مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ امرداد (اسد) ۱۳۰۱ نشست ۱۲۲

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری چهارم

تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ امرداد (اسد) ۱۳۰۱ نشست ۱۲۲

مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ امرداد (اسد) ۱۳۰۱

نشست ۱۲۲

جلسه ۱۲۲

صورت مشروج مجلس یوم چهارشنبه دهم اسد ۱۳۰۱ مطابق هشتم ذی حجه الحرام سنه ۱۳۴۰

مجلس سه ساعت قبل از ظهر بر پاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید صورت مجلس یوم سه شنبه نهم اسد را آقای امیر ناصر قرائت نمودند.

رئیس- نسبت به صورت مجلس نظری هست یا خیر؟

( گفته شد خیر )

رئیس- صورت مجلس تصویب شده پیشنهادی که دیروز اینجا راجع به شهریه ها مطرح شد تصور شد از طرف کمیسیون بودجه است. بعد معلوم شد کمیسیون با این پیشنهاد موافقت ندارد و چون کمیسیون مخالف بود نمی شد آن را زمینه مذاکرات قرارداد و به این مناسبت مسترد شده حالا راپورت کمیسیون بودجه مورخه بیست و ششم ذی قعده در تحت شماره ۴۹ که طبع و توزیع شده و در نزد آقایان هم هست زمینه مذاکرات است و بعد از او پیشنهاداتی است که عرض می کنم. پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا و چند نفر دیگر که طبع و توزیع شده است پیشنهاد آقای نظام الدوله، پیشنهاد آقای حائری زاده، پیشنهاد آقای دست غیب پیشنهاد شاهزاده محمد هاشم میرزا، پیشنهاد آقای عمادالسلطنه طباطبائی. پیشنهاد آقای ناظم دفتر، پیشنهادات دیگری که دیروز رسیده و طبع و توزیع شده است. پیشنهاد آقای حاج میرزا عبدالوهاب اصلاح آقای منتصر الملک، پیشنهاد آقای محقق العلماء، پیشنهاد آقای سالار معظم. پیشنهاد آقای شریعتمدار کرمانی. یک پیشنهاد دیگری هم امروز رسیده است چون مجال و توزیع نبود قرائت می شود و باید تکلیف این پیشنهادات را امروز معین بفرمایند و هر کدام که قابل توجه باشد باید زمینة مذاکرات قرارداد آقای منتصرالملک پیشنهاد اخیر را به شرح ذیل قرائت نمودند. نظر به اینکه شهریه های مقرره دوره فترت اصولاً ملغی است و در عین حال دولت به مقتضیاتی برقراری حقوقی را به عنوان شهریه درباره بعضی اشخاص لازم دانسته است ما امضا کنندگان ذیل پس از مطالعات راپورت کمیسیون بودجه و پیشنهادهای مختلفی که در زمینه شهریه ها تقدیم مجلس شده است مواد ذیل را برای تصویب مجلس شورای ملی پیشنهاد و تقدیم می داریم:

ماده ۱- کلیه شهریه ها اعم از اینکه مستمری بوده و به صورت شهریه در آمده یا اینکه از اصل مالیات برقرار شده است به استثناء اقلامی که در کمیسیون بودجه حذف شده تا مبلغ پنجاه تومان بدون کسر پرداخته شود.

ماده ۲- از پنجاه تومان به بالا تومانی ۴ قران کسر می شود.

ماده ۳- میزان تأدیه شهریه نباید از پانصد تومان تجاوز نماید

ماده ۴- مستمریاتی که شهریه شده است صاحبان آنها مختارند که مطابق موارد فوق قبول نموده شهریه دریافت دارند یا این که مستمری خودشان را سالیانه موافق ترتیب مستمریات اخذ نمایند.

ماده ۵- شهریه هائی که در کمیسیون حذف شده مجدداً در کمیسیون تجدیدنظر خواهد شد در صورت تصویب کمیسیون مشمول مواد فوق خواهد بود.

ماده ۶ـ شهریه هائی که بع عنوان حقوق تقاعدی یا انتظار خدمت درباره مستخدمین دولت برقرار شده پس از گذشتن قانون استخدام مشمول مواد قانون مزبور خواهد بود.

ماده ۷- مدت اجرای مواد فوق تا آخر برج صوت هذه السنه است.

تبصره- شهریه هائی که به تصویب مجلس شورای ملی قبل از این تاریخ رسیده است مشمول مواد این قانون نخواهد بود.

( بعضی از نمایندگان – مجدداً قرائت بشود )

رئیس- بسیار خوب

( پیشنهاد مزبور مجدداً به شرح فوق قرائت شد )

رئیس- پیشنهاد دیگری از طرف آقای ناظم دفتر رسیده است قرائت می شود.

( به شرح آتی قرائت شد )

بنده پیشنهاد می کنم مستمریاتی که جزء شهریه شده و مصوبه مجلس سابق است چنانچه صاحبان آنها در قید حیات هستند باید موافق تصویب مجلس سابق داده شود و پس از فوت آنها هم بر طبق قانون وظایف درباره وزارت آنها معمول شود. و اگر صاحبان آنها فوت کرده اند آنها هم مشمول قانون وظایف باشد و شهریه هائی که در ایام فترت داده شده ملغی باشد تا دولت حاضره هر کدام از آنها را مقتضی و لازم دیدند پیشنهاد به مجلس بفرمایند درباره آنها اتخاذ رأی شود ( ناظم دفتر )

رئیس- آقای نظام الدوله پیشنهاد جناب عالی مطرح است توضیحی دارید بفرمائید.

