مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ اسفند ۱۳۳۷ نشست ۲۸۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۲۸۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه بیست وسوم اسفند ماه ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای پرفسور اعلم
۳- بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون محاسبات راجع به بودجه سال‌های ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ مجلس شورای ملی
۴- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای موسوی
۵- طرح و تصویب لایحه اصلاحی مجلس سنا راجع به آزادی مشروط زندان
۶- مذاکره در طرح پیشنهادی راجع به اجازه اجرای موقت لایحه سازمان و وزارتخانه‌ها
۷- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و چهل دقیقه قبلازظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- صورت غایبین جلسه قبل قرائت میشود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
غایبین بااجازه- آقایان: سعیدی- امید سالار- جلیلوند- صدرزاده- خزیمه علم- کدیور- صادق بوشهری- محمودی- عرب شیبانی- برومند- دهقان- دکتر نفیسی- مهندس بهبودی- ذوالفقاری- اورنگ- اخوان- سنندجی- دکتر جهانشاهی- دکتر عمید- صرافزاده- مسعودی- مهندس جفرودی- امامی خویی- اعظم زنگنه- قراگزلو- بزرگ ابراهیمی- دکتر اصلان افشار.
غایبین بی‌اجازه- آقایان: دکتر طاهری- اریه- قریشی- دکتر فریدون افشار.
دیرآمدگان و زودرفتگان بااجازه- آقایان: مشایخی- ابتهاج- بزرگنیا- دولتآبادی- کاظم شیبانی- جلیلی- صفاری.
رئیس- نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) آقای بهبهانی.
بهبهانی- بنده عرضی ندارم
رئیس- صورت مجلس تصویب شد.
۲- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای پرفسور اعلم
رئیس- آقای پرفسور اعلم فرمایشی دارید؟
پرفسوراعلم- سؤالی است از دولت که تقدیم میکنم
۳- بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون محاسبات راجع به بودجه سال‌های ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ مجلس شورای ملی
رئیس- بودجه مجلس مطرح است ماده سوم مطح بود آقای افخمی بفرمایید.
افخمی (کارپرداز)- عرض کنم که راجع به ماده سوم بودجه مجلس شورای ملی در آن جلسه بحث زیادی شد خواستم به استحضار آقایان برسانم چون در تبصره ۱۳ بودجه کل کشور قسمت آخرش نوشته است که «و همچنین قسمت آخر تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۳۳۷ موضوع اجازه اخذ مبلغ یکصد میلیون ریال وام برای ساختمان مجلس شورای ملی که مورد استفاده واقع شده در سال ۳۸ به قوت خود باقی است» بدین جهت بنده استدعا میکنم که ماده سوم را از بودجه مجلس شورای ملی حذف بفرمایید چون دیگر موضوع تأمین شدهاست.
موسوی- بنده هم پیشنهاد حذف تقدیم کرده بودم.
افخمی- منتهی ما در بودجه مجلس تقاضای دویست میلیون وام کرده بودیم و در تبصره ۱۳ فقط صد میلیون ریال وام پیشبینی شدهاست و آقایان این وام را تصویب فرمودید و ما هنوز نگرفتهایم اگر در خلال سال ۳۸ احتیاجی پیدا شد مجدداً این تبصره را به عرض آقایان میرسانم عرض کنم مطلب دیگری که در تبصرههای ۱۸ و ۱۹ بودجه کل کشور در سال ۳۸ هست موضوع انتقال روزنامهرسمی کشور به وزارت دادگستری پیشبینی شده بنابراین تصور میکنم دیگر طرح این مطلب در بودجه مجلس مورد و لزومی نداشته باشد (صحیح است)
رئیس- بنابراین ماده سوم که آقای موسوی پیشنهاد حذفش را کرده‌اند بدین ترتیب از بین میرود و مورد احتیاج نیست ماد چهارم مطرح است و قرائت میشود. (به شرح زیر قرائت شد)
ماده چهارم- به کاربرداری مجلس شورای ملی اجازه داده میشود صرفهجوییهای کل بودجه سال ۱۳۳۷ مجلس شورای ملی را دریافت و برای خرید چاپخانه اختصاص و انتقال و استخدام کارمند و کارگر (به تعدادی که هیئت رئیسه مجلس تصویب خواهند نمود) همچنین پرداخت اضافات و ترفیعات کارمندان و خدمتگزاران اداری مجلس در سال ۱۳۳۸ اختصاص دهد.
رئیس- (مخالفی نیست اظهاری نشد) پیشنهادات واصله قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد مینمایم ماده چهارم به شرح زیر اصلاح گردد. تعداد کارمندان لازم برای چاپخانه جدید که از اعتبار بودجه سال قبل خریداری گردیده (رئیس- هنوز خریداری نشده) از کارمندان فعلی اداره روزنامهرسمی کشور برای خدمت در چاپخانه به تشخیص هیئت رئیس مجلس استفاده خواهد شد. صارمی
رئیس- آقای صارمی
(عده‌ای از نمایندگان- تشریف ندارند)
عمیدینوری- بنده این پیشنهاد را قبول دارم رئیس پیشنهاد یک بار دیگر قرائت میشود (مجدداً به شرح سابق قرائت شد) آقای عمیدی نوی بفرمایید.
عمیدینوری- ملاحظه بفرمایید بنده طرفدار این پیشنهاد بودم و دلیل اینکه اجازه خواستم به عنوان موافق و چون آقای صارمی نیستند به عنوان پیشنهاد دهنده شخصاً توضیح میدهم این لایحه‌ای که ضمیمه این لایحه بودجه مجلس شده یک لایحه‌ای است چند ماده‌ای و مربوط به بودجه مجله رسمی کشور که در آنجا گفته شدهاست که انتقال پیدا بکند به وزارت دادگستری لایحه بودجه کل مملکتی که دیروز برای آقایان فرستاده و بنده خواندم دیدم که عین این مطلب در آنجا هست همچنین تبصرهای هست همانطور که توضیح فرمودند راجع به قرض برای ساختمان آقا یک مطلب هست و آن این است که هشت نفر از کارمندان مجله رسمی عضو مجلس شورای ملی هستند و اینها سال‌های سال در مجلس شورای ملی خدمت کرده‌اند و در این ماده‌ای که پس گرفته شد نوشته شدهاست که سه نفرشان را به تشخیص هیئت رئیسه بگذرند و ۵ نفرشان را انتقال بدهند به وزارت دادگستری در حالی که از طرف دیگر چاپخانهای برای مجلس بوجود خواهد آمد بایستی که استخدام بکند مستخدمین جدیدی حق این است که این کارمندان که کار چاپ و روزنامه را کرده‌اند و وارد هم میباشند و سال‌های سال در مجلس شورای ملی خدمت کرده‌اند اینها مقدم باشند و یک مستخدمین جدیدی که وارد نیستند اینها و اطلاعی ندارند و تازه باید وارد بشوند برای این کار نیاورند این است که پیشنهاد شده این عده از کارمندان روزنامه رسمی که هشت نفر بیشتر نیستند اینها برای این چاپخانه جدیدی که خریده میشود و مال مجلس میشود اینها منتقل شوند چون وارد هستند و تخصص دارند در کار چاپ و مجله اینها در استخدام مجلس باقی باشند و به کار خودشان بپردازند این پیشنهاد برای این است حالا بسته به نظر آقایان است.
رئیس- آقایان البته اطلاع دارند که از سال قبل چاپخانه منتقل شد یعنی واگذار شد به دولت اینجا همانطور بود که آقای عمیدینوری در مورد روزنامهنویسی کشور میفرمایند و در مورد چاپخانه هم همینطور بود یعنی اعضای قدیمی ما داشتیم در آنجا که قبول کردیم برای چاپخانهای که تأسیس شد از آنجا استفاده کنیم یعنی می�شود آنها را کنار گذاشت و از خارج آورد و همینطور نمیشود از اعضا روزنامه رسمی به طور اعم همه اینها را بیاوریم از روزنامه رسمی هر قدر که مورد احتیاج باشد خواهیم آورد این است که اولاً نمیتوانیم از چاپخانه همه را بیاوریم و همینطور از روزنامه رسمی هر قدر مورد لزوم باشد خواهیم آورد، آقای افخمی بفرمایید.
افخمی- بنده میخواستم همین را عرض بکنم میخواهم چاپخانه کوچکی درست کنیم که تعداد کارمندان اداری آن بیش از سه نفر نیست که آن هم هست و یک پرسنل وسیعی نمیخواهیم درست بکنیم فقط سه نفر احتیاج داریم.
رئیس- منتهی چهار یا پنج نفر، آقای بهبهانی بفرمایید.
بهبهانی- البته بنده اصولاً با پیشنهاد جناب آقایان خاطرشان باشد بنده این پیشنهاد را در جلسه قبل دادم که کسانی که در روزنامه رسمی کشور کار میکنند اینها را وقتی که مجلس احتیاج به کارمند جدید دارد به جای آنکه از خارج استخدام بکنند این آقایان باشند چون مجلس به اینها احتیاج دارد ولی مثل اینکه اینجا این است که منحصراً اینها برای این قسمت هستند که چاپخانه مجلس را اداره بکنند (عمیدینوری- نه منحصر این است) و با این توضیحی که جناب آقای افخمی دادند که ما سه چهار نفر بیشتر احتیاج نداریم بنده عقیده‌ام این است که پیشنهاد را تغییر بدهیم که برای چاپخانه مجلس از اینها استفاده بشود.
عمیدینوری- با نظر شما موافق هستم همین جور است جناب آقای رئیس هم همینطور فرمودند.
رئیس- ما از هر دو قسمت از هر کدام که مورد احتیاجمان باشد استفاده میکنیم پس پیشنهاد اصلاح میشود که از هر دو قسمت از چاپخانه و روزنامه رسمی آنقدر که مورد احتیاج است آقای قناتآبادی مخالفید؟
قناتآبادی- بنده اینطور که فرمودید موافقم.
رئیس- رأی گرفته میشود بدین ترتیب از اعضای چاپخانه و روزنامهرسمی آن عده‌ای که مورد احتیاج است با تصویب هیئت رئیسه آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد رأی گرفته میشود به ماده چهارم (عمیدینوری- با این اصلاح) آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شده ماده پنجم مطرح است و قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۵- حداقل معلومات برای ورود و انتقال به خدمت کارمندی مجلس به استثنای تعدادی کارمندان چاپخانه مجلس و روزنامهرسمی که به موجب تصمیم هیئت رئیسه به مجلس منتقل خواهند شد از تاریخ تصویب بودجه به بعد داشتن دیپلم کامل متوسط و حداکثر تعدادی کارمندان و خدمتگزاران مجلس برابر عده‌ای است که ضمن ماده سوم بودجه سال ۱۳۳۶ مجلس پیشبینی و منظور شدهاست و دیپلمههای متوسطه کماکان با حداقل پایه دوم استخدام خواهند شد.
رئیس- کسی مخالف نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی رسیده که قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد میکنم که عبارت (یا اشخاصی که لااقل ۱۵ سال سابقه خدمات دولتی داشته باشند) بعد از دیپلم کامل متوسطه در سطر دوم ماده پنجم علاوه شود- دکتر دادفر
رئیس- آقای دکتر دادفر
دکتر دادفر- آقایان نمایدگان محترم توجه دارند که تعداد کارمندان مجلس شورای ملی طبق ماده ۵ منحصر شدهاست به آن عده‌ای که درسال ۳۶ در مجلس موجود بوده است پس زائد بر آن عده مجلس کارمند و خدمتگزار نخواهد داشت ولی چون عده‌ای بر طبق همین قانون بودجه بازنشسته میشوند و قطعاً یک عده از چاپخانه و روزنامهرسمی و در صورت احتیاج از دستگاه‌های دولتی ممکن است منتقل شوند در این ماده پنجم قید شدهاست که شرط انتقال لااقل داشتن دیپلم کامل متوسطه است بنده پیشنهاد کرده‌ام اضافه شود یا کسانی که لااقل ۱۵ سال سابقه دولتی داشته باشند و تنها داشتن دیپلم کامل متوسطه شرط استخدام نباشد چون ممکن است کارمندانی در دستگاه‌های دولتی باشند که صلاحیتشان بالاتر از داشتن دیپلم باشد شرط دیپلمه بودن را که معمولاً کارمندان در دستگاه‌های دولتی هستند نباشد در هر صورت به اختیار هیئت رئیسه است و در هر مورد هیئت رئیسه در مورد صلاحیت اشخاص تحقیق خواهد کرد و این نظری است که خیال میکنم کارپردازی و هیئت رئیسه هم با این نظر موافق باشند.
رئیس- آقای افخمی
افخمی- موافقم
رئیس- مخالفی نیست رأی گرفته میشود بدین پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد رأی گرفته میشود به ماده پنجم با این اصلاح آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده ششم که حالا ماده پنجم میشود (به شرح زیر خوانده شد)
ماده ششم- مقررات و مواد قانون بودجه سال ۱۳۳۷ مجلس به استثنای ماده دوم عیناً برای سال ۱۳۳۸ قابل اجرا است و صرفهجوییهای بودجه سال ۱۳۳۸ مجلس برای مصرف ساختمان اختصاص خواهد یافت.
رئیس- آقای عمیدینوری
عمیدینوری- نظر مقام محترم ریست مجلس شورای ملی را جلب میکنم به این اصل کلی و نظامنامه‌ای که همیشه قوانین بایستی در حدود عنوان قانون باشد وقتی که در قانون نوشته است قانون بودجه سال ۳۳۷ مجلس شورای ملی بعد هم شش ماده که حالا ۵ ماده شد این قانون ابلاغ و اجرا میشود بنابراین این قانون منحصراً بایستی قانون بودجه سال ۳۷ است و جزئیات تفصیلی سال ۳۷ است و هنوز در سال ۳۸ ریودوژانیرو نیامده که بگوییم کنفرانس بینالمجالس میشود یا قیمتهای دیگر و جشن مشروطیت تعطیل خواهد بود که اینجا ذکر شدهاست یا اقلام دیگر مثل حق انشعاب آن به سازمان آب است که دیگر نباید داده هیچ معنی ندارد که بگوییم عیناً همین بودجه سال ۳۷ مجلس عیناً بر آن سال ۳۸ قابل اجراست این صحیح نیست، بنده موافق هستم مجلس شورای ملی کاری بکند که همیشه اصولی باشد و بتواند دنبال کار اصولیش بماند هیچ عیبی ندارد که همین بودجه را منهای اقلامی که در این بودجه با این کیفیت هست آقایان کارپردازان علیحده تهیه بفرمایید و عنوانش هم این باشد که بودجه سال ۳۸ بعد هم در یک جلسه یک ربعی آقایان موافقت میفرمایید و تصویب میشود یعنی دو بودجه باشد طبق اصول بودجهنویسی بودجه ۳۷ و بودجه ۳۸ و این ارقامی که حقیقی نیست و قبول فرمودند آقای افخمی که اجرا نمیشود و جزء صرفهجویی میآید اینها نباشد چون معنی بودجه این است که همیشه حقیقی باشد ما ایرادمان به بودجه‌های دولتی این بود که چرا اقلامش حقیقی نیست حالا خودمان میآییم یک ارقام غیر حقیقی که مسلماً میدانیم معرفش وجود خاجی ندارد و الان هم اعتراف داریم بگذاریم و بعد بگوییم که صرفهجویی میشود و صرفهجویی هم خرج ساختمان مجلس میشود بنده معتقد هستم که ماده ششم باید حذف بشود به هیچوجه بودجه سال ۳۷ نباید به عنوان بودجه سال ۳۸ تلقی بشود.
