دیوان بیدل شیرازی/دعوت به عدل
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
وصف حق | دعوت به عدل از بیدل شیرازی |
مهر عالم آرا |
دیوان بیدل شیرازی |
مرا دلخسته تن از عشق رنجور | تو را بازو قوی و پنجه پر زور | |
افی حب الملاح علّی ذنب | وحب المرء للمحبوب مقطور | |
به این شوخی و شیرینی عجب نیست | اگر روی تو در شهر افکند شور | |
ملیح وجه و القلب مجروح | و حلو لفظه و الطبع محرور | |
گرفته پرتو حسن تو آفاق | بنام رب ز رویت چشم بد دور | |
جمالک فی الدجی بدر منیر | و فی الشمس الضحی نور علی نور | |
خیال عشق او در دل نبودم | که سیمرغی کجا و صید عصفور | |
بناچارم قضا افکند در دام | گریزی از قدر چون نیست مقدور | |
فوادی صاده طرف کحیل | و خدّ لامع کالشمس فی النور | |
خرد تا بود در سر طاقتم بود | که دارم سرّ دل از خلق مستور | |
ولی چون عشق شد بر عقل غالب | شکیبی نیست ناظر را ز منظور | |
هوائی غالب والعقل مغلوب | حبیبی راحل و الصّبر مهجور | |
و کاسی مهجتی والعشق ساقی | و خمری حبّه والعقل مخمور | |
شکسته دوستانرا دل به یک بار | چو قلب دشمنان دارای منصور | |
محمد شاه غازی آنکه گیتی | ز معماری عدلش گشت معمور | |
شهنشاهی که اندر هفت اقلیم | به خلق و خلق چون مهر است مشهور | |
مر او را داد تاج و تخت شاهی | پس از عباس شه خاقان مغفور | |
به کام او چو گردش کرد گردون | به نام او چو ایزد خواند منشور | |
پی نظم سپه فرمود چندی | که قفل از گنجها برداشت گنجور | |
به اندک روز گرد آورد سپاهی | گزانیده چو مار افزونتر از مور | |
سپاهی همچو دور چرخ بی حد | سپاهی همچو انجم غیر محصور | |
سپاهی جمله دلهاشان چو آهن | سپاهی جمله سرهاشان پر از شور | |
همه گردان گردنکش چو بهرام | همه نیوان دشمن کش چو شاپور | |
همه رأس گوان شان کاس زرین | همه خون یلاشان آب انگور | |
ز بیم تیرشان پیلان کم از رنگ | ز سهم تیغشان شیران کم از کور | |
ز ضرب گرزشان مغفر چو معجر | ز طعن رمحشان جوشن چو صیفور | |
نفیر کرنیشان لحن مطرّب | فغان کوسشان آوای طنبور | |
همه میدان کنیشان بزم شادی | همه رزم عدوشان خوشتر از سور | |
ز آذربادگان راندند تاری | به این آئین سپاه و شاه و دستور | |
بر اورنگ شهی بنشست چون ماه | ز خورشید رخش آفاق پر نور | |
گرفت او پارس از دست عدو ملک | کشید از عدل بر گرد مهان سور | |
جهان از عدل فردوس برین کرد | بنامیزد ز ملکش چشم بد دور | |
نه برقی جست از صمصام و نا خج | نه رعدی خاست از شهنا و شیپور | |
نه از بانگ دلیران گوشها کر | نه از گرد سواران دیدها کور | |
نه تیغی آخت بر خصمی سواری | نه گردی تاخت در میدان کین یور | |
نه چین روی جوانی دیده از خشم | نه خم پشت کمانی گشته از زور | |
نه یاری را به مرگ یاوری رنج | نه دشمن را به سوگ دشمنی سور | |
ز فرّ ایزدی وز طالع سعد | ز داد داوری وز بخت منصور | |
به یک جنبش مسخّر کرد گیتی | به یک تابش جهان بگرفت چون هور | |
کمان نکشیده خلقی جمله مجروح | کمین نگشاده فوجی جمله ماسور | |
نه از پاس دلیران رخنه در ملک | نه از سم ستوران صدمه بر مور | |
مهانش برده چون ترک و چو تاجیک | شهانش بنده از نزدیک و از دور | |
گرفته باج از خاقان و قیصر | نهاده تاج بر جیپال و فغفور | |
به حکم او قضا پیوسته محکم | به امر او قدر همواره مأمور | |
هویدا زوست آثار خدائی | که نپذیرد جدائی سایه از نور | |
صفات ایزدی زان بنده ظاهر | که او از حق و حق زو نیست مهجور | |
ز عدلت آرد ایشاه مظفّر | ز پاست دارد ای دارای منصور | |
منام اندر کنام شیر آهو | مکان در آشیان باز عصفور | |
مقیم درگهت را قدر مرفوع | غلام حضرتت را سعی مشکور | |
میان وصف تو قولیست معروف | ثنای ذکر تو ذکریست مذکور | |
سحاب جود تو ظلیست ممدود | محیط فضل تو بحریست مسجور | |
خلاف طبع اگر خواهی ز اشیاء | نیابد غیر گرمی کس ز کافور | |
همه پادزهر گردد زهر عقرب | همه تریاق بخشد نیش زنبور | |
چو آری رزم تیغت برق لامع | چو جوئی بزم رویت مهر پر نور | |
نه از سستی طبع بیدل است آن | ثنا را بر دعا گر کرد مقصور | |
ثنا خوانی نباشد پیشۀ او | و لیکن بر دعا گوئیست مفطور | |
بود تا نور بخشا صبح روشن | بود تا ظلمت افزا شام دیجور | |
ولیّت باد از لطف تو خوشدل | حسودت باد از قهر تو مقهور | |
مر آن را صبح چون شام صفاهان | مر این را شام چون صبح نشابور |
***