نظام الدوله- بنده ناچارم یک حقیقتی را که اصل عقیده سیاسی بنده است عرض کنم و یک مقتضیاتی را هم امروز از نقطه نظر دیگر تصدیق کنیم آنچه عقیده سیاسی بنده است این است که اصلاً مخالفم با یک دینار حقوقی که جز به عنوان استخدام به اسم دیگری از مالیه مملکت مفت بگیرند و بخورند اما از آن طرف برمی گردم به یک مطلب دیگری وقتی می بینیم در یک مملکتی مردم شصت کرور مالیات می دهند و شاید بیشتر از سی کرور مخارج ضروری ندارد و سی کرور دیگرش در چاه ویل می رود و هیچ معلوم نمی شود یک جا می رود و چه می شود و کی می خورد می گویم تقسیم بشود و یک قسمت آن را هم یک عده فقیر بخورند بهتر است و به یک مشت مردمی که صاحب لقب هستند و لقب پدر آن ها را در آورده است بدهند بهتر است همین که می شنویم دوله سلطنه، ملک، ممالک، خیال می کنیم صاحب کرور هستند ولی خیر این طور نیست خوب است اعلان بکنید که آنها بیایند القاب خود را به یک تومان بفروشند برای این که آن القاب بدرد آنها نمی خورد ولی یک تومان یک نتیجه دارد مثلاً اعتضادالدوله وقتی اسم او را می شنویم تصور می کنم این یک شخصی است دارای یک زندگانی مرتب همه گونه عایدات دارد و باز می خواهد یک استفاده هم از مال مملکت و رعیت ببرد در صورتیکه این طور نیست نیست شصت سال از عمرش گذشته است و حالا هم بنان شب محتاج است مملکت هم یک سر و صورتی پیدا نکرده است که مردم بروند عقب یک کاری و استفاده عملی بکنند پس با همة این مذاکرات از آنجائی که طالبم تکرار بیان نکرده و به احتصار بکوشم و نمی خواهم آقایان را مزاحمت بدهم عرض مکنم آنچه در مجلس اول تصویب شده است. ( البته در آن موقع هم این نظریات بوده و یک حقوقاتی را به کلی قطع و یک مقداری را کسر کرده اند مثلاً پنج هزار تومان را هزار تومان کرده اند و استحقاق را در نظر گرفته اند ) خوبست آنها به حال خود باشد و مقتضی هم نیست ما آنها را رد کنیم چون مجلس شورای ملی تصویب کرده و مردم هم عادت کرده اند و ترک عادت هم مطابق فلسفه موجب عرض است ما نمی توانیم مردم را یک مرتبه ترک عادت بدهیم و باید آن چه مجلس تصویب کرده ما هم تصویب کنیم ولی اگر در ضمن تصادف کرده با شهریه هائی که بعد از مجلس اول منظور شده است البته باید او وارد کنیم و تصویب نکنیم و اما راجع به ایام فترت این ایام فترت را نمی شود یکسان و یک طور تلقی کرد و نمی توان نسبت به تمام روسایر دولت ایام فترت بدبین بود و البته در بین روساء دولت اشخاصی بوده اند صحیح العمل درستکار امین و همه را نمی توان مظنون تصور نمود و آنها لابد رسیدگی کرده اند و در بین اشخاصی هم که حقوق و شهریه گرفته اند اغلبشان از روی استحقاق و فقر و مکنت بوده و آن کردن کلغت هائی که منظور نظر ما است آنها قبل از ایام فترت هم داشته اند و می گرفته اند و در مجلس اول هم جرح و تعدیل شده است ولی یک ماده دیگری است که آقایان پیشنهاد کرده اند و مدت را یک سال قرار گذاشته اند بنده هم موافقم زیرا این ترتیب یک محسناتی دارد. اولاً شاید یک مقتضیاتی امروز باشد که یک سال دیگر نباشد مثل امروز بنده می گویم این چیزی که امروز دو سه نفر می برند چه ضرر دارد دویست سیصد نفر شوند شاید یک سال دیگر این نظر از بین رفت و آن وقت این نظریه بنده هم تغییر پیدا می کند. یعنی اگر یک نفر توانست ببرد و بلع کند البته آن وقت بنده هم نمی گویم به چند نفر بدهند پس از این نقطه نظر پیشنهاد خودم را تأیید می کنم و با یک سال هم موافقم و زیاد بر این هم اوقات آقایان را تلف نمی کنم و استدعا می کنم هر چه زودتر این مسئله را ختم نمایند که هم وقت مجلس تلف نشود و هم تکلیف مردم معین بشود.

رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله ( اجازه )

حاج شیخ اسدالله- بنده با اینکه با قسمت اول فرمایشات آقای نظام الله موافقم و تصدیق می کنم معذالک نمی توانم تصدیق کنم مستمریاتی که به نام شهریه داده می شود تومانی تومان باشد در حالتی که سایر مستمریات تومانی دو ریال داده می شود معلوم نیست تکلف آنها چه می شود این مطلب یک قدری بنده را به تأمل انداخت ودر تعقیب این نظریه هم دیروز یک پیشنهادی کردم.

رئیس- آقا باید جواب آقای نظام الدوله را بدهید.

حاج شیخ اسدالله- بلی جواب ایشان را می دهم. در آن پیشنهاد عرض کردم که راجع به شهریه هائی که مستمری شده و مستمریاتی که به حال خود باقی است فرقی گذارده نشود والا انصافی می شود و اگر بخواهیم استثنائی قائل شویم شاید باز یک چیزهائی در نظر گرفته شود غلط باشد و بنده خوش ندارم مستمریاتی که شهریة شده تومانی یک تومان بگیرند و بقیه تومانی دو ریال و زیادتر از این هم توضیح نمی دهم و شاید بیش از این هم مناسب نباشد که توضیح بدهم و عقیده بنده همان پیشنهادی است که کرده ام و بر خلاف پیشنهاد عقیده آقای نظام الدوله است.