دکتر رضایی- بنده پیشنهاد حذفش را دادهام.
عمیدینوری- مخصوصاً اینکه بنده هنوز در یک ابهاماتی در خود بودجه ۳۷ هستم که اگر بگوییم این عیناً در بودجه سال ۳۸ اجرا شود اشکالاتی پیدا میکند بنده یک سؤالی کردم از آقای افخمی که این رقم در صفحه ده اعتبار کمک هزینه قانونی خدمتگذاران جزء دو میلیون و دویست و هفتاد و نه هزار ششصد ریال این شامل دوازده ماه است چیست؟ این شامل دوازده ماه است یا ۶ ماه یا ۸ ماه یا یک ماه اگر شامل دوازده ماه باشد و بگوییم که عیناً شامل سال ۳۸ هم باشد غلط درنمیآید چون سال ۳۸ در دوازه ماه باید این تفاوت بودجه بشود
از فروردین بایستی استفاده بکنند اگر این رقم منطبق با تمام سال ۳۷ باشد جناب آقای افخمی و وارد ۳۸ که شد حقوق در حدود ۲۰۰ نفر از کارمندان از این اعتبار جزء استفاده میکنند هر کدام در حدود بیست یا سی تومان بهشان اضافه میشود اگر این ۲۲۷۹۶۰۰ ریال شامل ۳۷ یعنی ۱۲ ماه باشد و این را ما بگوییم عیناً در سال ۳۸ قابل اجرا است اشکالی نخواهد داشت اما بنده خیال نمیکنم که شامل تمام ۱۲ ماه نباشد ممکن است شامل ۵ ماه یا ۶ ماه باشد آن وقت سال ۳۸ گیر میکنند چون سال ۳۸ دوازده ماه است و دوازده ماه بایستی از اضافات استفاده بکنند و این رقم کم است و کافی نیست این است که حقیقتاً ما نمیتوانیم اقلامی که در سال ۳۷ خرج شده عین آن را در سال ۳۸ پیش میآید که در سال ۳۷ نبوده این خلاف اصل است خلاف اصل بودجهنویسی است اصل در بودجه این است که سال به سال باشد والا یک بودجهای بنویسند و بگویند الیالابد همین بودجه را بدهیم این صحیح نیست این است که بنده خلاف قاعده میدانم و عقیده دارم که ماده ۶ باید حذف بشود یک بودجه ۳۸ دیگری مرقوم بفرمایید که مطابق اصل بودجهنویسی باشد و ما با کمال میل تصویب میکنیم ضمناً بنده یک سؤالی دارم که حضورتان تقدیم میکنم مربوط به سازمان برنامه است.
رئیس- آقای افخمی
افخمی- عرض کنم در نامهای که بنده تقدیم ریاست کردم که بودجه مجلس تقدیم میشود آنجا عرض شده که این بودجه مال سال‌های ۳۷ و ۳۸ است در گزارشی هم که کمیسیون محاسبات به مجلس شورای ملی تقدیم کرده اینطور نوشته است کمیسیون محاسبات مجلس شورای ملی بودجه تفصیلی سال‌های ۳۷ و ۳۸ مجلس شورای ملی را مورد رسیدگی قرارداد بنابراین ملاحظه میفرمایید که این بودجه تنها بودجه سال ۳۷ نیست اما طرح بودجه دو ساله در مجلس سابقه دارد آن دفعه هم به عرض جنابعالی و سایر آقایان رساندم که بودجه‌های سال ۳۴ و ۳۵ را در بهمن سال ۳۴ کارپردازان وقت تقدیم مجلس شورای ملی کرده‌اند. تصویب شدهاست و رویه شده و نمیشود گفت که کار غلطی است حالا هم دیگر مجالی که این بودجه را پس بگیریم و بودجه جدیدی تهیه بکنیم و برای سال ۳۸ تقدیم کنیم نیست خصوصاً که باید بودجه کل کشور هم مطرح بشود و تصور نمیکنم که آقایان وقت، مجالی داشته باشند که بدین اقلام بودجه رسیدگی بکنند اما آن اعتباراتی که ایراد فرمودید که چرا برای سال ۳۸ گماشته میشود بنده این موضوع را عرض کردم این عبارت باید بدین ترتیب اصلاح گردد مثلاً آن رقم جشن مشروطیت را عبارتش اینطور اصلاح میکنیم اعتبار برای انعقاد جشن مشروطیت و کمک به امور خیریه بنابراین اگر ما در سال ۳۸ هم به ملاحظاتی نتوانستیم جشن مشروطیت را منعقد بکنیم میتوانیم اعتبارش را به امور خیریه منتقل کنیم یا جلوی خرید اتومبیل نوشتهایم فقط برای سال ۳۷ بنابراین از این جهت هیچ نگرانی وجود نخواهد داشت و این اقلام صرفهجویی نمیشود و از رقم بودجه سال ۳۸ کم خواهد شد (عمیدینوری- پس یک بودجه دیگری باید باشد نه این بودجه) نکته‌ای که خواستم توجه آقایان را به آن نکته جلب بکنم این است که این بودجه روزنامهرسمی کشور از سال ۳۸ به وزارت دادگستری انتقال پیدا میکند بنابراین تمنی میکنم نسبت به سال ۳۷ این بودجه را تصویب بفرمایید.
رئیس- آقای قناتآبادی
قناتآبادی- بنده موافقم
رئیس- بفرمایید
قناتآبادی- قطع نظر از اینکه بودجه مجلس همانطوری که آقای افخمی فرمودند برای سال‌های ۳۷ و ۳۸ داده شدهاست اصولاً من میخواستم این را عرض بکنم که این یک مطلب بسیار بسیار با اهمیتی نیست که من میبینم سه جلسه است همکاران عزیز ما روی این مطلب این همه پا فشاری میکنند روی ماده شش به خصوص و مفصلاً رویش بحث میکنند که مثل اینکه یک ذنب لایغفری اتفاق میافتد اگر بودجه ۳۷ مجلس شورای ملیمان بودجه سال ۳۸ باشد هیچ نه اصولی به هم من ریزد نه اصلی از بین میرود و نه حقی پامال میشود هیچ طوری نمیشود اصلاً سازمان داخلی مجلس شورای ملی آنقدر نیست که این حرف‌ها روی آن گفته شود این حرف‌ها درباره یک بودجهای است که مربوط به یک کشوری باشد و انواع و اقسام تحولات در بودجه در دخل و خرج پیش بیاید البته به جای خودش محفوظ است و صحیح است البته مجلس شورای ملی از اینکه مجلس شورای ملی است خیلی خیلی مهم است اما از نظر اینکه دویست یا سیصد تا کارمند بیشتر ندارد و حقوق آنها هم معین است منتهی تغییری که ممکن است در سال ۳۸ پیدا بشود پول انشعاب آب است اساساً اگر حساب این جلسات مجلس شورای ملی را از نظر قیمتی که برای ملت ایران تمام میشود بکنید آن وقت بدین نتیجه خواهیم رسید که اینقدرها هم این مطلب از نظر مادی اهمیت ندارد که ما سه جلسه وقت بگیریم برای اینکه سال دیگر اگر بخواهید پول انشعات آب را ندهید یک بودجه دیگری بیاورید بنده میخواهم بگویم که هیچ اشکالی ندارد که این بودجه برای سال ۳۸ هم باشد (صحیح است)
رئیس- آقای دکتر رضایی
دکتر رضایی- بنده از آنجایی که قبلاً در مورد این مطلب عرایضی حضور آقایان رسانیده بودم فعلاً بسیار بسیار مختصر میخواهم خدمت نمایندگان محترم عرض کنم که این تصور را بفرمایند که اگر دولت لایحه بودجهای را تقدیم مجلس شورای ملی بکند به عنوان لایحه بودجه سال ۳۸ و بعد در همان بودجه یک ماده‌ای بگذارد که این بودجه برای سال ۳۹ قابل اجرا است آقایان چه خواهند گفت اصل به عقیده بنده مهم است فرمایشات آقای قناتآبادی صحیح است ممکن است مقدار بودجه زیاد نباشد ولی اگر ما اینجا راجع به این مطلب صحبت میکنیم (قناتآبادی- این اصلاً با بودجه دولت قابل مقایسه نیست) (زنگ رئیس)
رئیس- بین الاثنین صحبت نکنید بفرمایید.
دکتر رضایی- اگر جناب آقای قناتآبادی روی بودجه مجلس صحبت میکنیم روی اعتقاد به یک اصلی است و مبلغش مورد توجه ما نیست به این دلیل است که بنده پیشنهاد حذف ماده شش را دادهام و روی اعتقاد به این اصل خواستم این عرایضی را خدمت آقایان بکنم به عقیده بنده برای رعایت اصول جناب آقای افخمی صلاح در این است که ما یک بودجه جداگانه بدون اینکه زیاد وقت صرف بشود بیاوریم و در عرض یک ربع تصویب بشود بدون اینکه اصل را از بین ببریم. (صحیح است)
رئیس- دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته است یک پیشنهادی از آقای دکتر رضایی رسیده که قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد مینمایم ماده ششم از لایحه بودجه حذف شود- دکتر قاسم رضایی
رئیس- آقای دکتر رضایی
دکتر رضایی- عرایضم را قبلاً به عرض آقایان رساندهام و به عقیده بنده باید ماده ۶ حذف شود.
(بعضی از نمایندگان پس گرفتند)
رئیس- پس گرفتید؟
دکتر رضایی- پس نگرفتم توضیح دیگری ندارم.
رئیس- توضیح را قبل از اینکه پیشنهاد قرائت بشود دادید پیشنهاد حذف کرده‌اید پیشنهاد حذف در حکم پیشنهاد تجزیه است حالا رأی میگیریم به خود ماده اگر تصویب نشد پیشنهاد شما تصویب شده است رأی گرفته میشود به ماده ۶ آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد یک ماده‌ای است به عنوان قانون بودجه روزنامه رسمی در آنجا آن را به عنوان ماده اول گذاشتهاند حالا که به بودجه مجلس اضافه میشود به عنوان ماده هفتم تلقی میشود. ماده هفتم همین بودجه خواهد بود بنابراین به جای آن ماده اول ماده ۷ قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده هفتم- برای حقوق و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۳۷ اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی مبلغ چهارمیلیونونهصدوشانزده هزار ویکصدوشصت ریال (۴۹۱۶۱۶۰) مطابق فقرات ۱ و ۲ صورت مشروح ضمیمه اعتبار به کارپردازی مجلس داده میشود.
تبصره ۱- ماده سوم بودجه سال ۳۴ مجلس شورای ملی مربوط به درج آگهی‌های دولتی در روزنامه رسمی کشور تقوت خود باقی است.
تبصره ۲- به کار پردازی مجلس شورای ملی اجازه داده میشود مبلغ پنج میلیون ریال درآمد پیشبینی شده روزنامه رسمی کشور را وصول و پس از کسر طلب خود از آن اداره تتمه را به خزانه کشور ایصال دارد.
تبصره ۳- روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی از آغاز سال ۱۳۳۸ با توجه آن به وزارت دادگستری منتقل میگردد و کارپردازی موظف به اجرای آن است.
تبصره ۴- از کارکنان فعلی اداره روزنامهرسمی فقط سه نفر که مورد احتیاج هستند به تشخیص هیئت رئیسه مجلس باقی مانده و بقیه به وزارت دادگستری انتقال مییابند و حقوق و مزایای آنان در مورد کارمندان کماکان طبق مقررات و قوانین استخدامی و بازنشستگی کارمندان مجلس شورای ملی تثبیت و به موقع اجرا گذارده خواهد شد و وزارت دادگستری مکلف است کلیه سوابق خدمت و حقوق و مزایایی که کارمندان. خدمتگزاران جزء و کارگران اداره روزنامهرسمی دریافت میدارند در بودجه هر سال منظور و پرداخت نمایند.
