مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۹ نشست ۴۰۱

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نوزدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ‏۱۹

جلسه: ۴۰۱

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۱ اردیبهشت‌ماه ۱۳۳۹

فهرست مطالب:

۱ - تصویب صورت‌مجلس

۲ - بیانات آقای رئیس دایر به ابراز تأسف از واقعه زلزله لار

۳ - بیانات قبل از دستور - آقایان: صدرزاده - پردلی - صارمی – دولت‌آبادی

۴ - اعلام وصول لایحه اصلاح قانون استخدام نیروی مسلح شاهنشاهی از مجلس سنا

۵ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارایی راجع به اساسنامه شرکت سهامی شیلات‏ و ارسال مجدد به مجلس سنا

۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه

مجلس ساعت ده و ربع صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.

۱ - تصویب صورت‌مجلس

رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

غائبین با اجازه - آقایان: دکتر مشیر فاطمی - دکتر امین - کاظم شیبانی - سنندجی عامری - برومند - مشار - محمودی - دکتر عدل - گیو - دکتر دادفر - فضائلی - بزرگ ابراهیمی - ابتهاج - شادمان - باقر بوشهری - صارمی - دشتی - مهندس اردبیلی - دکتر حسن افشار - دیهیم - کدیور - صراف‌زاده - اورنگ - دکتر سعید حکمت - رامبد - اعظم زنگنه – عمیدی‌نوری - امامی خویی - صادق بوشهری. ‏

غائبین بی اجازه - آقایان: دکتر طاهری - قرشی. ‏

رئیس - نسبت به صورت‌مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌مجلس جلسه قبل تصویب شد.

۲ - بیانات آقای رئیس دایر به ابراز تأسف از واقعه زلزله لار

رئیس - خاطر آقایان نمایندگان محترم از زلزله سهمناک لار منحصر شده است این شهر تاریخی در اثر زلزله به کلی ویران و مصائب وارده بر ساکنین بدبخت آن غیر قابل جبران است (صحیح است) و چه بسا خانواده‌هایی که دیگر اثری از آنها باقی نماند و عده مقتولین و مجروحین زیاد و این فاجعه عظیم که برای هموطنان رخ داده به قدری دردناک و اسف‌آور است که همه را دچار غم و اندوه بی‌پایان ساخته است (صحیح است) بنده نمی‌دانم به بازماندگان مصیبت دیده که عزیزان خود را از دست داده و زندگی آتیه آنها غیرمعلوم است از طرف خود همکاران محترم به چه نحو تسلیت بگویم.

چیزی که ممکن است مایه تسلی خاضر آنها شود تشریف فرمایی اعلیحضرت همایون شاهنشاه به آن منطقه است (صحیح است) که فردا عزیمت و وضع مردم آسیب‌دیده را از نزدیک مشاهده می‌فرمایند (صحیح است) و مسلماً حضورشان در بین بازماندگان بهترین دوای تسکین روح افسرده آنها است (صحیح است) باید گفته شود که از طرف شیر و خورشید سرخ و دولت اقدامات مقدماتی مفیدی تاکنون انجام شده است و ریاست محترمه شیر و خورشید سرخ والاحضرت شمس پهلوی به محل تشریف برده‌اند ولی باید به عقیده من اقدام اساسی برای ساختن شهر جدید و کمک مؤثر به بازماندگان به عمل آید (صحیح است) که انتظار دارم دولت با نقشه صحیح و تعیین هیئت صالح و مهندسین لایق موجبات این امر را فراهم نماید. البته در بین اهالی لار اشخاصی هستند که استطاعت ساختن خانه برای خود دارند ولی اکثریت یا اشخاص بی‌بضاعت است. از تمام هموطنان عزیز برای کمک به آسیب دیدگان استمداد می‌کنم و اطمینان دارم آقایان نمایندگان محترم نیز در حوزه‌های انتخابیه خود از اقدامات لازمه برای این کار خیر که وظیفه وجدانی هر بشری است مضایقه نخواهد نمود (صحیح است) از خداوند متعال مسئلت دارم که به ما توفیق عطا فرماید تا بتوانیم موجبات آسایش و رفاه مردم مصیب‌زده لار را فراهم کنیم (انشاءالله)‏

۳ - بیانات قبل از دستور - آقایان: صدرزاده – پردلی – صارمی - دولت آبادی

رئیس - نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود. آقای صدرزاده‏

صدرزاده - بنده از مقام محترم ریاست بسیار سپاسگزارم که جلسه امروز را با مذاکره راجع به لارستان و حادثه ناگواری که آنجا اتفاق افتاده افتتاح فرمودند و بنده هم که اسم‌نویسی کرده‌ام برای این بود که یک قسمت از عرایض خودم را در موضوع لارستان به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم. آقای فرامرزی نویسنده عالیقدر و دانشمند یک مقاله مؤثری در روزنامه کیهان نوشته است و مقاله خود را با این شعر شروع کرده است (غم عشق آمد و غم‌های دیگر پاک ببرد) راستی که مسئله لارستان تمام قضایای دیگر را در این چند روز تحت‌الشعاع قرار داد تمام آقایان روزنامه‌ها را ملاحظه فرمودند و شرح این حادثه در آنها مو به مو ذکر شده است و الحق ما افتخار می‌کنیم که مطبوعات ما این وظیفه ملی و اجتماعی خودشان رابه نحو کمال انجام دادند قضیه اجمالاً این است که این شهرستان دارای چهارده هزار نفر جمعیت بوده است مطابق آماری که در سال ۳۶ به عمل آمده و قصبه گراش که در آنجا هست دارای شش هزار نفر جمعیت است و طبق آمار تمام آن حدود ۱۲۵۰۰۰ جمعیت دارد و البته ما معتقدیم که این آمار دقیق نیست جمعیت آنجا به مراتب بیشتر است اما الآن وضع شهر لار این است که تمام یا قسمت اعظم آن شهر ویران شده و کمتر خانواده‌ای است که عزیزان خود را از دست نداده باشد و همه با دلی پر از اندوه و دردناک سر به بیابان گذاشته‌اند و در زیر آفتاب سوزان آنجا در پنجاه درجه حرارت روز را به شب می رسانند (صحیح است) در مقابل تمام این ناگواری‌ها یک موضوع وجود دارد و آن این است که روح ایمان و وطن‌دوستی در افراد این مملکت هنوز وجود دارد و ما امیدواریم که تمام افراد این مملکت از دانش‌آموز دبستان تا استاد دانشگاه و از کاسب عادی تا تاجر معتبر و از خرده مالک تا مالک عمده در تمام نقاط دست مساعدت به سوی این مردم دراز کرده‌اند حتی انتظار داریم که تمام دولت‌های دنیا نسبت به این حادثه دست کمک دراز کنند البته مأمورین دولت اعضاءی شیر و خورشید استاندار محل کمک‌های او را دو حدود امکانات خودشان انجام داده‌اند ولی این کمک‌ها کافی نیست ما باید یک فکر اساسی راجع به لارستان و سایر نقاط جنوبی مملکت بکنیم (صحیح است) ملاحظه بفرمایند در حدود سه هزار خانه ویران شده برای تجدید این خانه‌ها در حدود ۱۰۰ میلیون تومان وجه لازم است و باید به این مردم تا موقعی که خانه تهیه شود کمک کرد تا این باقیمانده اشخاصی که از آسیب زلزله مصون مانده‌اند بتوانند زندگی عادی خودشان را از سر بگیرند برنامه طویل‌المدت به کار نمی‌خورد تشریفات اداری به کار نمی‌خورد همه کارها باید به سرعت انجام شود یک و دو و ده میلیون هم به کار نمی‌خورد اگر دولت یک مبلغ گزافی را هم اعتبار بخواهد از مجلس شورای ملی، مجلس شورای ملی با کمال میل حاضر است چنین اعتباری را بدهد آن وقت امید هست که لارستان جای خودش را در نقشه ایران گم نکند والا به این وضع این اشخاصی هم که مانده‌اند به اطراف و اکناف پراکنده می‌شوند بنده عرض نمی‌کنم که این حوادثی که واقع شده قابل پیش‌بینی بود البته نمی‌شد پیش‌بینی کرد اما یک مسائل را ما قبلاً پیش‌بینی بکنیم تا حدی این آلام را تخفیف می‌دهد یکی از مشکلاتی که برای رساندن آذوقه و خواربار مأمورین با آن مواجه بودند مسئله راه بود ما بعضی نقاط در مملکت داریم که به وسیله جاده آسفالته و راه‌آهن به هم متصل می‌شود اما لارستان با مرکز شیراز نه جاده آسفالته دارد نه راه‌آهن من امیدوارم که بعد از این بیشتر در این مسائل دقت کنیم یک عدالتی را هم رعایت کنیم همه نقاط مملکت از عمران و آبادی بهره‌مند شوند که اگر خدای نخواسته چنین حوادثی روی بدهد بتوان وسایل را به محل رساند همین طور که مقام ریاست اشاره فرمودند اعلیحضرت همایون شاهنشاهی لطف و مرحمت خود را در این حادثه ابراز فرمودند و خود تشریف‌فرمایی ایشان یک تفقد و دلجویی است که از بازماندگان به عمل نماید ولی این تفقدات و دلجویی‌ها وقتی ثمربخش خواهد بود که دستگاه‌های دولت هم به موازات این عنایات توجه فوری و عمیق نسبت به مسئله لارستان مبذول فرمایند البته تاکنون هم اقدامات مؤثری کرده‌اند ولی باید ادامه پیدا کند و هیچ طریقی بهتر از این که مقام ریاست فرمودند نیست که یک دستگاه مخصوصی به وجود بیاید با دو چیز و دو شرط اعتبار و اختیار اعتبار تنها هم کافی نیست اختیار هم باید باشد برای این که اگر بخواهد خانه‌ای بسازد بخواهد آذوقه‌ای برساند و محتاج باشد به مبادله و مکاتبه این باقیمانده اشخاص هم از بین می‌روند این است که بنده می‌خواهم به وسیله نماینده دولت که در اینجا حضور دارند این مسائل را خاطر نشان کرده باشم که هر چه زودتر اعتباری که برای این کار لازم است از مجلس بخواهند تا بلکه بتوانیم این خساراتی که وارد آمده است تا حدی جبران نماییم. ‏

مطلب دومی بنده می‌خواسم عرض کنم موضوع نفت است. این شعر که در یکی از روزنامه‌ها به مناسبت نوشته بود عرض می‌کنم که (بر خانه و محافل ایران چون بنگری نفت است و نفت و نفت و دگر نفت و باز نفت) مسئله جاری و عادی ما نفت است این عایدات نفت وابستگی به زندگی و عمران و ترقی و پیشرفت ما دارد در ضمن مصاحبه‌ای اعلیحضرت همایونی به نمایندگان اشاره به این مطلب فرمودند که بعد هم در روزنامه پیغام امروز چند شماره راجع به این مطلب بحث مفصل شده بود ممکن است در روزنامه‌های دیگر هم بحث شده باشد اما بنده ندیدم آنچه که دیدم مندرجات روزنامه پیغام امروز بود مطلبی که مهم است این است که تمام دول آزاد جهان طالب صلح و آرامش در سراسر دنیا هستند وزیر خارجه آمریکا در جلسه افتتاحیه پیمان مرکزی عبارتی از رئیس جمهور ایالات متحده نقل کرده است که من از روزنامه جدا کردم ایشان می‌گویند پرزیدنت آیزنهاور اطهار داشتند که «حاضر است برای پیشرفت صلح به هر جا و در هر نقطه‌ای برود اما صلح برای این که معنی و مفهوم داشته باشد باید روی پایه‌های عدالت و منزلت بشری استوار گردد تنها در این صورت که بشریت می‌تواند تمام استعدادهای خلاقه خود را مصروف امور سودمندی کند که نفع آن عاید بشریت شود» این عبارتی است که ایشان گفته‌اند بسیار پر مغز و پر معنی است در نظر دارم وزیر سابق خارجه امریکا مرحوم دالس که او همیشه بیانات خودش را با صراحت و بدون این که جنبه دو پهلو داشته باشد بیان می‌کرد ولی در روزنامه‌ای که به نام عقاید و افکار امریکایی‌ها است مطالعه کردم ضمن پیام‌هایی که به کنگره می‌فرستاد یک اصل را مکرر پافشاری می‌کرد و آن این بود که امنیت امریکا و دوام صلح در دنیا وابستگی به این دارد که سایر ملل جهان هم از نعمت امنیت و سلامت و رفاه و آسایش برخوردار باشند و اگر سایر ملل جهان از این نعمت برخوردار نباشند روزی می‌رسد که به امنیت ما هم لطمه خواهد رسید این گفته او بود که امنیت و صلح براساس عدالت و آزادی است این گفته‌های امروز آنهاست و بزرگان اسلام در چندین قرن پیش فرمودند که العدل اساس‌الملک اساس مملکت عدالت است عدالت این است که هر کس به حق خودش راضی باشد و راضی نباشد به تعدی و تجاوز به غیر این عدالت نیست اگر این عدالت وجود نداشته باشد آزاری نیست صلح هم نیست ما در یک وضعی که بر آقایان نمایندگان محترم واضح است قرارداد نفت را در مجلس شورای ملی مورد تصویب قرار دادیم خوب به خاطر دارم که آقای دکتر امینی که تقدیم کننده این قرارداد بود در پشت همین تریبون بیان کرد که این قرارداد بعضی مطلوب است ولی تمام مطلوب نیست این طور گفت عبارت ایشان در صورت مجلس ضبط است ما دو انتظار داریم یک انتظار ما از ملت‌هایی است که این شرکت‌های کنسرسیوم متعلق به آنهاست و یک انتظاراتی هم از خود شرکت‌ها داریم اما انتظار ما از آن ملت‌هایی که این شرکت‌های نفتی وابسته به آنها است این است که چون تأمین صلح پایدار در جهان می‌خواهند و به صلاح‌شان است که بخواهند این است که به شرکت‌های خودشان و دستگاه‌های خودشان توصیه کنند که با ملل مثل ما به نحو عدالت رفتار کنند این ممکن است یک نتیجه فعلی برای ما داشته باشد ولی نتیجه آتی و بسیار بزرگ و وسیع‌تر آن برای خود آنهاست خواهد بود و من چون یقین دارم‏ که در میانه آن ملت‌ها افرادی هستند حق‌گذار و بشر دوست یقیناً این پیامی را که یک نماینده مجلس از پشت تریبون به نام ملت ایران می‌فرستد مورد قبول قرار خواهند داد باز به خاطر دارم در موقعی که آن قرارداد کذایی اولی را می‌خواستند به ملت ایران تحمیل کنند در جنگ بین‌المللی اول همین ادوارد برون که چند روز قبل دولت شاهنشاهی ایران یک بورس به افتخار او تصویب کرد و بسیار کار صحیحی بود او فریاد کشید که یک ملت نجیبی مثل ایران را نباید او را به یک چنین قراردادی ملزم کرد این ملت‌ها یک چنین عناصری هم دارند یا فلان جوان امریکایی که در آذربایجان در راه آزادی ایران جان فدا می‌کند این نشانه‌ای است که در میان ملت‌ها افرادی وجود دارند که آسایش ملت جهان را خواهانند ما انتظار داریم که این افراد خیرخواه این افراد مال‌اندیش توصیه کنند به تمام دستگاه‌های خودشان که با مللی مثل ما به نحو عدالت و نصفت رفتار کنند صلح و امنیت و آسایش عام وابستگی به این امر دارد ولی نسبت به شرکت‌های عضو کنسریوم هم بنده عرضی دارم نباید توقع داشت که یک شرکت تجارتی قربةالی‌اله استخراج نفت بکند ما چنین توقعی نداریم اما یک توقع داریم که منفعت عادلانه و منصفانه بخواهند این مثل بسیار عامیانه است که در میان شیرازی‌ها نمی‌دانم در میان تهرانی‌ها هم هست یا نه من کاری به کلمات مثل ندارم به مفهوم آن کار ندارم می‌گوید اگر سر دیگ باز است حیای گربه کجا رفته راست است ما یک ملت نجیب، صلح طلب و آرامش‌جو هستیم اهل جنجال و قال و مقال هم نمی‌بایستی باشیم و نه می‌خواهیم باشیم اما آنها هم باید عدالت را در کار خودشان رعایت کنند روزی که این قرارداد طرح شد در مجلس ما از قلت عایدات بسیار نگران بودیم وعده داده شد که به موازات عملیاتی که می‌کنند میزان تولیدات نفت را تکثیر بکنند و از آن راه جبران زیان را بکنند با کمال تأسف باید عرض کنم که به تولیدات نفت و مستخرجات نفت به اندازه‌ای بود که احتیاجات عمرانی، را رفع بکند بلکه تقلیل و تخفیفی هم در قیمت داده شد که مطابق آنچه که در روزنامه اطلاعات خواندم گویا در حدود آن تخفیف قیمت ۲۶ میلیون است که رقم بزرگی است در آن روز گفته شد که ما در ازای این تقلیل قیمت استخراج را فزونی خواهیم داد تا از این طریق زیان شما جبران شود ولی متأسفانه آن هم نشد در صورتی که اضافه استخراج با تقلیل قیمت دو مطلب جداگانه است حق این است که اگر قیمت تقلیل پیدا کند استخراج اضافه بشود ولی آنها یکی را انتخاب کردند گفتند اگر تقلیل بشود در قیمت اضافه استخراج به عمل می‌آید و این اضافه استخراج تقلیل قیمت را جبران می‌کند اگر عایدات نفت ما کافی بود ما هیچ احتیاج نداشتیم به این که هر روز قرض بکنیم برای انجام حوایج خودتان گمان می‌کنم همین امروز لایحه وام ۴۲ میلیون دلار در دستور مجلس قرار بگیرد و در آن بحث بشود و شاید من هم نظریاتی داشته باشم در صورتی که این پولی که ما به عنوان عایدات نفت دریافت می‌کنیم وقتی خوب دقت بکنیم و این گزارش‌های سازمان برنامه را می‌خوانیم و یک حساب مختصر سطحی بکنیم می‌بینیم که این عایدات نفت به صورت دیگری به طرف آنها بازگشت می‌کند من نمی‌گویم که ما را مجبور می‌کنند، خیر. احتیاجات، ایجاب می‌کند که بازگشت بدهیم ولی در هر حال برای آنها ضرری ندارد ما دلار می‌گیریم در مقابل کارخانه قند وارد می‌کنیم و دلار می‌گیریم و کارخانه سیمان از آنها وارد می‌کنیم دلار می‌گیریم دستگاه راه‌سازی وارد می‌کنیم این را از این دست می‌گیریم و از آن دست پس می‌دهیم فصل دیگر مشاوره و مطالعه است‏ ملاحظه بفرمایید که ما در سال چه مبلغ بابت مشاوره فنی و بایت مطالعات به مستشاران و متخصصین خارجی می‌دهیم که من یادم است یک وقتی این رقم به قدری فزونی پیدا کرد که در مجلس موجی از اعتراض راجع به این عمل پیش آمد و ازحق نباید گذشت که دوست عزیز و همکار محترم من آقای خلعتبری همیشه پیشقدم بودند در این اعتراض و از این جهت حقی دارند.

رئیس - آقای صدرزاده وقت شما از یک ربع هم بیشتر شده است.

صدرزاده - آقای پردلی مقداری از وقت خودشان را به بنده داده‌اند.

پردلی - هر چند دقیقه که میل دارید استفاده کنید

رئیس - بفرمایید

صدرزاده - من از آقای پردلی تشکر می‌کنم که قسمتی از وقت خودشان را به من مرحمت فرمودند. پس این وجوهی که ما دریافت می‌کنیم مقدار زیادی از این وجوه من غیرمستقیم به همان ممالک صادر شده برای وارد کردن اجناس ما هم احتیاج داریم البته اینجا باید یک مطلبی گفته شود و آن این است که ما باید حتی‌المقدور کاری بکنیم که این احتیاجات ما کم بشود آن چیزی که احتیاجات ما را کم می‌کند دستگاه ذوب‌آهن است. ذوب‌آهن ممکن است مقداری از احتیاجات ما را کم بکند (صحیح است) ولی متأسفانه این ذوب‌آهن از ۳۰ سال پیش مطرح مذاکره بود حوادث جهان او را به تأخیر انداخت و اینک دو مرتبه مسئله ذوب‌آهن پیش آمده ولی من نمی‌دانم چرا این مذاکرات مقدار زیادی به سوی جلو می‌رود بعد مقداری به عقب بر می‌گردد باز مقداری پیش می‌رود بعد باز بر می‌گردد درست به جزر و مد دریا می‌ماند که هر صبح جزر است و هر غروب مد است این درست نیست بایستی یک کوشش فوق‌العاده‌ای به خرج داد و این کار را حل کرد تا ما این کار را حل نکنیم بایستی همیشه قسمت اعظم از عایدات خودمان را بدهیم وسایل بخریم بیاوریم بعد از ده سال فرسوده می‌شود یا صنایع جدید می‌آید دوباره روز از نو روزی از نو این کار به صلاح اقتصاد مملکت ما نیست من امیدوار هستم هیئت محترم دولت و شخص آقای وزیر صنایع که انجام این کار را به عهده گرفته‌اند هر چه زودتر اقدام کنند و این کار را عمل کنند و بیش از این که ما در بوته خیال این کار ذوب شویم کارخانه ذوب‌آهن را بیاورند سازمان برنامه کارهایی کرده است ما دیگر نباید مثل رادیوی بیگانه باشیم که پل خرمشهر را با آن عرض و طول نادیده می‌انگارد سازمان برنامه کارهایی کرده است ولی آن کارهای اساسی هنوز مانده است در برنامه اول ذوب‌آهن بود راه‌آهن بود اگر سازمان برنامه همت خودش را مصروف داشته بود فقط به همین دو مسئله یعنی فقط توسعه شبکه راه‌آهن و کارخانه ذوب‌آهن امروز این کار به نتیجه رسیده بود و ملت ایران از نتایج آن بهره‌مند می‌شد و نهایت تشکر و رضایت را هم داشت من یک نکته‌ای را می‌گویم و مخصوصاً از آقای هنجی معاون محترم وزارت دارایی تقاضا دارم این نکته را مورد توجه قرار بدهند زیرا که این نکته به نظر من خیلی اهمیت دارد سازمان برنامه ضمن هزاران رساله و نشریه‌هایی که دارد یک گزارش هفتگی هم دارد البته دنیای امروز دنیای تبلیغ است باید تبلیغ کرد اما این شکل تبلیغ باید حدودی داشته باشد کسی که کاری را انجام می‌دهد نفس آن کار تبلیغ آن کار است مشک آن است که خود ببوید که نه عطار بگوید عطار لازم نیست بگوید اگر مشک مشک باشد عطر می‌دهد گفتن لازم ندارد باز هم حرفی نداریم و نمی‌گوییم که پول این همه نشریه‌هایی که به صورت تبلیغ می‌دهند خرج خود کار کنند این را هم نمی‌گوییم اما در آن موقعی که در همین مجلس نسبت به سازمان برنامه اعتراض می‌شد من یک مطلبی را گفتم، گفتم هر خورده‌گیری که شما می‌خواهید از سازمان برنامه بکنید ممکن است بسیار به جا باشد ولی یک نکته را فراموش نکنید و آن این است که این پول‌هایی که سازمان برنامه می‌گیرد هر هفته صورت دخل و خرج خودش را می‌دهد میگن این دخل و خرج بی‌مورد باشد اما ذکرش در یک صورتی بسیار لازم است تا مردم وقوف بر آن پیدا کنند و اگر کسی انتقادی دارد آزادانه انتقاد خودش را بکند زیرا انتقاد است که صحت کار را تضمین می‌کند البته نه انتقاد مغرضانه ممکن است به سازمان برنامه در دوره اول خودش به مراتب اعتراضاتی بیشتر وارد باشد تا مرحله دوم ممکن است اما آن قدر که در مرحله دوم به سازمان برنامه اعتراض و انتقاد شد نسبت به اولی نشد چرا؟ برای این که اولی صورتی را در اختیار مردم نمی‌گذاشت ولی این سازمان برنامه یک صورتی در اختیار مردم می‌گذاشت که ما می‌دانیم از این پول‌هایی که دریافت می‌شود چه خرج می‌شود بنده از اشخاصی هستم که دقت می‌کنم در این گزارش و گاه به گاه این را می‌خوانم در ۴ آذر این گزارش اول آمده است و آن صورت حساب کذایی را داشته است ولی در این صورتی که برای اول اردیبهشت آمده به جای آن صورت حساب یک مصاحبه‌هایی از آقایان اعضاء شورا و هیئت نظارت که در کارخانه‌ها می‌رفته‌اند، کرده‌اند خوب مانعی نیست ممکن است در این شماره مخصوص غفلت شده باشد و تعهد هم نبوده است که حساب را ننویسند ولی می‌خواهم این حرف در اینجا زده شود که این موضوع ادامه پیدا نکند این از آن موضوعاتی است که در تمام ادوار مجلس کسانی که بر این صندلی‌ها تکیه می‌زنند و به حکم قانون اساسی نظار بر دخل و خرج مملکت هستند باید مراقب باشند که این صورت همیشه منتشر بشود و در اختیار مردم قرار بگیرد تا بدانند که از این پول‌ها چه مبلغی صرف می‌شود به کارهای واقعی و چه مبلغی صرف نمی‌شود تا امکان انتقاد داشته باشند و بتوانند به وسیله انتقاد خودشان جلوگیری از بعضی کارها بکنند این بود عرایض بنده و راجع به نفت می‌بایستی تذکرات بیشتری داده باشم مطابق آنچه که از همان روزنامه دریافت کرده‌ام و در نوشتجات دیگری هم هست که مورد مطالعه قرار داده‌ام

اینجا بیان کنم ولی افسوس که وقت بنده قریب به انقضاست و دیگر وقتی برای این کار نیست امیدوار هستم تا قبل از پایان مجلس بتواند در جلسه دیگری بیشتر در این باب صحبت کنم اما فقط می‌خواهم این نکته را بگویم که منظور از این بیانات و این مسائلی را که راجع به نفت اینجا بحث باشد ایجاد دکان سیاست منفی نفت نیست حاجت است نه حجت، حاجت ایران است ایران به منافع نفت خودش احتیاج دارد با کمال آرامش آن حق معقول خودمان را مطالبه می‌کنیم و امیدواریم که اقداماتی که شاهنشاه مملکت ما به ندای ملت ایران در این زمینه می‌فرمایند به نتایج مثبت برسد و ما اطمینان پیدا کنیم که این صلح پایداری که می‌گویند باید مبتنی بر عدالت باشد این گذشته از لفظ یک حقیقتی هم در بر دارد (احسنت)

رئیس - آقای پردلی

پردلی - امروز می‌خواهم چند کلمه‌ای در مورد عمران وآبادی سیستان و بلوچستان عرض کنم آقایان به خوبی می‌دانند که عواید سرشار نفت ما به هر صورت و عنوانی باید به مصرف عمران و آبادی و کارهای تولیدی این مملکت برسد و برنامه مصرفی بهتر از این و بالاتر از این وجود ندارد که عایدی یک مملکتی برای آبادی و عمران آن مملکت برسد برای اجرای این برنامه دو وظیفه سنگین به عهده دولت است و انجام این دو وظیفه هم فوق‌العاده سهل است‏ به طوری که اگر دولت انجام نداد می‌شود گفت تعمد و نظر و غرض خاصی دارد آن دو وظیفه این است اول این که کنترل شدید بشود که به اسم عمران و آبادی این پول‌ها حیف و میل نشود و هدر نشود و به مصرف واقعی برسد دوم این که در شهرستان‌هاست کارهای ضروری که در درجه اول مورد احتیاج و استفاده مردم است انجام بشود نه کارهای غیرضروری که به طور فورمولی عمل بشود بلکه به نظر و خواسته‌ها و احتیاجات مردم توجه بشود مثلاً در نقطه‌ای که مردم شکم‌شان از نان سیر نمی‌شود و گرسنه هستند و برهنه هستند شاید امروز حمام و جاده‌های غیر ضروری، ضرورت و لازم ندارد که ساخته بشود بایستی کارهایی انجام بشود که کمک بشود به درآمد مردم و بتوانند نان پیدا کنند حال اگر دولت دو اصل مسلم که بنده همیشه عرض کرده‌ام مسئولیت خواستن و از مجازات غفلت نکردن این دو وظیفه به خوبی انجام شود هر روز میسر نیست که برای شهرستان‌ها چنین مبالغ هنگفتی خرج بشود از این جهت برای مردم جنبه حیاتی دارد و مردم از نمایندگان‌شان یعنی نمایندگان محترم مجلس شورای ملی انتظار دارند که نظارت دقیق در خرج و انجام کارهای غیر ضروری به عمل بیاورند برویم سر اصل موضوع ببینیم عمران و آبادی سیستان و بلوچستان به کجا رسیده برای عمران و آبادی سیستان و بلوچستان دولت قراردادی با شرکتی به نام ایتال کنسول بسته در حدود دو سال است آن شرکت در آنجا مشغول کار است و تا به حال کاری انجام نداده است نه کاری البته کارهایی جزیی قابل حرف نیست در عوض میلیون‌ها تومان به دست این شرکت به غارت رفته است نفله شده است، حیف و میل شده است، حالا ببینیم کارهای جزیی که انجام می‌شود به چه قیمتی برایمان تمام می‌شود این شرکت برای راه‌سازی قراردادی با شرکت دیگری بسته به نام شرکت برادرو یا بردرو نمی‌دانم چه شرکتی که هر متر جاده را ۲۲ تومان قرارداد بسته و این شرکت دوم در محل با ۲۲ قران یک متر جاده را کنترات و مشغول عمل است (صارمی - پس جاده نمی‌سازند) حالا بنده که از محل می‌آیم جنابعالی می‌فرمایید جنابعالی می‌فرمایید که جاده نمی‌سازند (صارمی - منظورم این است که جاده حسابی نمی‌سازند) آقا این این جاده‌ها در جاهای هموار ساخته می‌شود که مصرف کم بشود و استفاده بیشتر جاده‌ای که لازم است نمی‌سازند آنچه که غیرضروری است می‌سازند عرض کنم جاده‌هایی که ضرورت دارد این‌ها نیست تمام کارهایی که برنامه دارد انجام می‌دهند کارهای این شرکت ایتال کنسول صدی هشتاد صدی نودش اساسی نیست مثل خطی بر روی آب می‌ماند سطح فرهنگ مردم آقایان خیلی رفته بالا مردم فهمیده شده‌اند ۲۴ ساعت روی این موضوع‌های بیهوده، کارهای بیهوده بحث می‌کنند، به کلی ناراحت و عصبانی هستند و اثر دیگری در مردم ایجاد شده موقعی که می‌بینند این شرکت آشپزش را از خارجه می‌آورد و چهار هزار تومان پنج هزار تومان از حقوق آن فوق‌العاده می‌دهند و در کارهای غیراخلاقی اوورت پول خرج می‌کنند مردم عصبانی و ناراحت هستند دولت چندی قبل عده‌ای مهندس فرستاد مهندس آسمان زمین ماورا جو هر چه اسمش را بگذارید عده زیادی و اینها برای تقویب کار شرکت بودند که بهتر بخورد و مو به درزش نرود برای این که هر کسی که گفت بگویند آقا مهندس فرستاده‌ایم، یکی از اینها از پشت تلویزیون حرف می‌زد بنده گوش می‌دادم واقعاً مثل این که یک نفر آدم بی‌اطلاع از صحرای افریقا حرف بزند آقایان از نصفه راه برگشتن منفعت است من امروز عرض می‌کنم برای این که نگویند که گفته نشده است این کارها برا ی ما انجام می‌شود ما نمی‌خواهیم این پول‌ها این طور نفله بشود ما از حقمان صرفنظر کردیم دولت هم خوب است توجهی بکند، مردم سیستان مالکین سیستان تقاضای دیگری از دولت دارند، امیدوارم نماینده دولت به این قسمت توجه کند می‌گویند اگر این پول‌ها را می‌خواهید خرج کنید به دست دولت خرج بشود سیستانی که در سابق معمور بوده و الآن

متروک است ما آن سیستان را با مبلغ خیلی کمتری آباد می‌کنیم و برای این سیستان هر چه دولت بخواهد عمل می‌کنیم با پول خیلی کمتری و اگر ما عمل نکردیم و قدم اول که برداشتیم یا هر موقع کارمان درست نبود ما ضامن اجرا می‌دهیم املاک‌مان را اینها ضبط دولت بشود در صورتی که شرکت ایتال کنسول که ضامن اجرا ندارد هر کاری که می‌خواهد می‌کند فقط پرونده‌سازی مهندس رفت آمد گفت خوب است این است کار شرکت، خوب امروز که می‌رود و می‌خورد تا بعد ببیند چه بشود من روی این اصل آقایان از دولت سؤالی دارم و تقدیم می‌کنم و آن این است مسئول این همه خرج‌ها کیست و اگر نتیجه نگرفتیم و صدی هشتاد و صدی نود این کارها بی‌اساس بود مسئول کیست و ضامن اجرا چیست و چرا به حرف مردم گوش نمی‌دهند این کارها مال مردم است به حرف‌شان گوش نمی‌دهند این بود وضع عمران و آبادی. وضع کشاورزی سیستان بد است، کشاورزی خراب شد و در آتیه نزدیکی خراب‌تر می‌شود و هزارها خانوار در گرگان متواری هستند در خراسان همین طور عده زیادی هم از مملکت به خارج رفته‌اند آقایان هر خانواده‌ای از سیستان برود ای‌ها فقیر و بدبختند هیچ چیزی ندارند مرگ هم برای ضعیف امری طبیعی است اینها یک نفر دو نفر بیشتر از کسان‌شان از دست داده‌اند و هر موقع که راه می‌افتند و از هر آبادی که می‌گذرند مردم مثل این که عزیزان‌شان را از دست داده باشند ناله می‌کنند و به زبان خودشان شعر می‌خوانند خدایا چه مصیبتی است ما هم باید پشت سر اینها برویم این است وضعیت مردم سیستان آقایان از پیش آمد لار که یک بلیه آسمانی بود و جلوگیری نمی‌شد خیلی ناراحتید حق هم دارید اما ما هم به دست مأمورین کشاروزی از بین می‌رویم در حالی که به سادگی می‌شود جلوگیری کرد آقایان عده تلفات ما بیشتر از تلفات لار است برای آنهایی که بی‌خانمان هستند چندین برابرند شب می‌آید و معلوم نیست از کجا باید نان بیاورند هر روز این مصیبت برای ما تکرار می‌شود پشت سر هم تکرار می‌شود من از وزیر سابق کشاورزی به نیکی یاد می‌کنم برای این که کارهایی را شروع کرده بود برای این که هر روز اینجا من انتقاد کردم تا این که کارهایی را شروع کرد و اگر می‌بود شاید کارها تمام می‌شد و وضعیت سیستان تا به امروز اصلاح می‌شد آن هم شانس بد سیستانی‌ها بود که عمرش کفاف نکرد و رفت این هم وضع کشاورزی ما ببینیم چه جور احقاق حق سیستانی و بلوچستانی‌ها در مورد انتخابات به عمل آمد هنوز آقایان می‌گویند و جوهرش هنوز خشک نشده است که هر صد هزار نفر باید یک نماینده داشته باشد و در مرکز به این علنی دویست هزار نفر یا به اقرار خودشان ۱۲۸ هزار نفر را از این حق محروم کرده‌اند و می‌گویند شما نباید وکیل داشته باشید موقعی که یک همچو حق مسلمی را به چنین واضحی پایمال می‌کنند مسلماً به حق سیستانی توجه نمی‌شود شاید حق با دولت باشد برای این که دولت به کارها مسلط است و می‌داند که این ۱۲۸ هزار نفر در آتیه نزدیکی می‌روند پس چرا یک وکیل برای آنها تعیین کنند که مثل من هر روز بیاید پشت تریبون و هر روز مزاحم دولت بشود آن وضع کشاورزی و آن وضع عمران و آبادی و این هم وضع انتخابات مردم (احسنت - احسنت)

رئیس - آقای صارمی

صارمی - بنده چون دیروز از جنوب و فارس مراجعت کرده بودم ثبت کردم که راجع به واقعه اسف‌انگیز لار اینجا عرایضی عرض کنم که خوشبختانه بیانات بسیار مفید و جامع مقام ریاست و همکار محترم جناب آقای صدرزاده من را بی‌نیاز از انجام مقصود کرد ولی به طور خلاصه عرض می‌کنم بر این که طبیعت به تمام معنی قهر خود را به ساکنین شهرستان جهرم نشان داد (عده‌ای از نمایندگان جهرم) ببخشید لار و شاید قدرت‌نمایی کرده است و خواسته است قدرت خود را به منصه ظهور و بروز برساند متأسفانه جهرم هم آسیب زیاد دیده است در جلسات قبل هم عرض کردم از لحاظ صدمات فوق‌العاده سرما ولی حقیقت این است که حادثه لار تمام تأثرات خطری که وجود داشت تحت‌الشعاع قرار داده است بسیاری از خانواده‌هایی که معدوم شده‌اند و شاید اولاد کوچکی از آنها باقی مانده باشد که هنوز نتوانسته باشند زبان بگشایند و در آتیه ندانند که مربوط به چه خانواده‌ای هستند و منتسب به کی هستند در بیمارستان نمازی اطفال این طوری را به طور نمره مجبور شده‌اند نگهداری کنند و این نمره عنوان آن بیچاره است که برای او تعیین شده است یک خانواده از بین رفته و کودکی باقی مانده است و نمی‌داند چه وضعی خواهد داشت و در آتیه نمی‌تواند انتساب خودش را تشخیص بدهد بسیاری از افراد تمام خانواده خود را که از دست داده‌اند اگر یک فردی باقی مانده است در موقعی که به آنها کمک شده و نانی می‌داده‌اند که جان ندهد از خوردن نان خودداری کرده و از گرفتن کمک امتناع کرده است و گفته است من که تمام زندگی هستی ثروت خانواده خود را از دست داده‌ام بهتر این است که زیر این آفتاب سوزان بدون این که سد جوعی بکنم برای مدت مختصری زندگی کنم و به حیات خود م خاتمه بدهم یعنی افرادی هستند که از لحاظ تأثرات روحی فوق‌العاده بدین وسیله در صدد انتحار هستند متأسفانه تلفات واقعی معلوم نیست ولی نبده می‌دانم با تحقیقی که کرده‌ام کمتر از دو هزار نفر نخواهد بود زیرا یک مقدار مختصری توانسته‌اند اجساد را از زیر خاک بیرون بیاورند که در حدود ۵۰۰ - ۶۰۰ نفر بوده است این مقدار مختصری است ولی بسیاری از قسمت‌ها را نتوانسته‌اند بروند علت هم این است که زلزله آنجا ادامه دارد و افرادی که می‌روند این وظیفه را انجام بدهند بیم خطر جانی برای آنهاست و حتمی است در هر حال مصیبتی است به نحوی که بی‌سابقه بوده است و حتی اگر ما این تأثر خاطر را برای شهر مراکش داشتیم باید بگویم شدت زلزله شدت تلفات خیلی زیادتر از آنجا بوده است به هر حال مصیبتی است وارد شده عده زیادی بی‌خانمان شده‌اند ثروت مکنت و اموال و اولاد و اقوام و خویشان و دوستان خودشان را از دست داده‌اند (مهدی ارباب - جای تأسف است) واقعاً این طور است و امیدوارم برای این عده‌ای که باقی مانده‌اند و به وضع فلاکت‌باری زندگی می‌کنند وسیله‌ای فراهم شود که موفق به ادامه زندگی بگردند الآن در شهرستان مخروبه لار یک حالت بهتی وجود دارد افرادی هستند چهار ساعت پنج ساعت نشسته‌اند و یک جمله را قادر به بیان نیستند افرادی که زنده مانده‌اند آنها هم با این وضع دارند به حیات خودشان ادامه می‌دهند به هر حال بایستی با مطالعه کافی نسبت به این موضوع توجه خاصی مبذول شود و برای این که شکرگزاری هم شده باشد من خودم را موظف می‌دانم از کمک سازمان شیر و خورشید سرخ اظهار امتنان بکنم (صحیح است) زیرا این مؤسسه مفید و نافع در اسرع وقت از مساعدت و کمک به نحوی که مطلوب و منظور بود خودداری نکرد و انجام داد از ریاست عالیه شیر و خورشید سرخ و سایر افرادی که در آنجا خدمات زیادی انجام می‌دهند اظهار تشکر و سپاسگزاری کنم یک تشکر دیگر باقی است که بایستی در اینجا در مجلس شورای ملی به عرض برسانم که موجب تشویق خدمتگزاران گردد و آن کمک فوق‌العاده و بسیار مؤثر و نافعی است که اهالی شهرستان جهرم نسبت به آسیب‌دیدگان لار کرده‌اند یعنی مدتی است این کمک را می‌کنند از روزی که این اتفاق افتاده است در جهرم یک تعطیل عمومی حکمفرما است کلیه افراد هر کس به قدر توانایی خود خدمت می‌کند که وسایل امدادی به لار بفرستد کامیون‌های متعدد حتی جدیت کرده‌اند که متخصص تهیه کنند برق آنجا را روشن کنند وسایل بفرستند غذای گرم در دسترس افراد آسیب‌دیده آنجا بگذارند و روزی هزار نفر غذای گرم بدهند اینها فقط و فقط احساسات این اهالی بوده است و از جیب خودشان شروع به این اقدام کرده‌اند البته بایستی بگویم که در موازات این اقدامات مأمورین دولتی به وسیله شیر و خورشید سرخ جهرم اقدامات خیلی زیادی کرده‌اند و برای این که یک تشویقی از این قبیل افراد با احساسات و علاقه‌مند و میهن‌پرست بشود مراتب را عرض کردم البته اهالی بندرعباس هم که مجاورت آنجا را دارد کمک و مساعدت و هر چه توانسته‌اند انجام داده‌اند (صحیح است) امیدوار هستم که سایر هم‌میهنان عزیز و گرامی سایر شهرستان‌ها هم به این قبیل شهرستان‌ها تأسی جویند و همین نوع که آنها مساعدت کردند کار خودشان را تعطیل کردند و زندگی خودشان را اختصاص به رساندن کمک کرده‌اند سایر هم‌میهنان عزیز و گرامی هم تا آنجایی که مقدور و تمکن‌شان اجازه بدهد در این موضوع که حتماً ثواب دنیوی و اخروی از هر حیث هم که بخواهند حساب کنند از لحاظ شرعی هم باشد مانعی ندارد به این آسیب‌دیدگان و مصیب‌زدگان شهرستان لار که امروز دیگر شهری وجود ندارد و عده‌ای در صحرا زیر آفتاب زندگی می‌کنند کمک و مساعدت بنمایند در هر حال آنچه که لازم بوده است‏ مقام ریاست فرمودند مجلس شورای ملی به طور قطع و یقین از بیان تسلیت نسبت به تلف‌شدگان و بیچارگانی که در آنجا زندگی می‌کنند خودداری نخواهد کرد و اجازه می‌خواهم از پشت این تریبون به نام آقایان تسلیت عرض کنم و تشکر از افرادی بشود که نسبت به این امر کمک می‌کنند و همان طور که مقام ریاست فرمودند قطعاً مسافرت اعلیحضرت اقدس همایونی بهترین تشفی برای قلوب ستمدیدگان این شهرستان خواهد بود.

رئیس - آقای دولت آبادی بفرمایید

دولت آبادی - عرایضی که بنده امروز داشتم راجع به حادثه ناگوار لار است اما بیانات بنده تأثراتی است که شخصاً در خودم احساس کردم سعدی می‌گوید

چو عضوی به درد آورد روزگار

دگر عضوها را نماند قرار

فیلسوف عالیقدر ایران و شاعر گرانمایه‌ای چون سعدی معنی و مفهوم کلامش همیشه زنده است مخصوصاً امروز در وقوع زلزله و این حادثه‌ای که برای مردم لار پیش آمده است من در اعصاب خودم دیدم و امیدوارم که این واقعه دیگر پیش نیاید و هیچ‌گاه مردم در معرض این حوادث دیگر قرار نگیرند ولی آنهایی که زلزله را ندیده‌اند و آثار شومش را ندیده‌اند نمی‌دانند که چه دردی است وقتی که در اخبار خواندم که روز جشن کودک عده‌ای از اطفال در تجمعی که برای شادی جمع شده بودند زیر آوار مانده‌اند باور بفرمایید یک احساس دردی در اعصاب خود کردم و تحت تأثیر قرار گرفتم که زبانم عاجز از تشریح آن است مرا تکان داد اما حادثه‌ای پیش آمده است بیانات جناب آقای سردار فاخر ریاست محترم مجلس شورای ملی کافی و شافی برای ابراز تسلیت ملت ایران بود چه رسد به مجلس شورای ملی و خوشبختانه آنچه در حیطه اقتدار بوده است برای

دلجویی و نوازش آنها شده است بزرگ‌ترین اقدام دست شفقتی است که شخص اعلیحضرت همایونی فردا عملاً به جانب مردم آنجا دراز می‌کنند و همچنین در دو روز گذشته والاحضرت شاهدخت شمس که به نیکوکاری معروف هستند مانند مادر مهربان افراد آنجا را نوازش کرده‌اند اما به عقیده بنده بایستی تمام ملت ایران دست نوازش و محبت به جانب برادران و خواهران و کودکان لار دراز کنند فرمایشی که جناب آقای صدرزاده اینجا فرمودند که دولت باید یک اعتبار کافی بگیرد و آنجا را تعمیر کند بسیار صحیح است اما آن روز این کار صحیح است که تمام افراد در حیطه قدرت و توانایی خود در این کار بکوشند البته مجلس شورای ملی ضمن ابراز تأسفی که مقام ریاست فرمودند از امروز صبح در حدود توانایی و وسع خودشان مبالغی را هم جمع‌آوری کردند و عده‌ای از آقایان نمایندگان کمک‌های مالی کرده‌اند و آن آقایانی هم که نبوده‌اند در این کار شرکت خواهند کرد و امیدوارم این حوادث دیگر پیش نیاید و قلوب رنج‌دیده بازماندگان آن ناحیه با این نوازش‌ها التیام گردد، مطلب دیگری که داشتم راجع به جریان هفته گذشته مملکت بود، در هفته گذشته تشکیل مجمع وزیران پیمان مرکزی در مملکت ما یک امر مهمی بود که شایان کمال توجه است چنانچه دنیا به این امر توجه داشته است و امیدوارم این مجامع بتواند به صلح کمک کند و ملت صلح دوست ایران هم سهم خودش را در حفظ صلح جهان با ناگواری‌ها و نگرانی‌ها همیشه پرداخته است از این اوضاع و احوال ناراحتی که دنیا دچار آن است در اثر جنگ‌های سرد مرامی و جنگ‌های اعصاب راحت بشود و ما هم بتوانیم با صلح و سلم زندگی را با آسایش خیال ادامه بدهیم عرضم را به این مطلب خاتمه می‌دهم که ملت ایران فرد فردش به جریان هفته گذشته و تشکیل مجمعی که از وزرای ممالک بزرگ و دوستان ممالک هم پیمان در ایران تشکیل شده است به نظر اهمیت می‌نگرد.

۴ - اعلام وصول لایحه اصلاح استخدام نیروی مسلح شاهنشاهی از مجلس سنا

رئیس - وارد دستور می‌شویم لایحه‌ای هم از مجلس سنا رسیده است. راجع به اصلاح قانون استخدام نیروی مسلح شاهنشاهی که به کمیسیون فرستاده می‌شود.

۵ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارایی راجع به اساسنامه شرکت سهامی شیلات‏

رئیس - تقاضایی آقای معاون وزارت دارایی کرده‌اند که قرائت می‌شود و محتاج به رأی مجلس است

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی استدعا دارد موافقت فرمایید لایحه شیلات مقدم بر سایر لوایح در دستور قرار گیرد

رئیس - به طوری که خاطر آقایان مستحضر است لایحه اصلاح قانون آیین دادرسی مدنی در دستور بود البته خیلی هم مفصل است چون این تقاضا شده است حالا بسته است به رأی مجلس آقایانی که موافقند لایحه شیلات در دستور قرار بگیرد قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد بنابراین گزارش کمیسیون قرائت می‌شود

(به شرح ذیل قرائت شد)

گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی

کمیسیون دارایی با حضور آقای معاون وزارت دارایی لایحه اساسنامه شرکت سهامی شیلات و صید ماهیان غضروفی را برای شور دوم مطرح و با توجه به پیشنهادات واصله خبر شور اول را با اصلاحاتی تصویب نمود اینک گزارش آن را به شرح زیر تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.

ماده واحده - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود به منظور بهره‌برداری از دریاها و دریاچه‌ها و رودخانه‌های ایران که محل عبور ماهی است شرکتی به نام شرکت سهامی شیلات ایران تشکیل داده و بهره‌برداری نماید. ‏

تبصره ۱ - وزارت دارایی مکلف است اساسنامه مربوط به موضوع این قانون را در ظرف سه ماه تدوین و برای تصویب به کمیسیون مشترک دادگستری و کمیسیون مشترک دارایی مجلسین پیشنهاد نماید و پس از دو سال آزمایش لایحه قطعی آن را برای تصویب نهایی به مجلسین تقدیم نماید.

تبصره ۲ - شرکت سهامی شیلات شمال هم پس از تصویب این قانون ضمیمه این شرکت و تابع مقررات آن خواهد بود.

تبصره ۳ - شرکت شیلات موظف است ماهی‌های غضروفی (استورژن) و خاویار را که صیادان آزاد صید می‌نمایند حداقل به میزان ۲۰٪ قیمت فروش داخلی از آنها نقداً خریداری نماید.

تبصره ۴ - در مواردی که شرکت اجازه صید می‌دهد صیادان محلی حق تقدم خواهند داشت‏.

تبصره ۵ - صید ماهی غضروفی (استورژن) و خاویار در انحصار دولت می‌باشد فروش و صدور آن بدون اجازه دولت قاچاق محسوب و مرتکبین طبق قانون مجازات مرتکبین قاچاق قابل تعقیب خواهند بود.

تبصره ۶ - وزارتین دارایی و دادگستری مأمور اجرای این قانون می‌باشند.

گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی

کمیسیون قوانین دادگستری لایحه اساسنامه شرکت سهامی شیلات و صید ماهیان غضروفی را با حضور آقایان معاونین وزارت دارایی و وزارت دادگستری برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داده و پس از مذاکرات لازم خبر کمیسیون دارایی را تأیید و تصیب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد

مخبر کمیسیون دادگستری - عمیدی نوری‏

گزارش از کمیسیون کشاروزی به مجلس شورای ملی

کمیسیون کشاروزی لایحه اساسنامه شرکت سهامی شیلات و صید ماهیان غضروفی را با حضور آقای معاون وزارت کشاورزی برای شور دوم مطرح و با خبر کمیسیون دارایی موافقت نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد

مخبر کمیسیون کشاورزی - تیمورتاش‏

رئیس - شور دوم است ماده واحده مطرح است. آقای ارباب مخالفید بفرمایید.

ارباب - مطالبی را تحت عنوان مخالفت اجازه گرفتم عرض کنم شاید به نظر بعضی تعجب‌آور باشد زیرا صورت این لایحه یک شرکتی است که امور صید را در تمام دریاها اداره می‌کند و نظارت می‌کند و در نمای بسیار خوبی دارد و متأسفم که شور دوم لایحه است و پیشنهادی هم نمی‌شود تقدیم کرد اولاً یک ایراد وارد است که آیا کمیسیون بازرگانی در این مملکت وجه تسمیه‌ای دارد یا ندارد اگر دارد این جزو صلاحیت کمیسیون بازرگانی است من نمی‌دانم که عضو کمیسیون بازرگانی کیست که ایراد بگیرد اما آنچه باعث این شد که گوش آقایان را به عرایض خودم ناراحت کنم این است که به مردم جنوب و آنهایی که در بنادر و جزایر بحر عمان و خلیج‌فارس سکونت دارند به تناسب کارهایی که در این مملکت شده است هیچ کمک نشده و منتهای بی‌انصافی و بی‌مروتی شده در حق آن طبقات مردم و آن هموطنان ما برای این که در کشور ما از چند سال به این طرف کارهای بسیار مهم و حیاتی انجام شده ولی رعایت عدالت و تناسب والا هم فالاهم نشده است بنابراین وقتی به آنها کمک نمی‌شود ارتزاق این‌ها از کجا بگذرد؟ کنار دریا هستند یا روزی چند دانه ماهی صید می‌کنند ارتزاق می‌کنند یا می‌روند آنها را می‌فروشند به این ترتیب امرار معاش می‌کنند من نگرانم که در آینده دست این مردم را این مأمورین بی‌انصاف بگیرند وقتی مأمورین می‌روند به اقصی نقاط مملکت دین خودشان را فراموش می‌کنند وظیفه خودشان را فراموش می‌کنند ایمان خودشان را فراموش می‌کنند کسی حساب نمی‌کند که چقدر قاچاق چای در جنوب به دست همین مأمورینی که می‌روند در فارس می‌شود حداقل قیمتی که امروز چای را دولت می‌فروشد به تجار به دو ثلث بهای آن در بازار می‌فروشند اینها از کجا می‌آید؟ آقایان اگر مأمور دولت دخالت نکند به این آزادی ممکن نیست جنس قاچاق بفروشند خلاصه همین مأمورین بی‌انصاف بی‌رحم می‌روند و مزاحم مردم می‌شوند و این عده باقیمانده را هم مجبور می‌کنند که هجرت کنند به خارج و من نگرانم در اینجا از آقای معاون محترم و وزارت دارایی تمنی می‌کنم یادداشت کنند در وزارت دارایی منعکس سازند شرکت شیلات که می‌خواهد تشکیل بشود خاطر نشان بکنند که این مردم گرسنه بدبخت را مزاحم نشوند اگر ده دانه ماهی صید می‌کنند آنها را مجازات نکنند به حبس نیندازند تا وقتی که یک زندگانی آرام و رفاهی برای اینها ایجاد نشده مزاحم‌شان نشوند آقایان این شرکت مزاحم مردم خواهد شد عواملش مزاحم مردم خواهد شد خاویار سابق می‌فروختند کیلویی ۴۰ تومان، کردند ۱۸۰ تومان، ولی خاویار قاچاق را کیلویی ۷۰ تومان می‌فروشند این فکرها را که نمی‌کنند تمام انحصار تمام مداخله در امور مردم بدون توجه به وضع زندگی مردم بنده این قسمت را از نظر مخالفت و یا موافقت با دولت عرض نمی‌کنم از نظر اطلاعاتی که دارم از نظر همدردی که دارم از نظر مشاهداتی که دارم عرض می‌کنم یک کاری نکنید مردم جزایر و بنادر بحر عمان در شرایط بدتری قرار بگیرند.

رئیس - آقای خلعتبری شما موافقید (خلعتبری - مخالفم) آقای فرود موافقید بفرمایید.

فرود - جناب آقای ارباب توجه بفرمایید اولاً بنده شخصاً از بوشهر تا بندرعباس را وجب به وجب رفته‌ام و از نزدیک وضع زندگی مردم آنجا را دیده‌ام و از این دلسوزهایی که جنابعالی نسبت به مردم آنجا می‌فرمایید تشکر عرض می‌کنم برای این که واقعاً ناراحت هستم کما این که اگر خاطر مبارک آقایان باشد جناب آقای وزیر جنگ که از جنوب تشریف آورده بودند فیلمی هم نشان دادند و دعوت هم فرموده بودند از نمایندگان محترم و ملاحظه فرمودند که مردم جنوب در چه وضعی زندگی می‌کنند جناب آقای نخست وزیر لایحه‌ای تقدیم کردند و تصویب فرمودید که کمکی به مردم بنادر و سرحدات بشود و امیدواری هست که این کمک‌ها مؤثر واقع بشود و مردم از بدبختی نجات پیدا کنند اما راجع به این مطلب بخصوص شیلات لایحه‌ای که دولت به مجلس شورای ملی تقدیم کرده بود شیلات جنوب در آن نبود ولی در کمیسیون دارایی

فکر شد که یک راه رهایی مردم بدبخت جنوب از وضع فعلی‌شان ایجاد کار است برای آنها و تأسیس و تشکیل شیلات در جنوب برای مردم آنجا تهیه کار خواهد کرد مخصوصاً برای اطلاعتان عرض می‌کنم که تیمسار سرلشگر ضرغام وزیر دارایی که خدماتش مورد قبول همه آقایان محترم واقع شده است در کمیسیون دارایی قول دادند که اگر شیلات جنوب تأسیس بشود من تعهد می‌کنم که ماهی شیلات جنوب را بیاورم به تهران و به قیمت حتی ۱۲ ریال ۱۵ ریال به فروش برسانم این بیان ایشان موجب شد که آقایان محترم اعضاءی کمیسیون دارایی آن لایحه دولت را به این شکل تغییر دادند و به طوری که ملاحظه فرمودید به طور کلی تیمسار سرلشگر ضرغام هر وقت وعده‌ای داده‌اند تا آن اندازه‌ای که مقدور بوده است جدیت داشته‌اند در موضوع گمرکات هم خود جنابعالی استحضار دارید که قبلاً چه وضعی داشته‏ ولی خوب در امر قاچاق پشت سر هر یک نفر آدم هم که نمی‌شود یک مأمور گذاشت مردم بایستی خودشان وجدان داشته باشند و به این کارهای‌شان خاتمه بدهند به هر حال نظر به این که ماهی دریای خزر حقیقتاً آن طوری که لازم است کفایت نمی‌کند از نقطه‌نظر صید برای مردم و نظر به این که در دریای جنوب ماهی خیلی فراوان و زیاد است و با اطلاعاتی که بنده شخصاً دارم می‌دانم که از تأسیس شیلات نتیجه بسیار خوب حتی برای خود اهالی جنوب گرفته خواهد شد مردم شیراز و مردم اصفهان ماهی ندارند و ماهی برای آنها حتی از دریای شمال می‌رود در صورتی که ماهی‌های بنارد جنوب بسیار خوب و مرغوب است و این حقیقتاً طلسم است که مردم اصفهان و شیراز نتوانند از ماهی خلیج‌فارس استفاده کنند مضافاً به این که هر چقدر این قبیل آذوقه‌ها تهیه بشود در مقابل در وضع آذوقه تهران هم مؤثر واقع خواهد شد یعنی ممکن است که گوسفند فارس به تهران بیاید و آنها هم از ماهی استفاده کنند یا همان ماهی هم به تهران بیاید بنابراین بنده از حضرتعالی تقاضا می‌کنم که چون این موضوع خیلی مهم است و تا به حال هم در این موضوع اقدامی نشده بود و یک شخصی مانند تیمسار سرلشگر ضرغام داوطلب شده این کار را انجام بدهد ما باید تأیید و تصویب کنیم که این کار انجام بگیرد اگر هم راجع به قاچاق چای یا مسائل دیگر حضرتعالی نظری دارید استدعا می‌کنم‏ نظریات خودتان که مربوط به گمرکات است در جای خود بیان بفرمایید و آنچه بنده می‌توانم به عرض آقایان همکاران محترم برسانم این است که این لایحه از لوایح بسیار بسیار مفید است و استدعا می‌کنم که در تصویبش مساعدت بفرمایید که انشاءالله مردم از این وضع خلاص بشوند ماهی عددی ۷ تومان و ده تومان صحیح نیست مردم بخورند خصوصاً به این که بنده اطلاع پیدا کردم که جناب آقای ابتهاج می‌فرمودند که من رفته بودم در یکی از رستوران‌ها و دیدم ماهی از دانمارک وارد کرده‌اند به تهران به نام ماهی سور در صورتی که یک نوع ماهی در جنوب هست به نام حلوا که بسیار بسیار از سور مرغوب‌تر است و این به نظر بنده گناه است که ما با داشتن این ماهی‌های مرغوب برویم از دانمارک ماهی سور وارد کنیم بنابراین بنده می‌خواهم تقاضا کنم مخصوصاً ازجناب آقای خلعتبری که به عنوان مخالف اسم مرقوم فرموده‌اند که به اهمیت مطلب توجه بفرمایند و مخصوصاً جناب سرلشگر ضرغام به ما قول دادند مزاحم صیادان خصوصی هم نشوند و نمی‌توانند هم بشوند برای این که ماهی‌های غضروفی مربوط به دریای شمال است‏ و برای این که صیادان آنجا هم زیاد به زحمت نیفتند برحسب پیشنهاد جناب آقای ابتهاج ترتیبی داده شد که آنها هم این قبیل ماهی‌ها را که صید کنند با یک مبلغ معینی که ضمناً در لایحه قید شده بیاورند به دولت بفروشند بنابراین نگرانی که راجع به دریای شمال هست از نقطه‌نظر جنبه‌های خصوصی، این نگرانی اصلاً در جنوب نیست و جناب آقای ارباب می‌توانند خیال‌شان از این حیث راحت باشد که مزاحم صیادان نخواهند شد زیرا مورد ندارد چون که از این نوع ماهی‌های غضروفی به هیچ‌وجه در جنوب نیست و کار صیادان جنوب به هیچ‌وجه معوق نمی‌ماند جلوگیری هم نمی‌شود و این کمک بسیار بسیار مؤثری است که به مردم تهران و فارس و اصفهان می‌شود که به جای ماهی دانه‌ای ۱۰ تومان ۱۵ قران و ۱۲ قران بخورند (احسنت)‏.

رئیس - آقای خلعتبری بفرمایید

خلعتبری - بنده با آن شدتی که جناب آقای ارباب مخالف بودند مخالف هستم تذکری دادم که دنباله همان فکر آقای ارباب است اخیراً کنفرانس در یکی از کشورهای خارجه تشکیل شد راجع به همین موضوع ماهی و نمایندگان ایران هم در آنجا شرکت کردند و یکی از آقایان نمایندگان ایران اطلاعی از آنجا کسب کرد که بنده آن اطلاع را شنیدم و حالا به عرض آقایان می‌رسانم و آن این است که کشورهای اسکاندیناوی ۹۷ درصد در آمدشان را از دریا دارند و متمول‌ترین کشور دنیا هستند زیرا که ۹۷ درآمدشان از دریا است ببینید چقدر اهمیت دارد با این که یک مملکت صنعتی هستند معذلک با این که ما یک گنجی داریم و این گنج ماهی است که در شمال تاکنون به یک نحوی استفاده شد و ۲۵ سال آن را روس‌ها بردند و خوردند ما ۲۵ سال شرکت شیلات را به روس‌ها واگذار کردیم و یک قراردادی با آنها داشتیم که این قرارداد را در سال ۱۹۲۷ به ما تحمیل کردند یعنی تا آن قرارداد را دولت ایران امضا نکرد آنها هم کشتی جنگی‌شان را از بندر پهلوی نبردند تا این قرارداد تمام شد و بعد هم خود ما عمل کردیم و شیلات نتیجه این چند سال عملش با کمال تأسف در ظاهر خوب نبود یعنی این بود که ماهی بنده نمی‌دانم به چه جهت و علتی خیلی گران شده ماهی آن قدر گران شد که زارعین و کشاورزان مازندران دیگر به سختی می‌توانند ماهی بخورند ماهی هفت هشت ده تومان بود از آن طرف در تحقیقاتی که سال گذشته به وسیله کمیسیون تحقیق مجلس شورای ملی شد یکی از آقایان نمایندگان محترم اظهار کردند که درآمد شیلات ۹ میلیون تومان است ده میلیون تومان است و خرجش ۹ میلیون تومان است (صدرزاده - یا برعکس) یعنی برای ما فقط یک میلیون تومان درآمد دارد (عمیدی نوری - با چهارصد هزار لیره قرض) این شرکت‌های دولتی هر کدام که تشکیل می‌شود به نظر بنده یک رقم بزرگ خرج است و تیمسار سرلشگر ضرغام الآن وزیر دارایی است و مرد بسیار لایقی هم هست بنده همیشه از او قدردانی کرده‌ام و در قضیه چایی هم خوب عمل کردند ولی ایشان که همیشه وزیر دارایی نیستند بعد از ایشان ممکن است دیگری بیاید. راجع به شیلات آنجا با نهایت صمیمیت می‌خواهم عرض کنم این شیلات جنوب ما به نظر بنده یک گنج عظیمی است برای بهره‌برداری (صحیح است) و این را ما الآن بنده گمان می‌کنم تصویب خواهیم کرد و دولت هم به این عمل خواهد کرد ولی از حالا این را به شما عرض می‌کنم که شما چهار پنج سال دیگر آنچه از این شیلات در آمد داشته باشید معادلش یک ستون خرج دارید شیلات اداره کردنش از کارخانه پارچه‌بافی به نظر بنده خیلی مشکل‌تر است خرجش هم زیادتر است ما دو تا کارخانه پارچه‌بافی داریم که مال دولت است بودجه‌اش را آقایان تصویب فرمودید اینها که ۵۰ میلیون تومان درآمدش بود ۵۲ میلیون خرجش الآن اینجا هست ملاحظه بفرمایید شرکت پارچه‌بافی همین بیرون حضرت عبدالعظیم شرکت نساجی ۸۱ میلیون تومان درآمدش نبود ۸۳ میلیون تومان خرجش مستشارهای خارجی هم هستند این یکی را مستشار آمریکایی اداره می‌کند و آن یکی را مستشار آلمانی این آقای کورس هم اینجا تشریف دارند و از ایشان بپرسید که آیا ضرر می‌کنند (صدرزاده - دو هزار نفر هم کارمند دارند) البته برای اداره کردن شیلان جنوب چندین راه هست یکی از آقایان نمایندگان محترم فرمودند حالا که شرکت دارد تشکیل می‌شود پس چه خوب است که شرکت شمال باقی بماند در شمال و هیئت مدیره در شمال و در جنوب شما یک شرکت مستقلی درست کنید و هیئت مدیره‌اش در جنوب باشد خوب این هم یک طرز فکری است مشورت فکر می‌آورد بنده خودم یک چنین فکری نکردم‏ حالا این بسته به نظر آقایان است دقت کنند که از لحاظ جنوب بهتر است که هیئت مدیره آنجا باشد همه چیزشان آنجا باشد و به مرکز کاری نداشته باشد خودتان موافقت بفرمایید که در این بیشتر وقت شود و اگر دقت فرموده‌اید و همین طور صلاح است بنده می‌خواستم از شما خواهش کنم و آن این است که به نظر بنده اگر بنده وزیر دارایی بودم شیلات جنوب را می‌خواستند شرکتی درست کنند خود بنده دخالت نمی‌کردم خودم مباشرت نمی‌کردم خودم یک شاهی خرج نمی‌کردم اجاره می‌دادم پشتش هم می‌ایستادم با شرکت‌های بزرگ دنیا با اشخاص بصیر مشورت می‌کردم بدون این که یک شاهی در سال خرج کنم آن وقت ملاحظه می‌فرمودید که این را در سال به صد دویست میلیون تومان می‌رساندم که از عایدات نفت هم بیشتر باشد بنده هر وقت یک دستگاه دولتی اضافه می‌شود به دستگاه‌های دیگر واقعاً موی تنم راست می‌شود برای این که با کمال حسن‌نیت همه قبول می‌کنیم و بعد نتیجه‌ای جز ضرر و گران شدن زندگی و بالا رفتن قیمت و حقوق و خرج اداری و خرج پرسنلی و بازرسی و فوق‌العاده خرید غیر از این چیز دیگری نخواهد بود و بنده مقصودم از این عرض این بود که به شما عرض کنم که اگر این شرکت را شما حالا هم تشکیل دادید این را اگر بخواهید وارد امر ماهی‌گیری و قایق و چیزهای کوچک بکنیم این نمی‌شود این را به یک طریقی بکنید که بدون خرج زیادی و بدون این که حساب برای ما بالا بیاید ما یک مقداری داشته باشیم‏ این عرض اول بنده بود که با این لایحه هم منافاتی ندارد عرض دوم این است که بنده معتقدم اگر دولت یک شرکت بزرگی تشکیل می‌دهد این شرکت بزرگ چندین شرکت کوچک دست‌های دوم و سوم باشد عرض کنم دولت امریکا کارهای ساختمانی و کارهای بزرگش را به مقاطعه‌کار واگذار می‌کند و بعد مقاطعه‌کار را ملزم می‌کند که آن کار را به مقاطعه‌کار دوم بدهد و او را ملزم می‌کند که به مقاطعه‌کار و مردم بدهد که از یک کار فقط یک نفر استفاده نکند و گروه‌های مختلف استفاده کنند بنده از این شیلات می‌خواهم مخصوصاً در جنوب تمام کارهایی که می‌خواهید بکنید به وسیله شرکت‌های خصوصی و افراد محلی باشد که مردم درآمد پیدا کنند و از آنها مالیات بگیرید و مردم را هم در زحمت نیندازید و مأمورین دولت را هم در تماس با مردم نگذارید که مردم از تماس با مأمورین دولتی ناراضی باشند منتهی آن سهمی که شما می‌خواهید در مباشرت و اداره کردن مأمورین خرج کنید آن را برای نظارت خرج بکنید که به مردم تعدی نکنند و ماهی ارزان بیاورند والا وارد این کار که شدید در سواحل جنوب شما وخیله ندارید نظارت نخواهید داشت

برای شما اداره کردن به آن آسانی نیست و کار مشکلی خواهد بود.

سوم می‌خواستم تقاضا کنم یک فکری بفرمایید برای اشخاصی که الآن وارد در کار هستند همین طور که آقایان فرود و ارباب تذکر دادند این اشخاص چند سالی است که در این کار هستند این کار از آنها گرفته نشود و خود شما در کمیسیون موافقت کردید و رویه‌تان هم همین است این را موافقت بفرمایید تا این نسل و این ژنراسیون عوض بشود و امیدوارم این رویه را تعقیب کنید این نسل را یک دفعه نمی‌شود از بین برد در هر کجا هم که دولت این کارها را می‌کند دولت به عناوین مختلف به مردم کمک می‌کند تا این نسل گلیم خودش را از آب در ببرد این است که این مسائلی که عرض می‌کنم این را از لحاظ مصلحت عرض می‌کنم یک کاری بکنید که واقعاً قیمت ماهی طوری باشد که ماهی به قیمت ارزان گیر مردم بیاید حالا ما امیدواریم که ماهی جنوب را طوری اداره بفرمایید که گران نشود مثل ماهی شمال این مطلبی بود که می‌خواستم عرض کنم والا با خود تشکیل شرکت زیاد مخالفت سنگینی ندارم.

رئیس - آقای صدرزاده

صدرزاده - بنده خودم هر وقت صحبت دریای جنوب و خلیج‌فارس می‌شود واقعاً یک تأثر خاطری پیدا می‌کنم و آن این است که می‌شنویم بعضی از همسایگان از چندین قرن پیش از این همیشه هوس دسترسی به آب گرم را در مغزشان می‌پروراندند و به ما هم دهان کجی می‌کنند ولی خوب ملت ایران مثل سد سکندر ایستاده و دارایی خودش را حفظ خواهد کرد اما از این طرف می‌بینم در ساحل همین دریا بدبختی و فلاکت و نداشتن راه و این جور گرفتاری‌ها درش هست من به فکر یک شعری افتادم و اتفاقاً در نظرم نبود که از کیست و از حافظه دوست عزیزم جناب آقای استخر دانشمند محترم استفاده کردم عین آن عبارت فرمودند از مرحوم شاطر عباس صبوحی است که «بر لب آب حیات تشنگیم کشت.» یعنی بوشهر بر لب آب حیات است (دشتی مضمون مال سعدی است) عرض کنم به حضورتان این شیلات فارس و عوایدی که ممکن است از اینجا به دست بیاید نه تنها به فارس به تمام ایران می‌تواند نتیجه برساند تردیدی هم نیست ولی این یک همت و یک دلسوزی می‌خواهد من امیدوارم دولت حاضر که شخصاً رفته‌اند این نقاط را دیده‌اند و از حوایج و نیازمندی‌های مردم آنجا وقوف پیدا کرده‌اند و مصمم شده‌اند یک کمکی به اهالی آنجا بکنند که این وضع دگرگون بشود یکی از بدبختی‌ها هم این است که هنوز آن مرمت‌ها نشده هر روز یک حادثه‌ای پشت حادثه دیگر واقع می‌شود آن هم یک بیچارگی است اما راجع به مسئله شیلات در کمیسیون دادگستری که عضویت داشتیم و این مطلب آنجا مطرح شد بنده از نظریات همکار محترم آقای عمیدی نوری و جناب آقای خلعتبری به مناسبتی که بود و در مازندران اطلاعاتی داشتند خیلی استفاده کردم و این لایحه اصلاحات مهمی در آنجا شد اصل فکر هم عیبی ندارد که آنجا یک دستگاه شیلاتی به وجود بیاید که این ماهی‌های غضروفی که همان ماهی‌های حرام است و بیشتر از نظر خاویار که یک محصول تجارتی است مورد توجه است اداره بشود. ما چه می‌توانیم بکنیم؟ ما می‌توانیم در این قانون فکر کنیم عباراتی بگذاریم، مقرراتی وضع کنیم که برای مملکت در اجرا مفید باشد اما عملیات یک یا چند مأمور فاسد را ما نمی‌توانیم تضمین کنیم شاید دولت خیلی کوشش می‌کند که آنها را برکنار کند ولی مثل این که موفقیت زیادی هم به زودی حاصل نمی‌شود ولی یک راه دارد که این فاسدها را خداوند مرگ بدهد که جان مردم و دولت از دست آنها راحت شود. نظری که جناب آقای خلعتبری فرمودند بر این که حتی‌المقدور کارها به دست خود مردم سپرده شود این بسیار صحیح است در یک مملکت آزاد و دمکراسی این اصل است ولی متأسفانه وقتی اشخاصی می‌خواهند مبادرت به یک کاری کنند دو عیب پیدا می‌شود یکی در تماسی که با دستگاه دولت پیدا می‌کنند یک اصطکاک‌هایی پیدا می‌کند و همه این اصطکاک‌ها از آن جهت است که کارشان انجام نمی‌شود و دیگر احتیاج به یک قدرت و توانایی دارند برای انجام کار که مجبور هستند از قدرت مشروع دولت برای انجام این کارها از ابتدای امر استفاده کنند. تنها راه این است که این قبیل کارها را دولت به عنوان یک راهنما مقدم بشود و انجام بدهد و به دست مردم بسپارد. این راه بهتر است. دفعه دیگر هم گفتم تقریباً در چندین سال پیش البته من آن وقت نماینده نبودم در همین مجلس یک روز به تماشا آمدم همین صحبت راجع به فروش خالص‌جات مطرح بود مرحوم مدرس یک مطلبی از پشت همین تریبون گفت و آن این است که تجربه به ما نشان داده که دولت نه تاجر خوبی است و نه ملاک خوبی است و درست بود الآن هم همین طور است نمونه تجارت دولت همین کارخانه‌هاست خرج و دخلش با هم برابر است نمونه ملک‌داری هم همان کارهای خالصه است سالی سیصد هزار تومان پاداش می‌دهند که ۵۰ هزار تومان بگیرند این هم نمونه ملک‌داری، گاهی استدلال می‌کنند که ما این کارها را برای توازن می‌کنیم که افراد تجاوز نکنند گفتیم خوب چطور؟ گفتند ما این کارخانه‌هایی که در زمان جنگ اداره می‌کردیم برای این بود که سطح قیمت قماش را پایین بیاوریم. ‏

نتیجه چه شد؟ نتیجه این شد که کارخانه‌های غیر دولتی استفاده‌اش صدی صد و دویست و سیصد بود و در همان موقع دولت ضرر می‌کرد بنابراین این کار هم نتیجه‌ای جز ضرر دولت نداشت این دستگاهی که الآن برای شیلات به طور کلی تهیه شده از لحاظ قانون به نظر بنده عیبی ندارد بر می‌گردد به لحاظ عمل، در اینجا این آقای سرلشگر ضرغام وزیر دارایی در یکی دو مورد یک امتحان خوبی داده، من یادم هست در این چند دوره‌ای که در مجلس بودیم آه و ناله مردم گیلان و مازندران بلند بود جناب آقای خلعتبری دوست عزیز من و سایر آقایان محترم جناب آقای عمیدی نوری و دیگران راجع به چای همیشه بحث می‌کردند، یعنی گفتگوی روز بود، به قول جناب آقای رامبد گفتگوی روز که گل می‌انداخت مسئله چای بود این مرد آمد و مثل این که مدتی است راجع به چای صحبتی نمی‌شود پس معلوم می‌شود که رویه‌ای اتخاد کرده است که شکایات را مرتفع می‌کند امیدوار هستیم که آقای سرلشگر ضرغام در این قسمت موفقیت حاصل کند و بتواند این موضوع شیلات را به یک نحوی اداره کند که اولاً اشخاص فاسد و اشخاص بخصوصی در اینجا راه پیدا نکنند دوم این که یک عوایدی برای مملکت به وجود بیاورند و بعد از این که استقرار پیدا کرد این کار را به دست مردم بدهند که خود مردم بتوانند استفاده کنند یک نکاتی در کمیسیون مذاکره شد که من می‌خواهم در مجلس بیان کنم که در موقع اجرا مردم بتوانند استفاده کنند یکی این که چیزی که در انحصار دولت و شرکت شیلات است ماهی‌های غضروفی است و گفته شده است در موردی که شرکت اجازه صید می‌دهد صیادان محلی حق تقدم خواهند داشت یعنی مردمی که تا حالا اعاشه می‌کردند از طریق صید در سواحل جنوب یا سواحل دریای شمال آنها حق تقدم دارند و یکی دیگر این است که این را که در انحصار دولت قرار داده‌اند فروش و صدورش بدون اجازه دولت قاچاق است و این صحیح است و باید همین طور باشد چون یک متاعی است که مملکت باید از آن عوایدی داشته باشد اما از حیث اثر این در ناحیه جنوب، این قانون نسبت به نواحی شمال تغییر زیادی نمی‌دهد چون الآن یک دستگاهی به نام شیلات وجود دارد و ممکن است این کار و متصدیان فعلی وضع بهتری بوجود بیاورند اما برای جنوب یک کاری است جدید و ابداعی است که جدیداً به وجود می‌آید همه مردم نگران خواهند بود و چشم به راه که ببینند دولت در اجرای این لایحه چه نتیجه‌ای برای مردم آنجا خواهد گرفت و چه نتیجه‌ای برای مملکت بنابراین بنده می‌خواهم استدعا کنم که آقایان اولاً در اجرای لایحه در نواحی جنوب تسریع کنند و ثانیاً مراقبت بفرمایند که به نحو صحیحی اجرا شود و این را به حساب کمک به سواحل جنوب بگذارند (احسنت)‏

رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده واحده آقایانی که با ماده واحده موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر مطرح است. آقای ارباب‏

ارباب - بنده عرایضی را که ابتدا عرض کردم شاید توجه نشد به منظور بنده و لازم دانستم که توضیح بدهم. بنده منظورم این نبود که تیمسار سرلشکر ضرغام خدمت نکرده، یکی از افرادی که مکرر در اینجا تقدیر کرده بنده بودم و بنده هم اطمینان دارم که وظیفه خودش را به بهترین وجهی انجام داده و تا این دقیقه هم از ایشان تقدیر می‌کنم، بنده عرض نکردم ماهی جنوب به تهران نیاید و مردم تغذیه نکنند، عرض بنده مربوط به اجرای این قانون در جنوب بود، نمونه آن هم این است که در دو سال قبل وزارت دارایی اداره مربوطه دستور داد صید ماهی را اجاره دادند یک مردی هم آمد اجاره کرد و جلو تمام این صیادهای برهنه را گرفتند حتی یک ماهی نمی‌گذاشتند برای مصرف خودشان صید کنند بر حسب تصادف موقعی بود که اعلیحضرت همایونی بذل عنایت فرمودند و تشریف فرمای بندرعباس شدند هزاران صیاد برهنه آمدند تظلم کردند امر فرمودند و رفع مزاحمت از صیادها شد عده زیادی هستند که از این راه ارتزاق می‌کنند، می‌گویید ماهی غیرغضروفی منتهی مردم هر ماهی را بگیرند آن مأمور می‌گوید غضروفی است باید متخصص از تهران بیاید که بگوید غضروفی است یا نه مأمور هست و زور هم دارد هر ماهی حتی ماهی قزل‌آلا را هم که می‌گیرند می‌گوید خیر غضروفی است ثابت کردنش کار مشکلی است، یک عده‌ای هستند که ماهی از دریا می‌گیرند خشک می‌کنند به خارج می‌فرستند و امرار حیات می‌کنند یک عده‌ای هم هستند ماهی صید می‌کنند و ده تا ۵ تا می‌فروشند منظور بنده این بود که در اجرای این قانون اگر مزاحم این قبیل اشخاص شوند یا مأموری از قبیل همین مأمورینی که قبلاً با قاچاقچیان همدست می‌شدند، برای اجرای این قانون اعزام ندارند که موجب مزاحمت مردم و هجرت مردم خواهد شد. جای این تذکر همین جا خواهد بود و گرنه در حسن‌نیت وزارت دارایی ما تردید نداریم ولی در حسن‌نیت این مأموری که می‌رود جنوب در آن تردید دارم این را که من تذکر دادم جناب آقای معاون وزارت دارایی هم یادداشت کنند حتی در شرکت سابقه بدهند تا قبل از این که وسیله ارتزاق برای آن گونه مردم بدبخت تهیه نشده است لااقل از این قوت لایموت جلوگیری نکنند و اسباب زحمت مردم نشوند مقصود عرض بنده همین بود و باز هم همین است (احسنت)

رئیس - رأی نهایی گرفته می‌شود به لایحه آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. چون اصلاحاتی به عمل آمده به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه‏

رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه‌شنبه و دستور هم همان لایحه آیین دادرسی خواهد بود.

(جلسه مقارن ظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت‏