مصاحبه علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی در آستانه سی و هشتمین سالروز فرخنده شهبانو ۱۹ مهر ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
| برنامه عمرانی پنجم/سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی امرداد ماه تا آبان ماه | علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی
سخنرانی‌ها و پیام‌ها و بیانات و مصاحبه‌های علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی |
دانشگاه فرح پهلوی |
مصاحبه علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی در آستانه سی و هشتمین سالروز فرخنده شهبانو ۱۹ مهر ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
علیاحضرت شهبانو به مناسبت بیست و دوم مهر ماه، زاد روز معظم‌لها، مصاحبه‌ای در کاخ شاهنشاهی ایران داشتند. نکات برجسته‌ای از مصاحبه شهبانوی ایران که نمایانگر دیدگاه‌ها و ژرف نگری‌های معظم‌لها در زمینه‌های گوناگون فرهنگی، اجتماعی و ملی است، دست چین شده است.
حفظ فرهنگ عامه
ما مملکتی داریم که از نظر لباس‌ها، لهجه‌ها، آوازها، سازها، داستان‌های محلی، صنایع دستی و غذاهای مناطق مختلف، چشمگیر است. باید آن‌ها را هر چه بیشتر بشناسیم و تا آنجا که امکان‌پذیر است در حفظ و پاسداری از آن‌ها بکوشیم. ... آنچه در فرهنگ عامه هست، موجب دلبستگی ما به آب و خاک‌مان می‌شود. باید آن را حفظ کنیم و رابطه عاطفی که از این رهگذر پدید می‌آید محفوظ نگهداریم.
حیف از غذاهای ایرانی
... مهم این است که مردم طرز تهیه غذاها را یاد بگیرند و همه خوراکی‌های سُنّتی و ملی را تدارک ببینند، مثل انواع شربت‌ها، ترشی‌ها، شیرینی‌ها و دسرها که این روزها، با شتاب زدگی که در زندگی هست و فرصت کافی فراهم نیست، تهیه آن‌ها در خانواده‌ها از رونق افتاده است. تهیه غذای ایرانی وقت لازم دارد و اغلب خانم‌ها با یک ساعتی که به آشپزی اختصاص می‌دهند، فقط فرصت دارند یک خوراک گوشتی و سالاد تهیه کنند و از صرف وقت بیشتر برای تهیه غذا بکاهند. در صورتی که حیف است غذاهای سُنّتی ما رونق خود را از دست بدهد.
ضرورت مشارکت زنان
در شرایط امروز جامعه ما، موضوع مشارکت زن‌ها به شدت مطرح است. نه فقط مشارکت سیاسی و اجتماعی، بلکه ضرورت دارد که از همگامی زنان و مردان یک نیروی واحد و یکپارچه در سطح کشور بوجود آید و مسئولیت‌ها و وظایف زن‌ها مثل مردها، در همه شئون گسترش یابد. با توجه به اینکه یک زن مسئولیت تربیت خانواده را هم دارد. این دیدگاه، وظایف او بیشتر است. بعضی از زن‌ها علاقه به انجام کارهای سیاسی و اجتماعی دارند اما به خاطر حجب ذاتی و یا اینکه عادت به چنین کارهایی نکرده‌اند، مشارکت لازم ابراز نمی‌دارند و در این صورت وجود سازمان‌هایی ضرورت دارد که زنان را برای این کارها برانگیزد و وظایف و مسئولیت‌های آن‌ها را توجیه و تفهیم کند. باید توجه داشت اگر گفته می‌شود ضرورت دارد، زنان برای پیشبرد جامعه در امور سیاسی و اجتماعی مشارکت و فعالیت داشته باشند، مفهومش این نیست که وظایف و مسئولیت‌های اصلی زن که بچه‌داری و شوهرداری است، از او سلب بشود. این وظایف و مسئولیت‌ها را پا به پای مشارکت سیاسی و اجتماعی می‌توان انجام داد.
چهارراه فرهنگ‌ها
مملکت ما همیشه گذرگاه و چهارراه فرهنگ‌های مختلف بوده، اما چنان نبوغ ذاتی در ملت ما بوده که این فرهنگ‌ها را جذب کند، از آن چیز تازه‌ای بسازد و فرهنگ خود را هم از دست ندهد. طبیعی است کشوری که در جاده رشدِ سریع قرار می‌گیرد، با دشواری‌هایی هم روبرو می‌شود و از جمله اینکه عده‌ای ممکن است یک مقدار از سُنّت‌های خوب مملکت‌شان را فراموش کنند. ایرانی، در گذشته با نبوغی که ابراز داشته، سُنّت‌های دلپذیر خود را هم حفظ کرده است و امیدواریم که این بار هم سربلند بیرون آید. ضرورت دارد که با یاری روشنفکران و دانشمندان، به وسایل مختلف، بهترین سُنّت‌های خود را حفظ کنیم و از تکنولوژی غرب، آنچه منفی است نپذیریم و اشتباه‌های دیگران را تکرار نکنیم. وظیفه همه سازمان‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است که به وسایل مختلف، از سُنّت‌های خوب ما و فرهنگی که داریم پاسداری کنند. به این منظور، لازم است کتاب علمی بیشتری به زبان فارسی تألیف و ترجمه بشود و در اختیار دانشجویان قرار گیرد. ما باید روی پای خودمان بایستیم و توجه کنیم که تا ابد نمی‌توانیم خریدار تکنولوژی غرب باشیم.
ایرانی‌ها دارند بر می‌گردند
عده‌ای به دلیل امکاناتی که مملکت برای آن‌ها بوجود آورده سرمایه‌دار شده‌اند و شاید چون احساس می‌کردند احتیاجاتی دارند که در مملکت تأمین نمی‌شود، با توجه به ارزش پول ما در خارج، در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری غیر ثابت کرده‌اند. اما من فکر می‌کنم که رفتن این نوع افراد به خارج رو به کاهش است. این را از یاد نبریم که در عوض، خیلی از افرادی که در آنجا تحصیل و زندگی کرده‌اند دارند بر می‌گردند. همانطور که اعلیحضرت فرموده‌اند، تأکید ما بر این است که هر ایرانی به میهنش بازگردد و به مملکتش خدمت کند... در برابر اقلیتی که شاید به خاطر همین مشکلات به مملکت دلبستگی ندارند، خوشبختانه اکثریت فراوانی قرار دارند که سخت به آن دلبسته‌اند.
توقعات و مشکلات
... ما باید سطح توقع مان را در سطح مملکت قرار دهیم. ما نمی‌توانیم بیشتر از آنچه در حد امکانات مملکت از نظر انسانی و مالی و فرهنگی است، توقع داشته باشیم. توقع ما باید با امکانات سازگار و هماهنگ باشد. از یاد نباید بُرد که همه چیز را دو روزه نمی‌شود حل کرد و این، از وظایف مردم و دولت است که مشکلات و نارسایی‌ها را در نظر بگیرند و با حُسن نیت راه حلّی پیدا کنند.
نارضایتی!
لازم است به وسایل مختلف به مردم آموزش داد که توقع‌شان را در سطح معقول نگه دارند. به خاطر داشته باشند که ما چه جور زندگی می‌کردیم و حالا چه شده‌ایم. این کار فقط با بالا رفتن سطح فرهنگ و آموزش درست می‌شود. دولت هم باید آن چیزی را به مردم عرضه کند که نیاز دارند، در صورتیکه گاه چیزهایی را که خودشان هم نخواسته‌اند، برای آن‌ها فراهم می‌کنیم و احتیاجی بوجود می‌آوریم و بعد که نمی‌توانیم این احتیاج را رفع کنیم، توقع ایجاد می‌شود. من نمی‌گویم که این چیزها نباید باشد، اما باید توجه کنیم که آن‌ها مسئله مهم زندگی نیست که چون موز نبود و یا فلان سبزی پیدا نشد، از مملکت ناراضی باشیم.
مشکل، حل می‌شود
البته ما مقداری مشکل و کمبود داریم و دانش آموزان و دانشجویان ما وقتی بخصوص از یک شهرستان کوچک به یک کشور پیشرفته می‌روند، زود بویژه از دیدگاه سیاسی تحت تأثیر قرار می‌گیرند، چون افرادی هستند که چنین تبلیغاتی می‌کنند غافل از اینکه آن کشورهای پیشرفته نیز از اول چنین نبودند. مردمان شان سال‌ها زحمت کشیدند تا به این درجه از پیشرفت رسیدند. با این وجود، آن‌ها هم کمبودهایی دارند که کمبودها را بچه‌های ما که به آن جا می‌روند نمی‌بینند. البته مشکل جوانان و دانشجویان در سطح جهان مطرح است ولی لازم است کارهایی کرد تا کسانی که چند سال در خارج از مملکت هستند چه از طریق نشریه و فیلم و کتاب و سخنرانی، در جریان تغییرات دایمی مملکت قرار گیرند. اگر این کارها را مسئولان امر انجام دهند، مشکلی که هست، حل خواهد شد.
مشکلات بچه‌ها در خارج
بچه‌هایی که به خارج می‌روند با مشکلات احتمالی و روانی که ناشی از زندگی دور از پدر و مادر و خانواده و مملکت است بار می‌آیند که مشکل قابل تأملی است. پدر و مادرها، به جای اینکه فکر کنند بهتر است بچه‌ها به خارج بروند، تحصیلات عالی داشته باشند و برگردند و پول بیشتر بگیرند، باید توجه کنند که ریشه بچه‌ها را از مملکت کندن به صلاح آن‌ها نیست و مشکلاتی هم که اغلب دانشجویان ایرانی در خارج دارند، ناشی از همین طرز فکر خانواده‌ها بوده است و امیدواریم بتدریج پدر و مادران به این مسئله توجه بیشتر بکنند.
شهرداری و زمین‌های بایر
متأسفانه در بعضی از مناطق، بعضی از خانه‌ها به هم نزدیکند و هیچ فضای سبز وجود ندارد. سال‌ها است من می‌کوشم در هر گوشه اگر زمینی وجود دارد، برای ایجاد فضای سبز و یک محیط مناسب برای ورزش بچه‌ها استفاده بشود. بر عهده شهرداری پایتخت و انجمن شهر است که دنبال این کار را بگیرند و ترتیبی بدهند که گام‌های سریع‌تری برداشته شود. چون به خاطر دارم که ده سال پیش با دو و نیم میلیون تومان ۷ استخر در تهران ساختیم و این روزها با این مبلغ، نصف این مقدار را هم نمی‌توان ساخت. اگر زمین‌هایی متعلق به دولت، اوقاف و شهرداری وجود دارد باید ترتیبی داد که به صورت پارک در آید. در صورتیکه چنین زمین‌هایی وجود نداشته باشد، شهرداری جستجو کند و بخرد و در صورتی که به خانه‌های ناجور برخورد، به بهای عادلانه بخرد و فضای سبز درست کند.
فایده جشنواره‌ها
یک رویداد فرهنگی را نمی‌شود نظیر کارخانه‌ای که بر روی آن سرمایه گذاری می‌شود و محصولی می‌دهد و بعد از چند سال سرمایه مستهلک می‌شود دانست. رویدادهای فرهنگی و هنری بدینگونه قابل ارزشیابی نیستند، بخصوص که نتایج به دست آمده، پاره‌ای قابل لمس هست و خیلی از آن نیز قابل لمس نیست. به اعتقاد من، جشنواره‌هایی که برگزار شده، برای مملکت مفید بوده و دست کم یک جنبش و پویایی را موجب شده است. مردم باید آموزش و فرهنگ داشته باشند، بدانند که در جهان اندیشه چه می‌گذرد. جشنواره‌ها در این زمینه نقش ساز هستند. هر قدر که رویدادهای فرهنگی در این مملکت بیشتر باشد، سطح فکر و فرهنگ مردم بالاتر می‌رود. ممکن است در لابلای برنامه‌های جشنواره‌ها، برنامه‌هایی باشد که مورد قبول گروهی باشد و یا نباشد. این مطرح نیست. آنچه مطرح است رویداد فرهنگی است.