مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ اسفند (حوت) ۱۳۰۱ نشست ۲۳۱

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری چهارم

تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ اسفند (حوت) ۱۳۰۱ نشست ۲۳۱

جلسه ۲۳۱

صورت مشروح مجلس یوم ۵ شنبه سوم حوت ۱۳۰۱ مطابق پنجم رجب ۱۳۴۱

مجلس یک ساعت و نیم قبل از غروب به ریاست آقای مؤتمن‌الملک رئیس تشکیل گردید.

(صور مجلس یوم چهارشنبه دویم حوت را آقای امیر ناصر قرائت نمودند)

رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقا سید یعقوب- آقای مساوات را جزء غائبین بی اجازه نوشته‌اند در صورتی که مریض هستند و یک هفته هم اجازه خواسته بودند به امید اینکه در ظرف یک هفته بهبودی حاصل می‌نمایند ولی بطوری که بنده اطلاع دارم امروز هم تب داشته‌اند.

رئیس- آقا سردار معظم کردستانی (اجازه)

سردار معظم- عرض بنده در صورت جلسه نیست بعد از تصویب صورت جلسه اجازه فرمائید عرایضم را عرض کنم.

رئیس- آقای اقبال‌السلطان (اجازه)

اقبال‌السلطان- در صورت جلسه نوشته شده است که بنده در جلسه قبل عرض کرده‌ام شش هزار خروار نمک از بنادر خارج شده است در صورتی که بنده اینطور عرض نکردم. عرض کردم چهار هزار خروار هم در محل مصرف شده و روی همرفته شش هزار خروار نمک استخراج شدهاست.

رئیس- آقای سردار معظم کردستانی (اجازه)

سردار معظم- دو جلسه قبل که بنده بواسطه کسالت از سعادت حضور در مجلس شورای ملی محروم بودم همکار محترم آقای میرزا عبدالوهاب نسبت به اهالی اسفندآباد اظهار لطف نموده و راجع به مصائب وارده به اهالی آن جا اظهاراتی فرموده و مقام ریاست را تذکر داده بودند.

اگر چه تمام وکلا وکیل تمام ایران هستیم ولی آقای حاج میرزا عبدالوهاب موقعی که در همدان تشریف داشتند و هنوز هم برای وکالت انتخاب نشده بودند همه نوع اظهار مساعدت می‌نمودند.

بنده هم از مقام محترم ریاست و کمیسیون عرایض اجازه خواستم که تلگراف اهالی اسفندآباد را به عرض مجلس شورای ملی برسانم این است که به عرض می رسانم:

ساحت مقدس ریاست مجلس شورای ملی، کپیه- مقام محترم هیئت وزراء و حضرت وزیر جنگ دامت عظمتهم

کپیه حضور وکلای کردستان، همدان، کرمانشاه، گروس ستاره ایران

ما بیچارگان رعیت اسفندآباد بدبختانه این قطعه خاک پر از جور حکام را برای خود وطن قرار داده با تحمل هزاران گونه مصائب از بدو طغیان اشرار، چپاول، قحطی به آمید آتیه خویش در آتش ظلم سوخته و ساخته شاید در سایه عدل زمامداران دولت و حافظین حقوق ملت و نور ضیاءبخش مجلس زاویه‌های تاریک رعیتی ما بیچارگان روشن جبران مافات شود گویا از روی محال روز بروز بر ذلت و بدبختی ما اهالی افزوده می‌شود در هیجده بلوک کردستان راه دخل حکام مأمورین منحصر به این چند پارچه آبادی خراب گردید به هر اسم و رسم می‌آیند برای ما طبقه مظلومین دسیسه خانه براندازی فراهم و غیر خدا دادرسی نیست با صدای مظلومانه به استغاثه ظهور حضرت حجت انتقام این ظلم‌های وارده را خواستاریم. ای وکلای محترم ندانی که عموم وکلاء وکیل ملت ایرانند مگر ما ملت ایران نیستیم گویا ثمره شجره آزادی و لذت عدالت همین شلاق‌ها است هر روز به اسمی بر بدن برهنه و سوخته ما بنی نوع بشر می‌زنند این مصادر امور ای وکلای ملت مظلوم یک محل اسفندآباد که منحصر به چند آبادی خراب است در سال چند نفر حکومت لازم دارد از زمستان ماضیه تاکنون شاهزاده ابوالفتح میرزا، اعظام‌الملک، سالار نظام، غارت گر بشیر دیوان، فعلاً آقای مخبرالممالک حکومت شده هر کدام به نوبت خود هستی این طبقه مظلوم را به دسیسه و نیرنگ برده و می‌برند پس چرا در خاک مهربان همدان تاکنون احدی نشنیده حکومت محلی داشته باشد همان حکومت همدان حافظ حقوق آن‌ها بوده مأمور سواد در قم مأمور یواسات بلاقیمت حکام مأمور قدغن روغن گوسفند مأمور قدغن گوسفند مأمور راه اندازی الاغ سُنقر در چله زمستان مأمور راه اندازی گاه از بیست فرسخ راه با خرلنگ و یک ذرع برف و غیره ندارند هر دسته مأمور مبلغی قلق و مهمانداری بگیرند محض رضای خدا رفع این بدعت‌ها را با حکومت محلی از ما بیچارگان بفرمائید در ضمن استرحاماً از مقام محترم حضرت اشرف وزارت جنگ که نسبت به طبقه مظلوم و زارع به منزله پدر مهربانند استدعا می‌رود در هیجده بلوک کردستان ناحیه که بعد از وضع تخفیف ثلث سرباز را به تفاوت نفر هر آبادی از ۵۰ تومان تا سیصد تومان به افلق مأمور متضرر شده باشد به آن همه خسارت اکنون از طرف اداره مالیه و قشونی خانواری قدیم را نفری سرمایه زندگی ده تومان مأمورین نظامی و مالیه بگیرند خارج از عدالت است امیدوارم در این خصوص بذل مرحمتی که اسباب سبک باوری باشد فرموده که این طبقه رعیت موفق به دعاگویی دولت و امور فلاحت که سرمایه زندگی نوع بشر است بشود. سه ورقه هم امضاء و مهر اهالی است چنانچه خود اهالی بدبختی خود را تلگراف کرده‌اند بنده هم مختصراً تاریخچه از اوضاع آن نقاط به عرض می رسانم.

بلوک اسفندآباد بلوکی است که در بین همدان و کردستان واقع است و برخلاف سایر نقاط سرحدی کردستان در آن جا نه نظریات سیاسی هست و نه اشرار متمردی پیدا می‌شود و نه محتاج است که در سال چهار حکومت عوض شود.

و از همین نقطه نظر چندی قبل اهالی آن جا همین تقاضا را کردند و بنده با سایر وکلای کردستان با دولت داخل مذاکره شدیم و وزارت داخله نایب‌الحکومه آن جا را ملغی کرد و در این خصوص هم به حکومت کردستانی تلگرافی مخابره شد و بالاخره دولت هم اینطور صلاح دید که نایب‌الحکومه آن جا ملغی شود و اگر آقایان به بودجه وزارت داخله مراجعه فرمایند معلوم خواهد شد که در آن جا هم برای اسفندآباد بودجه معین نشده است.

و حالا بنده می‌بینم باید با آقای حائری‌زاده هم عقیده باشیم زیرا احکامی که از مرکز صادر می‌شود برای حکام آنچه که مطابق میل آن‌ها است فوری به موقع اجرا می‌گذارند و آنچه که مطابق میل و صلاح آن‌ها نیست بطاق نسیان می‌رود.

این است که آن بیچاره‌ها پس از آنکه از ما وکلای کردستان مأیوس شدند به مجلس شورای ملی متوسل شده‌اند. علاوه براین مطلب دیگری هم راجع به عدلیه آن جا است که چون بنده خودم متخصص نیستم از آقایانی که متخصص هستند سئوال می‌کنم آیا مدعی‌العموم می‌تواند کسی را که به اطراف برای تحقیق می‌فرستند بگوید یک پولی به ا سم تمبر و یک پولی هم به اسم قلق بگیرند خوب است آقایانی که در خصوص عدلیه متخصص هستند این مسئله را بفرمایند که بنده هم بدانم که اگر حق دارند که هیچ واِلا از این موضوع جلوگیری شود چند فقره دیگر هم راجع به مدعی‌العموم هست که عجالتاً از ذکر آن‌ها صرفنظر می‌کنم به هر جهت از مقام محترم ریاست تقاضا می‌کنم که به کمیسیون عرایض تأکید شود که با وزارت داخله و مالیه و سایر مقامات مربوطه داخل مذاکره شود ولی نه به ترتیبی که به دفع‌الوقت بگذرانند.

چون بنده در دوره سوم در کمیسیون عرایض بودم وقتی که یک چنین مسائلی به یکی از وزارتخانه‌ها مراجع می‌شد پس از ده پانزده روز جوابی می‌آمد و پس از ۳ ماه دوسیه مفصلی پیدا می‌کرد و بالاخره بلانتیجه می‌ماند.

به هر جهت وزارت داخله نایب‌الحکومه آن جا را ملغی کرده است دیگر عمرو را برداشتن و زید را به جای آن گذاشتن جز زحمت مردم دیگری نخواهد بود. و اهالی آن جا هم بهیچوجه بر ضد همدیگر کار نمی‌کنند و فقط سر و کارشان با مالیه است و لازم نیست از طرف مدعی‌العموم کسی آن جا برود و اسباب زحمت آن‌ها را فراهم کند در صورتی که در هر بلوکی از آن جا یک ده آبادی بیشتر باقی نمانده است و بدبخت رعیت آن جا که با هزاران زحمت نان جوئی پیدا می‌کنند مأمورین دولتی که به آن جا می‌روند با آن‌ها شرکت نموده آن لقمه نان را هم از آن‌ها می‌گیرند.

اقبال‌السلطان- تاریخ این تلگراف را بفرمائید کی است.

سردار معظم- تاریخ آن بیست و هفتم دلو است مسئله دیگری که در تلگراف قید نموده‌اند راجع به سربازگیری است. چندی قبل در این موضوع با آقای وزیر جنگ مذاکره شد و ایشان هم جواب دادند که به مأمورین سفارش کرده‌ام عادلانه رفتار نمایند و کمال مساعدت را فرمودند و از مساعدت ایشان کمال تشکر را دارم.

نگرانی که بنده دارم راجع به مالیه است و از حسن اتفاق آقای معاون وزارت مالیه هم این جا تشرف دارند.

در صورتی که یک نفر سرباز از برای دولت از پنجاه الی سیصد تومان تمام می‌شود و مسئله سربازگیری هم مطابق دستور وزارت جنگ در شرف اختتام است دیگر نمی دانم نفری ده تومان گرفتن برای چیست؟

امیدوارم بعد از این عرایض که بنده عرض کردم نتیجه حاصل شود و از مقام محترم ریاست تقاضا می‌کنم همانطور که از طرف وزارت داخله به آن‌ها جواب داده شد که دیگر نایب‌الحکومه ندارید از طرف مجلس هم به آن‌ها جواب داده شود که نایب‌الحکومه ندارید تا به وظیفه رعیتی خودشان که در حقیقت یک مشت جوکار هستند مشغول شوند تا شاید بتوانند در آتیه راحت زندگانی کنند.

معاون وزارت امور خارجه- بنده تقاضا می‌کنم صورت شهریه‌های وزارت امور خارجه امروز جزء دستور شود.

رئیس- آقای حاج میرزا عبدالوهاب (اجازه)

حاج میرزا عبدالوهاب- بنده در تقدم و تأخر دستور عرض داشتم.

رئیس- نسبت به تقاضای معاون وزارت امور خارجه مخالفی نیست؟

حاج شیخ اسدالله- بنده مخالفم. (یکی از نمایندگان- صورت جزء شهریه‌ها هنوز طبع نشده)

معاون وزارت امور خارجه- صورت جزء بودجه وزارت خارجه طبع شده است و چون یک اشخاصی هستند که یازده ماه هست حقوق نگرفته‌اند باید به آن‌ها فوق العاده مساعدت کرد و تصور می‌کنم این مسئله فوریت داشته باشد.

رئیس (خطاب به شیخ اسدالله)- بفرمائید.

حاج شیخ اسدالله- اولاً راجع به دستور که در اول و آخر جلسه یک قسمت عمده اوقات مجلس را مصروف می‌دارند بنده خواستم تقاضا کنم که آقایان تصمیمی اتخاذ کنند که در اول یا آخر جلسه دستور معین شود.

وقتی که در آخر جلسه دستور جلسه بعد معین شد در اول جلسه بعد دیگر یک مقدار از وقت مجلس صرف تعیین دستور نشود. و راجع به تقاضای معاون وزارت امور خارجه با این طرز بودجه مجلس آمدن بکلی مخالفم.

برای اشخاص حقوق معین کردن غلط است. اگر بنا است بودجه وزارت خارجه به مجلس بیاید باید ماده به ماده مطرح شده بگذرد و اگر می‌گویند آخر سال است و در حدود بودجه چهاردیواری حقوق داده شود آنهم که رأی داده شده است.

پس حالا مقصود آقای معاون وزارت امور خارجه چیست؟ اگر مقصودشان این است که علاوه بر بودجه چهاردیواری این اقلام را تصویب کنیم با این قسمت هم بنده مخالفم و اگر در حدود همان بودجه چهاردیواری است که مجلس آن را تصویب کرده است و محتاج به رأی جدید نیست.

این است که بنده عقیده دارم بودجه یک وزارتخانه یک ماده یا یک فصلش نظر به مسائل خصوصی یا غیر خصوصی به مجلس و در آن مذاکره شده و رأی داده شود و اگر بودجه وزارت خارجه اساساً به مجلس بیاید و مطرح شود بنده هم حرفی ندارم ولی با این ترتیب بکلی مخالفم.

معاون وزارت امور خارجه- یک نکته در این جا فراموش شده است و آن این است که این صورتی را که بنده تقاضا کردم جزء دستور شود نه جزء بودجه اعتباری و نه جزء متن بودجه وزارت خارجه است.

این شهریه‌ها سابقاً جزء بودجه وزارت خارجه پرداخته می‌شد بعد در موقع تصویب بودجه‌های اعتباری نباشد این شهریه‌ها هم از طرف وزارت مالیه پرداخته شود ولی بعد از آن دولت مجدداً پیشنهاد کرد که جزء بودجه وزارت خارجه منظور شده و از همان جا پرداخته شود ولی جزء متن بودجه وزارت خارجه و اعتبار مصوبه مجلس نیست و موقعی که آقای حاج شیخ اسدالله عضو کمیسیون بودند خود ایشان هم تصویب نمودند.

رئیس- آقای نصرت‌الدوله (اجازه)

نصرت‌الدوله- آقای معاون وزارت خارجه توضیح دادند بنده هم می‌خواستم تذکر بدهم تقاضای ایشان منافی با آن اظهاراتی که آقای شیخ اسدالله راجع به رویه دستور فرمودند نیست.

بنده هم با آقای شیخ اسدالله راجع به رویه دستور کاملاً موافقم و باید تصمیمی اتخاذ نمود که وقتی دستور معین می‌شود دیگر تغییر ندهیم ولی تقاضایی که آقای معاون وزارت خارجه از طرف دولت نمودند هیچ منافاتی با فرمایش آقای حاج شیخ اسدالله نیست زیرا دولت همه وقت حق دارد تقاضا کند که فلان مسئله جزء دستور شود و راجع به این مطلب خاطر آقایان را متذکر می‌شوم چنانچه آقای معاون وزارت امور خارجه هم فرمودند در بودجه اعتباری نه شهریه‌ها و نه حقوق‌های تقاعدی جزو آن بوده است و این اشکالی را هم که می‌فرمایند وارد نیست زیرا مخبر آن کمیسیون بنده بودم و مدتی هم هست اوراق بودجه طبع و توزیع شده است و این اقلام هم جزو آن نیست.

پس این (بودی) که به این شدت می‌فرمایند باید با همان شدت تکذیب کنند. نباید اینقدر کم حافظه باشیم قضایائی که در سر چهار ماه قبل مطرح شده است فراموش کنیم و بودجه وزارت خارجه هم طبع و توزیع شده است و خاطر آقایان هم مسبوق است و البته به مجلس خواهد آمد دیگر به چه ترتیب در مجلس طرح شود بسته به نظر آقایان است و چون چیزی به آخر سال باقی نمانده باید در بودجه اعتباری عمل کرد منتهی یک اشتباهاتی هست که در موقع به عرض مجلس خواهد رسید و به موجب قانونی که از مجلس گذشته است از سیزدهم سرطان مأمورینی که خارج از خدمت هستند وزارت مالیه باید حقوق آن‌ها را توقیف کند و از بودجه اعتباری به آن‌ها ندهد و آنهم به موقع به عرض مجلس خواهد رسید.

به هر جهت تقاضائی که آقایان معاون وزارت امور خارجه فرمودند به عقیده بنده صحیح است و تقاضا می‌کنم مجلس هم مساعدت نموده زودتر تکلیف آن‌ها معلوم شود. چون این شهریه بگیرهای وزارت خارجه اغلب مردمان پریشان و مستحقی هستند که از اول سال تاکنون سرگردان می‌باشند خوب است زودتر تکلیف آن‌ها معلوم شود. (جمعی از نمایندگان- رأی گرفته شود)

آقا سید یعقوب- بنده مخالفم

رئیس- هفت نفر قبل از شما اجازه خواسته‌اند. رأی می‌گیریم. آقایانی که تقاضای آقای معاون وزارت امور خارجه را تصویب می‌کنند قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند)

رئیس- تصویب شد. راپُرت کمیسیون بودجه قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)

کمیسیون بودجه با اطلاع از وضعیت ناگوار آقایان متقاعدین و منتظرین خدمت وزارت خارجه و تأخیر تصویب بودجه وزارت خارجه از نقطه نظر تسریع تعیین تکلیف آقایان مذکور بنا بر تقاضای دولت در جلسه ۴ دلو کمیسیون بودجه تجزیه ماده ۶ بودجه وزارت خارجه را که بالغ بر چهل و شش هزار و هشتصد و هفتاد و چهار تومان و چهار قران است به عرض مجلس شورای ملی رسانیده تصویب آنرا پیشنهاد می‌نماید.

رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)

حاج شیخ اسدالله- در ضمن بودجه وزارت خارجه یک صورتی نوشته شده است به عناوین مختلف و یک صورت‌های مختلفی به عنوان حقوق تقاعدی و تبدیل حقوق مستمری به شهریه و همه قسم حقوق در آن صورت نوشته شده و به مجلس پیشنهاد شده است و از آن راپُرت که داده شده دیگر راپُرت حالیه را نمی دانم برای چیست.

آیا این راپُرت به مجلس آمده و پس از مطرح شدن در مجلس مجدداً به کمیسیون برگشته و مجدداً کمیسیون راپُرتی تهیه کرده و طبع و توزیع نموده است یا خیر؟ بنده هیچ اطلاع ندارم و آقای مخبر باید در این قسمت کاملاً توضیح بدهند که این لایحه چیست که ما بیائیم یک مرتبه چهل پنجاه هزار تومان به یک اشخاص بدهیم.

بنده هم مخالف نیستم به یک اشخاصی که مدت‌ها در ادارات خدمت کرده‌اند و سابقه خدمت دارند و متقاعد می‌باشند حقوق تقاعدی داده شود یا شهریه‌های مفتی که سایرین می‌گیرند این‌ها هم بگیرند ولی حرفم در ا ین است که طرز تصویب بودجه این نیست یکمرتبه بدون اطلاع بیایند بگویند شما چهل پنجاه هزار تومان تصویب کنید برای اشخاص مستحقّی که صورت آن‌ها در لوح محفوظ یا در خانه‌هاشان هست. به هر جهت از این مرحله می‌گذریم داخل شویم در این قسمت.

در صورت ریزی که در ذیل وزارت خارجه نوشته شده است یک عده هستند که در زمان فترت شهریه برایشان معین شده یا اینکه مستمریات شان تبدیل به شهریه شده و عناوین مختلفی نوشته شده شاید هم یک عده از آن‌ها باشند که سابقه خدمت در وزارت خارجه داشته‌اند یا منتظر خدمت بوده‌اند و حقوق انتشار خدمت می گرفته‌اند ولی رویهمرفته آن‌ها قانونی نیست زیرا به تناسب و مطابق یک قانون مخصوص برای آن‌ها حقوق معین نشده است شاید کسی که واسطه اش قوی تر بوده بیشتر حقوق در حق او برقرار شده و کسی که سابقه درخشانی داشته و مدتی هم خدمت کرده و چون واسطه قوی نداشته است خیلی کم در حق او حقوق برقرار شده است.

به هر جهت بهتر این است که این شهریه‌ها را هم مثل شهریه‌های سابق که مجلس تصویب کرد همانطور که تا پنجاه تومان را بنا شد تمام و از پنجاه تومان به بالا را پس از وضع پنجاه تومان تومانی چهار قران کسر کنند و تومانی ۶ قران بدهند این شهریه هم همانطور تأدیه شود و از این‌ها هم به تناسبی کسر شود و اگر با این ترتیب رفتار شود بنده هم مخالف نیستم.

معاون وزارت امور خارجه- در قسمت اول فرمایش آقای حاج شیخ اسدالله همان طور که آقای مخبر هم فرمودند سابق بر این این شهریه‌ها جزو بودجه وزارت خارجه بود و چون ۱۱ ماه است بودجه وزارت خارجه در کمیسیون مانده و به مجلس نیامده است اگر بنا شود این شهریه‌ها هم جزء بودجه به مجلس بیاید شاید طول می‌کشید لهذا دولت پیشنهاد کرد صورت شهریه‌ها مقدم بر بودجه وزارت خارجه جداگانه به مجلس بیاید و وزارت امور خارجه هم قبول نموده این بود که شهریه‌ها را از بودجه مجزا کرده به مجلس تقدیم داشت.

راجع به قسمت دوم که فرمودند شهریه‌های وزارت خارجه مثل سایر شهریه‌ها کسر شود در این باب هم قبلاً آقای مخبر توضیحی فرمودند و بنده هم در تأیید فرمایش ایشان عرض می‌کنم در این وزارتخانه اشخاصی هستند که مدت‌ها خدمت کرده‌اند و حقوقی هم که به آن‌ها داده می‌شود در مقابل خدمات آن‌ها است و اغلب آن‌ها مسن می‌باشند و دولت مجبور است که با آن‌ها مساعدت و همراهی کند.

رئیس- آقای حاج میرزا عبدالوهاب (اجازه)

حاج میرزا عبدالوهاب- بنده عرض می‌کنم در بودجه چهاردیواری که برای وزارتخانه معین کردند آیا حقوق این اشخاص متقاعد هم منظور شده است یا خیر؟

اگر حقوق این اشخاص را منظور نکرده‌اند معلوم می‌شود محلی برای پرداخت وجه به آن‌ها نبوده است و اگر منظور کرده‌اند از کدام محل و از کی باید پرداخته شود. به هر جهت لازم است ابتدا محل خرج معلوم شده بعد خرج را معین کنند واِلا هر روز خرج تصویب کردن معنی ندارد.

رئیس- آقای دست‌غیب (اجازه)

حاج محمد باقر دست‌غیب- یک مقدار از شهریه‌ها را ما در این جا تصویب کردیم ولی وقتی که به شهریه متقاعدین وزارتخانه‌ها می‌رسیم که در حقیقت باید به این‌ها که مستخدم حقیقی دولت بوده‌اند و مستحق گرفتن شهریه هستند و باید با این‌ها مساعدت نمود آقایان مخالفت می‌فرمایند.

البته آقایان تصدیق می‌فرمایند مستخدمینی که به سن پیری رسیده‌اند و قوه کار کردن ندارند نمی‌توان به آن‌ها گفت بروید گدائی یا حمالی کنید زیرا باعث آبرو ریختن دولت می‌شود و دولت مجبور است به آن‌ها مساعدت کند. با این حال من فلسفه مخالفت آقایان را نمی دانم.

بعلاوه، آقای حاج شیخ اسدالله که مخالفت می‌فرمایند خودشان عضو کمیسیون بودجه بوده‌اند و به دقت این اقلام را هم دیده‌اند باز اگر یک نفر از آقایان که در کمیسیون بودجه عضو نبودند و اقلام را هم ندیده بودند و مخالفت می‌نمودند یک چیزی بود ولی آقای حاج شیخ اسدالله که عضو کمیسیون بوده‌اند و اقلام را هم دیده‌اند فلسفه مخالفت شان را نمی‌دانم.

حالا اگر یکی دو قلم از این شهریه‌ها هم مخالف عقیده ایشان باشد یا تصور بفرمایند، فرضاً سزاوار نبوده است به عقیده من چون مستخدم دولت فقیر و مستحقند لازم نمی دانم این مذاکرات بشود زیرا موضوع استحقاق است خوب است آقایان قدری مساعدت کنند که این وجه تصویب شود.

رئیس- آقای حاج میرزا علی محمد دولت‌آبادی (اجازه)

حاج میرزا علی محمد- بنده موافقم.

رئیس- آقای حاج شیخ‌الاسلام اصفهانی (اجازه)

شیخ‌الاسلام- بنده مخالفتی ندارم با اینکه این وجوه به این اشخاص داده شود بلکه کاملاً موافقم و این فرمایشات آقایان مخالفین هم در صورتی که مناسب بود که این شهریه‌ها و مستمری‌ها و حقوق‌های تقاعدی داده نشده بود ولی از قرار اطلاعی که بنده دارم از جمله این هشتاد نفر پنج نفر را کمیسیون بودجه از حقوق آن‌ها کسر کرده است و بنده نمی دانم که آن حقوقی را که از این پنج نفر کسر کرده بودند مجدداً در حق آن‌ها برقرار کرده‌اند یا نه؟

اگر حقوق آن پنج نفر را جزو کرده‌اند بنده کاملاً موافقم ولی اگر آن کسری را در حق آن‌ها منظور نداشته‌اند بنده مخالفم برای اینکه از ما بین هشتاد نفر یک اندازه از حقوق پنج نفر کسر شود معنی ندارد.

معاون وزارت خارجه- یک صورتی دولت پیشنهاد نموده بود که آن صورت در کمیسیون بودجه جرح و تعدیل شد که بعضی را خلاف و برخی را کسر کردند و دولت با آن حذف و کسر موافق نیست و بنده مخصوصاً می‌خواستم که این اقلام کسر شده و حذف گردیده و مجدداً به کمیسیون برگشته و در کمیسیون تجدید نظر شود.

رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقا سید یعقوب- بنده اولاً آنچیزی که خودم از دستور فهمیدم این است که فلسفه اینکه دستور از طرف مقام ریاست مطابق نظامنامه معین می‌شود برای این است که نمایندگان مطلع باشند راجع به دستور صحبت کنند که پس از مطالعه خود را حاضر نمایند که آن مسئله را پس از غور و دقت تصویب نمایند نه اینکه یک مرتبه دولت بیاید و یک لایحه را به مجلس بیاورد یا اینکه یک موضوعی را که در چندی قبل مطرح نموده‌اند حالا بخواهند جزو دستور و مورد مذاکره قرار دهند و ما هم علم لعنی نداریم که صورت این اشخاص را در نظر داشته باشیم و رأی بدهیم و خود بودجه هم پیش ما نبوده است یک مرتبه می‌بینیم وزیر یک پیشنهادی می‌کند و اکثریت هم فوراً با آن میل مفرطی که دارد بدون اینکه بگذارد کسی صحبت و اظهار عقیده کند مطابق میل دولت فوراً می‌گویند مذاکرات کافی است و رأی می‌دهند. یک وقتی خدمت آقای تدین عرض کردم اکثریت مانع است و نمی‌گذارد ما حرف بزنیم فرمودند اگر اکثریت مانع بود چرا حرف می‌زدی عرض کردم اکثریت که نبایست قوه عزرائیل داشته باشد ولی هنوز درست اظهار عقیده ننموده رأی می‌دهند و مذاکرات کافی می‌شود بعد از این اگر کسی بخواهد در مقام تنقید یک حرفی بزند نمی‌گذارند و برای خفه کردن عقاید اقلیت این ترتیب را پیشه نموده‌اند.

در هر صورت یک مرتبه این بودجه به مجلس وارد شده است و بدون اینکه غیر از آقای حاج شیخ اسدالله کسی مذاکره نماید فوراً گفتند مذاکرات کافی است و مقام ریاست هم مطابق قاعده می‌فرمایند مذاکرات کافی است و رأی می‌گیرند فعلاً در همین بودجه بنده مخالف بودم نگذاشتند بنده اظهار مخالفتم را بنمایم این بود مقدمه عرضم.

اما مسئله دیگر اساساً آقایان تصدیق دارند آن چیزی که ذاتاً ما مالک هستیم و اختیارش در دست ما است و آن چیزی که اولاً و بالذات ملت ما را برای آن انتخاب نموده است نظر در بودجه است نظر در تقلیل خرج است و نظر در این است که این وجوه به کجا می‌رود و به چه مصرف می‌رسد و به کجا باید برود.

ما آمدیم در حدود چهار دیواری یک بودجه برای وزارت خارجه گذراندیم و رأی هم دادیم حالا ملاحظه بفرمائید سیصد هزار تومان علاوه بر چهار دیواری می‌خواهند تصویب شود فوراً آقای معاون وزارت خارجه پیشنهاد می‌کنند و فوراً هم اکثریت تصویب می‌کند و فوراً می‌گویند نماینده‌های ما در خارجه در تحت فشار و عنقریب آبروی دولت و بیرق شیر و خورشید داریوش از بین می‌رود کورس چه می‌شود فوراً هم اکثریت بلند می‌شود و می‌گوید ما حافظ دولت و بیرق شیر و خورشید هستیم و صد هزار تومان دیگر هم رأی می‌دهند. آقایان این چهل و هشت هزار تومانی که شما آورده‌اید و می‌خواهید تصویب کنیم لااقل می‌خواستید اینقدر با مهلت بدهید که ما اسامی اشخاصی را در تحت نظر بگیریم و بدانیم برای چه اشخاصی حقوق تصویب می‌کنیم. آقای دست غیب اظهار نمودند این‌ها مستحق اند بنده هم تصدیق می‌کنم که مستحق اند ما هم تاکنون بغیر از مستحق به کسی دیگر رأی نداده‌ایم. بنده عرض می‌کنم شما می‌خواهید با یک رأی چهل و هشت هزار تومان از مال این ملت که شما را برای این مسئله که نظر در عایدات و مصارف مملکتی بکنید انتخاب نموده و به این مقام رسانیده است که ببینید این عواید از کجا می‌آید و به کجا مصرف می‌شود بدهید بنده عرض نمی‌کنم که آقایان به این تقاضا رأی ندهنند ولی عرض می‌کنم به قضاوت و حکمیت و امانت و صداقت خودتان مراجعه نمائید و بدون مطالعه و غور در این مبلغ رأی ندهید. در هر صورت بنده از اکثریت تقاضا می‌کنم که ترحم و تفضل بفرمائید و این مسئله را بگذارید برای روز شنبه یا روز سه شنبه و آقایان در بودجه این اشخاص تأمل کنند و در تحت نظر بگیرند که رأی با بصیرت داده شود و هیچ کجای دنیا هم بهم نخورده است و تصور می‌کنم این چیزی نیست که اکثریت بخواهد تا این درجه هم حق ما را پایمال کند.

معاون وزارت خارجه- بنده می‌بینم این جا یک اشتباهی شده است. راجع به مسئله اعتبار بودجه و مسئله شهریه‌ها به وزارت خارجه در ابتدای سال ششصد و چهل هزار تومان اعتبار داده شد که از آن مبلغ چهل و چهار هزار تومان برای جامعه ملل تخصیص دادند و بقیه اش را برای سایر دوایر وزارت خارجه و وقتی که این امتیاز به وزارت خارجه داده شد قرار دادند شهریه‌هایی که جزو بودجه وزارت خارجه بوده و از آن جا پرداخته می شده به مالیه برود و از آن جا دریافت نمایند بعد دولت مجدداً پیشنهاد نمود که جزو بودجه خود وزارت خارجه باشد و کمیسیون بودجه هم خارج از آن اعتبار به همین ترتیب تصویب نمود و اینکه آقای آقا سید یعقوب فرمودند وزارت خارجه سیصد هزار تومان بودجه اش اضافه شده اینطور نیست زیرا اضافه که ما در ت مام مدت سال پیشنهاد کرده‌ایم بیش از پنجاه هزار تومان نیست.

رئیس- آقای سهام‌السلطان (اجازه)

سهام‌السلطان- چون عجالتاً به این لایحه که از طرف کمیسیون فرستاده شد رأی داده می‌شود و در بودجه وزارت خارجه یک ماده دومی بود که مربوط به این لایحه است در صورتی که بودجه وزارت خارجه را تجزیه می‌کنند و باید حالا در این لایحه رأی داده شود باید آن ماده هم ضمیمه این لایحه شود و رأی گرفته شود که در واقع به این ماده هم رأی داده شده باشد.

نصرت‌الدوله (مخبر کمیسیون)- این اظهار آقای سهام‌السلطان صحیح است و برای رفع اشکال ایشان یک ماده واحده تقدیم و اشاره خواهد شد به آن ماده دوم که این اشخاص از اول حمل مشمول قانون استخدام خواهد بود.

رئیس- آقای حاج میرزا علی محمد دولت‌آبادی (اجازه)

حاج میرزا علی محمد- بنده موافقم.

رئیس- آقای بفرمائید.

حاج میرزا علی محمد- اولاً آقایانی که می‌فرمایند این لایحه فوراً آمده است و ما اطلاعی نداریم صحیح نیست برای اینکه این لایحه حالا چند ماه است در دست ما است و بخوبی جزئیات آن را می دانم نکته را که آقایان باید بدانند این است که فرق است بین بودجه وزارت خارجه و سایر وزارتخانه‌ها. به عقیده بنده چون وزارت خارجه قانونیت دارد عملیاتی که می‌کند و کرده‌اند از روی یک رویه و یک میزان و از روی قانون بوده است. مثل اینکه ملاحظه بفرمائید در صفحه اول بودجه که معین می‌کنند برای این اشخاص می‌بینند تمام این‌ها مشمول قانون استخدام هستند و هر کدام مدتی در وزارت خارجه خدمت کرده‌اند و بعد هم آن قسمتی مه متعلق به ورثه است آنهم تقریباً مطابق با قانون استخدام است یعنی یک قسمت آن‌ها را قانون استخدام مشمول می‌شود برای اینکه وقتی معتقد شدیم که باید حقوق تقاعد درباره وراث مستخدمین برقرار کنیم این وراث هم باید حقوق تقاعد بگیرند و این تا درجه صورت قانونیت دارد و بعضی از اقلام دیگر که بنده اشخاص شان را می‌شناسم معتقدم که نباید حالا که یازده ماه از سال گذشته است بواسطه ندادن حقوق آن‌ها را در مضیقه بگذاریم و باید به این اشخاص این حقوق در امسال داده شود تا در سال آتیه مطابق قانون استخدام حقوق تقاعد دریافت نمایند و نسبت به اولاد و اعقاب مستخدمین که فوت کرده و مدت‌ها زحمت کشیده و خدمت نموده‌اند و به هر کدام از این وراث شاید در سال هشت تومان هفت تومان یا کمتر یا بیشتر حقوق آن‌ها را قطع کرده و باید این حقوق به آن‌ها داده شود و بنده در کمیسیون خارجه بوده و هر کدام در ماه سیصد چهار صد تومان حقوق داشته‌اند و حالا در حق وراث آن‌ها زمین جزئی برقرار شده و همچنین سایر متقاعدین که فعلاً ماهی پنجاه تومان یا سی تومان در حق آن‌ها حقوق تقاعد برقرار شده این اشخاص هم از صاحب منصبان کاری و خدمتگزار دولت بوده و هر کدام در ماه سیصد چهارصد تومان حقوق داشته‌اند و فعلاً این جزئی حقوق درباره آن‌ها برقرار شده این است که بنده با این لایحه موافقم.

(پیشنهاد آقای محقق‌العلماء به مضمون ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم بقیه این مذاکرات بماند برای روز شنبه

رئیس- آقای محقق‌العلماء (اجازه)

محقق‌العلماء- بنده خدا را شاهد می‌گیرم که متحیرم و معتقدم عقاید را نباید خفه کرد و هر کسی باید برای رأی دادن آزاد باشد و احتیاط هم بکند و بنده وقتی می‌خواهم عرایض خود را عرض کنم یک اندازه برای نفس خود محتاطم عرض می‌کنم در این صورتی که آقایان داده‌اند می‌نویسد وضعیات ناگوار آقایان متقاعدین و بنده آن اقلام را نخوانده بودم حالا آن صورت را آقای حائری‌زاده آوردند این جا و بنده آن را مطالعه کردم می‌بینم اسم شان را و خیلی هم اسامی آن‌ها مقدس و محترم است که نمی‌خواهم اسامی آن‌ها را در این جا ذکر کنم ولی می‌خواهم به آقایان عرض کنم اگر مرادتان از این وضعیت ناگوار آقایان فقر آن‌ها می‌باشد که نقل تقریر دوره چهارم تقنینیه شده و همه فقیر و مستحق اند بنده عرض می‌کنم از اول با شهریه و مستمری‌ها مخالف بودم حالا هم برخلاف آقای دست‌غیب که فرمودند آوردید و رأی دادید عرض می‌کنم آنوقت هم مخالف بودم حالا هم مخالفم بنده می‌گویم آقایان اگر نظرتان به فقر و استحقاق است چرا تبعیض می‌کنید در این شهر فقیر هست که از گرسنگی می‌میرد و فقیری هست که ماهی دویست تومان حقوق می‌گیرد اگر نظرتان به فقر است چرا یک بام و دو هوا؟ یکی باید از گرسنگی بمیرد و دیناری به عنوان فقر به او ندهند و به کس دیگر به عنوان فقر در ماه دویست تومان حقوق بدهند. اگر نظریه مملکت دارای و ملاحظه سیاستمداری است خیلی خوب باید یک ملاحظاتی بشود ولکن اینکه در این لایحه می‌نویسد وضعیت ناگوار این اقلام از دو حال خارج نیست یا جزو شهریه است که بعضی از آقایان رأی دادند برخلاف من و بعضی از رفقایم و یا جزو متقاعدین است که در قانون استخدام گذشت و باید مطابق همان قانون رفتار شود دیگر این چه عجله‌ای است که می‌شود آن‌ها مستخدم بوده‌اند و حق تقاعد خواهند برد برای چه به این فوریت به مجلس بیاید و تصویب شود؟ پس معلوم می‌شود این‌ها کلاهشان را متزلزل می دانند و می‌خواهند قبل از حمل این حقوق بگذرد در هر صورت بنده کاملاً با این راپُرت مخالفم و پیشنهاد کردم به مقام منیع ریاست که بماند برای روز شنبه پس از مطالعه نمایندگان مطرح شود.