مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ آذر ۱۳۴۶ نشست ۱۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۹ آذر ۱۳۴۶ نشست ۱۶
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۲
جلسه: ۱۶
| مجلس در ساعت نه و نیم صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
فهرست مطالب:
- قرائت اسامی غائبین جلسۀ قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسۀ قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسۀ قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجازه
- آقایان خواجه نوری- مهندس معینی- مرتضوی- ساکینیان- مؤیدامینی- تیمساروحدانیان- کلانترهرمزی- بختیاری پور- ضیائی احمدی- غلام نیاکان- بانو دکتردولتشاهی- دانشمند- شیخ بهائی- فولادوند- تهرانی- مهندس معتمدی.
غائبین بی اجازه
- آقایان دکتر ابریشمی- رامبد
دیرآمدگان با اجازه
- آقای دکترمتین.
غائبین مریض
- آقایان مجد- طباطبائی- پرویزی- مروتی- ادیب سمیعی- بختیاربختیاریها- پردلی- رضازاده- فضائلی- دکترکفائی- کمالوند- دکترموثقی- دکترنجیمی.
غائب در رأی- آقای موقر یک رأی.
- بیانات آقای رئیس به مناسبت روز تصویب اعلامیه حقوق بشر و روز نجات آذربایجان
۲- بیانات آقای رئیس به مناسبت روز تصویب اعلامیه حقوق بشر و روز نجات آذربایجان
رئیس- بطوریکه نمایندگان محترم استحضار دارند نوزده سال پیش روز نوزدهم آذر ماه ۱۳۲۷ اعلامیۀ حقوق بشر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد.
بلافاصله پس از پایان یافتن جنگ دوم جهانی تنظیم اعلامیۀ حقوق بشر جزو برنامه‌های اساسی سازمان ملل متحد منظور کشت و پس از دو سال درروز دهم دسامبر ۱۹۴۸ این اعلامیه به تصویب نهائی رسید و چون مفاد آن از هر جهت در خیر و صلاح و نفع جامعۀ بشریت بود همۀ کشورهای عضو سازمان اجرای آن را تعهد کردند.
هدف عالی این اعلامیه چنانکه از عنوان آن برمی آید احترام به آزادی‌های مدنی و اجتماعی و اقتصادی تمام افرادبشر بدون امتیاز نژاد و اختلاف زبان و جنس و مذهب بود.
چنانکه همگی در شرایط مساوی از همۀ مواهب طبیعی و انسانی و مساوات و برابری و برادری برخوردار گردند.
به طوریکه در مقدمۀ این اعلامیه ذکر شده است انکار و تحقیر حقوق بشری چه در جریان جنگ دوم جهانی و چه پیش از آن موجب اعمال ناروائی شده بود که وجدان پاک و شرافت انسانی از آن بیزار بود و همین خاطرات تأثرانگیز از هتک حرمت و از میان بردن اصول اخلاقی انسانی سازمان ملل متحد را بر آن داشت که این اعلامیه را به تصویب برساند و در آن حقوق بشر را به‌طور صریح و دقیق روشن سازد تا در آینده ابناء بشر در پناه آن از اینگونه تجاوزات غیرانسانی در امان باشند.
تصویب این اعلامیه موجی از وجد و سرور در سراسر جهان بر انگیخت و انعکاسی عمیق و ارزنده در فکر و روح همۀ مردان و زنان جهان برجای گذاشت و به توصیۀ کمیسیون مخصوص حقوق بشر در قانون اساسی بیشتر کشورهائی که پس از صدور این اعلامیه استقلال یافتند و به عضویت سازمان ملل متحد در آمدند مفاد آن گنجانده شد.
این حقیقت تاریخی را باید در اینجا به عرض مجلس شورای ملی برسانم که در کشور ما قرنها پیش از آن که چنین اعلامیۀئی به تصویب برسد مفادو مفهوم آن بائقه سنن ملی و مذهبی همواره مجری و متبع بوده و همۀ مردم فی‌الواقع بااین اصول آشنائی کامل و به آن ایمان و اعتقادراسخ داشته‌اند (صحیح است).
در تاریخ خوانده‌ایم که کورش کبیر پس از فتح بابل نخستین فرمانی که صادر کرد آزادی مذهبی مردم آن شهر بود و امروز خوب درک می‌کنیم که چنین فرمانی بیست و پنج قرن پیش با توجه به مقتضیات آن زمان تا چه اندازه تؤام با عظمت روح و قدرت فکر و اراده و احترام به حقوق انسانی بوده است زیرا در آن روزگار ادامۀ حیات مردم آن شهر مستلزم برخورداری کامل از آزادی مذهبی بود.
در قانون اساسی ما که شصت و دو سال پیش تصویب شد مفاد اعلامیۀ حقوق بشر به صراحت پیش بینی گشت و ضمن چند اصل مورد توجه و عمل قرار گرفت (صحیح است).
امروز نیز ملت ایران مفتخر است که تحت رهبری پیشوای عالیقدر خود شاهنشاه آریامهر و در پرتو تحقق و اجرای انقلاب مقدس شاه و ملت توانسته است در راه وصول به این هدفهای عالی از طریق لغو امتیازات ناروای طبقاتی و تساوی حقوق زن و مرد و تأمین منافع کشاورز و کارگر و مبارزۀ با جهل و تهیۀ وسائل تعلیم و تربیت و درمان و بهداشت روستاها مفهوم واقعی و هدف عالی اعلامیۀ حقوق بشر را به بهترین وجهی تحقق بخشد و آن را تا اعماق اجتماع پیش ببرد و چنین تحول معنوی و مادی شگرفی در سراسر شئون اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی کشور با ارادۀ نیرومند پیشوای بزرگ خود به وجود آورد که موجب اعجاب و تحسین همۀ جهانیان باشد بی‌آنکه این دگرگونی عظیم با اندک اضطراب و ناراحتی و نابسامانی مواجه گردد.
این نیست مگر بر اثر ایمان قلبی ملت ایران به نیات بلند پیشوای بزرگ خود و احترام واقعی به اصول و موازینی که اعلامیۀ حقوق بشر بر اساس آن تنظیم شده و به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسیده است (صحیح است).
موقع مناسبی است که به عرض مجلس شورای ملی برساند که:
کنفرانس آیندۀ حقوق بشر بزودی در ساختمان جدید مجلس شورای ملی گشایش خواهد یافت و این ساختمان پیش از آنکه مورد استفادۀ مجلس قرار گیرد به عنوان مقر این کنفرانس جهانی اختصاص خواهد یافت و مجلس شورای ملی این تصادف را به فال نیک می‌گیرد و موفقیت این کنفرانس را در پیشبرد هدفهای بزرگ این اعلامیه صمیمانه آرزو می‌کند.
اکنون اجازه فرمائید این روز فرخنده را از جانب خود و مجلس شورای ملی به عموم ملل جهان تبریک گفته و آرزو نماید که با اجرای هرچه کاملتر و دقیق‌تر مفاد این اعلامیه همۀ افراد بشر بی‌هیچگونه امتیازی بتوانند از مزایای آن در راه تحقق آمال بشریت بر مبنای اصول انسانیت برخوردار گردند (احسنت).
ونیز اجازه فرمائید یکبار دیگر مراتب سپاسگزاری مجلس شورای ملی را به پیشگاه باعظمت شاهنشاه آریامهر که ملت و کشور خویش را اینگونه با واقع‌بینی توأم با دوراندیشی به آزادی و مساوات واقعی و سعادت و رستگاری اجتماعی رهبری و هدایت فرموده‌اند اعلام دارد (صحیح است).
ضمناً چون روز سه‌شنبه که مصادف با روز بیست و یکم آذر ماه است و جلسه نخواهیم داشت با اغتنام فرصت سپاسگزاری خود و مجلس شورای ملی را به مناسبت این روز تاریخی به پیشگاه بنیانگذار وحدت ملی ایران و نجات‌دهندۀ آذربایجان شاهنشاه آریامهر معروض داشته و به ارتش شاهنشاهی و مردم غیور و میهن پرست آذربایجان تبریک و تهنیت عرض کند.
بیست و دو سال پیش جمعی ماجراجو و فرصت‌طلب از نابسامانی آن روز کشور که نتیجۀ ناگوار جنگ جهانی دوم بود استفاده کرده عدۀ گمراه یا خائن را دور خود جمع نمودند و گروهی بی خبر و غافل را نیز فریفتند و آشوبی به پا خاستند که همه از آن آگاهیم ولی این آشوب با ارادۀ نیرومند شاهنشاه ایران و نیروی ملی زود فرو نشست و این گروه خیانت‌پیشه که پایه حکومت خود را بر ارعاب و تهدید و از میان بردن اصول آزادی فردی و اجتماعی نهاده بودند در اندک مدتی متواری و رسوا شدند.
امروز اگرچه یادآوری این حوادث تأثرآور است خاطرۀ فداکاری‌های ارتش شاهنشاهی و ملت ایران به خصوص مردم غیور آذربایجان تحت رهبری شاهنشاه آریامهر موجب مسرت قلبی و غرور و افتخار هر فردی است که خون ایرانی در رگهای او جریان دارد. بهر حال آن وقایع شوم هرچه بود گذشت و از آن جز افتخار جاوید برای ملت ایران و ننگ ابدی برای خیانت‌پیشه‌گان خاطره‌ئی بر جای نماند (صحیح است، احسنت).
- بیانات قبل از دستور آقایان: حق شناس- دیهیم- دکترامین- دکتردادفر
۳- بیانات قبل از دستور آقایان: حق شناس- دیهیم- دکترامین- دکتردادفر
رئیس- نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای حق‌شناس تشریف بیاورید.
حق‌شناس- با کسب اجازه از ریاست محترم و نمایندگان گرامی.
چون پس‌فردا مصادف با روز ۲۱ آذر یعنی سالگرد نجات آذربایجان عزیز می‌باشد می‌خواهم در این مورد مطالبی را به عرض برسانم.
اول از خداوند متعال توفیق می‌طلبم که آنچه را در دل دارم به زبان بیاورم وبه عرض همکاران عزیز برسانم.
یاد روز ۲۱ آذر برای ملت ایران بخصوص بر ما مردم آذربایجان لذت‌بخش و در عین حال عبرت‌انگیز می‌باشد. شهامت و شجاعت و سیاستی که در چنین روزی شاهنشاه وطن‌پرست و آریامهر ما در آن روزهای تاریک و بحرانی از خود نشان دادند شور و اشتیاق و عشق به این آب و خاک و فداکاری را با لذتی وافر در دل هر ایرانی پاک‌نهاد برمی‌انگیزد(صحیح است) تاریخ را ورق می‌زنیم و سال ۱۳۲۴ و بحران آن روز دنیا را به خاطر می‌آوریم تا آنچه را در آن روزهای تاریک و خفقان‌آور در ایران به خصوص در آذربایجان عزیز می‌گذشت تجسم کنیم و عمیقاً و کاملاً درک نماییم.
شاهنشاه آریامهر و سیاستمدار عالیقدر ما در بحبوحه جوانی و اوایل سلطنت پرافتخار خود با چه مشکلات و ناملایماتی روبه‌رو بوده‌اند. و با چه کیفیتی به مشکلات عظیم آن روز فائق آمدند و مشت محکمی به دهان متجاوزین و خیانتکاران داخلی کوبیدند و سرزمین زرخیز و مردپرور ایران را از لوث وجود خائنین پاک نمودند و مناطق انقلاب و آشوب را به قبرستان کسانی که چشم طمع به استقلال ایران عزیز دوخته بودند تبدیل نمودند و ملت غیور و دلاور ایران نیز به رهبری شاهنشاه آریامهر درخت برومند استقلال و عظمت ایران را با نثار خون جوانان رشید خود آبیاری و به هر گونه تسلط و زورگویی و فتنه و فساد خائنین خاتمه دادند.
روز مقدس و پرافتخار ۲۱ آذر سال ۱۳۲۵ جانبازی و فداکاری سربازان غیور ارتش شاهنشاهی با پایان‌دادن به فجایع و کشتار قتل و جنایت پیشهوری خائن و دارودسته‌اش در تاریخ درخشان شاهنشاهی ما برای بار دیگر تکرار گردید و جهانیان نیز مشاهده کردند ملت ایران هرگز اجازه نمی‌دهند مشتی اوباش و خائن به وطن به مقاصد شوم با قتل و غارت‌ها و برادرکشی‌ها حاکم بر زندگی و جان و مال مردم آزادیخواه و شرافتمند آذربایجان باشند. و همین فداکاری‌ها و جانبازی‌ها پرچم آزادی و استقلال و عظمت شاهنشاهی ایران را به دست فرزند برومند مام وطن یعنی؛ «اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر، در سراسر خطه شاهدوست و وطن‌پرست آذربایجان به اهتزاز درآورد(احسنت) البته نمایندگان محترم و ملت شرافتمند ایران به خاطر دارند که در تحت نام حکومت پوشالی پیشهوری چه نوع جلادان و جاسوسانی بر آن سرزمین تسلط یافته بودند. و چگونه عده‌ای منحرف و فاسد برای تجری بیشتر در خیانت به درجه و مقامات قلابی ترفیع داده شده بودند. و چگونه شرم نکردند که عنوان کردند از پیشگاه شاهنشاه آریامهر بعضی درخواست‌ها شود. و شاهنشاه آریامهر بر اینگونه تقاضاها صحه گذارند. بازهم به خاطر دارند که شاهنشاه بزرگ ما در این‌باره به وزیر جنگ و رئیس ستاد ارتش فرمودند: «به ما چنین پیشنهادهایی شده ولی بدانید که این پیشنهادها متضمن خیانت‌های مسلم به کشور و میهن است و من هیچگونه آنها را نمی‌پذیرم و با تمام قوا رد خواهم کرد چه به میهن و ارتش علاقمندم. و حتی حاضرم از سلطنت در صورت اجبار کناره‌گیری کنم ولی اقدامی که به ضرر کشور و ارتش باشد مرتکب نشوم» .
و باز درمورد دیگر می‌فرمایند: «دست من بریده می‌شود ولی چنین فرمانی خیانت‌آمیزی را امضا نمی‌کنم.»
آری این فقط شاهنشاه و اراده آهنین و عزم راسخ ایشان بود که آذربایجان و آذربایجانی را در آن بحبوحة جنگ عالمسوز جهانی از یوغ بدبختی نجات دادند و در اندک زمانی با افکار مترقی و آزادیخواه خود ایرانی آزاد و آباد به‌وجود آوردند. و با انقلاب سفید تحول همه جانبه‌ای در کلیه شئونات مملکتی پدید آوردند. و با انقلاب شاه و مردم در ۶ بهمن سال ۴۱ اساس ایران نوینی را پی‌ریزی کردند. و اینک ترقیات شگرف و برق‌آسای اجتماع ما تحسین و توجه تمام دنیا را نیز به خود جلب نموده است(صحیح است) و این پیشرفت‌ها در امور کشاورزی، بهداشتی، فرهنگی و صنعتی و نظامی که از تجلیات افکار بلند شاهنشاه آریامهر می‌باشد روزبروز افزون‌تر و محسوس‌تر می‌گردد.
و نیز می‌توان به جرأت گفت ۲۱ آذر امسال این نبوغ چون آفتابی در مرکز آسمان جهان بشری امروز با توفیق در اجرای لوایح دوازده‌گانه یا منطقه البروج دوازده‌گانه می‌تابد و کلیه ستارگان درخشان دیگر را تحت‌الشعاع قرار داده است و شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی محبوب ایران با تاجگذاری سعادت و رفاه ما ستایندگان را تکمیل فرمودند و مسلماً روح برادران شهید آذربایجانی که برای توفیق یک چنین شاهنشاهی شربت شهادت نوشیدند نیز چون خودما غرق مسرت و شادی است و اینک به پاس این خاطرۀ جاویدان این شعار را در خاتمۀ عرایض خود به پیشگاه شاهنشاه آریامهر تقدیم می‌دارم:
شاهنشاها:
آن اعلیحضرت در برابر درخواست دشمنان وطن فرمودند:
"دست من بریده می‌شود ولی چنین فرمان خیانت آمیز را امضاء نمی‌کنم".
ما نیز همه در ازای همه خدمت و فداکاری آن شهریار آریامهر برای ایران و ایرانی یک صدا و یک دل می گوئیم:
"زبان ما بریده خواهد شد ولی جز در راه ستایش و نیایش یک چنین شاهنشاهی فداکار نخواهد گشت".
جاوید شاه- پاینده ایران- نیرومند باد ارتش دلیر شاهنشاهی. (احسنت- احسنت).
بقیه وقتم را به جناب آقای دیهیم می‌دهم.
رئیس- آقای دیهیم تشریف بیاورید.
دیهیم- حضار محترم، خانمها و آقایان: روز۲۱ آذر تاریخی را به پیشگاه با عظمت شاهنشاه آریامهر و نمایندگان ملت تبریک عرض می‌کنم. نمایندگان محترم تا حال راجع به۲۱ آذر مطالبی شنیده‌اید و یا خوانده‌اید مطالبی که اینجانب به عرض خواهم رسانید درایت است چنانکه عرض شد صدی ۹۹ این نوشته‌ها و گفته‌ها که شنیده‌اید روایت است ولی مطالبی که من عرض می‌کنم خود شاهد و ناظر این اوضاع بوده‌ام. در آذربایجان در ۲۱ آذر سال ۲۴ است که چه روز منحوس و چه روز بدی بود، یکی هم ۲۱ آذر سال ۲۵ بود که چه روز مبارک و میمونی. آذربایجانی این روز را روز مبارک می‌داند (صحیح است) در ۲۱ آذر سال ۲۴ آسمان شفاف آذربایجان را زیر ابرهای تیره و بدبختی دیدیم. آری آفتاب ایران و آفتاب آذربایجان آن روز در زیر ابرهای تاریک نتوانست سرتاسر آذربایجان را نورانی کند در همان روز چشم باز کردیم افراد مهاجر بی‌وطن و بیخبر از خدا را جلوی چشم خودمان مشاهده کردیم یک عده اجامر و به قول نماینده محترم مزدوران و از خدا بیخبر از ضعف حکومتهای گذشته سوءاستفاده کرده و آذربایجان، آن مهد شیران را اشغال نمودند. آن روز برای آذربایجان و آذربایجانی روز ننگین و تاریخ فوق‌العاده تأثرآور است حکومت رجاله در آذربایجان زمام امور آن استان را به‌دست گرفت و حکومت کرد حکومت نامردان بر مردان و تصور می‌کنم با شنیدن این جملۀ حکومت نامردان بر مردان درجه زجر و ظلم و فشار و تعدیات آن حکومت بر مردم در نظر آقایان مجسم خواهد شد زیرا حکومت اوباش، حکومت نامردان، حکومت رجاله. معلوم است نتیجه کارش چه خواهد بود و برای آذربایجانی این موضوع بیشتر از هر چیز اهمیت دارد. در ۲۱ آذر سال ۲۵ این ابرها و این تیره‌گی‌ها از آسمان شفاف آذربایجان برکنار رفت، آفتاب درخشان آذربایجان سرتاسر آذربایجان را روشن نمود، چرا؟ برای اینکه فرمان همایونی برای نجات آذربایجان صادر شد یک سال حکومت پوشالی در آذربایجان گذشت چه قتلها و چه کشتارها کردند، چه جنایتها نمودند، چه پدرانی را مقابل چشمان فرزندانشان کشتند و بسیار فرزندانی را در برابر چشم پدرانشان تیرباران و یا بدار زدند به جرم وطن‌پرستی، شاهدوستی، حقیقت پرستی چه ظلمها در حق زارع و کارگر نمودند در صورتی که به زارع و کارگر وعده‌ها داده بودند که ابداً وفا نکردند وقتی که کاسه صبر و حوصله آذربایجانی لبریز شد شاهنشاه آریامهر فرمان دادند نیروی شاهنشاهی به آذربایجان حرکت کند همین که مردم قهرمان آذربایجان شنیدند که نظر شاهنشاه بر این است که باید آذربایجان و آذربایجانی را از دست افراد کثیف و پلید نجات داد و شادوش افسران و سربازان رشید ایران با مشتهای محکم و آهنین از دهن نامردان و ماجراجویان زدند و خاک پاک آذربایجان را از وجود کثیف این عناصر پلید پاک کردند. نیروی شاهنشاهی مرکب از یک عده افسران و سربازان از جان گذشته و به سرپرستی سرتیپ هاشمی و سایر افسران رشید سرلشکر همایونی، سپهبد کیا، سپهبد وفا، سپهبد ورهرام و مرحوم سرتیپ شقاقی وعدۀ دیگر که به طرف آذربایجان آمدند و آذربایجان را نجات دادند ما امروز صحبتمان در این مورد نیست که چقدر کشته دادیم چه قدر زجر کشیدیم و بدبختیها دیدیم و بیچارگی‌ها کشیدیم موضوعی که برای آذربایجانی فوق‌العاده قابل توجه است این آزادی و امنیت است که ملت ایران همگی فرداً فرد از آن برخوردار هستند و اهمیت این امنیت را همه ملت درک می‌کنند و لذت می‌برند ولی آذربایجانی با چشم دیگری نگاه می‌کند قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار آید (احسنت) ما آذربایجانیان بهتر و بیشتر از سایر هم‌میهنان خود به این موضوع توجه مهم داریم که این آزادی که امروز دست توانای شاهنشاه آریامهر به ملت ایران بخشیده است در رأس تمام نعمتهائی است که از آن بهره‌مندیم. خدامند متعال این آزادی و امنیت را از دست ما نگیرد ملت ایران عموماً و بخصوص آذربایجانی شب و روز شاهنشاه ملت‌پرور خود را از صمیم قلب دعا می‌کند و دوام عمر و بقای سلطنت شاهنشاه را از درگاه خداوندی خواستار است. همانطور که عرض کردم آذربایجانی با دیدن آن روزهای تاریک و با دیدن آن بدبختیها و با دیدن آن همه جنایات که امروز راحت و آسوده در این مملکت زندگی می‌کند فوق‌العاده خوشحال و مسرور است و شاهنشاه را دعا می‌کند خداوند سایه شاهنشاه آریامهر را از سر این ملت حق شناس و شاهدوست کوتاه نفرماید (نمایندگان- آمین) و از صمیم قلب این روز مبارک و تاریخی را به ملت رشید ایران و به خصوص به پیشگاه با عظمت شاهنشاه آریامهر تبریک عرض می‌کنم. دوام عمر و بقای سلطنت شاهنشاه را از درگاه خداوندی خواستارم (آفرین) در خاتمه با بیان مطلبی به عرایض خود خاتمه می‌دهم عده‌ای از موکلین من کتباً و تلگرافاً از من خواسته‌اند که از جناب آقای نخست‌وزیر تشکر و سپاسگذاری کنم طبق دستور جناب آقای نخست‌وزیر در تهران کانونی بنام کانون دختران دانشجوی شهرستانی زیر نظر نخست‌وزیری در خیابان امیرآباد خیابان قوام تأسیس یافته که یک عده دختران دانشجویان آذربایجانی و شهرستانهای دیگر بتوانند در این کانون بمانند وسایل زندگی آنها از هر جهت چه از نظر تحصیل و خوراک و تفریحات سالم در این کانون فراهم است وقتی که من تلگراف و نامه‌های عده‌ای از اولیاء این دختران را دریافت کردم علاقمند شدم از این کانون دیدن کنم رفتم به این کانون بررسی کردم و رسیدگی نمودم و دیدم که فوق‌العاده زحمت کشیده‌اند این کانون به سرپرستی خانمی به اسم خانم راسخ که جداً از خانم‌های جدی و فعال و برازنده و تحصیلکرده کشور ما هستند اداره شده و واقعاً کانون گرم خانوادگی و کانونیست برای رفاه و آسایش دانشجویان شهرستانی. اینجانب لازم می‌داند از پشت این تریبون از جناب آقای نخست‌وزیر تشکر و امتنان نماید چند هفته قبل شهبانوی محبوب و خوشقدم ایران به آنجا تشریف‌فرما شدند و این محل را بازدید فرموده‌اند در واقع از روزی که این شهبانو به دربار ایران قدم گذاشته‌اند و ملکۀ ایران شده‌اند هرروز پشت سر هم اخبار مسرت بخشی در این کشور بگوش ما می‌رسد و جا دارد که بگوئیم شهبانوی خوشبخت و خوشقدم ما چنانکه عرض شد شهبانو ملکۀ محبوب ایران به آنجا تشریف‌فرما شده‌اند و دستورات لازم برای رفاه حال دانشجویان صادر فرموده‌اند امیدوارم با همت و کمک جناب آقای نخست‌وزیر دستورات شهبانو اجرا و تمام احتیاجات دانشجویان فراهم خواهد شد با عرض تشکر از آقای نخست‌وزیر تقاضا دارم دستور فرمایند شعبات این کانون در شهرستانهائی که دانشکده‌ای هست تشکیل یابد و دخترانی که از اطراف به آن دانشکده‌ها می‌روند بتوانند با آسایش و راحتی در آنجا مشغول تحصیل بشوند البته این هم از نور و برکت و لطف و عنایت شاهنشاه است که در کشور ما فکر همه چیز را می‌نمایند عرایضم را خاتمه می‌دهم توفیق ملت ایران را در درک حقایق و درک مطالبی که امروز در این مملکت به نفع این ملت به گوش هر ایرانی می‌رسد از خداوند خواهانم امیدوارم انشاءالله ملت حق شناس و شاهدوست ایران بتواند در اجرای نیات مقدس شاهنشاه از صمیم قلب فداکاری و جانبازی بنماید (احسنت، احسنت).
رئیس- آقای دکتر شفیع امین تشریف بیاورید.
