مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ آذر ۱۳۳۷ نشست ۲۴۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۲۴۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه بیست و سوم آذر ماه ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- سؤال آقای احمد طباطبایی راجع به خرید تراورس بتونی و جواب آقای وزیر راه
۳- سؤال آقای ابتهاج راجع به معافیت لوازم وارده جهت عمران شهرها و جواب آقای معاون وزارت گمرکات
۴- اعلام تصویب صورت‌مجلس
۵- بقیه مذاکره در شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع به تأخیر اجرای روش جدید سربازگیری
۶- طرح و تصویب فوریت لایحه موافقت‌نامه استفاده غیرنظامی از انرژی اتمی
۷- طرح و تصویب فوریت لایحه مربوط به سرقت مسلحانه
۸- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون دارایی راجع به اجازه ضرب ریال نیکلی و ارسال به مجلس سنا
۹- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به اصلاح مواد ۶ و ۱۳ قانون گذرنامه
۱۰- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون گمرکات راجع به اجازه الحاق به قرارداد ۱۹۵۰ و ۱۹۵۵ بروکسل راجع به طبقه‌بندی کالا در تعرفه گمرکی و ارسال به مجلس سنا
۱۱- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون گمرکات اجع به اصلاح بند (ب) شماره ۸۹۸ تعرفه گمرکی و ارجاع به مجلس سنا
۱۲- بیانات آقای وزیر امور خارجه راجع به جریان مسافرت اعلیحضرت همایون شاهنشاه به ایتالیا و جریان رابطه با دولت عراق
۱۳- بیانات بعد از دستور آقای پروفسور اعلم
۱۴- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس دو ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای عماد تربتی (نائب رئیس) تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت‌مجلس
نائب رئیس- صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین بااجازه- آقایان:
کورس، دکتر فریدون افشار، پروفسور اعلم، فرود، عبدالحمید بختیار، صادق بوشهری، دادگر، ذوالفقاری، ساگینیان، اورنگ، دکتر سعید حکمت، دشتی، محمودی، دکتر جهانشاهی، پردلی، شادمان، دکتر حسن افشار، افخمی، دولتشاهی، سعیدی، مهندس فروغی، مهدوی.
غایبین بی‌اجازه- آقایان:
دکتر طاهری، دکتر اصلان افشار، مسعودی، اریه، مجید ابرهیمی، قرشی، دکتر عمید، مشار، تیمورتاش، اخوان، سنندجی، قراگزلو، مهندس فیروز، مشایخی.
دیرآمدگان و زودرفتگان بااجازه- آقایان:
بزرگ ابراهیمی، خرازی، دکتر ضیایی، صراف‌زاده، مهندس جفرودی.
نائب رئیس- اعتراضی به صورت‌جلسه نیست؟ آقای صارمی.
صارمی- مختصراشتباهی در چاپ عرایض من شده است اصلاح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی تصحیح کنند.
نائب رئیس- چون اعتراضی به صورت‌جلسه نشده است و عده کافی نیست تصویب صورت‌جلسه بعداً اعلام خواهد شد.
۲- سؤال آقای احمد طباطبایی راجع به خرید تراورس بتونی و جواب آقای وزیر راه
نائب رئیس- سؤالات مطرح است آقای طباطبایی قمی.
طباطبایی قمی- بنده چندی سؤال کردم از وزارت راه راجع به خرید تراورس بتونی که هشتصد هزار تراورس خریده شده است سؤال کردم این تراورس‌ها برای چه محلی خریده شده وآیا لازم بوده است و در اینجا بهتر از این نمی‌توانستیم تهیه کنیم وارزان‌تر از آن نمی‌توانستیم تهیه کنیم انتظار دارم جناب آقای وزیر راه جواب بدهند تا بعداً عرایضم را عرض کنم.
نائب رئیس- آقای وزیر راه.
وزیر راه (سرلشگر انصاری)- سؤالی که آقای طباطبایی نماینده محترم نمودند به بنده فرصت می‌دهد راجع به تهیه تراورس توضیحاتی به عرض مجلس محترم برسانم ۴ سال قبل موقعی که تصمیم اتخاذ شد راه‌آهن مشهد ساخته شود در آن موقع نظر مهندسین این بود که چون از منطقه مسطح عبور می‌کند تراورس بتونی نصب شود به این مناسبت‌سازمان سفارش ۸۵۰ هزار تراورس و وسایل تهیه تراورس بتونی و یک مقدار لوازم کائوچویی که روی ریل قرار می‌گیرد داد این وسایل رسید ولی چون ساختمان خط آهن مشهد به سرعت پیشرفت می‌کرد در آن موقع با استفاده از تراورس‌های چوبی و فلزی سعی شد در اسرع وقت ریل‌گذاری تمام بشود و خوشبختانه قبل از موقعی که قرار بود ساختمان به اتمام رسید در آن مو قع به‌هیچ‌وجه تجربه کافی در مورد به کار بردن تراورس بتونی در ایران نداشتیم در ممالک اروپایی هم سه چهار مملکت تراورس بتونی کار کرده بودند و نمی‌دانستیم نتایج کار این تراورس‌ها چیست در خلال این مدت مطالعاتی برای ساختمان تراورس نمودیم عده‌ای از مأمورین را فرستادیم کارخانجات فرانسه مطالعه کردند و معلوم شد برای ممالکی که جنگل زیاد ندارند و بایستی جنگل‌ها را نگاه دارند تراورس بتونی بسیار مفید است و این تراورس‌ها بیشتر از تراورس‌های سابق دوام دارد یعنی ۳۰ تا ۵۰ سال دوام دارد و وقتی که این مطالعات شد ساختمان این تراورس‌ها را به مناقصه گذاشتیم یک شرکت فرانسوی برنده شد آمد به ایران و الآن مشغول ایجاد تأسیساتی است که در آنجا تراورس‌ها ساخته شود تا به حال قسمت عمده از تأسیسات ساختن تراورس رسیده و در کرج نصب شده یک مقدار هم در راه است که تا فروردین خواهد رسید و امیدواریم از اردیبهشت این کارخانه دایر شود و روزانه ۱۲۰۰ تراورس بتونی می‌دهد و برای همین منظور سفارش ۳۰ هزار تن سیمان هم به کارخانه سیمان فارس داده شده آنچه که تا به حال هزینه این کار شده معادل مبلغ ۳۲۸۹۵۰ میلیون ریال خرید قطعات فلزی توسط سازمان برنامه بوده و برای دستمزد ساختمان هر تراورس ۹۱ ریال به کمپانی برنده تأدیه خواهد شد و برای خرید ۳۰ هزار تن سیمان مبلغ ۵۴ میلیون ریال از قرار هر تنی ۱۸۰۰ ریال به کارخانه سیمان فارس تأدیه شده به طوری که به عرض محترمتان رسیده تراورس ساخته شده را از خارج راه‌آهن وارد می‌کرد و الآن در فکر هستیم که این قطعاتی که تا به حال از خارج وارد ایران می‌شد بعد از این در ایران تهیه کنیم و امیدواریم با وارد شدن کارخانه تراوس بتونی صرفه‌جویی عمده‌ای درمصرف چوب و تراورس که یکی از مشکلات راه‌آهن بود در کشور بشود.
نائب رئیس- آقای طباطبایی قمی توضیح دیگری دارید؟ بفرمایید.
طباطبایی قمی- به طوری که جناب آقای وزیر راه فرمودند قبلاً در نظر گرفته شده بود که برای راه‌آهن مشهد تراورس بتونی بیاورند بعد منصرف شدند از این قضیه یعنی بعد از این که مخارجی کردند و پولی دادند مشکلاتی پیدا کردند که آمدند تراورس چوبی به کار بردند معلوم شده است عمل از اول لغو بوده فرمودند یک قراردادی بین وزارت راه و یک شرکت فرانسوی منعقد شده که ماده یک آن این است «پیمانکار متعهد می‌گردد ۸۵۰ هزار قطعه تراورس بتونی نوع R.S و کلیه ماشین‌آلات لازم را برای ساختن آن تراورس‌ها تهیه و همچنین کلیه عملیات مربوط به ساختمان و تحویل کارخانه تراورس‌سازی و تأسیسات ضمیمه کارخانه را به انضمام کلیه تأسیسات آب و برق و استهلاک و تهیه سنگ و شن و انبار کردن تراورس‌ها طبق دفترچه مشخصات و نقشه‌های ضمیمه بر اساس پیشنهاد مورخه ۲۸ فوریه ۱۹۵۷ که در مناقصه تسلیم شده و کلیه جزء لاینفک این قرارداد است بر اساس مواد ذیل انجام و تحویل دهد که در حداقل ۵۰ هزار مترمربع به کارخانه تراورس‌سازی از زمین‌های کرج متصل به ایستگاه راه‌آهن ایجاد خواهد شد پیمانکار کلیه ماشین‌آلات و کلیه لوازم یدکی برای آماده کردن کارخانه تحویل راه‌آهن خواهد داد، سازمان برنامه هم در حدود ۵ میلیون دلار میله گرد آهنی راجع به ساختن تراورس خریده این یک قراردادی است که ملاحظه می‌فرمایید آقای وزیر راه اینجا به آن اشاره فرمودند ولی همه این پول‌هایی که داده شده و تمام این چیزهایی که خریده شده دو سال است در انبار ریخته شده بدون این که کوچک‌ترین استفاده‌ای از آنها شده باشد جناب آقای وزیر راه بنده منظورم این بود در مملکتی که گرفتار بی‌پولی و بدبختی هستیم خدا را خوش نمی‌آید که شما بیایید یک پول‌هایی بدهید و بعد معلوم بشود به آن احتیاجی نداریم شما بیایید معامله کنید پول بدهید زمین بدهید تمام لوازم را بدهید بعد بریزید توی انبار روی هم این صحیح است؟ این سزاوار است برای یک همچو ملت فقیر بدبخت و بینوایی بنده خواستم این مطلب را به اطلاع مجلس شورای ملی برسانم بنده نمی‌خواهم به جناب آقای وزیر راه ایراد بگیرم من نهایت ارادت را به ایشان دارم ایشان شخص اصیل و نجیبی هستند خواستم بگویم ولی این وضع مملکت ما است که با این ترتیب سرمایه را از بین می‌برند دیگر صحبتی نمی‌کنم.
