواستم بدانم در آن خصوص چه اقدامی شده است؟
رئیس ـ آن مطلب ربطی به این موضوع ندارد به جهت اینکه ۵۰۰۰ تفنگ رفع حاجت سی هزار را نمیکند به علاوه این تهیه است که از برای آتیه دیده میشود حالا خوب است این راپورت برود به کمیسیون بودجه و ملاحظات آنها ضمیمه این شده بعد طبع و توزیع شود.
میرز ابراهیم خان ـ بنده اطلاع دارم که وزارت جنگ در سابق مبلغی از بابت قیمت کارخانه هائی که برای ساختن اسلحه خریده اند مقروض بوده است میخواستم سئوال کنم کمیسیون نظام تحقیق
کرده است که آن قرض را داده اند یا خیر؟
رئیس ـ آن مطلب راجع به این نیست البته اگر مقروضند داده خواهد شد.
نواب ـ بنده در این موقع هیچ حاجتی نمیبینم که سه نفر از صاحب منصبان نظامی مامور بشوند و بروند و مبلغی برای آنها مخارج داده شود ممکن است در صورت لزوم این اقدام را از راه دیگر کرد و آن این است که اطلاع میدهند به یکی از دول دوست و آن وقت آنها یک مقدار تفنگی که به کار خودشان نمیخورد و در دست قشون خودشان نیست به یک قیمت خیلی ارزانی میفروشند و من اطلاع دارم که تفنگ های خیلی خوب دارند و قیمتش منتها بیست و پنج هزار بیشتر نیست و بعد از انی که اطلاعد دادند و آنها هم معین کردند و نمونه آن را فرستادند و آوردند به تهران و دولت هم پسندید آن وقت دولت دو نفر سه نفر مامور میفرستد که بروند در کارخانه آن تفنگها را امتحان کنند و ببینند والّا فعلا بنده هیچ صلاح نمیدانم فرستادن این عده را برای این کار در صورتی که هیچ لزومی ندارد و از راه دیگر ممکن است چنانچه عرض کردم اقدام کرد.
معزز الملک ـ البته هر دولتی که میخواهد قشون خود را منظم کند نمیتواند اسلحه قشون خودش را منظم کند نمیتواند اسلحه قشون خود را از اسلحه مترو که فرار دهد به این جهت سعی میکنند از سیستم های جدیده مرتب کنند و چون سیستم های مختلفه هست به این جهت پیش از آن که یک مقدار زیادی تفنگ خریداری شود باید در وزارت جنگ امتحانات به عمل آید و آن امتحانات نمیشود مگر اینکه در وزارت جنگ نمونه آورده شود که بعد از انی که امتحانات کردهشد هر قسمی که پسند شد خریده شد و در همه جا هم همین کار را میکنند یعنی انجاه که نمیتوانند خودشان تفنگ بسازند و اینهائی که میروند نه این است که برای خرید سی هزار تفنگ بروند اینها میروند هز هر سیستمی یک یا چند تفنگ میخرند و میاورند و در وزارت جنگ از حیث دور زنی و غیره از همه حیثیات امتحان کرده میشود بعد که یک سیستمی را پسندیدند هر قدر که لازم باشد میخرند و هیچ نمیشود که در این طور موارد به جزء اهل این فن را مامور این کار کرد و یا اینکه از دولت دیگر خواست چند نفر از اهل بصیرت و کسانی که بینائی در این فن دارند فرستاده میشود که دو سه سیستم صحیح خوب بخرند بیاورند و امتحان کنند دولتی که میخواهد سی هزار قبضه تفنگ به سیستم جدید بخرد بنده هیچ تصور نمیکنم که از برای هزار تومان مخارج آن مضایقه نمایند.
وکیل التجار ـ این مطلب خیلی مهم است ولی به موجب نظامنامه اگر باید برود به کمیسیون که مذاکره در آن نباید کرد و رجوع شود و اگر نباید به کمیسیون برود که در همین جا مطرح شود که زودتر بگذرد برای اینکه به عقیده بنده این مطلب خیلی مهم است.
میرزا اسمعیل نوبری ـ بنده میخواستم این را بدانم این راپورت به کمیسیون بودجه باید برود یا خیر اگر رجوع به کمیسیون میشود که مذاکره در آن باعث تضییع وقت است برود به کمیسیون ولی باید از اعضاء آن کمیسیون استدعا نمود که فردا آن را مطرح نموده راپورت بدهند تا اینکه روز سه شنبه از مجلس بگذرد و اگر تقاضای آقای وکیل التجار پذیرفته میشود که مطرح شده زودتر ختم شود.
رئیس ـ بنده عقیده ام آن است که مجلس موافقت نماید که این راپورت برود به کمیسیون بودجه در آنجا مطرح شده ملاحظات آن کمیسیون هم ضمیمه آن شود و زودتر راپورت آن داده شود و بیش از این وقت مجلس تلف نشود.(گفتند صحیح است.)رجوع شد به کمیسیون بودجه راپورت شعبه سوم راجع به انتخاب ضیا الممالک نماینده سمنان قرائت شد چون یکی از منتخبین درجه یک که نایب الصدر باشد منتسب به جنون بوده شعبه سوم سابق این انتخاب را تصدیق نکرده بود شعبه سوم جدید به موجب تحقیقاتی که در خصوص جنون نایب الصدر کرد و خلاف آن معلوم گردیده بود رأی شعبه سابق وارد کرده صحت انتخاب ضیاالممالک را تصدیق نموده بود.
رئیس ـ اگر مخالفی هست طبع و توزیع شود.(گفتند رأی گرفته شود.)
اسدالله میرزا ـ این مسئله که تصدیق شود یک منتخبی مجنون چون یک مطلب خیلی مشکل بود شعبه خیلی دقتهای کامله کرده و چنانچه در راپورت نوشته شده اطبا را حاضر کرده با حضور دکترهای مجلس تحقیق کرده گفتند نمیشود او را مجنون دانست و این را فقط به حکومت نسبت میدهند که او این نسبت را به نایب الصدر داده است و بنده تمام این اعتراض را راجع به حاکم میدانم که در صورتی که در محل بوده است و میدانسته است که این شخص مجنون است با این ترتیب میگذارد به سمت نمایندگی انتخاب شود و حالا با این دلایلی که در راپورت نوشته اند شعبه اولاً رد کرده است این مطلب را که نایب الصدر مجنون بوده است و اگر فرضا شبهه را قوی بگیریم که یک اختلال دماغی هم داشته باز راجع به این نمیشود که به مجلس خواهد آمد و ابدا رأی او در انتخاب نماینده که باید اینجا بنشینند مدخلیتی ندارد به جهت اینکه سه مرتبه رأی گرفته شده در هر سه مرتبه هر کدام اسم خودشان را نوشتند و دو مرتبه راجع به قرعه عمل شده است و ضیا الممالک معین شده است شعبه تصدیق کرده است که انتخاب ضیا الممالک صحیح بوده است و واگذار کرده است با اکثریت مجلس.
مؤتمن الملک ـ میخواستم بدانم نصر الاطبا در تهران معالج بوده یا در سمنان.
اسدالله میرزا ـ در تهران.
مؤتمن الملک ـ پس در این صورت نمیتواند او تصدیق نماید که بیست روز یا دو ماه قبل از این این شخص مجنون نبوده است و اینکه میگویند انتخاب ضیا الممالک ربطی به نایب الصدر نداشته این طور نیست وقتی که انتخاب درجه اول غلط شده انتخاب درجه دوم هم غلط میشود چنانچه در راپورت شعبه که سابقا داده بودند به طور وضوح این را معین کرده بود.
محمد هاشم میرزا ـ بنده میخواستم عرض کنم اصلا مستند دیوانگی نایب الصدر معلوم نیست که به تشخیص طبیبی بوده است فقط به جهت این بوده است که او را به جهت معالجه آورده بودند و همان طبیبی که او را به جهت معالجه آورده بودند و همان طبیبی که او را معالجه کرده است هم چیزی در این باب نگفته است ما چه طور میتوانیم بگوئیم که او مجنون بوده است و به تهران او را برای معالجه آورده بودند بنده شخصا او را ملاقات کرده بودم ابدا علامت جنون در او مشاهده نکردم و بیش از این هم صحیح نیست این شخص معطل شود رأی بگیرید و زودتر ختم نمائید.
اقاسید حسین کزازی ـ میخواستم عرض کنم که این نسبت فقط منحصر به حکومت نبود از تجار و سایرین هم شکایت در این خصوص رسیده بود که متمسک به همین مسئله شده بودند.
اقا سید حسین اردبیلی ـ عقیده بنده این است که واقعا اگر بیش از این در این باب کنجکاوی کنیم صحیح نباشد به جهت اینکه تمام این اشکالات برای این است که نایب الصدر درحین انتخاب حنون داشته است یا خیر و به طوری که آقای مؤتمن الملک فرمودند معلوم نیست بعد از آمدند به تهران حالش تغییر کرده باشد علاوه بر این شخص نایب الصدر منتخب نشده است که بگوئیم او جنون داشته است ضیا الممالک منتخب شده است اشکالی که هست این است که در موقع انتخاب او دخالت رأی یک نفر که سالم العقل نبوده است بوده است یا نه آن هم که معلوم نیست پس نباید به واسطه یک اشکال مختصری این قدر سختی کنیم عقیده بنده این است که این انتخاب صحیح است و کمیسیون هم تصدیق کرده است پس خوب است رأی گرفته شده مطلب ختم شود بیش از این نباید یک نماینده را معطل کنیم.