دکتر شفیع امین- برای تقدیر و عظمت و سپاسگزاری از روزهای تاریخی هر چه حرف بزنیم کم گفته‌ایم همکاران محترم راجع به این روز بزرگ، جشن۲۱ آذر سال ۱۳۲۵ بیانات کاملاً روشن و مبسوطی ایراد فرمودند به عقیده بنده باز هم جا دارد تشکر بکنم و سپاسگزاری بکنم و این روز بزرگ را تکریم و تحسین بکنم ۲۱ سال قبل استان زرخیز آذربایجان مهد زرتشت و اهالی میهن‌پرست و شاهدوست و فعال به وسیلۀ عده‌ای ماجراجو و بی‌وطن تحت شکنجه و عذاب و اشغال بود طبق فرمان مبارک رهبر عالیقدر ایران شاهنشاه آریامهر نجات یافت عموم ملت ایران در تمام نقاط کشور برادران و خواهران عموماً و اهالی نجات یافته آذربایجان مخصوصاً به شکرانۀ نجات آذربایجان مراتب حق‌شناسی و سپاسگزاری را به پیشگاه مقدس پیشوای عالیقدرمان تقدیم داشته و در مقابل افکار عالی و فداکاری پیشوای معظم خود سر تعظیم فرود می‌آوریم و از خداوند یکتا و توانا سعادت و سلامت و عظمت وجود مقدس شاهنشاه آریامهر و شهبانوی محبوب و والاحضرت ولایتعهد را تمنا داریم. به ارواح پاک شهدای آزادی فداکاران غیرنظامی و سربازان و درجه‌داران و افسران که با نثار خون پاکشان در نجات آذربایجان فداکاری نموده و اوامر ملوکانه را اجرا نموده‌اند درود می‌فرستیم به غیر نظامیان و افسران و امرا و رجال حاضر که در این روزهای تاریخی در اجرای فرمان پیشوای بزرگ زحمت کشیده‌اند مراتب سپاس تقدیم می‌شود.
در این ۲۱ سال میهن عزیز ما تحت رهبری خردمندانه رهبر عالیقدر ملت ایران در شاهراه ترقی و تمدن و سعادت قدم برمی‌دارد و پایه‌های محکم ستونهای با عظمت طلائی منشورهای مقدس ششگانه و نه‌گانه و دوازده‌گانه وطن ما که پیشوای بزرگ رهبری فرموده‌اند با نیروی لایزال ایمان و اطمینان و برادری و برابری ۲۷ میلیون ایرانی مستحکمتر شده است این نیروهای مقدس آسمانی که با مهر میهن و شاهنشاه و سلطنت عموم برادران و خواهران این سرزمین مقدس باستانی را بهم پیوند داده و با علاقه و فداکاری دولت فعال ما هر روز که می‌گذرد با روشنائی و پیشرفت خود سعادت و خوشی و راحتی ملت را تأمین می‌کند و عظمت و سعادت ایران عزیز باستانی را کاملتر می‌نماید با علاقه و کوشش برادران و خواهران این آب و خاک و کارگران شریف و کشاورزان عزیز و روشنفکران گرامی که ضامن و اجراکننده نیات عالی پیشوای تاجدار ما می‌باشند. پیشرفت اقتصادی و اجتماعی و کشاورزی و علمی و فنی و ارتباطی میهن ما که ملت عزیز ایران عملاً می‌بینند و درک می‌کنند مورد تقدیر و تحسین و اعجاب جهانیان و کارشناسان و متخصصین عالی مقام جهانی می‌باشند. چند روز قبل در یکی از مجلات آمرِیکائی خواندم که یکی از متخصصین عالی‌مقام پیشرفتهای بزرگ ایران را شرح داده و سالهای اخیر ایران را به نام سالهای طلائی نامبرده و معرفی کرده امیدوارم که با ثمر رسیدن نهالهای انقلاب سفید ملت ایران افتخارات خیلی بیشتری کسب نماید چند روز قبل خدمت همکاران محترم کمیسیون آموزش و پرورش و مقام ریاست برای بازدید دانشگاه صنعتی آریامهر رفته بودیم و از نزدیک به تشکیلات اداری و فنی و آموزشی این دستگاه بزرگ علمی که یکی از هزاران افکار عالی پیشوای بزرگ ملت ایران است آشنا شدیم این مؤسسه بزرگ علمی و صنعتی که طبق فرمان شاهانه از اول آذر ماه ۱۳۴۴ شروع شده و در مهر ماه سال ۱۳۴۵ دانشجو قبول کرده در حقیقت از شروع ساختمانش دو سال بیشتر نمی‌گذرد با علاقه و فداکاری نیابت تولیت و استادان و معلمین و کارمندان علاقمند خود با نظم و ترتیب کامل پیش می‌رود این دستگاه علمی که از اول تماماً بوسیله دانشمندان و رجال و متخصصین و معلمین ایرانی شروع شده و اداره می‌شود که بنده بنام یک فرد دانشگاهی بسیار خوشوقت بوده و مباهات می‌نمایم از نظر کادر آموزشی بسیار قوی- کارگاههای مجهز-
ساختمانهای تمیز و مدرن و تأسیسات کامل- رستوران و کافه تریای کافی و بهداری و بهداشت می‌باشد که برادران و خواهران و نونهالان وطن ما از تمام شهرهای مملکت با درک و توجه و اطمینان به این مؤسسه علمی روی آورده و خواهند توانست آرزوهای فردی و اجتماعی و ملی‌شان را در یک محیط عالی تحصیل و دور از سیاست و دسیسه عملی نموده و با علاقه به تحصیل خود ادامه دهند که بتوانند برای وطن و ملت خود خدمتگزار باشند و در اجرای نیات عالیه بنیانگذار و موجد معظم خود فداکار و صمیمی باشند امیدوارم که تمام مؤسسات علمی و عالیه و دانشگاههای ما با درک این نکات اساسی پیشرفت و ترقی نمایند و دانشجویان عزیز ما با توجه به اینکه امروز در مملکت در محیطی تحصیل می‌نمایند که راحتی جسم و فکر و روح و سعادتشان تأمین است با صبر و حوصله و تحصیل و کوشش به پیشرفتهای بزرگ علمی و اجتماعی و مادی موفق و نایل خواهند شد. اساتید و معلمین محترم و عزیز نیز باید با توجه و درک مراتب به خدمتگزاری و فداکاری و کار و کوشش خود بیافزایند تا از حق شناسی هم‌میهنان ملت شریف ایران و در پیشگاه شاهنشاه‌مان و در مقابل خود و وجدان خود مفتخر باشند از دستگاه دولت و وزارت آموزش و پرورش و وزارت تعلیمات عالیه جداً خواستارم که در تأمین زندگی، پایه و حقوق و مقام معلمین و اساتید کشور توجه نمایند تا آنها هم به راحتی فکر و وجدان در تربیت جوانان وطن مهیا و کوشا باشند با استفاده از موقع امروز را که مصادف با روز اعلام حقوق بشر می‌باشد و روز بشر نامیده شده به عموم جهانیان مخصوصاً جهان آزاد که کوشش دارد به حد اعلا مردان و زنان جهان بالسویه و تمام ملل از هر نژاد و ملتی که باشند حداکثر استفاده را از حق قانونی و بشری خود بنماید تبریک می‌گویم. موجب سربلندی و افتخار ما ایرانیان است که در دورۀ ایران باستان و بعداً با تعالیم اخلاقی دین مبین اسلام حقوق بشر را محترم شمرده و با نظرات بزرگ و عالی پیشوای بزرگ ما، شاهنشاه آریامهر در مبارزه با بیسوادی و صلح و صفا در استحکام بنیان حقوق بشر ثمرات زیاد پرقدر عاید عموم جهانیان خواهد داشت. از خداوند تمنا دارم که به ما امکان و سعادت کامل عنایت فرماید که افکار عالیه رهبر بزرگ خود را که درک کرده‌ایم با تمام قوا در اجرای آن فعال و کوشا باشیم (احسنت).
رئیس- آقای دکتر دادفر تشریف بیاورید.
دکتر دادفر- یک نکته بیش نیست غم عشق و این عجب از هر زبان که می‌شنوم نامکرر است. این عشقی که بنام ۲۱ آذر امروز با چهار نفر نماینده خطۀ آذربایجان پشت این تریبون صحبت می‌کند آن عشق لایتناهی و نامحدود به ملیت و به قومیت و به اجتماع ایران است (احسنت) وقتی ۲۰ سال قبل در تاریخ ایران همانطوریکه جناب آقای دیهیم فرمودند روز منحوس ۲۱ آذر سال ۱۳۲۴ و بعد از آن روز سعادتمند ۲۱ آذر سال ۱۳۲۵ روی داد ظاهراً تاریخ ما شاهد است و شاید اهمیت آن برای نسل حاضر و به خصوص نسل جوان که آن ایام را به چشم ندیده‌اند جزو وقایعی که در تاریخ می‌خوانند جلوه‌گر باشد ولی حقیقت مسئله این است که در تاریخ ملل و اقوام روزهائی به‌وجود می‌آید که آن روزها در نسل معاصر قابل سنجش و ارزیابی نیست چنانچه در آن ایام رهبری و درایت کامل شاهنشاه شامل حال ایران و آذربایجانی نبود معلوم نبود که ما هم مثل مللی که در آن زمان دچار مسئله‌ای شبیه آذربایجان بودند سرنوشت ما هم به آنجا نرسد بنده در اینجا قصد ذکر وقایع را ندارم می‌خواهم مسئله را از یک نکتۀ اجتماعی بررسی بکنم و آن اینست که ظاهراً عمال تبلیغاتی بیگانگان و عمال آنها استناد می‌کردند که مردم آذربایجان به لهجۀ آذری صحبت می‌کنند اینها عنوان می‌کردند که مردم آذربایجان لهجۀ آذری دارند و می‌گفتند که ملیت جداگانه دارند و لذا وضع متفاوتی با ملت ایران دارند و بنده می‌خواهم عرض کنم که این تبلیغات و این گفته‌ها بنا به قول کلیۀ حقوقدانان بزرگ حقوق اساسی نامربوط است کمااینکه ملت ایران اعلام کرد که زبان و لهجۀ و تکلم دلیل ملیت نیست، در کشور کوچک سوئیس به زبان انگلیسی و فرانسه و آلمانی و در بلژیک چند میلیونی به دو زبان فرانسوی و والواس صبت می‌کنند (جوانشیر- لهجۀ آذری یکی از لهجه‌های قدیم ایران است) آنچه مسلم است زبان فارسی زبان مشترک ماست و این زبان دل ماست و آن زبانی است که سعدی شیرازی یا فردوسی طوسی، فرخی سیستانی و صائب تبریزی همه با آن زبان صحبت کردند و مردم وطن ما در هر گوشۀ این مملکت آن زبان را زبان دل و زبان احساسات و زبان عاطفه و زبان عواطف خود می‌دانند یک آذربایجانی همانطور از شعر حافظ لذت می‌برد که یک شیرازی از چکامۀ صائب و در این هیچ بحثی نیست به قول مولوی "همدلی از همزبانی بهتر است" ملت ایران به قول دانشمندان حقوق اساسی ملتی هستند با زبان مشخص امروزه ملت به آنچنان قومی گفته می‌شود که در یک محدوده و مرز و بوم زندگی می‌کنند و اینطور هم تعریفی برای ملت پیدا کرده‌اند که ملت آحاد و اجتماع افرادی است که در یک خاک زندگی می‌کنند و در مرز معین زندگی می‌کنند و دارای هدف و احساسات مشترک هستند ملت ایران دارای هدف واحدی است که امروز از مرز جلفا تا کرانه‌های خلیج فارس عظمت ایران است تاریخ ایران است آزادی و آبادی ایران است ملت ایران دارای اهداف و سنن مشخصی است. یکی از بزرگترین وجوه مشترک اهالی این مملکت نظم شاهنشاهی ایران است و یکی از بزرگترین وجه اشتراک این مردم زبان این مملکت است زبان شیرین پارسی ماست زبان پارسی برای ما فقط وسیلۀ تفهم و تفاهم نیست این زبان برای ما یکی از اهداف مقدس ملی ماست این زبان برای ما بغیر از زبان فرانسوی برای فرانسوی یا زبان انگلیسی برای انگلیسی است زبان فارسی برای تحکیم پایه‌های استقلال این مملکت و حفظ حدود و ثغور این مملکت تأثیر خاصی دارد همان تأثیری که نظم شاهنشاهی برای ایران دارد و روی همین اصل است که فردوسی هزار سال قبل می‌گوید.
- " بسی رنج بردم در این سال سی
- عجم زنده کردم بدین پارسی"
فردوسی می‌دانست که برای زنده کردن زبان پارسی چه خدمتی نسبت به استقلال ایران نسبت به ادامه حیات ملی این مملکت می‌کند و همین زبانی است که امروز در این مملکت و در اکناف و اقطار این مملکت و زبان دل هر ایرانی است همانطور که این زبان روح و دل هر آذربایجانی است (احسنت) ما باز نسبت به آن کسانیکه اغفال شدند و اغفال تبلیغات مسموم کننده سیاست‌هائی شدند که متأسفانه بعد از جنگ جهانی دوم در اطراف و اکناف دنیا دیده می‌شوند تأسف می‌خوریم آنها هم شاید تقصیر نداشتند و اوضاع زمان شاید بعضی از آنها را فریب داد به قول معروف "شاخه را مرغ چه داند که قفس خواهد شد دشمن دوست‌نما را نتوان کرد علاج" (یک نفر از نمایندگان- شعر را مقدم و مؤخر خواندید) این شعر مقدم یا مؤخرش عیب ندارد. یک عده اغفال شدند به وطن خودشان خیانت کردند مجازات هم شدند ولی این را باید بگویم اینها ایرانی و آذربایجانی نبودند اینها عمال خارجی بودند که به این خطه رخنه کرده بودند (صحیح است) ایرانی مطلقاً وآذربایجانی مطلقاً به حریم مقدس ناموس وطنش خیانت نمی‌کند (صحیح است) روز ۲۱ آذر نزدیک می‌شود به افتخار روز ۲۱ آذر سال ۲۵ این روز، روز ارتش نامگذاری شده است ارتشی که عرض کردم حافظ مرز و بوم ما، حافظ ناموس ما، حافظ شرف و استقلال و حاکمیت ما و مجری سیاست عالیه ملی داخلی و خارجی ماست ما به این ارتش درود می‌فرستیم و توفیق این ارتش را خواهانیم و در اینجا به‌مناسبت روز ۲۱ آذر و بمناسبت فداکاری فرزندان پر افتخار و عزیز بار دیگر اعلام می‌کنم ارتش ایران منحصر به ارتش مسلح و قوای منظم کشور نیست همه افراد ایران و همه مردم این مملکت از کوچک و بزرگ از زن و مرد روزی که دفاع از حدودوثغور این مملکت و دفاع از عظمت شاهنشاهی ایران و دفاع از پرچم مقدس این مملکت ایجاب بکند همه این مردم مملکت سربازان جانباز این آب و خاک هستند (صحیح است) من امیدوارم نظیر آن روزهای تاریک ۲۱ آذر سال ۲۴ دیگر در تاریخ کشور ما اتفاق نیفتد (انشاءالله) ماچشم طمع به مال کسی نداریم، ما چشم طمع به منافع کشوری نداریم اما به کسانی که اعم از کشورهای کوچک یا بزرگ شمالی یا جنوبی، غربی و شرقی و قوی و ضعیف اخطار می‌کنیم که منافع ما در هر نقطه‌ای از حدود این مملکت برای ما مقدس است ملت ایران اگر لازم باشد به هر کیفیت که مسلم بداند در تحت رهبری شاهنشاه و رهبر و فرمانده بزرگی که دارد منافع خود را حفظ خواهد کرد و هرگز نخواهد گذاشت به هیچ نحوی از انحاء به حقوقش تجاوز شود (صحیح است) و امروز مبارک را مصادف با روز بزرگ حقوق بشر است به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و کلیه کسانیکه در راه آذربایجان جانبازی کرده‌اند تبریک و تهنیت عرض می‌کنم و امیدواریم مردم وطن ما با این ریشه‌های اتحاد و اتفاق که روزبروز تنیده‌تر و محکمتر می‌شود در آینده نزدیک جزو ملل سرافراز جای گرفته و روز بروز مقدم‌تر و پیشرفته تر و با روح قوی و ایمان قوی‌تر به سمت آزادی و آبادی گام بردارند (احسنت).
- تصویب صورتجلسه
۴- تصویب صورتجلسه
رئیس- راجع به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود.
- تقدیم یک فقره لایحه به‌وسیله آقای دکتر یگانه وزیر مشاور
۵- تقدیم یک فقره لایحه به‌وسیله آقای دکتر یگانه وزیر مشاور
رئیس- آقای دکتر یگانه فرمایشی دارید بفرمائید.
دکتر یگانه (وزیر مشاور) – با اجازه مقام ریاست نظر به اینکه ژاندارمری کل کشور برنامه‌هائی برای توسعه شبکه مخابرات و ارتباطات خود تنظیم کرده برای تأمین اعتبار لازم جهت انجام این مورد لایحه‌ای تهیه و تقدیم مقام ریاست می‌شود.
رئیس- به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارائی مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی استخدام چهار نفر کارشناسان توتون و ابلاغ به دولت
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارائی مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی استخدام چهار نفر کارشناسان توتون و ابلاغ به دولت
رئیس- گزارش راجع به استخدام چهار نفر کارشناسان توتون قرائت می‌شود.
گزارش کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی در جلسه ۸ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی لایحه شمارۀ۳۴۵۰- ۱۳۴۶/۲/۳۱ راجع به استخدام چهار نفر کارشناسان توتون را که قبلاً در مجلس شورای ملی تصویب، در مجلس سنا اصلاحاتی در آن بعمل آورده بود مطرح و مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحات مجلس سنا موافقت نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مادۀ واحده- وزارت دارائی مجاز است چهار نفر تکنیسین توتون اتباع دولت یونان را که فعلاً در مؤسسه انحصار دخانیات ایران مشغول خدمت هستند از تاریخ انقضاء مدت قرارداد آنها برای مدت قرارداد آنها برای مدت پنج سال تجدید استخدام نموده و حقوق آنان را به شرح زیر پرداخت نماید:
۱- آقای آتاناس زافیروپولس رئیس مزرعه آزمایش توتون سیگار تیرتاش با حقوق ماهانه ۲۵۰۰۰ ریال.
Mr. Athanas Zaphiropoulos
۲- آقای ژان ماوروماتیس با حقوق ماهانه ۱۰۰۰۰ ریال
Mr. Jeane Mauromatis
۳- آقای کنستانتین الکسوپولوس با حقوق ماهانه ۱۰۰۰۰ ریال
Mr. Constantine Alexopolos
۴- آقای امانوئل کوچرادیس با حقوق ماهانه ۸۰۰۰ ریال
Mr. Emanuel Koutcheradis
حقوق تکنیسین‌های مذکور تماماً به ریال پرداخت و پیمان استخدام آنها باید بر طبق قانون استخدام اتباع خارجه مصوب عقرب ۱۳۰۱ تنظیم و به امضاء وزارت دارائی مبادله شود.
مخبر کمیسیون دارائی- دکتر رفیعی.
گزارش کمیسیون امور استخدام و سازمانهای اداری به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام و سازمانهای اداری در جلسه ۱۱ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور نماینده دولت لایحه مربوط به تجدید استخدام چهارنفر کارشناس توتون را که قبلاً در مجلس شورای ملی تصویب و در مجلس سنا اصلاح گردیده بود مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحات مجلس سنا موافقت نمود.
اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور استخدام و سازمانهای اداری- محمد دیهیم.
رئیس- نسبت به گزارش کمیسیونها نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به گزارش کمیسیونها رأی می‌گیریم خواهش می‌کنم خانمها و آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه به دولت ابلاغ می‌شود.
- طرح گزارش شور اول کمیسیون اصلاحات ارضی راجع به تشکیل شرکتهای سهامی زراعی
۷- طرح گزارش شور اول کمیسیون اصلاحات ارضی راجع به تشکیل شرکتهای سهامی زراعی
رئیس- گزارش شور اول راجع به تشکیل شرکتهای سهامی زراعی مطرح است. قرائت می‌شود.
گزارش شور اول از کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی در جلسه ۱۳ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر ولیان وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستائی لایحه شمارۀ ۶۱۶۴۰- ۱۳۴۶/۹/۵ دولت راجع به تشکیل شرکتهای سهامی زراعی که به شمارۀ ۷۲ چاپ شده بود مورد رسیدگی قرارداد و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب کرد. اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی
مادۀ اول- به منظور فراهم نمودن موجبات افزایش درآمد سرانه کشاورزان و امکانات همه جانبه برای بکار بردن ماشین‌آلات کشاورزی در امر تولید محصولات کشاورزی و آشنتئی زارعین با اصول و شیوه‌های جدید کشاورزی و حداکثر استفاده از نیروی اضافی انسانی موجود در روستاها در قطبهای کشاورزی و صنعتی مملکت و برای جلوگیری از خردشدن و تقسیم اراضی مزروعی به قطعات غیر اقتصادی و افزایش میزان سطح زیر کشت کشور با استفاده از اراضی بایر و موات و مسلوب‌المنفعه وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی بر اساس وظایف پیش‌بینی شده در مادۀ یک قانون تشکیل این وزارت بتدریج در واحدهای روستائی مناطق مختلف کشور شرکتهای سهامی زراعی تشکیل می‌گردد.
مادۀ دوم- سهامداران شرکتهای سهامی زراعی اشخاص ذیل خواهند بود:
۱- زارعینی که در اجرای قوانین و مقررات اصلاحات ارضی و قوانین تقسیم و فروش خالصجات مالک یا مسنأجر زمین شده یا بشوند.
۲- برزگران مشمول تعریف بند۴ مادۀ یکم قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی مصوب ۴۰/۱۰/۱۹ در مناطقی که امر زراعت در تاریخ تقدیم این قانون به مجلس مستقیماً به وسیله برزگر انجام می‌شود.
۳- خرده مالکینی که در اجرای مرحله دوم اصلاحات ارضی بند ج از ماده یکم قانون الحاقی به قانون اصلاحات ارضی (شق تقسیم) را انتخاب نموده‌اند در صورت تمایل آنها و با موافقت وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی.
- تبصره- در هر یک از واحدهای روستائی سهامداران شرکتهای سهامی زراعی حق استفاده مطلق از اراضی را که در اختیار دارند به شرکت واگذار می‌نمایند و متناسب با ارزش این حق و مقدار و موقعیت زمین مربوط و ارزش عوامل زراعی تعدادی از سهام شرکت را که وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی بر اساس مقررات پیش‌بینی شده در آئین‌نامه و اساسنامه این قبیل شرکتها موضوع مادۀ ۵ این قانون تعیین می‌نماید دریافت خواهند نمود.
مادۀ سوم- در مناطقی که شرکتهای سهامی زراعی تشکیل می‌شود وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی می‌تواند مطلق از اراضی موات و همچنین اراضی بایر و مسلوب‌المنفعه متعلق به دولت را در اختیار شرکتهای سهامی زراعی بگذارد. در اینصورت وزارت مذکور به نسبت سهمی که با توجه به تبصره مادۀ دوم این قانون تعیین می‌شود در شرکت ذیسهم خواهدبود و عواید حاصله از این سهام را به منظور کمک و تقویت شرکتهای سهامی زراعی مربوط اختصاص خواهد داد.
مادۀ چهارم- صاحبان اراضی مکانیزه و سایر شرکتها و واحدهای کشاورزی یک منطقه که آمادگی خود را برای تشکیل شرکتهای سهامی زراعی اعلام نمایند از کلیه مساعدتهای وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی برخوردار خواهند شد. در اینصورت وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مخیر است بعد از بررسی نسبت به تشکیل شرکت در منطقه اقدام و کمکهای فنی و مالی لازم را در حدود قوانین موضوعه و اساسنامه شرکتهای سهامی زراعی درباره آنها معمول دارد.
مادۀ پنجم- شرکتهای سهامی زراعی طبق اساسنامه نمونه‌ای که به پیشنهاد وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به تصویب هئیت وزیران خواهد رسید تشکیل و اداره می‌شوند. این شرکتها پس از ثبت در دفتر مخصوصی که وزارت مذکور ترتیب می‌دهد دارای شخصیت حقوقی خواهند بود. کلیه تغییرات و اقدامات مربوط به ثبت شرکت در این دفتر انجام می‌شود.
مادۀ ششم- در صورتیکه اشخاص مذکور در مادۀ دوم این قانون از امضای اوراق و اسناد و دفاتر مربوط به تشکیل شرکت امتناع نمایند وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی با قائم مقامی آنها اقدام لازم را انجام خواهد داد.
مادۀ هفتم- مدیران شرکتهای سهامی زراعی در مورد حفظ و نگاهداری و بهره‌برداری از اموال و دارائی شرکت در حکم امین خواهندبود. این اشخاص و همچنین مأمورین ذیربط هرگاه در امور مربوط به شرکتها مرتکب جرم یا تخلف بشوند طبق مقررات عمومی تعقیب و به حداکثر مجازاتی که در قوانین مقرر است محکوم خواهندشد. تعقیب و دادرسی در این قبیل موارد فوری و خارج از نوبت به‌عمل می‌آید.
- تبصره- در مورد سایر اقداماتی که از طرف سهامداران شرکت برخلاف مفاد این قانون و اساسنامه و مقررات و آئین‌نامه مربوط به‌عمل آید. موضوع در کمیسیون سه نفری منتخب وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مورد رسیدگی واقع و براساس مقررات پیش بینی شده در اساسنامه شرکتهای سهامی زراعی تصمیم لازم اتخاذ و اجراء خواهد شد در موارد ضروری که وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مقتضی بداند تصمیم کمیسیون به ژاندارمری اعلام و مأمورین ژاندارمری مکلف به اجرای آن هستند.
مادۀ هشتم- سهامداران شرکت سهامی زراعی می‌توانند اراضی و حقوق زراعی خود را بدون هیچگونه محدودیتی به شرکت منتقل نمایند. انتقال اراضی و حقوق زراعی و سهام سهامداران هر شرکت منحصراً به سهامدار دیگر همان شرکت مجاز است و در هر دو مورد منوط به موافقت کتبی هئیت مدیره شرکت سهامی زراعی مربوط و تأیید وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی می‌باشد و بهرحال هدف این خواهدبود که اراضی متعلق به هر یک از سهامداران از بیست هکتار آبی و یا چهل هکتاردیم کمتر نباشد بعلاوه بر انتقال گیرنده باید اجرای مقررات مربوط به شرکت را تقبل نماید.
مادۀ نهم- در صورت فوت هر یک از سهامداران از طرف شرکت نسبت به اداره سهم متوفی اقدام و وارث به نسبت سهم‌الارث از عواید سهام استفاده خواهند کرد.
ضمناً در صورت تقاضای وارث یا وارث شرکت می‌تواند طبق اساسنامه خود نسبت بخرید سهام و تأدیه بها اقدام نماید.
مادۀ دهم- شرکتهای سهامی زراعی که با عضویت طبقات مندرج در مادۀ ۲ این قانون تشکیل می‌شوند تا ده سال از پرداخت هرگونه مالیات و عوارض و حق‌الثبت و هزینه‌ها و وجوهی که طبق قوانین سایر شرکتها متعهد به پرداخت آن هستند معاف می‌باشند.
- تبصره- خرده مالکان مذکور در بند ۳ مادۀ ۲ این قانون که با عضویت در شرکت سهامی زراعی عوایدی را تحصیل می‌نمایند از لحاظ پرداخت مالیات و عوارض مشمول قوانین و مقررات مربوط می‌باشند.
مادۀ یازدهم- اقساط بدهی زارعین از بابت بهای اراضی که دولت به آنها منتقل نموده و همچنین اجاره بهای اراضی مورد اجاره زارعین از طرف شرکت سهامی پرداخت و بحساب سهامداران منظور خواهدشد.
مادۀ دوازدهم- وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مجاز است در اراضی متعلق به دولت طبق آئین‌نامه‌ای که به پیشنهاد وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید نسبت به تشکیل واحدهای تولیدی کشاورزی اقدام نماید عواید حاصله از این واحدها برابر نظر وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به مصرف کمک به شرکتهای سهامی زراعی می‌رسد.
- تبصره- اعتبار لازم برای اجرای مفاد ماده فوق بر اساس طرحی که وسیله وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی تهیه خواهد شد از طرف سازمان برنامه تأمین می‌شود.
مادۀ سیزدهم- وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی با اعطاء وام و همچنین کمکهای مالی و فنی بلاعوض و پرداخت هزینه‌های بنیادی شرکتهای سهامی زراعی را در اجرای وظایفی که به عهده دارند حمایت می‌نماید. منابع مالی برای اجرای این منظور به‌شرح ذیل است:
الف- اعتباراتی که دولت همه ساله در بودجه کل کشور منظور خواهد نمود.
ب- سازمان برنامه هر سال با تصویب شورایعالی برنامه مبلغی را از اعتبارات عمرانی بر اساس طرح پیشنهادی وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی اختصاص خواهد داد.
ج- قسمتی از اعتبارات بانک کشاورزی که هر سال به پیشنهاد وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی و موافقت وزارت کشاورزی و بانک مذکور بدین منظور اختصاص خواهدیافت.
د- استفاده از اعتبارات صندوق توسعه کشاورزی در حدود امکانات و مقررات مربوط.
ه- استفاده از اعتبارات سازمانها و مؤسسات و شرکتهای تعاونی.
و- وجود حاصل از فروش اراضی بایر و مسلوب المنفعه و موات.
ز- عواید حاصل از اجرای مواد سوم و دوازدهم این قانون.
ح- استفاده از پس‌انداز و وام و کمکهای داوطلبانه سهامداران شرکت براساس مقررات پیش‌بینی شده در اساسنامه شرکتهای سهامی زراعی.
مادۀ چهاردهم- در کلیه اقدامات و برنامه‌هائیکه وزارتخانه و سازمانها و بنگاهها و شرکتهای دولتی در مورد عمران روستائی و برنامه‌های آبادانی و آبیاری و بهبود وضع محصول و خرید فرآورده‌های کشاورزی و امثال آن اجرا می‌نمایند حوزۀ عمل شرکتهای سهامی زراعی در حدود امکان حق تقدم خواهند داشت.
مادۀ پانزدهم- به منظور اجرای این قانون و یافتن مناسبترین مقررات و شیوه‌های اجرائی آن وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی موظف است طی دورۀ پنجساله آزمایش همه ساله ارزیابی دقیقی از چگونگی و پیشرفت فعالیتهای شرکتهای سهامی زراعی و مسائل و مشکلات آنها وسیله مرکز تحقیقات روستائی که در وزارت مذکور بوجود خواهد آمد بعمل آورده و از نتایج مطالعات مزبور در تهیه طرحهای عمرانی در دست اجرا و همچنین تنظیم لایحه نهائی قانون شرکتهای سهامی زراعی استفاده نماید.
مادۀ شانزدهم- این قانون به صورت آزمایشی به مدت پنج سال اجرا خواهدشد هرگاه در این مدت دولت اصلاحاتی را در این مقررات ضرور بداند جهت تصویب به کمیسیونهای اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مجلسین تقدیم می‌نماید و این اصلاحات پس از تصویب لازم‌الاجرا است.
دولت مکلف است در پایان مدت پنج سال لایحه نهائی را جهت تصویب به مجلسین تقدیم نماید. مادام که لایحه نهائی به تصویب نرسیده مقررات این قانون و اصلاحاتی که به تصویب کمیسیونهای اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مجلسین برسد لازم‌الاجرا است.
مخبر کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی- مهندس اسدی سمیع.
گزارش شور اول از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه ۱۶ آذرماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر ولیان وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستائی و آقای پرتو معاون وزارت دادگستری لایحه دولت راجع به تشکیل شرکتهای سهامی زراعی را مورد رسیدگی قرار داد و مواد ۵ و ۶ و ۷ و ۸ و ۹ و ۱۰ را تصویب نمود.
اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون دادگستری- دکتر حسن متین.
گزارش شور اول از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی در جلسه ۱۴ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر ولیان وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستائی و آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی لایحه مربوط به تشکیل شرکتهای زراعی را مورد رسیدگی قرار داد و مواد ۱۰ و ۱۱ و ۱۳ را تصویب نمود.
اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون دارائی- دکتر رفیعی.
گزارش شور اول از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی
کمیسیون برنامه در جلسه ۱۵ آذرماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر ولیان وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستائی لایحه مربوط به تشکیل شرکتهای سهامی زراعی را مطرح نموده و مواد ۱۲ و ۱۳ را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی را در این مورد تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون برنامه- دکتر مهدوی.
گزارش شور اول از کمیسیون کشاورزی به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی در جلسه ۱۴ آذرماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر ولیان وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستائی لایحه مربوط به تشکیل شرکتهای سهامی زراعی را مطرح نموده مادۀ ۱۳ را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی را در این مورد تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس کمیسیون کشاورزی- مهندس برومند.
رئیس- کلیات لایحه مطرح است آقای سعید وزیری تشریف بیاورید.
سعید وزیری- چون فرمودند که زودتر باید بررسی شود و نتیجه‌گیری شود بنده هم به اختیار (بدرصالحیان- کی فرموده؟) رفقا که اسم نوشته‌اند صحبت کنند این عرضی که بنده داشتم استدعا می‌کنم آقایان توجه بفرمائید که این لایحه در واقع نتیجه‌گیری از امر اصلاحات ارضی است و مسئله به اختصار به این صورت است جناب آقای بیات در مملکت فئودالیسم رژیم ارباب و رعیتی ارکان آزادی و آبادی مملکت را به خطر انداخته بود و قطعاً احتیاج به یک انقلاب اساسی بود و در مملکت این انقلاب با رهبری و ابتکار پادشاه مملکت با پشتیبانی قاطبه مردم مملکت و خصوصاً میلیونها دهقان مملکت این کار مهم و این کار مشکل انجام شد همانطور که اینکار انجام می‌گرفت استدلالهای اقتصادی و اجتماعی در پیرامونش می‌شد ولی جناب آقای دکتر بهبهانی بیشتر مسئله از جهت سیاسی اهمیت داشت از جهت اینکه در مملکت لازم بود رژیم ارباب و رعیتی درهم بشکند و این ارضی وسیعی که در اختیار افراد معدود بود به تعداد کثیری از افراد مملکت را استثمار می‌کردند و برای آنها حق انسان بودن و بشر بودن قائل نبودند تعلق گیرد این ضرورت امر اصلاحات ارضی را میسور و ممکن ساخت به این مناسبت از وضع شدید و وخیمی که وجود داشت و واقعاً شاهنشاه رهبری فرمودند و ملت ایران هم پشت سرشاه بود و اینکار انجام گرفت اما حقیقت مطلب این است که می‌بایستی از مرحله سیاسی که خوشبختانه بسیار با آبرومندی و بطور کاملاً انسانی برگذار شد می‌بایستی از این مرحله می‌گذاشتیم و جنبه اقتصادی کشاورزی مملکت را با انجام گرفتن کار اصلاحات ارضی سر و صورت می‌دادیم یعنی زمین‌ها قسمت شد به میلیونها دهقان، ولی خودمانیم قسمت‌های معمور و آباد این زمینهائی که قسمت شده به نسبت افرادی که زمین بین آنها تقسیم شده آمار قابل توجه نیست یعنی مقدار زمینی که به یک دهقان صاحب نسق رسیده است که آن حالت همه محصول وضع ارباب و رعیتی و فئودالیسم بود نمی‌توانست با عنوان یک واحد اقتصادی در زمینه کشاورزی به حساب بیاید مضافاً با سوابق ذهنی خاصی که در میان این ملت وجود داشته و دارد و با وضع اجتماعی و سایر عقاید دیگری که در دهات و شهرها وجود داشته و دارد مدیریت ده یک مسئله مشکلی را بوجود آورده بود در زمینه انقلاب ملی ایران. این بود که بعد از مطالعات زیادی که انجام شد و باز هم این مطالعه ذیقیمت را شخص شاهنشاه بعمل آوردند یعنی با مطالعه سرزمینهای دیگر و روشهای اصلاحات ارضی و حل مسئله زمین و حل مسئله دهقانها در کشورهای دیگر بخاطر داریم که در جشن دهقان دو سال پیش شاهنشاه تشکیل واحدهای زراعی را بعنوان یک ارمغان نو عرضه فرمودند و ما شاهد بودیم که با چه توجه و حسن استقبال دهقانان و خرده مالکانی که در آن جشن حضور داشتند مواجه شد، مسئله این است که املاک و اراضی کشاورزی بین میلیونها دهقان به ضرورت حل یک مسئله سیاسی قسمت شده است و آنها صاحب آب و خاک شده‌اند و الان ضرورت اقتصادی مملکت ایجاب می‌کند که آن دهقانان حداکثر استفاده ممکن از آنها به عمل بیاید بنده اینطور می‌فهمم از مسئله واحدهای زراعی به این دلیل است که این لایحه‌ای که آقای وزیر اصلاحات ارضی بلافاصله بعد از تصویب شدن سازمان وزارتخانه‌اش آورد به نظر بنده آن روز هم به ایشان گفتم که واقعاً از لحاظ بنده یک سورپریزی بود به این زودی و با این سرعت باید بازگو کنم که ایشان گفتند که این نتیجه مطالعاتی است که از دو سال قبل تحت رهبری شاهنشاه انجام گرفته است و این آمادگی در دستگاه دولت وجود داشت که این لایحه به این سرعت آورده شد این واقعاً قابل تحسین است ولی به همین اندازه که تنظیم و تدوین و تسریع این لایحه قابل قدردانی است و جای تشکر است بهمان اندازه که می‌گوییم کار خوب صورت گرفته است بهمان اندازه و بهمان نسبت هم شایان دقت است یعنی اگر شایان دقت زیاد نبود شایان قدردانی زیاد نمی‌توانست باشد این است که بنده فضولتاً قبلاً هم عرض کردم که خانمها و آقایان محترم توجه بفرمایند و در مواد در اصول و در تبصره‌هایش و در گفتگوهائی که می‌شود کلیه خانمها و آقایان بخصوص آنهائی که در زمینه اصلاحات ارضی و کشاورزی و اصلاحات اجتماعی و اقتصادی اهل اطلاعات هستند دقت بیشتری بفرمایند که این قانونی که از اینجا می‌رود به بهترین وجهی از اینجا برود این لایحه آنقدر مهم است که دولت که این لایحه را آورده است در یک ماده پیش‌بینی کرده است که این قانون آزمایشی است چون اگر این را هم نمی‌گفت باز هم ما لایحه را چک و اصلاح می‌کردیم اینکه دولت گفته است و خودش می‌نویسد که این قانون آزمایشی است یعنی برایش یک اهمیت زیادی قائل است یعنی در عمل در بحث در گفتار یک سرعتی به عمل بیاید و به بهترین وجهی آن منویات اعلیحضرت و احتیاجات سیاسی و اقتصادی و کشاورزی مملکت را واقعاً ایفاء بکند این قانون طوری است که اگر کوچکترین اشتباه تبلیغاتی در مورد اجرایش انجام بگیرد اگر کوچکترین غفلت تعلیماتی و تبلیغاتی در اطراف این لایحه انجام بگیرد و از دقیق‌ترین باریک‌بینیهای تبلیغاتی و تعلیماتی فروگذاری کنیم بزرگترین زیان را چه از نظر اقتصادی و چه از نظر سیاسی و چه از نظر اجتماعی در دهات و روستاها بوجود خواهیم آورد (دکتر کیان- یعنی چه؟) یعنی اینکه اگر اینطور تفوه بشود آقای دکتر کیان که گویا غرض از این کار یک پارچه کردن اراضی است به ضرر روستائیان. این یعنی همه نوع ضرر سیاسی و اجتماعی و اقتصادی خواهد زدالتفات فرمودید یعنی چه یعنی این و اگر از گفتن این حرف که نه خیر اینطور نیست بهر نحوی از انحاء خودداری بکنیم خیانت کرده‌ایم توجه فرمودید، بنده در ابهر و زنجان، جنابعالی در شهرستان اصفهان و آقایان و خانمها در جای دیگر باید مسئله را روشن بکنیم مسئله این است که دهقانی که برای او دو هکتار سه هکتار و چهار هکتار زمین بالضرر و رو بدنبال اصلاحات ارضی داده شده است این قادر نیست این را آباد کند این دهی که در بعضی جاها ۱۵۰ و ۲۰۰ سهم است و در بعضی جاها که من دیدم به ۲/۵ هکتار دردیم و ۱/۵ هکتار در آبی قسمت شده است این ضرورت ندارد در آنجا زراعت ماشینیزه بشود خصوصاً بنده در مقدمه عرایضم گفتم که سوابق ذهنی غلطی که وجود دارد اشکالی ندارد عرض نکرده بودم غلط و حالا عرض می‌کنم و تعلیمات و تبلیغاتی که متأسفانه این سوابق بسیار شوم و نحس فئودالیسم که در این مملکت وجود دارد و هنوز اشخاص دیگری در پیرامون دهات می‌خواهند سلف‌خری و سفته بازی کنند و از این نوع کارها گویا میل دارند که اینطور وانمود بکنند که اصلاحات ارضی درست انجام نگرفته و حال آنکه بصورت معجزه‌آسا و بصورت بی‌سابقه در تمام دنیا ثابت شده که دهقانان ایران صاحب آب و زمین شده‌اند و مالک و مسلط بر اراضی و آب و زندگی خودشان هستند و حالا که در این مملکت انقلاب در زمینه سیاسی انجام گرفته است و دهقان ایرانی از یوغ رژیم ارباب و رعیتی نجات پیدا کرده است و الان حکومت به کمکش رفته است که از اراضی به بهترین وجهی بهره‌برداری بکند، این مناسب است که بنده وظیفه تاریخی خودم می‌دانم و وظیفه تاریخی تمام نمایندگان محترم است که آنچه بنظرشان در مورد این لایحه می‌رسد در زمینه بهتر منقح کردن این لایحه در زمینه سالمتر کردن این لایحه در زمینه اینکه در عمل هیچگونه مشکلاتی برای دولت بوجود نیاورد و در عمل هیچگونه بدآموزی را در دهات سبب نشود و در عمل زمینه دست هیچ آدم بدظن و بدگمانی ندهد که تبلیغات بدی درباره این بشود این است که باید بهترین نظرات و کاملترین پیشنهاداتمان را درباره این لایحه بدهیم و یا حداقل بنظر من اینطور می‌رسد که بهترین پیشنهاد خودم را می‌دهم و وظیفه تاریخی و وجدانی خودم را در این کار مهم تاریخی که انجام می‌گیرد بنده با کمال شهامت عرض می‌کنم این کار که از بهترین کارهای تاریخی وطن ماست که انجام می‌گیرد. اینجا مسئله تعارف گفتن به وزیر و تعارف کردن به دولت و یا خدای نکرده همینطور که رهبری شد بله در تمام زمینه رهبری می‌شود و رهبری مدبرانه شاهنشاه نتیجه افکار بلند و عالی و انسانی است ولی به اینجا که می‌آید بایستی ما به دولت صحیح‌ترین همکاری را بکنیم صحیح‌ترین راهنمائیها را بکنیم برای اینکه این فکر عالی این فکر انسانی این فکری که نتیجه کار تمام مردمی است که در دنیا در زمینه اصلاحات ارضی، زمین و دهقان کوشیده‌اند و بهترین راه را بدست آورده‌اند و حالا تحت رهبری شاهنشاه این کار در مملکت ما به بهترین نحوی انجام می‌گیرد ما به بهترین وجهی بپذیریم و در زمینه تعارف برگذار نکنیم و این لایحه را در دست وزیر مربوط بدهیم و بعد در عمل بد درنیاید در لایحه است که این مسئله آزمایشی است این آزمایش باید خوب از کار دربیاید این آزمایش از آن آزمایش‌هاست که شما یا وزیر و یا دستگاه حق داشته باشد بعد بگوید که بد از آب درآمد و این از آن آزمایشاتی است که باید خوب از آب دربیاید. در موارد هم بنده عرایضی دارم اگر اجازه بفرمائید در هر ماده‌ای دو سه کلمه عرض کنم و اگر اجازه فرمودید در هر ماده‌ای چند کلمه‌ای عرض خواهم کردم و پیشنهاداتم را در مواد تقدیم خواهم نمود.
رئیس- پیشنهادتان را مرحمت بفرمائید.
سعید وزیری- هئیت پیشنهاد است که تقدیم می‌کنم و عرایضم را هنگام طرح مواد عرض می‌کنم.
رئیس- آقای دکتر طالع تشریف بیاورید.
دکتر طالع- جناب آقای رئیس، خانمها، آقایان گرچه قانون تشکیل وزارتخانه اصلاحات ارضی وظایف این وزارتخانه را در ماده اول ناشی از انتقال وظایف سازمان اصلاحات ارضی، سازمان تعاون روستائی و حقوق ناشی از انحلال بنگاه کل خالصات دانسته است و بدین ترتیب وزارتخانه اصلاحات ارضی در حقیقت بخشی از وظایف وزارت کشاورزی را به عهده گرفته است، ولیکن ما معتقدیم که این وزارتخانه می‌بایست اجرای اصول انقلاب شاه و مردم در سطح روستاها و دادن آموزش انقلابی ملی به روستائیان را به عهده بگیرد. خوشبختانه قانون تشکیل این وزارتخانه مانع از آن نیست و امید است که در آینده با آوردن لوایحی به این منظور بطور کامل برسیم.
یعنی می‌بایست وظیفه این دستگاه آن باشد که کشاورزی ما را از قالب کنونی آن که در واحدهای ده متمرکز گردیده که در آن گروه کثیری با تولید کم دچار یک بیکاری پنهانی شدید می‌باشند بسوی واحدهای کشاورزی که در آن اشتغال در حد مطلوب و تولید در حد اکثر است حرکت دهد و بسوی واحدهای ایده آل که بنام واحدهای روستائی شناخته شده که در آن گروه کمتر به تولید حداکثر اشتغال دارند و اصول از یک اشتغال کامل برخوردار هستند برسد یعنی واحدهائی که در آن اشتغال در حد محدود هست و تولید در حد اکثر البته در ماده اول گفته شده " بمنظور فراهم نمودن موجبات افزایش درآمد سرانه کشاورزان و امکانات همه جانبه برای بکاربردن ماشین‌آلات کشاورزی در امر تولید محصولات کشاورزی... " که البته ادامه دارد وقتی که در ظاهر نگاه می‌کنیم به این ماده اینطور استنباط می‌شود که در واقع این قانون فقط به مسئله اصلاحات ارضی اشاره می‌کند در حالیکه در آخر همین ماده به واحدهای روستائی اشاره شده که من لازم می‌دانم توضیحی پیرامون شرکتهای سهامی زراعی و واحدهای روستائی بدهم هدف از تشکیل شرکتهای سهامی زراعی فقط حداکثر تولید است یعنی در آن مسأله اشتغال و مسئله دور شدن کشاورز از زمین یعنی گسسته شدن پیوند آنها هیچگونه مورد نظر نیست.
بدین ترتیب که در اثر توارث سهامداران شرکت سهامی زراعی زیاد می‌شوند و بعد در اثر پیدا شدن تکنیک‌های نوین و مدرن البته گروه بسیاری از کارگران که امروز در آنجا اشتغال دارند احتیاج به آنها نخواهد بود. بنابراین دو مسئله در اینجا باقی می‌ماند یکی مسئله اشتغال است بطورکلی و دیگری مسئله دور شدن کارگران است که البته بنظر می‌رسد در این شرکتهای سهامی زراعی از این مسئله ناچار هستند ولی مسئله‌ای که اشاره شده و مسئله بسیار دقیقی است و آن واحدهای روستائی است که این مسائل را بتواند کاملاً حل کند، یک واحد روستائی عبارتست از یک قطب توسعه اقتصادی مختلط یعنی علاوه بر اینکه چند شرکت زراعی در آن هستند دارای کشتزارهای خانوادگی هم هست و بعلاوه دارای واحدهای خدمات است که خدمات لازم را بایستی افرادی که در آن کار می‌کنند بربیایند و همچنین واحدهای صنعتی که جمعیت اضافه‌ای که در روستاها اضافه دارد جلب بخودش می‌کند در این مورد می‌بایست پیش‌بینی شود که آن کشتزارهای خانوادگی که عرض کردم حفظ شود و لازم است تمهیداتی فراهم شود که از خردشدن این واحدها جلوگیری شود برای این منظور بزرگ یعنی ایجاد واحدهای روستائی است که باید یک برنامه‌ریزی کلی در سطح بالا بشود یعنی ما بیائیم حساب کنیم که در سطح کشور چند واحد روستائی در کدام منطقه با چه شرایطی لازم است آنوقت وقتی این مسئله را حل کردیم، وقتی چنین کانونهای اشتغالی را ترسیم کردیم که چقدر لازم داریم آن وقت است که مسئله آموزش انقلابی ساده می‌شود یعنی وظیفه آموزش این خواهد بود که افراد را از جمعیت موجود تحویل بگیرد و تبدیل کند به جمعیتی که در آینده لازم دارد، بهرحال مسئله آموزش مسوله دقیقی است که بایست مورد نظر قرار بگیرد چون که خود همین شرکتهای زراعی بالنفسه یک واحدهای مکانیزه‌ای هستند که افرادی را می‌توانند در خود بپذیرند که این افراد با تکنیک آشنائی داشته باشند و گروهی که از وسایل پوسیده تولید آسوده می‌شوند باید جذب خدمات و صنایع بشوند و خدمات امروز همچنان پیشرفته است که باز احتیاج به یک آموزش تکنیکی دارد و امیدوارم این مسئله مورد توجه قرار بگیرد.
رئیس- آقای مهندس ارفع تشریف بیاورید.