رئیس- آقای آقا سید فاضل ( اجازه )

آقا سید فاضل پیشنهاد آقای نظام الدوله و ماده است و ماده دومش مطابق است با این پیشنهاد بیست و چهار نفری که بنده هم جزء آن امضاء کنندگان هستم که شهریه های ایام فترت تومان چهار قران کسر شود ولی گفتگو در ماده اول پیشنهاد ایشان است و

Page 3 missing

هزار تومان ۵۰ تومان دویست تومان دو هزار تومان ۳۰۰ تومان بالاخره کوچکترین اقلامش میرزا حسن اخضرعلی شاه است که پانزده تومان است و بنده حاضرم که از ایشان ترضیه بخواهم که نسبت به ایشان توهین نشود. صفحه دیگر یکصد و پنجاه تومان سیصد تومان صد تومان شصت تومان دویست تومان پنجاه تومان ۱۵۰ تومان ۲۵۰ تومان صد تومان صد و بیست تومان ۳۰۰ تومان ۶۱۹ » و دو قران هزار تومان چهار هزار و هشتصد تومان سیصد تومان پانصد تومان دویست تومان بعد پانصد تومان هفتاد و نه تومان سیصد تومان صد تومان- صد و نه تومان دویست تومان پانصد تومان کوچکترین قلم آن بیست و پنج تومان است. صفحه بعد چهل تومان چهل و پنج تومان ۵۰ تومان بیست و پنچ تومان. با این ترتیب فلان غیر متنفذ فلان عضو ضعیف قدرت و نفوذ ندارد که بتواند در حکومت های وقت تأثیر نموده و ماهی دویست تومان، سیصد تومان برای خود شهریة معین کند با این حال یک وقت در این اقلام پیدا می شود حسن گدای پسر حسین تویچی سه تومان. من کاملاً با این اشخاص موافقم ولی با اقلام دویست تومان و سیصد تومان و چهارصد تومان مخالفم. همانطوری که در جلسه قبل عرض کردم تبدیل مستمری به شهریه صحیح نبوده است به جهت اینکه مستمریهائی را که مجلس معین کرده از برای این است آن شخص که مستمری دارد تا زنده است از آن استفاده کند و بعد از فوت او موافق قانون وظائف به ورثه او منتقل شود و بعد از یک مدت معین به کلی ضبط دولت شود. آیا تبدیل این مستمری به شهریه به نفع دولت است؟ خیر اینها یک اشخاصی بوده اند که اگر مستمریشان بحال خود باقی بود تومان تومان نمی توانستند بگیرند یا تومانی پنج قران می گرفتند یا دو ریال. گفتند چه بهتر از این بیائیم مستمری را تبدیل به شهریه بکنیم و تمام بگیریم در این جا یک حیله هم بکار برده اند و گفته اند مادام الحیوه. یعنی تا وقتی که زنده هستند خودشان از آنها استفاده می کنند. بعد هم مطابق وظایف بورثه آنها منتقل می شود و اینکه بعضی از آقایان می فرمایند بعد از فوت آنها داده نمی ـ شود این طور نیست و این حیله ایست که بکار برده اند. بنابراین چون اینکار برخلاف قانون وظایف بوده است بنده مخالفم بعلاوه تبعیض چرا؟ فلان متنفذ بیاید و مستمری خود را تبدیل به شهریه نماید. ولی چندین هزار نفوس دیگر نفوذ نداشته اند بروند منتظر آخر سال شوند و به بینند تومانی دو ریال را به آنها خواهند داد یا نه؟ این تبعیض غلط است و هر اصلی اتخاذ می شود باید نسبت به تمام اتخاذ شود و بعلاوه اگر بخواهیم این اصل را تصدیق کنیم و هر کاری از این قبیل کارها در دورۀ فترت صورت گرفته باشد یک قدری وقت خودمان را صرف آن کنیم و بالاخره خسته شوید و بگوئید باید یک رائی داد یک نتایج سوئی دارد و نتیجه اش این است که مردم وقتیکه دوره فترت شد هر کدام از برای خود شهریه معین می کنند برای اینکه می دانند در موقعی که مجلس باز شود. بالاخره پس از چهار پنج روز صحبت بالاخره رأی داده خواهد شد آن وقت کی است که در دوره فترت در حق خود شهریه درست نکند و مستمری خود را بهر قسمی باشد تبدیل به شهریه نکند؟ این چه نتیجه دارد؟ آن وقت بنده هم باین خیال خواهم افتاد، که اگر دوره فترت بشود برای خودم شهریه درست بکنم زیرا در آتیه یک مجلس تأسیس خواهد شد یا وکیل خواهم شد و یا بعد از آنکه مجلس دائر شد در تحت تأثیر توصیه و فشار تومانی چهار قران کم می کنند و تومانی شش قران میگیرم. این مثل را نسبت بخودم زدم برای اینکه به عقیده آقا سید یعقوب بکسی توهین نشود و الا بنده آن روزی که محتاج بشوم بدون سبب و جهت از دولت ارتزاق کنم آن روز مرگ از برای من گواراتر خواهد بود. بهر حال اگر آقایان به این کتاب در قسمت شهریه از اصل مالیات ملاحظه بفرمائید می بینید اغلب آنها فقرا هستند در اینصورت آیا در این لایحه رعایت های خیلی دقیقانه شده است؟!! در قسمت دوم هم شاید آقای آقا سید یعقوب میلشان نباشد حرف بزنم بنده عرض می کنم شهریه ها را چه تومانی چهار قران بدهند چه تومانی پنج قران عملی نیست چرا؟ برای این که این شهریه در دوره فترت بر قرار شده و شما رأی می دهید بحق بوده است یا بناحق؟. . کازرونی ـ بناحق.

تدین ـ اگر حق است چرا تومانی چهار قران کسر می کند و اگر ناحق است چرا می دهد؟ البته بین این اشخاص کسانی هستند که مستحق هستند و شما می خواهید از حقوق تمام تومانی چهار قران کسر کنید آنوقت آن که مستحق است به آتش دیگری می سوزد. جواب اشکال مرا بدهید.

ثانیاً این ترتیب که تومانی چهار قران کسر می کنید یا تومانی پنج قران هر چه باشد به نفع آنهائی است که شهریه زیاد دارند. فرض کنیم یکنفر هشتاد تومان شهریه دارد و یکنفر ششصد تومان. آنکه هشتاد تومان دارد پنجاه تومان اول را تومانی تومان می دهند بقیه اش را که سی تومان باشد پانزده تومان کسر و پانزده تومان را باو میدهند. اما آنکه ششصد تومان دارد سیصدو بیست و پنج تومان به او می دهند این پانزده تومان نسبت به آن بیچاره هشتاد تومانی ضررش زیادتر است تا آن ششصد تومانی و مثلی است معروف می گویند در خانه مور شبنمی طوفان است آن کسی که ششصد تومان میبرد البته امورش بهتر است از آن کسی که هشتاد تومان می برد بنا بر این عرایض بنده کافی است و در دوه زندگانی خودم تا بحال هرگز نه یک قلم و نه یک کلمه مغرضانه نگفته بعد از این هم نخواهم گفت.

آقا سید یعقوب ـ بنده ناچارم دو سه کلمه توضیح بدهم.

رئیس ـ نمی شود.

آقا سید یعقوب ـ اجازه می خواهم چند کلمه توضیح بدهم. مرا بد نام کردند من در مجلس بد نام شدم

تدین ـ (در حال خروج از مجلس) هستید.

رئیس ـ چند دقیقه تنفس داده می شود. بایدتدین بیاید و توضیحاتی بدهد تا تکلیفش معلوم شود

(در این موقع جلسه تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)

رئیس‌ـ بعد از آنکه آقای تدین نطقشان را ختم کردند یک مکالمات بین ـ الائنین بین ایشان و آقا سید یعقوب واقع شد از لسان تدین یک لفظی به گوش بنده خورد که قسمت چهارم ماده ۱۲۸ شامل آن لفظ بود. بنده احتیاط کردم که شاید اشتباهاً آن لفظ را شنیده باشم به این جهت از بعضی آقایان دیگر هم پرسیدم فرمودند همین طور است. بنابراین ایشان را خواستم که توضیح بدهند شاید بنده و دیگران اشتباه کرده باشیم چون ایشان حاضر نبودند توضیح بدهند این بود که تنفس شد. حالا که ایشان حاضر هستند توضیح می دهند اگر موافق قاعده بود بسیار خوب و الا موافق ماده ۱۲۸ که راجع به موأخذه است مجبورم نسبت به ایشان از مجلس رأی بگیرم.

تدین ـ بنده در موقعی که بصندلی های ردیف اول رسیدم شاهزاده نصرت ـ الدوله اظهار کردند کتابچه شهریه را به من بدهید من بایشان عرض کردم حالا که هستید...

نصرت الدوله ـ صحیح است.

تدین ـ گویا این کلمه مصادف شده است با آن مذاکراتی که آقای آقا سید یعقوب نموده اند بنده عرض دیگری غیر از این نکردم.

رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب در این باب چه می گویند؟

آقا سید یعقوب ـ بنده حرفی ندارم.

رئیس ـ پس مسئله ختم است

آقا سید یعقوب ـ اجازه بفرمائید و کلمه عرض کنم

رئیس ـ مسئله ختم شد

آقا سید یعقوب ـ والله من بکسی تعرضی ندارم شما را به خدا عدالت را در باره من مجری کنید و به من اجازه بدهید درد دل خودم را بگویم.

(صدای زنگ ـ امر به سکوت )

رئیس ـ باید رأی بگیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای نظام الدوله.

عماد السلطنه اصفهانی ـ تجزیه بفرمائید

رئیس پیشنهاد آقای نظام الدوله تجزیه می شود بدو قسمت.

قسمت اول قرائت می شود.

(به مضمون آتی قرائت شد)

مقام منبع مجلس مقدس

شورای ملی دامت شوکته

این بنده پیشنهاد می کنم:

۲ـ شهریه هائی که از بابت حقوقات مصوبه مجلس شورای ملی سنه قوی ئیل ۱۳۲۰ برقرار شده کماکان تومانی یک تومان پرداخته شود

رئیس ـ بدواً رأی می گیریم ـ قابل توجه بودن قسمت اول آقایانی که قسمت را قابل توجه می دانند قیام نمایند.

(عده قیام نمودند)

رئیس ـ قابل توجه نشد قسمت دوم قرائت می شود

(به مضمون ذیل قرائت شد)

۲- شهریه هائی که بدون تصویب مجلس شورای ملی و در وره فترت به موجب تصویب نامه هیئت وزراء بر قرار شده تومانی شش قران پرداخته شود

رئیس ـ رأی می گیریم به قابل توجه بودن قسمت دوم آقایانی که این قسمت را قابل توجه می دانند

نظام الدوله ـ اجازه می دهید توضیح بدهم.

رئیس ـ مطابق ماده ۶۳ یک مرتبه بیشتر نمی شود توضیح داد مطلب هم خیلی واضح است رأی می گیریم به قابل توجه

Page 5 missing

(اجازه)

آقا سید فاضل ـ بنده با این پیشنهاد آقای دست غیب مخالفم زیرا معلوم می شود فلسفه برقراری شهریه فقر و غنا نیست بنده خیلی خوشوقت شدم که آقای آقا شیخ محمد حسن گروسی عین مطلب و حقیقت مسئله را بیان فرمودند و فرمودند این وجوهی است که به عنوان مملکت داری تأدیه می شود گاهی مصادف می شود با فقراء گاهی مصادف می شود با اغنیاء ابداً شهریه ها و انعامات و تکریمات دول مربوط به فقر و غناء نیست کما این که رجوع کنم به صاحبان قوانین قدیم که در زمان استبداد داده می شد علت فرمان فقر و غنی نبوده است و به عنوان مملکت داری بوده است گاهی مقتضی میشود به بعضی از اغنیاء وجهی بدهند گاهی مقتضی می شود به بعضی از فقراء چیزی بدهند این تفصیل و ترتیب که آقای دست غیب قائل شدند و تفکیک نمودند بین فقراء علماء و اغنیاء جدا کردن صاحبان شهریه به این عناوین که آقا تقسیم کردند هیچ فلسفه و معنی ندارد بنابراین بنده تعقیب می کنم همان پیشنهاد بیست و چهار نفری را که یکی از امضاهای آن امضای بنده است

رئیس ـ رأی می گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای دست غیب آقایانی که تصویب می کنند قیام فرمایند

(چند نفری قیام نمودند)

رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد شاهزاده محمد هاشم میرزا

محمد هاشم میرزا ـ بنده پس می گیرم ولی یک عرضی دارم اگر اجازه می فرمائید عرض کنم

رئیس ـ بفرمائید

محمد هاشم میرزا ـ بنده قبلاً هم عرض کردم مستمری ها و شهریه هائی که از مجلس سند قوی ئیل ۱۳۲۵ گذشته بنده آنها را صحیح می دانستم و اختلاط آنها را با شهریه و مستمری های دوره فترت صحیح نمی دانستم ولی حالا چون در این پیشنهاد صاحبان آنها را مختار کرده اند که اگر میل داشته باشند شهریه خود را به مستمری تبدیل نمایند و چون عقیدۀ بنده هم همین طور بوده لذا پیشنهاد خود را مسترد می دارم.

رئیس ـ اصلاح آقای عمادالسلطنه طباطبائی.

عمادالسلطنه ـ بنده این پیشنهاد را در سه جلسه قبل عرض کرده بودم و گمان نمی کردم تا این اندازه ها در این خصوص مذاکره شود حالا اگر بدانم پیشنهاد هیئت متحدۀ امروز تصویب می شود پیشنهاد خود را لازم نمی دانم

رئیس ـ پس مسترد می دارید؟

عمادالسلطنه ـ بلی

رئیس ـ پیشنهاد آقای ناظم دفتر.

ناظم دفتر ـ بنده هم مسترد می دارم.

رئیس ـ پیشنهاد آقای حاج میرزا عبدالوهاب

حاج میرزا عبدالوهاب ـ بنده هم پیشنهاد خود را پس می گیرم و با پیشنهاد بیست و چهار نفری موافقم

رئیس ـ پیشنهاد آقای محقق العلماء.

محقق العلماء ـ بنده هم مسترد می دارم

رئیس ـ پیشنهاد آقای سالار معظم.

سالار معظم ـ پیشنهاد بنده قرار شد باصلاح آقای حاج نصیر السلطنه اضافه شود.

رئیس ـ چون آن موضوع از بین رفت این هم از بین می رود

پیشنهاد آقای شریعتمدار

شریعتمدار کرمانی ـ بنده تأئید می کنم پیشنهاد خودم را زیرا موضوعش به چهار قسم منقسم شده. اشخاصی که فقیرند باید شهریۀ آنها داده شود و اشخاصی که غنی هستند و مستحق نیستند نباید به آنها شهریه داد و گمان می کنم همه آقایان با این ترتیب موافق باشند.

آقا سید فاضل ـ بنده با این پیشنهاد مخالفم اجازه می فرمائید؟

رئیس ـ بفرمائید

آقا سید فاضل ـ بنده خواستم خاطر آقای شریعتمدار را متذکر کنم به اینکه در این جا وجهی معین نشده است که به فقراء داده شود و با این که بنده از ایشان درخواست کردم پیشنهاد خودشان را پس بگیرند با این حال پس نگرفتند و فرمودند پیشنهاد خود را تأئید می کنم لهذا بنده عرض می کنم وجهی در مملکت نیست که به فقراء اختصاص داده شود و بنده با این پیشنهاد جداً مخالفم

رئیس ـ رأی می گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای شریعتمدار آقایانی که تصویب می کنند قیام فرمایند

(فقط خود آقای شریعتمدار قیام نمودند)

رئیس ـ قابل توجه نشد، پیشنهاد دیگر شاهزاده محمد هاشم میرزا قرائت می شود

(آقای امیر ناصر به شرح ذیل قرائت نمودند)

چون به نظر اکثر آقایان و کلاً‌تصویب شهریه ها یکساله خواهد بود و هیچ تکلیفی برای آینده معین نشده و در کتابچه شهریه اسامی بعضی مستحقین از طبقات مختلفه علماء و خدمتگذاران دولت و اطفال یتیم موجود است پیشنهاد می کنم چون کمیسیون بودجه مشغول بودجه های مملکتی است و فرصت رسیدگی و تحقیق از خصوصیات اشخاص نخواهد داشت لهذا کمیسیون خاصی به عده هفت نفر از مجلس مقدس انتخاب و دقیقاً در تحت مطالعه آورده هر یک را لازم بدانند با مشارکت دولت هر یک را لازم بدانند با مشارکت دولت به مجلس پیشنهاد نمایند که تکلیف آینده هر یک معین شود

(محمد هاشم میرزا)

نصرت الدوله مخبر کمیسیون بودجه ـ این پیشنهاد موردش بعد از این است که مجلس یکساله بودن را تصویب نماید آن وقت باید در این پیشنهاد مذاکره شود و الا حالا مورد ندارد

رئیس ـ پیشنهاد آقای ناظم دفتر قرائت می شود

(آقای امیر ناصر به شرح آتی قرائت نمودند)

نظر به این که مسئله شهریه ها باید حل شود و در مجلس هم خیلی وقت ضایع نگردد بنده پیشنهاد می کنم که از هر فراکسیونی یک نفر نماینده انتخاب شود که در کمیسیون بودجه حاضر شوند راجع به این مسئله تبادل افکار نموده قرار قاطعی بدهند و نتیجه او به مجلس آید که هر طور آن کمیسیون رأی داده همانطور بگذرد (ناظم دفتر)

رئیس ـ (خطاب به آقای ناظم دفتر)

قسمت اول پیشنهاد جنابعالی مطابق قسمت اول پیشنهاد آقای نظام الدوله است و در قسمت اول پیشنهاد آقای نظام الدوله رأی گرفته و رد شد

ناظم دفتر ـ بنده هم پیشنهاد خود را مسترد می دارم

رئیس ـ هر دو پیشنهاد خودتان را مسترد می دارید؟

ناظم دفتر. بلی

رئیس. آقای محمد هاشم میرزا

(اجازه)

محمد هاشم میرزا. پیشنهاد بنده همانطور که شاهزاده نصرت الدوله فرمودند شاید حالا بی مورد باشد ولی چون در رأی دادن به این پیشنهاد مدخلیت دارد به این جهت لازم می دانم توضیحی عرض کنم بنده قریب دو ماه در شعبه کمیسیون بودجه و ۵ ماه در کمیسیون بودم در این مدت پس از مذاکرات زیاد در یک قسمت از این شش صد و پنچاه یا هفتصد قلم رأی دادم و رأی دادن من بر حسب اطلاعاتی بود که نسبت به اشخاص فقیر و یتیم که پدرانشان کشته شده بود پیدا کرده بودم و شاید هر یک از آن ها یا پدران آنها ۵۰ یا ۶۰ سال نسبت به دولت و ملت خدمت کرده بودند و لازم بود از طرف دولت نسبت به آنها کمکی بشود و فرضاً هم برای این اشخاص در دوره فترت شهریه تصویب شده بود و با بودن مجلس دولت پیشنهاد می کرد حتماً‌ما قبول می کردیم چنانچه از پارسال تا کنون چندین فقره شهریه را تصویب کرده ایم ولی حالا نظر به این که این شهریه ها در دوره فترت و بدون تصویب مجلس بوده ما آنها را ملغی می دانم با این حال برای این که راه چاره برای حل این مسئله پیدا کنیم هر یک از آقایان پیشنهادی فرمودند و در عین حال عقیده اغلب آقایان خصوصاً آقایان هیئت متحده که آن پیشنهاد را امضاء نموده اند این است که اعتبار آن پیشنهاد یعنی تصویب شهریه ها یک ساله خواهد بود و چون کمیسیون بودجه کار زیاد دارد لذا بنده پیشنهاد کردم که کمیسیون خاصی به عده هفت نفر از مجلس انتخاب شود (نظیر هم خیلی دارد چنانچه به جهت مسئله ارومیه ها و گیلانی ها کمیسیون خاصی تشکیل شد) این هفتصد هشتصد نفر هم این اندازه ارزشی دارند که یک کمیسیون خاصی به جهت آن ها تشکیل شود که شهریه آنها را دقیقاً تحت مطالعه قرار داده هر یک را لازم دانستند که دولت باید متکفل مخارج آنها باشد از قبیل اشخاص فقیر و یتیم و غیره به دولت پیشنهاد شود اگر دولت هم لازم دانست به مجلس پیشنهاد نماید و مجلس شورای ملی تکلیف آنرا معین نماید مثلاً بعضی از این شهریه ها هست که به جهت تحصیل برای مدت ۷ سال معین شده و ۵ سال آن تادیه شده ۲ سال دیگرش باقی است وقتی که به دقت ملاحظه کنیم می بینیم غالب آنها اشخاص مستحقی هستند در این صورت چه ضرر دارد آنها را هم مثل سایر وجوه قبول کنیم بنابراین لازم است این ها را به دقت رسیدگی نموده و با مشارکت دولت به مجلس پیشنهاد نمایند و تا آخر سال که مدت اعتبار این پیشنهاد ۲۴ نفر است تکلیف آنها معین شود.

به هر جهت این کمیسیون ضروری نخواهد داشت و مخلوط با وظایف کمیسیون بودجه را نخواهد شد و مخالف نظام نامه داخلی مجلس هم نیست بعلاوه گمان می کنم این کمیسون تااندازه هم نظر آقایان را تأمین کند که بتواند آسوده خطر رأی بدهند.

مثلاً پریروز شاهزاده سلیمان میرزا قضیه اولادهای مرحوم آقا سید جمال الدین را چند مرتبه تکرار فرمودند و حقیقتاً هم حق با ایشان بود و نمی شود یکمرتبه از ابتدا تا انتهای شهریه ها را قلم کشید و به عقیده بنده باید این کمیسیون تشکیل شود و با معیت دولت پیشنهاد جامع الاطرافی به مجلس تقدیم دارند.

رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله

(اجازه)

حاج شیخ اسدالله ـ پیشنهاد شاهزاده محمد هاشم میرزا و فرمایشات ایشان در حقیقت راجع می شود به پیشنهاد اصلی و تا آن پیشنهاد مطرح نشود ما نمی توانیم این پیشنهاد را قبول یا رد کنیم و راجع

Page 7 missing

الآن هم مجدداً فرمودند با پیشنهاد بنده موافقند و آن پیشنهادی هم که آقای حاج نصیرالسلطنه فرمودند یک ماده اش همین بود که در این پیشنهاد که بنده کرده و پیشنهادی که بیست نفر دیگر از آقایان ذکر شده است.

در این صورت می توان گفت مجلس قریب باتفاق با این مسئله موافق است که اعمال دوره فترت و شهریه های برقراری در آن دوره لغو است در این صورت بنده خواستم این ماده بطور وضوح نوشته شود و معلوم شود شهریه هائی که در آتیه از دوره فترت و در غیاب مجلس برقرار می شود مثل سایر عملیات بکلی لغو است و یک پول داده نخواهد شد و وقتی که مجلس دائر شد یک دینار آنرا تصویب نخواهند کرد بنابراین اگر مجلس موافق است خوب است تصویب شود کلیه شهریه های دوره فترت که بدون تصویب مجلس بوده است ساقط و ملغی است دیگر بسته به نظر مجلس شورای ملی و اکثریت آقایان است.

رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله

(اجازه)

حاج شیخ اسدالله ـ بنده فقط وارد در این قسمت پیشنهاد می شوم این پیشنهاد حضرت والا بکلی حقوق اشخاصی که دارای مستمری بوده یا نبوده اند قطع می کند یعنی کلیه شهریه هائی که به موجب تصویبنامه های دوره فترت داده شده است همه باید قطع شود در صورتی اکثر آنها راجع به مستمریات است

مخبر ـ آنچه راجع به مستمریات است بر می گردد

حاج شیخ اسدالله ـ همچو چیزی نیست و اگر عبارت را درست بخوانید ملاحظه خواهید فرمود همچو قیدی ندارد در هر حال اگر بنا باشد حقوق مصوبه مجلس را هم قطع کنند بنده موافق نیستم و حتی بنده با قطع شهریه هائی که در دوره فترت برقرار شده و غالب آنها فقیر و مستحق هستند مخالفم راست است آنها بر خلاف قانون اقدام کرده اند و عملیات دوره فترت برخلاف قانون است ولی اشخاصی که طرف شهریه واقع شده اند غالب آنها مستحقند و بنده معتقدم که مجلس باید با آنها مساعدت کند زیرا بعضی از آنها به عنون حقوق تقاعدیست و بعضی دیگر بعنوان خرج تحصیل است بعضی هم از نقطه نظر استحقاق است بنا براین بنده با این پیشنهادیکه فرموده اند که تمام شهریه های دوره فترت بکل قطع شود مخالفم و تصور می کنم آن پیشنهادی که از طرف هیئت متحده شده بهتر و اقرب به عمل است

مخبر ـ بنده تصور می کنم برای آقای حاج شیخ اسدالله شبهه شده باشد برای این که تفاوتی ندارد و این هم که شاهزاده سلیمان میرزا پیشنهاد کرده اند و در واقع همان مقدمه پیشنهاد است و مستلزم این نیست که اگر مجلس به این پیشنهاد رأی داد به مواد دیگر آن پیشنهاد رأی بدهد و بنده هیچ اشکالی در تصویب این پیشنهاد نمی بینم.

رئیس ـ آقای محمدهاشم میرزا

(اجازه)

محمد هاشم میرزا ـ بنده عرض می کنم چند روز قبل پیشنهادی راجع به بی اعتباری قروض و مالیاتی که دولت در غیاب مجلس وضع می کند در مجلس خوانده شد و چون مطابق قانون اساسی بود از طرف مجلس رد شد زیرا گفتیم مواد قانون اساسی محتاج به این پیشنهاد نیست زیرا از قوه قانون اساسی کاسته شده جزو قانون می شود و حالا هم برای این که قوه قانون اساسی کاسته نشود بنده معتقدم نباید به این پیشنهاد رأی داد زیرا این مسئله در قانون اساسی مطرح است و چیزهائی که در ایام فترت برقرار شده ما اصلاً صحیح نمی دانیم که حالا آنها را لغو کنیم و در صورتی که این طور است دیگر این پیشنهاد به عقیده بنده موضوع ندارد بلکه اساساً غلط است زیرا این قبیل پیشنهادات به مرور قانون اساسی را جزو قوانین عادی کرده و از قدر و منزلت او می کاهد باین جهت بنده مخالفم و این که فرمودند پیشنهاد دولت است بنده که پیشنهادی از طرف دولت ندیده ام فقط در موقع کابینه سابق که بودجه را به مجلس آوردند به عنوان این که چه پولهائی در سال قبل داده شده من جمله نوشته شده بود بابت شهریه فلان قدر داده شده در هر حال بنده یک پیشنهاد صحیحی که موافق نظامنامه باشد ندیده ام اگر آقای سلیمان میرزا دیده اند خوب است بفرمایند ببینیم کدام بوده است و کجا است؟

رئیس‌ـ رأی می گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای سلیمان میرزا...

سلیمان میرزا ـ یک اصلاح عبارتی لازم است و آن این است که به جای کلمه (ملغی خواهد بود) (لغو است) نوشته شود تا رفع اشکال آقای محمد هاشم میرزا هم بشود.

(عبارت پیشنهاد اصلاح شد)

رئیس ـ رأی می گیریم به پیشنهاد آقای سلیمان میرزا با اصلاح عبارتی که اخیراً شد و کلمه (ملغی خواهد بود) مبدل به (لغو است) شد آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند

(غالب نمایندگان قیام نمودند)

رئیس ـ قابل توجه شد (خطاب به شاهزاده محمد هاشم میرزا) پیشنهاد جنابعالی هم می ماند برای بعد و بعد رأی خواهیم گرفت

محمد هاشم میرزا ـ بلی محض اطلاع آقایان عرض کردم برای این که در موقع رأی دادن مسبوق باشند. حالا که می فرمائید بماند برای بعد بنده هم حرفی ندارم

رئیس ـ فعلاً چیزی که از پیشنهادها باقی می ماند دو فقره بیشتر نیست یک فقره پیشنهادی است که سابقاً آقای سلیمان میرزا و چند نفر دیگر نموده بودند که سابقاً آقای سلیمان میرزا و چند نفر دیگر نموده بودند طبع و توزیع شده و خاطر آقایان هم مسبوق است یکی دیگر پیشنهادی است که امروزه داده اند و تقریباً بیست نفر هم امضاء کرده اند. این پیشنهاد و قرائت می شود بعد در هر کدام خواستید رأی می گیریم.

( پیشنهاد بیست نفری به مضمون سابق قرائت شد )

رئیس- فعلاً پیشنهاد آقای سلیمان میرزا و رفقای ایشان مطرح است ( خطاب به شاهزاده سلیمان میرزا ) اگر توضیحی دارید بفرمائید.

سلیمان میرزا- همانطور که آقایان دقت فرموده اند این پیشنهادی که بنده و چند نفر از آقایان امضا کرده ایم با این پیشنهاد آقایان تقریباً تفاوتی ندارند.

فقط دو مختصر فرق دارد یکی آن بود که آقایان اکثریت قبلاً رأی دادند یکی دیگر مختصر فرقی که در بین هست مسئله چهار قران و پنج قران است که بنده پیشنهاد کرده ام پنج قران کسر شود و آقایان چهار قران.

اگر آقایان موافق باشند در موقعی که به چهار قران و پنج قران میرسیم صحبت خواهیم کرد در این صورت ناچار یکی از این دو مبلغ در مجلس تصویب خواهد شد و بنابراین عجالتاً بنده پیشنهاد خود را مسترد مینمایم و همان پنج قران را پیشنهاد می کنم و با یک سال هم کاملاً موافقم.

رئیس- تولید اشکال می شود اگر پیشنهاد آقایان قابل توجه شد امروز نمی تواند مطرح بشود.

سلیمان میرزا- اجازه می فرمائید؟

رئیس- بفرمائید

سلیمان میرزا- اگر آقایان پیشنهاد بنده را قبول بفرمایند این اشکال برطرف می شود؟

رئیس- بلی

سلیمان میرزا- بسیار خوب پس تفاوتی ندارد خوب است آقایان پیشنهاد بنده را قبول کنند که زودتر مسئله تمام شود بعد مردم هم بیش از این معطل نمایند زودتر تکلیفشان معین شود.

بنده هم که آن پیشنهاد را قبول کردم برای این بود که تکلیف مردم زودتر معین شود.

