مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ آبان ۱۲۸۶ نشست ۱۸۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
تشریف فرمایی اعلیحضرت به مجلس شورای ملی.
بر حسب اطلاع رسمی شاهزادگان و وزراء امراء همگی باالبسه رسمی که معمول اعیاد بزرگ است بعد از ظهر روز سه شنبه در عمارت بهارستان حاضر و افواج پیاده و سواره با نظام تمام از درب ارک همایونی تا درب عمارت بهارستان که محل دارالشورای مقدس ملی است صف کشیده و از طرف مجلس مقدس محض تشریفات ملوکانه طاق نصرت بسیار عالی در جلو خان عمارت بهارستان بانهایت زینت و زیب آئین بسته ودر اطاق مخصوص رسمی مجلس تخت باشکوهی برای محل صندلی مرصع و جلوس اعلیحضرت همایونی ترتیب داده در ساعت سه بغروب مانده موکب شهریاری باکمال ابهت و شفقت در صورتی که اکثر شاهزادگان و وجوه چاکران دولت ملتزم رکاب بودند از عمارت سلطنتی برای اکمال مساعدت و مهربانی نسبت بملت خود بمرکز توجه عموم ملت یعنی مجلس مقدس شورای ملی تشریف‌فرما شده در عرض راه در هر چند قدم فاصله دستجات موزیک حین عبور موکب ملوکانه بنوای زنده باد شاه و عموم ملت بصدای زنده و جاوید باد شاهنشاه مشروطه خواه هم آواز گشته ذات مقدس شاهانه در هر چند قدم که بدستجات نظام و سایر ملت برمیخوردند اظهار تلطف و تفقد خسروانه را بتوسط امیر بهادر جنگ نسبت به آنها می‌فرمودند و صدای زنده باد شاهنشاه مشروطه خواه از هر سو بفلک می‌رسید قریب دو ساعت ونیم بغروب مانده موکب اعلی بعمارت بهارستان نزول اجلال و باطاق مخصوص رسمی مجلس که عموم وکلاء عظام و از طبقه علماء اعلام حجتین آیتین دامت برکاتهما و آقای امام جمعه و آقای صدرالعلماء و آقای ظهیرالاسلام و از شاهزادگان عظام حضرت اقدس ولیعهد و شاهزاده ظل‌السلطان و آقای نایب‌السلطنه و آقای شعاع‌السلطنه و آقای عضدالسلطان و سایر شاهزادگان بزرگ و از اکابر قوم آقای عضدالملک و جناب ناصرالملک رئیس الوزرا و سایر وزراء فخام مسئول و تمامی اسراء عالیمقام و سرداران گرام حضور داشتند ورود فرموده از توپخانه مبارکه که علی‌الرسم معمول است در اعیاد بزرگ دولتی شلیک می‌نماید در این روز و ساعت سعید هم که فی‌الواقع از اعیاد بزرگ دولتی و ملتی بشمار بود شلیک کرده نخست اعلیحضرت شاهنشاه نطقی در کمال فصاحت و بلاغت مبنی به بذل جهد و همت ملوکانه در تشیید اساس و اکمال مشروطیت و اجرای قوانین موضوعه و جاری شدن امور از مجرای خود تقریر فرموده و باین کلمات مسرت‌آمیز ختم کردند. امروز را می‌توان اول روز سعادت این مملکت بدانیم و در حقیقت امروز مشروطیت را بورود خودمان در مجلس شورای ملی تکمیل نمودیم.
آقای آقا سید عبدالله مجتهد شرحی وافی از زحمات وکلاء محترم و خدمات ایشان بدولت وملت واشتغال شان شبانه روز بکار و اینکه اعضاء مفخم مجلس مقدس از چندین صدر اعظم کافی و عاقل بهتر و بالاتر مشغول کارند و خدمت می‌نماید معروض حضور همایونی داشتند اعلیحضرت شاهنشاه اظهار غایت رضایت و خوشوقتی از وکلاء معظم و زحماتشان در جواب فرموده خطابه ذیل که حاوی مقاصد و مکنونات خاطر خطیر همایون اعلی بود به ناصرالملک رئیس الوزراء عطا شده قرائت کردندوحاضرین از صمیم قلب بآواز بلند (زنده باد شاهنشاه ایران) گفتند.