مهندس ارفع- بنده خیلی خوشوقت هستم که امروز با بحث دربارۀ تشکیل شرکتهای سهامی زراعی یک قدم دیگر در راه تکمیل هدفهای مقدس اصلاحات ارضی برداشته می‌شود، در طول مدتی که برنامه اصلاحات ارضی در این مملکت بموقع اجرا گذاشته است خوشبختانه ما شاهد بوده‌ایم که هر روز یک قدم جدیدی در جهت نیل به این هدف مقدس چه از لحاظ تأمین منابع مالی و چه از لحاظ کارهای آموزشی و چه از نظر بهره برداری بیشتر و بهتر از اراضی در این مملکت برداشته شده و بنده امیدوارم بجائی برسیم که در تأمین حداکثر امیدی را که نسبت به بهره برداری و اجرای این قانون در مملکت داشتیم توفیق حاصل بشود (انشاءالله) در اینجا بنده به دوسه نکته از این لایحه که شاید برایم نامفهوم است اشاره می‌کنم و امیدوارم با توضیحاتی که آقای وزیر محترم اصلاحات ارضی و تعاون روستائی می‌دهند روشن بشوم، مسئله اول این است که در مادۀ اول این لایحه به قطبهای کشاورزی اشاره شده است، بنده معتقد هستم که در قوانین اگر اصطلاحاتی را بکار می‌بریم باید تعریف آن اصطلاحات در قوانین روشن باشد به همین دلیل در موقع تدوین قانون اصلاحات ارضی یا ملی شدن جنگلها فصل خاصی برای تعاریف اختصاص داده شده تا در آتیه نکته مبهمی باقی نماند و بتوان قانون را بطور روشن تدوین کرد، کما اینکه ما امروز از این تعاریف استفاده می‌کنیم و می‌گوییم برزگر کیست زارع کیست، ده به چه اطلاق می‌شود و قس علیهذا و این ناشی از آن بود که در قانون اصلاحات ارضی و قانون جنگلها اصطلاحات تعریف شده بود. در اینجا هم بنده مایل بودم که روشن شود قطب کشاورزی به چه می‌گویند همچنین واحد روستائی، ما نه برای واحد روستائی از لحاظ علمی تعریف داریم نه برای قطب کشاورزی مگر اینکه یک تعریفی در متن قانون از لحاظ روشن شدن مطلب تذکر بدهند، این مسئله اولی بود که بنده امیدوارم با توضیحی که خواهند داد بنده روشن شوم، ولی شاید بهتر این بود که ضمن تبصره یا ماده‌ای در یک جای این قانون تعریفی از قطب کشاورزی و واحد روستائی می‌شد تا مسئله بصورت ابهام باقی نماند (صحیح است) مسئله دوم این است که در ماده یک این قانون استفاده از اراضی بایر و موات و مسلوب‌المنفعه را که در اختیار وزارت اصلاحات ارضی است بعنوان یکی از سهامداران شرکت سهامی کشاورزی یا مشارکت با دیگران منظور کرده‌اند در حالیکه لایحه‌ای که بنده نمی‌دانم به مجلس تقدیم شده یا قریباً تقدیم خواهد شد به وزارت آب و برق اجازه تشکیل قطبهای کشاورزی و بهره‌برداری می‌دهد، در اینجا باز این نکته برای بنده تاریک است که آیا صحیح است که ما یک مسئله‌ای را به دو دستگاه مختلف احاله کنیم؟ و این تداخل در کار و در وظایف یکدیگر نیست، اگر بهره‌برداری از قطبهای کشاورزی را باید وزارت آب و برق انجام دهد چرا ما باید در اینجا بنویسیم و چرا استفاده از اراضی بایر و موات را بنویسیم مگر اینکه استثنا کنیم و بگوئیم به استثنای اراضی بایر و مواتی که در زیر سدها بوجود آمده والا اگر در قانون بطور اعم بنویسیم فردا وزارت آب و برق از این اراضی بایر که در زیر سدها قرار گرفته‌اند نباید استفاده کند مسئله سوم که بنده با توجه به تذکر سرکارعلیه خانم تربیت در اینجا ناگزیرم ذکر کنم این است که در موقع تقسیم ارضی به کشاورزان صاحب نسق بر اساس نسق موجود تقسیم شده، صاحب نسق در دهات ما مردهای آن دهات هستند و بنام آنها ثبت شده در حالیکه آقایان تصدیق می‌فرمایند در اغلب نقاط ایران بخصوص در شمال آنقدر که زنها در مزرعه زحمت می‌کشند و کار انجام می‌دهند متأسفانه مردها کار انجام نمی‌دهند (صحیح است) در حالیکه با توجه به قانون این حق مالکیت به مرد داده شده در حالیکه زحمات اساسیش را زنها متحمل می‌شوند، بنده معتقدم در حال حاضر که آنقدر محیط عمل و امکانات پیشرفت برای زنهای کشور بوجود آورده‌ایم می‌بایستی در این مسئله هم توجه کنیم و آنها را کشاورز واقعی منطقه خودشان بدانیم و آنها که نتوانستند صاحب زمین بشوند اقلاً در قانون شرکتهای سهامی زراعی بنحوی جبران کنیم (صحیح است) بنده امیدوار هستم که با تنظیم این قانون جمعیت کشاورز ما روز بروز تقلیل پیدا کند و این جمعیت به طرف صنعت سوق داده شود اگر مقایسه‌ای بین جمعیت کشاورز در کشورهای در حال رشد و کشورهای پیشرفته بکنیم می‌بینیم اختلاف فوق‌العاده زیاد است، در کشورهای پیشرفته بین ۹ تا ۱۳ درصد از جمعیت کشور در کار کشاورزی کار می‌کنند و اینها نه تنها احتیاجات کشور را از نظر تولید مرتفع می‌کنند بلکه مقداری هم برای صادرات به کشورهای دیگر می‌توانند موارد کشاورزی تهیه کنند در حالیکه هرچه بیائیم رو به عقب در کشورهائی که متأسفانه یا از جهت رژیم‌های اجتماعی یا از نظر فنون و تکنیک کار عقب ماندگی دارند نسبت جمعیت کشاورزان و آنهائی که تولیدکننده محسوب می‌شوند و در امر کشاورزی شریک هستند به جمعیت کشور زیاد است کما اینکه در پاره‌ای از کشورهای آسیائی تا ۸۵% مردم در امر کشاورزی دخالت می‌کنند و این مفهومش این است که ۸۵% جمعیت کار می‌کنند برای اینکه بتواند خودش بخورد و ۱۵% بقیه را هم تغذیه کند در حالیکه این کشورها غالباً هم مواجه با کمبود مواد غذائی هستند اگر قانون شرکتهای سهامی زراعی به نحوی که منظور نظر است بموقع اجرا دربیاید ما امیدواریم بتوانیم از این افراد که امروز انرژی و توانائی آنها به هدر می‌رود و در سایر قسمتها و فعالیتهای مملکتی استفاده بکنیم و بتوانیم یک وضع و درآمد بهتری برای کشاورزانی که از این مناطق به فعالیتهای دیگر منتقل می‌شوند زندگی بهتر و درآمد بیشتری تأمین نمائیم بنده امیدوارم که این قانون و اجرای صحیح این قانون مارا به این هدف برساند از آقای وزیر اصلاحات ارضی تمنا می‌کنم نسبت به دوسه نکته‌ای که در اینجا اشاره کردم توضیح بفرمایند که بنده روشن بشوم.
رئیس- آقای دکترولیان بفرمائید.
دکتر ولیان (وزیر اصلاحات ارضی) – با اجازه جناب آقای رئیس مجلس بنده ضمن اینکه به دو مطلب مورد علاقه جناب آقای مهندس ارفع پاسخ عرض خواهم کرد از فرصت استفاده می‌کنم اکنون که در کلیات این لایحه مطالبی در اینجا مطرح شد یک مطالب و توضیحات بسیار بسیار مختصری را هم بنده عرض می‌کنم موقعی که این لایحه در فراکسیون پارلمانی حزب ایران نوین مطرح بود بنده با مفهومی بسیار روشن استدعا کردم که این لایحه از آن قبیل لوایحی است که هر قدر رویش بیشتر دقت و بررسی بشود و اشخاص بنحوی از انحاء مستقیم و غیرمستقیم که صاحب‌نظر هستند نظریات خودشان را مطرح بفرمایند این ما را به هدف نهائی که از اجرای این قانون در نظر داریم نزدیک خواهد کرد باید به عرض برسانم که رفته رفته در این مملکت با مفاهیم اجتماعی و سیاسی تازه‌ای آشنا می‌شویم و دیگر آنچه که در پیش داریم و آنچه که در جهان می‌گذرد به ما اجازه نمی‌دهد که دید خودمان را به محدوده اربعه یک ده بر اساسی که همه دیدیم و می‌شناسیم محدود کنیم و به همین دلیل اول به اصطلاح در ماده اول واحد روستائی که جناب آقای مهندس ارفع اشاره فرمودند بنده خدمتشان مطالبی عرض می‌کنم در مملکت ما بر اساس آخرین آمارهایی که در اختیار سازمان اصلاحات ارضی و تعاون روستائی کشور قرار گرفته بیش از پنجاه و سه هزار ده و هجده هزار مزرعه متفرق و بیخبر از همدیگر داریم این دهات هر کدامش در حال حاضر نمایشگری از مصائب و گرفتاریهای گذشته این مملکت هستند ما اگر در نظام جدید کشاورزی ایران بخواهیم نظام جدید را در ده و در سطح ده و در محدودۀ ده انجام بدهیم و شرکتهای تعاونی خودمان را که با کمال تأسف تا امروزفقط بر اساس فعالیت در سطح ده بوجود آمده زیر این قبیل فعالیت‌هایشان صحه بگذاریم مسلماً هنوز مقدار زیادی از آنچه که می‌خواستیم درگیرش بوده و هستیم و بنابراین در نظام جدید یک واحد روستائی یک منطقه‌ای از کشور است که ممکن است چندین ده۱۰ و ده۱۵ و ده۱۶ ده بسته به اوضاع اقلیمی و منطقه‌ای در بر بگیرد و به ما اجازه بدهد بدون اینکه فعالیتهای خودمان و دید خودمان را در محدودۀ ده به مفهومی که می‌شناسیم و در قانون اصلاحات ارضی بهش اشاره شد محدود بکنیم در واحد بزرگتری فعالیت بکنیم همه ما معتقد هستیم که در حوض ماهی خیلی گنده بشود می‌شود اینقدر (ناطق با دست اشاره به اندازه ماهی نمودند) ولی این محیط است که به ما اجازه نمایشگری استعدادهای مختلف را داده خواهدداد در هر حال اگر چنانچه لازم است بنظر جناب آقای مهندس ارفع واحد روستائی تعیین بشود پیشنهادی تهیه بفرمایند بر اساس مفهومی که این دولت از این واحد روستائی دارد ما در نظام اقتصادی کشاورزی جدید ده را برکنار می‌کنیم ولی مصالح او را در قالب یک واحد روستائی در نظر می‌گیریم در یک ده ششدانگ امکان نداریم که فعالیتهای همه جانبه انسانهایی را که در این ده بوجود آمده‌اند کنترل بکنیم و دلیلی ندارد که در این مملکت یک شخص زارع و دهقان به دنیا بیاید و زارع و دهقان هم از دنیا برود همین الان فرمودید در کشورهای پیشرفته از ۹% تا ۱۳% از مردم بیشتر در سطح روستاها در امر کشاورزی فعالیت نمی‌کنند برای یک زارع ایرانی این تصورش امکانپذیر نمی‌تواند باشد که از زارع بودن خارج بشود و در قسمت دیگر از صنایع و حرف موجود در این مملکت صاحب وجود اقتصادی باشد این آن وظیفه‌ای است که دولت بر اساس این لایحه قانونی تشکیل شرکتهای سهامی زراعی قسمتی از آنرا انجام خواهد داد البته بنده از جمله اشخاصی هستم که به هیچ عنوان نگرانی ندارم که در مملکت ما در حال حاضر چهار وزارتخانه یا سه وزارتخانه در امر کشاورزی متوجه باشد این اهمیت موضوع را می‌رساند ما یک مملکتی هستیم که از کشاورزی به طرف صنعت می‌خواهیم جلو برویم ولی همه می‌دانیم که یک صنعت خوب باید از حمایت یک کشاورزی خوب برخوردار باشد به مفهوم قطبهای کشاورزی که اشاره فرمودید به نظر بنده از قطبهای کشاورزی در این مملکت هنوز تعریف خاصی نشده ولی در اساسنامه‌ای که برای تشکیل شرکتهای سهامی زراعی تهیه کردیم قطب کشاورزی یک مرکز تجمع فعالیتهای مختلف وابسته به امر کشاورزی به مفهوم اعمش تعریف کردیم البته اینکه عرض کردم در مملکت قطب کشاورزی تعریف نشده در روزنامه‌ها و جراید به اصطلاح اظهارنظر صاحب نظران به قطبهای کشاورزی این روزها اشاره می‌شود و تعریف کرده‌اند و بنده هم می‌خواهم ولی در اینجا اگر جنابعالی معتقد به تعریف آن باشید بنده هم معتقد هستم یک پیشنهادی تهیه فرمائید در کمیسیون در مورد این قطب‌ها هم اگر تعریفش ضرور است اشاره بشود. بنده وظیفه خود می‌دانم بلافاصله به تبعیت از نظر جناب آقای سعیدوزیری که تشکر می‌کنم از توضیحات بسیار جامعی که در کلیات لایحه بیان فرمودند نه برای تبلیغ بلکه برای بیان سه حقیقت که روشن‌کننده اذهان عمومی مملکت باشد سه مطلب را بنام وزیر مسئول در اینجا به عرض برسانم یکی تشکیل شرکتهای سهامی زراعی به هیچ عنوان مانع ورادعی برای گسترش نهضت تعاون در مملکت ما نیست ما سالی که در پیش داریم سال تعاون است تلاش ما برای توسعه نهضت تعاون است و یکی از وظایفی که به این وزارتخانه واگذار شده ارشاد و تشکیل شرکتهای تعاون روستائی است ولیکن معتقد هستیم که به موازات فعالیت در زمینه ارشاد و گسترش شبکه‌های تعاونی باید واحدهای دیگری بوجود بیاوریم و این واحدها در حال حاضر استفاده خواهند کرد از تلاش‌های تعاونی در منطقه مربوط به خودشان که وجوددارد و چه بسا که در آینده خود شرکت سهامی زارعی که به نظر شرکت سهامی تعاون روستائی ملکیت خاصی است بین شرکتهای تعاونی و شرکتهای سهامی شیوه خاصی است که در اقتصاد کشاورزی جهان مطرح می‌شود و همانطور که آقای سعید وزیری اشاره کردند شاید این لایحه پس از تصویب به‌صورت یک قانون دربیاید که در تاریخ مشروطیت ایران در اعداد انگشت‌هایی باشد که اهمیتش را تاریخ به یاد نخواهد داشت ما متأسفانه هنوز در زمینه تبلیغ در این امر شروع نکرده‌ایم چون معتقد هستم روی چیزی تبلیغ بکنیم که به صورت قانون تصویب بشود و توشیح شود چون چیزی که ما آوردیم معلوم نیست بهمان ترتیب تصویب بشود و از زمینه تبلیغش خارج بشود. مسأله دوم مالکیت خصوصی در مملکت کماکان در روستاهای مملکت محترم و بقدرت خودش باقی است و این مالک است که به اراده و تمایل خودش پا در میان می‌گذارد و آمادگی خودش را برای شرکت در یک فعالیت دسته جمعی در ضوابط این اساسنامه که به تصویب خواهد رسید بر طبق قانون اجراء خواهد کرد بنده معتقدم که شایع کردند که دولت می‌خواهد تمام کشاورزان را کارگر کشاورزی بکند این شایعه را توضیح می‌دهم ما به موازات ورود تکنولوژی و ورود ماشین‌آلات کشاورزی در واحدهای روستائی به مقدار زیادی از نیروی کار موجود در روستاها احتیاج نخواهیم داشت به همین دلیل در مادۀ اول این لایحه گفتیم فراهم کردن موجبات استفاده از نیروی انسانی اضافی موجود در روستاها در قطبهای کشاورزی و صنعتی مملکت از جناب آقای دکتر طالع استدعا می‌کنم توجه بفرمایند در لایحه‌ای که تهیه کردیم به قطبهای صنعتی اشاره کردیم به قطبهای کشاورزی اشاره کردیم و معتقدیم در یک کشاورزی صحیح و با هدایت یک تعاونی صحیح با برخورداری از جنبه‌های انسانی نهضت تعاونی در قالب یک قطب کشاورزی یا یک قطب صنعتی فعالیتهای جمعی همه جانبه یک اجتماع مترقی را در اختیار داشته و خواهیم داشت اشاره فرمودند به اینکه خانمها حق دارند در لایحه‌ای که دولت به مجلس تقدیم کرده صحبت از این است که اشخاصی می‌توانند عضویت این شرکتها را داشته باشند زارعین حالا اگر زارع زن باشد حرفی نداریم به موجب این لایحه دولت تقسیم زمین نمی‌کند دولت بدنبال فراهم کردن موجبات بهره‌وری از زمینهای یک پارچه‌ای است که حداقل تلاش تکنولوژی جدید و بکار بردن ماشین‌های کشاورزی را تأمین کند حالا اگر این زارع یک زن باشد (مهندس ارفع- بند یک ماده دوم را قرائت بفرمائید) مادۀ اول چیزی است که خدمتتان عرض می‌کنم به منظور فراهم کردن موجبات... (مهندس ارفع- بند یک مادۀ دوم منظورم است بند یک ماده دوم را قرائت بفرمائید)
ماده دوم: "زارعینی که در اجرای قوانین و مقررات اصلاحات ارضی و قوانین تقسیم و فروش خالصجات مالک یا مستأجر زمین شده یا بشوند".
(مهندس ارفع- پس آن نوع زارعین یعنی زارعینی که صاحب زمین شده‌اند مسأله بر سر این است که آنها با وجودی که کار می‌کنند و فعالیت اساسی را انجام می‌دهند چون صاحب نسق نبودند صاحب زمین نشدند) البته از نظر منطقی هیچکس نمی‌تواند با این فرمایش شما مخالفت داشته باشد ولی صحبت از این است که خیلی کس‌ها صاحب زمین نشدند ما قوانین اصلاحات ارضی را که به تصویب ملی رسیده اجرا کردیم در آنجا گفته زارع کیست هیچ صحبت از مرد و زن بودن نبود زارع کسی است که خود به کمک خانواده‌اش مستقیماً زراعت می‌کند و قسمتی از محصول زراعتی را به‌عنوان بهره مالکانه تقدیم ارباب سابق می‌کرد حالا این زارع چنانچه زن بوده همچنان که آقای مهندس اسدی سمیع تشریف دارند ایشان در موقعی که مسئول اصلاحات ارضی بودند اسنادی را امضاء کردند که به موجب آن مالکیت زمین به زنهای زارع منتقل شده ولی اگر زنی زارع نبوده و با شوهرش همکاری می‌کرده حالا نظر این است که در مقام برخورداری از این همکاری به او زمین بدهیم باید عرض کنم که ما هر چه زمین مزروعی داشتیم قانون اصلاحات ارضی درباره‌اش اجرا شده و دیگر چیزی نداریم که بدهیم و از خارج هم که نمی‌شود زمین وارد بکنیم چون در محدودۀ اربعه مملکت زندگی می‌کنیم بنابراین اگر زمین باشد (مهندس ارفع- هدف دادن زمین نیست سهیم کردن آنهاست در شرکتهای سهامی زراعی) در شرکت سهامی زراعی ما با توجه به امکانات محدود دولت گامهائی می‌خواهیم برداریم که به نتیجه مثبت برسیم اجازه بفرمائید از همین زارعین و چهار طبقه‌ای که اشاره شده استفاده کنیم و اگر جائی باقی ماند برای آنها هم فکری می‌کنیم بخصوص که این لایحه لایحه‌ای است که اجازه می‌دهد که تا ۵ سال تغییراتش را اگر لازم بود به تصویب کمیسیونهای مجلسین برسانیم یک مطلب آخر که خدمتتان عرض کنم و به توضیحاتم خاتمه بدهم فرمودید که در این لایحه پیش‌بینی کردیم که در اراضی بایر و موات متعلق به دولت یک واحدهای تولیدی کشاورزی بوجود بیاید اطلاع دارید که در حال حاضر یک لایحه‌ای در شرف تقدیم به مجلس است که در آنجا برای اراضی زیر سدها یک ضوابطی معین می‌کنند در قانونگذاری اساس بر این است که یک قانون به قانون مصوب خیلی ربط داده می‌شود ولی یک لایحه‌ای که تقدیم می‌شود با یک لایحه‌ای که هنوز تقدیم مجلس نشده و شاید به آن صورت تقدیم نشود و اگر شد آن لایحه باید از ما تبعیت کند نه ما از آن ولی خود دولت هم باین مطلب که فرمودید توجه دارد اگر چنانچه هر پیشنهادی در این باشد در کمیسیونها بررسی می‌شود و از نظر جنابعالی استفاده خواهیم کرد بنده بیش از این وقت مجلس محترم شورای ملی را نمی‌گیریم استدعا می‌کنم در ارشاد و راهنمائی ما به همان ترتیب که همیشه از خصائص مجلس شورای ملی ایران بوده و هست دریغ نفرموده و به هر میزانی که پیشنهاد مرحمت بفرمائید بنده بنام وزیر مسئول خوشحال خواهم بود که در کمیسیون مطرح بشود و بحث بشود این لایحه مسأله هست و نیست کشاورزی آینده مملکت است هیچ اصراری نیست که اینقدر عجله داشته باشیم که از پیشنهادات و نظرات صائب صاحب‌نظران برخوردار نباشیم بهمین دلیل لایحه به صورت یک لایحه عادی تقدیم پارلمان شد.
خیلی متشکرم.
رئیس- خانم تربیت بفرمائید.
بانو تربیت- بنده از جانب آقای مهندس ارفع بینهایت تشکر می‌کنم که وقتی مطلبی را به صورت خصوصی هم به ایشان عرض کردم درباره زنان کشاورز مخصوصاً در مناطق شمال در اینجا بیان فرمودند بنده می‌خواهم یک قدری توضیح بیشتر بدهم بعد از انقلاب ششم بهمن که زنان ایران به حق مساوی با مردان نایل شدند همه زنهای ایران دهقانان کشاورزان و کارگران از آن وضعیتی که داشتند به یک زندگی بسیار آبرومندی رسیده‌اند همه ما آرزو می‌کنیم که زنان ایران که روی زمین خودشان کشاورزی می‌کنند نسبت به کار، زحمت خودشان بهره ببرند معنای انقلاب و معنای حقیقی منویات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی در این بوده که هر کس به اندازه‌ای که زحمت بکشد به همان میزان بهره‌مند باشد چه مرد و چه زن تمام طبقات آقایان محترم در مسافرت‌ها حتی در گیلان و مازندران و در اغلب مناطق کشاورزی زنان ایران دوشادوش مردها روی زمین کار می‌کنند حتی در شالیرازها بیشتر زنها هستند که تا بالای زانو در آب هستند و بیشتر از مردها در معرض بیماریهای نقرس و روماتیسم و نظایر آن هستند و اینها در پیری هیچگونه تأمینی ندارند بنده به صراحت از پشت این تریبون عرض می‌کنم اگر مرد خانواده عاطفه داشته باشد انسان باشد فکر کند این زن ذلت کشیده زندگی او را تأمین می‌کند اگر احیاناً عاری از این صفات باشد می‌تواند زن را از تمام حقوقش محروم کند در گیلان و مازندران چرا مردهای دوسه زنه بیشتر از سایر نقاط است برای این است که اینها بیشتر استفاده می‌کنند پس حالا که با یک جهش انقلابی داریم پیش می‌رویم باید در زندگی خانوادگی و اجتماعی خود نه تنها در شهرها بلکه در روستاها به آن زن روستائی هم توجه بشود همان‌قدر که به یک زن دانشگاهی توجه می‌شود آن زن روستائی هم در کار خودش به همان اندازه زحمت می‌کشد که زن دانشگاهی با تحصیل علم به مملکت خودش خدمت می‌کند یا آن زن کارمند باید آن اندازه تأمین داشته باشد که آن زن کشاورز امروز بحمدالله جناب آقای دکتر ولیان ما یک قانون کار بسیار پیشرفتهای داریم و بسیار افتخار می‌کنیم وقتی که از خارج می‌آیند با ما صحبت می‌کنند افتخار می‌کنیم در آنجا می‌بینیم حقوق زنان کارگر مثل مردان کارگر مراعات شده (صحیح است) وقتی سهام کارخانه‌ها توزیع می‌شود مرد و زن فرق نمی‌کند هر زن و مردی که در آن کارخانه کار می‌کنند بهمان اندازه سهم می‌برند ما می‌خواهیم تأمین برای خانواده‌ها باشد جناب آقای دکترولیان اگر زن در روستا فکر کند که شریک ندگی مرد است و مرد فکر کند که زن شریک زندگی اوست نه یک کارگر که روی زمین کار می‌کند احترامش به زنش بیشتر می‌شود و سعی می‌کند بیشتر وسیله آسایش زندگی او را مخصوصاً در موقع مرض و بستری بودن فراهم کند (احسنت).
بنده استدعا می‌کنم جناب آقای دکتر ولیان همانطوری که فرمودید و در خارج به بنده وعده دادید عمل بشود البته بنده تصدیق می‌کنم هرکاری را با آسانی و فوری نمی‌شود مشکلاتش را حل کرد ولی بنده عرض می‌کنم همانطور که کتباً حضور مبارکتان نوشتم هم در شرکتهای سهامی زراعی هم در شرکتهای تعاونی روستائی موقع دادن سهام کار آسانی است که ببینند مردی که کار می‌کند آیا دوسه زن دارد آنها را هم منظور کنند یک زنی که دوتا دختر دارد اسم او را هم بنویسد که اینهم کار می‌کند این کار انقلابی است و از دولت انقلابی حزبی متوقع هستم و انشاءالله عمل خواهد شد و به هدف خواهد رسید (احسنت).
رئیس- آقای دکتر اسفندیاری بفرمائید.
دکتر اسفندیاری- این لایحه یکی از بهترین لوایحی است که تنظیم شده و به مجلس آمده خوشبختانه باید بگویم وزیر محترم یکی از زرنگترین وزرای این دولت است که در کمیسیونها این لایحه را به این سرعت گذرانده است ولی آنچه که من تذکرش را لازم می‌دانم دنباله تذکرات خود وزیر اصلاحات ارضی است که اصرار دارند که این لایحه به صورت عادی و بادقت بیشتر به مجلس آورده بشود و از مجلس بگذرد البته این اخطار نظامنامه‌ای است که مادۀ ۷ این لایحه باید به کمیسیون کشور هم می‌رفت (سعید وزیری- پیشنهاد کرده‌ام که در شور دوم به کمیسیون کشور برود) و چون این لایحه به کمیسیون کشور نرفته از نظر من قبل از اینکه وارد شور در مواد بشویم و پیشنهادی مطرح بشود باید برگردد به کمیسیون کشور و مورد شور قرار بگیرد و بعداً به جلسه علنی برای شور اول برگردد پیشنهاد من همین است که به کمیسیون برگردد و در کمیسیون کشور مطرح بشود و پس از تصویب کمیسیون کشور دو مرتبه به جلسه علنی آورده بشود.
مهندس ارفع- اگر مقام ریاست تشخیص ندهند به آن کمیسیون برود دیگر لزومی ندارد.
رئیس- پیشنهاد فعلاً مطرح نیست در کلیات لایحه نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به ورود در شور مواد خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ اول مطرح است قرائت می‌شود.
مادۀ اول- به منظور فراهم نمودن موجبات افزایش درآمد سرانه کشاورزان و امکانات همه جانبه برای بکاربردن ماشین‌آلات کشاورزی در امر تولید محصولات کشاورزی و آشنائی زارعین با اصول و شیوه‌های جدید کشاورزی و حداکثر استفاده از نیروی اضافی انسانی موجود در روستاها در قطبهای کشاورزی و صنعتی مملکت و برای جلوگیری از خردشدن و تقسیم اراضی مزروعی به قطعات غیراقتصادی و افزایش میزان سطح زیر کشت کشور با استفاده از اراضی بایر و موات و مسلوب‌المنفعه وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی بر اساس وظایف پیش‌بینی شده در مادۀ یک قانون تشکیل این وزارت به تدریج در واحدهای روستائی مناطق مختلف کشور شرکتهای سهامی زراعی تشکیل می‌گردد.
رئیس- آقای سعیدوزیری بفرمائید.
یک نفر از نمایندگان- موافقید یا مخالف؟
سعید وزیری- بنده در این ماده پیشنهاد دارم راجع به پیشنهاد عرض می‌کنم اینجا بعد از تعاریف نوشته شده است به منظور فراهم آوردن چه و چه و چه اراضی بایر و موات و مسلوب‌المنفعه وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی بر اساس وظایف پیش‌بینی شده در ماده یک قانون تشکیل این وزارت به تدریج در واحدهای روستائی مناطق مختلف کشور شرکتهای سهامی زراعی تشکیل می‌گردد. اینجا چون اشاره به وزارت اصلاحات ارضی شده است فاعل را آورده‌اند و بعد فصل را به‌صورت مفعول مجهول آورده‌اند گفته شده است وزارت اصلاحات ارضی بر اساس مادۀ یک قانون تشکیل چه و چه و چه شرکتهای سهامی زراعی تشکیل می‌گردد بنده این پیشنهاد را دارم که تشکیل می‌دهد درست است و دقیقاً معلوم بشود که مأموران کیست؟
مهندس صائبی- این موضوع پیشنهاد شده است.
رئیس- نظر دیگری در این ماده نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
با احترام پیشنهاد می‌نماید: در سطر هفتم مادۀ اول قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی بعد از کلمه مسلوب‌المنفعه کلمه (خرابه) نیز اضافه گردد.
ماهیار.
اینجانب پیشنهاد می‌نماید در لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی در مادۀ اول در قسمت آخر تشکیل می‌گردد به تشکیل می‌دهد اصلاح گردد.
مهندس صائبی.
پیشنهاد می‌کنم در مادۀ ۱ لایحه چاپی شمارۀ ۸۴ اصلاح زیر به‌عمل آید.
مادۀ ۱- به منظور افزایش درآمد سرانه کشاورزان و بکاربردن ماشین آلات کشاورزی در امر تولید محصولات کشاورزی...
دکتر اسفندیاری.
بااحترام پیشنهاد می‌نماید در سطرهفتم مادۀ اول لایحه شرکتهای سهامی زراعی پس از کلمه مسلوب‌المنفعه جمله (و نیز به منظور ایجاد واحدهای متمرکز خدمات در روستاها) اضافه گردد.
دکتر فضل‌الله صدر.
محترماً پیشنهاد می‌نماید ماده اول لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی به شرح زیر اصلاح شود.
مادۀ ۱- در اجرای وظایف پیش‌بینی شده در مادۀ یک قانون تشکیل وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی و به منظور فراهم نمودن موجبات افزایش درآمد سرانه کشاورزان و امکانات همه‌جانبه برای بکار بردن ماشین‌آلات کشاورزی در امر تولید و تکثیر محصولات کشاورزی و آشنا ساختن زارعین با اصول و شیوه‌های جدید کشاورزی و حداکثر استفاده از نیروی اضافی انسانی موجود روستاها در قطبهای کشاورزی و صنعتی مملکت و برای جلوگیری از تقسیم اراضی مزروعی به قطعات غیراقتصادی و افزایش میزان سطح زیر کشت کشور با استفاده از اراضی بایر و موات و مسلوب‌المنفعه به موازات اصلاحات ارضی و تعاون روستائی اجازه داده می‌شود به تدریج در واحدهای روستائی مناطق مختلف کشور نسبت به تشکیل شرکتهای سهامی زراعی که در این قانون شرکت ناامید می‌شود اقدام نماید.
صائب.
در مورد لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی پیشنهاد می‌نماید ماده اول به شرح زیر اصلاح شود.
(به وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی اجازه داده می‌شود بر اساس وظایف پیش بینی شده در مادۀ یک قانون تشکیل این وزارت در واحدهای روستائی مناطق کشور به تدریج شرکتهای سهامی زراعی تشکیل دهد).
سعید وزیری.
پیشنهاد می‌شود که در پایان مادۀ۱ لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی کلمه می‌گردد به (می‌دهد) تبدیل شود.
سعید وزیری.
پیشنهاد می‌نماید- در ماده اول به جای قطبهای کشاورزی نوشته شود بخش‌های کشاورزی.
با تقدیم احترام- دکتر اسفندیار یگانگی.
رئیس- مادۀ دوم قرائت می‌شود.
مادۀ دوم- سهامداران شرکتهای سهامی زراعی اشخاص ذیل خواهند بود:
۱- زارعینی که در اجرای قوانین و مقررات اصلاحات ارضی و قوانین تقسیم و فروش خالصجات مالک یا مستأجر زمین شده یا بشود.
۲- برزگران مشمول تعریف بند۴ مادۀ یکم قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی مصوب ۴۰/۱۰/۱۹ در مناطقی که امر زراعت در تاریخ تقدیم این قانون به مجلس مستقیماً به وسیله برزگر انجام می‌شود.
۳- خرده مالکینی که در اجرای مرحله دوم اصلاحات ارضی بند ج از مادۀ یکم قانون الحاقی به قانون اصلاحات ارضی (شق تقسیم) را انتخاب نموده‌اند در صورت تمایل آنها و با موافقت وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی.
- تبصره- در هر یک از واحدهای روستائی سهامداران شرکتهای سهامی زراعی حق استفاده مطلق از اراضی را که در اختیار دارند به شرکت واگذار می‌نمایند و متناسب با ارزش این حق و مقدار و موقعیت زمین مربوط و ارزش عوامل زراعی تعدادی از سهام شرکت را که وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی بر اساس مقررات پیش‌بینی شده در آئین‌نامه و اساسنامه این قبیل شرکتها موضوع مادۀ ۵ این قانون تعیین می‌نماید دریافت خواهند نمود.
رئیس- آقای روحانی فرمایشی دارید بفرمائید.
روحانی- در فواید شرکت بحث زیاد شد و بنده دیگر وقت نمی‌گیرم اما این موضوع که تقسیم شده است که چه کسانی بتوانند در این شرکت شرکت داشته باشند اطلاعی که بنده از قسمت عمده خراسان بخصوص صفحات جنوب دارم چون در کار اصلاحات ارضی هم دخالت نداشتم و زیاد وارد نیستم ابهامی برای من باقی است گو اینکه کمیسیون هست و در کمیسیون پیشنهادات مورد توجه و بحث و شور قرار می‌گیرد ولی فکر کردم ضمن پیشنهادی که تقدیم کردم توجه مجلس را جلب کنم که افرادی داریم که در روستاها به امر کشاورزی اشتغال دارند ولی مشمول هیچ یک از این حقوق نیستند یعنی مالک یک مقداری از آب و زمین مزرعه‌ایست که خودش از روز اول روی مزرعه بکار کشاورزی اشتغال داشته و حالا هم دارد مثلاً در شهرستان تربت اصلاً اصلاحات ارضی مفهوم پیدا نکرده همه خرده مالک هستند همه سرکار خودشان هستند فقط یک مختصر املاک موقوفه‌ای تقسیم شده است بنده توجه وزارت اصلاحات اراضی را به این مطلب جلب می‌کنم و پیشنهادی هم کرده‌ام که این مطلب مورد توجه قرار بگیرد یک عده ملک کوچک در یک واحدی که شما در نظر می‌گیرید می‌ماند چون وصف کرده‌اید که چه کسانی می‌توانند شرکت کنند و چه کسانی نمی‌توانند شرکت کنند آنهم آنجا نمی‌توانند کارکنند پیشنهادی دادم خواستم توجه بیشتری نسبت به این مطلب بشود.
رئیس- آقای مهندس صائبی بفرمائید.
مهندس صائبی- تردیدی نیست و همه آقایان و خانمها و نمایندگان محترم با اینجانب هم عقیده هستند که لایحه‌ای که امروز مورد شور هست و یکی از ابتکارات شاهنشاه آریامهر می‌باشد از لوایح مهم است و انشاءالله پس از تصویب قدمهای بسیار بزرگی در بهبود وضع زندگی روستائیان برداشته خواهد شد بنده موضوعی را خواستم تذکر بدهم و جناب آقای وزیر توضیح بفرمایند یکی از امور مهم در دهات با واحدهای کشاورزی موضوع درختکاری است درختکاری اعم است از احداث باغ میوه یا احداث قلمستان یا سیاه درخت اما درختکاری اهمیتش بحدی است که امروز اکثر آقایان استحضار دارند که کودحیوانی را به عنوان سوخت در بیشتر روستاهای مملکت مصرف می‌کنند و توسعه ترویج درختکاری علاوه بر درخت میوه از چوب آن به عنوان سوخت مخصوصاً که فعلاً نفت در تمام کشور برای سوخت جایگزین سوخت چوب نشده است این موضوع کمال ضرورت را دارد بنده اهمیتی را که درختکاری در تصفیه آب و هوا و موارد دیگر دارد عرض نمی‌کنم و فقط آن را از لحاظ سوخت و استفاده از چوب درخت با استحضار نمایندگان محترم می رسانم خوشبختانه پس از اجرای قانون اصلاحات ارضی همه نمایندگان محترم توجه و استحضار دارند که در ترویج و توسعه کشاورزی و باغ میوه استقبال عجیبی از طرف کشاورزان شده و در بیشتر نقاط مملکت شاید نواحی که درخت‌های میوه دارند و خود آقایان اطلاع دارند که درختکاران خودشان پس از اجرای قانون مترقی اصلاحات ارضی احداث باغ کرده‌اند در اینجا مطلبی است در قسمت تبصره که باستحضار می‌رسد چون اینجا نوشته شده هر یک از شرکتهای سهامی زراعی حق استفاده مطلق از اراضی را که در اختیار دارند به شرکت واگذار می‌نمایند در اینجا معلوم نیست که اشخاصی که بخواهند احداث باغ یا قلمستان یا درختکاری بکنند به چه ترتیب با آنها رفتار می‌شود برای اینکه اینها اراضی‌شان را بطور کلی در اختیار شرکت خواهند گذاشت با توضیحی که جناب آقای وزیر خواهند داد روشن خواهیم شد بنده پیشنهادی هم تقدیم کرده‌ام که در کمیسیون مورد طرح و بررسی واقع بشود.
رئیس- آقای دکتر ولیان بفرمائید.
دکتر ولیان- بنده استدعا می‌کنم به یک اصل بسیار مهمی که در این لایحه بهش توجه شده از نظر دولت البته توجه خاصی مبذول بفرمایند که به بسیاری از این مسائل خاتمه خواهد داد ما اراضی را که مشمول قوانین اصلاحات ارضی شده‌اند و به زارعین واگذار کردیم نظرمان از این لایحه این است که همین تکه پاره‌های کوچک زمین که در نتیجه اصلاحات ارضی و گرفتن اسناد مالک شده‌اند و یا مستأجر شده‌اند این را بیاورند بگذارند حالا ما در اجرای قوانین اصلاحات ارضی یک مستثنیاتی هم داشتیم ما هیچ باغی را بنام اجرای قوانین اصلاحات ارضی از ید مالک خارج نکردیم بهمین دلیل برای باغات و مستثنیات منهای مکانیزه که به صورت خاصی پیش بینی شده حکمی را از طرف قانون گذاری لازم و احتیاج نداشتیم ولی می فرمائید ممکن است زارعی باشد که قلمستان داشته باشد باغ شخصی داشته باشد اینجا وقتی ما گفتیم اراضی اولاً نگفتیم اراضی مزروعی هر زمینی که در نتیجه اجرای قانون اصلاحات ارضی زارع مالک آن شده باشد این زمینی است که باید نشان بدهد و در اختیار شرکت سهامی کشاورزی بگذارد اینقدر که این را گذاشت و سهم گرفت دیگر صاحب سلیقه‌ای نیست که در نحوه گردش سیاست کشاورزی این منطقه به چه ترتیبی عمل بشود آنها را هیئت مدیره عمل می‌کند اگر هیئت مدیره با استفاده از نظر ارشادی مسئولین امر که از طرف دولت به منطقه‌ای اعزام می‌شوند خواست درخت بکارد آن درختکاری می‌شود این با تصمیم هیئت مدیره است (صحیح است) در غیر اینصورت ما یک جا بیائیم زمین را از زارع بگیریم سهم بدهیم و این سال به سال بیاید بهرۀ مناسب با سهم را بگیرد و هرجا دلش خواست درخت بکارد اینکه همان می‌شود که ما از دستش گریزان هستیم حالا در این مورد هم پیشنهادی تهیه فرموده‌اند این پیشنهاد در کمیسیون بررسی می‌شود ولی روح قانون این است که ما با اجرای قوانین اصلاحات ارضی به هدفهای سیاسی رسیدیم و با اجرای این قانون می‌خواهیم به هدفهای اقتصادی موردنظر در اجرای این رفرم برسیم (احسنت).
رئیس- نظر دیگری در مادۀ دوم نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید شرح زیر به مادۀ دوم لایحه قانونی تشکیل شرکتهای سهامی زراعی اضافه شود.
۴- کشاورزان و خرده مالکینی که مشمول هیچ یک از مراحل اول و دوم قوانین و مقررات اصلاحات ارضی نبوده و هنگام تصویب قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی (۴۰/۱۰/۱) شخصاً و مستقیماً به امر زراعت اشتغال داشته‌اند.
دکتر رضا نجیمی.
پیشنهاد می‌نماید تبصره مادۀ دوم لایحه قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی به شرح زیر اصلاح شود:
- تبصره- در هر یک از واحدهای روستائی سهامداران شرکتهای سهامی زراعی حق استفاده مطلق و دائم از اراضی را که در اختیار دارند به شرکت واگذار می‌نمایند و متناسب با ارزش این حق که مقدار و موقعیت زمین مربوط و ارزش عوامل زراعی تعدادی از سهام شرکت را که وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی بر اساس مقررات پیش‌بینی شده در اساسنامه این قبیل شرکتها موضوع مادۀ ۵ این فانون تعیین می‌نمایند دریافت خواهد نمود.
دکتر رضا نجیمی.
با احترام پیشنهاد می‌نماید بند ۳ مادۀ دوم قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی و تبصره آن به صورت زیر اصلاح بشود.
- بند ۳ - خورده مالکینی که در اجرای مرحله دوم اصلاحات ارضی بند الف و بند ج از ماده یکم قانون الحاقی به قانون اصلاحات ارضی "شق اجاره یا شق تقسیم" را انتخاب نموده‌اند.... الی آخر تبصره در هر یک از واحدهای روستائی سهامداران شرکتهای سهامی زراعی حق استفاده مطلق از اراضی را که در اختیار دارند به شرکت واگذار می‌نمایند "این حق در مورد خرده مالکینی که در بند الف از ماده یکم قانون الحاقی به قانون" "اصلاحات ارضی را انتخاب نموده‌اند نسبت مال‌الاجاره به درآمد خالص می‌باشد" "مجموع اراضی می‌باشد" "متناسب با ارزش این حق... الی آخر.
سرتیپ‌پور- توسلی- فهیمی- دکتر یزدان‌پناه- ملک زاده- مهندس قادرپناه- ماهیار- صالحی- انشاء- صادق سمیعی- مهندس افراسیاب کیا- ابتهاج سمیعی.
پیشنهاد می‌نماید به ماده دوم لایحه شرکت سهامی زراعی تبصره زیر اضافه شود.
- تبصرۀ ۲- زنانی که با شوهران کشاورز خود همکاری دارند در عواید حاصل در قدرت ازدواج متساویاً با شوهران خود شریک خواهند بود.
دکتر خزائلی.
محترماً در مورد لایحه تشکیل شرکتهای شهامی زراعی پیشنهاد می‌شود عبارت ذیل به عنوان قسمت چهارم به مادۀ ۲ اضافه شود.
۴- خرده مالکینی که خود عهده دار امر کشاورزی املاک خود بوده و مشمول شقوق‌الذکر نبوده ولی در حوزه شرکتهای سهامی قرار دارند.
با تقدیم احترام- روحانی.
پیشنهاد می‌نماید کلمۀ زارعین در بند۱ ماده دوم به کلمۀ زارعانی تبدیل شود.
دکتر خزائلی.
محترماً پیشنهاد می‌نماید به ماده دوم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی بند۴ اضافه گردد.
۵- خرده مالکین و زارعینی که در اجرای مرحله دوم قانون اصلاحات ارضی مادۀ ۱۷ آئین‌نامه را انتخاب نموده‌اند.
مهندس عترت.
پیشنهاد می‌نماید که به ماده دوم لایحه قانون شرکت سهامی زراعی بند ۵ اضافه گردد.
۵- خرده مالکینی که در اجرای بند الف مادۀ یکم قانون الحاق به قانون اصلاحات ارضی انتخاب نموده‌اند در صورت تمایل آنها و با موافقت وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی.
مهندس عترت- مهندس سهم‌الدینی.
محترماً پیشنهاد می‌نماید که در ۳ از مادۀ دوم لایحه عبارت (خرده مالکینی که) به (خرده مالکانی که) تبدیل گردد.
دکتر خزائلی.
پیشنهاد می‌نماید در قانون تشکیل شرکتهای
سهامی زراعی- در مادۀ دوم قسمت۱ سطر دوم پس از تقسیم و فروش کلمه واگذاری اضافه شود.
دکتر بقائی یزدی.
احتراماً پیشنهاد می‌نماید مفاد تبصره ذیل مادۀ دوم به‌صورت ماده جداگانه بعد از مادۀ چهارم در لایحه مربوط به تشکیل شرکتهای سهامی زراعی نوشته شود.
با تقدیم احترام- مهندس ریاحی.
اینجانب پیشنهاد می‌نماید تبصرۀ زیر به ماده دوم لایحه شرکتهای سهامی زراعی اضافه شود.
تبصره- شرکتهای سهامی زراعی موظفند ارضی مورد نیاز صاحبان سهام را که به منظور ایجاد باغ و یا درختکاری احتیاج دارند در اختیار آنها بگذارند.
مهندس حسن صائبی.
باکمال احترام اینجانب پیشنهاد می‌نماید که در آخر بند دوم ماده دوم اضافه شود زنان و دخترانی که روی زمین مشغول انجام عمل کشاورزی هستند.
هاجر تربیت.
محترماً پیشنهاد می‌نماید در ماده دوم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی تبصره زیر اضافه شود.
- تبصره- دراراضی که به شکل اجاره اداره می‌شود در صورتی که تمام یا قسمتی از اراضی به مرحله فروش جهت احداث کارخانجات یا سایر مؤسسات دولتی و خصوصی برسد با موافقت زارعین و مالکین مربوط انجام خواهد شد.
دکتر امین.
رئیس- ماده سوم قرائت می‌شود.
مادۀ سوم- در مناطقی که شرکتهای سهامی زراعی تشکیل می‌شود وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی می‌تواند حق استفاده مطلق از ارضی موات و همچنین اراضی بایر و مسلوب‌المنفعه متعلق به دولت را در اختیار شرکتهای سهامی زراعی بگذارد. در اینصورت وزارت مذکور به نسبت سهمی که با توجه به تبصره ماده دوم این قانون تعیین می‌شود در شرکت ذیسهم خواهد بود و عواید حاصله از این سهام را به منظور کمک و تقویت شرکتهای سهامی زراعی مربوط اختصاص خواهد داد.
رئیس- در ماده سوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
محترماً در مورد لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی پیشنهاد می‌شود قسمت اخیر ماده سوم به شرح زیر اصلاح شود عواید حاصله از این سهام به سرمایه بانک کشاورزی اضافه و به‌منظور توسعه و تقویت شرکتهای سهامی زراعی اختصاص خواهد یافت.
با تقدیم احترام روحانی.
پیشنهاد می‌نماید: کلمه "مربوط" از سطر آخر مادۀ سوم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی حذف شود.
محمد شهرستانی.
محترماً پیشنهاد می‌نمائیم تبصره زیر به مادۀ سوم لایحه شرکتهای سهامی زراعی اضافه شود:
- تبصره- به وزارت اصلاحات ارضی اجازه داده می‌شود اراضی موات و بایری که قبل از تصویب این قانون به‌وسیله اشخاص حقیقی با حقوقی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و تأسیساتی ایجاد نموده‌اید به بهای ۱/۲۰ قیمت اراضی آباد مجاور این قبیل اراضی به اقساط ده ساله به آنان به فروش برساند.
مهندس عترت- مهندس سهم‌الدینی.
پیشنهاد می‌نماید:
مادۀ سوم لایحه قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی به شرح زیر اصلاح شود.
مادۀ سوم- در مناطقی که شرکتهای سهامی زراعی تشکیل می‌شود وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی می‌تواند حق استفاده مطلق و دائم در اراضی موات و بایر و مسلوب‌المنفعه و دایر متعلق به دولت را.... الخ
دکتر رضا نجیمی.
رئیس- مادۀ چهارم قرائت می‌شود.
مادۀ چهارم- صاحبان اراضی مکانیزه و سایر شرکتها و واحدهای کشاورزی یک منطقه که آمادگی خود را برای تشکیل شرکت سهامی زراعی اعلام نمایند از کلیه مساعدتهای وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی برخوردار خواهندشد. در اینصورت وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مخیر است بعد از بررسی نسبت به تشکیل شرکت در منطقه اقدام و کمکهای فنی و مالی لازم را در حدود و اساسنامه شرکتهای سهامی زراعی درباره آنها معمول دارد.
رئیس- در ماده چهارم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
احتراماً پیشنهاد می‌نماید مادۀ چهار لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی به‌صورت زیر اصلاح گردد.
مادۀ ۴- در صورت تمایل صاحبان اراضی مکانیزه و سایر شرکتها و واحدهای کشاورزی یک منطقه برای عضویت شرکتهای سهامی زراعی وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مخیر است بعد از بررسی نسبت به عضویت آنان در شرکت سهامی زراعی منطقه اقدام نماید.
با تقدیم احترام مهندس ریاحی.
پیشنهاد می‌کنم ماده چهارم لایحه شرکت سهامی زراعی به نحو زیر اصلاح شود.
مادۀ چهارم- هرگاه صاحبان اراضی مکانیزه و سایر شرکتها و واحدهای کشاورزی یک منطقه تقاضای تشکیل شرکت سهامی زراعی بنماید، وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مخیر است بعد از بررسی نسبت به تشکیل شرکت در منطقه اقدام و کمکهای فنی و مالی و لازم را حدود قوانین موضوعه و اساسنامه شرکتهای زراعی درباره آنها معمول دارد.
کمالوند.
پیشنهاد می‌نماید مادۀ ۴ حذف گردد.
مهندس اسدی سمیع.
رئیس- ماده پنجم قرائت می‌شود.
مادۀ پنجم- شرکتهای سهامی زراعی طبق اساسنامه نمونه‌ای که به پیشنهاد وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید تشکیل و اداره می‌شود. این شرکتها پس از ثبت در دفتر مخصوصی که وزارت مذکور ترتیب می‌دهد دارای شخصیت حقوقی خواهند بود. کلیه تغییرات و اقدامات مربوط به ثبت شرکت در این دفتر انجام می‌شود.
رئیس- در مادۀ پنجم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید مادۀ پنجم لایحه قانون تشکیل شرکتهای یر اصلاح شود.
مادۀ پنجم- شرکتهای سهامی زراعی طبق اساسنامه‌ای که براساس اصول بازرگانی تهیه و به پیشنهاد وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به تصویب هیئت وزیران خواهدرسید... الخ.
دکتر رضا نجیمی.
اینجانبان پیشنهاد می‌نمائیم که قسمت آخر مادۀ۵ لایحه شرکتهای سهامی زراعی به شرح زیر اصلاح شود:
"این شرکتها علاوه بر ثبت در دفاتر مخصوص در وزارت اصلاحات ارضی بر طبق قوانین و مقررات اداره کل ثبت در دفتر ثبت شرکتها بدون پرداخت هیچگونه هزینه‌ای به ثبت خواهد رسید."
دکتر خزائلی - مهندس عترت - مهندس سهم‌الدینی.
در مادۀ پنجم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی پیشنهاد می‌نماید در سطر اول کلمه نمونه بعد از اساسنامه حذف گردد.
بدر صالحیان.
با احترام پیشنهاد می‌نماید نحوه تنظیم و تصویب شرکتهای سهامی زراعی که در قسمت صدر ماده پنجم لایحه پیش‌بینی شده است به شرح زیر تغییر یابد.
شرکتهای سهامی زراعی طبق اساسنامه‌ای که از طرف وزارت اصلاحات ارضی تنظیم و به تصویب کمیسیونهای مربوط دو مجلس خواهد رسید تشکیل و اداره می‌شود.
با احترام... دکتر فضل‌الله صدر.
رئیس- ماده ششم قرائت می‌شود.
مادۀ ششم- در صورتی که اشخاص مذکور در مادۀ دوم این قانون از امضای اوراق و اسناد و دفاتر مربوط به تشکیل شرکت امتناع نمایند وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی با قائم مقامی آنها اقدام لازم را انجام خواهدداد.
رئیس- آقای دکتر کیان بفرمائید.
دکتر کیان- بنده با اجازه ابتدا ماده دوم که مربوط به سهامداران شرکت سهامی زارعی است بند سومش را می‌خوانم.
" ۳- خرده مالکینی که در اجرای مرحله دوم اصلاحات ارضی بند ج از ماده یکم قانون الحاقی به قانون اصلاحات ارضی (شق تقسیم) را انتخاب نموده‌اید در صورت تمایل آنها و با موافقت وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی".
این بند سوم از ماده دوم بود ماده ششم می‌گوید در صورتی که اشخاص مذکور در مادۀ دوم این قانون از امضای اوراق و اسناد و دفاتر مربوط به تشکیل شرکت امتناع نمایند وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی با قائم مقامی آنها اقدام لازم را انجام خواهد داد.
ملاحظه بفرمائید که کاملاً مفاد این ماده با بند سوم از مادۀ ۲ مغایر است (دکتر ولیان- صحیح است و باید هم باشد) حالا اجازه بفرمائید اگر که مخیر و مختار می‌کنید خرده مالک را که در صورت تمایل سهیم و شریک ان شرکت بشود چرا به موجب ماده ششم این حق را از او سلب می‌کنید؟ و او را مجبور می‌کنید و اگر هم حتی نتوانست و نیامد به این ترتیب عمل می‌کنید، یک ماده از نظر قانون‌نویسی نمی‌تواند ناقض مادۀ دیگر در همان قانون باشد و بنابراین از نظر قانون‌نویسی صحیح نیست بایستی یا در بند سوم کلمه تمایل را حذف کرد یا بند ششم را اصلاح کرد و بنده حالا برای اصلاح ماده ششم یک پیشنهادی تهیه کرده‌ام که تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
رئیس- نظر دیگری در مادۀ ۶ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
احتراماً پیشنهاد می‌نماید در سطر اول ماده ششم بعد از عبارت اشخاص مذکور جملۀ "بند۱ و ۲" به جای مادۀ دوم نوشته شود.
باتقدیم احترام- مهندس زرآور.
در ماده ششم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی پیشنهاد می‌نماید:
در سطر اول بعد از کلمه قانون جمله "به غیر از بند ۳ مادۀ مزبور" اضافه گردد.
بدر صالحیان.
پیشنهاد می‌کنم در سطر آخر مادۀ۶ لایحه چاپی شمارۀ ۸۴ اصلاح زیر به عمل آید.
مادۀ ۶ - ... و تعاون روستائی به قائم مقامی آنها اقدام لازم را انجام خواهد داد.
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌کنم در سطر اول مادۀ ششم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی روستائی بعد از کلمه مذکور در اضافه شود (بندهای یک و دو).
کمالوند.
پیشنهاد می‌نماید مادۀ ششم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زارعی به شرح زیر اصلاح شود.
مادۀ ششم: در مناطقی که تشکیل شرکتهای سهامی زراعی اعلام می‌شود در صورتی که حداقل پنجاه و یک درصد از اشخاص مذکور در مادۀ دوم این قانون عضویت شرکت را قبول و بقیه از امضای اوراق و اسناد و دفاتر مربوط به تشکیل شرکت امتناع نمایند وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به قائم مقامی مستنکفین اقدام لازم را انجام خواهد داد.
دکتر رضا نجیمی.
احتراماً پیشنهاد می‌نماید در مادۀششم لایحۀ تشکیل شرکتهای سهامی زراعی بجای جمله " اشخاص مذکور در مادۀ دوم این قانون " نوشته شود:
سهامداران شرکتهای سهامی زراعی.
با تقدیم احترام- مهندس ریاحی.
محترماً پیشنهاد می‌شود مادۀ ۶ از لایحۀ تشکیل شرکتهای زراعی حذف شود.
باتقدیم احترام- امان‌الله ریگی.
پیشنهاد می‌نماید مادۀششم لایحۀ تشکیل شرکتهای زراعی به‌شرح زیر اصلاح شود.
مادۀ ششم- در صورتیکه اشخاص مذکور در بند ۱ و ۲ مادۀ دوم این قانون از امضای اوراق و اسناد الی آخر
دکترکیان.
رئیس- مادۀ هفتم قرائت می‌شود.
مادۀ هفتم- مدیران شرکتهای سهامی زراعی در مورد حفظ و نگاهداری و بهره‌برداری از اموال و دارائی شرکت در حکم امین خواهندبود. این اشخاص و همچنین مأمورین ذیربط هرگاه در امور مربوط به شرکتهای مرتکب جرم یا تخلف بشوند طبق مقررات عمومی تعقیب و به حداکثر مجازاتی که در قوانین مقرر است محکوم خواهندشد. تعقیب و دادرسی در این قبیل موارد فوری و خارج از نوبت به عمل می‌آید.
تبصره- در مورد سایر اقداماتی که از طرف سهامداران شرکت بر خلاف مفاد این قانون و اساسنامه و مقررات و آئین‌نامه مربوط به عمل آید. موضوع در کمیسیون سه نفری منتخب وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مورد رسیدگی واقع و براساس مقررات پیش بینی شده در اساسنامه شرکتهای سهامی زراعی تصمیم لازم اتخاذ و اجرا خواهد شد در موارد ضروری که وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مقتضی بداند تصمیم کمیسیون به ژاندارمری اعلام و مأمورین ژاندارمری مکلف به اجرای آن هستند.
رئیس- آقای روحانی بفرمائید.
روحانی- بنده در این مادۀ دو تذکر دارم یکی اینکه قبلاً هم یادآوری شد که می‌بایست به کمیسیون کشور بیاید من تقاضا می‌کنم حالا که در شور اول به کمیسیون کشور نیامده است در شور دوم به کمیسیون کشور برگردد که بررسی بیشتری در خصوص این ماده بشود زیرا صرفنظر از اینکه وظیفه‌ای که پیش‌بینی شده است که به ژاندارمری محول بشود از نظر اصل موضوع یک قدری جالب توجه است و بخصوص که ترکیب کمیسیون که باید درباره‌اش بررسی بیشتری بشود که ارکان این کمیسیون سه نفری از چه مقامی باشند و چطور بتوانند موضوع را بررسی بکنند و تصمیمی بگیرند زیرا در یک امری با این نظر بسیار خوب و مفیدی که درباره مصالح کشاورزان و روستانشینان و افزایش تولید هست باید دقت کرد که الزام و اجباری اگر درباره کسی اعمال می‌شود واقعاً در جهت عدالت و مقرون به مصلحت باشد از آن جمله من نمی‌دانم شاید در یک مناطقی باشند که شهربانی هم باشد یا قوای انتظامی دیگر بنده برای اصلاح این تبصره پیشنهادی دارم و تقاضا می‌کنم که مقام ریاست هم ارجاع بفرمایند به کمیسیون کشور که از این جهت هم بررسی بشود.
رئیس- اصولاً هر لایحه‌ای قاعدتاً در مواردش اگر دقت بکنید به کلیه کمیسیونهای مجلس مربوط می‌شود و اگر این لایحه به کمیسیون کشور فرستاده نشده شاید موضوع مربوط به کمیسیون کشور در درجه اول اهمیت تشخیص داده نشده است ولی حالا چون آقای روحانی و آقای دکتر اسفندیاری خواستند در شور دوم لایحه به کمیسیون کشور هم فرستاده می‌شود. آقای پزشک‌پور بفرمائید.
پزشک پور- همکاران محترم بعضی از مواد این لایحه بود که رسیدگی به آن در کمیسیونها مربوط به کمیسیون دادگستری بود و شاید این نکته در ذهن‌ها خطور کند که اگر من صحبتی در این خصوص دارم چرا در کمیسیون دادگستری مطرح نکردم اما سبب این بود که من متأسفانه در جلسه گذشته کمیسیون دادگستری بیمار بودم و نتوانستم حضور پیدا کنم و ابتدا اندک گله‌ای دارم که چرا مادۀ ۷ و تبصره با این خصوصیات بدون جرح و تعدیل لازم باید در کمیسیون دادگستری تصویب بشود بهرحال آنچه که هست توضیحات را عرض می‌کنم امیدوار هستم با توجه به پیشنهادی که تقدیم مقام ریاست شده است و شور اول هست و به ناچار در کمیسیون دادگستری مطرح خواهد شد آنجا باز به تفصیل در این خصوص مذاکره بشود. اما توضیحاتی که اکنون بطور کلی به عرض می‌رسانم این است که قبلاً این نکته را بیان می‌کنم که در این هیچ شک و تردیدی نیست که لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی یکی از بهترین، درخشان‌ترین و مترقی‌ترین لوایحی است که به این مجلس تقدیم شده است و این را ما با کمال اعتقاد عرض می‌کنیم اما به نسبت این اهمیتی که دارد با نهایت دقت صورت بگیرد از برای اینکه این مهمترین پدیده زراعی، اقتصادی و صنعتی است که در کشور ما بوجود خواهد آمد از همه تضمین‌های لازمه قانونی و اجتماعی برخوردار است این نظر آقای دکتر ولیان کاملاً درست است که تحولات اجتماعی ما، انقلاب اجتماعی ما ایجاب می‌کند که ما یک مؤسسات و پدیده‌ها با اصول برنامه‌های انقلاب و برنامه‌های ملی و اجتماعی ما تطبیق بکند ولی اهمیت و عظمت این طرحها و برنامه‌ها مطلقاً موجب و دلیلی نمی‌تواند باشد برای اینکه آن اصول کلی را که ما در مملکت داریم ندیده بگیریم و به جهت اینکه هر کاری مهم است یا هر سازمانی مهم است یا هر امری که مهم است در مقررات و موازینی که قائل می‌شویم آنچنان فوریتهای بلاجهت و بدون ضرر در نظر بگیریم که یک اصول و قوانین مملکتی را مخدوش بکند و آنچه مسلم است از نظر قوه قانونگذاری درست نیست اقدامات قوه قانونگذاری قوانینی که از قوه مقننه می‌گذرد باید دقیقاً مبتنی برآن اصول کلی باشد که نظامات یک اجتماع را بوجود بیاورد بطور کلی من به این استثناهائی در موارد مختلف دیدم که بعضی از سازمانها قوانینی برای خود قائل می‌شوند نمی‌توانم موافق باشم (دکتر اسفندیاری- پیشنهادتان را بفرمائید) عرض می‌کنم توضیحاتی است برای بیان این مطلب که اگر این توضیحات را عرض نکنم پبشنهاد توجیه شده نخواهد بود بنابراین مسئله مسئله بی‌اندازه مهمی است مسئله بی اندازه حائز توجه است که این مادۀ ۷ و تبصره کاملاً از این اصل کلی عدول کرده است در مورد مادۀ ۷ ذکر شده است در مادۀ ۷ که هرگاه در امور مربوط به شرکتها مأمورین مربوط مرتکب جرم یا تخلف بشوند طبق مقررات عمومی تعقیب و به حداکثر مجازات که در قوانین مقرر است محکوم خواهد شد ما می‌دانیم جرم اعم است از جنایت، جنحه و خلاف پس دیگر ذکر کلمه تخلف در اینجا موردی ندارد و تا اینجا درست است این حکمی که در مادۀ ۷ در نظر گرفته شده است درست است ولی البته ذکر کلمه تخلف دیگر موردی نمی‌تواند داشته باشد که بنده در این پیشنهاد حذف این حکم را تقدیم کرده‌ام که مطرح می‌شود اما موضوع مهمتر موضوع تبصره مادۀ ۷ است بنا به یک جهات و شرایطی بنا به یک وضع خاصی به فرض در نظر گرفته شده است برای اینکه به موجب مقررات این لایحه که این شرکتهای سهامی زراعی از پرداخت حق‌الثبت معاف باشند برای یک مدتی و یا در دفاتر مربوط به موازات اصلاحات ارضی به ثبت برسد این هم سخن و بحثی دارد که یکی از آقایان اینجا پیشنهادی دادند که البته در کمیسیون مطرح خواهندکرد ولی به فرض محال که اینطور باشد و این نظر درست و صحیح باشد دیگر به هیچ‌وجه موردی برای اجرای مقررات تبصره مادۀ ۷ یعنی برای قبول تبصرۀ مادۀ ۷ نمی‌تواند وجود داشته باشد این شرکتهای سهامی زراعی که تشکیل می‌شوند اولاً در آینده از بزرگترین شرکتهائی خواهندبود که در نوع خودشان پیدا خواهدشد سرمایه‌های هنگفت متمرکز خواهد شد، واحدهای بزرگ صنعتی و کشاورزی این شرکتها روابط حقوقی بسیار با اشخاص مختلف خواهندداشت در نتیجه به موجب این تبصره با تمام کیفیات و دگرگونیها و روابط حقوقی را که این شرکتها پیدا می‌کنند از آن مراجعی که قوانین و مقررات عمومی ما معین کرده گرفته و در اختیار یک کمیسیون سه نفری از سه نفر کارمند اصلاحات ارضی قرار دادیم این درست نیست (صحیح است) اینجا نمی‌شود حقوق اشخاص حقیقی و حقوقی، حقوق همین شرکتهای سهامی زراعی را که ما به آنها نهایت اهمیت را قائل هستیم بدست سه کارمند اصلاحات ارضی بسپاریم آنچه که عرض کردم باید یک قوانینی باشد که این قوانین حتی از نظر این شرکتها، این مؤسسات تضمین‌کننده آینده آنها باشد همین است که با یک چنین کمیسیونهائی نمی‌توانند درباره سرنوشت آنها رسیدگی بکنند (دکتر حبیب اللهی- متخصصین هستند) متخصصین هستند که همین متخصصین نسبت به این امور اینها متخصصین اصلاحات ارضی هستند اموری که یک شرکت سهامی زراعی دارد امور حقوقی است امور مربوط به شرکتها است امور مربوط به حقوق اشخاص است و اینها متخصصین نیستند متخصصین آن مراجعی هستند که قوانین کلی ما مشخص کرده، متخصصین قاضی‌های مخصوصی هستند که متخصصین آن مراحل هستند که در قانون تجارت ما مشخص شده متخصصین آن مراجعی هستند که در قوانین کلی و عمومی مملکت ما مشخص شده است اینها متخصصین نیستند الا اینکه خود جناب آقای دکتر ولیان تا کنون چه تعداد از این کارمندان اصلاحات ارضی را به جهت عدم شایستگی از کار خودشان طرد کرده‌اند (دکتر حبیب اللهی- در هر صنفی هستند) دقت فرمائید چه تعداد بوده تعدادی شایان توجه بوده ایشان با قدرت و جسارت این کار را انجام داده‌اند ما از کجا می‌دانیم شاید فردا آقای دکتر ولیان در رأس این وزارتخانه نباشد عناصری باشند که بطور کامل آنقدر نتوانند مورد اطمینان باشند که ما بهر حال بدست آنها بسپاریم ما نمی‌خواهیم بگوئیم این دلیل بر این است که دیگر از کارمندان اداری ما عوامل سالمی نیستند اگر اینطور بود پس مطلقاً دیوان کیفر نمی‌توانست وجود داشته باشد اگر اینطور بود پس باید هر اتفاق خلاف قانونی را که کارمندان دولت مرتکب می‌شدند در خود سازمانهای اداری تعقیب بکنند پس اینکه ما آمدیم قوانین کلی ما سیستم حقوقی مملکت سیستم حقوقی تمام ممالک پیشرفته یک مراجع دیگری را قبول کرده‌اند این نه به خاطر آن است که آنها عوامل درستی نیستند به این خاطر است که امور باید در مراجع صالح خودش رسیدگی بشود و اتفاقاً عرض من این نکته است که شرکتهای سهامی زراعی با این وسعت و با این قدرت و با این سرمایه و با این روابط بسیار پیچیده حقوقی که پیدا خواهند کرد با آینده‌ای که اینها در پیش دارند شرکت صرفاً یک واحد محض و مطلق زراعی نیست زمین نیست که بگوئیم متخصص زراعتی نسبت به او اظهارنظر بکند شرکت است آقا شرکت بزرگ است شرکتی است که سرمایه هنگفت دارد شرکتی است که با اشخاص مختلف روابط حقوقی دارد با اشخاص مختلف نسبت به شرایط این شرکتها یعنی این واحد حقوقی شما این را از ذهن خارج کنید که این یک واحد زراعی است وقتی که در قانون پیش بینی کردیم عنوان کردیم شرکت سهامی زراعتی این می‌شود یک شخصیت حقوقی دیگر نسبت به مسائل مربوط به این شخصیت حقوقی باید متخصصین مربوط اظهارنظر بکند رسیدگی و بررسی بکنند متخصصین چه کسانی هستند؟ آن مراجعی که در قوانین کلی ما پیش‌بینی شده پس عرضم این است که این تبصره و مسئله کشاورزی نه به صرفه شرکتهای زراعتی است چون به عقیده من این شرکتهای زراعتی درست است که باید از طرف وزارت اصلاحات ارضی ارشاد شوند ولی نباید آنطور در چنگ کارمندان اصلاحات ارضی باشند و این تبصره مادۀ هفت چنین تضمینی را از بین می‌برد تبصرۀ مادۀ ۷ مخالف با مقررات کلی و عمومی است و مفاد یک چنین تبصره‌ای را نمی‌شود پذیرفت خاصه آنکه به عقیده من قسمت اخیر این تبصره واقعاً عجیب است برای اینکه شما در مادۀ۷ ذکر کرده‌اید اگر که مدیران یا کارمندان مربوط به این شرکتها مرتکب جرائمی شدند در مراجع قانونی تعقیب می‌شوند درست در تبصره مادۀ ۷ صرفاً پیش‌بینی تخلفات ناشی از اساسنامه شده است دیگر حرفی باقی نمی‌ماند دخالت ژاندارم که ضابط مراجع قضائی است در یک چنین موردی نمی‌تواند قابل تصور باشد چون دیگر حرفی نیست و آن در مادۀ ۷ ذکر شده است که تعقیب کلیه جرائم از طریق مراجع قانونی خواهدبود و محاکم صالحه رسیدگی می‌کنند من دیگر نمی دانم چه موردی می‌ماند که ژاندارم بتواند دخالت کند (دکتر حبیب‌اللهی- از نظر اجرائی می‌تواند دخالت کند) وقتی که گفتیم در مادۀ ۷ مراجع قانونی رسیدگی می‌کنند وقتی که حکم صادر شد و قانون هم مشخص کرده که حکمش چه جور اجرا بشود من نمی‌دانم در مادۀ ۷ آن کمیسیون سه نفری چه حکمی می‌دهند و آن حکم را می‌خواهند ژاندارمری اجرا بکند دیگر چه موردی باقی می‌ماند یعنی تنها موردی را که ژاندارمری می‌تواند دخالت کند موارد مربوط به نظامات عمومیست که حد جرائم را مشخص می‌کند که به موجب مادۀ۷ رسیدگی به این حد را در حد خودش یعنی مراجع قضائی قرار داده بنابراین ژاندارمری دیگر اینجا چکاره است؟ بهرحال با توجه به مطالبی که عرض شد به نظر من هرگز در شأن این لایحه مهم این لایحه انقلابی این لایحه‌ای که باید یک نظم جدید را در روستاها مستقر بکند نیست که این تبصره را بپذیرید پیشنهاد حذف این تبصره هم تقدیم مقام ریاست شده است توضیحات مبسوط‌تر و وسیع‌تر را در کمیسیون دادگستری خدمت سروران و دوستان ارجمند عرض خواهم کرد.
رئیس- آقای دکتر ولیان بفرمائید.
دکتر ولیان (وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستائی)-
بنده با اینکه وقت تنگ است و از لایحه پیشنهادی دولت مقداری باقیست ولی مطالبی در پشت تریبون مجلس شورای ملی مطرح شد که باید به آن پاسخ بگویم تا بتوانم خودم را در مقام یک وزیر مسئول این وزارتخانه که لایحه‌اش را شخصاً امضاء کرده‌ام بشناسم جناب آقای پزشک‌پور اگر آگاهی به آنچه که در این مملکت می‌گذرد داشته باشیم باید قبول کنیم که خیلی از فرمایشات جنابعالی از نظر بررسی حقوقی و فلسفه حقوق و... و.... و به‌جای خودش محترم و قابل استناد ولی به نظر بنده متکی به وضع موجود و احوال امروز نیست به ویژه اینکه فکر می‌کنم در نتیجه‌گیری از تبصره این ماده با هم یک جور فکر نکرده‌ایم بنده ممکن است که در کشاورزی تخصص زیادی نداشته باشم ولی اطمینان دارم که در مسائل حقوقی به اندازه‌ای که مورد نیاز یک وزیر باشد اطلاع دارم جناب پزشک‌پور در مملکتی که راههای درازی را در پیش داریم خلاصه مطلب جنابعالی چیزی حز این نیست که برای هر اختلاف کوچک و اتفاق جزئی که می‌افتد که کشاورزی که آن اساسنامه را امضاء کرده غیرمستقیم قبول کرده که مقررات آن اساسنامه درباره‌اش رعایت بشود ما او را روانه دادگستری می‌کنیم از لحاظ روستاها اینها را به دادگاههای بخش و شهرستان و چه و چه بفرستیم از یک طرف صحبت از این است که از نیروی اضافی موجود در روستاها استفاده کنیم و شما این فکر را تقدیس می‌کنید و به عبارت دیگر به من اجازه نمی‌دهید اختلافی را که از نظر کدخدامنشی می‌توانیم در سطح روستا حل بکنیم این را با تبعیت از یک فلسفه حقوقی قرن۱۷ و ۱۸ اینها را بکشیم به این طرف و آنطرف جناب آقای پزشک‌پور در این مملکت قوانینی به تصویب ملی رسیده که ملت ایران اجازه دارد ما این راه دراز را با استفاده از این امکانات در حداقل مدت طی کنیم لایحه قانونی اصلاحات ارضی را بررسی بفرمائید آئین‌نامه اجرائی قانون اصلاحات ارضی را بررسی بفرمائید در مادۀ ۴۲ آئین‌نامه حکم می‌کند که رفع اختلاف بین زارع و مالک در امر کشاورزی از وظایف اصلاحات ارضی است و در همان ماده حکم می‌کند چنانچه به این نظر یکی از دو طرف اعتراض بکندو اعتراض خودشان را در ظرف مدت۲۰ روز اعلام بکنند در یک کمیسیون سه نفری رسیدگی می‌شود در عین حال که با شما عقیده دارم که مأمور بد همه جا وجود دارد ولی به عنوان یک وزیر متعصب عرض می‌کنم مأمور اصلاحات ارضی هیچوقت در کارش کم و کسری ندارد ما چه می‌گوییم ما در اساسنامه پیش‌بینی می‌کنیم که از کسانی که به عنوان کارگر استفاده می‌کنیم باید مطیع دستور مدیرعامل این هیئت مدیره باشد کارگری که فردا وظیفه‌اش را انجام نمی‌دهد چه بکند؟ بنشیند برود به دادگستری این نظم نوین است که ما به آن اعتقاد داریم این سنت‌هائی است که ما می‌خواهیم بشکنیم (پزشک‌پور- کی گفت سنت ارجاع به دادگستری باید عوض شود؟) به همان ترتیب که صحبت فرمودید جواب خدمتتان عرض می‌کنم آنچه که راجع به مأمورین اصلاحات ارضی فرمودید با شما هم عقیده نیستم مأمورین اصلاحات ارضی که نمونه هائی از آن فداکاران افتخار نمایندگی مجلس دارند به این مملکت خدمت کردند (صحیح است) اینها این حق را دارند که بنشینند به عنوان یک داور بگویند کشاورز تو چنین بکنی و چنین نکن ولی این چنین بکن و چنین نکن باید ضمانت اجرا داشته باشد در شرکتهای سهامی زراعی ما برای هیئت مدیره این حق را قائل شده‌ایم که اگر یک کارگری که علاوه بر اینکه سهم دارد و باید از ما حقوق بگیرد موظف است طبق نظر کارفرما خدمت بکند اگر نکرد هیئت سه نفری حق دارد به وضع او رسیدگی کند نهایت اینکه اگر این سه نفر از مأمورین اصلاحات ارضی باشند بهتر می‌توانند تشخیص این درد را بدهند (پزشک‌پور- تنها این درد نیست آقای دکتر) آنچه که به مجلس آمده لایحه است و آنچه که از مجلس خواهد گذشت با تصویب نمایندگان محترم قانون خواهد شد که با توجه به پیشنهاد جنابعالی چون در اینجا مطالبی مطرح شد که بنده به سهم خودم لااقل شاید هم بیخود این انتظار را نداشتم که ما را غافل از این وضعب بدانند که بهش توجه نداشته‌ایم شما می‌فرمائید هر جریانی که پیش آمد کشاورز را از خانه و کاشانه خارج کنیم و به دادگاه بخش و شهرستان ببریم این هم راه حلی است و لااقل در حدود نظر شما محترم برای ما هم محترم ولی هیچ دلیلی وجود ندارد که سه نفر مأمورین اصلاحات ارضی به همان اندازه به فکر هم نوعشان نباشند که یک قاضی دادگستری هست (پزشک‌پور- آقای دکتر پیشنهاد نماینده را نباید تحریف کنید) وقتی که شما فرمایشاتتان را فرمودید شأن دموکراسی جز این نیست که به قاعده دیگران احترام بگذاریم خواستم بگویم که مأمورین اصلاحات ارضی مأمورینی هستند خدمتگزار شایسته و بزرگترین خدمتهای تاریخی را همین مأمورین با حداقل امتیازات جناب پزشک‌پور در این مملکت انجام دادند (صحیح است) و با احترامی که خودتان می‌دانید که به شخص جنابعالی دارم این مأمورین در دورافتاده‌ترین نقاط این مملکت دارند خدمت می‌کنند و از من وزیر انتظار این را دارند که در مقابل یک دوست نظر خودش را بگوید ولو اینکه آن دوست به این نظر توجه نکند (زنگ رئیس)
رئیس- آقای دکتر ولیان به مأمور اصلاحات ارضی اهانتی نشده بنابراین بنده خیال می‌کنم قبل از اینکه
این پیشنهاد مطرح شود این صحبت‌ها خارج از موضوع است (صحیح است).
دکتر ولیان- بنابراین با فرمایشاتی که جناب آقای رئیس فرمودند با معذرتی که می‌خواهم معتقد هستم اجازه بدهید که کارها را بکنیم و همانطور که تا امروز دست به دست هم داشته‌ایم بنشینیم و به کارها رسیدگی بکنیم در هر صورت رأی با مجلس محترم خواهد بود.
رئیس- نظر دیگری در مادۀ ۷ نیست؟ (اظهاری نشد)
پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
محترماً پیشنهاد می‌شود کمیسیون سه نفری مندرج در تبصره مادۀ ۷ قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی از افراد منتخب وزارت اصلاحات ارضی وزارت کشاورزی و دادگستری یا وزارت کشور تشکیل شود.
با تقدیم احترام- روحانی.
در خصوص مادۀ۷ و تبصره مربوط آن به شرح زیر پیشنهاداتی تقدیم می‌گردد:
۱- کلمه "تخلف" که در آخر سطر سوم مادۀ هفتم آمده است حذف گردد.
۲- تبصرۀ مادۀ هفتم حذف گردد.
با احترامات- محسن پزشک‌پور.
پیشنهاد می‌شود در تبصره مادۀ هفتم قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی در سطر دوم تبصرۀ مزبور کلمه (مقررات) حذف شود.
سعید وزیری.
پیشنهاد می‌شود در پایان تبصرۀ ماده هفتم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی این عبارت اضافه شود؛ (و در هر حال هیچ تصمیمی نمی‌تواند منتهی به محرومیت زارع یا خرده مالک از حقی باشد که براساس قوانین اصلاحات ارضی به وی تعلق گرفته است).
سعیدوزیری.
رئیس- ماده هشتم قرائت می‌شود.
مادۀ هشتم- سهامداران شرکت سهامی زراعی می‌توانند اراضی و حقوق زراعی خود را بدون هیچگونه محدودیتی به شرکت منتقل نمایند. انتقال اراضی و حقوق زراعی و سهام سهامداران هر شرکت منحصراً به سهامدار دیگر همان شرکت مجاز است و در هر دو مورد منوط به موافقت کتبی هیئت مدیره شرکت سهامی زارعی مربوط و تأیید وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی می‌باشد و به هر حال هدف این خواهد بود که اراضی متعلق به هر یک از سهامداران از بیست هکتار آبی و یا چهل هکتار دیم کمتر نباشد بعلاوه بر انتقال گیرنده باید اجرای مقررات مربوط به شرکت را تقبل نماید.
رئیس- در مادۀ هشت نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌شود در مادۀ هشتم قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی از پایان حکم مربوط به انتقال حقوق سهامداران به یکدیگر یعنی از کلمه "و به هر حال هدف" الی آخر تبصره حذف شود.
سعید وزیری.
پیشنهاد می‌کنم اصلاح زیر در مادۀ۸ لایحه چاپی شمارۀ ۸۴ به عمل آید.
مادۀ ۸- ... چهل هکتارونیم کمتر نباشد بعلاوه انتقال گیرنده باید اجرای مقررات مربوط به شرکت را تقبل کند.
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌نمایم به مادۀ ۸ این تبصره اضافه شود.
- تبصره- سهام یک نفر در یک شرکت سهامی زراعی از دویست هکتار آبی و یا چهارصد هکتار دیمی نباید تجاوز کند و در صورتی که شخص پیش از ورود در شرکت بیش از حد نصاب مزبور سهمی داشته باشد موظف است مازاد را به شرکت بر طبق مقررات قانون اصلاحات ارضی بفروش برساند.
دکتر خزائلی.
بااحترام پیشنهاد می‌نماید که کلمۀ "بر" در سطر هفتم مادۀ هشتم که زائد است حذف گردد.
بااحترام- دکتر فضل‌الله صدر.
رئیس- ماده نهم خوانده می‌شود.
مادۀنهم- در صورت فوت هریک از سهامداران از طرف شرکت نسبت به اداره سهم متوفی اقدام و وارث به نسبت سهم‌الارض از عواید سهام استفاده خواهند کرد.
ضمناً در صورت تقاضای وارث یا وارث شرکت می‌تواند طبق اساسنامه خود نسبت به خرید سهام و تأدیه بها اقدام نماید.
رئیس- در ماده نهم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید در مورد لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی در مادۀ نهم سطر چهارم پس از کلمه سهام کلمه "مربوط" اضافه شود.
مهندس صائبی.
رئیس- ماده ۱۰ خوانده می‌شود.
مادۀ دهم- شرکتهای سهامی زراعی کع با عضویت طبقات مندرج در مادۀ ۲ این قانون تشکیل می‌شوند تا ده سال از پرداخت هرگونه مالیات و عوارض و حق‌الثبت و هزینه‌ها و وجوهی که طبق قوانین سایر شرکتها متعهد به پرداخت آن هستند معاف می‌باشند.
- تبصره- خرده مالکان مذکور در بند ۳ مادۀ ۲ این قانون که با عضویت در شرکت سهامی زراعی عوایدی را تحصیل می‌نمایند از لحاظ پرداخت مالیات و عوارض مشمول قوانین و مقررات مربوط می‌باشند.
رئیس- در مادۀ ده نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید تبصره ماده دهم لایحه قانونی تشکیل شرکتهای سهامی زراعی به شرح زیر اصلاح شود.
- تبصره- خرده مالکان مذکور در بند ۳ مادۀ ۲ این قانون که با عضویت در شرکتهای سهامی زراعی عوایدی را تحصیل می‌نماید در صورتیکه میزان مالکیت هریک از آنها بیش از حداکثر مقدار زمینی باشد که در اختیار یک خانوار زارع مقیم ده محل وقوع ملک آنها باشد از لحاظ پرداخت مالیات و عوارض مشمول قوانین و مقررات مربوط می‌باشند.
دکتر رضا نجیمی.
در تبصره مادۀ دهم لایحه شرکتهای سهامی زراعی پیشنهاد می‌نماید:
بعد از بند۳ مادۀ ۲ جملۀ "و همچنین صاحبان اراضی مکانیزه و سایر شرکتهای مندرج در مادۀ این قانون" اضافه گردد.
بدرصالحیان.
با احترام پیشنهاد می‌نماید که کلمه طبقات در سطر اول مادۀ دهم به گروهها تبدیل گردد.
بااحترام- دکتر هوشنگ طالع.
پیشنهاد می‌نماید تبصره زیر به‌عنوان تبصرۀ یک مادۀ دهم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی اضافه گردد.
(شرکتهای سهامی زراعی سوای آنچه در این قانون ذکر گردیده است مشمول مقررات قانون تجارت و دیگر مقررات مربوط به طرزکار شرکتهای بازرگانی می‌باشد).
با احترام- محسن پزشک‌پور.
احتراماً پیشنهاد می‌نماید در مادۀ ۱۰ لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی بعد از حمله مندرج در مادۀ ۲ جمله "و مادۀ چهار" اضافه شود.
همچنین در تبصره همین مادۀ بعد از جمله مادۀ ۲ اضافه شود "و سهامداران مذکور در مادۀ ۴".
با تقدیم احترام- مهندس ریاحی.
رئیس- مادۀ ۱۱ قرائت می‌شود.
مادۀ یازدهم- اقساط بدهی زارعین از بابت بهای اراضی که دولت به آنها منتقل نموده و همچنین اجاره بهای اراضی مورد اجاره زارعین از طرف شرکت سهامی پرداخت و به حساب سهامداران منظور خواهدشد.
رئیس- در مادۀ۱۱ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
در سطر دوم مادۀ یازدهم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی پیشنهاد می‌نماید جمله "زارعین از طرف شرکت سهامی" به "زارعین عضو از طرف شرکتهای مربوط" تغییر یابد.
بدر صالحیان.
پیشنهاد می‌شود مادۀ یازدهم قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی حذف شود.
سعید وزیری.-
رئیس- مادۀ ۱۲ خوانده می‌شود.
مادۀ دوازدهم- وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مجاز است در اراضی متعلق به دولت طبق آئین‌نامه‌ای که به پیشنهاد وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به تصویب هئیت وزیران خواهد رسید نسبت به تشکیل واحدهای تولیدی کشاورزی اقدام نماید عواید حاصله از این واحدها برابر نظر وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به مصرف کمک به شرکتهای سهامی زراعی می‌رسد.
- تبصره- اعتبار لازم برای اجرای مفاد ماده فوق بر اساس طرحی که وسیله وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی تهیه خواهدشد از طرف سازمان برنامه تأمین می‌شود.
رئیس- در مادۀ ۱۲ نظری نیست؟ (اظهاری نشد)
پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید:
۱- مادۀ دوازدهم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی حذف شود.
۲- مادۀ سیزدهم لایحه قانونی تشکیل شرکتهای سهامی زراعی به شرح زیر اصلاح شود.
مادۀ ۱۳- وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی با اعطاء وام و همچنین کمکهای مالی و فنی بلاعوض و پرداخت هزینه‌های بنیادی شرکتهای سهامی زراعی را در اجرای وظابفی که به عهده دارند حمایت می‌نمایند بودجه و اعتبارات لازم برای اجرای این منظور از محل اعتبارات عمرانی و یا جاری دولت تأمین خواهد شد.
- تبصره- میزان سود و بهره وامهای پرداختی به شرکتهای سهامی زراعی حداکثر معادل میزان سود و بهره وامهای پرداختی به شرکتهای تعاونی روستائی خواهدبود.
دکتر رضا نجیمی.
رئیس- مادۀ ۱۳ خوانده می‌شود.
مادۀ سیزدهم- وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی با اعطاء وام و همچنین کمکهای مالی و فنی بلاعوض و پرداخت هزینه‌های بنیادی شرکتهای سهامی زراعی را در اجرای وظایفی که به عهده دارند حمایت می‌نماید. منابع مالی برای اجرای این منظور به شرح ذیل است:
الف- اعتباراتی که دولت همه ساله در بودجه کل کشور منظور خواهدنمود.
ب- سازمان برنامه هر سال با تصویب شورایعالی برنامه مبلغی را از اعتبارات عمرانی بر اساس طرح پیشنهادی وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی اختصاص خواهد داد.
ج- قسمتی از اعتبارات کشاورزی که هر سال به پیشنهاد وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی و موافقت وزارت کشاورزی و بانک مذکور بدین منظور اختصاص خواهدیافت.
د- استفاده از اعتبارات صندوق توسعه کشاورزی در حدود امکانات و مقررات مربوط.
ه- استفاده از اعتبارات سازمانها و مؤسسات و شرکتهای تعاونی.
و- وجوه حاصل از فروش اراضی بایر و مسلوب‌المنفعه و موات.
ز- عوائد حاصل از اجرای مواد سوم و دوازدهم این قانون.
ح- استفاده از پس‌انداز و وام و کمکهای داوطلبانه سهامداران شرکت براساس مقررات پیش‌بینی شده در اساسنامه شرکتهای سهامی زراعی.
رئیس- در مادۀ ۱۳ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
با احترام پیشنهاد می‌نماید که ترتیب بندهای مادۀ سیزدهم از نحوۀ ابجد، هوز، حطی که شیوه‌ای کهنه می‌باشد به ترتیب پی‌درپی بودن الفبای فارسی مشخص شود.
دکتر فضل‌الله صدر.
پیشنهاد می‌شود بند "و" از مادۀ ۱۳ لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی حذف شود.
با تقدیم احترام- امان‌الله ریگی.
پیشنهاد می‌شود در بند (ه) مادۀ سیزدهم قانون تشکیل شرکتهای زراعی به این صورت تغییر کند:
ه- استفاده از اعتبارات سازمانها و مؤسسات اعتباری کشاورزی و شرکتهای تعاونی.
سعید وزیری.
پیشنهاد می‌کنم اصلاح زیر در مادۀ ۱۳ لایحه چاپی شمارۀ ۸۴ به عمل آید.
مادۀ ۱۳- ... و پرداخت هزینه‌های بنیادی از طریق بانک کشاورزی شرکتهای سهامی زراعی را در اجرای وظائفی که به عهده دارند حمایت می‌کند. منابع مالی...
دکتر اسفندیاری.
در ماده سیزدهم لایحه تشکیل شرکتهای سهامی زراعی پیشنهاد می‌نماید در بند ج و د بعد از بانک کشاورزی و صندوق توسعه کشاورزی کلمه "ایران" اضافه گردد.
بدر صالحیان.
رئیس- مادۀ چهارده قرائت می‌شود.
مادۀ چهاردهم- در کلیه اقدامات و برنامه هائی که وزارتخانه و سازمانها و بنگاهها و شرکتهای دولتی در مورد عمران روستائی و برنامه‌های آبادانی و آبیاری و بهبود وضع محصول و خرید فرآورده‌های کشاورزی و امثال آن اجرا می‌نمایند حوزه عمل شرکتهای سهامی زراعی در حدود امکان حق تقدم خواهند داشت.
رئیس- در مادۀ چهارده نظری نیست؟ (اظهاری نشد) مادۀ ۱۵ قرائت می‌شود.
مادۀ پانزدهم- به منظور اجرای این قانون و یافتن مناسبترین مقررات و شیوه‌های اجرائی آن وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی موظف است طی دورۀ پنجساله آزمایش همه ساله ارزیابی دقیقی از چگونگی و پیشرفت فعالیتهای شرکتهای سهامی زراعی و مسائل و مشکلات آنها وسیله مرکز تحقیقات روستائی که در وزارت مذکور بوجود خواهد آمد به عمل آورده و از نتایج مطالعات مزبور در تهیه طرحهای عمرانی در دست اجرا و همچنین تنظیم لایحه نهائی قانون شرکتهای سهامی زراعی استفاده نماید.
رئیس- در مادۀ ۱۵ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد حذف مادۀ ۱۵ لایحه قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی می‌شود.
سعید وزیری.
در لایحۀ تشکیل شرکتهای سهامی زراعی پیشنهاد می‌نماید مادۀ پانزدهم حذف گردد.
بدر صالحیان.
رئیس- مادۀ ۱۶ قرائت می‌شود.
مادۀ شانزدهم- این قانون به صورت آزمایشی به مدت پنج سال اجرا خواهدشد هرگاه در این مدت دولت اصلاحاتی را در این مقررات ضرور بداند جهت تصویب به کمیسیونهای اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مجلسین تقدیم می‌نماید و این اصلاحات پس از تصویب لازم الاجرا است.
دولت مکلف است در پایان مدت پنج سال لایحه نهائی را جهت تصویب مجلسین تقدیم نماید. مادام‌که لایحه نهائی به تصویب نرسیده مقررات این قانون و اصلاحاتی که به تصویب کمیسیونهای اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مجلسین برسد لازم‌الاجرا است.
رئیس- در مادۀ ۱۶ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
با احترام- از آنجا که موارد مختلف لایحۀ تشکیل شرکتهای سهامی زراعی مربوط به کمیسیونهای مختلف می‌باشد همچنانکه اکنون نیز لایحه در کمیسیونهای مختلف مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. بنابراین قید اصلاح همگی مواد قانون توسط کمیسیونهای اصلاحات ارضی و تعاون روستائی درست به نظر نمی‌رسد.
پیشنهاد می‌شود در سطرهای سوم و هفتم ماده مزبور به جای کمیسیونهای اصلاحات ارضی و تعاون روستائی مجلسین کمیسیونهای مربوط دو مجلس ذکر شود.
بااحترام- محسن پزشک‌پور.
محترماً پیشنهاد می‌شود مرجع رسیدگی پیشنهادات اصلاحی در مادۀ ۱۶ کمیسیونهای مربوط به مجلسین باشد.
با تقدیم احترام- روحانی.
رئیس- لایحه و پیشنهادها برای شور دوم به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
- تقدیم یک فقره اصلاح بودجه و دو فقره صورت دیون به‌وسیله آقای معاون وزارت دارائی
۸- تقدیم یک فقره اصلاح بودجه و دو فقره صورت دیون به‌وسیله آقای معاون وزارت دارائی
رئیس- آقای قوام صدری بفرمائید.
قوام صدری (معاون وزارت دارایی)- با اجازه مقام محترم ریاست اصلاح بودجه دولت مربوط به سازمان امور اداری کشور که بایستی در کمیسیون بودجه مورد بررسی قرار بگیرد تقدیم مقام ریاست می‌شود همچنین دو فقره صورت دیون معوقه وزارت دارائی و دانشگاه تهران است که برای رسیدگی کمیسیون بودجه تقدیم می‌شود.
رئیس- به کمیسیون بودجه ارجاع می‌شود.
- قرائت گزارش شعبه سوم مربوط به پرونده انتخاباتی حوزه تربت حیدریه و رد اعتبارنامه آقای دکتر ابریشمی و ارجاع به کمیسیوت تحقیق
۹- قرائت گزارش شعبه سوم مربوط به پرونده انتخاباتی حوزه تربت حیدریه و رد اعتبارنامه آقای دکتر ابریشمی و ارجاع به کمیسیوت تحقیق
رئیس- آقای دکتر قهرمان بفرمائید.
دکتر قهرمان (مخبر شعبه سوم)-
گزارش از شعبه سوم به مجلس شورای ملی.
جریان پرونده انتخاباتی حوزه تربت حیدریه نمایندگی آقای دکتر محمد ابراهیم ابریشمی که به شعبه سوم برای رسیدگی ارجاع گردیده حاکی است چون شکایات زیادی نسبت به انتخابات تربت حیدریه رسیده بود شعبه سوم ظرف ده روز مهلت مقرر نتوانست گزارش آنرا تقدیم دارد و طبق مادۀ ۷ آئین‌نامه داخلی مراتب به هیئت محترم رئیسه مجلس شورای ملی گزارش گردید و طی نامه شمارۀ۱۳۵۷- ۱۳۴۶/۸/۲۲ هیئت محترم رئیسه مجلس شورای ملی مجدداً رسیدگی به پرونده تربت حیدریه را به شعبه سوم ارجاع نمودند.
شعبه سوم پرونده انتخاباتی حوزه تربت حیدریه و نمایندگی آقای دکتر محمدابراهیم ابریشمی را در چند جلسه مورد رسیدگی قرار داد و با توجه به محتویات پرونده و صورتجلسات انجمن نظارت و کیفیت اخز رأی و استعفاء هفت نفر از اعضاء اصلی انجمن نظارت در روز ۱۳ مرداد ماه که اخذ آراء به عمل آمده و همچنین توجه به شکایات متعدد واصله و سایر مدارک مضبوطه در پرونده و مقررات قانون انتخابات و شرایط نمایندگی مخصوصاً حسن شهرت در جلسه۱۲ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور ۲۷ نفر از اعضاء شعبه نسبت به انتخابات بیست و دومین دوره قانونگذاری تربت حیدریه و نمایندگی آقای دکتر محمدابراهیم ابریشمی را مردود دانست. اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس- گزارش شعبه سوم به کمیسیون تحقیق اعتبارنامه‌ها ارجاع می‌شود.
- طرح گزارش شور اول کمیسیون کشاورزی راجع به اصلاح بعضی از مواد قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران و الحاق سه ماده به قانون مزبور
۱۰- طرح گزارش شور اول کمیسیون کشاورزی راجع به اصلاح بعضی از مواد قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران و الحاق سه ماده به قانون مزبور
رئیس- گزارش شور اول اصلاح بعضی از مواد قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی و الحاق سه ماده به قانون مزبور مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور اول از کمیسیون کشاورزی به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی در جلسه۱۱ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر زاهدی وزیر کشاورزی لایحۀ شمارۀ ۴۴۴۹۶- ۱۳۴۶/۹/۲ دولت راجع به اصلاح بعضی از مواد قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران و الحاق سه ماده به قانون مزبور را که به شمارۀ۵۴ چاپ شده مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب کرد.
اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
الف- مادۀ ۱ به شرح زیر اصلاح می‌شود.
به منظور تشویق سرمایه‌گذاریهای خصوصی در امر کشاورزی و دامپروری و بسط و ترویج کشاورزی تجاری و عمران اراضی بایر و موات از لحاظ کمک به توسعه اقتصادی کشور و تأمین مواد غذایی بیشتر و تهیه مواد اولیۀ صنایع کشاورزی و توسعه صادرات محصولات کشاورزی مؤسسه‌ای مستقل بنام صندوق توسعه کشاورزی ایران تشکیل می‌شود. وظیفه اساسی این صندوق مشارکت و یا پرداخت وام و نظارت در مصرف صحیح وامهائی است که برای انجام هدفهای فوق از طریق صندوق داده می‌شود.
ب- مادۀ ۲ به شرح زیر اصلاح می‌شود.
سرمایۀ اولی صندوق توسعه کشاورزی ایران مبلغ یک میلیارد ریال است که تماماً متعلق به دولت بوده و سازمان برنامه سرمایه مزبور را از محل اعتبارات عمرانی کشور تأمین نمود.
پ- مادۀ ۴ به شرح زیر اصلاح شود.
صندوق توسعه کشاورزی ایران مشمول قوانین و آئین‌نامه‌های عمومی مربوط به مؤسسات دولتی و مؤسساتی که با سرمایه دولت تشکیل شده‌اند نمی‌باشد مگر آنکه در قانون صریحاً از صندوق توسعه کشاورزی ایران اسم برده شده باشد و در مواردی که در این قانون و اساسنامه پیش‌بینی نشده مشمول مقررات قانون بانکی و پولی کشور می‌باشد.
جمع اعتبارات و وامهای اعطائی صندوق به یک شخص حقیقی یا حقوقی ممکن است با موافقت شورای پول و اعتبار از حد نصاب مذکور در بند۳ مادۀ (۶۵) قانون بانکی و پولی کشور تجاوز کند.
ت- قسمت اخیر مادۀ ۷ و تبصره آن به شرح زیر اصلاح می‌شود.
مهلت مقرر در مادۀ ۷ تا شش ماه پس از تاریخ تصویب این قانون تمدید می‌گردد.
- تبصره- نمایندگان صاحبان سهام در مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده صندوق توسعه کشاورزی ایران عبارتند از وزیر کشاورزی که ریاست مجمع را عهده‌دار خواهد بود و وزیر دارائی و یک نفر از وزراء به انتخاب هیئت دولت و وزیر آب و برق و مدیرعامل سازمان برنامه.
ث- مادۀ ۸ به شرح زیر اصلاح شود.
مادۀ ۸- رئیس کل صندوق توسعه کشاورزی ایران به پیشنهاد وزیر کشاورزی و تصویب هیئت وزیران طبق فرمان ملوکانه برای مدت سه سال منصوب می‌شود و انتخاب مجدد او بلامانع است.
ج- مواد زیر به قانون اضافه می‌گردد.
مادۀ ۹- صندوق توسعه کشاورزی ایران دارای شورایعالی خواهد بود.
تعداد اعضاء و وظایف و اختیارات شورایعالی را اساسنامه صندوق تعیین خواهدکرد.
- تبصره- عضویت رئیس کل بانک مرکزی ایران رئیس کل بانک کشاورزی ایران در شورایعالی صندوق توسعه کشاورزی بلامانع است.
مادۀ ۱۰- صندوق توسعه کشاورزی ایران می‌تواند برای تأمین هدفهای خود حداکثر تا مبلغ هم ارز دویست میلیون دلار وام یا اعتبار طبق شرایط مذکور در قانون نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای طرحهای مصوب برنامه‌های عمرانی کشور مصوب خرداد ماه ۱۳۴۵ تحصیل نماید و دولت مجاز است وام یا اعتبار مزبور را تضمین نماید.
مادۀ ۱۱- به صندوق توسعه کشاورزی ایران اجازه داده می‌شود برای انجام محوله اوراق بهاداری بنام اوراق قرضه توسعه کشاورزی به میزان حداکثر ۵ میلیارد ریال بر طبق برنامه و شرایط مصوب شورایعالی صندوق زیر نظر هیئت نظارتی که شورایعالی تعیین خواهدکرد به مدت حداقل سه سال با بهره‌ای که به پیشنهاد صندوق توسعه کشاورزی و موافقت شورای پول و اعتبار تعیین خواهد شد منتشر نماید و دولت مجاز است بازپرداخت اصل و بهره اوراق مزبور را ضمانت نماید.
- تبصرۀ ۱- اوراق مذکور در این ماده و بهره‌های متعلق به آن از پرداخت هرگونه مالیات و عوارض معاف است، اعم از اینکه بهره متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی باشد.
- تبصرۀ۲- اوراق قرضه موضوع این ماده مشمول مادۀ (۹۸) قانون کیفر عمومی است.
مخبر کمیسیون کشاورزی- مهندس اسدی سمیع.
گزارش از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی در جلسه ۱۳ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور نمایندگان دولت لایحه مربوط به اصلاح بعضی از مواد قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران و الحاق سه ماده به قانون مزبور را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون کشاورزی را در این مورد تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دارائی- دکتر رفیعی.
گزارش از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی
کمیسیون برنامه در جلسه ۱۵ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور نمایندگان دولت لایحه مربوط به اصلاح بعضی از مواد قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران و الحاق سه ماده به قانون مزبور را مورد رسیدگی قرارداد و گزارش کمیسیون کشاورزی را در این مورد تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون برنامه- دکتر مهدوی.
رئیس- کلیات لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد). به ورود در شور مواد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. اصلاحات مواد مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) چون طرز تنظیم این لایحه کاملاً درست نیست و انشاءالله در شور دوم تنظیم شود که صورت قانونی صحیح‌تری پیدا کند در صورتیکه خانمها و آقایان در مواد نظری دارند بفرمایند (اظهاری نشد) با اجازه خانمها و آقایان پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
با احترام پیشنهاد می‌نماید: در سطر دوم ماده اول قانون تأسیس صندوق توسعۀ کشاورزی ایران بعد از کلمۀ موات کلمه خرابه اضافه گردد.
همچنین جملات سطر ششم و هفتم ماده مزبور به شرح زیر اصلاح گردد.
... وظیفه اساسی این صندوق مشارکت و یا پرداخت وام است با نظارت در مصرف صحیح آن به منظور انجام هدفهای مزبور.
ماهیار.
پیشنهاد می‌کنم قسمت اخیر مادۀ ۱ لایحه چاپی شمارۀ۸۳ به صورت زیر اصلاح گردد:
مادۀ ۱- ... وظیفه اساسی این صندوق مشارکت و یا پرداخت وام و اعطای اعتبار و نظارت در مصرف صحیح تسهیلاتی است که برای انجام هدفهای فوق از طریق صندوق داده می‌شود.
دکتر اسفندیاری.
احتراماً در لایحه تأسیس صندوق کشاورزی ایران پیشنهاد می‌نماید مادۀ یک به شرح زیر اصلاح شود:
مادۀ ۱- به منظورمشارکت و یا پرداخت وام و نظارت در مصرف صحیح اینگونه وامها که برای تشویق سرمایه گذاریهای خصوصی در امر کشاورزی و دامپروری و بسط و ترویج کشاورزی تجاری و عمران اراضی بایر و موات از لحاظ کمک به توسعه اقتصادی کشور و تأمین مواد غذائی بیشتر و تهیه مواد اولیه و توسعه صادرات محصولات کشاورزی لازم است، مؤسسه‌ای مستقل بنام صندوق توسعۀ کشاورزی ایران که در این قانون صندوق نامیده می‌شود تشکیل می‌گردد.
صائب.
با تقدیم احترام پیشنهاد می‌نماید بعد از ماده یک قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران تبصره‌ای به شرح زیر اضافه گردد:
- تبصره- دامپروری شامل مؤسسات پرورش طیور و چهارپایان اهلی و حشرات قابل استحصال و آبزیان در رودخانه‌ها و برکه‌ها می‌باشد.
مهندس زرآور'- دکتر نجیمی- سرتیپ‌پور- مهندس فیروز عدل- دکتر علی مدنی- سید محمود توسلی.
پیشنهاد می‌شود در مادۀ اول اضافه شود: "و پرداخت وام به صیادان".
بااحترام- آموزگار.
چون وزیر مسئول باید معلوم باشد پیشنهاد می‌شود در مادۀ یک بعد از "مؤسسه‌ای مستقل بنام صندوق توسعه کشاورزی ایران" با نظارت وزارت کشاورزی اضافه شود.
دکتر درودی.
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به آخر مادۀ ۲ لایحه چاپی شمارۀ۸۳ اضافه شود.
مادۀ ۲- ...
- تبصره- تغییر سرمایه صندوق توسعه کشاورزی ایران به ترتیبی خواهد بود که در اساسنامه آن پیش بینی خواهد شد.
دکتر اسفندیاری.
محترماً در لایحه تأسیس صندوق کشاورزی ایران پیشنهاد می‌نماید تبصره مادۀ ۴ به شرح زیر اصلاح شود:
- تبصره- نمایندگان صاحبان سهام در مجامع عمومی و فوق‌العاده صندوق توسعه کشاورزی ایران عبارتند از وزیر کشاورزی- وزیر دارائی- یک نفر از وزرا را با انتخاب هیئت دولت وزیر آب و برق و مدیرعامل سازمان برنامه، ریاست مجامع عمومی و فوق العاده را وزیر کشاورزی عهده دار خواهدبود.
صائب.
محترماً پیشنهاد می‌نماید در سطر ششم مادۀ ۴ لایحه تأسیس صندوق کشاورزی ایران (وامهای اعطائی) به (وامهای پرداختی) تبدیل شود.
صائب.
پیشنهاد می‌نماید که در مادۀ ۴ بعد از عبارت از حدنصاب تا یک پنجم اضافه شود.
دکتر خزائلی.
