مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ خرداد ۱۲۸۶ نشست ۹۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ خرداد ۱۲۸۶ نشست ۹۴
مذاکرات روز سه‌شنبه ۱۵ ربیع‌الثانی ۱۳۲۵ دارالشواری ملی
امروز قبل از انعقاد مجلس رسمی چون لایحه از طرف صنیع الدوله رئیس بمجلس رسیده بود مشعر بر استعفای ایشان از ریاست مجلس و تاکید در قبول این استعفا لذا مجلس بطور غیر رسمی تشکیل داده شد و از علت استعفای ایشان مذاکرات بمیان آمده بعضی اظهار داشتند که بر حسب اظهارات جناب صنیع الدوله چنین معلوم است که دل تنگیایشان از این بابت است که مردم گمان می‌کنند ریاست مجلس مثل فلان وزارت است که هر چه بخواهد مجری نماید یا بواسطه عدم اطلاع پاره توقعات دارند و بعضی اقدامات و مذاکرات ناشایسته در خارج می‌کنند که با وجود آن پیشرفت کار مشکل است بعضیها اظهار داشتند که باید تحقیق شود و مرتکبین اینگونه کارها تشخیص داده شده مجازات شوند پاره عنوان نمودند که کلیه مطالب در مجلس علنی مذاکره شود بعضی از قبول استعفای رئیس امتناع ورزیدند اکثر این آراء را نپسندیده واین امتناع را از وظیفه مجلس خارج شمردند و صلاح را در این دیدند که استعفا رئیس را قبول کرده بدون تاخیر در مجلس تجدید انتخاب کنند و رئیس معین نمایند در این وقت بمجلس علنی آمده وثوق‌الدوله بعنوان نیابت ریاست امروز هم در محل ریاست جلوس کرده شروع به مذاکرات شد.
آقا سید محمد تقی- لایحه ایست که از طرف صنیع الدوله بمجلس محترم ایفاد شده قرائت می‌شود. (قرائت شد قریب باین مضمون):
- خدمت وکلای عظام دامت تایید اتهم اظهار می‌شود چند روز قبل از اعضای مجلس ملی استدعای مافی از ریاست مجلس نمود ولی این مطلب بجهاتی مجهول ماند لهذا امروز کتبا اظهار می‌دارد که این بنده از عهده این خدمت برنمیاید و استعفا می‌خواهد.
وکیل التجار – البته همه آقایان میدانند که هر یک از وکلا بعد از انتخاب مختارند اگر از عهده کار برمیایند مشغول خدمت هستند والا از شغل خود استعفا می‌دهند و پس از استعفا باید فورا قبول شود.
آقا سید محمد تقی – خوب است آقای وثوق الدوله اجازه بدهند که ورقه رأی بیاورند و انتخاب رئیس بشود.
آقا میرزا فضلعلی آقا – باید بدانیم که آیا همه کس لابد است در اظهار رای یااینکه این مسئله مثل سایر مسائلی است که هر کس مختار است در اظهار رای یاامتناع.
دکتر ولی الله خان – در تمام رأییها امتناع ممکن است.
آقا میرزا فضلعلی آقا- ثانیا باید بدانیم که این استعفایی جهت خارجی نیست آیا از این استعفا و قبول آن تجدید رئیس رفع ماده می‌شود یا اینکه هر چند روز یک مرتبه باید وقت مجلس مصروف این گونه کار بشود.
مشاورالملک – چه عیبی دارد چند روزی مجلس بدون رئیس بگذرد و مذاکرات با حضور نایب رئیس شود.
آقا سید محمد تقی – مجلس بدون رئیس نمی‌شود باید تعیین رئیس شود مذاکرات زیاد شد بالاخره ورقه رای منتشر ۷۵ رای بریاست صنیع الدوله ۱ رأی در حق مستشارالدوله ۱۳ رأی در باره وثوق‌الدوله بحکم اکثریت آراء ریاست مجددا با صنیع الدوله شد.
وثوق الدوله –خوب است هیئتی از طرف مجلس برود جناب رئیس را بیاورند.
وکیل التجار – شش نفر بروند دکتر ولی الله خان هیئت لازم نیست رای مجلس را کتباً بایشان اطلاع بدهند زیرا که اگر بنا شد هیئت برود بعدها دچار زحمت خواهیم شد.
صدیق حضرت – چند روز اوقات شریف وکلا و موکلین تضییع گردید بالاخره نتیجه که خواسته شد و مقبول گردید مغلولا حبس رحیم خان بود این مطلب نبود مگر از برای اینکه استنطاق بعمل آمده باشد امروز خود بنده مخصوصا رفتم که ببینم او را حبس کرده‌اند یا خیر دیدم محبوس هست ولی علی‌الظاهر پاره مطالب باو یاد داده‌اند و یاد خواهند داد خوب است هر چه زودتر در استنطاق او اقدام شود.
آقا شیخ یوسف – خدمت اعضاء مجلس محترم عرض می‌شود این بنده از طرف اهالی فارس منتخب و بعضویت این مجلس مقدس مشرف گردیدم آنچه دراینمدت استنباط کردم گویا مجلس محترم اهالی فارس را مسلمان نمیدانند و بکلی خاک فارس را از قطعات ایران نمیدانند من نمی‌گویم قوالم الملک مستبد است ونه سرکش و نه می‌گویم میکرب استبداد عرق او را فاسد ساخته ولی می‌پرسم تاکنون در رفع تعدیات از آنها چه نتیجه بدست آورده‌اید.
آقا سید حسن تقی زاده – هر روز هر یک از وکلا مطالبی را می‌خواهند اظهار کنند و ناچار وکیل هر ولایتی مطلب مربوط بولایات خود را اظهار می‌دارد ولی وکیل نباید فقط همش مصروف ترفیه حال اهالی ولایت خود باشد باید تماما یکزبان رفع کلیه مفاسد را بخواهند تا اینکه اگر وکیلی اظهاری نمود تنها نماند واین مطالب جزئی بتدریج جمع شده یک سیل بزرگی گردد خوب است کلیه مطالب فهرست شود و بوزارت داخله اخطار شود تا رفع گردد والا از این مساهله فساد کلی تولید خواهد شد. مثلا در خصوص رحیم خان با وجود دستخطی که صادره شده زنجیر شود ابدا زنجیر نشده مجلس باید اجرای دستخط را بخواهد گذشته پسر رحیم خان هنوز هم مشغول قتل و غارت است قرار بود او هم توقیف و جلب شود معلوم است هنوز هم نشده است چند روز قبل گفتم که اگر دولت بخواهد قوام الملک را فوراً حاضر می‌کند و همچنین حاج آقا محسن و در صورت میل دولت بدون اشکال پسر رحیم خان تسلیم حکومت می‌شود معلوم می‌شود بعضی تقلبات باز هم در میان هست قرار شد مامور معین شوند او را بگیرند و خسارت وارده را تحدید نمایند هیچ معلوم نیست تاکنون اقدام شده است یا نشده در مسئله آصف الدوله که درآن روز با آن ترتیبات یازده روز فرجه قرار دادیم همین قسم مانده است و بهمین ترتیب ملاحظه فرمایید مسئله زنجان را که مدتی است یکنفر موزیکانچی تجار محترم را مبتلا کرده و بهیچوجه اقدامی در باره او نشده خوب است تمام این جزئیات فهرست شود و مدت معینی موعد گذارده و فردا جواب صدق خواسته شود نه اینکه مثل جواب‌های سابق باشد یا مجلس نسیان نماید.
آقا شیخ حسین – همین وزیر داخله است که در چند سال قبل در کمال انتظام این مملکت را حفظ می‌کرد حالا چطور شده است که از عهده انجام اینگونه کارها برنمیآید.
صدیق حضرت – بنده با تقی زاده هم عقیده هستم خوب است کمیسیونی تشکیل شود از جهت نظارت در کارهای لازم که هر مطلبی که مذاکره شود و وقت آن می‌گذرد اخطارنماید.
آقا شیخ ابراهیم – کرارا در خصوص زنجان عرض شده اینک هم تلگرافی رسیده قرائت نمایند تلگراف قرائت شد قریب باین مضمون:
- بتوسط آقای شیخ ابراهیم حضور وکلا عظام این دعاگویان دکانها را بسته و چندین هزار تومان متضرر شده عرایض خودرا باولیای دولت علیه اظهار داشتند تاکنون اقدام صحیح نشده اگر مظفرالدوله یاغی شده چرا در مقام مؤاخذه و سیاست برنمی‌آیند و اگر به اذن یکی از اولیای دولت بر سر ما مسلط شده چرا اولیای مجلس رسیدگی نمی‌کند.
آقا شیخ ابراهیم – این شخص یا تابع دولت است یا یاغی است از یک طرف به سعدالدوله حکم می‌شود که او را حرکت بدهد از طرف دیگر بحکومت تأکید می‌کند که اشرار را تنبیه کند از طرفی هم مظفرالدوله اظهار می‌دارد که من تابع حکم نیستم و برحسب حکم وزارت جنگ باید بتکلیف خود عمل نمایم.
آقا سید محمد تقی – تمام این مطالب صحیح است ولی وقتی دقت کنیم تمام این تقصیرها راجع است به اعضای مجلس که چرا تا حال بوظیفه خود عمل نکرده اوقات خود را صرف امورات جزئی نموده از کارهای عمده که وظیفه لازم ایشان است غفلت ورزیده‌اند هر وقت قوانین را وضع نموده و به آنها دادند اگر تخلف کردند حق دارند از آنها شکایت بکنند.
آقا میرعماد – بر فرض تمام قوانین هم نوشته و در کتب هم مدون شد مگر نباید این قوانین مجری شود.
آقا سید حسن تقی زاده – قرار شد امروز در این جزئیات گفتگو کنیم و از فردا بمطالب اساسی بپردازیم خوب است امروز این مطالب جزئی کلیه بوزارت داخله فرستاده شود تا ما آسوده شویم وبکارهای مهم بپردازیم.
آقا سید محمد تقی – اینکه میگویند قوانین موضوع تا حال نقض شده کدام یک از آنها را مقصود دارید.
وکیل الرعایا- همین مسئله دیروز که دستخط صادر شده رحیم خان زنجیر شود خود من رفتم او را دیدم بهیچ وجه بحال او تفاوت نکرده و زنجیر هم نشده (در این موقع گفته شد که بمجلس ربط ندارد که رحیم خان مغلولا محبوس است یا نه).
مستشارالدوله – اگر بمجلس ربط ندارد می‌پرسیم پس جهت این زحمت و اقدامات و ایستادگی چه بود که گفتند ما توقیف او را قبول نداریم باید مغلولا حبس شود باید اجرای آنرا بخواهیم.
احسن الدوله – خوب است در مقابل این همه زحمات محض شرافت رحیم خان همین طور مغلولا عکس او را بردارند و در میان مردم منتشر نمایند که همه بدانند.
(فهرست مطلبی که انجامش از وزارت داخله باید خواسته شود.)
- در باب آصف الدوله پنج روزه باید اقدام شود
- قوام‌الملک سه روزه باید حرکت کند
- حاجی آقا محسن پنج روزه باید حرکت کند.
- متولی باشی قم ده روزه باید در وزارت عدلیه محاکمه شود
- صرافهایی که متعرض مسیونوز شده بودند باید ده روزه محاکمه شوند
- در باب موزکارچیان زنجان و تعطیل تجار آنجا باید اقدام و فسخ تعدیات از آنها بگردد
- از بابت ارفع السلطنه باید رفع تعدیات او بشود.
صدیق حضرت – یک مسئله مهمی بنظر بنده که خیلی لازم است مذاکره شود گمان نمی‌کنم مملکت ایران زیاده از یک سلطان لازم داشته باشد از سالار الدوله اسمی برده نشد. خوب است زودتر از او جلوگیری شود همینطوریکه حفظ حقوق ملت بر دولت لازم است همین قسم هم حفظ حقوق دولت بر ملت واجبست.
آقا سید حسن تقی زاده – اولا در خصوص رحیم خان و پسر او فراموش شده باید جزو فهرست شود. ثانیا وزیر داخله بسمت رئیس الوزرائی معرفی شده بعد از این مطالبی که اختصاص بوزارت داخله ندارد و سایر وزارتخانه‌ها هم راجع باشد نوشته شود بمجلس وزراء بتوسط وزیر داخله.
دکتر ولی الله خان – در خلیج فارس طاعون بروز کرده خوب است که در این فهرست اخطار شود که قرانطین گذارده شود. اقدامات لازمه بعمل آید تا بجاهای دیگر نشر وسرایت نکند.
لسان الحکما- از قرار تحقیقات ثانوی گویا این عرض در آن صفحات نبوده و یا اینکه بوده بحمدالله رفع شده و از طرف مجلس حفظ الصحه هم منباب احتیاط اقدامات لازمه بعمل آمد.
صدیق حضرت – در خصوص سالارالدوله مذاکره شد و هیچ نتیجه نبخشید اگررئیس این سوارها غیر از سالارالدوله بود و حالا مشغول قتل و غارت بود فریاد تمام شماها باشد می‌شد خوبست اقدام بشود
(گفته شد آنروز جناب محتشم السلطنه گفتند تعلیمات لازمه داده شده).
آقا میرعماد – الان کاغذی آورده‌اند که از طرف وزارت جنگ که ماموری فرستاده شده بخواجه‌وند خوبست در این فهرست اخطارشود که مقرردارند این سوار معاودت کند و اسباب خسارت بیچاره‌ها نشود.
آقا سید حسن تقی زاده – در خصوص سالارالدوله هم در این فهرست خوبست اخطاری بشود اینکه میگویند پاره از مطالب هم تحقیق نشده اظهار می‌شود ولی حق وکیل است هر چه می‌شنود بگوید شاید در میان جمعی که متظلم می‌شوند از آنها یکی بی‌تقصیر باشد مثل متولی باشی که ظن بنده بانطور می‌رود ولی باید محاکمه شود و باید این فهرست فرستاده شود تا ما مشغول وضع قوانین لازمه بشویم و بعد از وضع قوانین هم دجار خیلی از اشکالات خواهیم شد چنانچه پاره از قوانین وضع شده و همینطور مجمل مانده مثل عمل مالیه که روح مشروطه است و همه روزه مصارف بیهوده می‌شود مثل این مامورها که بخارجه فرستاده می‌شود و هفتاد هزار تومان خرج برمیدارد یک مطلبی در میان دولتی انتشار پیدا کرده و هر وقت مطلبی اظهار می‌کنیم میگویند این جزو بودجه سلطنت است آیا نباید این بودجه ها تصفیه و مشخص شود.
لایحه از طرف متولی‌باشی قم بمجلس نرفته شده بود در تبرئه ذمه خود قرائت گردید.
لایحه دیگری ازطرف انجمن اتحادیه فارس بمجلس رسیده بود قرائت مشعر بر اینکه در این مدت با وجود اقدامات مجلس مقدس و زحمات اهالی آن انجمن تاکنون مقصود بعمل نیامده و هر روز قوام الملک بر خونسردی و تعدیات خود می‌افزاید این مسامحات سبب خواهد شد که مملکت فارس از دست برود.
وکیل التجار – آن روز اقدام شده حالا هم می‌شود خوب است آقایان وکلای شیراز که تشریف دارند بروند این موکلین خودشان را آسوده نمایند.
سیدالحکما- خوب است حضرات قدری نظر خود را بلندتر قرار بدهند و یک اندازه هم دورتر از خودشان را ملاحظه فرمایند. آنهایی که در ممالک خارجه هستند در حق آنها هم توجهی مبذول دارند.
در این موقع وکلا بجهت تصفیه فهرستی که باید بوزارت داخله فرستاده شود بمجلس خاص رفتند مجلس رسمی ختم گردید.