حاجی آقا ـ بنده فقط میخواهم جواب آقای مؤتمن الملک را عرض کنم از روزی که بنا شد در این باب تحقیق شود گفته بودند فرستاده شد به تهران برای معالجه از این جهت بنا شد مجلس از طبیب ها و سایرین که اطلاع دارند تحقیق نمایند و بعد از تحقیق معلوم شد که آن نسبت ها از روی غرض بوده است و طبیبی هم که معالج او بوده است این نسبت را تکذیب کرده است.
رئیس ـ معلوم میشود که در این باب مخالفی نیست خوب حالا رأی گرفته میشود در باب نمایندگی آقای ضیا الممالک هر کس موافق راپورت شعبه سوم صحت انتخاب ضیاالممالک نماینده سمنان و دامغان را تصدیق مینماید قیام نماید.(اغلب قیام کردند.)
رئیس ـ نمایندگی ضیا الممالک با اکثریت تصویب شد.
راپورت کمیسیون داخله قرائت شد که به واسطه عدم کفایت اعضاء سه جلسه است که کمیسیون منعقد نشده و کارهای کمیسیون بلاتکلیف مانده است استدعا میشود آقایان که نمیتوانند حاضر شوند یا استعفا بدهند تا اینکه به جای ایشان متخبین جدید معین شود و یا اینکه به عده افزوده شود راپورت کمیسیون عرایض قرائت گردید که ما تصور میکردیم که این کمیسیون از سایر کمیسیونها اهمنتش بیشتر است بدبختانه میبینیم که از بدو انتخاب دوره دوم یک جلسه کاملا
تشکیل نشده و هیچ وقت هم بیش از سه عضو در جلسات حضور نداشته و نظامنامه داخلی هم تکالیف کمیسیون را محدود نموده است و جزء ارجاع به وزارتخانه ها وظیفه ندارند و آنچه هم که به وزارتخانه ها رجوع شده فقط وزارت عدلیه راپورت اقدامات خود را داده است به این جهات ما سه نفر هم از عضویت این کمیسیون استعفا می دهیم .
راپورت کمیسیون قوانین مالیه قرائت شد که از ابتدای تشکیل آنها در دوره دوم تا به حال ۱۶ جلسه تشکیل شده در ۱۵ جلسه آقای وکیل الرعایا غایب بودند و ضمناً از اعمال کمیسیون در این مدت صورت داده بودند.
رئیس ـ چند روز قبل از کمیسیون بودجه شکایتی اظهار شد حالا از شکایتی که از کمیسیون بودجه و کمیسیون عرایض جدید اظهار کرده اند معلوم می شود اولاً در بعضی از آنها اعضاء ناقص است و آنهائی هم که هستند حاضر نمی شوند این شکایت کمیسیون عرایض چندی قبل در هیئت رئیسه رسیده بود و در این مدت به ملاحظه اینکه شاید من بعد حاضر شوند در مجلس خواده نشد و چون دیدم که تا به حال اصلاح شده لابد شدم به مجلس رجوع نمایم که قرار کافی در این باب داد شود.
عز الملک ـ چون وقتی که برای انعقاد کمیسیون داخله معین شده مصادف است با وقت انعقاد کمیسیون قوانین مالیه و بنده در هر دو عضویت دارم به این جهت از عضویت کمیسیون داخله استعفا می دهم .
متین السلطنه ـ این راپورت کمیسیونها بطور خوبی می نمایاند که یک اصلاحی برای کمیسیونها لازم است و در تحت این اصلاح اینطور می نمایاند که یک اصلاح بزرگتری هم لازم است و بهتر از این موقع برای یادآوری او بنده سراغ ندارم و آن اصلاح این است که ما باید بدانیم تکالیف و وظایف ما چیست بنده تصور می کنم که قانوناساسی هر مملکت و قانون اساسی ایران قواء مملکت را سه قسمت کرده است قوه مجریه ، قوه مقننه ، قوه قضائیه به دلائلی چند که اگر بخواهم اظهار کنم هزار دلیل خواهد بود که نمایندگان هم تصدیق خواهند کرد با این ادله اختلاط این سه قوه جائز نبوده قانون اساسی ما هم این اجاره را نداده است و در اینجا بدبختانه می بینیم که یک قدری عمداً یا سهواً به قصد یا به غیر قصد از قانون عمومی مشروطیت می خواهیم انحراف بورزیم و اصولی را که از قانون اساسی در این باب یادداشت کرده ایم برای استحضار آقایان می خوانم در اصل ۲۷ قوا را بر سه تقسیم می نماید قوه مقننه قوه قضائیه ، قوه اجرائیه در اصل ۲۸ می نویسد قوای ثلاثه مزبور همیشه از یکدیگر ممتاز و منفصل خواهد بود در اصل ۳۱ می نویسد و یک نفر نمی تواند در زمان واحد عضویت هر دو مجس را دارا باشد که مراد مجس شورای ملی و مجلس سنا است و در صورتی که هر دو مقننه است یک نفر نمیتواند در هر دو عضویت داشته باشد بهتر میفهماند که یک نفر نمیتواند در قوه مجریه و مقننه عضویت داشته باشد و در اصل ۳۲ این طور مینویسد(چنانچه یکی از وکلا در ادارات دولتی موظفا مستخدم بشود از عضویت مجلس منفصل میشود مجددا عضویت او در مجلس موقوف به استعفای از شغل دولتی و انتخاب از طرف ملت خواهد بود در ماده ۸ قانون انتخابات راجع به اشخاصی که از انتخاب شدند محرومند مینویسد(۵ ـ اشخاصی که مشغول خدمات دولتی هستند مگر اینکه برای مدت نمایندگی از شغل خود استعفا دهند.)