خطابه اعلیحضرت اقدس همایونی
بسی شکر می‌کنم خدای تعالی راکه مقاصد قلبیه و تصورات دقیقه ما در ترقی دولت ایران از بیداری ملت ظاهر و بیمن توجهات امام عصر عجل الله فرجه استحکام مبانی اساس مشروطیت بر دست ما جاری گردید واینک نمایندگان ملت خود را یادآوری می‌کنیم که قلب السلطان بین اصبعی الرحمن همانا این نعمت و سعادت مشروطیت را بخواست خداعنایت و در پیشرفت اساس مقدس دقیقه از مساعدت غفلت نفرموده‌ایم و در این یک سال که مجلس مقدس شورای ملی تأسیس گردیده امنای دولت و وکلای ملت باجرای مکنونات ضمیر منیر شاهانه بذل جهد و رضای خاطر الطاف مظاهر ما را در جریان اصول مشروطیت جلب نمودند لاجرم برای تشویق ملت و تشیید اساس مشروطیت به مجلس شورای ملی خودمان حاضر شده و بدواً از زحمات نمایندگان از وضع قوانین رضای خاطر همایونی را اظهار و جهت مزید افتخارو تربیت فرزندان روحانی خسروانی و حسن جریان اصول مشروطیت و تکمیل مراحم پادشاهی باکمال میل قلبی قسم یاد می‌کنیم که بر طبق اصل سی و نهم ضمیمه قانون اساسی بوظیفه خودمان در این روز مسعود موفق شدیم از خداوند ادعیه خیریه ملوکانه را در ترقی و سعادت دولت وملت مسئلت می‌نماییم.
(در این موقع که قرائت خطابه بآخر رسید اعلیحضرت همایونی من باب تشویق و مزید اطمینان ملت قسم یاد کرده قسم نامه مندرجه ذیل را ادا وکلام الله مجید را زیارت کردند).
صورت قسم نامه
من خداوند قادر متعال را گواه گرفته بکلام الله مجید و به آنچه نزد خدا محترم است قسم یاد می‌کنم که تمام هم خود را مصروف حفظ استقلال ایران نموده حدود مملکت و حقوق ملت را محفوظ و محروس بداریم قانون اساسی مشروطیت ایران را نگاهبان و بر طبق آن قوانین مقرره سلطنت نماییم و در ترویج مذهب جعفری اثنی عشری سعی و کوشش نماییم و در تمام اعمال و افعال خداوند عزشأنه را حاضر و ناظر دانسته منظوری جز سعادت و عظمت دولت ایران نداشته باشیم و از خداوند متعال در خدمت ترقی ایران توفیق می‌طلبیم و از ارواح طیبه اولیای اسلام استمداد می‌کنیم.
(سپس آقای حاجی سید نصرالله خطابه ذیل را از طرف مجلس قرائت نمودند).
خطابه مجلس شکر خدای را عز وجل که امروز اعلیحضرت اقدس شاهنشاه اسلامیان پناهی خد الله ملکه و سلطانه در تکمیل مراتب رعیت پروری و مراسم عدالت گستری ساحت مجلس مقدس شورای ملی را بتشریف خسروانه آراسته یعنی روح اجرا بکالبد قانون پیوسته است بحمدالله و المنه امروز ذات خجسته صفات ملوکانه بر اریکه سلطنت حقیقی ایران عز جلوس می‌بخشد تخت کهن سال کیان امروز بخت جوان و عمر جاودان می‌یابد که بر روی دلهای سی کرور ایرانی استوار است صنعتگر ازلی آنرا بارکان اربعه ملی غیرت همت، فتوت و قدرت پایدار بجواهر گرانبهای عدل و علم و آزادی مکلل و مجلل ساخته است اکنون چشم روزگار از دریچه تاریج نگران ومنتظر است که مفاد شرف المکان بالمکین را بار دیگر بمقام تحقیق و تصدیق گذارد پس بر همت قدر رقبت شاهنشاهی موکول است که یادگار این روز فیروز را سرلوله سعادت ایران ساخته حشمت و شوکت این مکان رااز زمین بآسمان ارتقاء دهند هیچیک از سلاطین ایرانرا چنین موقع موفقیت نصیب نگشته و مساعی فوق العاده و فتوحات عظیمه پادشاهان دوره استبداد باستحصال چنین مقاصد عالی هرگز کفایت نداشته است ولی تأییدات غیبیه الهیه و مساعدت اقبال ملت و مقتضیات مشروطیت از پایه سریر اعلی تا اقصی مدارج نیکنامی و شوکت شاهراهی مستقیم آراسته واز خس و خار پیراسته است آن شاهراه متابعت و تایید اجرائیات است با قوانین مقدسه که حاصل نشود مگر آنکه اصل اصیل قوه مجریه بنفس نفیس ملوکانه توجه خاص ومراقبت بالاختصاص مبذول فرمایند که تا قوانین اساسی مملکت بدرجه قصوای اجری برسد و در تسکین انقلابات حال و کفایت احتیاجات استقبال و ضروریات استقلال وطن وحراست حوزه مقدسه اسلام حفظ اساس مشروطیت را فریضه ذات قضا همت خسروانه فرموده ملت ودولت را از حضیض ضعف و ذلت باوج قدرت و سعادت برسانند.
(پس از این ذات اقدس شاهانه با علماء اعلام و شاهزادگان و جمعی از علماء و وکلاء باطاق دیگر برای استراحت و تکمیل فرمیاشات تشریف فرما شده و پس از مختصر توقف با کمال سعادت واقبال بمقر سلطنت عودت فرمودند).