رئیس- چون نظام نامه می گوید در آن روزی که پیشنهاد داده می شود نمی شود رأی قطعی در آن گرفت. آقای آقا سید فاضل ( اجازه )

آقای سید فاضل- چون بنده و رفقائی که آن پیشنهاد را امضاء کرده ایم موافقیم که امروز رأی به قابل توجه بودنش گرفته که آن پیشنهاد را امضاء کرده ایم موافقیم که امروز رأی به قابل توجه بودنش گرفته شود و مذاکرات در اطراف او بماند برای جلسه بعد لذا خوب است به قابل توجه بودنش رأی گرفته شود.

سلیمان میرزا- بنده پیشنهاد خودم را پس گرفتم.

آقا سید فاضل- خیر صریحاً فرمودید پیشنهاد را پس گرفتم.

مستشارالسلطنه- بنده که یکی از امضاء کنندگان پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا هستم می خواستم عرض کنم که مقصود همه پیشنهاد کنندگان این است که به طریق اصلح این مسئله ختم شود و این دو پیشنهاد چندان اختلافی با یکدیگر ندارد فرضاً که شاهزاده سلیمان میرزا پس گرفته باشند بنده پس نگرفتم و دفاع خواهم کرد.

رئیس- پیشنهاد اول را پس گرفتند و دوباره پیشنهاد کردند رأی می گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای سلیمان میرزا که چند نفر دیگر هم امضاء کرده اند آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.

( عقده قلیلی قیام نمودند )

رئیس- قابل توجه بیست نفری آقایانی که قابل توجه می دانند قیام کنند

( اغلب قیام نمودند )

رئیس- قابل توجه شده چون به موجب نظام نامه امروز در این باب نمی شود رأی داد می ماند برای جلسه سه شنبه و از حالا تا روز شنبه هم کمیسیون بودجه وقت خواهد داشت به آن مراجعه کند دو فقره تقاضای مرخصی شده یکی از طرف آقای آقا میرزا ابراهیم قمی یک هفته و دیگری از طرف آقای غضنفر خان برای ده روز. کمیسیون عرایض و مرخصی هم هر دو را تصویب کرده بایستی رأی گرفته شود. آقایانی که یک هفته مرخصی آقای آقا میرزا ابراهیم قمی را تصویب می کنند قیام فرمایند. ( جمع کثیری قیام نمودند )

رئیس- تصویب شده یک فقره دیگر ده روز مرخصی آقای غضنفر خان است آقایانی که ده روز مرخصی برای آقای غضنفرخان تصویب می کنند قیام فرمایند.

( اغلب قیام نمودند )

رئیس- تصویب شد. آقای حائری زاده

( اجازه )

حائری زاده- بنده می خواستم راجع به عرایض خودم که حضرت والا شاهزاده نصرت الدوله فرمودند توضیحی بدهم.

رئیس- این مسئله بعد از آن توضیحات و مذاکرات. گمان نمی کنم ختم شد و دیگر تجدید مذاکرات لازم نیست اگر می خواهید اول در خارج مذاکره کنیم آن وقت اگر لازم شد در جلسات آتیه می توانید مذاکره کنید.

جلسه آتیه روز ۳ شنبه جلسه آتیه روز ۳ شنبه دستور جلسه هم مسئله شهریه ها است. آقای سلیمان میرزا

( اجازه )

سلیمان میرزا- عرض بنده راجع به دو مسئله بود یکی راجع به دستورات که باید عرض کنم چون ممکن است در جلسه آتیه مسئله شهریه ها زودتر تمام شود. لذا تقاضا دارم قانون استخدام را که قبل از مسئله شهریه ها در مجلس مطرح بود اگر آقایان صلاح بدانند در قسمت ثانی دستور معین شود و در مجلس مذاکره شود- عرض دیگر این که یک عده سؤالاتی است که بنده و یک عده دیگر آقایان نموده ایم و همین طور بلا جواب مانده در صورتی که مطابق نظام نامه داخلی سؤالی که می شود جوابش باید در همان روز داده شود و پس از شش ماه هم ممکن است بنده فراموش کنم و هم مثلاً اگر شخصی در مجلس باشد و بنده راجع به او سؤال کرده باشم شاید در این مدت بمیرد. بنابراین استدعا دارم به هیئت دولت تأکید شود که در جلسه دیگر برای جواب حاضر شوند.

رئیس- به هیئت دولت اخطار می شود آقای حائری زاده

( اجازه )

حائری زاده- بنده تقاضا دارم راپورت کمیسیون داخله راجع به حکومت ابرقو ضمیمه دستور جلسه ۳ شنبه شود.

رئیس- اگر وقتی باقی ماند ضمیمه می شود و الا میماند برای جلسه ۵ شنبه

( مجلس موقع ظهر ختم شد )

موتمن الملک

جلسه آتیه روز ۳ شنبه دستور جلسه هم مسئله شهریه ها است. آقای سلیمان میرزا

( اجازه )

سلیمان میرزا- عرض بنده راجع به دو مسئله بود یکی راجع به دستورات که باید عرض کنم چون ممکن است در جلسه آتیه مسئله شهریه ها زودتر تمام شود. لذا تقاضا دارم قانون استخدام را که قبل از مسئله شهریه ها در مجلس مطرح بود اگر آقایان صلاح بدانند در قسمت ثانی دستور معین شود و در مجلس مذاکره شود- عرض دیگر این که یک عده سؤالاتی است که بنده و یک عده دیگر آقایان نموده ایم و همین طول بلا جواب مانده در صورتی که مطابق نظام نامه داخلی سؤالی که می شود جوابش باید در همان روز داده شود و پس از شش ماه هم ممکن است بنده فراموش کنم و هم مثلاً اگر شخصی در مجلس باشد و بنده راجع به او سؤال کرده باشم شاید در این مدت بمیرد. بنابراین استدعا دارم بهشت دولت تأکید شود که در جلسه دیگر برای جواب حاضر شوند.

رئیس- به هیئت دولت اخطار می شود آقای حائری زاده

( اجازه )

حائری زاده- بنده تقاضا دارم راپورت کمیسیون داخله راجع به حکومت ابرقو ضمیمه دستور جلسه ۳ شنبه شود.

رئیس- اگر وقتی باقی ماند ضمیمه دستور جلسه ۵ شنبه

( مجلس موقع ظهر ختم شد )

موتمن الملک