از تمام این مواد و اصول چنین میفهمیم که یک نفر نمیتواند موظفا در ادارات دولتی هم خدمت کند و هم نماینده ملت باشد ولی نظر به اینکه مجلس مفسر قانون است است این یک موقعی است که این قانون تفسیر بشود که روح این قانون و مقصود مقنن این بوده است که یک نفر در دو اداره نمیتواند مستخدم بشود و بعضی از آقایان نمایندگان به طور سند میتوانم و بعضی از آقایان نمایندگان به طور سند میتوانم عرض کنم که دخالت در قوه مجریه میکنند و وقت حضور در مجلس را ندارند حناب آقای وکیل الرعایا به موجب این راپورت کمیسیون قوانین مالیه در ۱۶ جلسه فقط یک جلسه حاضر بوده و در پانزده جلسه غائب بوده اند و این خدمات را که ایشان میکنند اگر چه خدمات بزرگی است که به ملت و دولت میکنند ولی از وظیفه ایشان خارج است یکی از معایب این اختلاط این است که یک راپورتی که هنوز از کمیسیون نیامده است مدتی است که میبینم آقای وکیل الرعایا آن را در اینکه این خدمات بزرگ است گمان میکنم که هیچ کس تردیدی نداشته باشد ولی همان طور که عرض کردم این یک خدمتی است که از وظیفه ایشان خارج است و این اختلاط قوا تا یک درجه ما را مورد تعرضات کرده است و ماها وکلای ملت حاضر نیستیم تعرضاتی را که نباید به ما بشود بپذیریم و به همین جهت است که میگویم امروزه نباید ماها از جلسات کمیسیونها غیبت نمائیم و در خارج دخالت در قوه اجرائیه نمائیم خوب است که این قانون در اینجا تفسیر شود که مقصود مقنن از وضع این قانون در اینجا تفسیر شود که مقصود مقنن از وضع این قانون چه بوده است آیا یک نماینده در ادارات دولتی ولو اینکه موظف نباشد میتواند خدمت کند یا خیر و از انجائیکه این تفسیر خیلی قابل توجه بود بنده این پیشنهاد را به جناب رئیس تقدیم میکنم و باقی را به وجدان پاک وکلای ملت واگذار مینمایم ولی استدعا مینمایم که مجلس شورای ملی فقط به توسط یک رأی قبول خود را نسبت به این پیشنهاد اظهار بدارد.
(در این موقع این پیشنهاد را قرائت کردند.)
مجلس شورای ملی سلب مسئولیت خود را از افعال نمایندگانی که دخالت در امور خارج از وظیفه مجلس مقدس مینمایند کرده و نمایندگانی را که در ادارات دولتی غیر موظفا یا موظفا خدمت میکنند دعوت مینماید که هر چه زودتر یا سلب دخالت خود را از آن ادارات نموده یا استعفای خود را از نمایندگی تقدیم دارند.(متین السلطنه)(اغلب گفتند صحیح است.)
ناصر الاسلام ـ بنده با این پیشنهاد موافقم ولی تاسف میخورم از اینکه اختصاص به وکیل الرعایا داده شده است در صورتی که دیگر آن هم هستند خوب است این اختصاص برداشته شود.
شیبانی ـ بنده در باب کمیسیون عرایض عرض دارم در مدت یک ماه و نیم قریب هزار عریضه را خلاصه کرده ام و رجوع به وزارت خانه ها شده است زحمت این کمیسیون فقط خلاصه کردن عرایض است و در نظامنامه هم اهمیتی به این کمیسیون داده نشده است به این جهت استعفا دادیم پس بهتر این است که آقایان یک ترتیبی در این کار بدهند که معوق نماند والّا این کار یکامیرزا است که عرایض را خلاصه ند و به وزارت خانه ها رجوع نماید.
ارباب کیخسرو ـ بنده با آقای متین السلطنه همراهم و عرض میکنم چهار مرتبه در این باب از طرف اداره مباشرت به هیئت رئیسه نوشته شده است و تکلیف خواسته شده است.
منتصر السلطان ـ بنده میخواستم عرض کنم که چون در سه کمیسیون هستم و در کمیسیون فوق العاده انتخاب شده ام و چون این کار را از کار های سایر کمیسیونها اهم میدانم که بروم در آنجا این قوانین را بگذرانم به این جهت است که در دو جلسه غائب شده ام و در باب بعضی نمایندگان که آقای متین السلطنه فرمودند صحیح است ولی یک چیزی را هم لازم میدانم که عرض کنم امروزه وزارت خانه های ما مثل ممالک خارجه قانونی نیستند پس اگر بعضی از نمایندگان من غیر رسم بتوانند اقدامی نمایند و نظارت داشته باشند گویا عیبی نداشته باشد.
وکیل التجار ـ بلی اولاً بنده با آقای منتصر السلطان هیچ همراه نیستم برای اینکه یک هیئت علمیه مخصوصی که دارای یک احاطه فوق العاده باشد ماها را امتحان نکرده است و مسلم نشده است که عالم تر از بنده و هیئتی که اینجا هستیم نباشد البته همه عالمند لکن هر یک در یک خطر و همه میدانند که کمتر ادمی پیدا میشود که به تمام علوم احاطه داشته باشد و تمام قوانین را بداند پس به قانون طبیعت عرض میکنم علاوه بر آنچه متین السلطنه فرمودند یک شخص در دو کار معم نمیتواند به طور صحیح مداقه نماید خصوصا نمایندگی مجلس شورای ملی که بهترین کارهائی است که در این مملکت هست که باید انسان تمام فکر و خیال خود را متوجه این کار نماید و گمان میکنم یک نماینده امروز مملکت ایران علاوه بر شبانه روزی ۲۴ ساعت اگر ممکن میشد ۴۸ ساعت دیگر وقت پیدا نماید شایسته بود که تحصیل کند و صرف انجام وظائف مرجوعه به خود نماید درست است که بعضی اشخاص هستند که وجودشان خیلی مغتنم و اطلاعاتشان خیلی است و در جای دیگر میشود از معلومات آنها استفاده کرد ولی میبینیم که امروز اغلب مردم ایراد میگیرند و نمیتوانیم جواب ایشان را بدهیم به جهت اینکه نمایندگان باید اوقاتشان مصروف به خدمت عموم باشد یعنی خدمتی که راجع به نمایندگان است خدمت ملی است و عرض میکنم یا اینکه نباید نماینده مجلس بشود یا اینکه در اداره دولتی خدمت نماید والّا کسانی هستند که در مجلس خیلی خدمات بزرگ میکنند ولی در خارج در قوه مجریه کمتر کار میکنند
و کسانی هستند که در اینجا کمتر کار میکنند و اگر در قوه مجریه باشند بهتر میتوانند کار بکنند و نمیتوان وقت یک نفر را صرف دو سه محل کرد پس با این ترتیب عرض میکنم که ما باید وقت خودمان را صرف انجام وظائف خود نمائیم و آنهائی که در کمیسیونها دیر میایند حتی خودم را عرض میکنم وقت خودشان را باید منحصر به خدمت این مجلس دانسته به کارهای ختفرقه نپردازند و عقیده شخص بنده این است که به کارهای شخصی هم نپردازند ولی چون تا اندازه لازم است که به کارهای شخصی رسیدگی نماید سایر اوقات خودشان را باید صرف خدمات ملی نمایند و خواهش میکنم که غفلت نفرمایند و در سر وقت معین به مجلس و یا کمیسیون حاضر شوند.
اقا شیخ ابراهیم ـ این مذاکرات فایده ندارد آیا در باب کمیسیون عرایض ۶ نفر باید باشد کم است از شعبات انتخاب نمایند و در باب کمیسیون داخله میشوند چه بهتر والّا استعفا بدهند و به جای ایشان انتخاب جدید بشود.
رئیس - در خصوص تشکیل کمسیون ها خوب است دو ساعت قبل از ظهر رؤ سای انها بیایند در هیئت رئیسه که در انجا مذاکره شده قراری در اوقات انعقاد کمسیونها داده شود که اسباب نگث عمل نشود.
اقا سید حسین اردبیلی ـ در موقعی که نظامنامه داخلی میگذشت قرار شد در عده کمیسیونها فعلا از نمایندگانی که حاضر شدند بر آنها افزوده شود الان میبینم بعضی نمایندگان که در دو کمیسیون بلکه سه کمیسیون کار میکنند و یک عده که در این اواخر در مجس وارد شدند و مخصوصا در این یک ماه بعد از انعقاد کمیسیونها هیچ گونه عضویتی در کمیسیون ندارند پس باید تجدید نظری شده و از آنها برای کمیسیون ها انتخاب شود خصوصا برای کمیسیون عرایض که خیلی لازم است و از آنها میشود انتخاب کرد.
حاجی آقا ـ در خصوص روسای کمیسیونها که فرمودند حاضر شوند و بنشینند برای خودشان وقت معین نمایند بنده عرض میکنم ممکن نیست به واسطه اینکه بعضی از اعضاء از صبح تا ظهر در وزارت عدلیه هستند و از چهار ساعت به غروب هم باید اینجا باشند با این تفصیل هیچ ممکن نیست که اعضاء جزء کمیسیون دیگری باشند به جهت اینکه وقت ندارند اما در باب پیشنهادی که آقای متین السلطنه فرمودند بنده خیلی اهمیت میدهم و مخصوصا اگر خاطر آقایان باشد آن روز هم عرض کردم که اگر چه کارهایشان بی غرض و مفید است ولی به دو دلیل نباید از نمایندگن در این کارها مداخله نمایند یکی اینکه مخالف قانون اساسی ما است و یکی اینکه ملاحظه افکار عامه را هم باید بکنیم که چه قدر حرفها پشت سر میزنند که مثلاً فلان وکیل رفیق یا فلان خویش یا فلان مانوس خود را در فلان اداره برده و خرابی وارد آورده یا دخالت در کار فلان وزیر نموده است بنده قطع دارم آنها که مداخله میکنند خیلی بی غرضانه کار میکنند ولی آقایان میدانند که جلو افکار و خیالات عامه را به عقاید شخصی نمیشود گرفت پس بهتر این است که آقایان صرف نظر از آن خدما نموده اسباب اتهام سایرین را فراهم نیاورند.
محمد کریم خان ـ چون بنده قدری کسالت دارم و در کمیسیون نمیتوانم عضویت قبول نمایم و در کمیسیون نظام هم هستم از عضویت کمیسیون داخله استعفا میدهم.
رئیس ـ استعفا ندهید انشاالله کسالت شما رفع خواهد شد که در هر دو کمیسیون خدمت نمائید.
تقی زاده ـ اینجا دو مسئله است یک مسئله کمیسیون ها است که این مثل مجلس است و اگر حاضر نشدند نمیشود رأی گرفت ولی در جاهای دیگر این قانون نیست بلکه در مجلس هم این قانون معمول نیست یعنی اکثریت تمام لازم نیست ولی چون قانون اساسی ما درباره مجلس دست ما را بسته است یعنی اکثریت تام را حتی الامکان مناط اعتبار قرار داده است این است که مجبوریم در مجلس عمل نمائیم ولی درباره کمیسیونها همچو قانونی وضع نشده است مجبور هم نیستند که حتما اکثریت تام حاصل شود و در خصوص پیشنهاد آقای متین السلطنه بنده دست ملتفت نشدم غرض چیست قسمت اول آن که سلب مسئولیت است از اعمال وکلایی که در کارهای قوه مجیه مداخله میکنند این را ممکن است که به طور پند و نصیحت به آنها گفت و در قسمت دوم که غیر موظفا هم نمیشود این را باید به شکل لایحه قانونی نوشت و ۱۵ نفر آن را امضاء نموده به کمیسیون مبتکرات برود و بعد به مجلس آمده در آن دو شور به عمل بیاید آن را هم شک داریم که آن را میشود ضمیمه قانون اساسی قرار داد و دست و پای ما را میبندد یا خیر پس به عقیده بنده خوب است برای اینکه وقتی که این قانون از مجلس گذشت در آتیه دست و پای ما را نبندد بعد از کلمه موظفا این جمله اضافه بشود(با به طور غیر موظف بدون تصویب مجلس شورای ملی)فایده این جمله این است که در یک موقعی که مجلس شورای ملی لازم بداند که یکی از نمایندگان یا یک هیئتی نظارتی در اعمال قوه مجریه داشته باشند یا اینکه تا اندازه مداخله نمایند میشود با تصویب مجلس از آنها انتخاب کرد والّا اگر این جمله که عرض کردم اضافه نشود خیال میکنم که در آتیه دست و پای مجلس را ببندد.
متین السلطنه ـ بنده فرمایش آقای تقی زاده را درست ملتفت نشدم به جهت اینکه مواد اساسی را که راجع یه این مطلب بود خواندم که مقصود مقنن چه بوده است اگر مقصود این بود که غیر موظف میتوانند در یکی از ادارات باشند آن مواد را نمی نوشت و قوا را تقسیم و تفکیک نمیکرد و بعد ممنوع نمیکرد از اینکه از اعضاء انجمن ولایتی و ایالتی داخل در قوه مجریه باشند در صورتی که در انجمن ولایتی یا ایالتی ممنوع باشد در مجلس شورای ملی به طریق اولی نمیشود که یک نفر هم وکیل باشد و هم وزیر این را باید خودمان صرف نظر از قانون اساسی وجدانا تامل کنیم که یک همچو چیزی ممکن است که شخص واحد شغل وکالت و وزارت را هر دو دارا باشد یا خیز و من حسبات و دلایل خود را عرض کردم که هستند یک دسته از مردم که اعمال خوب ما را هم سو استعمال میکنند چه ضرر دارد به واسطه یک تفسیری که ما از مواد قانون اساسی میکنیم بنمایانیم به عامه مردم که ما هیچ مقصودی نداریم که از حدود تکالیف خود خارج و در قوه مجریه دخالت کنیم و در خصوص آن جمله که فرمودند که اضافه شود بنده لازم نمیدانم به جهت اینکه آنها استثنا هستند این پیشنهاد برای آنهائی است که بدون اطلاع مجلس در ادارات مداخله مینمایند مخصوصا نظر بنده با این بود که این کمیسیون فوق العاده میروند به وزارت عدلیه برای تفتیش و آقای نواب که در شعبه انکشاف هستند و به تصویب مجلس بود ولی چون اصلا آن را خارج از این مفهوم ماده میدانستم اسمی نبردم.
رئیس ـ در خصوص این پیشنهاد آقای متین السلطنه باز یک مذاکره میکنیم به جهت اینکه خیلی مهم است شاهزاده سلیمان میرزا بنا بود راپورتی از شعبه خودتان اظهار بدارید.
سلیمان میرزا ـ چندی پیش به واسطه پاره ای اعمال مجلس لازم دانست که حق نظارت خود را که همیشه دارد به موقع اجرا بگذارد بنابر این ۱۲ نفر انتخاب کردند برای نظارت در بعضی کارهای فوق العاده و در آن کمیسیون ۱۲ نفری دو شعبه معین شد یک شعبه همان بود که اسدالله میرزا از چندی قبل فرمودند که معین شد برای تشکیلات راجع به وزارت عدلیه و بعد خواستند که عده آن افزوده شود مجلس شش نفر دیگر بر آن افزود مقصودم آن نیست یک شعبه دیگر برای رسیدگی به امر نان معین شد که بنده و آقای معاضد السلطنه و آقای نوبری و منتصر السلطان بودیم و همه روز از ۴ ساعت قبل از ظهر در وزارت داخله در اطاق مخصوصی که برای این کار معین شده مشغول رسیدگی و تسهیل ورود گندم میشویم و چنانچه آنجا قرار گذاشته شده از برای راه عراق صد و بیست گاری و همچنین برای راه قزوین پنجاه گاری فرستاده شده است و این اقدامات نتیجه خوبی هم داده است که بتوان گفت که امر نان از امروز به بعد خیلی سهل و آسان خواهد بود و سورت گندمی که در روز جمعه و امروز وارد شده محض اطلاع مجلس عرض میکنم جمعه گندمی که برای دولت خریداری کرده بودند به سه قسمت شرکت متفقه و آقای وکیل الرعایا و خبازها ششصد و سی خروار وارد شده و همین مقدار هم متفرقه آورده اند گندم جهانشاه خان در جزء اینها میباشد گندم آقای رئیس الوزرا هم هست که حمل و نقل کرده اند علاوه بر اینکه متفرقه مقدار زیادی گندم وارد کرده اند امروز تا یک ساعت به ظهر مانده چهار صد و پنجاه خروار گندم دولت وارد شده و سایر گاریها هم از اطراف خواهند آورد و کمیسیون و گاریهائی که هم به راه افتاده بود چهل گاری که عبارت از چهارصد خروار گندم باشد امروز وارد شده برای اینکه اگر روزی گندم دیر برسد مثل سابق نشود از خبازها صورت خواست آنها صورت دادند که برای تهران روزی سیصد خروار گندم لازم است کمیسیون قرار داد که این مقدار را همه روز به آنها بدهند و علاوه هر قدر وارد میشود در انبار میدان ذخیره نمانید و امروز در آن ذخیره تقریبا هزار خروار
گندم داریم که این خوراک سه روز و کسری است و پس از این هم گاریها که عرض کردم متعاقبا میرسد که انشاالله خیال آقایان نمایندگان و عموم از این باب راحت باشد.
(راپورت کمیسیون بودجه که لایحه وزارت مالیه به کمیسیون رسیده بود مشعر بر اینکه موافق تلگراف ایالت آذربایجان چند نفر از تجار محترم تبریز یک دستگاه مشین بخاری و یک دستگاه ماشین آهن سازی و تکمه سازی از خارجه خریده وارد میکنند و چون تا به حال عامه نافع است حکم داده شود که از تادیه حقوق گمرکی معاف باشد تلگرافی هم به همین مضمون از تجار مزبور به کمیسیون رسیده کمیسیون از اداره گمرکات ترتیب گمرک این فقره را استفسار نموده جواب دادند که معادل ششصد و بیست و هشت تومان گمرک این چند دستگاه میشود وزارت مالیه این طور اظهار عقیده کرده بود که مادامی که وارد کردن این گونه اشیا از روی اجازه مخصوصی نبوده و دولت معافیت آنها را تصویب مکرده است باید حقوق گمرکی را بدهند کمیسیون بودجه اساساً این عقیده وزارت مالیه را تصویب مینماید ولی در این موقع به خصوص که نافع به حال عامه بوده و موجب پیشرفت کار اهل حرفت و صنعت است مقتضی میداند که این سه دستگاه ماشین از حقوق گمرکی معاف باشند.
رئیس ـ مخالفی که در این باب نیست.(گفتند رأی بگیرید.)
رئیس ـ یک مرتبه دیگر خوانده شود.(ثانیاً قرائت شد.)
وکیل التجار ـ بنده خیلی همراهم با این مسئله ولی فقط این را یاد آوری کنم که آقایان وکلا تماما میدانند که این رأی عمومی خواهد بود برای اینکه ما نمیتوانیم نسبت به یک تاجری استثنائی قرار بدهیم ما باید ملاحظه کنیم که اگر هر یک از تجار ما خواستند کارخانجات وارد کنند باید تصویب کنیم که از حقوق گمرکی معاف باشند والّا اگر درباده یکی اجازه معافیت بدهیم درباده دیگری تصویب ننمائیم به عقیده بنده صحیح نخواهد بود و گمان میکنم که از این قبیل اقدامات هر وقت بشود باید کمال مساعدت را بنمائیم و این مبلغی که گفته اند قابل نیست خوب است رأی گرفته شود.
حاجی آقا ـ بنده موافقم و میگویم خدا کند که این قسم چیزها در مملکت ما میاورند و رفته رفته موجب ازدیاد ثروت مملکت و ترقی صنعت و تجارت ما بشود ولی اینکه در یک موردی مجلس تصویب نماید که از حقوق گمرکی معاف باشد مجلس را التزام میکند که در تمام موارد هم معاف نماید.
حسن علی خان ـ بنده با فرمایش آقای وکیل التجار مخالف هستم عرض میکنم این مسئله نمیرساند که اگر این رأی را دادیم و این شش صد و خورده حقوق گمرکی را معاف کرده ام که آنها ماشین خودشان را وارد کنند عمومیت خواهد داشت به جهت اینکه این لایحه ای است که از وزارت مالیه آمده است در خصوص یک مورد معین و اما اگر کلیه یک قانونی در این خصوص از مجس بگذرانیم خیلی اسباب سعادت مملکت و ترقی ثروت و تجارت ما خواهد بود و اگر یک همچو چیزی تصویب شود خیلی به موقع است.
رئیس ـ معلوم میشود مخالفی نیست رأی گرفته میشود به راپورت کمیسیون بودجه هر کس موافق است با این راپورت و تصویب میکند معافیت گمرکی را ورقه سفید خواهد انداخت.(ورقه توزیع و رأی گرفته شد.)
معاضد الملک ـ عده حضار ۶۲ ورقه سفید علامت قبول ۵۵ ورقه آبی ۲ امتناع ۵.
اسامی رد کنندگان: آدینه محمد خان - آقا شیخ علی.
اسامی تصویب کنندگان:
اسدالله میرزا - سید نصر الله - نجات - نوبری - حکیم الملک - شیبانی - لسان الحکماء - سید جلیل - ادیب التجار - معتمد التجار - فهیم الملک - معزز الملک - مرتضی قلیخان - عز الملک - شیخ رضا - محمد هاشم میرزا - دکتر امیر خان - حاجی آقا - میرزا رضا خان - وحید الملک - ابو القاسم میرزا - وکیل التجار - تقی زاده - دکتر اسمعیل خان - حاجی شیخ علی - صدرالعلما - کاشف - محمد کریم خان - سید محمد رضا - میرزا داوود خان - تربیت - اسدالله خان - فاتح الملک - میرزا احمد - ارباب کیخسرو - آقا شیخ ابراهیم زنجانی - حسن علی خان - سید حسین کزازی - حاجی میرزا آقا - منتصر السلطان - سید محمد باقر ادیب - ذکاءالملک - صدیق حضرت - دکتر علی خان - بهجت - سید حسین اردبیلی - سلیمان میرزا - میرزا ابراهیم خان - مدرس - متین السلطنه - عزالممالک - شیخ محمد - مؤتمن الملک - حاجی آقا - معاضد الملک - ناصر الاسلام - مستشار الدوله.
رئیس ـ پانزده دقیقه تنفس میشود بعد جلسه خصوصی خواهد شد.(ثانیاً جلسه علنی تشکیل شد.)
رئیس ـ بعد از تنفس جسه خصوصی خبر کرده بودیم ولی چون هیئت وزراء تشریف آوردند و برای تغییری که در کابینه واقع شده است آقای رئیس الوزرا خواسته بودند که کابینه را رسما معرفی کرده باشند به این مناسبت چند دقیقه مجس علنی است و بعد خصوصی خواهد بود.
رئیس الوزرا ـ به واسطه بعضی مذاکراتی که در بین مردم پیدا شده بود به این جهت تغییری در کابینه پیدا شد و خودشان این طور قبول کردند یعنی وزارت عدلیه را آقای مشیر الدوله جدا استعفا کردند و جناب سردار منصور قبول کردند ولی چون وجود آقای مشیر الدوله در کابیه وزراء لازم بود هیئت وزراء از ایشان خواهش کردند که وزارت تجارت را داشته باشند و ایشان هم قبول کردند و جناب معتمد خاقان وزارت پست و تلگراف را قبول کردند.
رئیس ـ از این ساعت مجلس خصوصی است.(مجلس نیم ساعت قبل از غروب خصوصی شد.)