مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ بهمن ۱۳۳۳ نشست ۹۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیمهای مجلس | قوانین برنامههای عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهیهای رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۸
جلسه ۹۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۱ بهمن ماه ۱۳۳۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورتمجلس
۲- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای مرآت اسفندیاری
۳- سؤال آقای مهندس اردبیلی راجع به طرد مستخدمین خائن و عمران و بازگشت اهالی شهرستانها و جواب آقای معاون نخستوزیر
۴- سؤال آقای عمیدی نوری راجع به حقوق معلمین و جواب آقایان وزیر دارایی و وزیر فرهنگ
۵- سؤال آقای اردلان راجع به عوارض چای و جواب آقای معاون بازرگانی وزارت اقتصاد ملی
۶- جواب آقای وزیر دارایی در مورد سؤال آقای کریمی راجع به بدهکاران مالیاتی بیش از پانصد هزار ریال
۷- تقدیم سه فقره سؤال به وسیله آقایان: شیبانی- خلعتبری و دکتر جزایری
۸- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون اقتصاد ملی راجع به تحصیل اعتبار از دولتین آمریکا و انگلستان
۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس دو ساعت و ده دقیقه قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورتمجلس
رئیس- صورت غائبین جلسه پیش قرائت میشود
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه آقایان: دکتر عمید، مرتضی حکمت، مشایخی، دکتر مشیر فاطمی، اورنک، عبدالرحمن فرامرزی کریمی، سلطانی، امامیخویی،
غائبین بیاجازه- آقایان: اریه- سرمد- کیکاوسی
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه آقایان: غضنفری، خلعتبری، تربتی، امیرتیمور کلالی، احمد صفائی، سنندجی صفاری، برومند، جلیلوند، دولت آبادی، پیراسته، معینزاده، سعیدی، میراشرافی، دکتر وکیل، خاکباز، ایلخانیزاده، اخوان، بهادری،
دیرآمدگان و زودرفتگان بیاجازه آقایان: دکتر حمزوی- کینژاد- مهندس ظفر- کاشانیان- دهقان- دکتر پیرنیا- نقابت.
رئیس- نسبت به صورتمجلس نظری نیست؟ آقای صدقی
صدقی- عرض کنم در صورتجلسه نوشته شده که یک نفر در زندان مصدق با سپهبد زاهدی ملاقات کرده و آن آقای مکی بود و ملاقات هم برای این بود که پیشنهادی از طرف آقای دکتر مصدق که مبنی بر این بود که سفارت کبرای ایران را قبول کنند بدهد بنده با تأیید این که مکرر از طرف آقای دکتر مصدق به تیمسار زاهدی پیشنهاد شده بود که سفارت را قبول کنند این اظهارات را تکذیب میکنم برای اینکه بنده و آقای صادق نراقی آن جلسه حضور داشتیم و چنین سؤال و جوابی نشد
رئیس- آقای پورسرتیپ
پورسرتیپ- پیشنهادی است به امضای قریب بیست و دو سه نفر از آقایان راجع به اینکه اضافه اعتبار وزارت کشور را امروز در دستور بگذارند
رئیس- اینها را در دستور که وارد شدیم لطف کنید. در صورتمجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورتمجلس جلسه قبل تصویب شد
۲- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای مرآت اسفندیاری
رئیس- آقای مرآت اسفندیاری
مرآت اسفندیاری- سؤالی است از وزیر فرهنگ راجع به اجرای قانون حقوق معلم که تقدیم میکنم
رئیس- آقای غضنفری
غضنفری- عدهای از کارمندان وزارت دادگستری عریضهای دارند که تقدیم مقام ریاست میکنم
۳- سؤال آقای مهندس اردبیلی راجع به طرد مستخدمین خائن و عمران و بازگشت اهالی شهرستانها و جواب آقای معاون نخستوزیر
رئیس- لطف بفرمایید. سؤالات مطرح است. آقای مهندس اردبیلی
مهندس اردبیلی- سؤالی که بنده از دولت کردهام (جمعی از نمایندگان- بلندتر بفرمایید) و تصور مینمایم تمام آقایان با من همعقیده میباشند و در این سؤال خدا را گواه میگیرم که جز انجام وظیفه نمایندگی و بدون ریب و ریا بود میخواهم دولت را متوجه معایب کار نموده و در این امر حیاتی که بقای کشور بسته به آن است ارشاد نمایم و منظوری نداشته و ندارم (احسنت) این سؤال بسه قسمت متمایز تقسیم میشود:
اول- دولت نسبت به طرد دزدان و رشوهخواران و خائنین از دستگاه دولتی (اعم از وزارتخانهها و ادارات چه تصمیمیگرفته)
دوم- راجع به عمران و آبادی شهرستانها چه اقدامی شده
سوم- نسبت به برگرداندن اهالی شهرستانها به شهرهای خود چه امتیازی قائل شده
در قسمت اولی به طوری که آقایان محترم میدانند این سؤال در ششم تیرماه بوده و در این مدت باید اذعان نمود که نسبت به مأمورین دزد و خائنین آذربایجان اقدام کرده و از این منطقه حساس این کرکسها را دور ساختهاند وعده باقیمانده انتظار داریم آنها را نیز بزودی بردارند و باید این مأموریان که به آذربایجان رفتهاند و مورد اطمینان دولت میباشند متوجه شوند که به هر نحوی شده به اصلاح ادارات و مأمورین زیر دست خود بپردازند و بدانند که ایشان خادم ملت هستند و باید رویه خادم و مخدومی را مراعات نمایند من شخصاً معتقد هستم که در دستگاه دولتی اشخاصی با ایمان و شریف و درستکار مثل دکتر مؤید حکمت معاون وزارت بهداری و امثال ایشان به قدر کافی وجود دارد و شاید اگر توجه خوبی بشود دولت میتوان د با تشویق از وجود آنها استفاده کاملی بکند و در مقابل اشخاص بدسابقه و دزد نیز وجود دارد که عمده سبب خرابی وزارتخانهها و ادارات دولتی شدهاند و شاید دولت هم از سابقه آنها بهتر اطلاع دارند و عده زیادی از آنها ظاهراً مورد تعقیب دستگاههای قضایی هستند ولی باطناً مشغول کار خود میباشند و اگر به سوابق امر دقت شود صدی پنجاه بودجه مملکتی بدون شک به جیب این قسم دزدان میرود
۱- من این عرایض را میکنم و در صورتجلسه مجلس ضبط میشود اگر اقدام نشود روزی خواهد رسید که مشاهده خواهند کرد عواید نفت نیز از بین رفته و قرضی هم که شده به هیچوجه صرف عمران و آبادی نشده چیزی که برای ملت ایران باقی مانده تنها قرض سنگین است و بس و الّا اگر اصلاحات اساسی بشود و این قسم اشخاص برکنار شوند و جلو حیف و میلها گرفته شود قرض نمودن هم مانعی نداشته نفع بیشتری عاید مملکت میگردد. به عقیده من دولت خدمتگذار به هر نحوی شده قبل از اقدام به هر کار تولیدی و یا عمرانی باید آنها را بیرون بریزد و از شر آنها ایمن شود آیا میدانید چرا دولت در تمام کارهایی که انجام میدهد ضرر میبیند تاجر خوب که ضرر نمیکند صنعتگری که اصلاً ضرر ندارد این قسم مأمورین هستند که مشکلاتی برای دولتهای وقت فراهم مینمایند در این باب امیدوارم اقدامات اساسی به عمل آید.
قسمت دوم عمران شهرستانها- لابد آقایان محترم ملاحظه میفرمایند و از حوزههای انتخابی اطلاع دارند در قسمت عمران و آبادی شهرستانها توجهی نشده تمام راهها خراب است برق وجود خارجی ندارد تلفن به شکل عهد اختراع است آب نیست زندگی مشکل شده کار وجود ندارد و همه سیلآسا به تهران هجوم میآورند و اگر یک مشت اشخاص نجیب و صبور خداشناس و با ایمان در شهرستانها باقی ماندهاند انتظار دارند که دولتها به ایشان ترحم نموده و از این منجلاب بدبختی نجات دهند.
قسمت سوم- دولت نسبت ببر گرداندن اهالی به شهرستانها چه امتیازی قائل شده آقایان محترم توجه فرمایید تاجر یا هر شخص عادی هر کجا که رفاه و آسایش و زندگی و سهولت در امر تجارت و غیره وجود داشته باشد بالطبع به آن محل خواهد رفت در تهران که میشود گفت تمام شهرستانها را خراب و تهران را آباد کردهاند تمام وسایل تجارتی و عمرانی و تولیدی و غیره موجود است کمیسیون ارز در تهران بانک ساختمانی در تهران بانک رهنی در تهران و همچنین بانکهای کشاورزی و بازرگانی و پارس و بانک صادرات معادن واردات بانک چه و چه تماماً در تهران تمرکز یافته و اگر دو سه بانکی مثل کشاورزی و رهنی و ملی در شهرستانها اسماً وجود دارد خودشان در شهرستانها دایر هستند ولی اعتبارش در تهران است (صحیح است) پولی در شهرستانها وجود ندارد من شنیدهام که ۷۵ درصد سرمایههای بانکها در تهران مصرف شده و اگر هم باشند به قدری مشکلاتی فراهم مینمایند که قرض کننده پشیمان میشود و یا نصف قرض مورد تقاضا به دستش نمیرسد و علاوه بر بانکهای موجود در مرکز هزاران امتیازات در تهران وجود دارد که مردم شهرستانها از استفاده آن محروم میباشند و این اجحاف به قدری بیرحمانه است که حتی مأمورینی دولت حاضر نیستند به شهرستانها که فاقد زندگی و کار میباشند بروند و کارها که تماماً در تهران تمرکز یافته و همه اذعان به این امر دارند به طوری که اغلب مأمورین مرکزنشین ساعت ده مشکل ساعت نه در سر کار حاضر میشوند و ساعت ۱ باز هم مشکل ۲ از وزارتخانه و ادارات و بنگاههای دولتی خارج میشوند و بعد از ظهر و صبحها دنبال کارهای شخصی میروند حتی از یک نفر مأمورینی عالیرتبه شنیدم قسم میخورد که مأمورینی داریم که در بیرون معامله خرید و فروش اتومبیل و هزاران کارها مینمایند و از دولت هم حقوق میگیرند و علاوه بر این فرصت وقت، دولت به مأمورین مرکزنشین خانههای ارزانقیمت و خوار و بار به قیمت تمام شده و پوشاک و هزاران امتیازات قائل است که بکلی مأمورین شهرستانها محروم میباشند با این وضع کدام دیوانه حاضر میشود به شهرستانها که به گورستان تبدیل شده برود مادامی که دولت بین شهرستان نشینها و مرکزنشینها فرق زیادی قائل بشود و وسایل راحتی آنها را چه از حیث مأمورین و مجازات خاطئین و چه از حیث امنیت قضایی و امتیازات بانکی و تسهیل در امر تجارت و فراهم نمودن وسایل کشاورزی و غیره و غیره فراهم نکند به هیچ اصلاحی امیدوار نیستم و انتظار دارم به طوری که اطلاع یافتهام دولت پروژههای عمرانی و تولیدی را به اسرع وقت از مرحله حرف به عمل آورده و این بدبختی را از مملکت و ملت ستمدیده براند. موضوع دیگری که فراموش کردم عرض نمایم اتومبیلهای دولتی است که در غیر ساعات و سرویس کار در تفریح گاهها و غیره از آنها استفاده میشود آقایان دولت چقدر ارز میدهد تا اتومبیلهای آخرین سیستم به مأمورین داده شود که غیر ساعات دولتی سوار شوند و به ریش مردم بخندند و بازرسی نخستوزیری نمیدانم چکار میکند و چرا جلو اینها را نمیگیرد این یک عرض بنده است عرض دیگری هم که داشتم این است اهالی کوی فرحآباد شاه که آن روز هم خدمت آقای فولاوند عرض کردم که اینها ساکن جاده شاهزاده عبدالعظیم هستند، اینها از حیث امنیت بسیار در مضیقه هستند به امنیه میگویند میگوید امنیت اینجا مربوط به من نیست و مربوط به شهربانی است، شهربانی هم میگوید مربوط به من نیست و مربوط به ژاندارمری است، آب ندارد، برق ندارد و دود کارخانههای آجرسازی هم واقعاً آنها را بیچاره کرده است و ضمناً هم جناب آقای وزیر فرهنگ ۲۸ خانه در همان کوی فرحآباد به معلمین شما واگذار شده و متأسفانه میگویند که تا یک متر دیوارها مرطوب است به علاوه دیوارها شکست شده و سقفها هم تماماً ترک خورده خواهش میکنم که به عرایض آنها توجه بفرمایید و عرایض آنها را تقدیم مقام ریاست مینمایم و یک عریضه دیگری هم هست که تقدیم مقام ریاست میکنم و خواهش میکنم به آنها توجه بفرمایید.
رئیس- آقای معاون نخستوزیر
معاون نخستوزیر (فولاوند)- جناب آقای مهندس اردبیلی چندی قبل سؤالی از دولت فرمودهاند که دارای قسمتهای مختلفی بود و خوشوقتم که جناب ایشان که یکی از نمایندگان واقعاً خوب مملکت هستند در قسمت اول اصلاحات، از اقدامات دولت به خصوص راجع به آذربایجان تمجید فرمودند (صحیح است) همینطور که میفرمایند، دولت هم نسبت باستان آذربایجان و هم استانهای دیگر توجه مخصوص برای عمران و آبادی داشته است و یکی از مأمورین لایق و شریف خودش را که آقای گلشائیان باشد (صحیح است) به استانداری آذربایجان مأمور کرد و انشاءالله با مساعدت آقایان استاندار آذربایجان بتواند اگر مأمورین بدی هم در آن استان هستند آنها را از کارها طرد کنند و خدمات لازم باستانی که آقای اردبیلی نماینده آنجا هستند بنمایند قسمت دوم سؤال نماینده محترم چنین است که راجع به شهرستانها و واگذاری قسمتی از اختیارات به شهرستانها و آبادی و عمران آنها چه تصمیمیگرفتهاند البته تصدیق میفرمایند که این سؤال خیلی روشن نیست و برای دولت معلوم نشد که نماینده محترم منظورشان از دادن اختیارات به شهرستانها چه نوع اختیاراتی بود البته اختیارات انجمنهای شهرداری و از آن قبیل که در کمیسیونهای مجلس هست و انشاءالله با تصویب کمیسیونهای مجلسین از این قسمت اختیار به اهالی شهرستانها داده خواهد شد و البته اگر پیشنهاد دیگری هم در این قسمت دارند بفرمایند قطعاً مورد توجه دولت قرار میگیرد. قسمت سوم از سؤال بدین مضمون است راجع به مراجعت اهالی شهرستانها به شهرها چه امتیازاتی قائل شدهاند و اگر اقدامیدر مقابل مطالب بالا نکردهاند چه پروژهای تهیه شده است؟ البته نمایندگان محترم تصدیق دارند که این دولت روزی که زمام امور را در دست گرفته است برای پرداخت حقوق مستخدمین خودش معطل بوده و با کمال دقت اقداماتی شده است که هم مالیاتها نسبت به سالهای پیش بهتر وصول شده و هم توجه خارجیان را نسبت به این مملکت جلب کردهاند و هم این اعتباری که فعلاً لایحهاش در مجلس مطرح است تحصیل شده موضوع نفت و ارزی که از نفت تحصیل میشود تمام برای این است که در مملکت عمران و آبادی بشود که انشاءالله ولایات هم شبیه به تهران بشود و مردم هم راحت شوند و این مأمورین ناصالح را هم همیشه بازرسی نخستوزیر تعقیب کرده و بنده هم خواهش میکنم که اگر مأمور به خصوصی هم مورد نظر باشد بفرمایند تا دستور تعقیب آن مأمور را بدهیم. به هر حال افکار و نیات نماینده محترم مورد نظر دولت بوده و هست و انشاءالله همانطوری که نیت شماست دولت اقدام خواهد کرد خلاصه این سؤال خیلی کلی بود و ما نتوانستیم تعیین کنیم که چه چیز مخصوصی را نماینده محترم میخواهند تا راجع آن قسمت جواب تهیه کنیم این بود که بنده هم به طور کلی جواب عرض کردم.
رئیس- آقای مهندس اردبیلی
مهندس اردبیلی- به طوری که عرض کردم از قسمتی از پروژههای دولت اطلاع کامل دارم راجع به واگذاری اختیارات به شهرستانها بنده هم در آن کمیسیونی که قانون انجمن شهرداریها مطرح است شرکت کردم و وقتی که آن قانون به موقع اجرا گذاشته شود نظر بنده هم تقریباً تأمین میشود و اما راجع به اختیارات
که فرمودند عرض میکنم که جناب آقای وزیر فرهنگ هم وعدهای فرمودند، یکی اختیارات فرهنگی است که بایستی به هر نحوی شده است اختیارات فرهنگی به شهرستانها واگذار شود بنده مدتی است که داد میکشم و از آقای وزیر فرهنگ تقاضا میکنم مخصوصاً از جناب آقای وزیر دارایی که قسمت مالی دانشگاه تبریز را مستقل بفرمایند دانشگاه تبریز به اندازه محدود شده که حتی برای خرید یک قلم بایستی از دولت و از مراکز کسب اجازه بکند در قسمت مالی اجازه بفرمایید که اختیارات مالی اقلاً به دانشگاه تبریز داده بشود اگر اختیارات فرهنگی را به شهرستانها بدهند خیلی ممنون میشویم. دوم اختیارات بهداریست بهداری و اختیار بهداری هر شهرستان بایستی به خود آن شهرستان داده شود. نمیدانید چقدر اشکال است، آن روز جناب آقای بهادری اینجا فرمودند که از میانه پنج هزار تومان پول فرستادهاند برای فرستادن دو او از بنگاه دارویی عوض فرستادن پنیسیلین او را ماشین و داروهای دیگر مقداری سولفات دو سود و پنبه فرستادهاند و میگفتند همه آنها که فرستادهاند صد و پنجاه تومان ارزش ندارد. موضوعی که از همه بیشتر اهمیت دارد اختیارات کمیسیون ارز است که بنده شخصاً هم نوشتم به جناب آقای نخستوزیر مادامی که کارهای کمیسیون ارز به شهرستانها واگذار نشده یعنی به مرکز شهرستانها واگذار نشود این یک مشکل خیلی بزرگی برای تجار است، با این نوساناتی که امروز در ارز در دنیا هست در قسمت تجارت هر تاجر آذربایجانی اگر بخواهد مشکل کمیسیون ارز خودش را حل بکند اقلاً یک هفته وقت لازم دارد ولی تاجر تهرانی میتواند در پنج دقیقه مشکل خودش را رفع بکند چطور که در سابق کمیسیون ارز را بانک ملیهای محل اداره میکردند و احتیاج بکسب اجازه از مرکز نبوده من خواهش میکنم از دولت که به این امر حیاتی توجه بفرمایند و یکی هم موضوع اتومبیلهای دولتی است که خیلی استدعا کردم که این مورد توجه ملت است بایستی جلو اینکار گرفته شود که غیر سرویس دولتی کار نکنند و جلو آنها گرفته شود این ملت بیچاره است و اینها تماماً طلاست که در خیابانها دارند میچرخانند اینها که سرویس دولتی هستند بفرمایید که جلو اینها را بگیرند و یکی هم بفرمایند از دوره دولت سابق چند دستگاه از این اتومبیلها خریداری شده است برای ادارات خواهش میکنم توجه بیشتری بفرمایید بنده دیگر عرضی ندارم.
۴- سؤال آقای عمیدی نوری راجع به حقوق معلمین و جواب آقایان وزیر دارایی و وزیر فرهنگ
رئیس- آقای عمیدی نوری
عمیدی نوری- سؤال بنده شاید از چهار ماه پیش بود و راجع به عدم اجرای قانون حقوقی معلم بود به نظر بنده یکی از بهترین قوانینی که در اولین جلسات مجلس شورای ملی گذشت مخصوصاً توجه به حال آن معلم بیچارهای بود که در قراء و قصبات با ماهی صد تومان یا ۷۰ تومان یا ۸۰ تومان زندگی میکند که شاید مجلس شورای ملی اولین لایحهای که گذراند حقوق معلم بود که گفت علیالسویه در تمام کشور معلم کمتر از ۲۵۰۰ ریال در ماه نباید حقوق بگیرد (صحیح است) و این از بهترین قدمهای مجلس شورای ملی بود (صحیح است) و بنده این جا مقتضی میدانم که اظهار بکنم که پیش از افتتاح مجلس هجدهم دولت حاضر با تصویبنامه و به صورت پاداش پارسال در همین موقع برای ۳ ماه برحسب پیشنهاد جناب آقای جعفری و توجه مخصوص آقای نخستوزیر که بنده خودم شاهد بودم که همینطور که جناب آقای دکتر امینی میفرمایند که وزیر دارایی باید خسیس باشد ایشان آنجا پافشاری میکردند و میگفتند ما پول نداریم و حق هم داشتند من در هیئت دولت شاهد بودم که آقای نخستوزیر میفرمودند که پولش را من تهیه میکنم و بالاخره هم تهیه شد و ۳ ماه به عنوان پاداش دی و بهمن و اسفند به معلمین این مملکت پارسال در همین وقت پول داده شد و این تشکر برای این است که مجلس هجدهم این تصمیم را به صورت قانون در آورد و البته، باید به معلمین داده شود. اشکال بنده و سؤال بنده در این مورد یک جنبه عمومی هم دارد و آن جنبه عمومی این است که ما وقتی معتقد به حکومت پارلمانی دولت باید به تصمیمات مجلس شورای ملی احترام بگذارد (صحیح است) بنده معتقد نیستم بر اینکه اگر قانونی از مجلس شورای ملی گذشت به موجب اصل کلی هر قانونی بعد از ده روز و ابلاغ در مجله رسمی باید اجرا شود کمترین تسامح و تأخیری در اجرای قانون از طرف دولت بشود بنده ماده ۲۸۰ قانون مجازات عمومی را ناچارم از پشت این تریبون عرض کنم. ماده ۲۸۰ قانون مجازات عمومی میگوید که هر وزیری، هر مستخدم دولتی که در اجرای قانون تأخیر یا تبعیض کند منفصل ابداً از خدمات دولتی است. ما یک همچو قانونی داریم این قانون از پشت تریبون گفته میشود که آقایان وزرای دولت متوجه باشند که اینجا چند قانون تا به حال گذشته و در اجرایش تأخیر شده است یکی همین قانون حقوق معلمین است در نتیجه سؤالی که بنده کردم و اقداماتی هم که آقایان کردند و البته ما متشکر هم هستیم بعد از چند ماه تأخیر اجرای این قانون حقوق معلمین داده شده ولی هنوز که بنده اینجا عرض میکنم به طور کامل داده نشده بنده یک نامههایی از بعضی معلمین اطراف و اکناف کشور دارم آن بدبختهایی که در قراء دوردست زندگی میکنند، آنهایی که وزارت فرهنگ نتوانست به عنوان معلم استخدامشان بکند و به عنوان خدمتگذار استخدام کرد (صحیح است) اگر خاطر آقایان باشد آقای مرآت اسفندیاری اینجا تشریف دارند پیشنهاد ایشان بود مجلس شورای ملی توجه کرد که کلیه کسانی که به اسم خدمتگذار استخدام شدهاند ولی کار آموزشی میکنند یعنی معلم هستند و میروند سر کلاس درس میگویند آنها هم ۲۵۰۰ ریال حقوق بگیرند بنده خیال میکنم تصمیم مجلس شورای ملی هم همین بود یعنی ضعیفترین فردی که به عنوان معلم در اطراف و اکناف کشور تدریس میکند بایستی ماهی ۲۵۰۰ ریال بگیرد متأسفانه ما نامههایی از ولایات داریم که به این دسته اشخاص تا امروز ۲۵۰۰ ریال داده نشده و بنده این موضوع را مخصوصاً میل دارم جناب آقای وزیر فرهنگ توجه بکنند و جناب آقای وزیر دارایی هم همینطور برای اینکه قطع دارم که امروز اراده و نیت آقایان این نیست که یک چنین تبعیضی ایجاد شود (صحیح است) خدا شاهد است بنده یادم رفت یک نامهای از بابل داشتم که مربوط به یکی از دهات اطراف بابل است و یکی از آموزگاران به من نوشته است که زن من میخواهد از من طلاق بگیرد میگوید که تو به موجب قانون باید ۲۵۰۰ ریال حقوق بگیری چرا صد تومان میگیری باید من را طلاق بدهی. خدا میداند این وضع مملکت ماست. بنده معتقد هستم که تبعیض در اجرای قانون صحیح نیست و آقایان باید قانون را خوب اجرا کنند مخصوصاً نسبت به افراد ضعیف و بنده دو سه قانون دیگر را هم دیدم که تاکنون اجرا نشده یکی قانون ارز است. تعجب میکنم که مجلس شورای ملی سه ماه پیش این تصمیم را گرفت که به کلیه محصلین که در دانشکدههای خارج تحصیل میکنند اعم از اینکه دیپلم متوسطهشان از ایران باشد یا از کشورهای خارج باشد باید ارز به نرخ دولتی داده شود تا امروز که جناب آقای وزیر دارایی و جناب آقای وزیر فرهنگ اینجا تشریف دارند یک نفر از این آقایان ارز به نرخ دولتی داده نشده است و این قانون اجرا نشده در اینجا قانونی گذشت برای اعاده بازنشستگان به خدمت بعضی از وزارتخانهها این قانون را اجرا نکردند بنده نمیدانم شهرداری تهران به چه مجوزی اجرا نکرده است (یک نفر از نمایندگان- شهربانی هم همینطور) بنده رفتم در وزارت بهداری برای اعتبارات ساختمانها گفتند هنوز جناب آقای وزیر دارایی دستور ندادند ابلاغ بشود آن طرحی که خود آقایان تصویب فرمودید که کلیه اعتبارات ساختمانی گذشته تا آخر سال ۳۴ بایستی به مصارف اعتبارات ساختمانی بهداری و فرهنگ و راه برسد هنوز این قانون را دستور ندادهاند که اجرا بشود بنده از این فرصت استفاده کردم و تمنای من از آقایان وزرای محترم که البته حسننیت دارند میل هم دارند قوانین را اجرا کنند این است که فقط ماده ۲۸۰ را توجه کنند که قانون اجرا نکردنش هم جرمست.
رئیس- آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی (دکتر امینی)- عرض کنم که اصل سؤال مربوط بآقای وزیر فرهنگ است ولی خیال میکنم اگر دقت بفرمایند قسمت عمده متوجه شخص بنده است و بنده میخواستم توجه آقای عمیدی نوری را جلب کنم که جلب نظر اشخاص خارج از مجلس کار خیلی سهل و سادهای است جنابعالی دفاع از حقوق قضات میفرمایید و خیلی سهل و ساده در کمیسیونها رأی میدهید که حقوق قضات اضافه شود طرفداری از معلمین هم که میفرمایید ولی میخواستم ببینم که نسبت به سایر کارمندان بیعنایت هستید یا همین عنایت را نسبت به آنها هم دارید. نسبت به قرضه که مطرح شده است و نسبت به بودجه میخواهم این را خدمت آقایان عرض بکنم که تصمیمات مجلس مطاع و متبع و محترم است مگر در قسمت کارهای مالی که بایستی دقت و مطالعه بشود. اگر آقایان قانون وضع بفرمایند که بنده قدم یک متر بلند بشود خوب البته این مطاع هست ولی میخواهم ببینم قابل اجرا هست یا خیر؟ در ضمن کار محصلین تصویب فرمودید که آنچه محصل در خارج هست ارز دولتی ۳۲ ریال به آنها پرداخته شود خوب هیچ حساب فرمودید که بنده با این بودجه فقیر و ضعیف تفاوت این ۳۲ ریال را که باید تفاوتش را تا ۸۴ بدهم از کجا باید بیاورم بدهم؟ راجع به اعاده بازنشستگان به خدمت اشکال عمده برای این قانون این است که این بازنشستگانی که میخواهند برگردند محلشان به دیگری واگذار شده است و در این مدت هم حقوق بازنشستگی گرفتهاند باید دفعه واحده برگردانند تا یکی محلی برایشان پیدا شود (سهرابیان- برمیگردانند آقای وزیر دارایی) راجع به معلمین عرض کردم که این خیلی سهل و ساده است تمام آقایان خدمت آقایان تقاضا میکنند و آقایان هم رأی میدهند چندین
میلیارد تصویب میفرمایند ولی وقتی این میآید در خزانه که بنده میخواهم بپردازم پول نداریم که بپردازم بعد هم که راجع به بودجه شرفیاب میشوم خود آقای عمیدی نوری اولین کسی هستند که میگویند آقا چرا تقاضای قرضه میکنی؟ باید بالاخره اینها را کم کرد اینها را بیرون کرد فلان کرد، بنده میخواهم بدانم که بالاخره باید این تناقض را از میان برد یا نه؟ این دستوری که آقایان میفرمایند و ما هم بالاخره مأمور اجرایش هستیم باید قدرت و توانایی اجرایش را هم در نظر بگیریم و اگر با داشتن توانایی و قدرت ما نکردیم با در نظر گرفتن ماده فلان قانون مجازات عمومیما را مجازات کنید. بنده خدمت آقایان وعده کردم بودم که اول بهمن ماه بودجه ۱۳۳۴ را بیاورم تقدیم بکنم. الان ۲۱ روز بیست و دو روز است که از تعهد بنده گذشته و دیشب هم تا ساعت ۹ شب در هیئت وزرای بنده چانه میزدم که ببینم این را چطور تعدیل بکنیم که بودجه با کسر فاحش بنده تقدیم نکنم (نراقی- بسیار آسان است) خوب آقایان توجه بفرمایید که این اضافه اعتبارات را که تصویب میفرمایید اینها بالاخره پول میخواهد و نمیشود درآمد کشور را در ظرف یکسال پنجاه درصد بالا برد یعنی اگر توقع داشته باشند آقایان که بنده بیایم یک درآمد واهی را توی بودجه بگذارم که وصول نشود در عرض سال که خرجش هم در مقابلش مسلم هست آن وقت است که جناب آقای عمیدی نوری باید نسبت به بنده اعلام جرم بفرمایند این حقیقت را بنده عرض میکنم خدمت آقایان و این حقیقت تلخی هم هست وضع مملکت را تصور نفرمایید که این قدر خوب شده باشد که ما بتوانیم تمام این بذل و بخششها را بکنیم و مهمترین وظیفه نمایندگان مجلس شورای ملی هم رعایت و نظارت در دخل و خرج مملکت است (صحیح است) و بایستی بنده با کمک و مساعدت آقایان این بودجهها را کم و کسر بکنم وزارت فرهنگ مورد توجه همه هست میخواهم بدانم مگر وزارت بهداری مورد توجه نیست؟ اگر وزارت جنگ مورد توجه آقایان نیست مگر کارمندانی که در سایر قسمتها کار میکنند بشر نیستند همه هستند اگر همه اینها را بخواهید راضی بکنید با این درآمد غیر مقدور است. بنده هم خواستم توجه آقایان را جلب بکنم که عدم اجرای قانون در کار نیست اینها مشکلاتی است که در این کار هست.
رئیس- آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ (جعفری)- عرض کنم از توجهی که نمایندگان محترم نسبت به فرهنگیان ابراز فرموده و همیشه میفرمایند ابراز تشکر میکنم مخصوصاً از جناب آقای عمیدی نوری این قدر توجه به فرهنگ دارند که به محض اینکه قانون تصویب شد سؤال فرمودند که چرا این ۲۵۰ تومان پرداخت نشده و از ایشان بنده اظهار امتنان و تشکر میکنم و در جواب سؤال ایشان البته جناب آقای وزیر دارایی توضیحات مفصلی دادند و بنده فکر میکنم دیگر احتیاجی به توضیحات بیشتر بنده نباشد ولی بنده عرض میکنم هنوز وقتی که قانون به تصویب نرسیده بود ما با وزارت دارایی مشغول مذاکره شدیم و نامههایی نوشتیم که این قانون قریباً تصویب میشود و باید از همین حالا مقدمات کار را فراهم کنیم. یکی از نامههایی که نوشته شده است در تاریخ ۲۲ تیرماه ۳۳ است که بنده نوشتهام به وزارت دارایی که چون این قانون تصویب میشود شما اعتباراتی را تأمین بفرمایید و ابلاغ بفرمایید که ما از حالا مقدمات صدور حواله را فراهم بکنیم وزارت دارایی در تاریخ ۴ مرداد ۳۳ جواب داده که باید منتظر تصویب نهایی قانون بود باز مجدداً در تاریخ ۱۳ مرداد نوشتیم به وزارت دارایی که چون اینکار مستلزم یک اقدامات مقدماتی است و باید لیست نوشته شود و حوالجات شهرستانها تهیه شود موافقت بفرمایید که ما از همین حالا اقدام بکنیم، این را بنده از این جهت عرض کردم که آقایان نمایندگان محترم بدانند که وزارت فرهنگ و دولت در صدد اجرای قانون بوده است حتی موقعی که قانون به تصویب نهایی رسید علت اینکه تا یک ماه پیش این پول پرداخت نشد به علت مضیقه مالی مملکت بود و خود آقایان نمایندگان مستحضر هستند ولی میدانید که خوشبختانه از یک ماه قبل شروع کردیم به پرداخت ۲۵۰ تومان و در تهران برای ۹ ماه ۱۴۹۱۲۵۹۸ ریال پرداخته یعنی یک میلیون و چهارصد و نود هزار تومان و برای شهرستانها ۳۲۷۰۲- ۱۵۴۴ریال حواله کردهایم برای ۹ ماهه ما تفاوت دی ماه و بهمن و اسفند را هم ضمن لیستها در نظر گرفتیم که برای دی ماه ۱۷۰۶۳۵۱۸ ریال است و برای بهمن و اسفند ۴۰۹۱۰۳۱۶ ریال است ملاحظه میفرمایید که پرداخت این ۲۵۰ تومان اعتبار خیلی زیادی لازم داشته و وزارت دارایی با تمام مضیقه مالی که داشت و جناب آقای وزیر دارایی توضیح دارند توانسته است این پول را بپردازد و یک مقدار آن پرداخته شده و بقیه هم حواله شده است اما راجع به خدمتگزاران جزیی که مشغول آموزگاری هستند بنده میخواهم توضیحی عرض بکنم خدمت آقایان که ذهنشان روشن باشد در شهرستانها این خدمتگزارانی که مشغول آموزگاری هستند دو دسته هستند یک دسته آنها که واجد شرایط علمیمعلمین آن شهر هستند مثلاً فرض بفرمایید در شهر بابل که حوزه انتخابی جناب آقای عمیدی نوری است ما معلم را با تصدیق سیکل اول متوسطه استخدام کردیم بعد اعتبار آموزگاری تمام شد آموزگار کسر داشتیم، یک عدهای که با تصدیق سیکل اول متوسطه تقاضای شغل آموزگاری داشتند چون اعتباری نداشتیم آمدیم به عنوان خدمتگزاری جزو استخدام کردیم. این دسته از خدمتگزاران جزو که مشغول شغل آموزگاری هستند و واجد شرایط و دادای همان مدارک علمیهستند اینها از ۲۵۰ تومان استفاده میکنند. اما یک عدهای از این خدمتگزاران جزء هستند که با تصدیق ۶ ابتدایی وارد خدمت شدهاند (عمیدی نوری- چرا استخدام کردید اینها را مجلس میخواست که به آنها کمک بشود) بنده تبصرهای را که خود آقایان در این جا پیشنهاد فرمودند و به تصویب رسیده است میخوانم برای آقایان. تبصره این است آموزگارانی که هم اکنون در هر نقطه از کشور به شغل آموزگاری مشغول و واجد شرایط بوده و واجد شرایط را وزارت فرهنگ اینطور استنباط میکند که بایستی واجد شرایط علمیسایر معلمین باشد (عمیدی نوری- چرا اینها را استخدام کردید آقا؟) ماده واحده در مورد آنهایی است که از محل آموزگاری استخدام شدهاند در هر حال تفسیر قانون با خود آقایان نمایندگان است پولی هم که پرداخت بشود باین خدمتگزاران البته لازم است و ضروری است از لحاظ کمک به آنها ولی اگر برخلاف قانون باشد وزارت فرهنگ نمیتواند عمل بکند (عمیدی نوری- برخلاف قانون نیست) خود آقایان قانون را تفسیر بفرمایند اگر مفاد قانون اینطور استنباط میشود که باید به این دسته هم داده شود وزارت فرهنگ هم مضایقهای ندارد (صدرزاده- منظور همین بوده است که به تمام معلمین داده شود) (شوشتری- تفسیر کنید قانون را)
رئیس- آقای عمیدی نوری
عمیدی نوری- بنده خواستم استفاده بکنم از توضیحات جناب آقای وزیر محترم دارایی بر اینکه تصدیق فرمودند که قانون را اجرا نمیکنم، خلاصهاش این است یعنی بعد از وضع قانون را ابلاغ و اعلام به اجرا وزیر به قانون اعتراض دارد. این مسئله در مجلس باید حل بشود اصل بسیار مهمیاست که آیا قانون بعد از این که طبق آئیننامه با حضور وزیر با موافقت وزیر تصویب شد برای ابلاغ و اجرا فرستاده شد آیا برای وزیر حق استیناف و تمیز هم هست روی این قانون خیر؟ اگر همچو چیزی هست پس این مجلس شورای ملی معنی ندارد. قانون را مجلس شورای ملی وضع میکند آقایان وزرا بعد میآیند میگویند آقا من اعتراض دارم به این قانون، این صحیح نیست، این حکومت پارلمانی نیست در حکومت پارلمانی قانون باید اجرا بشود (ذوالفقاری- از کجا باید بدهد؟ شما حقوق نگیرید بدهد) (وزیر دارایی- وکیل هم نباید پیشنهاد خرج بکند) پیشنهاد خرجی نشده در قانون حقوق معلم محل پولش تعیین شد ولی در قانون دبیران گفتیم بعد از اینکه محل پیدا شد بپردازند بنده چرا راجع به قانون دبیران سؤال نمیکنم برای اینکه ما خودمان قانع شدیم که هر وقت اعتباراتی برای دولت موجود بود بپردازد اما قانون حقوق معلم محلش موجود بود جناب آقای وزیر دارایی واقعاً صحیح نیست با اینکه مرد پارلمانی هستید و بنده هم به تحصیلات و تخصصتان اعتقاد دارم وقتی میآمد پشت تریبون باید بفرمایید که من احترام به قانون میگذارم و اگر خرجی نشده موجبات دیگری داشته (وزیر دارایی- من البته به قانون احترام میگذارم) و اما راجع به ارز محصلین بنده تصور نمیکنم که موضوع ارز محصلین یک موضوعی باشد که بروید اعتبارش را ایجاد بکنید راجع به ارز محصلین خود آقای وزیر دارایی آمدند اینجا قرائت کردند که ما ۶۰ میلیون دولار پول داریم ارز داریم وقتی که ۶۰ میلیون ارز آقایان دارند از طرفی یک قانونی هست (تیمورتاش- و ضررش را هم حاضرند بکشند) (وزیر دارایی- مال مردم است) ضررش را هم حاضرند بکشند ۵۰ میلیون هم به علت ایران ضرر زدند (وزیر دارایی- کی آقا ضرر زد؟ چرا ضرر زدیم؟) ارزشان را تجار فروختند و بعد که هر دولاری هفت هشت ریال کم کردند استفاده میکنند به علاوه به موجب همان قانون صندوق بینالمللی پول تصریح شده است که دولار ۳۲ ریال است وقتی که دولار ۳۲ ریال بود من نمیدانم چرا جناب آقای وزیر دارایی نمیخواهند به کسی که در آمریکا یا اروپا درس میخواهد بخواند میخواهد دکتر بشود و در دانشگاه درس بخواند و در خدمت خودشان بیاید بهشان داده شود این هم از محل ۵ درصد ارزهای صادراتی حتماً محل دارد پس تصدیق میفرمایید که جناب آقای وزیر دارایی بیلطفی فرمودند هم محل ارز موجود است هم احتیاج ندارند بروند پول پیدا کنند عرض کردم از محل ۵ درصد (وزیر دارایی- لغو شده است) امر راجع به خدمتگذارانی که شغل آموزگاری دارند جناب آقای جعفری توجه بفرمایند که مقصود مجلس شورای ملی در حین تصویب قانون
این بود که کلیه کسانی که در حین اجرای قانون به شغل آموزگاری مشغول هستند از این قانون بهرهمند بشوند (صحیح است) این نظر مجلس شورای ملی است و این را هم بدانید که هیچ شرطی هیچ تبصرهای نمیتواند برخلاف مدلول و صریح و منظور قانون باشد (صارمی- جز آموزگار بودن) خبر آموزگار بودن اگر شما نائلید با این که اینا در تمام ایران دویست سیصد نفر بیشتر نیستند جناب آقای وزیر دارایی دویست سیصد نفر بیشتر نیستند اگر قائل هستید که اینها آموزگار هستند و مشغول درس دادن هستند فقط گناه اینها این است که پشت کوه دارند درس میدهند و نباید این حقوق را بگیرند و صدایشان بگوش کسی نمیرسد اما اگر در شهر کسی درس داد باو میدهند بنده خیال میکنم این خلاف انصاف و عدالت و نظر خود آقایان است که میبایستی بهش توجه بفرمایند و تمنی میکنم از همین نظر مجلس شورای ملی استفاده بفرمایید و دستور بدهید که به این دویست سیصد نفر بیچارهها حقوقشان داده شود درباره ارز جناب آقای تیمورتاش تذکر دادهاند از محل صدی پنج ارز صادرات که به نرخ ۳۲ ریال تهیه فرمایید و ارز محصلین را بپردازید تمام یادداشتهای نمایندگان بیشتر راجع به اجرای قوانین است و تمنا میکنم جناب آقای وزیر دارایی به قانون بیش از این توجه بفرمایند.
رئیس- آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی- عرض کنم جناب آقای عمیدی نوری یک تفاوتی که با دیگران دارند علاوه بر اینکه نماینده مجلس هستند روزنامهنویس هم هستند و از این جهت اغلب تصمیمات و تصویبنامهها را ایشان باید بخوانند و در روزنامهشان منعکس بکنند خواستم از جناب آقای تیمورتاش استدعا بکنم که به جای اینکه عصبانی میشوند مطالعه بفرمایند آن وقت این فرمایشات را نمیفرمایند اولاً ۵ درصد رز صادراتی را در شش یا هفت ماه پیش در آن آخرین تنزلی که در ارز ما دادیم این را بین بردیم برای این نمیشد هم ارز را پایین آورد و هم آن را گرفت آن را از بین بردیم تفاوت این خرید و فروش در هر دلار شد ۵/ ۲ ریال که ۸۲ ریال میخریدیم و ۵/ ۸۴ میفروختیم از این تفاوت ۵/ ۲ ریال یک مقداری ارز محصلین را باید بدهیم یک مقدار مخارج وزارت خارجه را بدهیم و سایر احتیاجات دولت را که آقایان بیاطلاع نیستند حالا تمام این تحمیلات را ما کردیم برای اینکه میخواهیم این محصلین که ارز دولتی میگرفتند بهشان بدهیم از آقایان خواهش میکنم که ممر درآمد ارزی دولت را یک مرتبه برای همیشه بفرمایند که ارز دولتی که میگویند چیست سابق یک ارزی میگرفتیم از شرکت سابق نفت که این متعلق بوده به دولت آن که مال خودش بود به هر قیمتی که میخواست میفروخت دولت آن که خریده بود یک تفاوتی رویش میکشید و میفروخت در وضع حاضر ممر ارزی دولت عبارتست از همان حق مالیاتی که از کنسرسیوم میگیریم اینکه حسبالامر آقایان داده میشود به سازمان برنامه بنده یک دلارش را هم بر نداشتهام همهاش را دادم به آقای ابتهاج و حوالهاش هم موجود است آن که مال شرکت ملی نفت است تکلیفش روشن است بنابراین دولت دیگر درآمد ارزی ندارد یا ارز تجارتخانهها است که میفروشد به تجار یا سیاحها هستند که آن هم مقدار خیلی زیادی نیست این متفرقه است بنده میخواهم تقاضا بکنم از جناب آقای عمیدی توجه بفرمایند این ۶۰ میلیون دلاری که میفرمایید این مال حسن و حسین و نقی و تقی است این را بانک ملی خریده متعلق به بانک ملی است میفروشد به حسن و حسین و تقی و نقی که وارد میکنند این از کجا توی جیب بنده رفته و آقا معلوم فرمودید که ۶۵ میلیون ریال توی جیب بنده رفته است ارزی که متعلق به دولت است و به هر قیمتی دلش میخواهد میتواند به فروشد آن دلار است که از نفت به دست میآید و از آن هم یک غازش پیش بنده نیست به هر کس بخواهیم با نرخ ۳۲ ریال بدهیم بنده باید این را از بانک ملی بخرم و تفاوتش را به ریال بپردازم (عمیدی- به خرید قانون گذشت) آقای عمیدی نوری میفرمایید قانون ملی بر همه قوانین مقدم است آن روزی که این تبصره مطرح شد آقای جعفری آنجا بودند بنده بهشان گفتم بنده زیر بار این نمیروم آقایان تصویب فرمودند به عنوان خرج بنابراین ده میلیون تومان در بودجه ۳۴ گذاشتهام برای همین تبصره و این را بنده به آقایانی که متمول هستند نمیدهم (احسنت- احسنت- آفرین) بنده کمیسیونی تعیین کردم که به وضع تمام محصلینی که در خارجه هستند که از ارز دولتی میگیرند یا در آتیه خواهند گرفت رسیدگی کنند وضع خانوادگی آنها را این را بنده اعلان خواهم کرد توی روزنامهها که اشخاصی که میخواهند ارز بگیرند و بنده باید آن را از این بودجه فقیر تأمین بکنم کیها هستند (احسنت- احسنت) فرمودید بنده به قانون احترام نمیگذارم چطور بنده به قانون احترام نمیگذارم؟ بنده جرات چنین کاری را ندارم (عمیدی- همین الان دارید میفرمایید) بنده عرض میکنم امکان اجرای قانون را در نظر بگیرید و معلوم کنید علت عدم اجرا چیست بنده عرض میکنم که اگر شما امروز آمدید یک چیزی را تصویب فرمودید بنده هم داد زدم خیر چطور ممکن است اجرا شود؟ بنده باید خدمتتان عرض بکنم که این مشکلات اجرایش در کجاست قوانین مالی مقدم بر تمام قوانین است (صحیح است) اگر محل نباشد از کجا باید پرداخت (عمیدی- قبل از تصویب قانون باید بفرمایید) گفتم و حالا هم میگویم آقایان که سازمان قضات را تصویب میفرمایید برای قضات ۲۵۰۰ تومان حقوق کردید بنده آن را باید بپردازم از کجا بیاورم بپردازم آقایان که غمخوار ملت هستید این قدر تفریط نکنید در بودجه این قدر گشادبازی نکنید اگر کردید و محل نبود حوالهاش را بنده از کجا بپردازم؟ اگر بعد آمدید به بنده اعلام جرم کردید که بدون محل پرداختهام آن وقت بنده چه میتوانم بکنم عرض کنم به خصوص قوانین مالی را وقتی میشود اجرا کرد که امکان اجرایش باشد شما اجازه بفرمایید یک قانون مالیات فوقالعاده همین چند روز میآورم تصویب بفرمایید آن وقت میپردازم (دکتر جزایری- قبل از همه چیز باید بودجه تعدیل بشود)
۵- سؤال آقای اردلان راجع به عوارض چای و جواب آقای معاون بازرگانی وزارت اقتصاد ملی
رئیس- آقای اردلان
اردلان- اینجا راجع به اجرای قانون یک صحبتهایی شد که به نظر بنده خواندن این اصول قانون اساسی که حالا بنده میخواهم بگویم یک قدری واردش میشود سؤال بنده از وزارت اقتصاد ملی راجع به مخالفت با تصویبنامهای است که برخلاف قانون اساسی و قوانین عادی ما وضع شده است برای اینکه آقایان محترم یک خرده توجه بفرمایند با اجازه آقایان یکی دو اصل از قانون اساسی را میخوانم که آقایان وزرا هم متوجه تصویبنامههای خودشان بشوند اصل ۱۸ قانون اساسی: تسویه امور مالیه جرح و تعدیل بودجه تغییر در وضع مالیاتها و رد و قبول عوارض و فروعات منوط به تصویب مجلس شورای ملی است (صحیح است) اصل ۹۴ هیچ قسم مالیات برقرار نمیشود کرد مگر به حکم قانون اصل ۹۶ میزان مالیات را همه ساله مجلس شورای ملی به اکثریت تصویب و معین خواهد نمود اصل غیر از مواقعی که قانون صراحه مستثنی میدارد (به خصوص به این نکته توجه فرمایید) به هیچ عنوان از اهالی چیزی مطالبه نمیشود اگر گفته شود این مالیات نیست عوارض است قانون اساسی میگوید هیچ چیز نباید بدون قانون از مردم ایران مطالبه شود میخواهم بگویم که بدون تصویب مجلس هیچ نوع پولی از مردم ایران نمیشود گرفت (صحیح است) بعد قانون محاسبات عمومی میگوید هیچ مالیاتی وضع و دریافت نمیشود مگر این که مجلس شورای ملی آن را تصویب و اعلیحضرت همایونی امضاء کرده باشد دوباره میخوانم توجه بفرمایید هیچ مالیاتی وضع و دریافت نمیشود مگر آن که مجلس شورای ملی آن را تصویب و اعلیحضرت همایونی آن را امضاء کرده باشد ماده ۱۲ این قانون را باید بیشتر توجه بفرمایید میگوید: جز مالیاتهایی که به موجب قانون بودجه تصویب میشود اخذ هرگونه مالیات دیگر به هر اسم و رسم که باشد ممنوع است و عمالی که امر به اخذ این قبیل مالیاتهای ممنوعه بدهند و اشخاصی که فهرست و تعرفه و اسناد آن را بسازند و کسانی که متصدی وصول آن بشوند در شمار سارقین اموال دولت محسوب شده و قانوناً تعقیب و مجازات میشوند (صحیح است) حالا در تصویبنامه دولت راجعبه عوارض چای این را هم آنتر پرانتز بینالهلالین عرض کنم که بنده نه تاجر چای هستم و با چای جز همین چند است که صبح و عصر میخورم سر و کاری ندارم (ارباب- شما وکیل مردم هستید) میخواهم عرض کنم که در این پیشنهاد نظری ندارم ولی به طور عموم عرض میکنم در تصویبنامه نوشته شده برای اعانه سیلزدگان و مساعدت به وضع عمرانی و تولیدی از هر کیلو چای ۴۵ ریال اخذ میشود درست توجه بفرمایید در صورتی که برای چای دولت حق انحصار را علیحده میگیرد سود بازرگانی را هم میگیرد و عوارض گمرکی هم میگیرد بعد آن وقت به عنوان مساعدت بامر تولیدی و عمرانی میگوید این را بگیرید بنده نفهمیدم این عملی که برخلاف اصول قانون اساسی و برخلاف قانون محاسبات عمومیاست که هر کس امر به ایصال بدهد یا هرکس وصول بکند مورد تعقیب واقع میشود چرا دولت کرده است (کاشانی- همهاش را هم اداره چای حیف و میل میکند) بنابراین اصل موضوع غلط است و نباید مورد تصدیق وزارتخانه مربوطه هم باشد ولی موضوع دیگری که بنده میخواهم عرض کنم این موضوع تغییر و تبدیل در وضع وارد کردن چای است عنوان کمک به کارخانجات چای یا باغدارها یک عنوانی است که بنده کاملاً موافقم که بایستی یک وضعی ایجاد کرد تشویق کرد کسانی که چایکاری میکنند
یا کسانی که کارخانه آوردهاند برای کارهایی که برای تهیه کردن چای میشود (ارباب- کیلویی ۲۰ ریال میدهند آقا) من اعتراضی که دارم و باید مورد مطالعه قرار بگیرد توجه به عرض بنده بفرمایید آن این است که یک مقرراتی وضع کردهاند که به این طرز ممکن است تا بهار چای وارد کنند اولاً این مقررات در شهرستانها اجرا نشد خیلی از شهرستانها تلگراف کردند اعتراض کردند التماس کردند هیچکس بهشان توجه نکرد (صحیح است) هرجا را که دلشان خواست یک جوابی دادند (کاشانی- تربیتش را هم که معلوم است چه جوری میدهند) بنده مخالف هستم این را تذکر میدهم که دولت متوجه بشود و من بعد جلوگیری کند و دیگر اشتباه نکند بعد میبینید که در این مدت یک اشخاصی چای را وارد میکنند به گمرک در صورتی که حق ورود ندارند این چایها آنجا انبار میشود (صحیح است) آن وقت یک تصویبنامهای صادر میشود که چای آزاد است آخر درست فکر بکنید تا حالا یک مقررات معینی بود که یک شخصی با آن طرز باید پیشنهاد بدهد تصویب بشود تا بتوانند چای وارد ایران بکند یک مدتی روی آن رویه عمل شد آن وقت بنده فلان مقدار چای میآورم توی گمرک میگذارم برخلاف قاعده هم هست یک دفعه میگویند آزاد حالا بنده با آزادی مطلق هم مخالف نیستم ولی با این ترتیب یک تبعیضی میشود و یک عده معینی استفاده میکنند یعنی آن کسی که قبلاً چای را بدون اجازه وارد کرده تازه هم میگویند تا آخر اردیبهشت آزاد است آن وقت عدهای که توانستهاند چای وارد کنند و استفاده بکنند دو مرتبه درش را میبندند چای گران میشود گران که شد تحمیل بکی است؟ به مردم است بنابراین این اصلاً صحیح نیست ما برای تشویق چایکار باید یک طرز معینی اتخاذ کنیم (صحیح است) اشخاصی که مطلعند نمایندگان مربوطه و نقاطی که چایکاری میشود هستند و با اطلاع آنها شاید بنده هم یک نظریهای داشته باشم ولی این مربوط به موضوع سؤال بنده نیست چون بنده همیشه میخواهم سؤال را مربوط کنم به آن چیزی که نوشتهام و آقایان میخواهند جواب بدهند بنده میخواهم عرض کنم یک دفعه بنشینند و تعیین کنند که آقا این مقدار چای مملکت ما احتیاج دارد که از خارج بیاید این عوارض معین را هم از لحاظ انحصار باید بدهد البته تا قانون لغو شده دولت حق دارد که بگوید این مبلغ را به نام انحصار من از چای میگیرم آن وقت هرکس رفت توی بانک حساب باز کرد گمرک این پولش را ازش بگیرد و برود دیگر بنده نروم شرفیاب شوم و تقاضا کنم و واسطه بگذارم تا جواز بگیرم و یا یک آدمیکه در ولایات است وقتش را ندارد وسیله ندارد زورش نمیرسد محروم شود و با این ترتیب چای به مقدار معینی به طور آزاد بایران وارد بشود و دیگر محدودیتهایی درش نشود حالا خواهش میکنم آقا به سؤال بنده جواب بدهند (کاشانی- حرف حساب جواب ندارد)
رئیس- آقای دکتر مفخم
معاون بازرگانی وزارت اقتصاد ملی (دکتر مفخم)- جواب سؤال آقای اردلان را آقای وزیر دادگستری باید بدهند برای اینکه ایشان این مقررات را پیش از بنده اتخاذ کردهاند و بنده مواجه با وضع عجیبی شده بودم چای داخلی به سرعت از کشور خارج میشد سهمیهها هم داده نشده بود هیچ کاری برای جلوگیری از چای که اجازه ندهند به طور آزاد از کشور خارج بشود نبود در صورتی که جلوگیری از صدور چای حقیقه مصلحت بود و به صلاح مردم کشور (صحیح است) اما این قسمتی که میفرمایید که این را برای چه میگیریم بنده میخواهم عرض بکنم که مجوز قانونی این را داریم در قانون انحصار بازرگانی به دولت اجازه داده است که سود بازرگانی را به هر مبلغی میخواهد زیاد کند (ارباب- به نام سود بازرگانی نبود به نام دیگری میگرفتند) و این مالیاتی هم که گرفته شد برای سیلزدگان دولت هیچ محل دیگری برای آنها نداشت و چنانچه ملاحظه میفرمایید در تصمیماتی که چند روز پیش گرفته شد این عوارض هم برداشته شد و دیگر از احدی گرفته نخواهد شد (احسنت) راجع به حمایت از باغداران و چایکاران تمام سعی ما باید این باشد که در ظرف ۵ یا ۶ سال بتوانیم خودمان را از خرید چای خارجی بینیاز بکنیم (کاشانی- نه تنها با حرف عمل هم لازم دارد) منتهی چایهایی که خیلی چایهای خوبی باشد چایهای عالی باشد مقدار خیلی کم وارد بشود تاریخ ۱۵ اردیبهشت را هم فرمودند ۱۵ اردیبهشت آن وقتی است که تازه کار کارخانهجات شروع میشود و ما در نظر داریم نقشهای که آقا در نظر گرفتهاند از همان وقت شروع بکنیم یعنی بگوییم هشت هزار تن ۹ هزار تن کشور چای لازم دارد و بیش از این نباید وارد شود و این باید بدون هیچگونه تشریفاتی هر تاجری بتواند برود در بانک ملی اعتبار باز کند و تا ۸۰۰۰ تن چای وارد ایران بشود وقتی ۸۰۰۰ تن تمام شد دیگر چیزی وارد نشود دیگر تشریفاتی نباشد و به جناب آقای کاشانی هم میخواهم جواب بدهم که هیچ سهمیهای در زمان بنده در وزارت اقتصاد ملی داده نشده و هیچ سهمیهای بنده به کسی ندادهام (احسنت)
رئیس- آقای اردلان
اردلان- برای اینکه سوءتفاهم نشود خواستم تذکر بدهم که راجع به حق انحصار چیزی علاوه نکردند اگر به حق انحصار علاوه کرده بودند تا آن موقعی که آن قانون لغو نشده بنده اعتراضی نمیکردم ولی حق انحصار معین است و این به عنوان اعانه و کمک به یک اشخاص معینی بوده است دولت حق ندارد به نام اعانه به اشخاص از مردم پول بگیرد (صحیح است) اینکه وعده میدهد برای همه آزاد بگذراند من از این بابت اظهار امتنان میکنم
۶- جواب آقای وزیر دارایی در مورد سؤال آقای کریمی راجع به بدهکاران مالیاتی بیش از پانصد هزار ریال
رئیس- آقای کریمی سؤالتان را بفرمایید
کریمی- آقای وزیر دارایی جواب بدهند بعد بنده عرض میکنم
وزیر دارایی- آقای کریمی نماینده محترم سؤالی کردند چندی پیش که صورت درآمد اشخاصی که مالیات درآمدشان بیش از ۵۰ هزار تومان بوده و وصول نشده خدمت آقایان قرائت بکنم توضیحا عرض میکنم این صورتی که من میخوانم یک قسمت عمدهاش مال ۲۵ و ۲۶ و ۲۲ و ۲۳ است مال سابق است ولی برای استحضار آقا یکی یکی میخوانم این صورت اشخاصی است که از ۵۰ هزار تومان باید بیشتر مالیات بپردازند و وصول نشده (داراب- برای کدام سنوات باید بیشتر بدهند؟) در این صورت هست ملاحظه میفرمایید: آقای علی گل محمدی شرکت کشور تور بابت ۲۵ و ۲۶ و بابت ۲۳ بابت ۲۵ و ۲۶- ۸۰/۱۳۲۷۰۱۸ ریال بابت ۲۳ ۵۰/۱۰۱۵۱ ریال- شمسالدین جلالی بابت معاملات غیرمنقول در سال ۲۲ و ۲۳ جمع بدهیش ۴۰/۱۳۰۰۳۵۳ ریال طبق حکایت پرونده مودی فاقد بضاعت و به علت کلاهبرداری زندانی و گویا تاکنون در زندان شهربانی به سر میبرد این صورت طبق پیش آگهیهایی است که صادر گردیده و مبلغی که بنده عرض کردم خدمتتان اینها به مرحله اجرایی رسیده است یک مقداری وصول شد یک مقداری لاوصول است شمس جلالی که آقایان مسبوق هستند طلبه کارهایش در تهران میگردند و خودش در زندان است
(دکتر جزایری- جناب آقای دکتر اصلاً چرا همان سال مربوطه نگرفتید که بعد به اشکال بربخورید) آقای ولادیمیر کلانتریان رئیس رستوران پالاس ۹۰/۱۶۰۰۲۰ ریال در سال ۲۳،۳۵/ ۲۵۰۵۹۱ ریال در سال ۲۴، ۵۰/ ۹۳۱۶۱ ریال در سال ۲۵ و ۲۶ در ۲۲ و ۲۳ و ۲۴ جمعاً۵۰/ ۱۲۱۵۰۴۶ ریال بدهی این شخص توضیحش این است که یک دارایی از این آدم توقیف کردهاند بعد کسی آمده مدعی شده که این اموال مربوط به این آدم نیست در مرحله اول او را ما محکوم کردیم در قسمت دوم در دست اقدام است جریان محاکمه هم از آن تاریخ تا به حال هست (کریمی- باز هم شما محکوم میشوید) شاید هم محکوم بشویم آقای یامین ناتان بابت درآمدهای مقطوع ۱۳۷۰۲۸۳ ریال مطابق آخرین گزارش آن مبلغ وصول شده است (کریمی- این نتیجهای است که بنده از این سؤال گرفتهام) مطابق رأی کمیسیون حل اختلاف کلاً به مبلغ ۸۸۸۰۰ ریال توافق و از طرف کمیسیون مزبور وصول و مفاصا حساب صادر شده است ب. م سلیمان ۱۵/ ۷۲۹۰۹۱۸۴ ریال که پیدا نشده است (کریمی- مجهولالهویه است) غلامحسین محمدی ۵۵۵۸۹۸ ریال مجهولالمکان- عزیز افراهام کبایی ۶۶۲۰۷۵۳ مؤدی به فلسطین رفته است بانواملیا کاردیلا کافه پارس ۱۲۰۵۸۵۵ ریال این را هم آقای کریمی توجه بفرمایید این ارقامی که ملاحظه میفرمایید یک ارقام قطعی نیست یک ارقامی است که وزارت دارایی تشخیص داده است بعد رفته است دنبالش ولی یک ارقامی نیست که قطعی تصور فرمایید و این یک کسی بوده است از آرتیستهای آن کافه که این مبلغ را به عنوان مالیات بر درآمد غیر مترقبه ازش مطالبه کردهاند نیامده و رفته (کریمی- چون آرتیست بوده هنوز نگرفتهاند) این هم ممکن است آقای محمد علی نصرتیان بازرگان۸۵/ ۱۲۰۹۸۷۹ ریال اقدام شده است آقای وهابزاده (دکتر جزایری- آقایان وهابزادهها که وضعیتشان خوب است) وهابزادهها خیلی زیاد هستند و ارتباطی با یکدیگر ندارند این حسن وهابزاده نمیداند کیست آقای مرتضی لاجوردی مقاطعه کار ۶۹۶۴۲۳۱۱۵ ریال که ورشکسته است آقای گرجی اوف مقاطعه کار ۱۵/۶۹۶۴۲۳ ریال شناخته نشده است کافه رستوران شمشاد ۴۵/۲۸۴۸۱۹۴ ریال یک دستگاه ماشین کادیلاک در توقیف داریم که باید حمل و حراج شود شرکت کازادما ۲۵۲۸۹۷۴ ریال شرکت منحل شده ستراک عیوضزاده مقاطعه کار ۵۵/۴۰۶۵۰۶۵۳ریال. شرکت صادرات پوست ۶۶۹۰۰۰ به وسیله دارایی تبریز وصول این مبلغ اعلام شده آقای دکتر جزایری چون پروندهاش را دیدهاند چندی پیش یک شرحی نوشته بود این یک مبلغ عمدهای مالیاتش را داده است عرض کردم این تشخیص را وزارت دارایی داده است و او چون حاضر نشده که بباید این را توافق بکند این مبلغ مانده والا مبلغ گزافی ازش گرفتهاند و اموال شرکت را توقیف کردند و معلوم شده مال دیگران بوده است این را عرض کردم که تصور نفرمایید که مبلغ کل این مبلغ بدهی واقعی است شرکت ایران و آلمان ۲۴۸۶۶۸۵ ریال- شرکت بهار۳۵/۶۵۴۶۷۰ریال- ه. ژ تفنگچیان ۵۶۳۴۸۲۸۹ ریال (دکتر جزایری- تفنگچیان هم مالیاتش را نپرداخته است؟) تفنگچیان یک قسمت مالیاتش را پرداخته است این مبلغی است که اداره دارایی تشخیص داده است- شرکت گیلان چوب۶۵/ ۱۷۲۵۲۲۶ ریال این شرکتها
اغلب ورشکست شدهاند وازبین رفتهاند. بالاسان اواکیمیان ۲۰ ر ۱۵۴۸۴۶۳ ریال. (کریمی- جمع همه را بفرمایید دیگر بیش ازاین لازم نیست) جمع کلش اینجا نیست عین صورتش را میفرستم خدمتتان اینها یک عدهای هستند بنده خواستم خدمتتان توضیح عرض بکنم برای این که واقعاً روشن بشود حالا خوشبختانه آقای مرتضی اریه اینجا تشریف ندارند یک قسمت از اینها همشهریهای اینها هستند که یا رفتهاند به فلسطین یا اینجا هستند و نمیدهند و قسمت دیگرشان یک شرکتهایی هستندکه یا ورشکست شدهاند (کریمی- یا اسمشان را عوض کردهاند) و این هیئت تصفیههایی که داریم روی هم رفته اینجا هم تصور نفرماییدکه همهاش خبط توجه مؤدی است دستگاه خود ما هم در تاریخ خودش دنبال نکرده و یک ارقام عجیب آسترونومیک درست کرده و بعد در وصولش معطل مانده است این قسمت کمیسیونهای توافق به عقیده بنده اگر مضاری داشت یک منافعی هم داشت که اقلاً دوسیههای گذشته را تصفیه میکرد که در سال بعد دیگر گرفتار این ارقام نشوند یک قسمت عمده وقتش در تمام سالهای گذشته صرف این شده است از ۲۱ و ۲۲ و ۲۳ نتیجهاش این شده است که سال ۳۱ و ۳۲ و ۳۳ که باید تمام همهشان را مصروف این بکنندکه مالیاتها را وصول بکنند اینها مانده است بنده دستور دادم با تجدیدنظر در قانون مالیات بر درآمد و تفکیک طبقات مختلف کاری بکنیم که سنگین بیشتر متوجه بارهای سنگین باشدکه آنها را بتوانیم وصول کنیم معذلک بنده این صورت را ضمناً خدمتتان میفرستم
رئیس- آقای کریمی
کریمی- به طوری که خاطر محترم آقایان نمایندگان مسبوق هست مهمترین وظیفه نماینده مجلس نظارت در دخل وخرج مملکت است (صحیح است) از این وظیفه مهمتر هیچکدام از آقایان ندارند شاید قسمت عمده فلسفه تشکیل مجلس و انتخاب نماینده هم همین بوده است در مشروطیت موضوع مالی و اقتصادی در تمام شئون مملکت مؤثر است حتی در استقلال مملکت اثر دارد یک مملکتی که اگر وضع مالیش مرتب بشود وضع اقتصادیش مرتب بشود و وضع سیاسیش هم مرتب است مملکت ایران خوشبختانه از طرف پروردگار همیشه به او مرحمت شده است آب و هوای مستعد دارد عواید خداداد دارد به هیچوجه مملکت گدا و مستمندی نیست که مجبور بشود از اجانب قرض کند و گدایی کند و رفع نیازمندی کند اگر اولیای امور توجه کنند و مأمورین دولت درست مالیات وصول کنند یک دینار کسر نداریم و از وصول درآمدها میتوانیم برای مملکت کارخانهها وارد کنیم آبادی کنیم عمران کنیم احتیاجی هم به اجانب نداشته باشیم بنده یک مرتبه دیگر اینجا از پشت این تریبون عرض کردم این بودجه مملکت را درش دقت بفرمایید سیصد میلیون تومان عواید گمرک است یعنی دستگاه گمرک سیصد میلیون تومان عواید دارد این عواید مربوط است به مالالتجارهای که از این مملکت صادر میشود یا مالالتجارهای که به این مملکت وارد میشود هر دو این قبیل مالالتجارهای اعم از صادر و وارد مربوط به بازرگانانی است که تجارت میکنند سهم گمرکی سیصد میلیون تومان گرفته میشود و مالیات بر درآمد را هفتاد میلیون تومان برآورد میکنند آقای وزیر دارایی اینجا فرمودند که این کمیسیونهای حل اختلاف مالیاتی منفعت داشت بنده میخواهم عرض کنم برای اعضای کمییسیون منفعت داشت نه برای مملکت (احسنت) (ارباب- مردمان خوب هم بودند) یکی دو نفر آقای ارباب مردمان خوب برای بنده اسباب دلخوشی نمیشود. بنده از پشت این تریبون عرض میکنم وزارت دارایی وضعش خراب است، خراب است، خراب است اگر بخواهیم اصلاح کنیم مملکت را باید دستگاه مالیمان را اصلاح کنیم شما مالیات نمیگیرید تشریف میآورید اینجا میفرمایید درسال ۲۴ و ۲۵ و ۲۶ و ۲۷ تا امروز یک کسی مالیات بدهکار بوده آقای مأمور مالیات او را نگرفته آن وقت حالا میگویید آن آدم مجهولالهویه است و هفتاد میلیون تومان مالیات بدهکار است آخر این مسخره است چطور نگرفتهاند؟ آن آدم را ازاولش فرار دادهاند شما این مأمور را که فرار داده است چرا تعقیب نکردید همة اختیارات تعقیب به شما تفویض شده است چرا تعقیب نمیکنید این آقایان را بگیرید و تعقیب کنید آقا چرا این همه بیتالمال مسلمین باید سرقت بشود و از بین برود؟ که امروز بیایید پشت این تریبون بگویید مملکت شش هزارساله احتیاج به قرض دارد احتیاج به بیچارگی دارد (پورسرتیپ- بیچارگی ندارد) آقا بیچاره کردهاند مملکت را با دزدی بیچاره کردهاند این مملکت را مالیات را اگر وصول کنند ما متمول هستیم همه جور اصلاحات را میتوانیم بکنیم آن وقت برای حقوق معلم دویست و پنجاه تومان که تصویب شده است بعد از تصویب میآیند میگویند پول نداریم آن روز باید بیایید اینجا بگویید که من با تصویب این قانون مخالفم پول ندارم وقتی که تصویب کردند و سکوت کردید باید این را بپردازید اگر پول نداشتید باید بیایید اینجا بگوییدکه من مخالفم برای اینکه پول ندارم در هر صورت بنده فوقالعاده از آن صورتی که آقای وزیر دارایی قرائت فرمودند که یک مبلغی معادل چند برابر بودجه طلب دارند به سهم خودم متأثر هستم همه را میآیند میگویند آقای گرجی بنده اسمش را چند مرتبه شنیدهاند میگویند این مجهولالهویه است و شصت میلیون هم مالیات بدهکار است ولی از آن پینهدوز بدبخت میفرستند مشتهاش را میگیرندحراج میکنند و حبسش هم میکنند پدرش را هم در میآورند ولی هر کس رقم مالیاتش به میلیون برسد با او یا حل میکنند به نفع خودشان یا مجهولالهویه میشوند این است طرز وصول مالیات وزارت دارایی
۷- تقدیم سه فقره سؤال به وسیله آقایان شیبانی- خلعتبری- دکترجزایری
رئیس- وارد دستور میشویم. دنباله لایحهای که در دستور بود مطرح است. آقای شیبانی
شیبانی- بنده یک سؤالی از دولت راجع به راه کاشان دارم تقدیم میکنم
رئیس- آقای خلعتبری
خلعتبری- سؤالی هم بنده راجع به چای دارم که تقدیم میکنم
رئیس- آقای دکترجزایری
دکترجزایری- بنده سؤالی راجع به بعضی قسمتهای فرهنگ دارم که تقدیم میکنم. رئیس- برای دولت فرستاده میشود.
۸- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون اقتصاد ملی راجع به تحصیل اعتبار از دولتین آمریکا و انگلستان
رئیس- لایحه اعتبار مطرح است. آقای خرازی
خرازی (مخبرکمیسیون اقتصادملی)- دو لایحهای که فعلاً مطرح است سه نفر موافق و سه نفر مخالف صحبت کردند و آقای وزیردارایی هم این جا توضیحاتی دادند حالا نوبت بنده است که به عنوان مخبرکمیسیون اقتصاد اینجا توجه همکاران محترم به عرایض خودم معطوف بدارم. به شهادت آقایان روزی که جناب آقای نخستوزیر به اتفاق آقای وزیردارایی در مجلس تشریف آوردند و لایحه قرضه را تسلیم کردند بنده جزء مخالفین لایحة قرضه بودم با آن وضعی که دولت آورده بود اگر نظرآقایان باشد و در کمیسیونهای مربوطه توجه کرده باشند دولت لایحهای آورده بود که ۱۵۰ میلیون دلار از دولت آمریکا و ۱۰ میلیون لیره استرلینک از دولت انگلستان قرض میکند یک تبصرهای هم به او اضافه کرده بودندکه خریدهایی که برطبق این اعتبار میکنند که آنها هم بدون رعایت قانون محاسبات عمومی باشد البته با این طرز قرضه هر کسی مخالف بود که بیایند قرضه بگیرند یا اعتبار بگیرند و بعد هرجوری هم دلشان بخواهندخرج بکنند و اساساً این وظیفهای که از وظایف مختصة مجلس شورای ملی است یعنی نظارت بر خرج و دخل است رعایت نشود در کمیسیون اقتصاد و در کمیسیون بودجه ۳ تبصره به این لایحه اعتبار اضافه شده تبصره اولش این است که وجوهی که برای کارهای عمرانی و آبادی میخواهند خرج کنند قبلاً لوایح و پروژههای آن را بیاورند به تصویب کمیسیونهای اقتصاد و دارایی مجلس برسانند و بعداً بروند اجرا کنند تبصره دومش این است که این وجوهی که برای کارهای ضروری میخواهند که بنده عرض میکنم برای کسر بودجه میخواهند آن را هم باید قبلاً بیاورند به تصویب کمیسیون بودجه مجلس برسانند اول باید ببینیم چطور شده که دولت لازم دانسته که این جزیی اعتبارات را از دولتین آمریکا و انگلیس بگیرند آقایان آمدهاند قانون گذراندهاند (تمنی میکنم توجه بفرمایید) که این ۱۵۰ میلیون دلاری که در ظرف ۳ سال از محل نفت عاید میشود ابداً به این دست نزنند و از این محل کسر بودجه را نپردازند و این منحصراً خرج میشود برای کارهای عمرانی و آبادی و بالابردن سطح تولیدات کشاورزی و صنعتی و حق همین بوده و مجلس بسیار به این قسمت توجه کرده برای اینکه اگر میخواستند به این ممر درآمد سوراخی بکنند معلوم نبود که از این مبلغ چه مقدارش کمک صرف بودجه خواهد شد ما از طرف این آمدهایم دست دولت را بستیم یعنی گفتیم دولت حق ندارد از درآمد نفت کسر بودجهاش را تأمین بکند از طرفی همه میدانیم که ما کسر بودجه داریم و در ظرف این مدت دولت آمریکا متجاوز از یکصد میلیون دلار به عنوان بالعوض و مجانی برای کسر بودجه ما داده و حالا که ما درآمد پیدا کردیم شاید مقررات دولت آمریکا اجازه ندهند به یک مملکتی که خودش درآمد دارد باز هم کمکهای بلاعوض بشود دیگر آنها حاضر شدند به ما کمکهای بلاعوض بکنند و ملاحظه هم خواهید فرمود این میزانی که به عقیده بنده با توضیحاتی که آقای وزیردارایی در کمیسیونهای مربوطه دارند در حدود ۳۲ میلیون دلار بیشتر نیست و سایر قسمت یعنی ۳۵ میلیون دلار دیگرکه برای کارهای ضروری و برای کارهای عمرانی و آبادی است در سال بیش از صدی ۳ نیست و این صدی ۳ نازلترین نرخ نزول است در دنیا انگلیسها هم که ۱۰ میلیون لیره میدهند نرخ نزولشان صدی چهار است بقیه یعنی ۸۲ میلیون دلار دیگر که اختصاص دادهاند برای کارهای عمرانی و آبادی و بالا بردن سطح تولیدات آن را از بانک صادرات و واردات که یکی از مهمترین و معتبرترین بانکهای آمریکا بلکه دنیاست به تمام ممالک هم کمک میکند از آن قرض میگیرند و آن بانک با شرایط معینی قرض میدهد یعنی اول پروژههای مصرف قرضه را میبیند و رسیدگی میکند و حتی اگر لازم باشد هیئت یا اشخاصی
یا افرادی را میفرستند به آن مملکت که آن پروژهها یا آن کارها را که درنظر است تطبیق بکنند. در غیراین صورت حتی دولت آمریکا هم اگر توصیه بکند قرض نخواهد داد و فقط آروزی حساب و کتاب خواهد داد و ملاحظه فرمودید که آن قسمت فعلاً که نه مدتش معین است نه نرخ بهرهاش معین است بستگی دارد به اهمیت آن کار اگر خواستند قرض بگیرند از این بانک صادرات و واردات برای سد کرج یا اعتبار بگیرند قبلاً آن پروژه باید به تصویب بانک صادرات برسد و متناسب با مدتی که ساختمان سد کرج یا پروژههای دیگر اقتصادی طول میکشد آن بانک قرض میدهد بنابراین تنها نگرانی که نمایندگان محترم دارنداین است که چرا ما بیاییم اعتبار بگیریم یا قرض بگیریم و برای کسر بودجه خرج بکنیم در صورتمجلس کمیسون اقتصاد و دارایی مجلس شورای ملی ضبط است که از این محل بیش از ۳۲ میلیون دلار دولت حق ندارد آن هم با تصویب کمیسیون بودجه بنده میبینم همة رفقا نگرانی دارند از مخارجی که دولت میکند (صحیح است) بنده خودم هم جزء آنها هستم و حق میدهم با آقایان برای اینکه مملکتی که دو ثلث مردمش نان و چای ندارند بخورند باید این مطالب گفته شود (صحیح است) مردمی که هیچ چیز ندارند و از طرف دیگر وزرا و مأمورینش اتومبیلهای آخرین سیستم سوار میشوند. در عراق بنده به ممالک اروپایی و آمریکایی کار ندارند در عراق چهار مقام وزیرجنگ فرمانده کل قوا، رئیس ستاد ارتش رئیس کل شهربانی اتومبیل دولتی دارند نخست عراق اتومبیل دولتی ندارد یعنی ملت خرج اتومبیل نخستوزیر عراق را نمیدهند اگر اتومبیل دارد سوار میشود اگر ندارد نمیشود این است که بنده از دولت و مخصوصاً آقای وزیردارایی تقاضا دارم که در این مورد توجه مخصوص بفرمایند و از این خرجها جلوگیری بفرمایند فعلاً تا کارهای تولیدی و عمرانیمان راه بیفتد تا فلاحتمان مکانیزه بشود تا کمبود قند و شکر و پارچه و سیمانمان را تأمین بکنیم تا ما این منابع معدنیمان به کار بیفتد و از اینها درآمد پیدا کنیم فعلاً نمیتوانیم به مستخدمین دولت حقوق ندهیم ولی از این مخارج میتوانیم مبالغ زیادی کسرکنیم ملاحظه بفرمایید که تا اینجا آمدهایم در ظرف همین دوره دو ماهه مجلس شورای ملی متجاوز است ۳۷۰ میلیون تومان اضافه اعتبار تصویب کردیم با این شرحی که عرض میکنم هفتاد میلیون تومان به عنوان حقوق معلم دادیم ۱۸۰ میلیون تومان این لایحهای بود که روز یکشنبه آقایان رأی دادند و بیچاره مستخدمین دولت که آن لایحه به عنوان ترفیع و اضافات مستخدمین بود در صورتی که یک قلمش بیشتر به آنها اختصاص نداشت. یک قلم شصت و نه میلیون تومان به عنوان اضافه اعتبار ارتش دادیم یک میلیون و نهصد هزار تومان برای دفع شات به وزرات کشاورزی دادیم اینها را ما تصویب کردیم وزارت دارایی باید بپردازد از کدام محل بپردازد؟ آقایان توجه بکنید و ملاحظه بکنید ببینید لایحه قرضه چطور آمد و چطور در کمیسیونها تصویب شد. همه ما معتقدهستیم کشوری که توازن مالی ندارد توازن بازرگانی ندارد هیچ کار اساسی نمیتواند بکند ما آمدیم دولت را مکلف کردیم به موجب تبصره ۳ در این لایحه پیشنهادی که الان به عنوان خبر کمیسیون آمده و در مجلس شورای ملی مطرح است ملزم کردیم که تا آخر سال ۱۳۳۵ بودجهاش را تعدیل و متوازل کند این یک قدم بزرگی است اگر دولت موفق بشود و مجلس شورای ملی هم توجه میکند و کمک بکند که ما تا آخر سال ۱۳۳۵ بودجه تعدیل شده داشته باشیم و بنده امیدوارم با این وجوهی که از درآمد نفت و این وجوهی که به عنوان اعتبارگرفته میشود در نتیجه اقداماتی که در بالابردن سطح تولیدات کشور میشود موفق بشویم که یک قسمت از کارمندان در کارهای اقتصادی جا بدهیم تا بالطبع بودجه دولت بیاید پایین ملاحظه بفرمایید ما یک قانونی آمدایم تصویب کردیم به عنوان اینکه اشخاصی که در زمان دولت سابق بازنشسته شدهاند اعم از افسران لشکری و صاحب منصبان کشور اینها را گفتیم که در زمان دولت سابق به ناحق بازنشسته کردند قانون گذراندیم که آنها را به خدمت برگردانند غیر از چند وزارتخانه آن هم معدودی از آنها را دعوت به خدمت نکردند ارتش اضافه اعتبار دارد شهربانی اضافه اعتبار دارد ژاندارمری کل اضافه اعتبار دارد ما اگر قانون برای دلخوشکنک این افسران گذاردهایم بنده با این طرز قانون گذاردن موافق نیستم و حتی اینجا صحبت شد که در ظرف یک ماه تکلیف اینها را معین کنند تاکنون معین نکردند. این لایحه قرضه در ۴ کمیسیون مطرح و تصویب شده عده اعضای این ۴ کمیسیون در حدود ۶۶ نفر هستند اگر نصف به علاوه یک این عده را که هم بگیرید ۳۴ نفر در کمیسونهای اقتصاد و دارایی و بودجه و امورخارجه مجلس شورای ملی به این رأی دادهاند بنابراین حالا که در مجلس آمده بنده میبینم که آن توجهی که باید بشود نمیشود که الان جناب آقای وزیر امورخارجه اینجا تشریف دارند آقایان ما باید در درجه اول از موقعیتهایی که در دنیا پیش میآید حسن استفاده کنیم (صحیح است) امروز وضع طوری نیست که ما بیاییم برای چیزهای جزیی عمر مجلس و عمر دولت را تلف کنیم اکازیون همه وقت پیش نمیآید بنده میبینم بعضی از رفقا اظهار نگرانی میکنند در قسمتهای سیاسی یا اعمال نفوذی که ممکن است در نتیجه گرفتن اعتبار بشود آقایان امروز وضع دنیا هیچ قابل مقایسه نیست با وضع سابق به قول آخونده اقیاس معالفارق است.
رئیس- آقای خرازی شما مخبریید از موضوع خارج نشوید و مختصر بفرمایید
خرازی- اکثر آقایان رفقای محترم که مخالفت کردند نگرانی داشتند از این که با دادن این اعتبار ممکن است اعمال نفوذ بکنند، یک موقعی در ۱۹۰۷ آمدند آن قرارداد ننگین تقسیم را در ایران گذاردند بین خودشان و ایران را به دو منطقه تقسیم کردند و در تمام دنیا یک سگ هم به نفع ما عوعو نکردند امروز دنیا بیدار است اگر یک دولت قوی بخواهد به یک دولت ضعیف تعدی کند دنیا توجه میکند و از او حمایت میکند بنابراین هیچ جای نگرانی نیست بعضیها میگویند علامت بدبختی است چرا یک سال و نیم پیش حاضر نبودند حتی ۱۰ میلیون دلار به ما قرض بدهند ما هشت میلیون و هفتصد هزار دلار به عنوان حقالسهممان بود در بانک بینالمللی دولت وقت رفت قرض کرد دولت وقت رفت ۱۴ میلیون لیره از پشتوانه اسکناس استفاده کرد و هیچ دولتی حاضر نبود به مناسبت اوضاعی که در ایران بود حتی یک میلیون دلار یا صد هزار دلار به ما قرض بدهد حالا یکصد و پنجاه میلیون دلار و ده میلیون لیره استرلینک میدهند ملاحضه بفرمایید اغلب آقایانی که در کارهای اقتصادی واردند اعم از بازرگانی و کشاورزی و صنعتی و معدنی قرض دارند هیچ تاجری نیست بدون قرضه هیچ بانکی نیست که بدون قرض کار بکند دولت اگر بخواهد کارش را راه بیاندازد پول لازم دارد و مقدمات کارش را هم باید فراهم بکند و مقدمات کارش که فراهم شد هم از درآمد اینها و هم از درآمد نفت جبران خواهد کرد جناب آقای حائریزاده فرمودند که اهالی بنادر خلیج و جزایر خلیجفارس اینها کوچ میکنند و میروند به سواحل عمانات یا فرض بفرمایید از موقعی که پاکستان و هندوستان درست شده است اهالی بلوچستان میروند به پاکستان برای اینکه آنجا فعالیتهای اقتصادی هست در ایران نیست باید وسایلی فراهم شود که مناطق خلیجفارس با سایر مناطق آباد بشوند برای کارهای عمرانی و اقتصادی باید کارهای بزرگی در اینجا شروع بشود با این صد دینار سه شاهیها نمیشود کار کرد ما سالی ۲۵ میلیون لیره قند و شکر و قماش نخی و سیمان از خارج میخریم اگر بیاییم یک برنامه پنج ساله طرح کنیم ممکن است قند و شکر و قماش و چای و سیمان خودمان را تأمین کنیم نتیجه چقدر از افراد مملکت به کار واداشته میشوند آن وقت موقعی است که دولت اگر بخواهد مستخدمین را نگه بدارد هیچ کس حاضر نمیشود که برود در ادارت دولتی به عنوان استخدام کار کند یکی دیگر از موضوعاتی که میخواستیم توجه آقایان را جلب کنیم این است که بعضیها خیال میکنند که دولت میخواهد همه کارها را خودش بکند در تمام دنیا هر سیستم حکومتی که هست دولتها دو وظیفه دارند یکی از این امنیت برای مملکت ایجاد کند یکی هم تهیه کارونان ما بارها صحبت کردیم و حتی مخصوصاً تبصرهای جناب آقای لاری پیشنهادکرده بودند جناب آقای وزیردارایی فرمودند که این تبصره را فعلاً بگذرانیم اسمش هست ما بانکهایی داریم ولی همه با سرمایههای قلیل کارشان و نزول گرفتن و بهره گرفتن از اسمشان بانک کشاورزی رهنی ملی همه چیز هست ولی کار اساسیشان را انجام نمیدهند ما باید این اعتبارات را به این بانکها بدهیم در استخراج معادن زحمت کشید هر کس آمد تأسیسات صنعتی کرد هر کس به مکانیزه کردن کشاورزی کمک کرد از این اعتبارات بتواند استفاده کند بنده خیلی پرحرفی کردم (صحیح است) و معذرت میخواهم (احسنت) ولی خواستم توجه آقایان را جلب کنم که وضع دنیا یک طوری است که نباید با این حرفها خودمان را معطل کنیم و آقایان توجه بفرمایند آقایان ناظرخرج و دخل مملکت هستند اگر دیدند دولت میخواهد غیر از این ۳۲ میلیون دلاری که مجبوراست برای اینکه ما جلویش را گرفتهایم آمریکاییها هم اعتبار بلاعوض و مجانی دیگر ن میدهند اضافه از این مبلغ از این اعتبارات بردارد مگذاریم ولی باید این را به دولت کمک کنیم که همینطور که در تبصرهها قید شده قسمت بودجهاش را بیاورد در کمیسیونهای بودجه قسمتهای اقتصادی و عمرانیش را بیاورد در کمیسیونهای اقتصاد و مجلس که آقایان موافقت کنند و انشاءالله به خواست خداوند متعال و توجهات شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی که همیشه غمخوار این مملکت بوده و تمام این اعتبارات و اینها به نظر و تصویب اعلیحضرت همایونی رسیده این اعتبارداده شود و دست و بال دولت باز بشودکه دولت سرمایههای بانک را ببرد بالا و مردم در نتیجه از این فقر و بدبختی و بیچارگی نجات پیدا کنند (انشاءالله- احسنت)
رئیس- آقای دکترحسین پیرنیا
دکتر پیرنیا- بنده قبل از اینکه وارد عرایضم راجع به این لایحه قرضی بشوم میخواهم یک عرضی بکنم و آن این است که چون وزارت دارایی مسئول توازن خرج و دخل مملکت است قوانین مملکتی یک اختیارات خاصی برای این دستگاه که وزیردارایی باشد مقرر کرده است و آن این است که اولاً مجلس بدون پیشنهاد دولت نمیتواند خرجی را تصویب کند و دولت هم بدون موافقت وزیردارایی نه خرجی را میتواند پیشنهاد کند و حتی تصویبنامههای مالی هم بدون این که به امضای وزیردارایی برسد و موافقت بشود به هیچوجه قابل اجرا نیست بنابراین دستگاه مملکتی بدون موافقت
قبلی وزیردارایی حتی یک دینار هم نه میتواند تصویب کند و نه میتواند خرج کند و بنابراین در قسمت هر اضافه خرجی که مجلس کرده است یا هر اضافه خرجی که آقایان تصویب کرهاند آن اضافهخرجی بوده است که وزارت دارایی قبلاً توافق کرده بعد از او هم راجع به لایحه قرضه هم ما البته حاضریم گذشت کنیم و با جناب آقای وزیردارایی راه بیاییم با وجود مخالتی که داریم و تمام این قسمت این دو صفحه را تصویب کنیم به شرط اینکه ایشان هم با ما راه بیایند و آن قسمت احتیاجات ضروری کشور را که در این گزارش قید شده موافقت کنند که از لایحه حذف بشود و ما این یک تقاضای کوچک را داریم که این قسمت احتیاجات ضروری کشور را موافقت بفرمایند حذف شود. حالا بنده راجع به این قسمت که بودجه است یک عرایض مفصلتری دارم که خدمت آقایان عرض میکنم در ابتدای سال جاری که بودجه از طرف دولت پیشنهاد شد آقایان محترم ملاحظه فرمودید که درآمد این بودجه در ۸۵۰ میلیون تومان و مخارج مملکتی درحدود ۱۷۰۰ میلیون تومان برآورد شده بود و اگر خاطر مبارک آقایان باشد بنده در آن موقع وضع بودجه را تشریح کردم و مطالبی به عرض رساندم و در عواقب موحش این دخل و خرج مملکت مطالبی عرض کردم و عواقب وخیم این وضع را به خصوص خاطرههای تلخ و سوابق ناگواری که از این کسر بودجه که مورد تصدیق جناب آقای وزیردارایی هم هست به عرض آقایان محترم رسانیدم و عرض کردم که این کسر بودجه یکی از بزرگترین موانع در مقابل پیشرفت و ترقی و تعالی ملت ایران بوده است و بنابراین عرض کردم که از شهریور ۱۳۲۰ این کسر بودجه به وجود آمده و به این رقم بسیار سنگین بالغ شده و این یک بار سنگینی است روی دوش مردم ایران برای این که نتوانند به آن سرعتی که شایستگی و لیاقتش را دارند در طریق ترقی و تعالی سیر بکنند (صدرزاده- چه بایدکرد؟ راهش را هم بفرمایید) الان عرض میکنم وضع مملکت حقیقتاً از سال ۱۳۲۰ به این ترتیب شده است که تمام دستگاه دولت به جای این که فراقت داشته باشد و در عرض سال مطالعه بکند برای تهیه برنامههایی برای اصلاح مملکت وقتشان مصروف به این است که چه بکنند در آخر ماه حقوقها را بپردازند این اساس گرفتاری وضع مملکت است و بنابراین ناچار هستند دائماً یا از طریق مساعده گرفتن از دستگاههای استقراض یا خواستن کمکهای بلاعوض این مشکل مملکتی را در آخر هر ماه حل بکنند و البته ما دیدیم که حتی دولتهایی هستند که این وضع مالی به قدری به آنها فشار آورد که مجبور بودند از دستگاههایی که با آنها مبارزه میکردند تقاضای کمک بکنند این را هم ما دیدیم و این وضع بسیار تأسفآور و غمانگیزی بود اما در عرایضی که راجع به کسر بودجه عرض کردم وقت نشد که تمام عواقب کسر بودجه را به استحضار آقایان نمایندگان محترم برسانم و فقط صحبتم را منحصر به قسمت سیاسی این موضوع و عواقبی که از لحاظ سیاسی دارد کردم و منتظر این بودم که بودجه در مجلس مطرح شود و در آن موقع به طور مفصل در این قسمت عرایضی بکنم و راه چارهای را که به نظر میرسد به استحضار آقایان نمایندگان محترم برسانم ولی خوشبختانه مجلس شورای ملی در این مورد هم همان طوری که در طی این مدت ۵۰ سال به آنها شهامت و شجاعت و فداکاری وظیفه دفاع از حقوق و منافع و حقوق ملت ایران و پیروی از مصالح کشور ایران را ایفاکرده است در آن موقع نه کمیسیون بودجه و نه مجلس شورای ملی چنین
بودجهای را قابل مطالعه تشخیص ندادند و حتی آن را مطرح ننمودند و بنابراین بودجه سال جاری ملاحظه فرمودید که مطرح نشد و آقایان محترم بهتر از بنده وقوف دارند که صرفنظر از جهات سیاسی مهمترین گرفتاریهای اقتصای ما یعنی گرانی معشیت، بیکاری و گرانی ارز و مهمترین گرفتاریهای اداری یعنی هرج و مرج دستگاه اداری عاطل و باطل بودن و فساد این دستگاه و گرفتاریهای اساسی دیگر ما از قبیل عقب ماندگی وضع کشاورزی عقب ماندگی وضع بهداشت و اقتصادی ما همه معلول وضع مالی بودجه کشوراست حالا بنده یک قسمتی که مورد توجه آقایان است برای مثال عرض میکنم و آن قضیه فساد دستگاه اداری است باید ببینیم این فساد دستگاه اداری از کجا ناشی شده این فساد دستگاه اداری یک قسمت مهمش از این جهت ناشی شده که حقوقی که به کارمندان دولت پرداخته میشود کافی برای مخارجشان نیست و حالا این حقوق چرا این طور است این معلول کسر بودجه است که بنده عرض خواهم کرد ولی در مقابل این وضع وحشتناک بودجه کشور و وضع تاریکی که در وضع بودجه کشور موجود است یک نقطه امیدی هم در خاطر بنده وجود داشت و آن اطلاع از وخامت وضع مالی دولت به طور کلی بود بنده میدانم که مالیاتهای غیرمستقیم به حداکثر رسیده و از ۸۵۰ میلیون تومان درآمد کشور فقط صد میلیون تومان آن مالیات مستقیم است و بقیه یعنی ۷۵۰ میلیون تومان مالیات غیرمستقیم است و دیگر نخواهد توانست که هر وقت پولی لازم داشته باشد بر مالیاتهای غیرمستقیم بیفزاید پس راه مالیات غیرمستقیم مسدود شده بنده میدانم که قدرت پرداخت وام از طرف بانک ملی به دولت نیز به انتها رسیده و دیگر بانک ملی نمیتواند اضافه بر ۱۷ میلیارد ریال به دولت بپردازد بنده میدانم با قانونی که هست دولت نمیتواند از درآمد فقط برای پرداخت کسر بودجه استفاده کند و این وخامت و ناچاری امیدواری زیادی در بنده ایجاد کرده بود و بنده امیدوار شده بودم که بعد از آنکه تمام این راهها مسدود شد بالاخره دولت ناچار برای کسر بودجه خود راه علاجی پیدا میکند و البته این راه هم یک راه معجزه آسایی نیست همان ترتیبی است که در همه کشورها عمل میشود و بنده هم الان عرض کرد به آن ترتیب میشود کسر بودجه را علاج کرد بنابراین یک امیدواری زیادی پیدا شده بود که از تمام ممرهایی که دولت میتوانست استفاده کند، قرض از بانک، مالیات غیرمستقیم، پشتوانه اسکناس، درآمد نفت، تقریباً غیرممکن شده بود و از بین رفته بود و بنابراین امیدواری بود که بالاخره دستگاه دولت و مالی ایران یک راهحل صحیحی پیدا میکنند حالا چه شد که این امیدواری پیدا شد یک محاسباتی است که امیدواری زیادی ایجاد میکنند برای امکان تعادل بودجه بدون توسل به استقراز یا وسایل غیرصحیحی که تاحالا از شهریور ۱۳۲۰ دولت از آنها استفاده میکرده و آنها را عرض میکنم اگر درآمد ملی ایران را با ارزش فعلی ریال ده میلیارد تومان حساب کنیم طبق آمارهای بینالمللی و آمارهای متخصصین حساب کردهاند از این ده میلیاردتومان به نرخ عادی ۱۵ درصد را دولت میتواند به عنوان مالیات اعم از مستقیم و غیرمستقیم وصول و حال آنکه در سایر کشورهای جهان این درآمد به چهل درصد میرسد بنابراین یک عایدی عادلانه از طریق مالیات ۱۵۰۰ میلیون تومان است و اتفاقاً این توافق میکند با همان رقمی که جنابعالی فرمودید که بنده خیال میکردم رقم بودجه بیش از این مبلغ است و از این ۱۵۰۰ میلیون تومان ۷۵۰ میلیون تومان مالیات غیرمستقیم گرفته میشود بنابراین محلی که برای مالیات مستقیم باقی میماند و حداکثر دولت میتواند مالیات مستقیم بگیرد ۷۵۰ میلیون تومان است به جای صد میلیون تومان که فعلاً مالیات مستقیم میگیرد دولت میتواند در حدود ۷۵۰ میلیون تومان مالیات مستقیم بگیرد از سه راه دیگر هم بنده این را حساب کردم مثلاً از این راه اینکه دولت ایران در سال ۱۳۱۹ در حدود دویست میلیون تومان وصولی داشته است جناب آقای مشایخی هم آن وقت در وزارت دارایی تشریف داشتند حالا ملاحظه میفرمایید که قیمتها بیش از این ۵ ر ۷ برابر شده پس وقتی آن وقت بیش از دویست میلیون تومان دولت وصولی داشته باز هم میرسیم به همان ۱۵۰۰ میلیون تومان علاوه بر این بنده یک آماری را عرض میکنم برای اینکه معین بشود که این ۵ ر ۷ برابر یک رقم غیرقابل تحملی برای طبقه ثروتمند مملکت نیست ملاحظه بفرمایید مالیات بر مستغلات در تمام کشور در سال ۱۳۳۲ فقط ۵ ر ۵ میلیون تومان بوده است در سال ۱۳۳۲ مالیات املاک مزروعی در تمام کشور ده میلیون تومان بوده است در این سال مالیات بازگانان در تهران ۷ میلیون تومان بوده است مالیات کسبه و اصناف ۲ میلیون تومان بوده است بنابراین ملاحظه میفرماییدکه محل خیلی زیادی برای افزایش مالیات مستقیم هست البته این رقم ۷۵۰ میلیون تومان مالیات مستقیم را بنده خیلی رقم اعلایش را گرفتهام در صورتی که جناب آقای وزیردارایی فقط به ۳۰۰ میلیون تومان احتیاج دارد و بنابراین از این لحاظ محلی بیشتر باقی نمیماند و این افزایش هم هیچ احتیاجی به این که نرخ مالیات را بالا ببریم نیست برای اینکه نرخ مالیات الان به حداکثر رسیده و بیش از میزانی است که حقیقت لازم است نرخ مالیات بر درآمد پنجاه درصد است ولی دستگاه وصول و سازمان وصول خیلی خوب عمل نمیکند و عرض کردم آمارهای دیگری هم هست که عرض بکنم کسانی که اراضی میخرند متری یک ریال و متری هزار ریال میفروشند یا کسانی که درآمد نزولی دارند از قرار صدی بیست و چهار به آماری که نگاه بکنید در عرض سال فقط ۶۰۰ هزار تومان از اینها وصول شده است و بنابراین علت اساس را میبینیم که کجاست و گرفتاری اساسی کجاست این قسمت درآمد حالا میآییم به قسمت خرج دولت ایران یک اعتبارات مهمی در اختیار دارد هم اعتبار درآمد فقط و هم اعتبار قرضه و از این محل میتواند یک شرکتهای عمرانی و تولیدی تشکیل بدهند و عده زیادی از کارمندان دولت را به این شرکتهای تولیدی و عمرانی منتقل بکند و کسر بودجه کشور و کثرت تعداد کارمندان را از این طریق علاج بکند بنابراین جناب آقای وزیردارایی نتیجهای که بنده میخواستم عرض بکنم این است که اولاً افزایش فوری میزان وصول مالیات مستقیم به مقدار متنابهی امکانپذیر است این عرض بنده است حاضرهستم ثابت بکنم (نراقی- به اصلاح قانون) نخیر اصلاح قانون هم لازم نیست باید خوب وصول بکنند اصل دوم تقلیل فوری مخارج است که به وسیله تشکیل شرکتهای تولیدی و نقل و انتقال کارمند اضافی به این شرکتها امکانپذیر میباشد بنابراین یک افزایش فوری در مالیات مستقیم و یک انتقال کارمندان به این شرکتها دو قسمت درآمد و مخارج را تأمین میکند بنده میخواستم عرض بکنم که این موضوع یعنی توازن بودجه را میبایستی یک قسمت از برنامه کلی تشخیص داد وقتی که کسر بودجه یک مرض مزمنی شد باید تمام برنامه مملکت متوجه معالجه کردن این مرض بشود (صحیح است) و تا این مرض از بدن مملکت و ازدستگاه اقتصادی این مرض مزمن و این سرطان زاید نشود سلامت و قوت در این بدن وجود پیدا نخواهد کرد بنابراین توازن بودجه در وضع فعلی مملکت تمام برنامه مملکتی است و اساس برنامه مملکتی است و برنامههای عمرانی و تولیدی هم باید برنامههایی باشند که این کار را علاج بکنند یعنی بتوانند تعداد زیادی از کارمندان دولت را تقلیل بدهند
حالا این قسمت اصلی عرایض بنده است جناب آقای وزیردارایی توجه بفرمایید بنده عرض کردم که هیچ راهی برای دولت باقی نمانده بود که بودجهاش را تعادل بدهد توازن بدهد فقط یک چیزی را که فکر نکرده بودم این بود که بیایند یک لایحه قرض فوری جلوی ما بگذارند که ما به صرافت یک همچو تحول اساسی در زندگی اجتماعی در زندگی سیاسی خودمان نیفتیم برای اینکه کسر بودجه مهمترین و مؤثرترین و اساسیترین حربه و وسیله است برای اجرای چنین نقشهای و آن نقشه اساسش چیست مانع شدن ملت ایران برای اینکه با خیال راحت و بافراغت بال نتواند یک برنامه عمرانی صحیحی را تعقیب بکند (صحیح است) و البته این نقش بسیار خوب مطالعه شده چرا؟ برای اینکه طرح قرضه برای کسر بودجه شده عرض کردم قرض برای عمران و تولید هیچ عیب ندارد به شرط اینکه پروژهها و نقشههایش مطالعه شده باشد هیچ کس مخالفتی ندارد ولی این قرض کردن برای کسر بودجه است این در این موقع مناسب که تمام طرق دیگر بسته شده بود و دولت ناچار بود کسر بودجهاش را به وسیله مالیات و به وسیله تقلیل مخارج انجام بدهد یک طرح خیلی آماده شده و مطالعه شدهای تقدیم شده که ما را به کلی منصرف بکنند از این وضع و البته در این قسمت هم مطالعه شده بود چرا؟ برای اینکه کسانی که نقشه را طرح کرده بودند میدانستند که مردم ایران روی نبوغ و هوش ذاتیش از وام خارجی برای کسر بودجه به شدت نفرت دارد به خوبی میدانستند که مردم ایران از وامهای خارجی یادگارهای تلخی دارند خیلی از آقایانی که در اینجا تشریف دارند این یادگارها به خاطرشان هست و میدانند که بانک شاهی پاسم راتریوم سالها خارجیان تحت عنوان وثیقه گرفتن گمرکات اقتصاد ایران را در اختیار داشتند میدانستند که وام گرفتن (دکتر عدل- حالافرق کرده) حالا خیلی بدتر شده حالا روابط دول قوی وضعیف خیلی از قرن ۱۹ بدتر شده و روابط خشنتر و شدیدتر شده و آقایان ملاحظه فرمودند روابط اقویا و ضعفا به کلی تغییرکرده ولی به ضرر روابط ضعفا با اقویا است که در یک موقعی عرض خواهم کرد و میدانستم مردم ایران واقفند که تا چه اندازه قرض گرفتند برای پرداخت مخارج جاری به حیثیت و اعتبار شخص لطمه میزند نقشهای اندیشیدند و آن نقشه این بود که این وام را که مثل یک تریاکی است برای تخدیر کردن یا مثل سم مهلکی است که ما عادت بکنیم اعتبار پیدا بکنیم و عقب تعدیل و اصلاح کسر بودجه نرویم راه قرض گرفتن را به ما نشان دادند یک راهی که خیلی خطرناکتر از سایر راههاست (چند نفر از نمایندگان- احسنت) برای اینکه همیشه در دل بزرگ هستند برای اینکه بتوانند کیسهشان را باز بکنند و به ما قرض بدهند و آن وقت شخص مقروض هم ناچار است شب و روز مراقب باشد که دلخوشی و رضایت کسانی را که به او قرض میدهند فراهم بکند (کاشانی- و همیشه هم محتاج باشد) این قرضه یک راه جدیدی است یک نقشهای است برای افتتاح یک باب جدیدی برای عادت دادن افکار عمومی و افکار متصدیان اقتصادی و مالی ما به استفاده از این راه یک اعتیادی است یک سم مخدر و مهلکی است برای دستگاه اقتصادی ما و حقیقت این را به این وصع مغشوش نگاه نکنید اگر این جریان شروع بشود حقیقت آینده مملکت را به مخاطره میاندازد حقیقت این قرضه برای این است که به ما فهمانده شود که آقا اصلاح کسر بودجه اصلاح وضع مالیه و کم کردن خرج و گرفتن مالیات دردسر و زحمت دارد چه لزومی دارد که خودتان را دردسر بیندازید ما پول حاضر و آماده داریم و شما میتوانید از این پول استفاده کنید و هیچ احتیاجی به اصلاح سازمانهای اداری ندارید البته این مقدار برای شروع است برای عادت کردن است ولی آقای وزیردارایی همین که این باب افتتاح شد و به این راه ما وارد شدیم هر روزبه روز هر قدر استعداد ما زیادتر بشود هر قدر درآمد نسبیمان بیشتر شود قرضهمان هم روزبه روز مقدار زیادتری خواهد شد برای آنکه از بانک ملی شما ابتدا ۲۵ میلیون تومان قرض گرفتید و این باب افتتاح شد تا رسید به یک هزار و هفتصد میلیون تومان کسر بودجه اول ده میلیون تومان بوده حالاشده است هفتصد میلیون تومان و یک دلیل دیگری که این یک فکری بوده استبرای عادت دادن ما و افتتاح این باب جدید در زندگی عمومی ما بعد ازجریان مشروطیت و از بین بردن قرضهها هنوز ما نه بودجه داریم تصویب شده که ببینیم کسر خرجمان چیست نه هنوز برنامه عمرانی و تولیدی مجلس تصویب کرده که ببینیم چه خرجی دارند اول میگویند بیایید قرض کنیم بعد مخارج را تعیین کنیم در صورتی که اول باید مخارج تعیین شده باشد تا بعد ببینیم چه احتیاجی به قرض داریم و آیا احتیاجی به قرض داریم یا خیر و با این مقدمهای که ما میبینیم که یک مرتباً یک مسابقهای برقرار شده برای زیاد کردن حقوقها برای اینکه هر صنفی میخواهد که حقوقش از صنف دیگر بیشتر بشود این هم دلیلی است بنابراین که میخواهند کسر بودجه را زیادتر کنند اما راهحل وجود دارد منتهی یک چیز کسر داریم جناب آقای خرازی و آن این است که حقیقتاً و صمیمانه بخواهیم و اداره بکنیم که بدون قرض کسر بودجه را از بین ببریم اگر این اراده وجود داشته باشد و یک اراده صمیمانهای در این کار وجود داشته باشد همین طور که عرض کردم این وضع امکانپذیراست و سیصد میلیون تومان تفاوت خرج را میشود از طرف افزایش مالیات و کسر خرج تأمین کرد ولی شرط اول آن این است که حقیقتاً ما بخواهیم و تصمیم داشته باشیم که یک همچو تحولی را در وضع مملکت ایجاد کنیم همان طوری که اعلیحضرت فقید رضاشاه فقید هم این تحول را ایجاد کرد همان طوری که اعلیحضرت فقید کرد همین توازن دادن دخل و خرج است که ما هنوز بعد از شهریور موفق نشدیم این موضوع را عملی بکنیم و برای این موضوع عرض کردم همان صمیمیت و همان اراده کافی است تصمیم بگیریم اول خودمان مالیات خودمان را بپردازیم بعد تصمیم بگیریم پدر یا مادر یا اقوام ما که شاید در بینشان بزرگترین ثروتمندان مملکت باشند مالیات عادلانه را از اینها وصول بکنیم بایستی که وظیفه و سیاست اداری خود را بیشتر از مصالح و منافع دوستان ذی نفوذمان تعقیب بکنیم و کمتر عواید مملکت را برای حفظ موقعیت موقعیتهای خودمان به مصرف برسانیم و به همین جهت است که ما نباید بگذاریم که این سم مهلک و مخدر و این راه جدید وارد برنامه اقتصادی و وارد دستگاه مالی و افکار عمومی این مملکت بشود. بنده از آقایان محترم نمایندگان تقاضا میکنم به این نکته توجه بفرمایند که یکی از مهمترین هدفهای مشروطه خواهان و یکی از اساسیترین ارکان تشکیل این مجلس شورای ملی دو چیز بود یکی جلوگیری از اعطای امتیازات و یکی جلوگیری از قرضه خارجی وخوشبختانه وقتی مجلس هجدهم تشکیل شد در عرض ۵۰ سال مبارزه مداوم مجلس شورای ملی در ابتدای دوره ۱۸ نه یک امتیازی در مملکت وجود داشت و نه یک قرضه خارجی باقی مانده بود و حالا بنده اطمینان دارم که دوره ۱۸ مجلس شورای ملی مبارزه استقلالطلبانه و ملت خواهانه اسلاف با شهامت و شجاعت خود را با نحو بهتری تعقیب خواهد کرد و با ردکردن لایحه قرضه برای پرداخت مخارج ضروری اجازه خواهند داد نقشه کسانی که بخواهند آن را به چنین سم مخدر و مهلکی عادت دهند و باب جدیدی برای اسراف و تبذیر و فساد و رشوه و سوءاستفاده باز کنند و اصلاح وضع اقتصادی و دارایی ما را برای همیشه غیرممکن سازند اجرای بشود. آقایان محترم با ردکردن لایحه قرضه نقشه کسانی را که در مقابل سیل طرقی و تعالی ملت ایران هر روز مانع میتراشند و میخواهند هر روز بار ما سنگینتر شود و روح یأس و ناامیدی و ناتوانی در مردم ایجاد کنند نقش برآب خواهند کرد و افتخار دیگری بر افتخارات این دستگاه مقدس ملی یعنی مجلس شورای ملی خواهند افزود (احسنت)
رئیس- آقای وزیردارایی
وزیردارایی- بنده با اینکه در جلسه گذشته مصدع آقایان شدم و حق این بود که در این جلسه سکوت میکردم ولی چند نکته از بیانات جناب آقای دکتر پیرنیا بود که به عقیده بنده اگر آن را مسکوت بگذارم مرتکب خبط و خطا شدهام البته فرصت آقای دکتر پیرنیا خیلی زیاد است و بنده منتظر بودم که یک مطالعه عمیقی میفرمودند و یک راهنمایی میکردند ولی معالتأسف با تمام سوابقی که ایشان در امور مالی و اقتصادی دارند آن نتیجهای که گرفتند وفق نمیداد به عقیده بنده این حرفها آقای دکتر کهنه شده و زمان هم گذشته و امروز یک دوره است که باید فعالیت و عملکرد اینکه این مخدر است و پیشنهاداتی که آوردهاند و میخواهند ملت را گمراه کنند این جز اینکه جناب عالی که موافق دولت هستید بفرمایید که دولت آمده برای اینکه سرپوش روی بعضی عملیات بگذارد یک همچو کاری کرده و اجازه ندهید چیز دیگری نبود بنده دلم میخواست که شما مخالف سرسخت دولت میشدید ولی شما که موافق دولت هستید تشریف آوردید اینجا با لحن خیلی گرم و نرم بیان فرمودید که آقایان به این رأی ندهید این چه مساعدتی است؟ شما اگر واقعاً مطالع کردید بسیار خوب ولی اگر میخواهید که بنده را گمراه بفرمایید آن امر علیحدهای است میفرمایند که با فوریت و عجله و شتاب این لایحه را آوردهاند و تقدیم مجلس کردند این لایحه در ۱۱- ۹- ۳۳ تقدیم مجلس شده از چندین کمیسیون گذشته و چندین هفته هم هست مطرح است و دارید بحث میکنید پس بنابراین نه فوری بود و نه فشاری آمده که بخواهند گمراه کند و مخدر به ملت بدهند راستش این است که حقیقت این مطلب را نفهمیدم که اگر ما صراحت خدمت آقایان عرض کردیم که این مبلغ برای کارهای عمرانی است و ضروری است یا کجایش خواستهایم تخدیر بکنیم جناب آقای دکتر پیرنیا فرمودند که از درآمد ملی پانزده درصد بگیرید میشود چندین میلیون بنده میخواهم ببینم در کدام نقطه دنیا درآمد ملی را حساب کردهاند و پانزده درصدش را مالیات گرفتهاند؟ این مریضی که سرکار برای او دلسوزی میفرمایید چندین بارخود آقا به عنوان طبیب بر بالین این مریض تشریف داشتید اگر دوای حسابی بود که این مریض را نجات میداد لابد تا به حال نسخهاش را میفرمودید حالا نسخهاش را پیشنهاد فرمودهاید که خیلی نسخه انترسانی است و آن این است که شرکتهای تولیدی و عمرانی درست کنید طولی نخواهد کشید در ظرف یک هفتهای که این شرکتها تشکیل شد این مستخدمین زائد فوراً میروند
در این شرکتها و دیگر کسی باقی نخواهد ماند و از لحاظ درآمد هم ۷ میلیون را بکنید ۷۵۰ میلیون خوب آقا این مگر شوخیبردار است اگر وصولی ۷ میلیون است یا این است که بنده نالایقم یا اینکه دستگاه خراب است اگر قسمت اول صحیح است و بنده نالایقم چطور میشود که این مبلغ را در ظرف یک سال به ۷۵۰ میلیون برسانم بنابراین این نسخه را باید خود آقا اجرای بکنند چون بنده شفایی دراین نسخه نمیبینم و اما راجع به مخارج و این ترتیبات بنده میخواستم استدعا کنم که این نسخه را خود آقا اجرای کنند نه بنده این کسر مخارج از چه راه میشود؟ نمیخواهم جسارت کنم ولی بین حرف و عمل خیلی فاصله است آقا بنده را مجبور کردند که جسارت کنم خود آقا مدتی است بنده را مستأصل کردهاید که جیپ به نائین بده یک جیپ هیجده هزار تومان بیست هزار تومان قیمتش است اگر بخواهم مخارج را کم کنم از کجا بدهم آقا پشت این تریبون تشریف میآورید ۵۰ صفحه قرائت میفرمایید از حیث انشا و فصاحت صحیح ولیکن پیش بنده میفرمایید که نائین نه بهداری دارد نه غله دارد غلهاش را بده جیپش را بده خوب اینها همهاش که خرج است که میفرمایید زیر بار دوستی نروید زیر بار تحمیل نروید عرض کردم که یک وقت صحبت برای این گالری میفرمایید بنده صد در صد قبول میکنم و از حیث نماینده مردم بودن به بنده ارائه طریق میفرمایید بنده قبول میکنم ولی بنده خیال میکنم برخلاف فرمایش جنابعالی آنهایی که آمدهاند این پول را به ما پیشنهاد کردهاند قصدشان استعمار این مملکت نبود قصدشان کمک به بهبود وضع مملکت اگر در تاریخی میآمدند مملکتها را لمیزرع میگذاشتند و نمیگذاشتند تولیدشان بالا برود این سیاست رفت امروز آمدهاند و تشکیلات مختلفی دادهاند که بیایند به کشورها کمک بکنند سطح زندگی را بالا ببرند کارشان را انجام دهند اولاً این اعجاز شدنی نیست که امروز تا یک سال دیگر بنده بتوانم بودجه را متعادل بکنم و از خرج کم بکنم با ذکر این حقیقت و تذکر این حقیقت به این آقایان گفتهایم آقا ما چون باید یک فرجهای داشته باشیم یک کمکی بنا بکنید که ما درآمد خودمان را صرف کسر بودجه مملکت نکنیم صرف عمران بکنیم و وقتی که عمران شد درآمد مملکت بالا میرود و چون درآمد عمومی مملکت بالا رفت درآمد وزارت دارایی هم بالا خواهد رفت مردم متوجه میشوند به کارهای تولیدی چون این فرصت لازم دارد فرجه میخواهد در این فاصله میخواهند به ما کمک بکنند میفرمایید که قصد استعمار و استثمار دارند اینطور نیست آقا بلاخره جنابعالی علاوه بر اطلاع اقتصادیتان در سیاست دنیا هم وارد هستید مطالعه میکنید میدانید دیگر اینها گذشته هر رمانی اقتضایی دارد امروز عرض کردم که مملک مشروطه است میفرمایید که قرض نکنیم بنده هم با آقا موافقم ولی میفرمایید که قرض میگیریم بدعادت میشویم آقا هم در زندگی خصوصیتان قرض دارید اگر میفرمایید باید این عادت ترک شود بد نیست میفرمایید باید گذشت کرد اول جنابعالی این گذشت را بفرمایید و این اضافه حقوقتان را نگیرید اگر هر کسی از درآمدش گذشت بکند مملکت اصلاح میشود نه اینکه مرگ خوب است برای همسایه گذشت خوب است برای ما بنابراین بنده میخواستم فقط دو نکته را تذکر بدهم که اولاً اذهان مشوب نشود که آمدهاند چماق توی سر ما میزنند که این پول را بگیرید هیچوقت در دنیا مرسوم نیست که یک پولی را بدهند به کسی آن هم با شرایط به این سهلی دیگر اینکه این ارائه طریق که ببنده فرمودید که بودجه را برسانم به آنجا بنده از خود جنابعالی انصاف میخواهم که اگر این کار شدنی است و برای کمک ببنده میفرمایید بنده نمیتوانم این کار را بکنم دیگری باید بکند و اگر نشدنی است برای اشکال نفرمایید که اگر بخواهند آقایان یک نام پرافتخاری در تاریخ بگذارند این قرضه را رد بکنند برای اینکه استعمار و استثمار است آقا این فرمولها را بگذارید کنار به عقیده بنده مملکت محتاج اصلاحات است اگر واقعاً ... ناکرده در اینکار ننگی است و بنده آن گناه را مرتکب میشوم بفرمایید آقا میفرمایید که ما رفتهایم کوثر کردهایم جلسه کرهایم که بیاییم و مردم را بد عادت بکنیم یک وقتی مثل معروفی است میگفتد که انگلیسها تریاک را آوردهاند باب کردند در هندوستان و ایران که مردم این کشورها بیحال بشوند بیحس بشوند که هر چه بخواهند بهشان تحمیل کنند حالا شما قرضه را با تریاک اشتباه کردید نمیدانم این دو چه وجه شبهی با هم دارند بنده عرض میکنم این اصلاحات را بدون پول نمیشود انجام داد اگر راه بهتر و مناسبتری از این در نظر دارید بفرمایید بنده آن را پس میگیرم.
۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- جلسه را ختم میکنم جلسه آینده روز یکشنبه خواهد بود دستور دنباله لایحه و گزارشهای مربوط به قرضه آن آن روز هم برگ موافق و مخالف گذاشته میشود برای شور دوم قرار دارد با شوروی آقایان مسبوق باشند (تیمورتاش- کی گذاشته میشود؟) روز یکشنبه برگ موافق و مخالف گذاشته میشود.
(مجلس یک ربع بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی رضا حکمت