هواپیمایی نیروی زمینی شاهنشاهی ایران - هوانیروز

هوانیروز کوتاه شده هواپیمایی نیروی زمینی شاهنشاهی می‌باشد که در ۲۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۱ بنیاد نهاده شد و به جمع یگان‌های نیروی زمینی شاهنشاهی درآمد. از آنجا که نیروی هوایی شوروی پیوسته بر فراز خاک ایران پرواز می‌کرد و نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ابزار و وسیله‌ای برای رهگیری این مهاجمان با چنان شتابی را نداشت، جستجو برای یافتن یک جنگنده رهگیر مدرن آغاز شد. خلبانان ایرانی جنگنده‌های آن زمان را آزمایش کردند، برخی از این پروازهای آزمایشی پنهانی در کشورهای دیگر انجام می‌شد. در آگوست سال ۱۹۷۳ برابر با امرداد ماه ۱۳۵۲ گزارش پایانی که دربرگیرنده نکات مثبت و منفی جنگنده‌های گوناگون بود، نشان داد که جنگنده اف - ۱۴ تامکت ، اف - ۱۵ عقاب بهترین جنگده‌های موجود می‌باشند. از این رو، نیروی هوایی شاهنشاهی ایران بر آن شد که جنگنده اف ۱۴ - تامکت را برگزیند. باید یادآور شد که از سال ۱۳۴۹ دولت عراق از فرانسه جنگنده‌های اف - یک میراژ خریداری کرده بود و این نیز یکی از عواملی شد که نیروی هوایی شاهنشاهی آغاز به برنامه ریزی برای خرید اف - ۱۴ بنماید. قرارداد برای خرید سی فروند تامکت در ژانویه ۱۹۷۴ برابر با دی ماه ۱۳۵۳ دستینه شد و پنجاه فروند دیگر نیز در تیر ماه ۱۳۵۴ بدان افزوده شد. در اینجا بانک ملی ایران گام جلو نهاد و بخشی از دشواری‌های مالی سپارش و خرید اف - ۱۴ تامکت را از میان برداشت.

یگان هوانیروز نخست در تهران و اسپهان به ترتیب در پادگان‌های باغشاه و پادگان جنوبی اسپهان جای گرفت. نخستین فرمانده این یگان سرتیپ والی، سپس برای کوتاه زمانی سرتیپ خاصیان، و سرانجام فرماندهی این یگان نوبنیاد به یکی از ژنرال‌های خوش نام نیروی هوایی شاهنشاهی، سرلشکر عباس قندهاری که پیشینه در پرواز و خدمت نیروی هوایی داشت، واسپرده شد. همزمان با پیشرفت و گسترش سازمان هوانیروز، نیروی زمینی شاهنشاهی بر آن شد که یکی از افسران شایسته خود را برای پست فرماندهی هوانیروز آموزش دهد. بنابراین، سرهنگ چترباز منوچهر خسروداد که در آن زمان معاونت فرماندهی تیپ هوابرد شیراز را به گردن داشت، برای انجام این مهم برگزید. سرهنگ منوچهر خسروداد برای گذراندن دوره خلبانی هلی کوپتر و بررسی سازمان‌های مربوطه در آمریکا به ایالات متحده فرستاده شد و در بازگشت به ایران به فرماندهی یگان هوانیروز گمارده شد.

در آغاز کار فرمانده نوین، سازمان هوانیروز دربرگیرنده دو گردان هلیکوپتر بود که یک گردان آن در تهران در کنار فرودگاه قلعه مرغی و گردان دیگر در پادگان جنوبی شهر اسپهان جای گرفت. این دو یگان با هلی کوپترهای شناسایی نمونه ۲۰۶ و هلی کوپترهای نفربَر نمونه ۲۰۵ و چند فروند هواپیمای یک موتوره « سسنا » و هوایپمای دو موتوره سبک از گونه « توربو کماندر » مجهز بودند. در سال ۱۳۵۰ خورشیدی نیروی زمینی شاهنشاهی به سبب تجاوزهای پیوسته نیروی هوایی شوروی بر فراز خاک ایران بر آن شد که سازمان هوانیروز ایران را بر پایه سازمان هوانیروز آمریکا، سازمان دهند و برای هر یک از لشکرهای نیروی زمینی یک گروه رزمی هوانیروز ویژه سازند و آن لشکر بتواند همه ترابری‌های رزمی خود را با این گروه انجام دهد. بدین روی، پیشنهاد گسترش هوانیروز مورد تصویب قرار گرفت و سازمان هوانیروز از سال ۱۳۵۲ خورشیدی دگرگون شد:

الف - ستاد فرماندهی هوانیروز - ستاد فرماندهی و رکن‌های وابسته و یگان پشتیبانی مستقر در پادگان باغشاه تهران

ب - گروه رزمی شمار یک تهران دربرگیرنده ۱- یک گردان هلیکوپتر از گونه ۲۰۵ ، ۲۰۶ و ۲۱۴ ۲- یک گردان هوایی دربرگیرنده هواپیماهیا یک موتوره سسنا و دو موتوره توربوکماندر و هواپیمای دو م