مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ اردیبهشت ۱۲۹۰ نشست ۲۴۸

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری دوم

درگاه انقلاب مشروطه

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم

مجلس شورای ملی ۲۷ اردیبهشت ۱۲۹۰ نشست ۲۴۸

مجلس شورای ملی ۲۷ اردیبهشت ۱۲۹۰ نشست ۲۴۸

جلسه ۲۴۸

صورت مذاکرات روز پنجشنبه ۱۹ شهر جمادی‌الاولی ۱۳۲۹

رئیس سه ساعت و نیم قبل از غروب در جای خود جلوس نموده و در ساعت سه ربع قبل از غروب مجلس رسماً منعقد شد صورت جلسه قبل قرائت شد.

غائبین جلسه قبل - بدون اجازه : معاضدالسلطنه- آقا میرزا اسدالله خان- آقا میرزا علی اکبرخان دهخدا- اعتصام‌الملک- غائبین با اجازه: ذکاءالملک- حاج سید نصرالله - آقا میرزا رضاخان نائینی

غائبین از وقت مقرره نیرالسلطان یک ساعت حاج آقا نیم ساعت

رئیس- در صورت جلسه اظهاری هست؟

سلیمان میرزا - بنده دو چیز را می بینم که در صورت مجلس فراموش شده یکی وقتی که وزیر مالیه فرمودند که یک نفر وکیل حق ندارد که دوسیه را بخواهد.

بنده توضیح دادم و یکی دیگر وقتی که آقای حاج آقا فرمودند در خصوص اکثریت باز بنده توضیح دادم اظهار آقای حاج آقا را نوشته اند و عرایض بنده را فراموش کردند گمان می کنم خوب است اگر می نویسند هر دو را بنویسند.

رئیس- این توضیح اولی را که فرمودید اگر بنا باشد تمام مطالب را بنویسند صورت مشروح خواهد و اما اظهار کردم که متعلق به اظهار حاج آقا بود ملاحظه خواهید فرمود وقتی که آن قسمت را هیئت رئیسه صلاح دانستند که نوشته شود تصور نمی کنم که لازم باشد اظهاری بشود یک اظهاری حاج آقا کردند و در آخر اظهارشان هم چیزی گفتند که موجب این شد که من هم بگویم شاهزاده سلیمان میرزا اظهارات خودشان را بنمایند و آن اظهار را بنده صلاح ندیدم که در صورت مجلس باشد از این جهت جواب شما در این جا نیست حالا اگر میل دارید که اظهار شما در صورت مجلس باشد باید آن اظهار آقای حاج آقا هم نوشته شود هر دو را می نویسیم در جلسه آتیه بخوانیم دیگر مخالفی نیست؟

سلیمان میرزا- بنده مخالفم. توضیحات بنده باید نوشته شود.

رئیس- هر دو را می نویسیم و در جلسه آتیه خوانده می شود. دستور امروز بقیه شور لایحه مخارج وجه استقراض- راپُرت کمیسیون بودجه در باب مدرسه سیاسی و کتابخانه و موزه ایضاً راپُرت کمیسیون بودجه راجع به تخفیف صنف صباغ و دباغ کاشان- و قانون پستی. چون حالا وزراء حاضر نیستند شروع می کنیم به راپُرت کمیسیون بودجه راجع به احداث مدرسه سیاسی و کتابخانه و موزه در اراضی نگارستان.

راپُرت مزبور به عبارت ذیل قرائت شد.

به تاریخ ۱۱ شهر جمادی‌الاول- کمیسیون بودجه در جلسه هفتاد و نهم روز چهارشنبه یازدهم لایحه وزارت معارف و فواید عامه و راپُرت کمیسیون معارف در خصوص تأسیس یک باب مدرسه حقوق و سیاسی و یک باب موزه و یک باب کتابخانه مطرح گردید وزارت معارف پیشنهاد کرده بود که اولاً موازی سیزده هزار و هفتصد و هفتاد ذرع زمین از اراضی نگارستان به قسمی که در نقشه ای که فرستاده بودند ترسیم شده از طرف دولت برای تأسیس ابنیه مفصله واگذار شود ثانیاً مبلغ پانزده هزار تومان از عایدات اداره نمک برای تأسیس یک باب مدرسه حقوقی و سیاسی اعتبار به جهت وزارت مزبوره تصویب گردد ثانیاً مبلغ پانزده هزار تومان نیز از عایدات اداره نمک برای تأسیس یک باب موزه داده شود رابعاً مبلغ نه هزار تومان اعتبار نیز از عایدات اداره نمک برای بنای حوض و تشکیل باغ در عمارات سابقه تصویب گردد در کمیسیون مذاکره شد که اگر چه ترویج معارف وسیله سعادت ملت و حفظ استقلال مملکت است ولی چون حالا اداره نمک معلوم نیست با وجود نصف و ضیق مالیه مبلغ چهل هزار تومان علاوه بر تصویبات سابقه و وجوهی که در جزء بودجه وزارت معارف پیش بینی می شود زیاد و باعث بی ترتیبی بودجه خواهد شد آقای معاون وزارت معارف با این نظریات همراه بودند و اظهار داشتند غرض وزارت معارف هم این بود که در یک سال این ابنیه تأسیس شده و به اتمام برسد لهذا فقرات سه گانه ثالث و رابع و خامس را استرداد کردند و قرار شد بعدها برای سنه آتیه از فقره اول چون اراضی نگارستان بائر است و منافعی از آن عاید دولت نمی شده که واگذاری آن تغییری به جمع و خرج مملکت بدهد مذاکره در آن از وظایف کمیسیون بودجه خارج و اعتبار با مجلس شورای ملی است در فقره ثانیه به اکثریت تصویب و ماده واحده ذیل از طرف کمیسیون مجلس شورا پیشنهاد می شود.

ماده واحده- مبلغ پانزده هزار تومان اعتبار برای تأسیس یک باب مدرسه حقوق و سیاسی به وزارت معارف و فواید عامه داده شود.

حاج شیخ‌الرئیس- آقایان نمایندگان همچو سوء ظن درباره مثل من نخواهند کرد که من ضدیت با تأسیسات معارف یا صنایع مستظرفه یا نمایش هائی که در تمام ممالک متمدنه برای نزهت گاه و تفرج عمومی و سایر اماکن برای تمدن لازم است و در موقعش باید این مسلک را اتخاذ کرد ولکن بنده یک نظری که امروز انظار همه نمایندگان را منعطف به همان نقطه نظر می خواهم این است که پاره ای تأسیسات و مستحبات را باید گذاشت که بعد از اینکه ایفای وظائف لازمه و فرائض مدنیت شد آنوقت به پاره ای ترتیبات و ترفیعات و مستحبات باید پرداخت بنده با وضع حالیه و ضیق مالیه بهیچوجه مساعد نیستم با ساختن یک مدرسه را که گمان نمی کنم به نهایت برسد بلکه این رشته باز امتداد پیدا خواهد کرد امروز یک اعتباری می خواهند و فردا باز چون ناتمام می ماند یک اعتبار دیگر از این جهت بنده این را با حالت مملکت مقتضی نمی دانم.

ارباب کیخسرو – بنده تأسیس مدرسه حقوق و سیاسی را یکی از لوازم این مملکت می دانم برای اینکه ما می دانیم هر خبط و خطائی که می شود از ندانستن حقوق است. تا وقتی که اولیای امور کاملاً مسبوق از حقوق نباشند نمی توانند کاملاً حفظ حقوق دیگران را بکنند لکن یک توضیحی هم می خواستم از مخبر که این جا پانزده هزار تومان برای یک مدرسه حقوق تصویب کرده اند و مقصودشان معلوم است که برای بنای این مدرسه است در صورتی که این مدرسه بنا بشود لابد یک مخارج سالیانه ای دارد که این مدرسه دائر باشد می خواهم بدانم برای آن مخارج چه ترتیبی در نظر گرفته اند.

معاون وزارت معارف - این پانزده هزار تومان فقط از برای بنای مدرسه است مخارج سالیانه که فرمودید الآن که مدرسه سیاسی دائر است یک مخارجی دارد که آن مخارج خواهد یک اضافاتی هم اگر لازم داشته باشد در ثانی تقدیم مجلس خواهد شد.

حاج شیخ علی خراسانی – معلوم است که ترقی هر ملت بسته به معارف است هر ملتی که علم و معارف در او ترقی نکند خودشان هم ترقی نخواهند کرد اما موضوع را نباید از دست داد که معارف چیست. معارف و علم خشت و آجر و گچ بالای هم گذاشتن نیست ما حالا یک مدرسه سیاسی که داریم قسمتی از عمارتی را که چند هزار تومان باید خرج کنند و درست کنند الآن در ماهی پنجاه تومان اجاره می کنند ما باید بدانیم معارف برای مملکت ما امروز چیست ما اگر همه ملت مان را یک شخص واحد فرض کنیم و بخواهیم ببینیم که در چه درجه از معارف باید نگاه داریم معلوم می شود طفل هشت ساله است و طفل هشت ساله را باید به مدرسه ابتدائی فرستاد نه اینکه بنای مدرسه سیاسی بکنیم ما مدرسه ابتدائی در مملکت مان نداریم اگر معارف و علوم هم باید به اشخاص معین و معلومی داده شود آن یک مطلبی است علیحده واِلا اگر ما بخواهیم پایه علم و معارف را در مملکت خودمان بگذاریم باید مدارس ابتدائی ایجاد بکنیم که این ملت بیچاره سواد فارسی داشته باشند که پاره سال دیگر اگر بخواهند رأی بدهند به خود خودشان بنویسند که وکیل ما فلان کس است. پانزده هزار تومان زمین قیمت دارد پانزده هزار تومان هم اعتبار می دهیم که با این سی هزار تومان یک عمارتی بکنند و حال آنکه آن عمارت هیچ به حال ما فایده ندارد و مدرسه سیاسی الآن هست ماهی پنجاه تومان اجاره می‌دهند این سی هزار تومان ماهی سیصد تومان به قواعد تجارتی فایده خواهد کرد این ها را بنده از جزء بوالهوسی می‌دانم اینکه این ها را از جزء معارف بدانم بطوری که بنده حساب کرده ام مملکت ما ده هزار مدرسه ابتدائی لازم است وقتی که ما مدرسه ابتدائی باز کردیم آنوقت باید پنج مدرسه حقوق سیاسی داشته باشیم نه اینکه ما هنوز هیچ مدرسه ابتدائی به روی ملت نتوانسته ایم بنا کنیم بیائیم سی هزار تومان مخارج برای عمارت مدرسه سیاسی بکنیم در صورتیکه می توانیم بهتر از آن عمارات را یکمرتبه اجاره بکنیم چون در کمیسیون هم بنده آنروز که بودم مخالفت کردم آقای معاون اظهاری کردند که حالا جواب عرض می کنم که مجدداً تکرار نشود. فرمودند باید عمارات مدرسه را به طریق حفظ‌الصحه ساخت ما هنوز حفظ‌الصحه به جهت آب های خودمان و گردو خاک هایی که هست نتوانسته ایم ایجاد کنیم حالا بیائیم برای چند ساعتی که شاگرد در مدرسه است در منزل با حفظ‌الصحه باشد و باقی را در همان منازلی که غیر حفظ‌الصحه خواهد بود پس بهتر این است که همان طوری که تا حال معمول داشته ایم یک منزلی صد هزار تومان مخارج او شده است به پنجاه تومان اجاره بکنیم و بقیه منافع این سی هزار تومان را سه چهار مدرسه ابتدائی باز کنیم اگر بفرمائید که مدرسه ابتدائی داریم هر چه بیشتر باشد بهتر ده هزار مدرسه ابتدائی برای این مملکت لازم است و مسئله دیگر هر مخارجی که پیشنهاد می شود باید در مقابل آن یک عایدی معلوم کرد در این پیشنهادی که از طرف وزارت علوم و معارف شده بود محل او را از عایدی نمک تصور کرده بودند اولاً اینکه این پیشنهاد باید برود به کمیسیون معارف و کمیسیون بودجه و این مستقیماً از وزارت معارف آمده بود به کمیسیون و این خلاف قاعده است اگر بنا باشد که هر محلی از طرف وزارتخانه ها مستقلاً پیشنهاد به مجلس شود و بگذرد آن وقت مسئول عایدی دخل و خرج مالیه مملکت که خواهد بود در صورتی که وزارت مالیه خبر ندارد و خود وزارت معارف که این لایحه را پیشنهاد کرده بود محل نمک را تصور کرده بود و حال آنکه امروز نظر اکثریت مجلس و هیئت وزراء بر این است که مالیات نمک را یا باید تغییر داد یا آنکه تحقیق در او باید داده شود با این حال بنده با این عرایض که کردم بهیچوجه نمی توانم تصویب کنم و گویا بعضی از آقایان هم همینطور باشند.

حاج عزالممالک- اینکه آقای حاج شیخ علی فرمودند هر پیشنهادی که می شود از وزراء باید برود به وزارت مالیه و به توسط او به مجلس پیشنهاد شود و اینکه پیشنهاد شده است بر خلاف قانون بوده است هیچ وقت یک همچو قانونی وضع نشده است که وزیر دیگری جز وزیر مالیه نمی تواند پیشنهادی بکند و اعتباری بخواهد البته هر وزیری می تواند که پیشنهاد بکند و این مخالف قانون نیست و اما اینکه این طور تصدیق فرمودند برای بنای مدارس ابتدائی آن هم پیشنهادی در این باب هست و تا چند روز دیگر به مجلس خواهد آمد در آن موقع زودتر رأی خواهند داد و عوض اینکه در این موقع با تأسیس مدرسه سیاسی و حقوق خدمت می کنند در آن موقع موافقت بکند که آن لایحه زودتر بگذرد اما یکی از لوازم تحصیل بنای مدرسه است که خیلی لزوم دارد و این که راجع به کمی بودجه هم مذاکره می شود همین ملاحظه را کمیسیون بودجه هم کرده است چنانچه چهل هزار تومان برای این مصارفات از عایدات نمک تقاضا کرده بودند به ملاحظه همینکه محل این را عایدات نمک قرار داده بودند و امروز معلوم نیست عایدات نمک چه حالی خواهد داشت کمیسیون پانزده هزار تومان برای یک مدرسه سیاسی را اینقدر زیاد و تحمیل بر بودجه ندانست بلکه لازم می داند که این مبلغ صرف تأسیس یک مدرسه مهمی مثل مدرسه حقوق و سیاسی بشود.

رئیس- گویا مذاکرات در این باب کافی باشد فقره سیم و چهارم و پنجم را وزارت معارف مسترد می دارند.

معاون معارف- بله عجالتاً بنا شد که این ها مسکوت عنه بماند بعد اگر بنا شد در ثانی پیشنهاد می شود.

رئیس- پس رأی می گیریم به فقره اول در باب سیزده هزار و هفتصد و هفتاد ذرع زمین از اراضی گلستان و بعد در فقره اعتباری که خواسته اند.

حاج آقا - مذاکره بقدر کفایت نشده است بنده عرض داشتم.

رئیس- بیش از این مذاکره لازم نیست رأی می گیریم برای زمین. آقایانی که موافقند ورقه سفید خواهند انداخت آن‌هائی که مخالفند ورقه آبی.

(در این موقع شروع به اخذ آراء گردید حاج میرزا رضاخان احصاء نموده نتیجه را رئیس اعلام داشت)

رئیس- به اکثریت ۵۰ رأی تصویب شد.

(اسامی تصویب کنندگان):

معتمدالتجار- سلیمان میرزا- شیخ ابراهیم زنجانی- دکتر اسمعیل خان- صدرالعلماء- دکتر میرزا لقمان- شیبانی- حاج سید نصرالله- ذکاءالملک- دکتر علی خان- میرزا مرتضی قلی خان- طباطبائی- آقا میرزا ابراهیم قمی- لسان‌الحکماء- معززالممالک- سادات- آقا سید جلیل- حاج محمد صادق- ابوالقاسم میرزا- منتصرالسلطان- آقا میرزا احمد- کزازی- آقا سید حسین اردبیلی- ارباب کیخسرو- فرزانه- مشیر حضور- ضیاءالملک- حاج عزالممالک- حاج وکیل‌الرعایا- ناصرالاسلام- میرزا رضاخان نائینی- شیخ غلامحسین معاضدالممالک- تربیت- دهخوارقانی- ادیب‌التجار- عزالممالک- حاج میرزا رضاخان- میرزا علی اصفهانی- بهجت- سعیدالاطباء- میرزا آقاخان- میرزا داودخان- حاج سید ابراهیم- محمد هاشم میرزا- وحیدالملک- شیخ محمد خراسانی- نجات.

(اسامی رد کنندگان):

آقا شیخ حسین یزدی- اعتصام‌الملک- حاج شیخعلی خراسانی

رئیس- رأی می گیریم به فقره دویم اعتبار پانزده هزار تومان برای بنای مدرسه

ناصرالاسلام- چون محل این پانزده هزار تومان را در لایحه وزیر از محل نمک معین کردند و محل نمک هم که هنوز تکلیفش معین نیست و حالا در موقع رأی دادن اسباب اشکال خواهد شد که این وجهی که باید تهیه شود از کجا است خوب است آقای معاون وزیر توضیح بدهند که این خرج محل معینی خواهد داشت یا اینکه خیر از کلیه بودجه این پانزده هزار تومان داده خواهد شد.

معاون - همین طوری که مذاکره شد آن وقتی که سه باب عمارت برای مدرسه و موزه و کتابخانه پیشنهاد شده بود از محل نمک بود محلش و بعد چون عجالتاً همه آن ها زیاد بود عایدات نمک هم تکلیفش معلوم نیست و این هم لازم بود البته از عایدات کلی مملکت وجه این را باید معین کنند و جزء عایدات کلی باید معین شود.

رئیس- این را باید اینجا عرض کنم که لایحه ای که از طرف وزراء پیشنهاد شده و لایحه هم که از طرف کمیسیون داده شده است درست نیست و ماده بندی نشده و ما نمی توانیم رأی بگیریم البته کمیسیون بودجه باید بگوید که این پانزده هزار تومان را تصویب می کنند یا نمی کنند این ترتیبی را هم که رأی گرفتیم نباید که سابقه بشود برای اینکه هم راپُرت کمیسیون مغشوش بود و هم لایحه وزیر ولی حالا بنده عرض می کنم که از این قبیل لوایح و این قبیل راپُرت ها را بنده قبول نخواهم کرد.

حاج عزالممالک- لایحه وزیر را که فرمودید ماده بندی نشده است صحیح است ولی کمیسیون تصور کرد که دادن زمین بایر برای بنای مدرسه دولتی تغییری در جمع و خرج نمی دهد بلکه این زمین بود که بایر بود و حالا مدرسه ساخته می شود به این جهت صلاح ندید که خودش دخل و تصرف و ترتیبی بدهد.

رئیس- چه تفاوت می کند؟

حاج عزالممالک- چه فرق می کند حالا هم مال دولت است.

رئیس- چرا می شود که دولت این را خرج دیگر بدهد کمیسیون بودجه باید این را رأی ندهد حالا رأی می گیریم آقایانی که تصویب می کنند این پانزده هزار تومان را برای بنای مدرسه سیاسی ورقه سفید خواهند انداخت و آقایانی که مخالفند ورقه کبود.

(شروع به اخذ اوراق آراء گردید حاج میرزا رضاخان احصاء نمود نتیجه اعلام شد).

رئیس- به اکثریت چهل و پنج رأی از ۷۷ نفر نمایندگان تصویب شد

(اسامی رأی دهندگان)

آقا سیدحسین کزازی- آقا سید حسین اردبیلی- لسان‌الحکماء- حاج وکیل‌الرعایا- آقا سید محمد رضای مساوات- ذکاءالملک- سلیمان میرزا- آقا شیخ ابراهیم زنجانی- دکتر علیخان- آقا میرزا ابراهیم قمی- دکتر اسمعیل خان- معتمدالتجار- منتصرالسلطان- آقا سید جلیل- علی زاده- وحیدالملک- آقا میرزا رضاخان نائینی- سعیدالاطباء- ادیب‌التجار- دهخوارقانی- صدرالعلماء- محمد هاشم میرزا- میرزا لقمان- ضیاءالممالک- معاضدالملک- میرزا قاسم خان- مشیر حضور- معززالملک- تربیت- میرزا داودخان- حاج عزالممالک- ارباب کیخسرو- ناصرالاسلام- نجم آبادی- آقا شیخ غلامحسین عزالممالک- میرزا محمد نجات- فرزانه- آقا میرزا ابراهیم خان- فهیم‌الملک- آقا میرزا احمد - ابوالقاسم میرزا- بهجت- آقا میرزا مرتضی قلیخان- آقا میرزا علی اصفهانی

ورقه آبی: آقا شیخعلی خراسانی

رئیس- رأی در کلیات این دو فقره می‌گیریم. آقایانی که تصویب می کنند ورقه سفید خواهند انداخت و آقایانی مخالف هستند ورقه کبود

(در این موقع شروع به اخذ اوراق رأی گردید حاج میرزا رضاخان احصاء نمود نتیجه به عبارت ذیل اعلام شد):

رئیس- به اکثریت ۴۹ نفر از ۷۷ نفر نمایندگان تصویب شد

(اسامی رأی دهندگان):

مشیر حضور- فهیم‌الملک- سلیمان میرزا- میرزا علی اصفهانی- زنجانی- آقا میرزا محمد نجات- شیبانی - صدرالعلماء- معتمدالتجار- ذکاءالملک- ادیب‌التجار- حاجی سید نصرالله- آقا سید جلیل- میرزا لقمان- دکتر علیخان- وحیدالملک- وکیل‌الرعایا- آقا سید محمد رضای مساوات- آقا سید حسین کزازی- میرزا داودخان- علی زاده- ابوالقاسم میرزا- آقا میرزا ابراهیم قمی - بهجت- لسان‌الحمکاء- آقا شیخ اسدالله- معززالملک- میرزا مرتضی قلیخان- سعیدالاطباء- ارباب کیخسرو- ناصرالاسلام- فرزانه- آقا میرزا احمد- آقا سیدحسین اردبیلی- شیخ غلامحسین- عزالممالک- میرزا رضاخان نائینی- میرزا قاسم خان- نجم آبادی- ضیاءالملک- تربیت- منتصرالسلطان- حاج عزالممالک- آقا میرزا ابراهیم خان- حاج سید ابراهیم مدرس- محمد هاشم میرزا- معاضدالملک- حاج میرزا رضاخان- دهخوارقانی

(ورقه آبی: آقا شیخ حسین یزدی- آقا شیخعلی خراسانی)

رئیس- راپُرت کمیسیون بودجه راجع به تخفیف صنف صباغ و دباغ کاشان قرائت می شود.

(راپُرت مزبور به عبارت ذیل قرائت شد)

در کمیسیون بودجه لایحه وزارت مالیه را که متضمن تلگراف انجمن ولایتی کاشان راجع به تخفیف صنف صباغ و دباغ کاشان قرائت گردید انجمن ولایتی نظر به نکث این که صنف تصدیق نموده اند مبلغ یکصد و سی و چهار تومان تفاوت عمل صنف صباغ و سیصد و بیست تومان تفاوت عمل صنف دباغ تخفیف داده شود پس مذاکرات لازمه نظر به اطلاعات اکثر اعضاء کمیسیون با حضور معاون وزارت مالیه تمام تفاوت عمل صنف صباغ و نصف تفاوت عمل صنف دباغ موافق مواد ذیل به اکثریت تصویب گردید.

ماده اول- مبلغ یکصد و سی و چهار تومان تفاوت صنف صباغ تخفیف داده می شود.

ماده دوم- مبلغ یکصد و شصت تومان تفاوت عمل صنف دباغ تخفیف داده می شود.

رئیس- مذاکره در کلیات است مخالفی هست؟

(اظهاری نشد)- رأی می گیریم که داخل در مواد شویم. آقایانی که تصویب می کنند قیام نمایند

(به اکثریت تصویب شد)

ماده اول - مبلغ یکصد و سی و چهار تومان تفاوت عمل صنف صباغ تخفیف داده می شود.

رئیس- مخالفی نیست- پس رأی می گیریم. آقایانی که تصویب می کنند ورقه سفید خواهند انداخت و آقایانی که تصویب می کنند ورقه آبی خواهند داد.

(شروع به اخذ آراء گردید و حاج میرزا رضاخان احصاء نمود و نتیجه اعلام شد)

رئیس- به اکثریت ۶۳ رأی از ۷۸ رأی نفر نمایندگان تصویب شد.

(اسامی رأی دهندگان)

آقا سید جلیل- متین السلطنه- حیدر میرزا - میرزا ابراهیم قمی- حاج وکیل الرعایا- لسان‌الحکماء- آقا سید حسین کزازی- آقا شیخعلی خراسانی- آقا سید حسین اردبیلی- آقا میرزا احمد- مساوات- منتصرالسلطان- میرزا داودخان- ابوالقاسم میرزا- علی زاده - بهجت- وحیدالملک- مرتضی قلیخان نائینی- آقا محمد بروجردی- آقا سید محمدرضا همدانی- شیخ اسدالله- لواءالدوله- ناصرالاسلام- میرزا رضای مستوفی- سعیدالاطباء- افتخارالواعظین- معدل‌الدوله- ارباب کیخسرو- میرزا قاسم خان- حاج سید ابراهیم- اعتصام‌الملک- فرزانه- معززالملک- مشیر حضور- تربیت- حاج عزالممالک- شیخ غلامحسین- دهخوارقانی- آقا شیخ محمد خراسانی- خیابانی- میرزا رضای نائینی- دکتر اسمعیل خان- نجم آبادی- آقا سید محمد باقر ادیب- محمد هاشم میرزا- دکتر رضاخان- ذکاءالملک- سلیمان میرزا- زنجانی- آقا شیخعلی شیرازی- حاج سید نصرالله- قشقائی- معتمدالتجار- صدرالعلماء- آقا سید حسن قمشه- شیبانی- دکتر علی خان- انتظام‌الحکماء حاج میرزا رضاخان- ضیاءالممالک- ادیب‌التجار- معاضدالملک- آقا میرزا ابراهیم

ماده دویم- مبلغ یکصد و شصت تومان نصف تفاوت عمل صنف دباغ تخفیف داده می شود.

حاج سید ابراهیم - این معلوم است که اصل مالیات که گرفته می شود و تفاوت عملی هم که می گرفتند اگر چه تفاوت عمل ترتیب صحیحی نداشت اما به یک ملاحظه بود که اگر آن صنف و با آن ملک تفاوتی و ترقی می کرد آن ملاحظه تفاوت عملی بر مالیات آن افزوده می شد پس در باب صنف دباغ که ترقی نکرده است و چیزی بر آن ها افزوده نشده است و به همان حال اولیه باقی مانده است جهت ندارد که تفاوت عمل از آن ها گرفته شود و عقیده بنده این بود که به همان طریقی که به صنف صباغ کلیه تخفیف داده شد به آن ها هم تفاوت عمل هم که تخفیف داده بشود و آقای معاون وزیر مالیه که در کمیسیون تشریف داشند توضیح دادند که فعلاً این ها مشغول کاری هستند بنده جواب عرض می کنم که مشغول کار بودند دلیل ترقی نیست و این ملاحظه مانع نمی شود از ایکه عملشان نکث کرده و ازدیاد نباشد و ما نصف تفاوت عمل را از آن ها نگیریم به عقیده بنده همان طوریکه انجمن تقاضا کرده بود که تمام تفاوت عمل تخفیف داده شود خوب است تخفیف داده بشود.

حاج وکیل‌الرعایا- برای دباغی و تخفیف مالیات آن دلایلی که در صباغی موجود بود بنده در این جا نمی بینم و صباغی حالش معلوم است برای اینکه اغلب مردم و اهالی به منسوجات خارج میل دارند از این جهت صباغی کاشان خیلی تضعیف پیدا کرده است اگر چه این اشتباهی است ولی عجالتاً ما در این اشتباه باقی هستیم و چون این دلیل را که در صباغی بود و در عمل دباغی فعلاً موجود نمی بینیم می خواستم اگر اطلاع تازه است صنف دباغ محتاج به تخفیف بنده شده باشد بفرمایند که مسبوق باشیم دباغی در این مملکت چیزی نیست که رو به تضعیف رفته باشد تا اینکه تخفیف داده شود.

حاج عزالممالک- این جا نظر وزارت مالیه به تصدیق انجمن ولایت بوده و انجمن ولایتی تصدیق می کند که هر دو صنف در نهایت شکستگی و پریشانی هستند که قادر به دادن این تفاوت عمل نیستند ولی همان ملاحظه که حاج وکیل‌الرعایا داشتند کمیسیون هم همین ملاحظه را داشت و همچو صلاح دانست که نصف تفاوت عمل دباغ تخفیف داده شود بر خلاف صباغ که باید تمام آن تخفیف داده شود و این گویا مذاکره لازم نداشته باشد.

رئیس- گویا مذاکره کافی باشد (گفتند کافی است)

پس رأی می گیریم آقایانی که موافقند با راپُرت کمیسیون بودجه ورقه سفید خواهند انداخت آقایانی که مخالفند ورقه آبی خواهند داد

(در این موقع شروع به اخذ آراء گردید و حاجی میرزا رضا خان احصاء نمود)

رئیس- ماده دویم به اکثریت ۵۸ رأی تصویب شد.

(اسامی رأی دهندگان)

متین‌السلطنه- بهجت- آقا شیخ محمد خیابانی- سلیمان میرزا- صدرالعلماء- آقا شیخ علی شیرازی- حاج سید نصرالله- انتظام‌الحکماء- قشقائی- وحیدالملک- آقا میرزا ابراهیم قمی - اعتصام‌الملک- ذکاءالملک- منتصرالسلطان- حیدر میرزا- رکن‌الممالک- حاج سید ابراهیم- آقا میرزا ابراهیم خان- معدل‌الدوله- فرزانه- آقا سید جلیل- علی زاده - میرزا مرتضی قلی خان- طباطبائی- میرزا رضاخان نائینی- ابوالقاسم میرزا- آقا میرزا احمد - میرزا رضای مستوفی- آقای محمد بروجردی- شیخ اسدالله- آقا محمد رضای همدانی- سعیدالاطباء- آقا شیخ حسین یزدی - حاج دکتر رضاخان- شیبانی- معاضدالملک- میرزا قاسم خان- تربیت- لواءالدوله- حاج میرزا رضاخان- حاج عزالممالک- معززالملک- آقا شیخ محمد خراسانی- ضیاءالممالک- نجم آبادی- افتخارالواعظین- ارباب کیخسرو- دهخوارقانی- ناصرالاسلام- آقا سید حسین اردبیلی- آقا سیدحسین کزازی- دکتر علی خان- شیخ علی خراسانی- آقا سید محمد رضای همدانی- لسان‌الحکماء- میرزا داودخان- مشیر حضور- شیخ غلامحسین- آقا شیخ ابراهیم زنجانی

رئیس- به کلیات این رأی باید گرفته شود مخالفی هست؟

حاج سیدابراهیم- بنده در کلیات این راپُرت عرض دارم. در عبارتی که در ماده دویم است که صد و شصت تومان تخفیف داده شود چون حال مالیات ما امروز اینطور است که یک اهمیتی دارد که به اسم اصل و فرع گرفته می شود

رئیس- این کلیات نیست این راجع به ماده دویم است.

حاج سیدابراهیم - راجع به کلیات همین است بواسطه اینکه مخالفت یا اجمع به ماده اول است یا ماده دویم پس به کجا باید راجع باشد؟

رئیس- کلیات این است که تخفیف داده نشود.

حاج سید ابراهیم - پس بنده مخالف تخفیف نیستم.

رئیس- رأی می گیریم به کلیه این دو ماده. آقایانی که تصویب می کنند ورقه سفید خواهند انداخت. آن هایی که مخالفند ورقه آبی

(شروع به اخذ آراء گردید حاج میرزا رضاخان احصاء نمود)

رئیس- به اکثریت ۵۸ رأی از ۷۴ نفر تصویب شد.

(اسامی تصویب کنندگان)

سلیمان میرزا- دهخوارقانی- شیخ غلامحسین- آقا شیخ محمد خیابانی- دکتر اسمعیل خان- آقا شیخ شیرازی- ذکاءالملک- زنجانی- حاج دکتر رضاخان- آقا شیخ اسدالله- آقا شیخ محمد خراسانی- شیبانی- انتظام‌الحکماء- حاج سید نصرالله- دکتر حیدر میرزا- متین‌السلطنه- قشقائی- میرزا رضای مستوفی- دکتر علی خان- آقا میرزا ابراهیم قمی- لسان‌الحکماء- مساوات - حاج شیخ علی خراسانی- آقا میرزا داودخان- آقا سید حسین اردبیلی- آقا سید جلیل- ابوالقاسم میرزا- سعیدالاطباء- افتخارالواعظین- معدل‌الدوله- ناصرالاسلام- لواءالدوله- منتصرالسلطان- علی‌زاده - میرزا احمد- حاج میرزا رضاخان - بهجت- آقا محمد بروجردی- حاج سید ابراهیم- میرزا مرتضی قلی خان - معززالممالک- آقا سید محمد رضای همدانی- ارباب کیخسرو- محمد هاشم میرزا- صدرالعلماء- اعتصام‌الملک- میرزا قاسم خان- فرزانه- مشیر حضور- نجم آبادی- ضیاءالملک- میرزا رضا خان طباطبائی - حاج عزالممالک - تربیت- معاضدالملک- آقا میرزا ابراهیم خان- آقا شیخ حسین یزدی- رکن‌الممالک

رئیس- آقای وزیر خارجه در باب مستخدمین خارجه فرمایش داشتید؟

وزیر امور خارجه- چند روز قبل عرض کردم در باب حقوق مستخدمین خارجه از سوئدی و فرانسه که اطلاعی رسیده بود از پاریس و جوابی که داده شد که بلکه بتوانند در باب حقوق آنها یک تخفیفی بدهند بر طبق تلگرافی که مجدداً رسیده معلوم می شود که این تخفیف مقدور نشده است به این معنی که اظهار می کنند در باب مستخدمین سوئدی برای یک نفر سلطان بیست هزار فرانک و دو نایب هر کدام دوازده هزار فرانک در سال باید داده شود همین مقدار هم دولت عثمانی تجویز کرده است و بیشتر از این مقدر نبوده که بتوانند کم کنند از این میزان این را تمام کرده اند و اظهار کرده اند و در باب مستخدمین فرانسوی هم که تعیین کرده اند می گویند این هائی که اجیر شده اند اشخاص لایق شایسته هستند و در آن جا به سالی بیست و دو هزار فرانک مشغول خدمت اند و معین است کسی که بتواند بطور شایستگی از عهده خدمتی بر آید آن ها را باید اجیر کرد و بطوری که از آن ها متوقع هستیم با حقوق کمی نمی شود آن ها را اجیر کرد این است که برای آن ها سی هزار فرانک قرار داده ا ند و می گویند کمتر از این مقدور نیست این است که خواستم عرض کنم کار این مطلب به این جا رسیده است و قرار حقوقشان مثل سایرین به انجام رسیده فقط حقوق است که به تصویب مجلس برسد و تلگراف کنیم که کنتراتشان را امضاء بکنند و حرکت بکنند.

رئیس- گمان می کنم که این ممکن نباشد امروز مطرح مذاکره شود در کمیسیون بودجه مذاکره می کنند و قرارش را می‌دهند و روز شنبه در آن مذاکره می شود. قانون پستی از ماده چهل و پنج شروع می شود.

وزیر خارجه - بنده تقاضا می کنم که اگر اجازه بدهند چون این مطلب تا این جا رسیده است امروز در مجلس مطرح و تمام شود که زودتر مستخدمین بیایند و البته برای اصلاح وقت هم بهتر است.

رئیس- یک پیشنهادی که نشده است در چه چیزی رأی خواهیم گرفت هنوز هم اذهان آقایان مسبوق نشده است گمان می‌کنم بهتر این است که بماند برای جلسه بعد الا اگر لازم است و مجلس موافقت می کند که چیزی نوشته شود تا در آن مذاکره کنیم.

وزیر خارجه - اگر اجازه بفرمائید الآن بنویسم که خوانده شود.

رئیس - بنویسید و تا پیشنهاد نوشته شود قانون پستی قرائت می شود.

ماده ۴۵- در صورتی که دفتر تأدیه بروات پستی بقدر کفایت وجه در صندوقش موجود نباشد و تأخیری در تأدیه بروات حاصل شود تا زمانی که این تأخیر از حدود معینه در نظامنامه مخصوص بروات پستی تجاوز نکرده است اداره پست غرامتی برای تأخیر تأدیه نخواهد داد.

آقا میرزا ابراهیم خان - بنده این ماده را با اعتبار بروات پستی منافی می دانم. بروات پستی در تمام دنیا به اندازه معتبر است که برات پستی از یک اسکناس بانکی اعتبارش کمتر نیست اگر بیشتر نباشد این ماده آن اعتبار را بکلی ساقط می‌کند باید برات پستی طوری باشد که از یک مرکز پستخانه به یک محلی که می رود به فاصله سه روز که آن برات به محل رسید موافق آن وعده که روی آن نوشته شده است و زیادتر از سه روز نیست باید فوراً پول او داده شود به این جهت بنده منافی می دانم مخالف این ماده هستم.

افتخارالواعظین- این جا گویا آقای آقا میرزا ابراهیم خان این ماده را خوب ملاحظه نفرموده اند که این ایراد را می‌فرمایند. در صورتی که این ایراد وارد نیست به جهت اینکه می گوید در صورتیکه دفتر تأدیه بروات پستی بقدر کفایت بروات پستی وجه در صندوقش نباشد غرامتی در تأخیر تأدیه بروات نخواهد داد اولاً حتی‌الامکان موافق نظامنامه که نوشته خواهد شد خود اداره پست مواظب خواهد بود بر اینکه مادامی که در صندوقش یک وجه معینی نباشد برات نکند حالا ممکن است یک وقتی مثلاً پستخانه خراسان از پستخانه تهران مطلع نباشد و پستخانه مرکزی همچو گمان کند که آن جا یک همچو وجهی بوده است و آن وجه را به پیشکار مالیه به تهران یا تجار دیگر وزیر حواله کرده است بپردازد و هنوز نپرداخته است که وجه در صندوق حاضر نباشد البته آن وجه داده خواهد شد ولی برای این چند روز چهار روز یا ده روز که معطل شده است و وجهی در صندوق حاضر نبوده است بگوید غرامتی به من باید بدهید برای این معطلی آن غرامت را اداره پست قبول نمی کند و از اداء آن غرامت خودش را غیر مسئول می داند و مسئول اداء آن غرامت نخواهد بود.

آقا میرزا ابراهیم خان - بنده با این اندازه توضیح آقای مخبر قانع نشدم و ماده را هم درست خوانده بودم و می دانم که می نویسد اگر پول در صندوق موجود نداشته باشد چنان خواهد شد این ماده به این صورت همین طوریکه عرض کردم بروات پستی را از اعتبار می اندازد ولی اگر پولی در صندوق ندارد برات نکنند و گذشته از این بنده داخل در جزئیات نمی شوم می توانند ترتیبی بدهند که از راه دیگری طوری بشود که اعتبار بروات پستی کاسته نشود و تصور می کنم که قبول کنند این ماده بر گردد به کمیسیون و اصلاح شود.

منتصرالسلطان- در این جا که اظهار شد این ترتیبی می شود برای دولت از برای برواتش که اگر تأخیر شود خوب نیست باید هیچ تأخیر نشود بلی چون برات پستی خیلی معتبر است و تقریباً از برایت تجارتی خیلی معتبرتر است و در نظامنامه پستی راجع به بروات آن جا مصرح است که تقریباً پنج روز یا هفت روز اگر برواتی که می رود به مرکز پستی حواله می شود یکقدری تأخیر در اداء وجه آن بشود خسارتی ندارد این یک نوع قانونی است وقتی که قانون از مجلس می گذرد و در نظامنامه داخلی اداره پست هم نوشته می شود و یک مدتی تا یک هفته و تا پنج روز قرار می‌گذارند که تأدیه شود این از برای آسودگی و رفاهیت عامه است که یک وقتی در یک جائی هست که قصبه است و تاجر معتبری ندارد می دهند به اداره پست برات پستی می گیرند و اسباب راحت و آسایش مردم است و هیچ خسارتی به دولت وارد نمی شود و توهین هم نیست.

حاج آقا – این ترتیباتی که مدافعه شد هیچ کدام جواب آن اظهاری که آقا میرزا ابراهیم خان فرمودند نشد. بواسطه اینکه همینطوری که گفته شد چون باید خیلی اعتبار به این اداره رسمی دولت داد همانطور که در نظر عموم است مطمئن باشند که مثل یک صرافی و یک تجارتخانه که پول می دهند وقتی که بنا شد برود در محل فوراً وصول می شود یک اداره دولتی که می خواهد یک صرافی را قبول بکند و واقعاً یک ترتیب راجع به رفاه عموم است در اداره خودش ترتیب بدهند البته این را باید ملتفت شد که باید طوری معامله بکنند با مردم که یک صرافی و یک تجارتخانه می کنند که اگر کسی از یک صرافی و تاجری براتی گرفت و حواله کرد به محلی برات که معطل شد بواسطه معطلی یک چیزی می دهند به آن صاحب برات یا ترتیب دیگری که لازمه اش هست همانطور آن اداره دولتی که بخواهد این را اداره کند باید لوازمش را هم ترتیب دهد ایکه هیچ قیدی ندارد که اگر معطل شد و پول در صندوق نبود این اسباب این می شود که همیشه کسی که برایت می گیرد در محل می رود فوری به او نرسد و هیچ چیزی هم در مقابل این مابه‌الازاء ندارد این یقیناً هیچ حاضر نخواهد شد برای این کار علاوه هم دردسر دارد. افتخارالواعظین- آن توضیحی را که بنده دادم یا واقعاً قاصر بودم از اداء مطلب یا اینکه درست التفات نفرمودند. عرض می کنم وقتی به اعتبار دولت صدمه می رسد که دولت بگیرد این براتی را که شما مثلاً حواله آورده اید من ضامن ادای این وجه نیستم و نمی دهم یک تجارتخانه با تمام اعتبار خودش ممکن است برایش وقتی که براتی می رسد بر می دارد نکولش را می نویسد و وقتی که نکول نوشت ابداً به آن تجارتخانه و اعتبار تجارتی او صدمه وارد نمی شود این جا اگر دولت بگوید که شما برات را از مرکز پستخانه تهران گرفت اید و پستخانه خراسان به شما پول نخواهد داد این حق با جناب عالی است اما این جا می گوید که اگر چنانچه موافق نظامنامه داخلی پست یا پنج روز یا هفت روز به قسمی که در خود کمیسیون مذاکره شده و در نظامنامه اداری شان هم الآن نوشته شده است از هفت روز بیشتر نیست البته در این مدت باید اداره پست این وجه را به آن دارنده برات برساند ولی در صورتی که در صندوق وجه نداشته باشد و در روز پنجم یا هفتم این وجه را به آن دارنده برات برساند ولی در صورتی که در صندوق وجه نداشته باشد و در روز پنجم یا هفتم این وجه را به صاحب برات ندهد صاحب برات نمی تواند بگوید که برای این پنج روز یک غرامتی بدهد یا اینکه یک نزولی بدهد و در صورتیکه پنج روز از برای این اداره یک مهلتی قرار بدهیم از کجا این توهینی می شود برای اداره وقتی سلب عدم اعتبار دولت می شود که بگوید من این پول را نمی دهم و ضامن ادای آن نیستم.

رئیس- کافی نیست مذاکرات؟ شور اول است (گفتند کافی است)

ماده ۴۶- اداره پست به جهت اموری که به او سپرده شده است مسئولیت به عهده نمی گیرد مگر به آن مقداری که در فصل ۴۰ و ۴۱و ۴۲ و ۴۳و ۴۵ این قانون تصریح شده است ولی در خصوص حمل مسافرین و بنه آن ها به قانون مخصوص که وضع می شود مسئول خواهد بود.

رئیس- مخالفی نیست؟

بهجت- سئوالی دارم

رئیس- بفرمائید

بهجت- بنده فقط می خواستم سئوال کنم که این قانون است یا نظامنامه داخلی که از مجلس می گذرد.

افتخارالواعظین- وقتی که یک وزیری در لایحه می نویسد موافق قانونی که وضع می شود مقصود قانونی است که از مجلس می گذرد.

بهجت- عرض می کنم که یقیناً نظامنامه داخلی است اگر معاون پست حاضر بود یقیناً دفاع می کرد که این جا مقصود نظامنامه داخلی است این جا لفظ قانون بیخود نوشته است.

رئیس- کار دیگری نداریم به جهت اینکه این قانون به ترتیب نخواهد گذشت و کسی نیست که دفاع کند جواب بگوید عجالتاً ده دقیقه تنفس داده می شود.

(در این موقع تنفس مجدداً جلسه یک ساعت و ربع قبل از غروب منعقد شد)

وزیر مالیه- در باب مستخدمین سوئدی و فرانسوی که آقای وزیر امور خارجه شرحی بیان فرمودند و مجلس شورای ملی هم سابقاً استخدام آن ها را تصویب کرده است چون فعلاً معطلی که هست برای اینکه این ها اعزام شوند و بیایند مسئله حقوق آن هاست و لازم بود پیشنهادی در باب حقوق آن ها بشود و رأی مجلس شورای ملی در باب حقوق آن ها معلوم شود. این است که بنده این پیشنهاد را که راجع است به حقوق آن ها تقدیم می کنم و تقاضای فوریت آنرا هم می‌کنم.

(پیشنهاد را روی میز رئیس گذاردند و به عبارت ذیل قرائت شد)

مطابق تصویب مجلس شورای ملی وزارت خارجه داخل مذاکره شده بود که دو ۳ نفر مستخدمین سوئدی و ۲ نفر مستخدمین فرانسوی را اجیر نماید مستخدمین سوئدی از برای ژاندارمری و مستخدمین فرانسوی برای وزارتین عدلیه و