نائب رئیس- آقای وزیر راه.
وزیر راه- بنده از اظهار لطف جناب آقای طباطبایی نهایت سپاسگزارم و بایستی به عرضشان برسانم که دو راه حل بود یکی این که در چند سال قبل که این مصالح رسید با نهایت عجله می‌آمدیم یک راه می‌ساختیم و بعد از سه سال می‌دیدیم که این تراورس‌ها خراب شده و یک راه‌آهنی که امروز اسباب امیدواری یک ملتی است متوقف شده برای این که تراورس مهم‌ترین قسمتی است در راه‌آهن که تمام سنگینی بار را تحمل می‌کند اولاً ما این کار را نکردیم عرض کردم ما اذعان داریم که نه تنها در ایران بلکه در اکثر ممالک و سایر دول تراورس بتونی یک کار جدیدی است وقت می‌خواهد فرصت می‌خواهد که مطالعه شود بنده البته جریان مشروحش را عرض نکردم که چقدر تلاش کردیم که ساختن تراورس را از ۵ دلار و شصت سانتیم به یک دلار و بیست سانتیم رساندیم خوب این وقت می‌خواهد یک سال است ماشین‌آلات وارد کرده‌ایم بایستی حمل شود بایستی نصب شود و این چیزی نیست که در یکی دو روز انجام شود چوبی زمین بزنیم و فردا بیاییم یک کارخانه عظیم تراورس‌سازی داشته باشیم خوشبختانه بیشتر این کار انجام شده و ما به مرحله‌ای رسیده‌ایم که تا چهار ماه دیگر تراورس آماده خواهد بود و تراورس هم چیزی است که راه‌آهن ما بیشتر از ۹ میلیون احتیاج دارد و اگر چنانچه گنجایش این کاخانه را چندین برابر اضافه کنیم باز هم احتیاجات کشور ما را تأمین نخواهد کرد.
۳- سؤال آقای ابتهاج راجع به معافیت لوازم وارده جهت عمران شهرها در گمرک و جواب آقای وزیر گمرکات و انحصارات
نائب رئیس- آقای ابتهاج.
ابتهاج- سؤال بنده از وزارت گمرکات راجع به ماده ۱۵ قانون‌سازمان برنامه است ماده ۱۵ قانون برنامه عمرانی می‌گوید «کارخانه‌ها و ماشین‌آلات که برای اجرای برنامه‌ها از خارج وارد می‌شود از پرداخت حقوق گمرکی و عوارض شهرداری و راه معاف است و سازمان برنامه مجاز است بدون طبقه‌بندی اجناس احتیاجات برنامه‌ها را از خارج وارد کند» این سؤال برای مرتبه دوم است که در مجلس مطرح می‌شود دفعه اول آقای مهندس فروهر در ۱۲ مرداد امسال این سؤال را کردند و جناب آقای خطاطان هم تشریف آورند با حسن نیت هر چه تمام‌تر تصریح و تأیید کردند که این قانون باید اجرا شود و مانعی بر آن نیست و بنده هم روی این اصل مثل سایر آقایان اطمینان پیدا کردم که رفع اشکال شده ولی با نهایت تأسف معلوم شد که اداره آموزش وزارت گمرکات با نظر جناب آقای معاون موافقت ندارد و به این جهت در موقع تقدیم سؤال استدعا کردم که جناب آقای وزیر تشریف بیاورند برای این که از حسن نیت آقای خطاطان تردید نداریم شاید جناب آقای وزیر گمرکات بفرمایند بلکه اداره آموزش متابعت کند از نظر ایشان اختلافی که بین شهرداری‌ها و گمرک هست این است که گمرک این ماده را تفسیر می‌کند در صورتی که تفسیر و تعبیر از وظایف مجلس شورای ملی است فعلاً در نامه‌ای که به بنده نوشته‌اند وقتی که توضیح خواستم این است می‌نویسد: در مورد موتور برق و متعلقات آن در صورتی که از محل اعتبارات سازمان برنامه خریداری و به نام سازمان برنامه باشد البته مشمول معافیت خواهد بود ولی بدیهی است موتورهای برق شهرستان‌ها که به نام شهرداری‌های محل یا شرکت‌های دیگر به منظور بهره‌برداری وارد شده و به سازمان برنامه تعلق ندارد مشمول معافیت نیست و موردی برای معافیت آنها در دست نیست) بنده هر چه این نامه را خواندم نفهمیدم این شرایط را ضمن این ماده ۱۵ اداره آموزش گمرک از کجا پیدا کرده‌اند مگر سازمان برنامه می‌خواهد خودش کارخانه برق دایر کند؟ سازمان برنامه کارخانه برقی که وارد می‌کند برای شهرداری‌های شهرستان‌ها می‌آورد و آن‌وقت گناه این کار این است که نصف این پول را می‌گویند شهرداری شهرستان‌ها می‌دهد اصلاً در قانون قید است به علاوه سازمان برنامه خود رأساً که نمی‌تواند یک کارخانه سفارش بدهد موتوری وارد بکند این را به مناقصه می‌گذارد و برنده مناقصه آن لوازم را به ایران می‌آورد بنده می‌دانم با این مکاتباتی که شده جوابی که جناب آقای خطاطان به بنده خواهند داد در همین زمینه است به این جهت از مقام محترم ریاست تمنا می‌کنم اجازه دهند این سؤال برود به کمیسیون عرایض و در آن تحقیق بشود (صارمی- بسیار خوب است ولی به کمیسیون تحقیق باید برود) به نظر بنده اگر به کمیسیون عرایض برود کافی است.
نائب رئیس- آقای معاون وزارت گمرکات.
معاون وزارت گمرکات (خطاطان)- با این قسمت اخیر فرمایش جناب آقای ابتهاج بنده فکر می‌کنم که ما جز اجرای قانون وظیفه دیگری نداشتیم و درست مفاد قانون را اجرا کرده‌ایم و تصور می‌کنم که روح قانون را اجرا کرده‌ایم (دکتر مشیر فاطمی- روح قانون معافیت بوده) روح قانون البته معافیت است برای کارخانجاتی که سازمان برنامه وارد کند اگر خاطر آقایان باشد در تیر ماه گذشته که جناب آقای مهندس فروهر سؤالی فرمودند بنده درست جواب دادم و جواب بنده کاملاً تطبیق می‌کند با نظری که اداره آموزش کل گمرکات داده. در وزارت گمرکات هم به‌هیچ‌وجه اختلاف نظر بین رؤسا و مرئوسین نیست تمام با یک نظر عمل می‌کنند چون عین قانون وقتی اجرا شد و نظری در بین نبود هیچ اختلافی پیش نمی‌آید که رئیس با مرئوس یک اختلاف سلیقه و عقیده‌ای داشته باشد بنده عین جوابی که در آن مرتبه دادم خدمت آقایان عرض می‌کنم و دنباله عرایضم را بعد ادامه خواهم داد در اینجا عرض کردم که طبق ماده ۱۵ که تصریح کرده کارخانه‌ها، ماشین‌ها، قطعات یدکی منفصله که برای اجرای برنامه به وسیله سازمان برنامه از خارج وارد می‌شود از پرداخت حقوق گمرکی معاف است (ابتهاج- کلمه به وسیله در کجای قانون است؟) حالا عرض می‌کنم سازمان برنامه یک تشکیلاتی است غیر از دستگاه شهرداری دستگاه شهرداری مسلما مشمول معافیت نیست در این مورد ماشین‌آلات برق را دستگاه شهرداری وارد می‌کند و سازمان برنامه وارد نمی‌کند و صراحت خاصی قانون سازمان برنامه دارد اگر جنابعالی به این تبصره‌ای که در قانون برنامه هفت ساله هست توجه بفرمایید رأی جنابعالی کاملاً روشن خواهد شد که موتورآلات و ماشین‌آلات برق را سازمان برنامه وارد نمی‌کند بلکه شهرداری است که وارد می‌کند بنده عین تبصره را عرض می‌کنم یعنی در این امور سازمان برنامه کمک بلاعوض می‌کند در بعضی موارد که خود شهرداری‌ها کارخانجات را وارد می‌کنند سازمان برنامه نصف از آن مبلغ مورد احتیاج را به عنوان کمک بلاعوض پرداخت می‌کند در بعضی موارد که خود شهرداری‌ها کارخانجات برق را وارد می‌کنند سازمان برنامه نصف از آن مبلغ مورد احتیاج را به عنوان کمک بلاعوض پرداخت می‌کند ولی اگر اهالی محترم شهرستان‌ها بدون کمک شهرداری‌ها رأساً خودشان اقدام کنند به خرید ماشین‌آلات برق در این مورد
سازمان برنامه به آنها وام خواهد داد عین تبصره‌ای است که بنده می‌خوانم درمورد برق شهرها و عملیات اجتماعی شهرسازی از قبیل تأمین آب و چه و چه و چه اگر محل توسط شهرداری یا مشارکت شهرداری با مردم انجام بشود سازمان برنامه نصف مخارج لازم را بلاعوض در اختیار شهرداری قرار خواهد داد و در صورتی که عملیات مزبور توسط مردم بدون مشارکت شهرداری انجام بشود سازمان برنامه نصف مخارج را با بهره حداکثر ۶ درصد در سال برای مدتی که از ۸ سال تجاوز نکند وام خواهد داد بنابراین جناب آقای ابتهاج در این مورد سازمان برنامه خودش موتورآلات برق را وارد نمی‌کند شهرداری‌ها هستند که وارد می‌کنند و خوشبختانه استفاده می‌کنند از کمک سازمان برنامه که نصف آن را سازمان برنامه بلاعوض می‌دهد اگر در موارد دیگری سازمان برنامه کارخانه‌جاتی وارد کند همان طوری که در ماده ۱۵ قانون تصریح دارد اگر تمام اسناد هم به نام سازمان برنامه باشد و از اعتبارات سازمان برنامه به حساب آنها وارد بشود مشمول معافیت خواهد بود ولی در این مورد درست مثل این می‌ماند جناب آقای ابتهاج جنابعالی از یک مزایایی برخوردار باشید یک پولی را به عنوان وام به بنده مرحمت بفرمایید و با این که کمک بلاعوض مرحمت بفرمایید بنده پول را به محض این که گرفتم بگویم بنده دارای همان مزایایی هستم که جناب آقای ابتهاج از آن مزایا برخوردار می‌شوند با این توضیحی که بنده حضور آقایان عرض کردم و نص صریح قانون است یعنی در این مورد سازمان برنامه کمک می‌کند به شهرداری و شهرداری خودش رأساً کارخانجات برق را وارد می‌کند و مسلماً شهرداری‌ها از معافیت گمرکی نمی‌توانند استفاده کنند را گمرک انجام داده و نظری که اداره آموزش گمرک حضور جنابعالی عرض کرده کاملاً صحیح است.
