بیانات علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی در نشست شورای عالی معماری و شهرسازی ۲۳ فروردین ماه ۱۳۵۴
| شهبانو فرح پهلوی | پرتال علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی
سخنرانی‌ها و پیام‌ها و بیانات و مصاحبه‌های علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی |
دانشگاه تهران |
بیانات علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی در نشست شورای عالی معماری و شهرسازی ۲۳ فروردین ماه ۱۳۵۴
علیاحضرت شهبانو در یک نشست دو ساعت و نیمه با اعضای شورای عالی معماری و شهرسازی تأکید کردند که مسئولین باید امکانات و تسهیلات ارزان قیمت برای تفریح عموم فراهم کنند. در این نشست وزیر مسکن و شهرسازی درباره اقداماتی که با راهنمایی‌های علیاحضرت شهبانو در شهرهای کناره کویر انجام شده، ایجاد گروه‌های ارزشیابی و آموزشی درباره طرح‌های جامعه و تفصیل شهرها، آغاز مطالعات مربوط به روش‌های کلی نوسازی، بافت‌های قدیم شهرها، نظارت بر اجرای طرح‌های جامعه ۲۴ شهر، ایجاد دفاتر مجهز در استان‌های ایران و بررسی پروژه‌های شهرک‌سازی گزارشی به آگاهی علیاحضرت رساند. علیاحضرت شهبانو در همین نشست با تأکید اهمیت مسئله شهرسازی و معماری ایرانی، به بهبود وضع اقتصادی مملکت و انجام برنامه‌های مختلف نیز اشاره کردند و فرمودند:
ما هم اکنون نیز محل‌های دست نخورده طبیعی بسیار داریم. یک مطالعه مختصر نشان می‌دهد که در گذشته بدون داشتن طرح و نقشه هماهنگ و حساب شده هر چه توانسته‌اند خراب کرده‌اند و به جایش ساختمان‌های نو ولی اکثراً نامتناسب و ناهماهنگ با سایر ارزش‌های اجتماعی و سنتی بنا کرده‌اند، در صورتی که باید بر برنامه‌های نوسازی بخصوص نوسازی مناطق مختلف کشور، از سلیقه متخصصین محلی و بومی استفاده شود تا طرح‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، خانه‌سازی و غیره بطور هماهنگ و بدون آنکه به محیط زیست سالم و زیبا صدمه وارد کند، پیاده گردد.
شنیده‌ام در برخی نقاط، تأسیسات صنعتی وسیعی بوجود آورده‌اند که به محیط پاک طبیعی و زیبای آن منطقه لطمه‌های جبران ناپذیر وارده کرده است. مثلاً تا چند سال پیش در جنگل‌های کشور درخت‌های چند صد ساله را می‌بریدند تا محوطه لازم برای ایجاد تأسیسات مدرن فراهم کنند. خوشبختانه هنوز در مناطق شمال کشور، سواحل و کوه‌های دست نخورده وجود دارد که باید کاری کنیم که زیبایی‌های طبیعی خود را حفظ کند و به نحوی در طرح‌ها و نوسازی‌ها مورد استفاده قرا گیرند که همه مردم نیز بتوانند از آن‌ها بهره‌مند شوند. مسئله معماری و شهرسازی یک موضوع واحد و مستقل نیست، بلکه باید با مسائل فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، سنتی و صنعتی، یکجا و هماهنگ مورد مطالعه قرار گیرد چونکه این عناصر زنجیروار در ساخت برنامه‌های عمرانی یک اجتماع به هم مربوط است.
علیاحضرت شهبانو در این زمینه در باره سازمان عمران شمال کشور اوامری صادر فرمودند و افزودند: درست است که توسعه اقتصادی ما را بر آن داشته که طرح‌های عظیم و غول‌آسایی را پیاده کنیم، اما باید توجه داشت که باید اولویت‌های محلی را نیز در نظر گرفت و چه بسا که طرح‌های کوچک‌تر و عملی‌تری که بتواند با روند سنت‌های ملی همبستگی بیشتری داشته باشد، به موازات طرح‌های بزرگ موفقیت چشمگیر داشته باشد. این طرح‌ها باید از طریق سازمان‌های عمران محلی، و بیشتر به دست مردم آن منطقه، با راهنمایی و نظارت متخصصین و مقامات مسئول عملی شود. کمتر کشوری درجهان از ویژگی‌های گوناگون اجتماعی و طبیعی نظیر مملکت ما برخوردار است. آن‌ها در کارشان نارسایی‌هایی داشته‌اند و اشتباهاتی کرده‌اند که ما باید از آن تجربه بگیریم و آن اشتباهات را تکرار نکنیم.
علیاحضرت شهبانو سپس به طرح‌های بزرگ خانه‌سازی اشاره کردند و گفتند:
بستن یک قرارداد با شرکت‌های ساختمانی خارجی باید با کنترل دقیقی توأم باشد تا مسائل محلی، سنتی و اجتماعی ما در پیاده کردن آن طرح‌ها ملحوظ شوند. بافت‌های قدیمی و اصیل شهرها نباید به نام نوسازی و ایجاد خیابان‌های پهن صدمه ببینند و در این زمینه امیدوارم مسئولین امر از یکدیگر بدون مطالعه تقلید نکنند. بلوارسازی خوب است، اما بهتر است با نیازهای محلی تطابق و هماهنگی داشته باشد، نه آنکه یک نفر یک بولوار بسازد و همه شهرها از آن تقلید کنند و چهره شهر و ده و روستا را از حالت طبیعی خارج سازند. در این زمینه باید بیشتر به فکر رفاه مردم بود و ساختمان، پارک و جاده و مدرسه و مسکن و غیره را باید با در نظر گرفتن مقتضیات محلی برنامه‌ریزی و پیش‌بینی کرد.»
درباره منابع طبیعی، کوه‌ها و تپه‌های کشور، بخصوص آن‌ها که در مجاورت شهرها هستند، ثروت‌های طبیعی مردم‌اند. این صحیح نیست که بدنه آن‌ها را خراب کرده به صورت پیکرهایی زخم خورده درآوریم. اگر کوه‌کنی به همین شکل ادامه پیدا کند، فکر نمی‌کنم تا چند سال دیگر از کوه بی بی شهربانو اثری بجای بماند.
علیاحضرت شهبانو سپس درباره طرح‌هایی که در وزارت اطلاعات و جهانگردی در زمینه بهره‌گیری از جاذبه‌های طبیعی اطراف شهرها، دره‌ها و کناره سدها و همچنین ایجاد شهرک‌های تفریحی از وزیر اطلاعات و جهانگردی پرسش‌هایی فرمودند که مطالب و توضیحات لازم به عرض رسید. علیاحضرت آنگاه فرمودند: «بسیاری از نقاط اطراف شهرها می‌توانند برای استفاده عامه در تابستان تجهیز و آماده شوند. مسئله درخت‌کاری خود بسیار مهم است که در سال‌های اخیر نیز در ایران به آن توجه شده است. در این مسئله بهتر است به گیاه‌ها، درختان، گل‌ها و حتی حیوانات بومی مملکت توجه بیشتری مبذول شود، زیرا آنچه قدیمی و متعلق به ایران است با آب و هوای این منطقه رشد کرده و طبعاً سازگاری بیشتری دارد. از طرف دیگر، علاوه بر ایجاد فضای سبز، باید به نگهداری و حفظ آنچه طبیعی و دست نخورده مانده است نیز توجه کنیم.»
علیاحضرت شهبانو در پایان نشست به هموندان شورا فرمودند: «امیدوارم شورای عالی شهرسازی و معماری، برنامه‌های وسیع و همه‌جانبه خود را توسعه بیشتری دهد. درست است که وضع اقتصادی مردم بهتر و بهتر می‌شود، اما بسیاری از تسهیلات تفریحی را بهتر است مسئولین امر فراهم کرده و به صورت ارزان در اختیار مردم قرار دهند.»