رئیس- با آن رأیی که مجلس داد راجع به انتقال اعضا روزنامهرسمی دیگر این سه نفر که در اول تبصره ۴ این ماده قید شده موردندارد و باید همانطور که تصویب شد اصلاح شود. آقای افخمی
افخمی- بنده تقاضا دارم این ماده را به عنوان ماده ششم تلقی بفرمایید و بعد ماده ۷ را اینجور اصلاح بکنیم که مقررات مواد بودجه سال ۳۷ مجلس به استثنای مواد دو و شش برای اینکه وقتی که روزنامهرسمی کشور در اول سال ۳۸ به وزارت دادگستری منتقل میشود دیگر احتیاجی بهش نخواهد بود و ضمناً این جلسه سه نفر به موجب آن رأیی
که آقایان دادند به نظر بنده باقی ماندنش ضرورتی ندارد و باید سه نفرش را حذف کنند (صحیح است)
رئیس- نسبت به این ماه مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته میشود این ماده که ماده ششم خواهد بود آقایانی که موافقند قیام فرمایند البته با اصلاحاتی که به عمل آمد (اکثر نمایندگان برخاستند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است آقای دکتر بینا
دکتر بینا- با اینکه بعضی آقایان عقیده دارند که راجع به بودجه کم مجلس نبایستی دو یا سه جلسه وقت مجلس شورای ملی گرفته بشود بنده مخالفم برای اینکه با این وقت و با این رسیدگی ما نشان دادیم که برای کار خودمان چقدر دقت میکنیم تا در کارهای دیگر هم بتوانیم دقیق بشویم و این جواب دندانشکنی است برای آنهایی که میخواهند بگویند در مملکت خودشان آزادی هست و در اینجاها زیاد صحبت نمیشود که ما در تمام کارها غور میکنیم در تمام کارها صحبت میکنیم هر جا ایرادی هست ایراد میگیریم و آزادانه تنقید میکنیم و همین برای دقت کار ما کافی است اما راجع به کار و اساس بودجه مجلس شورای ملی در اینجا زیاد صحبت شد و شاید همکاران محترم آقایان کارپردازها تصور کردند که منظوری بود و از این صحبتها ناراحت شدند که چرا زیاد صجبت میشود بنده خواستم عرض بکنم که کارپردازها زحمت کشیدهاند اداره محاسبات زحمت کشیده است تمام ادارات مجلس به خصوص اداره قوانین اداره تندنویسی، اداره کمیسیون‌ها، اداره بازرسی، اداره دفتر و دبیرخانه کارگزینی و ملزومات و مطبوعات و سایر ادارات دیگر مجلس کاملاً وظایف خودشان را انجام داده‌اند و میتوانیم بگوییم واقعاً ادارات مجلس را به عنوان نمونه نمیتوان در سازمان‌های مملکتی اسم برد و همه طرف توجه هستند و بنده از طرف خود و همکاران عزیزم از کار ادارات مجلس اظهار تشکر میکنم. (احسنت، صحیح است)
رئیس- دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته رأی گرفته میشود به تمام آقایانی که موافقند ورقه سفید بدهند. (اسامی آقایان نمایندگان به وسیله آقای سلطانی (منشی) به شرح زیر اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: احمد مهران- قوام- دکتر بینا- عماد تربتی- خرازی- مهندس اردبیلی- موسوی- قناتآبادی- باقر نوشهری- شادمان- مشار- مهندس هدایت- اکبر افخمی- طباطبایی قمی- دکتر وکیل- دکتر حسن افشار- پردلی- دکتر عدل- هدی- دکتر امین- علامه وحیدی- بیات ماکو- رامبد- ابتهاج- پناهی- مهندس شیبانی- دکتر دیبا- رستم امیر بختیار- سراج حجازی- دولتآبادی- شیبانی- ارباب- دکتر جهانشاهی- دولتشاهی- دکتر رضایی- فخر طباطبایی- مهندس بهبودی- یارافشار- دکتر امیر حکمت- توماج- دکتر امیر نیرومند- قبادیان- کدیور- اصلان افشار- مهندس فیروز-شادلو- دکتر ضیایی- دکتر اسدی- مشایخی- دشتی- صدرزاده- خلعتبری- فرود-حکیمی- عمیدینوری- مجید ابراهیمی- عامری- نصیری- دکتر آهی- دکتر عمید- دکتر پیرنیا- استخر- مهندس دهستانی- دکتر دادفر- سلطانی- بهبهانی- فضایلی.
(آرا مأخوذه شماره شده ۶۰ ورقه سفید موافق شمرده شد)
رئیس- بودجه ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ مجلس شورای ملی به تصویب رسید.
اسامی موافقین- آقایان: استخر- احمدمهران- موسوی- مهندس فیروز- کاظم شیبانی- عماد تربتی- مهندس اردبیلی- قناتآبادی- مشار- مهندس هدایت- دکتر امین- دولتشاهی- مهندس دهستانی- دکتر دادفر- مهندس سلطانی- هدی- احمد طباطبایی- رامبد- مهندس بهبودی- دکتر دیبا- مشایخی- دکتر جهانشاهی- علامه وحیدی- ارباب- دکتر اسدی- دشتی- دکتر امیر اصلان افشار- خلعتبری- حکیمی- دکتر آهی- بیات ماکو- ابتهاج- یار افشار- نصیری- سراج حجازی- دکتر بینا- دکتر ضیایی- امیر بختیار- دکتر عدل- دولتآبادی- دکتر وکیل- توماج- فخر طباطبایی- دکتر امیر حکمت- قبادیان- کدیور- شاملو- امانالله عامری- دکتر امیر نیرومند- مجید ابراهیمی.
۴- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای موسوی
رئیس- آقای موسوی
موسوی- سؤالی است از وزارت کشور که تقدیم میکنم.
۵- طرح و تصویب لایحه اصلاحی مجلس سنا راجع به آزادی مشروط زندانیان
رئیس- لایحه‌ای راجع به آزادی مشروط زندانیان که به مجلس سنا فرستاده بودیم با یک اصلاحات کوچکی برگرداندهاند و در کمیسیون دادگستری هم آن اصلاحات را تصویب کرده‌اند حالا گزارش آن مطرح است و قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون دادگستری با حضور آقای معاون وزارت دادگستری لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به آزادی مشروط زندانیان رسیدگی و اصلاحات مجلس سنا را عیناً تأیید و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد:
ماده واحده- هرکس که برای مرتبه اول به علت ارتکاب جنحه یا جنایت به مجازات حبس محکوم شده و در مورد جنحه نصف (لااقل سه ماه حبس) و در مورد جنایت دو ثلث از مدت مجازات را گذرانده باشد ممکن است به حکم دادگاه صادر کنده دادنامه قطعی محکومیت در صورت وجود شرایط زیر از آزادی مشروط استفاده نمایند:
۱- هر گاه در مدت اجراء مجازات مستمراً حسن اخلاق نشان داده باشد.
۲- هرگاه از اوضاع و احوال محکوم پیشبینی شود که پس از آزادی دیگر مرتکب جرمی نخواهد شد.
۳- هر گاه تا آنجا که میتوان از او انتظار داشت ضرر و زیانی که مورد حکم دادگاه با موافقت مدعی خصوصی واقع شده پرداخته باشد یا قرار پرداخت آن را بدهد.
تبصره ۱- محکومین به حبس دائم پس از گذراندن دوازده سال حبس ممکن است از آزادی مشروط استفاده نمایند.
تبصره ۲- صدور حکم آزادی مشروط منوط است به پیشنهاد دادیار ناظر زندان و موافقت دادستان دادگاه صادر کننده حکم و در صورت نبودن دادیار به پیشنهاد دادستان در پیشنهاد مزبور باید وجود شرایط بالا تصریح شده باشد در این مورد نظریاتی که انجمن حمایت زندانیان بدهد مورد توجه دادیار دادستان قرار خواهد گرفت.
تبصره ۳- صدور حکم آزادی مشروط کسانی که طبق احکام قطعی دادگاهای نظامی محکومیت حاصل مینمایند منوط است پیشنهاد دادستان دادگاه صادر کننده حکم محکومیت و موافقت دادستان ارتش و صدور حکم از دادگاه صادر کننده حکم قطعی درصورتی که دادگاه نظامی صادر کننده حکم قطعی منحل شده یا بشود صدور حکم آزادی مشروط منوط پیشنهاد دادستان ارتش و صدور حکم از یکی از شعب دادگاه تجدیدنظر ساز متنی و دائمی دادرسی ارتش با رعایت مقررات این قانون خواهد بود.
تبصره ۴- مدت آزادی مشروط اصولاً شامل بقیه مدت مجازات خواهد بود ولی دادگاه میتواند مدت آن را تغییر دهد و در هر حال کمتر از یک سال و زیادتر از پنج سال نخواهد بود جز در مواردی که بقیه مدت کمتر از یک سال باشد که در آن صورت مدت آزادی مشروط معادل بقیه مدت حبس خواهد بود و در مورد حبس دائم مدت آزادی مشروط پنج سال خواهد بود.
تبصره ۵- دادگاه صادر کننده حکم آزادی مشروط میتواند به پیشنهاد دادیار ناظر زندان و تقاضای دادستان برای مدت آزادی مشروط در ضمن حکم خود محدودیت‌هایی از قبیل اقامت در محل معین و خدمت در مؤسسات خیریه و یا صنعتی یا فلاحتی یا نزد کارفرمای معین را مقرر بدارند.
تبصره ۶- چنانچه در مدت آزادی مشروط آزاد شده مرتکب جنحه یا جنایت شود با وجود اخطار رسمیدادگاه صادر کننده حکم آزادی مشروط تکرار در نقض محدودیت‌هایی که طبق تبصره ۴ مقرر گردیده بنماید و یا به هر طریق دیگری شایسته نبودن مشارالیه برای اعتمادی که به او شدهاست ثابت شود دادگاه به تقاضای دادستان مربوط حکم به بازگشت او به زندان برای اجرا بقیه مدت مجازات خواهد داد مدتی که در آزادی مشروط گذشته جزء مدت محکومیت محسوب نخواهد شد.
تبصره ۷- هر گاه آزاد شده در تمام مدت آزادی مشروط مستمراً از خود حسن اخلاق و رفتار نشان دهد آزادی او واقعی خواهد شد و محکومین به حبس دائم پس از انقضاء مدت آزادی مشروط که زائد بر پنج سال نخواهد بود آزاد خواهد شد.
تبصره ۸- در مواردی که مجازات حبس توأم با غرامت باشد دادگاه وقتی حکم آزادی مشروط را میدهد که محکوم علیه غرامت را پرداخته یا قراردادی برای پرداخت آن به دادستان داده باشد.
تبصره ۹- وزارت دادگستری و وزارت جنگ مأمور اجرای این قانون میباشند. مخبر کمیسیون دادگستری. عمیدینوری
رئیس- به طوری که گفتم این لایحه از سنا برگشته اصلاحاتی هم که شده در کمیسون دادگستری تصویب شده مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) بنابراین باید رأی گرفت، بدین اصلاحاتی که شده آقایانی که با این اصلاحات و گزارش موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به دولت ابلاغ میشود. از فردا بودجه دستور است و البته مطابق آییننامه جلسات ۵ ساعت متوالی خواهد بود.
صدرزاده- نامنویسی شدهاست یا باید بشود؟
رئیس- یک قسمت شدهاست و یک قسمت هم مانعی ندارد که ثبت نام شود.
۶- مذاکره در طرح پیشنهادی راجع به اجازه اجرای موقت لایحه سازمان و وزارتخانه‌ها
رئیس- طرحی که در جلسه گذشته آقایان داده‌اند که لایحه سازمان وزارتخانه‌ها با قید دو فوریت مطرح بشود در
فوریت هم رأی داده شده است و حالا باید مورد بحث قرار بگیرد ولی در برگ موافق و مخالف کسی اسم نویسی نکرده است اصل طرح خوانده میشود بعد هم اگر کسی بخواهد در اصل لایحه سازمان صحبت بکند مانعی ندارد.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
چون بهبود امور اداری و جریان صحیح کارها بدون وجود سازمان مرتبی ممکن نیست و چون بررسی و تنقیح لایحه سازمان وزارتخانه‌ها در کمیسیون خاص و تصویب آن بدون آزمایش قبلی ممکن است عملاً تولید اشکالات عدیده نماید امضاکنندگان زیر پیشنهاد مینماییم که سازمان پیشنهادی دولت ضمن لایحه سازمان وزارتخانه‌ها مدت دو سال به صورت آزمایش به مرحله اجرا و عمل گذاشته شود و سپس لایحه قطعی سازمان وزارتخانه‌ها با استفاده از تجارب حاصله به مجلسین تقدیم گردد و لذا طرح و تصویب ماده واحده ذیل را با قید دو فوریت تمنی داریم:
ماده واحده – به دولت اجازه داده میشود سازمان پیشنهادی وزارتخانه‌ها را که ضمن لایحه ۲۱۷۶۱ تقدیم و به کمیسیون مخصوص برای رسیدگی ارجاع شده در حدود بودجه‌های مصوب به منظور آزمایش به موقع اجرا گذارده و منتهی در ظرف مدت دو سال از تاریخ تصویب این قانون لایحه قطعی آن را به مجلس شورای ملی تقدیم دارد.
دولتآبادی- دکتر دادفر- صفاری- بوربور- سرتیپ توماج- هدی- حشمتی- باقر بوشهری- خرازی- فلیکس آقایان- دکتر رضایی- مشار- بهادری- صارمی- دکتر عدل- کاظم شیبانی- مهندس اردبیلی- غلامحسین ابتهاج- عامری- دکتر مشیر- فاطمی.
رئیس – آقای فرود اجازه خواسته‌اند ماده واحده مطرح است در اطراف آن صحبتی دارید بفرمایید.
دکتر جهانشاهی – اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس – شاید میخواهید مطابق تبصره ۱۰۴ بفرمایید؟
دکتر جهانشاهی- بله قربان خود لایحه باید مطرح بشود طرح پیشنهادی غیر از این است.
رئیس – طرح که نمیتواند مخالف آییننامه باشد آییننامه میگوید که باید تمام مواد لایحه مورد شور قرار بگیرد و نمیشود به عنوان ماده واحده یک لایحه‌ای که مواد مختلفی دارد مطرح شود البته در اصل لایحه سازمان هر کسی که بخواهد میتواند صحبت بکند. آقای فرود بفرمایید.
فرود- بنده بسیار متأسفم که آماده نبودم راجع به سازمان صحبت کنم و حال اینکه کمال علاقه را داشتم که بنده در سازمان صحبت به کنم این است که کاملاً آماده نیستم ولی امروز چون این مطلب مطرح است تا آن اندازه که ذهن بنده کمک بکند صحبت میکنم و در اینباره بحث میکنم این مطلب مسلم است که هر مؤسسه‌ای هر قدر کوچک باشد باید در تحت سازمانی اداره بشود البته این کار مملکت در درجه اول اهمیت قرار دارد و باید مملکت مسلماً سازمان مرتب و منظم داشته باشد که به دلخواه اشخاص همیشه تغییر نکند و عقیده بنده این است که نظر دولت از تقدیم لایحه سازمان به مجلس شورای ملی همین بوده است که دیگر این سازمان دستخوش تغییراتی که مطابق سلیقه اشخاص است نشود البته این کار موجب کمال تقدیر است که این دولت موفق شده است این کار را بکند این را بنده سابقه دارم در دوره ۱۴ حتی مسئله تهیه و تدوین سازمان وزارتخانه‌ها در مجلس مطرح بود و حتی قانون هم گذشته است ولی با نهایت تأسف وزارتخانه‌ها موضوع قانون را انجام ندادند آنچه که بنده به خاطر دارم فقط و فقط وزارت بهداری انجام داد و سازمانش را به مجلس تقدیم کرد و وزارت دادگستری هم که البته همیشه طبق قانون تشکیلات خودش را دارد و کارش منظم است و از این بابت هم عرضی ندارم اما یک مطلبی که جناب آقای نخست وزیر من میخواهم حضورتان عرض کنم اینست که به عقیده بنده بهتر بود که بعد از انجام این نظریاتی که خودتان داشتید و اعلیحضرت همایونی هم مکرر اشاره فرمودند که کار مردم به مردم واگذار شود بعد سازمان برای ادارات داده شود چون الان یک قسمت از این وزارتخانه‌ها کاری که انجام میدهند برای آن سازمانی نوشته شده است ک کار مردم است و خیال میکنم بهتر بود این سازمان بعد از انجام این برنامه‌ای که خودتان هم مکرر فرموده‌اید و اعلیحضرت همایونی هم نهایت علاقه را داشته‌اند و فرموده‌اند این سازمان مطرح میشد یک مطلبی که بنده استدعا دارم آقایان توجه بفرمایند این است که تا قبل از شهریور ۱۳۲۰ تمام وزارتخانه‌های ما سازمان داشت و کار مملکت هم خوب پیش میرفت با اینکه این کادر تحصیلکرده‌ای که امروز مملکت دارد و این افرادی که امروز مملکت دارد آن روز نبود و همه این اشخاص تحصیل کرده این آقایان وزرا که بیشترشان در اینجا تشریف دارند در آن تاریخ در اروپا تحصیل میکردند و اعزام این آقایان معلمین به اروپا در اثر فکر و توجه اعلیحضرت رضاشاه بود در آن تاریخ متأسفانه آماده برای کار نبودند یعنی یک عده‌ای تحصیلاتشان تمام نشده بود و مراجعت نکرده بودند و یک عده‌ای هم که مراجعت کرده بودند خیلی جوان بودند که به تدریج بایستی وارد کار میشدند ولی با تمام این تفاصیل که عرض کردم این کادر فعلی از هر جهت نبود با وجود این کار مملکت ما اداره میشد و پیش میرفت و تصدیق هم بفرمایید که مملکت ما صاحب هیچ هیچ نبود حتی در هر نطقه و گوشه مملکت ساز ناجور ناموافقی همیشه زده میشد با وجود این مملکت ما در اثر مساعی و توجه شخص اعلحضرت رضاشاه و آن سازمانی که بود ترقیات شگفتی البته به تناسب اوضاع آن روز خودمان کردیم البته نمیخواهم مقایسه بکنیم با سایر ممالک ولی به تناسب اوضاع آن روزمان پیش میرفت و رفت و من حتی شخصاً معتقدم که اگر این کادر فنی و علمی که امروز مملکت دارد در کودتای ۱۲۹۹ بود من عقیده‌ام این است که مملکت ما به مراتب بیشتر ترقی میکرد و بالا میرفت و شاید ما آن ترقیاتی را میکردیم که ضربالمثل است و میگویند ژاپنی‌ها در مدت بسیار کوتاهی کردند متأسفانه این کار را ما نداشتیم حتی ما طبیب نداشتیم ما طبیب فرنگ رفتهمان بسیار بسیار عدهشان محدود و معدود بوده و همان اطبای قدیم و اطبای مجاز بودند و مهندس هیچ نداشتیم من خودم یادم میآید در یک سفری که افتخار همسفری داشتم یعنی جزء سوئیت اعلیحضرت رضاشاه بودم اعلیحضرت فقید در خوزستان بسیار تأسف میخوردند که چرا ما مهندس نداریم که این کارهای مقاطعه کاری که ما داریم خود اینها بکنند و این پول در مملکت خود ما بماند و به آنها پرداخته بشود تمام مقاطعه کارانی که راه آهن را میساختند اگر خاطر آقایان باشد در سال‌های اول تمام خارجی بودند بدون استثناء و این حقیقت برای اعلیحضرت رضا شاه دیدم ناراحتکننده بود که پایشان را روزی زمین میکوبیدند و اظهار تأسف میکردند اما حالا الحمدالله میبینید که راه آهن ما را مهندسین ایرانی میسازند در سایر وزارتخانه‌های خودمان که کارهای فنی دارند مهندسین ایرانی داریم که اغلب فنی هستند تحصیلات عالیه دارند و این موجب کمال خوشوقتی است از ان تاریخ ما هیچ نداشتیم اما یک مطلب را میخواهم عرض کنم که این اوضاع در هم ریخته بعد از شهریور ۱۷ همهاش را نبایستی نتیجه این دانست که مملکت سازمان نداشت یا مملکت ما به سازمان آشنا نبود این طور نبود بنده شخصاً اطلاع دارم و علم دارم و این مطلب را از روی علم عرض میکنم که بعد از شهریور ۱۳۲۰ آن عده‌ای که درصدد خرابکاری و از بین بردن اوضاع مملکت ما بودند اینها فقط همان عده‌ای نبودند که در خیابان‌ها شعار میدادند که ایران حریم فلان مملکت است یا باید نفت را داد به فلان مملکت بلکه بنده علم دارم که یک عده‌ای از اینها به نام قاضی وارد وزارت دادگستری شده بودند یک عده به نام مستخدم در وزارت دارایی وارد شده بودند و همینطور در سایر وزارتخانه‌ها و اینها مأمور بودند که خرابکاری بکنند در وزارت دادگستری رشوه میگرفتند پولش را به صندوق حزب میدادند که هم حزب را کمک بکنند و هم وزارت دادگستری را بدنام بکنند بگویند این چه وزارت دادگستری است که همه دزدند و تمام احکام خلاف اصول و حق صادر میکند و اگر خاطرتان باشد به این منظر خودشان هم تقریباً رسیده بودند کما اینکه بسیار حمله میشد به وزارت دادگستری ما همینطور در وزارت دارایی اینها رسوخ کردند از اشخاصی که بایستی مالیات‌های عمده میگرفتند پولی میگرفتند پول در صندوق حزبی میدادند و وزارت دارایی را هم متهم میکردند که این چه وزارت دارایی است که تمام رشوه میگیرند و مالیاتدهندگان بزرگ را معاف میکنند فقط و فقط قصد بدنام کردن دستگاه دولت و سوا کردن مردم را از دولت داشتند و با نهایت تأسف باید عرض کنم که تا اندازه‌ای هم نتیجه گرفتند و سازمان‌هایی که ما داشتیم به هم زدند و مردم را نسبت به دستگاه دولت بدبین کردند و این بدبختی بود و من شخصاً الان هم عقیده‌ام بر این است که هستند از این اشخاص در دستگاه‌های دولتی که مشغول ادامه همان رویه هستند البته پیدا کردن اینها بنده تصدیق میکنم کار مشکلی است کار اسانی نیست برای اینکه اینها از پاپ هم کاتولیکتر شدند صدای زنده باد زنده باد اینها هم نسبت به شخص اول مملکت و هم نسبت به آقای نخست وزیر بیش از دیگران است ولی هستند و خودشان را در این لباس مخفی کرده‌اند بنده چندی قبل که در مجلس صحبت رشوه بود این مطلب را عرض کردم و حالا هم چون موضوع سازمان مطرح است عرض میکنم و استدعا میکنم این را توجه بفرمایید و عقیده دارم جز این راه راه دیگری هم مقدور نیست در کمیسیون بودجه هم که آقای نخست وزیر تشریف داشتند این مطلب را به عرضشان رساندم و حالا هم عرض میکنم توجه بفرمایید البته سازمان بسیار چیز خوبی است ولی آن کسی که مجری این سازمان است بایستی نسبت به مملکتش نسبت به مردمش نسبت به مقدساتش نسبت به مذهبش بالاخره نسبت به افراد مملکت علاقمند باشد اگر یک آدم خائن و جانی را در یک اداره‌ای هر قدر سازمانش خوب و مرتب باشد به دستش بسپارید استفاده‌ای از این آدم نمیکنید (صحیح است) این است که بنده تقاضایم بر این است که به افرادی که بایستی اجرای این سازمان را بکنند بیشتر توجه بشود خوب حالا این مطلب پیش میآید که ما چطور بفهمیم که فلان عضو واقعاً اجرای وظیفه نمیکند یا اینکه دارد خیانت میکند.
من شخصاً عقیده‌ام بر این است چون من شخصاً قسمت عمده عمرم در خدمت دولت گذشته است و بسیار متأسفم که آقایانی که وزیر هستند در آن تاریخ که بنده وارد خدمت بودم در خدمات دولتی تشریف نداشتند (نخست وزیر- سنشان اجازه نمیداد)
ولی آقایان وزرای سابق میدانند که من از اعضایی بودم که مورد توجه دولت بوده و در ردیف اعضای درجه اول این کشور بودم ما هم کار کردیم و کارمان بسیار مرتب بود به این مملکت هم خدمت کردیم و حالا بنده در نتیجه این تجربیاتی که شخصاً دارم به این مطلب برخورده‌ام بنده نگاه میکردم میدیدم یک نفر تقاضای مشروعی کرده است در آن قسمتی که بنده متصدیش بوده‌ام وقتی میدیدم این تقاضای مشروع را بیخود دو سه روز یک کارمندی نگاه داشته‌اند فوراً رسیدگی میکردم اگر میدیدم غفلت کرد و دستش را میگرفتم بیرون میکردم حالا صحبت جواز ورود پروانه وجود ندارد ولی در موقع جنگ بود مرحوم فروغی از من خواستند که متصدی این قسمت به شوم و آقایان میدانند که این قسمت در زمان جنگ خیلی حساس بود زیرا متفقین تقاضا میکردند که مأمور عالیرتبه درستکاری مأمور این کار باشد تا به امضای او جنس وارد این مملکت بشود بنده وقتی متصدی این کار شدم فرض بفرمایید یک شخص تاجری تقاضای ده میلیون تومان برای وارد کردن شکر کرده بود بنده متصدی آن اداره بودم و افتخار همکاری با جناب آقای خرازی داشتم شاید شاهد باشند این عرایضی که میکنم متصدی اداره آمد پیش من گفت آقا این شخص ده میلیون تومان میخواهد جنس وارد بکند گفتم بله گفت آخر از این ده میلیون تومان شما خیال میکنید چقدر منفعت میبرد میگفتم باید منفعت ببرد مگر میخواهید ده میلیون تومان تقاضا بکند شکر وارد بشود و بعد دو میلیون تومان ضرر بکند گفت آخر شما میگویید ما همینطور اینها را بدهیم گفتم چکار میخواهید بکنید گفت آخر ما یک مطالعه‌ای باید بکنیم این آقای خرازی شاهدند اگر آقایان بازرگانان هم باشند در این مجلس میتوانند شهادت بدهند اگر هم در اینجا نیستند میتوانید در خارج از آنها سؤال بفرمایید هر کس تقاضای پروانه ورود میکرد باید بعد از ۲۴ ساعت پروانه ورود به دستش برسد این را اینجا عرض میکنم که تمام بازرگان مملکت و تهران میدانند که آنچه من عرض میکنم صحیح عرض میکنم وقتی که یک بازرگانی میآمد امروز که تقاضای پروانه ورود میکرد بدون اینکه مراجعه بکند بدون اینکه واسطه بفرستد بدون این دلال بفرستد بعد از ۲۴ ساعت پروانه ورودش به دستش میرسد دیگر مجبور نبود رشوه بدهد چرا رشوه بدهد آقای خرازی مگر این طور نبود؟ (خرازی – خیر) مگر اینطور نبود که بازرگانان شاگردهای تجارتخانهشان را میفرستادند و پروانه میگرفتند آقای بیات شما رئیس بازرسی وزارت بازرگانی بودید مگر غیر از این بود (بیات ماکو- صحیح است) بنده میخواهم بدانم اگر بنده کاری داشته باشم در یک وزارتخانه‌ای با یک شخصی و این آقای مجبور باشد که جواب من را فوری بدهد آخر مگر من دیوانه شده‌ام که بروم رشوه بدهم بنابراین بنده معتقدم بایستی کار هر کس همانطور که خودم این کار را کرده‌ام اجرا بشود بنده اگر این مطلب را اینجا عرض میکنم مطالبی که به اصطلاح غیرعملی باشد عرض نمیکنم من در پست خودم کار هر کس را اجرا کردم درست است آقای خرازی (خرازی – صحیح است) هر کس پروانه میخواست معلوم بود پیش کی باید برود اگر یک عضوی تأخیر میکرد معلوم بود این عضو فلان آدم بود است تا بتوانیم از او مؤاخذه بکنیم باید این مطلب جداً طرف توجه قرار بگیرد که من که یک تقاضایی میکنم و این تقاضای من به یک وزارتخانه‌ای پیک اداره‌ای میرود آنجا باید معلوم باشد که شخص حسن یا حسین مسئول است که در کار من تصمیم بگیرد و انجام بدهد اگر نمیتواند انجام بدهد بگوید به موجب فلان قانون و به موجب فلان مقررات نمیشود انجام داد و باید در ظرف مدتی که عرفاً البته برای اقدام آن کار وقت لازم است این کار انجام بگیرد یک کاری هست که در ظرف مدت ۲۴ ساعت انجام میگیرد ممکن است یک کاری پنج روز احتیاج به مطالعه داشته باشد ممکن است ده روز احتیاج به مطالعه داشته باشد عرفاً باید دید که این کار چند روز احتیاج به انجام دارد و مثلاً باید در ظرف ۱۰ روز انجام بگیرد و اگر نگرفت بایستی تردید نفرمایید که این آقا میخواهد با صاحب کار تماس پیدا بکند شما در ممالک خارجه تشریف برده‌اید دیده‌اید شما اصلاً پیش رؤسای ادارات نمی‌روید یک گیشه‌ای هست که میروید تقاضایتان را میدهید و بعد در موعد مقرر میروید جواب میگیرید بنده خودم در خارج بودم چون مریض شدم احتیاج پیدا کردم به اینکه مدت گذرنامه‌ام تمدید بشود به اداره پلیس مراجعه کردم اداره پلیس نمره داد اطاق‌ها و کابین‌ها معلوم است نمره بنده که روشن شد به آن محل مراجعه کردم معلوم شد در آنجا نمیشود کار مرا انجام بدهد باید ببرند بنویسد اجازه بگیرد و به بنده گفت و از بنده یک فرانک یا دو فرانک گرفت در حضور من تلفن کرد و جواب گرفت و فوری کار مرا انجام داد و من از آنجا آمدم بیرون الان در وزارتخانه‌های ما ارباب رجوع تشریف میبرند چای میخورند قهوه میخورند کمیسیون دارند این ترتیب کار نیست سازمان به این مطلب خاتمه نمیدهد (صحیح است) بسیار خوب شما سازمان دارید ولی بنده خدمت جناب آقای رئیس فلان اداره شرفیاب میشوم دوتایی پای خودمان را روی یک پا میاندازیم قهوه میخوریم و صحبت میکنیم و ساز من هم هست و مردم پشت در میمانند از سازمان چه نتیجه‌ای باید گرفت؟ نتیجه انجام کار مردم است آن نتیجه باید منظور نظر باشد مادام که این مطلب مورد توجه قرار نگیرد به عقیده بنده از سازمان هم نتیجه گرفته نمیشود همین الان هم که سازمان نداریم بنده فرض بفرمایید وزارت دادگستری را عرض میکنم کار بنده به فلان شعبه ارجاع میشود معلوم است که رئیس شعبه ۵ دادگاه شهرستان مسئول انجام کار من است من میفهمم کار من دست کیست و باید کی انجام بدهد در وزارتخانه‌ها هم باید همینطور باشد کار هر کس معلوم باشد چیست مسئول کیست الان جنابعالی در اطاق وارد میشوید میبینید ۵ نفر نشسته‌اند دارند مباحثه میکنند کاغذ من از این میز به آن میز و از آن میز به این میز میرود کسی مسئول انجام کار نیست و معلوم نیست کی باید تصمیم بگیرد آن یکی میگوید که به من مراجعه نشده است بنده نمیخواهم یک مطلبی که اذهان را مشوش بکند اینجا عرض کنم ولی خدا را شاهد میگیرم بیریا عرض میکنم به موجب اطلاعی که دارم عرض میکنم اگر عدم رضایتی هست که به عقیده من هم هست از سوی اداره کارهای دولتی است (صحیح است) همه چیز را میشود تحمل کرد ولی اهانت را نمیشود تحمل کرد آقا کار بنده به یکی مراجعه میشد دلش بخواهد انجام میدهد دلش نخواهد انجام نمیدهد دلش میخواهد سمبل میکند دلش نمیخواهد نمیکند دلش میخواهد انجام نمیدهد دلش میخواهد بنده را در اطاق میپذیرد دلش نمیخواهد نمیپذیرد دلش میخواهد به پیشخدمت میگوید مرا از اطاق بیرون بکند دلش نمیخواهد نمیکند در واقع مطلب بسته به وجود شخص است که متصدی کار است اگر آدم انسانی باشد آدم درستی باشد آدم پاکدامنی باشد زود مرا راه میاندازد اگر از آن آدم‌هایی باشد که با آن لباس آمده پشت میز نشسته ولی قصدش خیانت به مملکت است منتهی وظیفهاش این نبوده که در خیابان شعار بدهد و بگوید نفت را بدهید به شوری آن وقت این کار مرا راه نمیاندازد (دکتر بینا- اینها که کارشان خوب است) این است که عرض میکنم که هر مأموری حتماً واجد این بدبختی و بیچارگی و نکبت است ممکن است یک آدم بدبختی باشد که با بعضی جاها راه نداشته باشد ولی نتیجه عملش همان باشد و همان عمل را بکند البته بنده حضورتان عرض کردم جنابعالی هم دیدیم مرحمت فرمودید بخشنامه‌ای صادر فرمودید ولی جناب آقای نخست وزیر اینکار انجام نشد اینکار مشکل است خدا شاهد است گرسنگی را میشود تحمل کرد اما اهانت و تحقیر و توهین را نمیشود تحمل کرد شما کتبی که در این مورد نوشته شده است ببینید و بخوانید راست است گرسنگی هم بوده است بدبختی هم بوده است ولی آن چیزی که منتهی به طغیان شده است در نتیجه توهین و اهانت و تحقیر بوده است یعنی آن بوده که این عده افراد را به این طرف سوق داده این عرض من نیست این مطلبی است که در تاریخ درج شده است بخوانید به بینید اینطور بوده است یا نه؟ جناب آقای نخست وزیر عقیده بنده این است که باید اصلاً کار مملکت را جلویمان بگذاریم و برای آن کارمان سازمان بدهیم الان و الله و بالله این کارهایی که دولت دارد میکند کار دولت نیست برای این کارها احتیاجی به آن سازمان نیست من نمیخواهم عرض کنم که دولت از قند و شکر استفاده نبرد ممکن است از سود بازرگانی ببرد همین مبلغ را هم ببرد اما برایش سازمان دادن معنی ندارد این کار کار تاجر است بدهید دست تاجر ولی نظارت بکنید من طرفدار سرمایهداری هستم ولی خدا شاهد است وضع من بر خلاف آنچه که بعضی‌ها تصور میکنند نیست من یک سرمایهداری هستم که از سرمایهدار حمایت میکنم خدا شاهد است من چنین سرمایهداری نیستم مختصر ملکی هم که داشتم فروختم اما معتقدم که در تمام ممالک آنچه که موجب شده است که مملکت ترقی بکند سرمایه بوده است حال آیا در دست افراد یا در دست دولت بوده است در روسیه در دست دولت است و دولت انجام میدهد در آمریکا در دست افراد است و افراد انجام میدهند من طرفدار سیستم آمریکایی هستم و معتقدم اگر مردم متمول باشند دولت هم متمول است (صحیح است) من طرفدار این مطلبم نمیدانم نظرتان چیست ولی من اینطور فکر میکنم من معتقدم افراد مملکت را شما بایستی متمول بکنید و از تمول آنها استفاده مالیاتی بکنید این عقیده بنده است (صحیح است) اگر بایستی این کار بشود کار مردم را بدهید به دست مردم اصلاً بنده میخواهم عرض کنم ناظر و متصدی یعنی مباشر و کنترل در کجای دنیا باید یکی باشد؟ شما قند و شکر را بدهید تاجر بفروشد جداً نظارت بکنید که من خلاف مصلحت و خلاف منافع مردم عمل نکنم برای من یک منافع عادلانه‌ای درنظر بگیرید دقت کنید جناب آقای نخست وزیر من صحبت اصولی میکنم من شخص مورد نظرم نیست شما بیشتر از دو سال نیست که نخست وزیر هستید و این مطلب مدتهاست که ادامه داشته است با اینکه من جزء حزب ملیون نیستم و در مجلس
منفرد هستم اعتقاد بنده این است یعنی وظیفه هر فرد ایرانی این است حتی افراد و دوستانی که از حزب مردم هستند میگویند ما از خداوند متعال مسئلت داریم دولتی که در رأس کار است این دولت توفیق حاصل بکند و به مملکت خدمت بکند (صحیح است) این آرزوی همه ماست منتهی یک عده‌ای هستند که میگویند اگر کار دست ما بیفتد بهتر کار میکنیم والا همه موفقیت جنابعالی را میخواهند اگر کسی واقعاً بخواهد که دولتی در اجرای برنامهاش شکست بخورد من عقیده‌ام این است که نسبت به مملکت علاقمند نیست این است که بنده از خداوند میخواهم که به شما توفیق بدهد و به مملکت خدمت بکنید و موفق بشوید این مسائلی که عرض میکنم روی سخن بنده فقط به حضرتعالی نیست بلکه عرض بنده اصولی است بنده عقیده‌ام بر این است که اگر دولتی نتواند وظیفه کنترلی خودش را انجام بدهد عملش را هم نمیتواند انجام بدهد این یکی که آسانتر است نمیشود که من هم عمل بکنم و هم خودم عمل خودم را بازرسی بکنم و الله صحیح نیست به خدا صحیح نیست اگر شرکت اتوبوسرانی به دست افراد تشکیل شده بود و دولت کنترل میکرد خدا شاهد است یک ریال دو ریال نمیشد و کار هم منظم میشد (صحیح است) اگر شکر را تاجر بفروشد کارخانه را یک فرد اداره بکند ولی دولت مراقب باشد که من که کارخانه دارم مردم را نچاپم کارگر را تحت فشار نگذارم و قوانین بهداشتی را در آنجا رعایت بکنم به عقیده بنده این بهتر است (صحیح است) حالا کسی خیال میکند این عقاید عقاید سرمایهداری است اگر کسی هم خیال میکند که این عقیده منتهی به خوشی و سعادت و رفاه مردم میشود آن را هم مختار است من عقیده‌ام بر این است جداً عرض میکنم این مملکت خیلی زمین دارد که شما میتوانید سد ببندید و آباد کنید و به مردم بدهید (صحیح است) خدا شاهداست از روی کمال عقیده عرض میکنم من مختصر ملکی داشتم و فروختم الان اگر تقسیم املاک بکنند هیچ چیز از من گرفته نمیشود ولی والله بالله زمین‌هایی که شما دارید آباد بکنید و به دست مردم بدهید مردم را تشویق بکنید و به مردم کار بدهید و از آنها مالیات بگیرید بنده بیاندازه متأسفم که وقتم تمام شد. با اینکه یادداشت‌هایی داشتم میخواستم راجع به سازمان صحبت بکنم ولی یادداشت‌ها را همراه نداشتم مطالب اصولی را عرض کردم استدعا میکنم در حدودی که مقدور باشد اقدام شود چرا نمیشود کارهای خوب را اجرا کرد. از جوان‌ها بخواهید که بیشتر از اینها کار کنند و بنده هم مدعی نیستم که اگر به جای جنابعالی یا یکی از آقایان بودم بهتر از این کاری میکردم ولی بایستی به این جاده وارد شد که امیدوارم انشائ الله جنابعالی موفق باشید.
به مملکت خدماتی بکنید ما هم دعاگوه هستیم و دعا میکنیم (احسنت- احسنت)
رئیس – آقای خلعتبری مخالفید؟
خلعتبری – بله مخالفم
رئیس – آقای دکتر جهانشاهی مخالفید (گفته شد نیستند) آقای دکتر دادفر موافقید بفرمایید.
دکتر دادفر – طرحی که امروز مطرح است مربوط به سازمان وزارتخانههاست یعنی لایحه‌ای که دولت برای سازمان وزارتخانه‌ها تقدیم داشته بود و در کمیسیون خاص اقایانی که اعضای آن کمیسیون هستند استحضار دارند منجر به مباحثات طولانی شد و هیچکس هم در واقع نمیدانست که کدام سازمان خوب است در اکثر وزارتخانه‌ها خوب است چی باشد و چی نباشد و غرض از این طرح این بود که به دولت اجازه داده شود در ظرف دو سال این لایحه اجرا شود شاید عده‌ای باشند که ندانند و بعد لایحه آن را هم بیاورند. البته جناب آقای فرود نماینده محترم حق دارند وقتی کلیات یک لایحه‌ای که مربوط به تمام وزارتخانه‌ها است مطرح میشود صحبت بفرمایند هر نماینده‌ای حق دارد که در تمام موارد صحبت بکند ایشان اشاره به کلیاتی فرمودند که شاید بنده با اکثر آنها موافق باشم اما مربوط به این لایحه و خوود لایحه سازمان نبودف ایشان اشاره فرمودند که اکثر گرفتاری‌های کشور و دستگاه‌های ادارای ما بسته به این است که یک فرد مسئولی نیست که اگر کار من چند روزی آنجا تأخیر کرد بروم بگویم نتیجه عمل چه شده باید بگویم همین امر سبب شده است که این لایحه داده شود برای اینکه بعد از شهریور ۲۰ اصلاً آن سازمانی که گرچه مدون نبود ولی همان سازمان اداری کشور ما به هم ریخت، انواع و اقسام کارمندان به دستگاه‌های اداری رو آوردند و در نتیجه یک کار بایستی از چند جا به حق یا ناحق رد شود و در پیش هر یک از مأمورین میماند یا نمیماند کسی مسئول نبود این فکر ایجاد سازمان برای وزارت خانه‌ها و برای جلوگیری از همین هرج و مرج اداری بوجود آمد برای این بود که ما بتوانیم که مثلاً در وزارت کشور فرمانداری دارای چه سازمانی است و چه شرایط بخصوص دارد رئیس دفترش دارای چه مسئولیت و اختیاراتی است و چه قدرتی دارد و غیرذلک البته یک کشوری که میخواهد سازمان اداری بنویسد خیلی باید در این راه تجربه داشته باشد ما نمیتوانیم سازمان‌های مدون کشورهای دیگر را عیناً ترجمه بکنیم و بیاوریم در ایران و عیناً اجرا بکنیم باید سازمان‌هایی برای وزارتخانه‌های خودمان بنویسیم که متناسب با احتیاجات و عرف و سنن و آداب و عادات کشور ما باشد برای اینکار ما احتیاج داریم به تجربه، با تجاربی که در ظرف این چند سال دولت آموخته و روی این تجارب این سازمان را تقدیم مجلس کرده و الان هم میگوید که من ظرف دو سال این سازمان را قانوناً و رسماً اجرا میکنم تا ببینم اثرش چه میشود و اگر تجارب دیگری در عمل اضافه شد آنها را هم تقدیم مجلس خواهم کرد از حق نباید گذشت که ظرف این چند سال اخیر یک بهبود در وضع ادارات و سازمان‌های اداری ما حاصل شده است اما آن به چاپ آن ارتشا و رشوهخواری که میشود گفت که در زمان اشغال متفقین در تمام سازمان‌های اداری ما وجود داشت و هر کس به هر عنوان و در هر جا فکرش این بود که بیتالمال مردم را ببرد اموری وجود ندارد اینکه میگویند معطل میکنند یا رشوه میگیرند بنده سه مرتبه به کشورهای خارجی سفر کردم و در تمام این مسافرت‌ها مدت اقامتم طولانی بوده دیدم در تمام کشورهای دنیا رشوه هست یک نفر دو نفر را به حساب سازمان نباید گذاشت یک روزی بود که کار هیئت دولت و هیئت حاکمه جواز صادر کردن بود جواز جو و جواز برنج الان ما ادعا میکنیم که دولت ایران همین هیئت دولت فعلی تمامشان و معاونینشان همهشان از افراد پاک و منزه این مملکت هستند (صحیح است) در این هیچ شکی نیست آقا میگویند که برای جلوگیری از همین کارها بود که دولت امد تجارت ازاد اعلام کرد وقتی این تجارت آزاد اعلام شد یک عده‌ای ایران میگرفتند که ایران مرکز اجناس بنجل خارجی شده است شاید این منطقه در ظاهر یک اندازه جلب توجه میکرد ولی این منطق صحت ندارد چرا؟
برای اینکه در ایران چه تجارت آزاد میشد و چه نمیشد بنا به تجربه در لیست و ادارات گمرکی ما و آنچه از اجناسی که در خیابان‌ها میدیدیم در این ۱۲ سال اخیر تمام اجناس میآید با چه تفاوت با تفاوت قاچاق بازی و سهمیه بازی با تفاوت رشوه دادن و الا ای نسیگار و پنستونی که بنده میکشم در پارسال و پیرار سال هم بود ده سال قبل بود، موضوع این است که نسل ما تقصیر نکرده است که الان پارچه را ۳۰ تومان بخریم و وارد ارتش را محدود کنیم به عنوان اینکه از یک کارخانه‌ای میخواهیم حمایت بکنیم آن کارخانه نمیخواهد جنس خود را خوب بکند از وقتی که تجارت آزاد اعلام شده است چنانچه آقایان از روی واقعبینی قضاوت بفرمایند در تمام مصنوعات ما اعم از پارچه و غیره در کیفیتش یک بهبود خاصی حاصل شده (بهبهانی – هیچ همچو چیزی نیست) چرا شده، دولت راجع به امور کارمندان توجه خاصی مبذول کرده این دولت با تمام گرفتاری‌هایی که داشتند من چون بارها این مطلب را پشت این تریبون اعلام کرده‌ام به سهم خودم خیلی متشکرم صدمیلیون تومال امسال این دولت به کارمندان داده اضافات داده و ترفیعاتشان را هم دستور داده بدهند و لایحه تبدیل کارمندان پیمانی به رسمی را با کمال سرعت به مجلس تقدیم کرده البته مزایایی را که این دولت به کارمندان داده در بهبود امور اداری هم به همان اندازه مؤثر بوده بنده نمیگویم که صددرصد مؤثر بوده است ولی تا این اندازه یک کسی که ششصد تومان می‌گرفت و امروز هزار تومان میگیرد تصدیق بفرمایید که لااقل به اندازه چهارصد تومان در وضعش بهبود حاصل شده و یا در توقعاتش نقصان حاصل شده است ما در یک روز نمیتوانیم تمام مملکت را درست بکنیم به علاوه دولت کیست دولت همان چسر عموی بنده و برادر جنابعالی و داییزاده آن یکی است شما از دولت که انتقاد میکنید که دولت اله بکند و دولت بله بکند دولت ماهاهستیم پس اگر چنانچه اصلاحی هم باید در دستگاه بشود ما باید خودمان مقدم و پیشقدم باشیم دولت را کمک بکنیم، هدایت بکنیم ارشاد بکنیم و اینها بحمدالله شده است الان نمیتوانیم از حق بگذریم آن سرعتی که در دستگاه‌های اداری حاصل شده آقایان لابد مراجعه کرده‌اید این آقایان که چندین دوره است در مجلس تشریف دارند قطعاً بهتر میدانند که قابل مقایسه از لحاظ سرعت با زمان ۱۰ سال یا پنج سال قبل نیست الان خزانهداری کل در ظرف ۲۴ ساعت اگر یک درخواستی از یک وزارتخانه‌ای برسد حداکثر در ظرف یک هفته برای هر وزارتخانه یک روز حواله را صادر میکند سابقاً هشت ماه میماند و اگر صاحبکار، مقاطعهکار، صاحب پول، صاحب اعتبار نمیرفتن و تقاضا نمیکرد به آن رسیدگی نمیشد امروز در دیوان عالی کشور عرض حالی وارد میشود بعد از دو روز رأی میدهند تمام پرونده‌ها خاتمه پیدا کرده و دارد رسیدگی میشود و دارد بهتر میشود اینها بهبود اوضاع اداری است. از هوا که درست نشده البته بر اثر مراقبت حاصل شده این بهبود به تدریج در ادارات پایین هم رسوخ پیدا خواهد کرد بنده عرض میکنم ممکن است در بعضی از وزراتخانه‌ها همانطور که جناب آقای فرود فرمودند احیاناً بعضی اشخاص مغرض روی اشکال تراشی کارشکنی کنند، اعمال نفوذ کنند برای ایجاد اراضی، برای ناراضی تراشی باید آنها را از بین برد باید مبارزه کرد و باید جلوش را گرفت اما اینکه یک بهبود کلی در سرعت ادراه مملکت و در بینظری مأمورین حاصل شده است هیچ شکی نیست اما دیدیم برای یک نفر دو نفر پنج نفر در همین مجلس شورای ملی به کرات قانون گذاشته است ولی ده هزار نفر در این مملکت بازنشسته شدند یک نفر از این معاونین مدیران کل و وزرای سابق نتوانستند ماده واحده بگذرانند و خودشان را مستثنی کنند این دلیل بیغرض کار دولت است و دلیل عدم تبعیض است و غرض بنده از ذکر این مثل‌ها این است که دولت سازمانی آورده است اجرای آن را درخواست میکند دولت لایحه داده است ما طرح داده‌ایم و نظرمان هم این بوده است که این را دولت اجرا بکند و در مقام آزمایش اگر نواقصی به نظرش رسید مرتفع بکند و به مجلس
تقدیم بکند آقای فرود فرمودند کار مردم به دست خد مردم داده شود غیر از چند ماده که از مواد حیاتی این مملکت است و دولت نمیتواند نظارتش را دفعه واحده از آن قطع بکند از قبیل قند و شکر در تجارت آزاد تمام این کارها به دست مردم داده شده است ما در قسمت احتیاجات اولیه مردم تجربه تلخی داریم یادتان هست در موقع اشغال متفقین وقتی که تجار قندوشکر وارد میکردند کیلویی یک تومان وارد میشد و به کیلویی ۴۰-۵۰ تومان در آذربایجان قندوشکر خریداری میشد اگر امروز قند و شکر آمده است کیلوئی ۲۰ ریال و دست تمام دهاتی‌ها و شهری‌ها و عموم مردم هست بر اثر نظارت مستمر دولت است البته وقتی که این سیاست به حدی رسید که دیگر خطر اینکه اگر دست تجار داده شود خطر توزیع و خطر احتکار و خطر ان کارهایی که میکردند پیش نمییاید البته دولت آزاد اعلام میکنند و هیچ قصدی نیست و میتواند این مبلغی که الان نفع میبرد به عنوان حقوق بازرگانی و گمرک بگیرد به هر حال بنده از آقایان نمایندگان محترم استدعا دارم نسبت به تصویب این طرح که اکثر آقایان امضاء فرموده‌اند و آن اخطاری که کردند با مطالعه‌ای که شد در تبصره‌هایش این اشکال نبوده و اگر جناب آقای رئیس وارد دانستند و بحث شد بنده حاضرم توضیح بدهم نسبت به این طرح توجه بفرمایید تا دولت یک سازمانی در تمام وزارتخانه‌ها بدهد و نقائصی که هست مرتفع بکند تا کشور ما دارای یک سازمان مرتب و صحیحی باشد و این هرج و مرج اداری که قسمت اعظم فساد اداری ناشی از این هرج و مرج است و غیر از سازمان هیچ چاره‌ای ندارد مرتفع بشود (احسنت).
رئیس- آقای خلعتبری
خلعتبری – وقتی که حرف میشود که دولت کار میخواهد بکند کار باید کاری باشد که نتیجه داشته باشد و به ثمر برسد و وقت تلف نشود بنده نمونه‌ای از کار را میخواهم عرض کنم که نمونه کار چیست و نمونه حرف چیست یعنی همین دولت جناب آقای دکتر اقبال از روزی که آمدند آقایان شاهد هستند خودشان هم میدانند بنده عرض کردم یک قدم اساسی مفید اقتصادی برداشتند و مملکت را وارد در یک مرحه ترقی صنعتی قرار دادند این را به نظر بنده هیچکس نمیتواند تردید بکند یعنی ما با اینکه هزارها میلیون تومان پول در اختیار داشتیم این آقای وزیر صنایع با یک اعتبار تفاوت پشتوانه با ۳۵۰ میلیون تومان کاری را شروع کرد که مردم هم هزار میلیون تومان تا الان روی این کار گذاشتند که سه سال دیگر که این کارخانه به کار بیفتد نتیجه این امر را خواهیم دید و روشن خواهد شد بنده معتقدم آن چیزی که باعث میشود که دولت از کار کردن منحرف بشود ذکر بدهم و بنده این را میدانم دولت‌ها وقتی شروع به کار میکنند برنامه‌هایی دارند که آن برنامه‌ها زمان لازم دارد برنامه‌ای که در ظرف ده سال باید عوامل و اسباب مختلف اجرا بشود آن برنامه ممکن نیست با یک برگ قانون اجرا بشود و تمام دولتهایی که جنبه‌های عملی کار را تعقیب میکنند بعد از مدتی متوجه میشوند که نواقص کار را میتوانند از طریق قانونگذاری رفع کنند دچار اشتباه میشوند چون آن وقتی که صرف کار باید بشود صرف حرفزدن و بحث و چیزی که به نتیجه نمیرسد میشود برای اینکه هیچ کاری نیست که با قانون اصلاح شود قانونی که وزیر دادگستری آورد و ما امروز این جا ردی دادیم قانون عفو مشروط زندانیان این یکی از احتیاجاتی بود که در ظرف این ده سال حس میشد و با این قانون اجرا میشود یعنی تا یک ماه دیگر یک عده زندانی آزاد میشوند اما این قانونی که امروز دولت آورده (صدرزاده- این را دولت نیاورده طرحی است مربوط به آقایان) همان قانونی است که هفت هشت ماه یا یک سال است در یک کمیسیونی هست (نخست وزیر- چهارده ماه) و هنوز به نتیجه نرسیده برای اینکه موضوع اهمیت دارد آزمایشگاه که نیست در آزمایشگاه یک چیزی را آزمایش میکنند یک خرگوش را فرض بفرمایید آیا ما بخواهیم تمام تشکیلات مملکت ایران را یک مرتبه بیاوریم روی این کتابی که بنده دیدم ضمیمه این قانون را که از این تاریخ تمام ادارات ما اینطور متحدالشکل بشود این طریق بشود هر وزارتخانه‌ای یک اداره بهبود روابط داشته باشد هر وزارتخانه‌ای یک قائم مقام مدیر کل داشته باشد بنده میخواستم بدانم تفاوتی که ادارات خواهد داشت با وضع زمان قبل از این قانون چه خواهد بود (صدرزاده- چند معاون اضافه میشود) تشکیلات وزارتخانه‌ها را اینطور عملی شود به دلیل اینکه وزارتخانه‌های متعددی عوض شده‌اند تشکیلات عوض شده همین وزارت اقتصاد که حالا وزارت بازرگانی است و جناب آقای نیساری وزیرش هستند تا حالا هفت هشت اسم عوض کرده بازرگانی بود، اقتصاد ملی بود بعد سه قسمت شد صنایع جدا شد معادن جدا شد پیشه و هنر بود و از این حرف‌ها حالا اداراتی که داریم وقتی که این قانون گذشت ادارات آن چه میشود نتیجه این قانون چیست نتیجه این قانوون این است که اعضایی که در وزارت دارایی هستند و الان دارند کار میکنند اینها ۴۰-۵۰ نفرشان هر کدام باید در یک اداره دیگری بروند طرز کار و خود کار اینها همان چیزی است که تاکنون بوده وبرای اینکه معجز که نمیشود کرد و اصلاً توقع بیخودیست که ما تصور میکنیم که با معجزه یک سال و دو سال با عوض کردن اسم و یک قانون نوشتن که همه وزارتخانه‌ها تشکیلاتشان مجدداً تشکیل باشد آن وقت این ضرری دارد و ضررش این است که اگر اشخاصی در آینده همکاری داشته باشند جلوی این کارشان را در آینده خواهد گرفت من باب مثال عرض میکنم در وزارت مالیه در عرض این یکی دو سال اخیر آنچه که بنده از مالیاتدهندگان شنیده‌ام در این دو سال طرز رفتار آنها با مردم بهتر از سابق است (صحیح است) در این کار چه سازمانی بوجود آمد؟ سازمانی بوجود نیامد یک نفر آمد دو سه نفر همکار آورد و طرز کارشان طوری بود که موجب رضایت مردم بود اینجا سرلشگر ضرغام که تشریف ندارند این مسئله چای بلایی بود برای مردم این آقای نخست وزیر امسال تصمیم گرفتند که مسئله چای را از طریق دولت حل کنند تصمیمشان خیلی به مورد بود این آقای سرلشگر ضرغام بدون اینکه تشکیلات بنویسد بدون اینکه مقررات بنویسد یکی دو نفر انتخاب کرد یکی دو نفر آدم خوب حالا بروید ببینید تمام چایکاران شمالی از دولت راضی هستند، حالا شما یک قانون بنویسید دست ایشان بدهید قانون که کار مملکت را درست نمیکند ممکن است خرابتر بکند ممکنست پیچیدهتر بکند ممکن است وقت اولیای امور را صرف کارهایی بکند که در عمل نتیجه نداشته باشد بنابراین بنده واقعاً افسوس میخورم در موقعی که موقع کار و موقع استفاده از زمان است در یک همچو موقعی وقت خودمان را صرف این بکنیم که ادارات ما اسامیشان چه باشد و چه جور باشد اگر منظور از این کار تقلیل بودجه است و سایر مستخدمین را بیرون میکنید یک مسئله‌ای است اگر نه به همان مستخدمین باید حقوق بدهید خوب این تغییر تشکیلات چه فایده‌ای دارد حالا بنده عرض میکنم آزمایش چرا، یک امری که مربوط به تمام مملکت است و تماس دارد با تمام مردم و با تمام ادارات این را چرا آزمایش میکنید یا این را میگذارید روش بحث بکنند و یا اینکه شما بدون قانون آزمایش کنید یعنی همان آزمایشی که تاکنون کرده‌اید (صحیح است) مگر چهار سال پیش نبود که وزیر دارایی آمد تمام تشکیلات وزارت دارایی را عوض کرد؟ مگر در وزارت صنایع و در وزارتخانه‌های دیگر هر وزیری آمد یک تشکیلاتی نداد کدام قانون مانع شد کدام قانون مانع کار کردن بود و چه کاری است که دولت میخواهد بکند آقایان وزرا میخواهند انجام بدهند و قانون مانع کار کردن بود و چه کاری است که دولت میخواهد بکند آقایان وزرا میخواهند انجام بدهند و قانون مانع آن است فقط این آقای دکتر هدایتی است که بعضی از کارهایشان را قانون مانع است قانون استقلال قوه قضاییه است که قاضی را نمیشود عوض کرد ولی من نمید انم که الان وزیر صنایع یا وزیر بازرگانی اگر بخواهند در امور اداریشان یک تغییری بدهند که امور ادارای بهتر و کار صحیحتر جریان پیدا بکند چه قانون مانع ایشان است شما نخست وزیرها را ملاحظه بفرمایید هر کدام نقشه‌های مختلف داشتند هر کسی یک اداره مستقل به خودش کرد و یک اداره‌ای را حذف کرد الان ملاحظه بفرمایید ما چند قسم بازرسی داریم بازرسی وزارتخانه‌ها، بازرسی کل کشور، بازرسی ارتش بازرسی نخستوزیر و بازرسی شاهنشاهی هم که اخیراً ضمیمه شده، بنده میخواهم ببینم این پنج بازرسی ایجاد شده هیچ تغییری در کار ادارات داده شده، نخیر بنده در منطقه خودم عرض میکنم که هیچ تغییری نکرده است اما این آقای نخستوزیر در یک موضوع چای تصمیم گرفت و به سرلشگر ضرغام گفت بدون قانون درست شد بنده عرض میکنم این تجربیاتی که دارید در هر یک از این موارد هر یک از آقایان عمل بفرمایند و بد از ۶ ماه بیایید بگویید که من این را عمل کردم و نتیجه خوب گرفتم شما در قوانین سابق و قانون اساسی تشکیلات وزارت دارایی را ملاحظه بفرمایید بهترین قانونی است که ممکن است نوشت یکی از مواردش این است که وظیفه وزارت دارایی جلوگیری از ولخرجی و جلوگیری از مخارج بیهوده است در مملکت یکی از مواد صریحش این است (صدرزاده– منسوخ شده است، از مواد منسوخه است) (خنده نمایندگان) بنابراین بنده میخواستم عرض کنم که دولت بهتر است که این آزمایش را حالا نکند برای اینکه اگر سری چند مو داشته باشد و آزمایش غلط بکنند و آن چند مو کنده شود سر به کلی کچل میشود (خنده نمایندگان) بنده میخواستم عرض کنم که این آزمایش ممکن است نتیجه بدهد ولی نتیجه به عکس بدهد یعنی ما و دولت و مردم وقت خودمان را در اصلاح ادارات بگذرانیم و آن وقت نتیجه مطلوب را ندهد و وقت به هدر برود و آن وقت بنده متوجه شدم به این اصل قانونی و لایحه‌ای که دولت داده است بنده میخواهم بدانم منشا این از کجاست این چهجور لایحه‌ای است این قانون فرانسه است، قانون ممالک دموکرات است، قانون ممالک غیر دموکرات است قانون ممالک مستبد و یا قانون ممالک آزادیخواه و مشروطه است، بنده متوجه نشدم که از کجا آمده که این سیستم یک نواخت را در نظر گرفته‌اند همه این طور باشند، امروز هیچ دولتی نمیتواند ادعا کند که تشکیلاتش صحیحتر از دیگران است و تشکیلات دیگران غلط است در اغلب ممالک کار را چند نفر میکند کار وزارتخانه‌ها را چند نفر میگذراند نه صد هزار نفر عیب کار ما این است که آن چند نفری که مسئولیت دارند آن چند نفر خودشان
را گرفتار تشریفات پیچ در پیچ میکند، آمریکا یک مملکتی است مترقی و صنعتی و عظیم و الان میشود گفت که رتبه اول را در دنیا از لحاظ عظمت و صنعت و اقتصاد دارد تشکیلات اداری آمریکا را ملاحظه بفرمایید چیست، دو سه سال پیش یک هیئتی در آمریکا مأمور شد که رسیدگی کند به نواقص کار دولت آمریکا این هیئت رئیسش مستر هوور رئیس جمهور اسبق آمریکا بود این یک گزارشی داد گزارشش را من خواندم ماده اولش این است که اساس و سیستم اداری آمریکا غلط است باید عوض شود به دلیل اینکه سالی ۶۰ هزار میلیون کاغذ مبادله میشود و اساس تشکیلات اداری ما کاغذ بازی است تشکیلات اداری فرانسه را ما در مملکت خودمان اتخاذ کردیم و تا الان گرفتار آن تشکیلات هستیم برای اینکه آن تشیکلات به درد نمیخورد حالا نمیدانم که این قانون مال کجاست اگر فکر و ابتکار خود اعضای وزارتخانههاست بنده دلم میخواهد آن آقایان را بشناسم آقایانی که این طرح را تهیه کرده‌اند چون این طرح را تهیه میکنند میدهند به دست آقایان وزرا و آقایان وزرا به آقای نخستوزیر داده‌اند و البته ما باید اطمینان باشیم که این آقایان اشخاصی هستند وارد و صاحب نظر و آنها این نظر را اتخاذ کرده‌اند و خیلی اطلاعاتشان از ما بیشتر است و این طور اظهار نظر کرده‌اند ما هم به اعتبار تجربه آنها قبول میکنم اما همینطور یک مرتبه تمام تشکیلات مملکت را به هم زدن درست نیست یعنی هیچ دردسی را دوا نمیکند فقط یک دلخوشی است و یک عمل بیجهتی است و وقت دولت را میگیرد و این است که من باب تذکر عرض میکنم که اولاً آن جا یک مطلبی گفته شد که خیلی هم صحیح است راجع بعدم رضایت از دولت، دولت باید از دستگاه‌های دولت تفکیک شود، برای اینکه عدم رضایت مردم از دستگاه‌هایی است که از سال‌های قبل وجود داشته است. هیچ نخست وزیری نمیتواند معجز کند حالا بنده تعجب میکنم همین آقای نخست وزیر یک لایحه به این مهمی را به عنوان آزمایش به مجلس تقدیم میکند و این مخالف و مغایر آن رویه اول ایشان است (صدرزاده- طرح است) اصل قانون که تقدیم شده (صدرزاده- آن لایحه برای آزمایش نبود) بنده اصل لایحه را که تقدیم شده است آن را عرض میکنم که اگر آقایان این را اجازه بدهند اجرا میشود این طرح برای اجازه اجرای آن است بنابر این در اینجا باید اشکالات را گفت چون فعلاً اگر قدمی برنداریم قدمی است برداشته نشده اما اگر قدمی برداریم و اشکالی پیدا شود آن وقت بیشتر عیبجویی میکند و استناد میکنید که چرا کاری کرده‌اند چرا آزمایش کردند دولت در کارهایش اساس تشکیلات را باید توجه کند بنده یک چیزی که در این پانزده سال دیدم این است که هر وزیر و هر رئیس دولتی لاقل به یک امر اساسی توجه کرد یک قدمی برداشت، ولی اشخاصی که قدم‌های زیاد خواستند بردارند بدون اینکه وسایل داشته باشند موفق نشدند کار را برای اظهار نباید کرد آقایان به خدا قسم از روی حقیقت عرض میکنم کار را من میگویم نه این دولت، شخصی عرض نمیکنم، اساساً در مملکت ما در این اواخر و در این سنوات اخیر و در این ده پانزده سال اشخاصی پیدا شدند که ارشان را براساس ظاهر قراردادند یعنی فکرش را کردند که اگر یک کاری کردند یا اگر یک حرفی زدند مردم از این حرف خوششان بیاید، در صورتی که سیاستمدار و مملکتدار کسی است که یک عملی بکند ولو اینکه مردم خوششان نیاید و این قانون زیاد تهیه کرده نتیجهاش این میشود که کارهای دیگر به نتیجه نمیرسد و آن وقت یک عده‌ای خیال میکنند که این کارها برای این است که ظاهر حفظ شود بنده همیشه کارهای اساسی را تأیید کرده‌ام و این تذکرات را برای این عرض میکنم که توجه بفرمایید مردم از قانون چه میگویند حرف مردم راجع به قانون نباید وزراء را تشویق کنند که هر روز لایحه بیاورند قانون بیاورند کار را باید صحیح کرد و کار اساسی کرد از لحاظ تشکیلات اداری مملکت در شرایط فعلی این عمل را من یک کار غیرلازمی میدانم دولت باید کار کند و نتایج کارش را نشان بدهد مردم از قانوننویسی قانع نمیشوند.
رئیس – آقای دکتر جهانشاهی مخالفید.
نمایندگان – تشریف ندارند.
رئیس- آقای صدرزاده موافقید؟
صدرزاده- مخالف هستم
رئیس– ماده واحده‌ای که دولت پیشنهاد کرده است در آنجا به دولت اجازه داده میشود که سازمان وزارتخانه‌ها و مؤسسات تابعه را در مدت یک سال به مرحله آزمایش بگذارد و بعد لایحه قطعی آن را به مجلس تقدیم کند، این تقاضای خود دولت بوده است که اجازه بدهند برای یک سال اگر اصلاحاتی لازم باشد به عمل آورند ولی طرحی که آقایان داده‌اند با قید دو فوریت با این ماده واحده مخالفت دارد چون این یک نظر دیگری اتخاذ کرده.
احمد طباطبایی- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس – طبق چه ماده‌ای؟
احمد طباطبایی – طبق ماده ۱۰۴ ایین نامه.
رئیس – بفرمایید.
احمدطباطبایی- ماده ۱۰۴ اییننامه میگوید نمیشود مواد یک لایحه‌ای را تحت یک ماده واحده تصویب کرد.
رئیس – این موضوع مورد توجه واقع شد و آقایانی که مذاکره کردند در اصل لایحه مذاکره کردند و نیم ساعت وقت داده شد و خود لایحه مورد شور باید قرار بگیرد و به جنابعالی هم نیم ساعت اجازه میدهم نوبت شما که رسید هر چه دلتان میخواهد بگویید.
احمدطباطبایی-فعلاً طرح مطرح است یا لایحه؟
رئیس – طرح را آقایان تقاضا کردند به عنوان ماده واحده مطرح شود ولی لایحه مطرح است.
طباطبایی قمی– یعنی لایحه‌ای که در کمیسیونهاست و هنوز کمیسیون گزارش را نداده.
رئیس- وقتی طرح دادید نتیجهاش این است.
طباطبایی قمی- آقایان داده‌اند.
رئیس- آقای صدرزاده مخالف هستید بفرمایید.
صدرزاده– عرض کنم بنده دو سه ساعت قبل از مسافرت شیراز مراجعت کردم لازم میدانم قبل از اینکه وارد در بحث این لایحه شوم از اقداماتی که جناب آقای نخست وزیر در اتصال راه خوزستان به فارس کرده‌اند و این کار شروع شده است و اسباب رضایت مردم گردیده اینجا سپاسگزاری کنم و همچنین از عنایات شاهنشاه نسبت به مردم فارس سپاسگزاری نمایم و به خصوص از کمک‌هایی که باید بشود راجع به تدسیس کارخانه قند در شیراز که وسایل آن فراهم شده است که قریباً از پشتوانه اسکناس استفاده خواهد شد و این هم از قدم‌هایی است که این دولت برداشته است و باید سپاسگزاری کرد (صحیح است) اما این طرح مربوط به دولت نیست یک طرحی است که نمایندگان داده‌اند ما خودمان باید بحث کنیم و باید نتیجه بگیریم این به حساب دولت نباید گذاشته شود و اگر کسی ردی مخالف داد ردی مخالف به دولت نیست اگر ردی موافق داد این ردی موافق هم از حساب دولت به کلی مجزاست بنده هستم و امضاکنندگان این طرح که باید بحث کنیم نظر آقایان هست که در دوره هیجدهم چه حرف‌هایی زده شد که به دولت نباید اجازه داد که خودش لایحه بنویسد و اجرا کند بعد بیاورد به مجلس این کار قانونگذاری را مخصوصاً از خصایص قوه مقننه است این خاطر آقایان هست پس چطور شده است که حالا ما میخواهیم طرحی را امضا کنیم و به دولت اجازه بدهیم که خودش لایحهاش را اجرا بکند و بعد بیاورد این دو نظر با هم تنافی ندارد اما راجع به این لایحه یک لایحه‌ای است که آمده به کمیسیون‌ها یک روشی هست در مجلس یعنی گاهی اوقات پیش میآید این به نظر من قابل گلهگذاری است وقتی با یک لایحه‌ای مخالفت داریم به صورت مقاومت منفی نسبت به آن رفتار میکنیم یعنی وقتی آن لایحه در کمیسیون هست در کمیسیون حاضر نمیشویم و رسیدگی را به تأخیر میاندازیم از امروز به فردا در صورتی که باید هر کس نسبت به لایحه‌ای نظری دارد چه موافق و چه مخالف ابراز کند و اتلاف وقت نباید کرد این طرح تقریباً از این مطلب سرچشمه گرفته است یک لایحه است رفته است به کمیسیون خاص باید یا قبول بکنید یا رد بکنید یا اگر اصلاحاتی دارد بکنیم ولی وقتی طول کشید آن وقت در مقابل این تأخیر این طرح میآید بنده در کمیسیون خاص رسیدگی به سازمان بودم و استعفا دادم (یکی از نمایندگان – متأسفم) این لایحه عبارتست از تصویب یک مقامات عالیه معاون، مدیر کل و غیره برای وزارتخانه‌ها ولی در قسمت‌های پایین که مخصوص شهرستان‌ها است به هیچ وجه تشکیلات آنها روشن نیست همین یک نکته مورد اعتراض کمیسیون واقع شد مثلاً در بعضی از وزارخانه‌ها شش معاون هست در صورتی که در کمیسیون رسیدگی شد و برای وزارتخانه فقط ۲ نفر تعیین شد و دولت هم موافقت کرد حالا همان لایحه را که ۶ نفر معاون میخواهد اجازه میدهد که دولت برود عمل بکند و بعد از دو سال بیاورد به مجلس یعنی یک کسی که دو سال دارای یک مقامی شده است وقتی لایحه آمد به مجلس شما میتوانید این مواد را تغییر بدهید و آیا مصلحت است، یک تشکیلاتی از بدو مشروطیت تا حال جریان داشته است الان هم دارد و آن وقت این را میخواهند به صورت سازمانی بیاورند این قانونی که دولت میخواهد بدهد این را به صورت سازمانی به وجود بیاورد این قانونی که باید دو سال بیاورد دولت وظیفهاش را انجام داده لایحهاش را آورده اگر نسبت به این لایحه اعتراضاتی داریم بنشینید و دولت هم بیاید الان بنشینید وقت صرف کنید و رسیدگی بکنید و آن لایحه را تصویب بکنید و اصلاحاتی هم که درش هست بکنید من باب نمونه میخواهم عرض کنم صورت معاونینی که معین شده است مثلاً برای وزارت فرهنگ به شش معاون تعیین شده است همین وزارت فرهنگ بنده در این مسافرت شیراز متوجه شدم که اداره تحقیق اوقاف که باید چند نفر عضو داشته باشد یک عضو بیشتر ندارد و تمام مراجعه کنندگان شکایت کرده‌اند که آقا مراجعات داریم و چون اداره تحقیق یک عضو بیشتر ندارد از این جهت ما به هیچ وجه کارمان نخواهد گذشت خوب آقا در این سازمان ما فقط میخواهیم معاون تهیه کنیم این طبقات پایین را باید ترتیبی بدهیم و اما نکته‌ای که اینجا آقای خلعتبری فرمودند ما یک اشتباهی داریم میگوییم که کارمند در آمریکا در فلان کیفیت تشکیلات و اداراتشان هست و میخواهیم تقلید بکنیم این کار درست نیست ما باید آنها را ببینیم و با اوضاع خودمان تطبیق بکنیم بنابراین بنده تصور میکنم که این طرح به هیچ وجه منالوجوه مورد ندارد و آقایان محترمی که این طرح را تقدیم کرده‌اند یا استرداد بفرمایند یا تقاضا بفرمایند که مسکوت بماند و در ضمن
کمیسیون هم به این لایحه رسیدگی کرده و بعد از اینکه به تصویب رسید به دولت ابلاغ میشود لوایحی که برای اجرا به دولت داده میشود میبینیم که تبعیضی در اجرا نکرده است و یکی از نمونه‌های خوب و بارز آن همین بازنشستگی بود که ملاحظه فرمودید بدون تبعیض اجرا شد و به همین مناسب شکایتی به عمل نیامد و اگر یکی دو مورد تبعیض شده بود مطمئناً مورد شکایت واقع میشد بنابر این بنده استدعا میکنم از این طرح که در حقیقت طفره از انجام وظیفهای است که به عهده مجلس است خودداری بفرمایید و به جای این جلسات کمیسیون را تشکیل بدهیم و به این قانون و سازمانی که دولت داده رسیدگی بکنیم.
رئیس – آقای طباطبایی وقتی دو فوریت تقاض شد طرح با تقاضای دولت در حقیقت به کمیسیون نمیرود اگر تقاضای یک فورتی شده بود و به کمیسیون میرفت ولی وقتی گفتند دو فوریت، مقصود این است که در مجلس مطرح شود ولی در خصوص مواد و صحبت آقایان هیچ فرقی نکرده و روی تمام مواد آقایانی که تقاضا کرده‌اند حق دارند تا نیم ساعت صحبت کنند این است که تقاضای فوریت فقط رفتن به کمیسیون را از بین میبرد و در تمام مواد میتوانند حرف بزنند فوریت فقط آن کمیسیون رفتن را از بین برده است والا هیچ فرقی نکرده است آقای بهبهانی مخالفید (بهبهانی – عرضی ندارم) آقای مهندس هدایت مخالفید (بله) آقای طباطبایی (بنده هم مخالفم) آقای رامبد (بنده عرضی نداشتم) چون موافقی نیست آقای مهندس هدایت بفرمایید.
مهندس هدایت- قریب یک سال است سازمان وزارتخانه‌ها به ترتیبی که آقایان ملاحظه میفرمایند از طرف دولت تقدیم مجلس شده است سازمان ابتدا به یک کمیسیون خاص مراجعه شد مرکب از ۴۸ نفر از آقایان نمایندگان محترم و بنده هم افتخار عضویت این کمیسیون را داشتم و جلسات متعددی تشکیل شد و سوکمیسیون‌هایی تشکیل شد بعد چون در خرداد انتخابات کمیسیون‌ها تجدید شد آن کمیسیون ۴۸ نفری خاص تبدیل شد به یک کمیسیون سی و دو نفری خاص و این کمیسیون هم جلسات متعددی برای این کار تشکیل داد این سو کمیسیون‌ها به این لایحه رسیدگی کردند و گزارش خودشان را دادند به کمیسیون البته چون یک طرحی بود که دولت هم خودش خواسته بود به مورد آزمایش بگذارد با مذاکراتی که در این کمیسیون‌ها شد و در خود کمیسیون اصلاحات خیلی زیادی روی این قانون به عمل آمد و پیشبینی میشد که با این اصلاحاتی که خود دولت هم موافق بود این سازمان وزارتخانه‌ها اقلاً از حال آینده به طور آزمایش به مرحله اجرا دربیاید حالا مواجه شده است با یک طرح دو فوریتی آقایان نمایندگان که تمام آن زحمات گذشته کنار گذاشته بشود و در بست لایحه‌ای که دولت پیشنهاد کرده برای مدت دو سال به مورد اجرا و آزمایش دربیاید چون آقایان نمایندگان دولت هم در سو کمیسیون‌ها تشریف آوردند خیلی از موارد را قبول کردند و اصلاح کردند بنده افتخار داشتم که در سه سو کمیسیون بودم و در این سازمانی که دولت پیشنهاد کرده است رسیدگی کردیم خود آقایان وزرا تصدیق کردند که همچو مطالعه دقیقی در این سازمان‌ها نشده است و به نظر سو کمیسیون‌ها تمکین کردند و قبول کردند این قبولی آقایان هم در تقلیل تشکیلات بود نه توسعه تشکیلات اغلب تشکیلات که نوشته شده بود خیلی تشکیلات عریض و طویلی بود وقتی که در سو کمیسیون‌ها با آقایان وزرا بحث کردیم قانع شدند که با اوضاع فعلی مملکت این قبیل تشکیلات عریض و طویل لازم نیست و خودشان هم موافقت کردند و تقلیل دادند مثلاً یک قسمت مربوط به معاونین وزارتخانه‌ها بود اغلب از سه معاون که بار را پایین نگذاشته بودند شش، هفت معاون هم داشتیم بحث که کردیم خیلی از وزارتخانه‌ها معاونین خودشان را تقلیل دادند به دو معاون مثلاً وزارت صنایع و معادن با وجود آنکه یک وزارتخانه‌ای هست که روز به روز رو به توسعه میرود واقعاً کارهای آیندهاش یک کارهای شارژ و مشکلی است قبول کردند که دو معاون باشد و ۵ معاون هم پیشنهاد کردند وزارتخانه‌های نظیرش را که بر خوردیم دیدیم که هیچکس پایش را از چهار معاون پایینتر نگذاشته است (صدرزاده – وزارت کار قبول کردند که دو معاون داشته باشد) وزارت کار را که بنده در خدمت جناب آقای صدرزاده در آن سو کمیسیون بودیم بالاخره قبولاندیم که همان دو نفر باشد حالا اگر این طرح آقایان نمایندگان محترم تصویب بشود ببینیم چه اشکالاتی برای دولت فراهم میشود طرح این است که این لایحه‌ای که دولت آورده است بدون تغییر به مورد آزمایش گذارده شود یعنی وزارت فرهنگ شش معاون و وزارت خانه‌های دیگر همانطور که در این طرح هم است صاحب معاون و مدیر کل خواهند شد (دکتر دادفر- در حدود بودجه مصوب) این حدود بودجه مصوب یک کلمه‌ای است که خیلی کشدار است در حدود بودجه که معاون را محدود نمیکند و یک اشکالی که این طرح دارد و آقایان نمایندگان محترم که این طرح را امضا فرموده‌اند این است که اگر مطابق این تشکیلات دولت بیاید تشکیلات خودش که قانوناً مکلف خواهد شد بدهد فردا چطور تقلیل بدهد فردا دیگر هیچ کس را نمیشود از این پست برداشت میگوید من معاون اوقافی هستم و در وزارت فرهنگ باید باشم آن وقت معمولاً طرح وزارتخانه‌ها که میآید باز یک دو سال دیگری در مجلس طول خواهد کشید و چند سالی دولت مواجه با اشکالات بزرگی از حیث تکثیر تشکیلات خواهد بود مضافاً اینکه این طرحی که تقدیم مجلس شده است طرح برای سازمان وزارتخانه‌ها است و ادارات آن حتی دوایر وزارتخانه‌ها هم در این طرح نیست تشکیلات ولایات و شهرستان‌ها در این طرح نیست (صیحح است) بنابراین ملاحظه فرمودید این طرحی که آقایان نمایندگان امضا فرموده‌اند دردی را از دولت دوا نمیکند کدام شهرستان را دولت میتواند با این طرح تشکیلات بدهد آقایان اگر میآمدند طرحی تهیه میکردند که ما آمدیم این قانون سازمان وزارتخانه‌ها را کنکاش کردیم زیر و زبر کردیم و حالا به دولت اجازه میدهیم که به رود تشکیلاتی که میخواهد بدهد دو سال هم آزمایش بکند بعد قانون آن را بیاورد به مجلس والا اینجا ذکر شد، اینکه لایحه ۲۱۷۶۱ که تقدیم کمیسیون شده این را تصویب کنیم این نقض غرض است برای اینکه در خود همین کمیسیون‌ها و در سو کمیسیون‌ها با حضور نماینده دولت بسیاری از مواد این قانون اصلاح شد بسیاری از مواد این قانون مخالف قانون اساسی است و حتی ما تذکر دادیم خود نماینده دولت قبول کرد در این قانون آمده‌اند برای آقای نخستوزیر وظیفه معین کرده‌اند من میخواهم ببینم در کدام مملکت قانون وظیفه برای نخستوزیر تعیین کرده است هم نخستوزیر طبق قانون اساسی و سلیقهاش مملکت را اداره میکند دیگر برایش وظیفه تعیین کردن معنی ندارد اینها را در کمیسیون تذکر دادیم و بسیار هم وقت گرفت و متأسفانه یک عده از آقایان نمایندگان تشریف نیاوردند که به سامان برسد و بنده واقعاً علاقه داشتم که این لایحه به سامان و به یک جایی برسد و یک بازی بشود برای تشکیلات مملکت حالا مواجه شده‌ایم با یک طرحی که میگوید تمام آن اصلاحاتی که شما کردید تمام آن چیزهایی که دولت قبول داشته از بین رفته است این نقض فرض است صحیح نیست و به همین مناسبت بنده مخالفت کردم با این طرح ولی با تصویب هر سازمان مطالعه شده برای وزارتخانه‌ها به شرط اینکه در آن سازمان تعداد افراد مشخص باشند تشکیلات شهرستان‌ها مشخص باشد دوایر مشخص باشد نه فقط تویش پست مدیر کل و معاون باشد صد در صد موافقم به همین مناسبت مطلبی به نظر بنده آمد که اقلا این ماده واحده را با پیشنهاد آقایان موافقت بفرمایید با پیشنهاداتی که داده میشود اصلاح بکنیم بنده دو پیشنهاد کرده‌ام هنوز هم مرددم که کدامیک از آنها را تقدیم مقام ریاست بکنم و بسته به نظر دولت است که کدام یک از این موارد را قبول بکند که بنده با کمال میل تقدیم میکنم یکی که به طورکلی است بنده پیشنهاد کردم «به دولت اجازه داده شود سازمان وزارتخانه‌ها را به ترتیبی که باعث بهبودی امور گردد در حدود بودجه‌های مصوب به منظور آزمایش به موقع اجرا گذارده و منتهی ظرف مدت دو سال از تاریخ تصویب این قانون لایحه قطعی آن را به مجلس تقدیم دارد»
منظور این است که تشکیلات مطابقت کند با بودجه مصوب (احمدطباطبایی- این همانست که پیشنهاد شد) این آن نیست این سازمان هنوز مطابق آن سازمان وزارتخانه‌ها نیست آنچه آقایان پیشنهاد کرده‌اند این سازمان است در حالی که خود این سازمان را عرض کردم دولت اصلاحاتی درش کرده چون به طور عام است و خیال میکنم دست دولت باز خواهد بود مطالعه خواهد کرد دو سال آزمایش خواهد کرد هر وزارتخانه هر وزیر هر قدر معاون رئیس اداره مدیر کل و افراد لازم دارد تقدیم مجلس خواهد کرد اگر ملاحظه میفرمایید این مواجه با اشکال خواهد بود که خیال نمیکنم اینطور باشد بنده یک پیشنهاد دیگری هم دارم که در صورتی که آن پیشنهاد تصویب نشود این را تقدیم میکنم و آن این است:
«ماده واحده – به دولت اجازه داده میشود سازمان پیشنهادی وزارتخانه‌ها را که ضمن لایحه ۱۲۱۷۶۱ تقدیم و به کمیسیون مخصوص برای رسیدگی ارجاع شده با توجه به مصوبات کمیسیون‌های مربوط کمیسیون مخصوص و با اصلاحات لازم و اضافه نمودن سازمان شهرستان‌ها و داویر در حدود بودجه‌های مصوب به منظور آزمایش به موقع اجرا گزارده و منتهی در ظرف مدت دو سال از تاریخ تصویب قانون لایحه قطعی ان را به مجلس تقدیم دارد این دو پیشنهاد بنده است که خواستم توضیحی هم ضمناً داده باشم در صورتی که به نظر بنده احتیاجی هم به قانون نیست معهذا اگر میخواهید قانونی باشد که دست دولت باز باشد بعضی از مطالب این لایحه را دولت خودش قبول ندارد البته به میل خودش هست که سازمان بدهد و بعد از دو سال لایحه قانونی آن را بیاورند و مورد شور واقع شود.
رئیس – دو سه نفر از آقایان پیشنهاد سکوت داده‌اند اول پیشنهاد آقای ارباب است پیشنهاد ایشان قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد میکنم طرح سازمان ادارات تابعه تا بعد از تصویب قانون بودجه مسکوت بماند.
رئیس- چون طرح گزارش بودجه در پیش است و از فردا شروع به کار بودجه میکنیم اگر آقایان موافقت بفرمایند این طرح فعلاً بماند و بعد از بودجه مطرح شود (ارباب - بنده هم به همین ترتیب موافقم) الان هم وقت منقضی است و در جلسه فردا هم که باید بودجه مطرح شود خود به خود این کار میماند برای بعد از بودجه.
۷- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس – جلسه را ختم میکنم جلسه آینده فردا اول وقت جلسه هم پنج ساعت است. چون بودجه مطرح است و بعد از بودجه هم همین لایحه مطرح خواهد شد.
(مجلس سه ربع بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت