مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ اردیبهشت ۱۲۸۷ نشست ۲۷۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ اردیبهشت ۱۲۸۷ نشست ۲۷۰
مذاکرات روز ۳شنبه چهارم شهر ربیع الثانی ۱۳۲۶
خلاصه مذاکرات روز شنبه غره ربیع الثانی را آقا میرزا مرتضی قلیخان قرائت کردند.
اسامی غائبین روز شنبه بشرح ذیل قرائت شد:
آقای مجدالملک، آقا میرزا محمود اصفهانی، مشهدی باقر، دبیر رسائل، ثقةالاسلام، امین‌الرعایا، قوام دیوان.
رئیس- در باب استعفاء وزراء که وکلای محترم اظهار داشتند از ایشان توضیحات خواسته شود که وزراء چرا استعفا داده‌اند آنچه بعد از تحقیقات در این باب معلوم شد اینست که استعفا وزراء معظم بجهة حفظ مسلک خودشان بوده است و چون مسلک ایشان بامسلک مجلس مقدس مطابق و موافق است لهذا باید وکلا نهایت جد و جهد را بنمایند که استعفای ایشان در خاکپای مبارک اعلیحضرت همایونی قبول نشود و چون معلوم نیست که هنوز استعفاشان قبول شده باشد این استدعا از خودشان می‌شود و اگر هم قبول شده باشد خوبست هیئتی ازمجلس مقدس منتخب شود که حضور مبارک همایونی شرف اندوز گشته استدعا نمایند که استعفای وزرا معظم را قبول نفرمایند حالا خودتان آن هیئت را انتخاب می‌نمایید یا اینکه خودمن ایشان را انتخاب کرده عرض نمایم.
سیدالحکما – در انتخاب هیئت وکلایی که بحضور مبارک همایونی باید مشرف شوند عقیده بنده همانست که خودتان فرمودید معین فرمایید چون این انتخاب حق خود رئیس است.
وکیل التجار –در صورتی که آن رقعه آنروز از طرف وزیر خوانده شد دیگر بهیچوجه جای تردید باقی نخواهد بود که استعفایشان قبول شده است پس اگر باید اقدامی بشود بترتیب دیگر اقدام شود.
رئیس- آن روز گفته شد حالا هم گفته می‌شود که آن رقعه را وزیر داخله رسما نفرستاده‌اند و در این باب هم رسما اطلاع بما داده نشده است و این رقعه شخصی بود که خوانده شد و هنوز هم ما رسماً نمیدانیم که استعفای آنها قبول شده باشد یا نه.
اسدالله میرزا – ما وکلای مجلس مدتها بود که کمال جد وجهد را داشتیم که مسلک وزراء معظم با مسلک مجلس مقدس متحد و متفق باشد و مخصوصا آن نکته مهمی که در آن مسلک منظور است آنست که وزراء ما باید بکوشند که دخل وتصرف خارجی را در امورات مملکتی منع نمایند و مقصود بنده این نیست که از آنها مساعدت نخواهیم مثلا اگر ما محتاج بوجود مهندس از خارج بشویم یا آنکه معلم دیگری اگر لازم بشود باید بیاوریم ولی آن مهندس و معلم فقط بتکالیف استخدام باید عمل نماید نه اینکه دارای اختیارات تامه باشند و ما مجبور بعمل کردن برای آنها باشیم غرض اینست که مسلک وزراء با مسلک وکلاء باید متحد باشد و باید این نکته رعایت شود که مداخلات و تصرفات خارجه را در امورات مملکت وزراء جدا منع نمایندواین هیئت وزراء دارای این مسلک بودند وچون معلوم نیست که استعفای وزرا قبول شده باشد خوب است که استدعا شود قبول نگردد واعلیحضرت همایونی نظر بعواطف و مراحمی که بوکلاء ملت دارند استدعای ایشان را در باب عدم قبول استعفای وزراء قبول می‌فرمایند و استعفای وزراء را رد خواهند فرمود و بر فرض اگر استعفاء ایشان هم قبول شده باشد همانطور که جناب رئیس فرمودند از حضور همایونی استدعا شود که همین هیئت برقرار باشند.
آقا سیدحسن تقی زاده – رقعه استعفای وزراء در مجلس مقدس قرائت شد اما قبول شدن آن برخلاف آنچه وکیل الجار گفتند معلوم نیست که قبول شده باشد فقط آن رقعه که خوانده شد از بابت استعفا بود و شرط اعظم این مسئله برسیدن خبر رسمی است ولی دراین موضوع خبر غیر رسمی هم نرسیده است فعلا سبب را باید دانست و آن روز هم عرض کردم که باید سبب استعفای وزراء دو علت باشد یکی اینکه مسلکشان برخلاف مسلک وکلا باشد یا اینکه برخلاف مسلک پولتیکی شخصی سلطنت باشد ونباید بجهة جزئیات استعفا بدهند اگرچه این خبر باعث استعفاء رسمی هم نیست و در مجلس رسمی هم نباید گفته شود ولی چون نتیجه رسمی شده باین لحاظ علت باید گفته شود و نتیجه هم استعفای هیئت کابینه است و معلوم می‌شود که علت از خارج بوده است که موجب یأس آنها گردیده پس باید از اعلیحضرت استدعا نماییم که ابداً استعفاء وزراء را قبول نفرمایند بلکه بر استقلال آنها افزوده شود نه اینکه مثل هیئت دیگری مجدداً انتخاب فرمایند چون سب خیلی جزئی بوده و اهمیتی ندارد و نباید این هیئت کابینه بهم بخورد بلکه باید مستمر باشد زیرا که مسلک ایشان بهیچ وجه مخالف با مسلک مجلس نبوده و نه مخالف با میل اعلیحضرت همایونی پس باید استدعا شود که آنها رامستقر بدارند بلی اگر ده روز دیگر وزراء بواسطه علت دیگری استعفا می‌دادند واعلیحضرت قبول می‌فرمود مسئله نبود البته آنوقت پذیرفته می‌شد ولی در این مورد که سبب یک مذاکره غیر رسمی خارجی است که ابداً در پولتیک مملکت دخالتی ندارد نباید استعفای ایشان قبول شود بلکه همانطوری که گفتند هیئتی بروند بحضور مبارک همایونی واستدعا نمایند که استعفای ایشان را قبول نفرمایند.
حاج معین التجار – بنده اطلاع دارم که یک روز بعد از استعفا اعلیحضرت همایونی ممتازالدوله را فرستاده بودند نزد رئیس الوزراء که چرا بدربار نیامده‌اید و استعفای شما در این موقع مناسبت ندارد و اگر اشکالی هم دارید اظهار نمایید پس معلوم می‌شود که استعفاء آنها قبول نشده.
آقا میرزا محمود – بنده اطلاع صحیحی دارم که استعفای وزراء قبول نشده و وزیر دربار بتمام وزراتخانه‌ها اطلاع داده که مشغول کار باشند و هانطور که جناب رئیس فرمودند بموجب یک اصل از قانون اساسی حق دارند هیئتی را برای شرفیابی حضور همایونی انتخاب نموده واسامی آنها را بمجلس اظهار نمایند وهر گاه مجلس بعضی از آنها را صلاح ندانست باید بکثرت آراء انتخاب شده و بحضور اعلیحضرت همایونی مشرف شوند.
آقا شیخ محمد علی – معلوم است تا قوه مجریه نباشد قوه مقننه نمی‌تواند کار بکند و گمانم این است قوه مقننه یکدقیقه راضی نشود مملکت بی قوه مجریه بماند و در صورتیکه استعفای وزراء قبول نشده گمان می‌کنم لازم نباشد هیئتی حضور همایونی مشرف شوند و هر گاه لازم است بموجب قانون اساسی آن هیئت باید در مجلس بکثرت آراء انتخاب شوند.
آقا شیخ حسین – باعتقاد بنده هیمن طور که صحبت شده باید یک هیئتی منتخب شده و حضور همایونی مشرف شوندو لزوم هم ندارد که حکماً در این مسئله باشد بلکه عقیده بنده این است که باید همیشه هیئتی از وکلاء انتخاب شده و حضور اعلیحضرت شرفیاب شوند و بعضی مطالب مهم را عرض کرده و جواب بشنوند و بعضی شبهاییکه مفسدین القاء می‌نمایند رفع کنند و باعتقاد بنده این هیئت انتخاب شده امروز یا فردا مشرف شوند خیلی خوب است.
رئیس- حالا تصویب می‌نمایید که این هیئت انتخاب شده و شرفیاب شوند (همه تصویب کردند) رئیس- این کاغذی است از طرف انجمن مهدیه نوشته شده و بمجلس رسیده قرائت می‌شود قریب بمضمون ذیل قرائت شد دومسئله است از ابتدای سلطنت مرحوم مظفرالدین شاه طاب ثراه که تا حال در بوته اجمال مانده یکی در باب خیره و یکی مالیات که ملت نمیداند چه وصول شده و چه درنزد حکام مانده این است که استدعا می‌شود اداره تفتیش معین شده ودر این باب اقدام شود که هم بقایای حکام معین و هم ذخیره معلوم بشود که چیست.
سیدالحکما – بنده عقیده‌ام این است که وزیر داخله و وزیر جنگ بمجلس خواسته شوند و در این باب توضیحات بدهند و باید بذخیره تمام ولایات رسیدگی کرد.
رئیس- این مسئله بوزیر داخله ربطی ندارد باید وزیر مالیه و وزیر جنگ خواسته شوند.
آقا میرزا فضلعلی آقا – در زمان وزارت جنگ جناب مستوفی الممالک این مسئله گفتگو شد و دراین باب اقدام شده و باید وزیر جنگ را خواست و توضیح خواست که از آنوقت تاکنون چه اقدام شده.
رئیس- این دو مسئله خیلی اهمیت دارد وباید امروز بوزیر مالیه و وزیر جنگ اطلاع داده شود که تشریف بیاورند و در مجلس توضیحات بدهند و این هم راپورتی است که از کمیسیون جنگ درخصوص نظامنامه بودجه نظمیه که بآنجا رجوع شده بود نوشته شده قرائت می‌شود (در این موقع بودجه راجع بنظمیه طهران که در کمیسیون تنقیح و تصویب شده بود قرائت گردید.)
رئیس- این را چاپ می‌کنم و توزیع می‌شود که دوباره قرائت شده و در تحت دقت و نظر آمده تمام شود و خیلی می‌خواهم اظهار امتنان بکنم از اعضاء این کمیسیون که راپورت خود را قانونی نوشته‌اند و خواهش از سایر کمیسیونهایی نمایم که آنها هم همیشه راپورت خود را بعدها همین طور بنویسند که چند جلسه منعقد شده و هر جلسه چند ساعت طول کشیده است کاغذی از وزارت عدلیه رسیده بود قرائت شد قریب بمضمون ذیل که چون استنطاق قتله فریدون تمام شده وباید در حضور هیئت منصفه روز سه شنبه استنطاقات آنها قرائت شده و حکم مجازات آنها داده شود استدعا اینکه چند نفر از فقها و وکلای محترم بعدلیه تشریف بیاورند تا با حضور حجج اسلام اوراق استنطاقات آنها دوباره قرائت شده حکم مجازات داده شود.
رئیس- ظاهراً قانون نیست که وکلا در محاکم حضور بهمرسانند.
آقای حاج امام جمعه – همانطوری که گفتند بودن وکلا لزوم ندارد ولی حکم مجازات آنها باید با حضور یکنفر از مجتهدین داده شود والا با دماغ وکله نمی‌توانند حکم مجازات دهند (در اینموقع بقرائت قانون انجمن تجارتی شروع شده ودر خصوص اینکه از طرف دولت به انجمنهای تجارتی مکانی داده شود یا اینکه این مسئله فعلا مسکوت عنه بماند مذاکرات زیاد شده واخذ رأی شد و باکثریت تصویب شد که فعلا مکان بانجمنها داده نشود.)
رئیس- فعلا که عده کافی نیست بنده هر روز می‌بینم مجلس در وقت انعقاد عده کافی است و بلکه زیاد هم هست اما در آخر مجلس برای مذاکره و رأی گرفتن کافی نیست و همینطور در کمیسیون‌ها هم حاضر نمی‌شوند من نمیدانم پس کی برای خدمت حاضر خواهند شد فقط دو ساعت در روزهای رسمی حاضر شده آنهم در آخر وقت می‌روند آخر مایک تکلیف بزرگی بگردن گرفته‌ایم باید از عهده آن برآییم مجدداً شروع بقرائت قانون تجارتی شده قرائت دفعه دوم آن تمام شد.
رئیس- آقایانیکه برای شرفیابی حضور اعلیحضرت بنظر بنده رسیده است اینها هستند.
- آقای حاج امام جمعه،
- آقای مستشارالدوله،
- آقای تقی زاده،
- آقای حاج سید نصرالله،
- آقای حاج معین‌التجار،
- آقای حاج محمد اسمعیل آقا
و عرض می‌کنم اگر مقتضی شد باید شرفیاب شوند و چون استعفام شده و هنوز معلوم نشده که استعفای وزراء قبول شده یا نه و روز پنجشنبه هم قانون تجارتی خوانده می‌شود که زودتر تمام شده و شروع بقانون عدلیه شود واز هیئت منتخبه برای نظر در قانون عدلیه خواهش می‌نماید که آنها هم در کار مجد باشند که هر چه را ملاحظه می‌نمایند بدهند بمجلس و از مجلس هم زودتر بگذرد بدیهی است که امروزه از قانون عدلیه قانونی مهمتر ندارم هر چه زودتر باید انشاءالله این قانون تصویب شده بگذرد.
مجلس ختم شد.