نائب رئیس- آقای ابتهاج این سؤال را به کمیسیون تحقیق که البته مقررات خاصی دارد نخواستند برود و چون نخواستند از این موضوع استفاده بکنند و خواستند که کمیسیون عرایض به عنوان شکایت از شهرداری رسیدگی کنند البته هم نماینده شهرداری و هم آقای ابتهاج و هم نماینده وزارت گمرکات حضور خواهند داشت که در یک محیط کوچک‌تری رسیدگی بشود و حقایق به هر یک از طرفین روشن بشود بنابراین مانعی نخواهد داشت که کمیسیون عرایض این سؤال را ملاحظه کنند.
۴- اعلام تصویب صورت مجلس
نائب رئیس- چون سؤال دیگری نیست وارد مجلس می‌شویم و چون اکثریت هست تصویب جلسه قبل اعلام می‌شود.
۵- بقیه مذاکره در شور اول کمیسیون نظام راجع به تأخیر اجرای روش جدید سربازگیری
نائب رئیس- در جلسه سابق لایحه تأخیر اجرای روش جدید نظام وظیفه مطرح بود در کلیه مذاکرات به حد کافی شد و می‌بایستی رأی بگیریم به ورود در ماده آقایانی که به ورود در ماده واحده موافقند قیام فرمایند (اکثریت برخاستند) تصویب شد خود ماده مطرح است و چون در ماده کسی اجازه نخواسته لذا پیشنهادها قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم قانون تا ۱۵ آبان ماده ۱۳۳۸ به تعویق بیفتد. - دکتر شاهکار
اینجانب پیشنهاد می‌کنم مدت تعویق قانون تقلیل به یک سال شود. - خلعت‌بری
پیشنهاد می‌نمایم «از تاریخ ۱۵ آبان ۱۳۴۰ تبدیل شود به از تاریخ ۱۵ آبان ۱۳۳۸». - عمیدی نوری
نائب رئیس- چون شور اول است پیشنهادات قرائت شده با اصل ماده برای شور دوم به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۶- طرح و تصویب فوریت لایحه موافقت‌نامه استفاده غیرنظامی از انرژی اتمی
نائب رئیس- دو لایحه از مجلس سنا رسیده است و چون در مجلس سنا با فوریت تصویب شده لذا اول باید تکلیف فوریت آنها طبق معمول در مجلس شورای ملی هم معلوم بشود و بعد خود لایحه مطرح بشود یکی لایحه مربوط به استفاده غیرنظامی از انرژی اتمی است که عین نامه قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۱۳۰۲-۲۹/۷/۳۷ دولت در خصوص موافقت‌نامه همکاری دولت ایالات متحده آمریکا و دولت ایران راجع به استفاده‌های غیرنظامی از انرژی اتمی تقدیمی به مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه هفدهم آذر ماه ۱۳۳۷ مجلس سنا مطرح شد و چون پیشنهاد یک فوریت شده بود بدواً فوریت و سپس خود لایحه به تصویب رسید.
اینک یک نسخه از لایحه مصوبه فوق و متن موافقت‌نامه برای استحضار عالی و طرح در مجلس شورای ملی به ضمیمه ایفاد می‌شود. - رئیس مجلس سنا
نائب رئیس- فوریت مطرح است. نظری نیست؟ (اظهاری نشد) چون نظری نیست رأی می‌گیریم به فوریت این ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. چاپ که شد به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۷- طرح و تصویب یک فوریت لایحه راجع به سرقت مسلحانه
نائب رئیس- لایحه دیگری که از مجلس سنا رسیده است راجع به تشدید مجازات سرقت مسلحانه است مانند همین لایحه اول در مجلس سنا با یک فوریت گذشته است و اکنون فوریت آن مطرح می‌شود نامة مجلس سنا قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
لایحه تشدید مجازات سرقت مسلحانه که طی نامه شماره ۷۹۷۸ ح ر ۳۹۲۲۸ مورخه ۲۹/۸/۱۳۳۷ در جلسه اول آذر ماه ۱۳۳۷ از طرف دولت تقدیم مجلس سنا شده بود و در همان جلسه یک فوریت آن تصویب و خود لایحه در جلسه روز هفدهم آذر ماه یکهزار و سیصد و سی و هفت مجلس سنا با اصلاحاتی به تصویب رسید.
اینک یک نسخه از لایحه مصوبه فوق برای استحضار عالی و طرح در مجلس شورای ملی به ضمیمه ایفاد می‌شود. - رئیس مجلس سنا
نائب رئیس- فوریت این لایحه مطرح است. (گفته شد مخالفی نیست). چون مخالفی نیست لذا رای می‌گیریم به فوریت این ماده آقایانی که موافقند قیام فرمانید (اکثر برخاستند) تصویب شد بعد از چاپ به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۸- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون دارایی راجع به اجازه ضرب ریال نیکلی و ارسال به مجلس سنا
نائب رئیس- گزارش مربوط به ضرب ریال نیکلی جدید مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دارایی در جلسه ۱۲ آذر ۱۳۳۷ با حضور آقای وزیر دارایی و آقای معاون وزارت دارایی لایحه شماره ۲۲۵۴۹ دولت راجع به ضرب ریال نیکلی جدید را برای شور دوم مطرح و مورد رسیدگی قرار داده با خبر شور اول موافقت نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده اول- به دولت اجازه داده می‌شود مسکوکات ریال نیکلی را که در داخله کشور رواج قانونی خواهد داشت طبق مشخصات ذیل ضرب و به جریان بگذارد:
الف- مسکوک نیکل یک ریالی به قطر ۵/۱۸ میلی‌متر و به وزن ۷۵/۱ گرم
ب- مسکوک نیکل دو ریالی به قطر ۵/۲۲ میلی‌متر و به وزن ۰/۳ گرم
ج- مسکوک نیکل پنج ریالی به قطر ۰/۲۶ میلی‌متر و به وزن ۰/۵ گرم
د- مسکوک نیکل ده ریالی به قطر ۰/۳۱ میلی‌متر و به وزن ۰/۹ گرم
ماده دوم- ترکیب فلز مسکوکات نامبرده در ماده اول عبارت خواهد بود از ۲۵ درصد نیکل و ۷۵ درصد مس
ماده سوم- مسکوکات مزبور مدور و دور آنها زنجیره‌دار و در یک طرف آنها نقش شیر وخورشید با برگ بلوط و زیتون و بهای قانونی به حروف و در طرف دیگر نام شاهنشاه ایران و سال ضرب با برگ بلوط و زیتون و عدد مشخص بهای قانونی خواهد بود.
ماده چهارم- حد ترخص قانونی مسکوکات ریال نیکلی از حیث عیار مسی و از حیث وزن بیست در هزار می‌باشد.
ماده پنجم- بانک ملی ایران میزان ضرب ریال نیکلی و مقدار هر یک از انواع آن را که از لحاظ گردش پول لازم و مقتضی بداند معین خواهد کرد. در هر حال جمع کل مسکوکات نیکلی که از سابق در جریان بوده یا به موجب این قانون ضرب خواهد شد نباید از یک میلیارد ریال تجاوز کند.
ماده ششم- ضرب مسکوکات ریال نیکلی مختص به دولت بوده و باید منحصراً در ضرابخانه شاهنشاهی به عمل آید.
ماده هفتم- معادل صددرصد ارزش اسمی مسکوکاتی که به موجب این قانون به جریان گذاشته می‌شود پس از وضع هزینه ضرب در حساب مخصوص نزد بانک ملی ایران به امانت سپرده خواهد شد.
ماده هشتم- وزارت دارایی مأمور اجرای این قانون می‌باشد.
مخبر کمیسیون قوانین دارایی- مشایخی
نائب رئیس- ماده اول مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح سابق خوانده شد)
نائب رئیس- چون به ماده ۱ اظهار نظری نشد لذا رأی می‌گیریم به ماده اول آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده دوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده دوم- ترکیب فلز مسکوکات نامبرده در ماده اول عبارت خواهد بود از ۲۵ درصد نیکل و ۷۵ درصد مس
نائب رئیس- چون در ماده دوم اظهار نظری نشده لذا رأی می‌گیریم به ماده ۲ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر
برخاستند) تصویب شد ماده سوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده سوم- مسکوکات مزبور مدور و دوره آنها زنجیره‌دار و در یک طرف آنها نقش شیر و خورشید با برگ بلوط و زیتون و بهای قانونی به حروف و در طرف دیگر به نام شاهنشاه ایران و سال ضرب با برگ بلوط و زیتون و عدد مشخص بهای قانونی خواهد بود.
نائب رئیس- چون در این ماده هم اظهار نظری نشده لذا رأی می‌گیریم به ماده سوم آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده چهارم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده چهارم- حد ترخیص قانونی مسکوکات ریال نیکلی از حیث عیار مسی و از حیث وزن بیست در هزار می‌باشد.
نائب رئیس- چون نظری ابراز نشد لذا رأی می‌گیریم به ماده ۴ آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده پنجم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده پنجم- بانک ملی ایران ضرب ریال نیکلی و مقدار هر یک از انواع آن را که از لحاظ گردش پول لازم و مقتضی بداند معین خواهد کرد در هر حال جمع کل مسکوکات نیکلی که از سابق در جریان بوده یا به موجب این قانون ضرب خواهد شد نباید از یک میلیارد ریال تجاوز کند.
نائب رئیس- چون در ماده پنجم اظهار نظری نشده لذا رأی می‌گیریم به ماده ۵ آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده ششم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ششم- ضرب مسکوکات نیکلی مختص به دولت بوده و باید منحصراً در ضرابخانه شاهنشاهی به عمل آید.
نائب رئیس- در ماده ششم اظهار نظری نیست؟ بنابراین رأی می‌گیریم به ماده ششم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده هفتم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده هفتم- معادل صددرصد ارزش رسمی مسکوکاتی که به موجب این قانون به جریان گذاشته می‌شود پس از وضع هزینه ضرب در حساب مخصوص نزد بانک ملی ایران به امانت سپرده خواهد شد.
نائب رئیس- چون اظهار نظری در این ماده نشد لذا رأی می‌گیریم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده هشتم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده هشتم- وزارت دارایی مأمور اجرای این قانون می‌باشد.
نائب رئیس- در ماده هشتم اظهار نظری نشد لذا رأی می‌گیریم به ماده هشتم آقایان موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است نظری نیست؟ (گفته شد خیر) چون اظهاری نشد لذا رأی می‌گیریم به مجموع مواد رأی نهایی است آقایانی که با مجموع مواد موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا ارجاع می‌شود.
۹- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به اصلاح مواد ۶ و ۱۳ قانون گذرنامه
نائب رئیس- لایحه دیگر دولت راجع به اصلاح مواد ۶ و ۱۳ قانون گذرنامه مطرح است و شور دوم لایحه است گزارش کمیسیون‌ها قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه لایحه شماره ۱۲۱۶ر۸۳۳۰ دولت راجع به اصلاح مواد ۱۳ و ۲۴ قانون گذرنامه را برای شور دوم با حضور آقای وزیر امور خارجه مطرح و مورد شور قرار داده نظر به آن که اصلاح ماده ۲۴ ضروری به نظر نرسید با موافقت آقای وزیر امور خارجه از اصلاح ماده مزبور صرف نظر گردید و بقیه لایحه بر طبق گزارش شور اول تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد:
ماده واحده- از تاریخ تصویب این قانون بند یک و بند چهار ماده ۶ و ماده ۱۳ قانون گذرنامه مصوب سال ۱۳۱۱ شمسی به طریق زیر اصلاح می‌شود:
بند یک ماده ۶- گذرنامه که برای مسافرت از ایران به ممالک خارجه یا از خارجه به ایران داده می‌شود مدت آن از تاریخ صدور گذرنامه دوسال و تا چهار سال دیگر دو سال به دو سال قابل تمدید است و دارنده آن می‌تواند در مدت اعتبار گذرنامه بیش از یک بار مسافرت نماید.
بند ۴ ماده ۶- گذرنامه‌های تحصیلی که به محصلین داده می‌شود تا اختتام دوره تحصیلی اعتبار دارد مشروط بر این که در انقضای هر دو سال توسط مأمورین ایران مقیم محل تحصیل یا نزدیک‌ترین محل تمدید شود.
ماده ۱۳- ایرانیانی که به کشورهای بیگانه مسافرت می‌کنند (به استثنای اشخاصی که در نقاط مرزی سکونت دارند و در نقاط مزبور عبور و مرور می‌نمایند) باید بر طبق آئین‌نامه مربوطه گذرنامه خود را پس از مرود به کشور بیگانه به نمایندگی ایران برای ثبت ارایه دهند.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دارایی در جلسه ۵ آذر ماه ۱۳۳۷ لایحه دولت راجع به اصلاح مواد ۱۳ و ۲۴ قانون گذرنامه را با حضور نماینده دولت برای شور دوم مطرح و خبر کمیسیون امور خارجه را تأیید و تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دارایی- مشایخی
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور در جلسه ۸ آذر ماه ۱۳۳۷ لایحه دولت راجع به اصلاح مواد ۱۳ و ۲۴ قانون گذرنامه را با حضور نماینده دولت برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داده خبر کمیسیون امور خارجه را تأیید نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون کشور- رامبد
نائب رئیس- ماده واحده مطرح است آقای رامبد فرمایشی دارید؟ (رامبد- ماده ۱۳ غیرعملی است بنده مخالفم) بفرمایید.
رامبد- در ماده ۱۳ با اجازه آقایان بنده تکرار می‌کنم مطلب غیرعملی پیشنهاد شده نوشته است «ایرانیانی که به کشورهای بیگانه مسافرت می‌کنند باید بر طبق آئین‌نامه مربوطه گذرنامه خود را پس از ورود به کشور بیگانه به نمایندگی ایران برای ثبت ارایه دهند این دو جمله خیلی کوتاه فوق‌العاده موجب زحمت ایرانیانی که در خارج هستند می‌شود بگذریم از این که نمایندگی‌های ایران در کشورهای خارج خیلی اکثراً بی‌تناسب هستند در کشورهایی که هیچ احتیاجی نداریم سفیر و وزیر بسیار در نقاطی که محتاج هستیم سال‌ها می‌گذرد و به کاردار برگزار می‌شود چون نقاط خوش آب‌وهوا نیست و وظایف زیادی بر آنان محول است (صحیح است) تنظیم‌کنندگان این پیشنهاد و این لایحه همان طوری که در موقع انجام وظیفه توجهی به کار خودشان ندارند این امر را منظور نکردند، مریضی به کشور آلمان فرستاده می‌شود در شهر مونیخ از هواپیما پیاده می‌شود به مریضخانه می‌رود و از مریضخانه درمی‌آید و از شهر مونیخ هم مراجعت می‌کند این مریض برای ثبت گذرنامه خودش باید برود به آنجایی که نمایندگی ایران هست و بدبختانه توجه جناب آقای وزیر امور خارجه را اینجا جلب می‌کنم که اکثر این آقایان نمایندگان در ساعت اداری در پست اداری‌شان نیستند و بعد از این که ایرانی‌ها مراجعه کردند مثل این که با زرخریدی روبرو شده است طرز رفتارشان طوری است که یادگار تلخ مراجعات اداری داخلی خودمان را در آنجا یادآوری می‌کند (قراگزلو- در کجا؟) در اکثر نمایندگی‌ها، بنابراین محصلی می‌رود به یکی از شهرهای مرکزی امریکا با خرج چند صد دلار و صرف چندین روز وقت باید برود دستگاه تجملی که نمایندگان در شهرهای نیویورک یا سانفرانسیسکو برای خودشان ترتیب داده‌اند ببیند و بعد از دو سه روز دوندگی برود گذرنامه را ثبت کند اگر از نظر وزارت امور خارجه ایجاب می‌کند که یک گذرنامه‌ای ثبت شود بنده اعتراضی ندارم ولی راه حلی پیدا کنید که مثلاً به وسیله پست این شخص ایرانی که وارد آن مملکت شده به نمایندگی دولت ایران در مرکز آن کشور اطلاع بدهد والا برای ثبت گذرنامه کسی که دو روز کار دارد و سه روز در یک مملکت بیگانه مسافرت کند که به زیارت نماینده دولت ایران برسد، به نظر بنده اگر آقایان این ماده را تصویب بفرمایند موضوع به کلی غیرعملی است (صحیح است) (احسنت).
نائب رئیس- آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری- این قانون برای تسهیل امور ایرانیان و خارجیانی که به کشور ما می‌آیند و با ایرانیانی که به خارجه می‌روند از نظر گذرنامه تهیه شده است بنده نظرم این است که باید کوشش کنیم با توجهی که به اوضاع دنیا از نظر ایجاد تسهیلات هست که حتی‌المقدور بیشتر موجب تسهیلات گذرنامه را برای مملکت خودمان فراهم کنیم و به همین جهت هم هست که توجه جناب آقای وزیر امور خارجه را جلب می‌کنم به این نکته که یکی از نکاتی که باعث عدم تسهیل گذرنامه است موضوع ویزای ورود است که یکی از مشکلات مسافرت‌ها است برای این که کسی که گذرنامه دارد دیگر تحصیل ویزای ورود برای چیست؟ یک ایرانی می‌خواهد برگردد به مملکت، باید برود تحصیل ویزا کند. این دیگر یعنی چه؟ این یکی از مشکلاتی است که به نظر بنده باید رفع شود و بنده این مشکل را سراغ ندارم در جای دیگر باشد فقط در کشور ما است که با داشتن گذرنامه یعنی حتی ورود به کشور خودش، یک نفر ایرانی باید برود تحصیل اجازه ورود بکند و این نه فلسفه دارد و نه صحیح است مطلب دوم مربوط به محصلین است. ما امروز بایستی وسایلی به وجود بیاوریم که وضع محصلین خودمان را بهتر بکنیم و بیشتر معتقد شوند به مملکت و ترتیبات کارها و به ایران برگردند و مملکت از تحصیلاتشان استفاده کند، متأسفانه در بعضی نمایندگی‌های ما وضع طوری است که محصلین ما را ناراضی می‌کند، اینجا یکی از مواد مربوط به اصلاحات وضع محصلین است ما موقعی که قانون دانشجویان در مجلس مطرح بود این امر را حل کردیم که محصلین برای مراجعت به کشوری که در آنجا تحصیل می‌کنند گذرنامه تحصیلی برایشان کافی باشد چون
سابق که می‌آمدند دچار زحمت می‌شدند و مثل افراد عادی دچار گرفتاری‌هایی بودند برای گذرنامه و این موجب رنجش خاطرشان می‌شد و ایجاد کدورت و عدم رضایت می‌کرد، این امر حل شد و در قانون اعزام دانشجویان، موضوع گذرنامه تحصیلی تصویب شد و آنجا قبول کردیم که گذرنامه تحصیلی تا اختتام دوره تحصیلی قابل قبول است. از این جهت به نظر بنده یک رفع نگرانی شده، اما این که مشروطش کرده بر این که این شخص در کشوری که گذرنامه تحصیلی را دارد تا اختتام دوره تحصیل هم معتبر است و باید در نزدیک‌ترین جا تمدید بکند، بنده می‌پرسم از آقایان یک محصلی را بنده در انگلستان دیدم که در یکی از نقاط دوردست انگلستان بود بنده چند تا محصل ایرانی را دیدم که بعد از دو سال تصادفاً در دانشگاه همدیگر را دیدیم اینها وقتی یک ایرانی می‌بینند واقعاً از فرط ذوق چشمانشان پر ازاشک می‌شود آنها آنجا مرتب درس می‌خواندند او نمی‌تواند از آنجا بیاید به لندن و خیری از این قانون ندارد، درس هم مرتب می‌خواند دوره تحصیلش هم تمام نشده اینجا مقیدش می‌کنیم که گذرنامه تحصیلی را تمدید کرده باشد و البته تلقی فاسدش این است که اگر از طرف قنسولگری ایران در لندن تمدید نشده باشد آن هم بی‌اعتبار است، به نظر من این ماده به این کیفیت وافی به مقصود نیست، بنده معتقدم اگر این شخص تصدیقات تحصیلی خودش را سال به سال از مدرسه‌ای که درس می‌خواند ارایه دهد این کافی است که اعتبار گذرنامه تحصیلی او باقی بماند نه این که مقید کرده باشد که اساساً هر سال یا هر دوسال تمدید کند آن وقت ماشاء‌الله ادارات و نمایندگی‌های خارجه ما اعتنایی به این محصلین ندارند خدا شاهد است که من نامه‌ای از محصلی دارم از یک شهری که این شخص بعد از سه ماه که تقاضا کرده برای یک کار تحصیلی خودش، به او جواب نداده‌اند اساساً این مسائلی است که ایجاد اشکال می‌کند و رنجش خاطری برای جوان‌های ما درستی که قلبشان مثل آینه خواهد بود ایجاد می‌کند و در آنها تأثیر منفی می‌کند و باعث می‌شود که اینها برنمی‌گردند به مملکت خودشان، بنابراین باید سعی کنیم که نمایندگی‌های ما در خارج رفتارشان با اینها فرق بکند.
ثانیاً مشکلاتی که در کار آنها ایجاد شده رفع شود. به نظر بنده این که اینجا مقید شده است اعتبار گذرنامه تحصیلی تمدید... این کافی نیست ممکن است قبول بفرمایند یا تمدید یا ارایه تصدیقات تحصیلی، در تمام سال یک محصلی که جناب آقای وزیر خارجه دارد درس می‌خواند این ممکن است سال به سال هم به لندن نرود که گذرنامه تحصیلی خودش را تمدید کند امام وقتی دانشگاه دوبلن یا بلفاست یا شهری که در آنجا درس می‌خواند تصدیق کرد که اینجا درس می‌خواند او تصدیق بکند که در طی سال اینجا درس خوانده این به نظر بنده باید گذرنامه تحصیلش را دارا باشد ولی این ماده اصلاحی که در اینجا هست این را از بین می‌برد و طرز رفتار و وضع اداری بعضی از نمایندگی‌های سیاسی ما طوری است جواب ارباب رجوع را نمی‌دهند و کار خودشان را نمی‌کنند و ضمانت اجرایی برای اجرای این ماده نیست، اینجا مشروط کرده گذرنامه تحصیلی را به این که در انقضای هر دو سال توسط مأمورین ایرانی محلی تمدید شود اگر تمدید نشد، این شرط اگر این محصل تقاضا کرد و آن جناب آقایی که باید تمدید بکند نکرد تقصیر محصل چیست؟ این کار ضمانت اجرایی که ندارد، او هم دارد درس می‌خواند بعد هم شما می‌گویید گذرنامه تحصیلی او بی‌اعتبار است. این صحیح نیست و رفع‌اشکال نمی‌کند. بنده توجهشان را جلب می‌کنم مخصوصاً حالا که جناب آقای وزیر امور خارجه هم تشریف دارند یک دستوری صادر بفرمایند به این نمایندگی‌های سیاسی خودشان که یک قدری وضعیت خودشان را وفق بدهند و یبشتر توجه داشته باشند که سایر نمایندگی‌های سیاسی چه جور رفتار می‌کنند مخصوصاً با اتباع خودشان، آنها هم آن طور رفتار کنند.
نائب رئیس- آقای وزیر امور خارجه.
علی اصغر حکمت (وزیر امور خارجه)- مطالبی که نماینده محترم فرمودند مثل همیشه نافع و مفید و خوب بوده است ولی یک قسمتش مورد قبول بنده نیست آن قسمتی که مورد قبول بنده است آن تذکری است که فرمودند نمایندگان سیاسی باید راهنمایی و کمک لازم را به محصلین بکنند البته این را به صورت پیشنهادی ممکن است بدهند به کمیسیون بنده هم آنجا هستم و سعی می‌کنیم یک ترتیبی اتخاذ کنیم ولی آن قسمتی که مورد قبول بنده نیست فرمودند که رفتار بعضی از نمایندگان سیاسی نسبت به محصلین خوب نیست. بنده این را تصدیق نمی‌کنم، اولاً محصلین مستقیما در تحت نظارت و هدایت نمایندگان سیاسی نیستند و ارتباطشان غیرمستقیم است و کار آنها با ادارات امور سرپرستی محصلین است که از طرف وزارت فرهنگ تعیین شده و از طرف وزارت فرهنگ سرپرستی می‌شوند و تمام این کارها را باید سرپرستی‌ها انجام بدهند و خواهند هم داد و اگر نواقصی در کارشان باشد مسئولیتش با وزیر مختار یا قنسول نیست اما این که محصلین تصدیق دانشگاه را بیاورند و عوض تمدید ارایه بدهند این را هم بنده قبول ندارم به علت این که شاید آقایان هم بدانند که در اروپا مؤسسات تقلبی به اسم مؤسسات علمی و دانشگاهی و آموزشگاه‌های فراوان است، آنجا جایی است تجارتی که برای استفاده باز کرده‌اند و حتی دیپلم هم می‌دهند، درجه هم می‌دهند ولی ارزش ندارد (صحیح است) و اگر یک محصلی خواست وقت خود را به بطالت بگذراند می‌تواند با کمال سهولت به یکی از این مؤسسات مراجعه کند و یک تصدیقی هم بگیرد و البته بعد بیاید بگوید من این تصدیق را دارم، این مؤسسه ارزش علمی ندارد و قابل اعتماد هست آنجایی است که در دفاتر سرپرستی محصلین و در دفاتر کنسولگری‌ها ثبت شد، باید این را عام نگیرید و حتی‌المقدور توجه بفرمایید که جوان‌های ما که به اقتضای جوانی به بطالت و تنبلی تمایل دارند وقتشان تلف نشود و مشغول تحصیل شوند که انشاءالله در آینده از وجودشان برای مملکت فایده‌ای حاصل شود (صحیح است).
نائب رئیس- چون دیگر اظهار نظری نشده است لذا رأی می‌گیریم به ماده واحده مبنی بر اصلاح ماده ۱۳ و ۲۴ قانون گذرنامه، آقایانی که با این اصلاح موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
کلیات آخر مطرح است و چون اظهار نظری نسبت به کلیات آخر نشده لذا به مجموع ماده رأی می‌گیریم آقایانی که با مجموع ماده موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۱۰- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون گمرکات مربوط به اجازه الحاق به قرارداد بروکسل راجع به طبقه‌بندی کالا در تعرفه گمرکی
نائب رئیس- لایحه مربوط به الحاق رسمی دولت ایران به قرارداد بروکسل مربوط به طبقه‌بندی کالا در تعرفه گمرکی مطرح است لایحه قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
گزارش از کمیسیون گمرکات و انحصارات به مجلس شورای ملی
کمیسیون گمرکات و انحصارات در جلسه ۲۶ مهرماه ۱۳۳۷ با حضور آقای معاون وزارت گمرکات و انحصارات لایحه الحاق دولت ایران به قرارداد و پرتکل طبقه‌بندی کالا در تعرفه گمرکی بلژیک را برای شور دوم مطرح و خبر شور اول را تأیید نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- به دولت اجازه داده می‌شود الحاق رسمی دولت ایران را به قرارداد ۱۹۵۰ و پروتکل سال ۱۹۵۵ بروکسل مربوط به طبقه‌بندی کالا در تعرفه گمرکی به دولت بلژیک اعلام و تشریفات لازم را طبق مندرجات همان قرارداد انجام دهد.
مخبر کمیسیون گمرکات و انحصارات- فلیکس آقایان
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امورخارجه لایحه الحاق دولت ایران به قرارداد و پروتکل طبقه‌بندی کالا در تعرفه گمرکی بلژیک را با حضور آقای معاون وزارت امور خارجه برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داده با خبر کمیسیون گمرکات و انحصارات موافقت نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه ۱۲ آذر ماه ۱۳۳۷ لایحه الحاق دولت ایران به قرارداد پروتکل طبقه‌بندی کالا در تعرفه گمرکی بلژیک را با حضور نمایندگان دولت برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داده ماده واحده مصوب شور اول را تأیید و تصویب نمود اینک گزارش آن را در تأیید خبر کمیسیون گمرکات و انحصارات به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دارایی- مشایخی
نائب رئیس- آقای بزرگ ابراهیمی بفرمایید.
بزرگ ابراهیمی- بازار مشترکی در اروپا از طرف یک عده از ممالک اروپای غربی تشکیل شده است، بازار مشترک به عقیده بنده بایستی خیلی مورد مطالعه وزارت گمرکات و وزارت خارجه قرار بگیرد برای این که وقتی یک عده فروشنده و خریدار با هم شریک شدند هر مالی که می‌خواهند بفروشند به قیمت خودش خواهند فروخت و هم مواد اولیه که لازم دارند و از دیگران خواهند خرید به قیمت خودش خواهند خرید. این بازار مشترک تنها مسئله‌ای که در نظر دارد فقط همین یک کلمه است که بین خودشان رقابت نکنند و آنچه که به ممالک محتاج آن کالا می‌فروشند به قیمت اعلی بفروشند و مواد اولیه‌ای که از دیگران مخصوصاً شرق میانه می‌خواهند بخرند به قیمت ارزان بخرند بنده اینجا اغتنام فرصت کردم و از جناب آقای معاون وزارت گمرکات این سؤال را می‌کنم که به بنده و رفقای محترم ما توضیح بدهند که دولت در مقابل این بازار مشترک چه سیاستی پیش گرفته و چه روش اقتصادی اتخاذ خواهد کرد (در این موقع یادداشتی برای ایشان رسید) بنده متشکرم از تذکرتان بنده هم مخالفم حتی کنفرانسی که در بلژیک در بروکسل تشکیل
شده بود آقای معاون وزارت گمرکات که رفته بود در آنجا بنده خبر دارم خواستم مخصوصاً در این موقع این تذکر را بدهم که راجع به این وضع بازار مشترک چه خواهیم کرد والا بنده خودم می‌فهمم.
نائب رئیس- دیگر اظهار نظری در ماده واحده نشده لذا رأی می‌گیریم به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است، چون اظهار نظری نشده لذا رأی می‌گیریم به مجموع ماده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا ارجاع می‌شود.
نائب رئیس- آقای دکتر دادفر بفرمایید.
دکتر دادفر- چند ورقه شکایت از طرف کارمندان غیررسمی دولت رسیده است راجع به تبدیل پیمانی به رسمی که تقدیم می‌کنم.
نائب رئیس- به کمیسیون مربوطه ارجاع می‌شود.
۱۱- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون گمرکات راجع به اصلاح بند (ب) شماره ۸۹۸ تعرفه گمرکی و ارجاع به مجلس سنا
نائب رئیس- گزارش کمیسیون گمرکات راجع به اصلاح بند ب شماره ۸۹۸ تعرفه گمرکی مطرح است. گزارش کمیسیون‌های مربوط قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
گزارش از کمیسیون گمرکات و انحصارات به مجلس شورای ملی
کمیسیون گمرکات و انحصارات در جلسه ۲۶ مهرماه ۱۳۳۷ با حضور آقای معاون وزارت گمرکات و انحصارات در لایحه شماره ۳۵۴۲ دولت راجع به اصلاح بند (ب) شماره ۸۹۸ تعرفه گمرکی را برای شور دوم مطرح و با خبر شور اول موافقت نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده- رمورک و تریلرهای مشمول بند (ب) شماره ۸۹۸ تعرفه گمرکی که منحصراً برای بارکشی کالا به کار می‌رود از تاریخ تصویب تا مدت پنج سال از حقوق گمرکی بخشوده می‌باشد.
مخبر کمیسیون گمرکات و انحصارات- فلیکس آقایان
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه ۱۲ آذر ماه ۱۳۳۷ با حضور آقای وزیر دارایی و آقای معاون وزارت گمرکات و انحصارات لایحه شماره ۳۵۴۲ دولت اصلاح بند (ب) شماره ۸۹۸ تعرفه گمرکی را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داده خبر کمیسیون گمرکات و انحصارات را تأیید و تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دارایی- مشایخی
نائب رئیس- شور دوم لایحه است ماده واحده مطرح است. مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر مطرح است (گفته شد- مخالفی نیست) چون در کلیات آخر هم اظهار نظری نشد رأی می‌گیریم به مجموع ماده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۱۲- بیانات آقای وزیر امور خارجه راجع به جریان مسافرت اعلیحضرت همایون شاهنشاه به ایتالیا و جریان رابطه سیاسی با کشور عراق
نائب رئیس- آقای وزیر امور خارجه بفرمایید.
وزیر امور خارجه- برای بنده وظیفه بسیار مطبوع و تکلیف بسیار پسندیده‌ای است که گاهی در پیشگاه مجلس مقدس شورای ملی حاضر شده و گزارشی از جریان امور بین‌المللی و سیاست و روابط خارجی کشور خودمان به عرض برسانم. (صحیح است) این اوقات که از سفر ایتالیا به وطن مراجعت کرده‌ام بار دیگر فرصتی به دست آمده که آن وظیفه را با کمال افتخار انجام دهم.
مسافرت این بنده که در ملازمت بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی بود برای بنده مایه کمال مباهات و موجب نهایت سربلندی بود.
در این مسافرت که از مدت ۵ روز (یعنی از ششم تا دوازدهم آذر ماه جاری) در آن کشور تاریخی صورت گرفت از آن جهت موجب کمال افتخار بود که شاهد بینای پذیرایی شایان و بسیار پرشوری بود که از طرف دولت و ملت ایتالیا نسبت به ذات مقدس شاهانه و ملتزمین خدمت ایشان به عمل آمد.
در تمام این مدت در شهر تاریخی رم که مهد هنر و ادب و تمدن دنیای قدیم و یکی از مراکز پربرکت علم و دانش و صنعت دنیای جدید است تمام مردم با هلهله و شادی بی‌نظیری این مهمان عالی‌قدر خود را که وجودش مظهر ملیت کشور کهنسال ایران است پذیره شدند. (صحیح است) شخص حضرت رئیس‌جمهور آقای گرونکی به اقتضای مقام ریاست مملکت در این بازدید شاهنشاه را به نحو احسن تلقی کرده و از لازمه گرم نفس و انسانیت و ادب دقیقه‌ای فروگذار ننموده‌اند و همچنین مونسنیور فانفانی نخست‌وزیر از طرف دولت ایتالیا کمال مهربانی و مهمان‌نوازی را ابراز داشتند (صحیح است) اولیای دولت و رؤسای مجلسین و وکلای ملت و وزرا و رجال و شهردار هم هر یک به نوبت خود وظیفه مهمان‌نوازی را که از سنن باستانی مردم ایتالیا و نوادگان روم قدیم هستند ذره‌ای دریغ و فروگذار ننمودند.
بنده از طرف دولت این تشکر و سپاس را به عرض مجلس رسانیده و یقین دارم که نمایندگان ملت نیز در این ابراز تشکر و امتنان با این بنده هم آواز خواهند بود (صحیح است صحیح است).
در خلال این ملاقات علاوه بر بازدیدهایی که به طور رسمی از مراکز علمی و صنعتی و نظامی و بحریه و هواپیمایی از طرف شاهنشاه معظم به عمل آمد دو جلسه نیز در حضور رئیس‌جمهور که نخست‌وزیر و وزیر خارجه ایران و سفرای کبار ایتالیا و ایران حضور داشتند در اطراف اوضاع سیاسی جهانی و مسایل وابسته روابط بین دو کشور صحبت به عمل آمد و در آنجا اعلیحضرت همایون شاهنشاهی با بیانات دقیق و پرمغز خود که حاکی از سعه اطلاع و عمق فکر و احاطه ایشان بسیاست عمومی جهان بود (صحیح است) مطالب و منویات ملت ایران را به نحو احسن بیان فرمودند (صحیح است) و مستمعین خود را فریفته جاذبیت سخن و عمق استدلال و منطق محکم خود قرار می‌دادند.
و البته برای ما این مسئله بخصوص موجب حظ و مسرت روحانی می‌شد که به حمدالله مملکت ما رئیسی جوان و روشنفکر و عالم و آزادیخواه دارد که ما همه در ظل توجهات و راهنمایی‌های ایشان بر مبادی شریفه آزادی و دموکراسی به وطن خود خدمت می‌نماییم.
بالاخره مذاکرات فیمابین منتهی به اعلامیه‌ای شده که به امضای منسنیور فانفایی نخست‌وزیر و وزیر خارجه و این بنده رسیده و در یک روز (یازدهم آذر) در دو شهر روم و تهران انتشار یافت در آنجا گفته شده بود: (رؤسای دو کشور بار دیگر تأیید کردند که با ملاحظه موقعیت جغرافیایی خود تصمیم دارند هر یک به نوبت خود کوشش نمایند که مردم ساکن در آن منطقه از برکات عدالت و آرامی و استقلال برخوردار گردند و اوضاع اقتصادی و اجتماعی خود را بهبود بخشند و در سطح زندگانی عالی‌تری قرار بگیرند به همین منظور با اصولی که در منشور ملل بر عهده خود گرفته‌اند و حفظ صلح جهانی را بهتر تأمین می‌کند هر یک مساعی خود را ادامه خواهند داد).
در زمینه امور اقتصادی و همکاری‌های فنی و فرهنگی نیز مذاکرات مفیدی انجام گرفت که خلاصه آن همچنان در ذیل اعلامیه مذکور از این قرار مندرج است (در زمینه امور اقتصادی با کمال مسرت طرفین مشاهده نمودند که روابط ایشان روزافزون رو به پیشرفت است همان اصولی که موجب توافق هر دو کشور در موضوع نفت بود و به عقد و امضای قرارداد نفت در سال گذشته منتهی گشت بار دیگر نزد ایشان تأیید شد همراه در معاضدت و همکاری خود در حفظ منفعت ملت‌های خود بیافزایند به طوری که موجبات آسایش عموم طبقات هر دو کشور فراهم گردد در باب روابط فرهنگی که روز بیست و نهم نوامبر بین دو کشور به امضاء رسید همچنین طرفین مصمم بر استحکام و اتصال روابط فرهنگی خود گشتند و برای اجرای این قرارداد تصمیم گرفتند که وسایل افزایش محصلین و دانشجویان ایرانی را در مؤسسات و مدارس عالی علمی و فنی ایتالیا فراهم نمایند و در تماسی که در آتیه نزدیک بین دو وزیر کشاورزی مملکتین روی خواهد داد موضوع تأسیس یک مدرسه عالی فلاحت و جنگلبانی و همچنین تشکیل مراکز مطالعه وسایل مکانیکی کشاورزی مورد توجه آنها قرار گیرد).
پس به طوری که ملاحظه می‌فرمایید مسافرت مبارک برای مملکت به حمدالله منتج به نتایج سودمند بوده و ثمرات مفید و پسندیده بار آورده است (صحیح است). ما از فن و صنعت و علم ایتالیایی‌های همراه بهره‌مند بوده و مخصوصاً افسران جوان ما که از زمان اعلیحضرت فقید تا کنون در آکادمی ناوال (فرهنگستان دریاپیمایی) ایتالیا تحصیل کرده و می‌کنند عناصر مفید و خدمتگزاری بوده و خواهند بود و مورد تشویق اعلیحضرت همایونی قرار گرفتند (صحیح است) بنده وظیفه خود می‌دانم از حسن اثری که فکر عمیق و نظر دوربین منضم به حسن نیت و صفای خاطر رئیس‌جمهور و نیز رئیس‌الوزرای ایتالیا در ما نمود تشکر کرده و تأکید نمایم که در پرتو این عناصر دانشمند و وطن‌پرست مملکت ایتالیا را مملکتی آباد و معمور و سرسبز دیدیم که به جای افکار امپریالیزم و استعماری قدیم در جاده خدمت به بشریت و توسعه علم و صنعت و اقتصاد خود قدم برمی‌دارند. سودای جهانگیر رومیان قدیم در نسل جوان و معاصر ایتالیا به صورت بسیار پسندیده و مشروعی در آمده است (صحیح است).
و به عبارت دیگر می‌خواهند دنیا را به وسیله علم و هنر و دانش و خدمت متبادل و نوع‌دوستی تسخیر نمایند و ما به این مبادی شریفه احترام می‌گذاریم و درود می‌فرستیم.
تا اینجا راجع به مسافرت اعلیحضرت همایون شاهنشاهی به ایتالیا بود و در پایان این گزارش لازم می‌دانم شمه‌ای از اوضاع و احوال سیاسی کشور همسایه و عزیز ما یعنی عراق و روابط این کشور با ما به اطلاع مجلس شورای ملی برسانم زیرا می‌دانم در
این موقع افکار عمومی ایران بسیار تحریک شده و همه به حق نگرانی بسیار دارند زیرا همه مردم ایران به سعادت و آسایش و امنیت کشور عراق قلباً علاقه دارند (صحیح است). برای ملت ما عراق ملتی گرامی و برادری محبوب است و بعضی از شهرهای کشور عراق را همه آقایان تصدیق دارند که مطاف شیعیان ایران است و مقدس‌ترین اماکن و اعتاب مردم ایران را تشکیل می‌دهد و برای ما تالی‌تلو مکه معظمه و مدینه منوره است به همین جهت بعد از جنگ اول به محض آن که اساس استقلال عراق نهاده شد ایران همیشه استقلال آن کشور را محترم شمرده و برای پیشرفت و موفقیت دولت‌های عراق از بذل جهد و کوشش دریغ نکرده است.
افزون از پانصد هزار ایرانی و ایرانی‌نژاد در آن مملکت زندگانی می‌کنند و در گردانیدن چرخ اجتماع آن کشور سهمی به سزا دارند (صحیح است) به همین دلایل بود که در ۱۳۱۶ دولت و مجلس ایران قراردادی با آن مملکت امضاء کرد که در آن مزایای سنگینی به نفع عراق بود (صارمی- اشتباه بود).
ولی اعلیحضرت فقید و مجلس شورای ملی با کمال حسن نیت از بسیاری مزایا صرف‌نظر نموده دولت عراق را به رسمیت شناختند (دکتر بینا- نتیجه‌اش را دیدیم) روی همین اصل بعد از آن که در بیست و دوم تیر ماه گذشته انقلاب جدید عراق صورت گرفت دولت شاهنشاهی بدون قید و شرط و فوراً دولت جدید عراق را به رسمیت شناخته است و از آن تاریخ تا کنون هم پیوسته و در دفعات عدیده دست دوستی و برادری و صمیمیت را سوی عراق دراز کرده ما هم به وسیله نمایندگان سیاسی خود و هم به وسیله اشخاص خیرخواه و دانشمند عراقی و ایرانی که دوستی دو مملکت را وظیفه وجدانی و دینی و شرعی خود می‌دانند پیغام داده و حتی خود بنده در نیویورک با وزیر خارجه عراق مستقیماً صحبت کرده و او را به حسن نیت دولت ایران مطمئن ساختیم مشروط بر این که دولت جدید عراق هر چه زودتر در فکر اصلاح روابط خود افتاده و مشکلات و اختلافات قدیم را به نحو صحیحی حل و فصل نماید.
در مواقع عدیده که رادیو و مطبوعات ایران از رادیو و مطبوعات عراق به حق گله‌مند بودند حملات بدون دلیل و علت آنها را جواب می‌گفتند این بنده آنها را به حکم وظیفه آنها را به سکوت و سلم و بردباری توصیه می‌کردم و به حق اعلیحضرت همایون شاهنشاهی نیز همین رویه را تأیید و تأکید می‌فرمودند زیرا اساس سیاست صلح و دوستی ایران همیشه بر آن است که با تمام ملل جهان بخصوص با همسایگان به دوستی و برادری رفتار کرده و اختلافات خود را به طریق مسالمت حل و فصل نماید (صحیح است) متأسفانه اولیاء دولت عراق به این همه ابراز حسن نیت استقبالی که باید نکردند و حل مشکلات سرحدی و حکومت اداره شط‌العرب را که خار راه فیمابین بوده به مماطله و دفع‌الوقت گذرانیدند و حکم سوئدی بی‌طرف که دولت عراق خود قبول کرده بود برای اجرای نقشه سرحدی و تطبیق بر قراردادهای مصوبه فیمابین همچنان بلاتکلیف گذراند تا این اواخر که متأسفانه نغمات جدیدی ساز کرد و بعضی از جراید و مطبوعات عراق رویه تند و خشتی پیش گرفته و به برادران ایرانی خود اسائه ادب و احیاناً حق‌شکنی می‌نمایند. ما در امور داخلی و سیاست خارجی عراق ابداً مداخله‌ای نکرده و نمی‌کنیم نمی‌دانم چرا آنها به خود حق می‌دهند که در امور داخلی و سیاست خارجی ما مداخله نمایند؟! (دکتر بینا- تحت تأثیر هستند) متوجه نیستند تظاهراتی که بر علیه ایران در بغداد اجازه داده می‌شود شایسته دولتی که خود را مسلط بر اوضاع می‌داند نمی‌باشد (صحیح است) دولتی می‌تواند دعوی استقلال و آزادی نماید که استقلال و آزادی دیگران را محترم بشمارد.
در همین احوال آقای وزیر خارجه عراق که من آن را مرد دانشمند و متینی دیدم با کمال تعجب مشاهده کردم که ابلاغیه‌ای به نفع شیخ غاصب بحرین که مدعی حکومت آنجا است صادر کردند (جمعی از نمایندگان- باطل است) و توجه نفرمودند که مقالات و بیانات و داد و فریاد در برابر محاکم حقوق و عدالت عمومی نفی حق یا اثبات باطل را نمی‌کند (صحیح است) اگر ما در بحرین به موجب اسناد متقن حق حاکمیت داریم جواب ما را باید در محکمه بگویند نه در صفحات جراید و ابلاغیه‌ها (صحیح است) اما نمی‌دانند آنها همه به نفع همان امپریالیزمی است که آنها دم از خصومت آن می‌زنند و ندانسته آلت دست آن می‌شوند (صحیح است- صحیح است).
ترسم نرسی به کعبه‌ای اعرابی کاین ره که تو می‌روی به ترکستان است (احسنت- احسنت).
به هر حال با کمال تأسف ملاحظه کردیم وضعیت فعلی در عراق بسیار آشفته و منقلب است و ما به خوبی می‌دانیم که جراید و دسته‌جاتی به دشمنی و مخالفت ایران تظاهر می‌کنند که نماینده اکثریت ملت عراق نیستند و از مقامات معلمینی دستور می‌گیرند و به دسته‌جات خاصی منتسب می‌باشند (صحیح است) و صحیح نیست که ما ملت و دولت عراق را با سنگ آنها در یک میزان بگذاریم (صحیح است) و ما می‌دانیم همان‌طور که ما ملت عراق را دوست و عزیز و محترم می‌داریم. ملت عراق نیز باطناً و ظاهراً با ایران و ایرانی‌ها دوست و برادر و مهربان هستند.
امیدوار به خداوند هستیم که دولت عراق استقرار و ثباتی حاصل کند (انشاءالله) و این تندروی‌ها را که اجازه داده‌اند موقوف خواهند کرد و به دام سیاسی که دشمنان در مملکت آنها نهاده‌اند نخواهند افتاد (انشاءالله) (دکتر بینا- افتاده‌اند) و بالاخره راضی نخواهند شد که صفا و صمیمیت تاریخی ما با آنان مبدل به کدورت و تیرگی شود.
بنده در اینجا از ملت ایران استدعا دارم که چون فعلاً عراق دستخوش تحول و کشمکش است و می‌رود که از وضعی به وضعی دیگر منتقل شود با نظر صبر و حوصله در اوضاع آن کشور نگریسته و امیدوار باشیم که این تب و تشنج اجتماعی که در اثر انقلاب قهراً روی داده به زودی مرتفع شده سلامتی طبیعی و سحت عادی حاصل کند و به زودی ما موفق شویم که دیگر بار برادروار با یکدیگر زندگانی کنیم. در خاتمه این بنده به نمایندگان معظم و مطبوعات محترم اطمینان می‌دهم که دولت شاهنشاهی کاملاً بصیر و به دقت مراقب اوضاع است (احسنت) و از اقدامات لازمی که انشاءالله منتهی به رفع بحران خواهد شد ذره‌ای دریغ نکرده و نخواهد کرد (احسنت- احسنت) منتهی ذکر جزییات اقداماتی که به عمل آمده و می‌آید فعلاً ضرورتی ندارد و امیدوارم که در گزارش‌های بعدی آنها را به عرض برسانم (احسنت- احسنت).
۱۳- بیانات بعد از دستور آقای پروفسور اعلم
نائب رئیس- چون چیزی فعلاً در دستور نداریم مطابق تبصره ۲ ماده ۶۶ آئین‌نامه بیاناتی که دارند می‌توانند ده دقیقه بفرمایند آقای پروفسور اعلم بفرمایند.
پروفسور اعلم- بنده لازم می‌دانم از ریاست مجلس شورای ملی و آقایان نمایندگان محترم تشکر کنم که اجازه دادند که چند کلمه‌ای به عرض آقایان محترم برسانم، قبل از ورود در مطلب پیغامی دارم به آقایان نمایندگان محترم از طرف نمایندگان مجلس شورای ملی ایتالیا در شرفیابی که در خدمت بندگان اعلیحضرت همایونی داشتم چون بنده وکیل مجلس بودم و جزو دوستاران ایتالیا در مجلس بودم از من خواهش کردند که دوستی و علاقه آنها را به نمایندگان و ملت ایران به عرض آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی برسانم (نمایندگان- متشکریم) امیدوارم که نمایندگان مجلس ایتالیا عنقریب به ایران بیایند و از نزدیک دوستی خودشان را با ما محکم‌تر کنند، مسافرت اعلیحضرت همایون شاهنشاهی که بنده افتخار مسافرت در رکاب ایشان را داشتم به قدری نافع برای ایران بود که جناب آقای وزیر خارجه حق مطلب را ادا فرمودند و به عرض مجلس رسانیدند استقبالی که ملت ایتالیا و دولت ایتالیا از شاهنشاه کردند که بیش از چندین مرتبه خط زنجیر پلیس را شکافتند برای این که از نزدیک شاهنشاه را زیارت کنند و به قدری احساساتشان شدید بود که ما خودمان را بین ملت خودمان تصور می‌کردیم نه بین یک ملت غریب و دور بلکه بین یک ملت دوست و نزدیک و واقعاً هم‌عقیده خودمان را پیدا کردیم، بنده به نام ملت ایران از ملت ایتالیا تشکر می‌کنم (صحیح است) از نطق‌هایی که شاهنشاه در مجالس فرمودند مخصوصاً در نطقی که در جواب رئیس‌جمهور ایتالیا فرمودند نکاتی را فرمودند که گمان می‌کنم که چون کلام ملوک ملوک کلام باشد این فرمایشات جواب تمام شایعات و حتی جواب بعضی تذکاریه‌ها را داد، شاهنشاه فرمودند ما با هیچ دولت و ملتی سر جنگ نداریم (صحیح است) ما فقط برای تعالی و ترقی ملت خودمان داریم کوشش می‌کنیم و در این راه از هیچ کوشش و از هیچ فداکاری دریغ نخواهیم کرد (صحیح است). گمان می‌کنم که این یک جواب کامل و جواب منطقی باشد برای تمام گفتگوهایی که می‌شود (مهران- این حق مسلم هر ملتی است) همان‌طوری که جناب آقای وزیر خارجه فرمودند.
مسافرت اعلیحضرت همایونی پنج روز در ایتالیا رسمی بود و بعد ما رفتیم به میلان و تورن و در آنجا هم مسافرت شاهنشاه به طور غیررسمی ادامه پیدا کرد استقبال مردم میلان این شهر صنعتی و آن شرکت نفت ایتالیایی که در میلان متانوپلیس را ایجاد کرده که واقعاً یک شهر نمونه و یک شرکت عجیب و پرقدرتی است و ما امیدواریم که این شرکت در ایران با این معاهده‌ای که بسته مقام بسیار مطلوبی برای ملت ایران و ملت ایتالیا به بار بیاورد (انشاءالله) بعد از تورن و دیدن کارخانه‌های فیات ما به ونیز رفتیم ولی نکته‌ای که باید عرض کنم این است که در نتیجه این مسافرت ملت ایتالیا ملت ایران را آن‌طور که باید و شاید شناخت و حتی یکی از اشخاص بزرگ ایتالیا به بنده گفت که شما باید خوشبخت باشید که یک چنین رهبری و یک چنین رئیس مملکتی دارید (صحیح است) من به ایشان جواب دادم ما نه فقط خوشبختیم بلکه مفتخریم که یک همچو رئیس مملکتی داریم (دکتر وکیل- شاهنشاه بفرمایید) ببخشید شاهنشاهی داریم (صحیح است) این رئیس مملکت و شاهنشاه ما نه فقط یک رئیس مملکتی است بلکه وارد بر قلوب فرد فرد ایرانیان است و بر قلوب فرد فرد ایرانیان حکومت می‌فرمایند و این علاقه ما است به شاهنشاه، در سویس شاهنشاه قدری کسالت پیدا کردند این نکته را به عرض برسانم ما اطبا حتی اطبای سویس به عرضشان رساندیم که باید استراحت کنید چون زکام هستید با حالت زکام حرکت با هواپیما خطرناک است شاهنشاه فرمودند به هیچ قیمتی حاضر نیستم که ۲۱ آذر در بین ملتم نباشم (احسنت) این فرمایش شاهنشاهی است که خود ۲۱ آذر را به وجود آورده و در نتیجه تدبیرش ملت
شجاع ایران غاصبان را بیرون کرد این شاه است که بر قلوب ما حکومت می‌کند، خطر را قبول کردند و در روز ۲۱ آذر در اینجا بودند وقتی که یک ملتی یک چنین رهبر و شاهنشاهی دارد اجازه نمی‌دهد هر که باشد نسبت به مقدسات این مملکت به هر نحوی از انحا باشد توهین بکند مرگ یک بار شیون یک بار، ما از اینها نمی‌ترسیم، آنهایی که می‌روند آن پس‌افتاده‌ها آن قی شده‌های این مملکت را جمع می‌کنند برای این که توهین به مقدسات ملی ما بکنند باید بدانند عملی می‌کنند که ممکن است به کلی روابط ما با آنها قطع شود، (صحیح است) اگر به ما احترام می‌گذارند باید ثابت کنند مقدسات ما را محترم بشمارند دوستی یک طرفه نمی‌شود ما ثابت کردیم که دوستیم آنها هم باید ثابت کنند که دوستند، عده‌ای از اینجا فرار کردند و در آنجا جمع شدند (رامبد- آقای وزیر خارجه به تکمیل فرمودند) اجازه بفرمایید که بنده هم مکملش را عرض کنم، این است که بنده با وجود فرمایشات آقای وزیر خارجه که صبر می‌کنیم با همین تذکر به ملت عراق، ملت دوست ما که خودش را دوست ما می‌داند این تذکر را بدهم که آقا به مقدسات ما احترام بگذارید و دوستی ما را برای خودتان که شاید خیلی غنیمت باشد نگهدارید (احسنت).
۱۴- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
نائب رئیس- دستور جلسه آینده استخدام معلمین برای دانشکده‌های شهرستان‌ها و شور اول لایحه دولت راجع به استخدام معلمین و تکمیل کادر آموزشی مدارس فنی و کشاورزی و یک لایحه راجع به استخدام است جلسه را ختم می‌کنیم و جلسه آینده روز سه شنبه ۲۵ آذر ساعت ۹ صبح خواهد بود.
(مجلس بیست دقیقه قبل از ظهر ختم شد)
نائب رئیس مجلس شورای ملی- عماد تربتی