با احترام پیشنهاد می‌نماید: در سطر پنجم مادۀ چهارم قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی جمله پول کشور به پولی کشور اصلاح گردد.
ماهیار.
پیشنهاد می‌کنم در مادۀ ۴ لایحه چاپی شمارۀ ۸۳ اصلاح زیر به عمل آید:
مادۀ ۴- ... و اساسنامه پیش‌بینی نشده مشمول مقررات قانون بانکی ویولی کشور است.
جمع اعتبارات و وامهای اعطائی صندوق به یک شخص حقیقی یا حقوقی فقط با ارائه طرحهای عملی ممکن است با موافقت شورای پول و اعتبار از حد نصاب مذکور ئذ بند۳ مادۀ ۶۵ قانون بانکی و پولی کشور تجاوز کند.
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌کنم اصلاحات زیر در مادۀ ۷ لایحه چاپی شمارۀ۸۳ به عمل آید.
مادۀ ۷- حدود عملیات و اختیارات صندوق توسعه کشاورزی ایران طبق اساسنامه‌ای خواهد بود که حداکثر ظرف ۶ ماه پس از تصویب این قانون از طرف وزیر کشاورزی تهیه و پس از تصویب هیئت دولت و کمیسیونهای کشاورزی دارائی و امور استخدام و سازمانهای اداری مجلسین قابل اجرا خواهدبود. تا وقتی که اساسنامه مذکور به تصویب کمیسیونهای فوق‌الذکر نرسیده است مصوب هیئت دولت قابل اجرا است هرگونه تغییر و اصلاح در اساسنامه صندوق باید فقط از طریق کمیسیونهای یادشده عمل شود.
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل مادۀ ۷ لایحه چاپی شمارۀ۸۳ به صورت زیر اصلاح شود:
- تبصره- نمایندگان صاحبان سهام در مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده صندوق توسعه کشاورزی ایران عبارتند از وزیر کشاورزی- وزیر دارائی- وزیر آب و برق و یک نفر از وزرا را با انتخاب هیئت دولت و مدیرعامل سازمان برنامه، ریاست مجامع فوق‌الذکر با وزیر کشاورزی است.
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به مادۀ ۷ لایحه چاپی شمارۀ ۸۳ اضافه شود:
- تبصره- در صورت لزوم رئیس کل صندوق توسعه کشاورزی ایران می‌تواند بدون داشتن حق رأی در مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده صاحبان سهام شرکت کند.
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌کنم اصلاح زیر در مادۀ ۸ لایحه چاپی شمارۀ ۸۳ به عمل آید:
مادۀ ۸- ... طبق فرمان ملوکانه برای مدت چهارسال منصوب می‌شود و...
دکتر اسفندیاری.
در مورد لایحه اصلاح قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران پیشنهاد می‌نماید تبصره مادۀ ۹ به‌شرح زیر اصلاح شود.
- تبصره- رئیس کل بانک مرکزی و رئیس کل بانک کشاورزی ایران (عضو شورایعالی صندوق توسعه کشاورزی ایران می‌باشند).
دکتر یزدان پناه.
پیشنهاد می‌کنم مادۀ ۱۰ لایحه چاپی شمارۀ ۸۳ به صورت زیر اصلاح شود.
مادۀ ۱۰- صندوق توسعه کشاورزی ایران می‌تواند برای تأمین هدفهای خود با تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام حداکثر تا مبلغ هم ارز دویست میلیون دلار وام یا اعتبار...
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌نماید عبارت "اعم از اینکه بهره متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی باشد" از آخر تبصرۀ ۲ مادۀ ۱۱ لایحه اصلاحی قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران که اضافی به‌نظر می‌رسد حذف شود.
محمد شهرستانی.
پیشنهاد می‌کنم اصلاح زیر در آخر مادۀ ۱۱ لایحه چاپی شمارۀ ۸۳ به عمل آید.
مادۀ ۱۱- ..... تعیین خواهد شد منتشر کند. دولت مکلف است بازپرداخت اصل و بهره اوراق مزبور را ضمانت نماید.
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌کنم مادۀ ۱۱ لایحه چاپی شمارۀ ۸۳ حذف شود.
دکتر اسفندیاری.
با احترام پیشنهاد می‌نماید: در سطر سوم مادۀ ۱۱ قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی جمله هیأت نظارتی به هیأت نظاری اصلاح گردد.
ماهیار.
پیشنهاد می‌کنم اصلاح زیر در مادۀ ۱۱ لایحه چاپی شمارۀ ۸۳ به عمل آید:
مادۀ ۱۱- ..... به میزان حداکثر یک میلیارد ریال طبق برنامه و شرایط مصوب شورایعالی صندوق زیر نظر...
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌نماید در ماده یازده تغییر زیر به عمل آید:
مادۀ ۱۱- بعد از جمله زیرنظر شورایعالی نوشته شود زیرنظر هیئت نظارت اوراق قرضه دفاعی موضوع بند سه تبصرۀ۳۳ قانون بودجه سال۱۳۴۶ شمسی.
دکتر رفیعی.
رئیس- لایحه و پیشنهادات برای شور دوم به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
- طرح و تصویب گزارش یک شوری کمیسیون دارائی راجع به اجازه تحصیل وام برای خرید دو فروند هواپیمای مسافربری و ارسال به مجلس سنا
۱۱- طرح و تصویب گزارش یک شوری کمیسیون دارائی راجع به اجازه تحصیل وام برای خرید دو فروند هواپیمای مسافربری و ارسال به مجلس سنا
رئیس- گزارش یک شوری اجازه تحصیل هشت میلیون و هشتصدهزار دلار برای خرید دو فروند هواپیما مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی در جلسه ۱۴ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی لایحۀ شمارۀ۶۱۷۸۲- ۱۳۴۶/۹/۷ دولت راجع به اجازه تحصیل هشت میلیون و هشتصدهزار دلار برای خرید دو فروند هواپیمای مسافربری را که فوریت آن تصویب شده و به شمارۀ ۷۴ چاپ گردیده مطرح و مورد رسیدگی قرارداد و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب نمود. اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مادۀ واحده- به دولت اجازه داده می‌شود به منظور رفع نیازمندیهای هواپیمائی ملی ایران "هما" برای تأمین اعتبار ۸۰% از بهای دو هواپیمای جت بوئینگ ۷۲۷ و لوازم یدکی مربوطه وامی به مبلغ۸۸۰۰۰۰۰ دلار هشت میلیون و هشتصد هزار دلار با بهرۀ ۶% در سال و کارمزد تعهدی به میزان ۱/۲ % (۱/۲ یک درصد) از بانک صادرات و واردات واشنگتن تحصیل و موافقتنامه مربوطه را به شمارۀ۲۴۴۷ با بانک مذکور امضاء و مبادله نماید این وام از طرف شرکت هواپیمائی ملی ایران در ۱۵ قسط متساوی در مدت ۸ سال به بانک نامبرده بازپرداخت خواهدشد.
وزارت دارائی و دولت شاهنشاهی ایران پرداخت اقساط آنرا در قبال بانک مذکور تضمین خواهد نمود.
مخبرکمیسیون دارائی- دکتر رفیعی.
گزارش از کمیسیون امورخارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه ۱۴ آذر ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی لایحه مربوط به اجازه تحصیل هشت میلیون و هشتصدهزار دلار برای خرید دو فروند هواپیمای مسافربری را که یک فوریت آن تصویب گردیده مورد رسیدگی قرارداد و گزارش کمیسیون دارائی را در این مورد تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مافی.
رئیس- کلیات لایحه مطرح است آقای روحانی فرمایشی داشتید؟ (روحانی- بنده عرضی دارم) بفرمائید.
روحانی- بعد از تعطیل چند جلسه امروز جلسۀ پرکاری است و رفقا روزه هستند و خسته شده‌اند ولی تعطیل آینده این را جبران می‌کند. خاطر نمایندگان محترم مسبوق است که چندی قبل که لایحه‌ای راجع به باشگاه هواپیمائی مطرح شد راجع به وضع هواپیمائی ملی و وضع هواپیمائی استانها اینجا بنده مطالبی به عرض مجلس شورای ملی رسانیدم که حالا یادآوری آنها را به تفصیل مقتضی نمی‌دانم و خصوصاً توجه نمایندگان دولت را جاب می‌کنم که شرکت هواپیمائی ملی واقعاً در مدت کوتاه خوب کار کرده و تشکیلاتش را خیلی خوب مجهز کرده و بسیار مفید به حال مملکت است اما اصرار و تأکید بنده در این مورد این است که برای مراکز استانهای وسیع کشور هم یک سرویس‌هائی تهیه بکنند که بتوانند مأمورین و افرادی که در مراکز استانها یا نقاط مختلف کار دارند بتوانند با سهولت به شهرستانها بروند این از ضروریات کار ماست ما با این کشور وسیعی که داریم و راههای طولانی که داریم اگر بخواهیم منتظر ساختن راهها باشیم مدتهای مدید طول می‌کشد و با نبودن راه درست و مشکلات مسافرتی که هست اگر بخواهیم به این مناطق مختلف مملکت برسیم زیانهای مختلفی از نظر اقتصادی و اجتماعی می‌بینیم بنابراین ضرورت دارد که شرکت هواپیمائی ملی به این مطلب توجه بکند و برنامه‌هائی برای استانهای بزرگ کشور اختصاص بدهد (دکتر سعید- مربوط بخرید دو هواپیماست) فکر می‌کنم مازندران با آن آب و هوا و زمینهای سرسبز و خرم و راههای آسفالته طولانی و مکرری که از تهران به آنجا کشیده شده است شما را از حال کویرنشین‌ها فارغ کرده است بنابراین ما ناگزیریم درددل مردمی را که از هر جهت بهره‌مند نیستند اینجا متذکر بشویم تا به این مشکلات توجه بشود و موقع یادآوری این مطلب اینجا است که وقتی این نوع اعتبارات تصویب می‌شود به این مطلب توجه بشود و با آمادگی که دولت دارد و برنامه چهارمی که در پیش داریم و مجلس که به برنامه‌های اصلاحی کاملاً توجه دارد این را نباید از نظر دور بدارید و کاری بکنید که رفع مشکلات مردم بشود خیلی متشکرم.
رئیس- نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
در مورد لایحه خرید دو فروند هواپیما پیشنهاد می‌نمایند در سطر پنجم عبارت (به شمارۀ ۲۴۴۷) حذف گردد.
دکتر یزدان پناه.
قوام صدری (معاون وزارت دارائی)- مانعی ندارد موافقیم.
رئیس- آقای دکتر یزدان‌پناه توضیحی بفرمائید.
دکتر یزدان پناه - آنچه که مورد تقاضای دولت است کسب اجازه است از مجلس شورای ملی برای تحصیل وام به موجب شرایطی که در ماده واحده نوشته شده است. بنابراین ذکر شماره قرارداد در ماده واحده لزومی ندارد زیرا اولاً قرارداد ضمیمه نیست و ثانیاً برای شماره قرارداد احتیاجی به تحصیل مجوز نیست.
رئیس- دولت هم موافق است خانمها و آقایانی که با این پیشنهاد موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم در لایحه چاپی شمارۀ ۸۲ مادۀ واحده به صورت زیر اصلاح گردد:
ماده واحده.... دلار با بهرۀ۶% (صدی شش) در سال و کارمزد نقدی به میزان ۱/۲ % (نیم درصد) از اصل وام از بانک صادرات و واردات واشنگتن تحصیل گردد و موافقتنامه شمارۀ ۲۴۴۷ مربوط را با بانک مذکور امضاء و مبادله کند این وام از طرف شرکت هواپیمایی ملی ایران...
دکتر اسفندیاری.
رئیس- آقای دکتر اسفندیاری این فرقش با لایحه دولت چیست؟ خوب بود در لایحه دولت اصلاحات را به عمل می‌آوردید بفرمائید.
دکتر اسفندیاری- چشم، انشاءالله دفعه بعد. آنچه که در این پیشنهاد اختلاف دارد با لایحه دولت البته یک قسمتی بوده که همانطور که مجلس محترم رأی داد آن شماره حذف شده یک قسمت دیگر که با لایحه دولت اختلاف دارد این است که بنده گفته بودم این صدی نیم که بابت کارمزد گرفته می‌شود از اصل وام گرفته شود نه از بهره‌ای که به وام در ظرف ۱۵سال تعلق می‌گیرد و بنده اینجا می‌خواهم از جناب آقای قوام صدری که بفرمایند اگر از اصل وام است بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم و اگر از اصل وام نیست و از بهره است ایشان توضیح بدهند که چگونه ما از بهرۀ ۱۵ساله باید وام بگیریم و کارمزد بپردازیم در صورتیکه ما وام می‌گیریم و بهره به آن وام تعلق می‌گیرد و از بهره نباید کارمزد دریافت دارند.
رئیس- آقای قوام صدری بفرمائید.
قوام صدری (معاون وزارت دارائی)- با اجازه مقام محترم ریاست بنده می‌خواهم از جناب آقای دکتر اسفندیاری استدعا کنم موافقت بفرمایند پیشنهادشان را مسترد بفرمایند برای اینکه قرارداد وام با بانک صادرات و واردات واشنگتن چنانچه در موارد دیگر هم معمول است یک فرمهای مخصوصی است که در سایر کشورها و در مورد تمام وامها بنا به مقررات و قوانینی که این بانک دارد و ناچار به تبعیت از آن است این قراردادها تنظیم می‌شود و همانطور که در کمیسیونها توضیح عرض کردم شرکت هواپیمایی ملی روی شرایط این قراردادها بحث و مذاکره کرد و مقداری از تأخیر و اینکه دیرتر این لایحه را تقدیم ساحت مقدس مجلس شورای ملی کردیم بیشتر به علت توافق روی شرایط این قرارداد بود و مقداری از پیشنهادهای شرکت هواپیمایی ملی را بطور استثنائی بانک صادرات و واردات پذیرفت و الا سایر شروط و بهره و کارمزد به ترتیبی است که در تمام وامهایشان به همین نرخ و بهمین ترتیب دریافت می‌دارند و بنده تأکید می‌کنم که هیچ امر استثنائی در مورد بهره این وام وجود ندارد و اینکه تقاضا می‌کنم از حضورتان که پیشنهاد را مسترد نمائید برای این است که قراردادی تنظیم شده است در۸۰ صفحه که شرایط مفصل و بسیار متفرقی دارد ملاحظه بفرمائید که اگر به موجب یکی از مفاد این قرارداد که مسلم است یک قسط تأخیر بشود یا بهره یک قسط تأخیر بشود یا بهره یک قسط و آن بهره جزو اصل وام به علت تأخیر در اصل وام منظور بشود بالطبع این کارمزد به آن تعلق می‌گیرد و آن وقت با قید این عبارت بالطبع ما نخواهیم توانست به آن تأخیر احتمالی و به آن بهره‌ای که به صورت اصل وام درمی‌آید این کارمزد را بپردازیم از لحاظ اجرای قرارداد ما به مشکلاتی برمی‌خوریم بهرحال آنچه مسلم است هیچ چیز اضافه و زائدی غیر از آنچه که معمول است و مورد توافق طرفین قرارگرفته است ما نخواهیم پرداخت استدعا می‌کنم موافقت بفرمائید و پیشنهادتان را پس بگیرید.
دکتر اسفندیاری- پس گرفتم.
رئیس- آقای شیخ الاسلامی بفرمائید.
شیخ‌الاسلامی- می‌خواستم در قسمت اخیر توضیحی بدهید که نوشته است وزارت دارائی و دولت شاهنشاهی ایران تضمین می‌کند. اگر دولت تضمین می‌کند پس وزارت دارائی هم جزو دولت است.
رئیس- آقای قوام صدری بفرمائید.
قوام صدری (معاون وزارت دارائی)- مسلم است که این حرف واو زیادی است و صحیح اینطور است وزارت دارائی دولت شاهنشاهی. این عبارت از لحاظ قرارداد بین‌المللی است.
رئیس- در کلیات آخر این لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به این لایحه با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی نمایندگان به ترتیب زیر وسیله منشی (آقای مهندس صائبی) قرائت و در محل نطق اخذرأی به عمل آمد)
- آقایان دکتر اعتمادی- دکتر عدل طباطبائی- مهندس کیا- بدرصالحیان- مهندس بهبودی- بهادری- زرگرزاده- بانو تربیت- آموزگار- دکتر خطیبی- دکتر دادفر- دکتر بقائی یزدی- دکتر صاحبقلم- دکتر حکیم شوشتری- ابوذر- مهندس صائبی- صالحی- فولادوند- مهندس اسدی سمیع- حی- مجد- امام مردوخ- مبارکی- حق شناس- دکتر بهبهانی- ضیاء احمدی- جوانشیر- مهندس اردلان- موسوی ماکوئی- دکتر یگانگی- محسنی‌مهر- اصولی- بانو دکتر دولتشاهی- دکتر پرتواعظم- دکتر ضیائی- دکتر کلالی- پروفسور مخبرفرهمند- فهیمی- مانی- اولیاء- دکتر مهدوی- پزشک‌پور- شاخوئی- دکتر ملکی- دکتر امین- امامی رضوی- امیراحمدی- حیدرصائبی- سعیدی- مهندس کیاکجوری- دکتر وفا- جوادی- مهاجرانی- مهندس بهرام‌زاده ابراهیمی- خانلر قراچورلو- ظفر- معیری- دکتر صفائی- مهندس اربابی- معظمی- فخرطباطبائی- دکتر برومند- شاهنده- دکتر حبیب‌اللهی- منصور کلانتری- مهرزاد- دکتر عظیمی- روستا- صادق سمیعی- جهانشاهی- مریدی- تیمسار نکوزاد- مهندس فروهر- دکتر نجیمی- مهندس قادرپناه- معزی- مهندس ارفع- دکتر معتمدوزیری- مهندس عدل- دکتر خیراندیش- جاماسبی- مروتی- شکیبا- مهندس یارمحمدی- مهندس زنجانچی- دکتر رفیعی- عامری- مهندس بریمانی- مهندس ریاحی- سعیدوزیری- دکتر محمد رضوانی- دکتر صالحی- کاسمی- مهندس پروشانی- مهندس عطائی- عباس میرزائی- مهندس سهم‌الدینی- محمدولی قراچورلو- دکتر فربود- دکتر سعید- دکتر مدنی- پزشکی- صائب- ریگی- اهری- شیخ‌الاسلامی- دکتر گاگیک- بهنیا- صدری کیوان- بوشهری- مرندی- توسلی- دکتر کیان- ایلخانی‌پور- رضوی- دکتر عدل- جهانبانی- دکتر خزائلی- پوربابائی- انشاء- دانشمند- دکتر سبزواری- مهندس برومند- دکتر بیت منصور - دکتر یزدان پناه- شهرستانی- مؤیدامینی- قائمی‌زاده- دکتر اسفندیاری- سلیمانی- بختیاری‌پور- تیمسارحکیمیان- دکتر رهنوردی- دکتر صدر- دکتر طالع- ماهیار- مهندس عترت- سرتیپ‌پور- مهندس اخوان- دکتر اسدی- تیمسار همایونی- مهندس زرآور- کلانتر هرمزی- اسدی- دکتر میرعلاء- بیات- مصطفوی نائینی- سرتیپ وحدانیان- دکتر موسی درودی- یوسفی- مافی- فروتن- دکتر کفائی- ثامنی- دکتر قهرمان- مسعودی- صادقی- موسوی- کورس- بانو سعیدی- دکتر متین- دکتر موثقی- پورساطع- محدث‌زاده- دکتر الموتی- بانو زاهدی- دکتر محققی- مهندس معتمدی- روحانی- رامبد- ملک‌زاده آملی- دیهیم- دکتر مهندس بهبودی- خواجه نوری- کمالوند- بانو ابتهاج سمیعی- پاینده- ملک افضلی- مهندس ریاضی- مهندس معینی زند- دکتر امامی خوئی.
(آراء مأخوذه شماره شد نتیجه به قرار زیر اعلام گردید)
- آراء موافق ۱۷۳ رأی
رئیس- لایحه با ۱۷۳رأی موافق (به اتفاق آراء) تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
موافقین
- آقایان دکتر اعتمادی- دکتر عدل طباطبائی- مهندس کیا- بدر صالحیان- مهندس بهبودی- بهادری- زرگرزاده- بانو تربیت- آموزگار- دکتر خطیبی- دکتر دادفر- دکتر بقائی یزدی- دکتر صاحبقلم- دکتر حکیم شوشتری- ابوذر- مهندس صائبی- صالحی- فولادوند- مهندس اسدی سمیع- حی- مجد- امام مردوخ- مبارکی- حق‌شناس- دکتر بهبهانی- ضیاء احمدی- جوانشیر- مهندس اردلان- موسوی ماکوئی- دکتر یگانگی- محسنی مهر- اصولی- بانو دکتر دولتشاهی- دکتر پرتواعظم- دکتر ضیائی- دکتر کلالی- پروفسور مخبرفرهمند- فهیمی- مانی- اولیاء- دکتر مهدوی- پزشک‌پور- شاخوئی- دکتر ملکی- دکتر امین- امامی رضوی- امیراحمدی- حیدرصائبی- سعیدی- مهندس کیاکجوری- دکتر وفا- جوادی- مهاجرانی- مهندس بهرام‌زاده ابراهیمی- خانلرقراچورلو- ظفر- معیری- دکتر صفائی- مهندس اربابی- معظمی- فخرطباطبائی- دکتر برومند- شاهنده- دکتر حبیب اللهی- منصور کلانتری- مهرزاد- دکتر عظیمی- روستا- صادق سمیعی- جهانشاهی- مریدی- تیمسار نکوزاد- مهندس فروهر- دکتر نجیمی- مهندس قادرپناه- معزی- مهندس ارفع- دکتر معتمدوزیری- مهندس عدل- دکتر خیراندیش- جاماسبی- مروتی- شکیبا- مهندس یارمحمدی- مهندس زنجانچی- دکتر رفیعی- عامری- مهندس بریمانی- مهندس ریاحی- سعیدوزیری- دکتر محمد رضوانی- دکتر صالحی- کاسمی- مهندس پروشانی- مهندس عطائی- عباس میرزائی- مهندس سهم‌الدینی- محمدولی قراچورلو- دکتر فربود- دکتر سعید- دکتر مدنی- پزشکی- صائب- ریگی- اهری- شیخ‌الاسلامی- دکتر گاگیک- بهنیا- صدری کیوان- بوشهری- مرندی- توسلی- دکتر کیان- ایلخانی‌پور- رضوی- دکتر عدل- جهانبانی- دکتر خزائلی- پوربابائی- انشاء- دانشمند- دکتر سبزواری- مهندس برومند- دکتر بیت منصور- دکتر یزدان پناه- شهرستانی- مؤیدامینی- قائمی‌زاده- دکتر اسفندیاری- سلیمانی- بختیاری پور- تیمسارحکیمیان- دکتر رهنوردی- دکتر صدر- دکتر طالع- ماهیار- مهندس عترت- سرتیپ‌پور- مهندس اخوان- دکتر یزدان پناه- شهرستانی- مؤیدامینی- قائمی زاده- دکتر اسفندیاری- سلیمانی- بختیاری‌پور- تیمسارحکیمیان- دکتر رهنوردی- دکتر صدر- دکتر طالع- ماهیار- مهندس عترت- سرتیپ‌پور- مهندس اخوان- دکتر اسدی- تیمسار همایونی- مهندس زرآور- کلانترهرمزی- اسدی- دکتر میرعلاء- بیات- مصطفوی نائینی- سرتیپ وحدانیان- دکتردرودی- یوسفی- مافی- فروتن- دکتر کفائی- ثامنی- دکتر قهرمان- دکتر یزدان‌پناه- شهرستانی- مؤیدامینی- قائمی زاده- دکتر اسفندیاری- سلیمانی- بختیاری‌پور- تیمسارحکیمیان- دکتر رهنوردی- دکتر صدر- دکتر طالع- ماهیار- مهندس عترت- سرتیپ‌پور- مهندس اخوان- دکتر اسدی- تیمسار همایونی- مهندس زرآور- کلانترهرمزی- اسدی- دکتر میرعلاء- بیات- مصطفوی‌نائینی- سرتیپ وحدانیان- دکتر موسی درودی- یوسفی- مافی- فروتن- دکتر کفائی- ثامنی- دکتر قهرمان- مسعودی- صادقی- موسوی- کورس- بانو سعیدی- دکتر متین- دکتر موثقی- پورساطع- محدث‌زاده- دکتر الموتی- بانو زاهدی- دکتر محققی- مهندس معتمدی- روحانی- رامبد- ملک‌زاده آملی- دیهیم- دکتر مهندس بهبودی- خواجه نوری- کمالوند- بانو ابتهاج سمیعی- پاینده- ملک افضلی- مهندس ریاضی- دکتر امامی خوئی- مهندس معینی زند.
- اعلام وصول و قرائت دو فقره لایحه قانونی از مجلس سنا
۱۲- اعلام وصول و قرائت دو فقره لایحه قانونی از مجلس سنا
رئیس- بااینکه وقت گذشته است، با اجازه خانمها و آقایان دو لایحه از مجلس سنا رسیده است برای اینکه به کمیسیونهای مربوط ارجاع شود و جهت اطلاع همکاران محترم قرائت می‌شود.
گزارش کمیسیون شمارۀ۱ (خارجه) در خصوص لایحه شمارۀ ۵۷۳۹۲- ۱۳۴۵/۱۲/۱ دولت راجع به عهدنامه مودت و یک موافقتنامه فرهنگی و یک موافقتنامه همکاری فنی و علمی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی مراکش که ضمن مرقومه شماره۵۴۵۳۷-۱۰۴۳ ل ق- ۱۳۴۶/۳/۲۰ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز شنبه یازدهم آذر ماه ۱۳۴۶ مطرح و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس- برای رسیدگی به اصلاحات به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
گزارش کمیسیون شماره ۱ (خارجه) در خصوص لایحه شمارۀ ۴۳۲- ۱۳۴۶/۱/۱۵ دولت راجع به موافقتنامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری آرژانتین در جلسه روز شنبه۱۱- آذر ماه ۱۳۴۶ مطرح و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانون مزبور جهت تصویب آن مجلس محترم به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس- به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
- ختم جلسه
۱۳- ختم جلسه
رئیس- بنا به اجازۀ خانمها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم. جلسه آینده ساعت ۹/۳۰ صبح پنجشنبه خواهد بود دستور جلسه بعداً به اطلاع همکاران محترم خواهد رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی.