مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ بهمن ۱۲۸۶ نشست ۲۳۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ بهمن ۱۲۸۶ نشست ۲۳۴
مذاکرات روز یکشنبه ۶ محرم‌الحرام ۱۳۲۶ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز شنبه پنجم را قرائت کردند ودر باب باقی مانده وکلا شروع بمذاکرات شد.
آقا میرزا مرتضی قلیخان – اولا به آقایان اخطار می‌نمایم که چون قرار بود آقای میرزا سلیمان خان را انتخاب نمایند والحق شایسته هم هستند زیرا که در حساب لشکری و کشوری خیلی خوب بودند وآن روز هم چند نفر اسم ایشان را نوشتند ولی امروز در اینجا با ایشان گفتگو شد جواب دادند من در کدام اداره باشم بیشتر می‌توانم بملت خدمت نمایم البته در اداره لشکری بهتر می‌توانم خدمت کنم مقصود این است که دیگر از ایشان صرف نظر شده انتخاب نمایند مسئله دیگر اینکه باید جالب دقت انظار وکلا باشد آنستکه ما در میان آقایان وکلا اشخاص محاسب داریم کم لهذا یک نفر محاسب بی غرض لازم است انتخاب شود حالا هر کس را که شایسته این مقام است انتخاب نمایند.
اسدالله میرزا – چقدر خوب است مذاکرات مجلس را درانظار مردم اهمیت بدهیم یک روز این حق انتخاب را بشاهزادگان می‌دهند وایشان هم از الطاف مجلس متشکر شده چهار نفر را معین کرده پیشنهاد مجلس می‌نمایند آن وقت میگویند این حق با ایشان نیست خوب بود که از اول این حق را بآنها نمی‌دادند و خود مجلس انتخاب می‌کرد حالا گذشته از آن در میان آن چهار نفر که باید یک نفر را انتخاب کرد شاید یک نفر از آنها ناب شیخ الرئیس باشد اگر این حق با آنها هست که نوشته شوند والا اسم ایشان را در جزو یکی از آن اشخاص که باید انتخاب کرد نوشته شود.
آقا سید حسن تقی زاده – بنده عرض می‌نمایم که این نوشته هم که از طرف مجلس نوشته شده خلاف قاون بود مجلس باید کسی را انتخاب نماید که معرفت بحال او داشته باشد از این چهار نفر که شاهزادگان انتخاب و پیشنهاد کرده‌اند شاید من هیچکدام آنها رانمیشناسم و لازم نیست که مجلس حکماً از شاهزادگان انتخاب نماید شاید از غیر شاهزادگان انتخاب بنماید.
مخبرالملک – آن چهار نفری که آن روز انتخاب شدند گویا سه نفر آنها قبول نکرده‌اند که یکی آقای مستوفی الممالک و یکی آقای مؤتمن الملک و یکی آقا شیخ محمد حسین باشند بعضیها رأیشان بر این است که شاید دوباره خیال ایشان را منصرف نمایند وعقیده بنده برخلاف این است که نباید از طرف مجلس اصرار شود و هر کس را انتخاب می‌نماید با کمال شرف داخل این مجلس شده مشغول خدمت ملت باشد.
حسن علی خان – آن اشخاصی که روز پیش انتخاب شده‌اند جناب مخبرالملک فرموند که استعفا دادند اگر استعفای آنها قبولست یکدفعه عوض آنها هم انتخاب شوند.
رئیس- خیر تا استعفا از خود آنها نرسد صحیح نیست
لسان الحکما – خوب است مناط رای را معین نمایید که آیا ثلث کافی است یا خیر واین که اول باید آن یک نفر شاهزاده را انتخاب کرد یا نه.
رئیس- باید همه را یک دفعه انتخاب کرد.
آقا سید حسن تقی زاده – این خلاف نص قانونیست مجلس حق دارد عوض هر کس که استعفا داده یا فوت کرده انتخاب کند پس ما نباید مجبوراً یکنفر از شاهزادگان را انتخاب کنیم همه را باید یکدفعه انتخاب کنیم.
لسان الحکما – این که شما میگویید در صورتیست که مجلس حق به آنها نداده باشد.
آقا سید حسن تقی زاده – مجلس هر چه را که تصویب می‌کند آن قانون نیست قانون باید بصحه شاه برسد عیب مجلس ما اینست که یک لفظ شوری اضافه دارد و حال آنکه در هیچ جا اینطور نیست ما بگمان اینکه اینجا نشستیم و هر چه مشورت کردیم آن قانون است اینطور نیست قانون آنست که بعد از گذشتن از مجلسین بصحه همایونی موشح شده باشد هر چه را که مجلس هر روز تصویب کند آن قانون نیست.
دکتر ولی الله خان – رأی دادن در پارلمان به اکثریت دو قسمت یکی اکثریت مطلق است یعنی رأی نصف بعلاوه یکی و این قاعده را در تمام انجمنهای بلدی وغیره در حین انتخاب معمول می‌دارند واکثریت مطلق که رأی نصف بعلاوه یک رأی باشد قانون تمام پارلمانیها است و یک قسم دیگر اکثریت نسبی است ولی در اینجا که انتخاب وکیل است وخیلی اهمیت دارد زیرا که محل اعتماد واطمینان عامه باید باشد اکثریت مطلقه را باید مناط قرار داد.
آقا سید حسن تقی زاده – در باب اکثریت آراء اکثریت ثلثی را که معمول داشته‌ایم خلاف قانون است واگر باز نزدیک بقانون باشد همان اکثریت مطلق است که گفتند ولی اینجا باید اکثریت نسبی باشد که برای ۱۵ نفر هم انتخاب شود زیرا که یک نفر از ما شاید ده نفر را بشناسیم ولی نمی‌توانیم بدیگران بشناسانیم. چون وکلای ولایات درست بصیرت واطلاع بحالات اهالی طهران ندارند وما باید در میان اهالی طهران آنها را انتخاب کنیم و کمتر کسی هست که چند نفر را بصفات مقرره وکالت بشناسد و دور نیست که خود وکلای طهران هم همین حال را داشته باشند که ماها داریم زیرا کمتر کسی را ۵۵ نفر که اکثریت مطلقه است بمعاشرت و از روی اطلاع وعلم شناخته باشند مگر اینکه چشم پوشی کرده یا بهمان گفه دیگری عمل نمایند زیرا که عادتاً محال است اکثریت مطلقه در باره یک نفر بعمل آید پس خوب است بهمان اکثریت نسبی انتخاب کنند والا امکان ندارد که ما ۵ نفر را باکثریت تامه انتخاب کنیم.
حسنعلی خان – ما از پارسال تا حال بدو رأی گرفتار کرده‌ایم یکی بجهت تصویب قانون و آن وقت همان اکثریت مطلق است که گفته شد یکی هم بجهت انتخاب اعضاء کمیسیون‌ها وغیره که باکثریت نسبی است مثلا ما می‌خواهیم ده نفر را برای کمیسیونی انتخاب نماییم اسامی آنها نوشته می‌شود و بالنسبه انتخاب می‌شوند نمیدانم آن روز چه شد که اکثریت ثلثی را قرار دادند حالا هم اگر می‌خواهند چند نفر وکیل انتخاب نمایند باید اکثریت بالنسبه باشد.
صدیق حضرت – اگردر اطاق نظام خاطرتان باشد در موقع انتخاب وکیل اعیان وغیره با اکثریت مطلقه شد.
حسنعلی خان – قانون در عالم بسیار است قانونی که ما امروز قانون میگوییم آن قانونیست که از مجلس بگذرد آن مطلبی که آقای صدیق حضرت گفتند مخالف است با این که حالا ما می‌خواهیم در پارسال که انتخاب می‌کردند مردم انتخاب می‌کردند وحالا ما انتخاب می‌کنیم و از جانب تمام ملت هستیم ولی ما نمی‌توانیم این قانون را اجرا کنیم مگر در صورتیکه آن قانون را برهم بزنیم واکثریت نسبی را قانون قرا بدهیم.
آقا سید مهدی – پریروز چهار نفر انتخاب کرده‌ایم اگر باینطور باشد که اکثریت نسبی کافی است که انتخاب شده بودند دیگر چرا برهم زدید.
مخبرالملک – در پارلمانهای ممالک متمدنه معمول است وقتی که می‌خواهند رئیس ونایب رئیس را انتخاب نمایند باکثریت نامه انتخاب می‌شوند ولی وقتی که اعضاء کمیسیونی انتخاب می‌شوند اکثریت نسبی است وهر دو انتخاب صحیح است ولی معلوم می‌شود که انتخاب ریاست و نایب رئیس اهمیت دارد که باکثریت مطلقه انتخاب می‌شوند حالا اینجا هم که وکیل انتخاب می‌شود باید اهمیت داد سایرین را نمیدانم ولی بنظر بنده خیلی بعید است که چهار پنج نفر انتخاب شود یکی مثلا بهفتاد رأی و یکی بده رأی.
لسان الحکما – این مطلبی را که جناب مخبرالملک گفتند که رئیس ونایب رئیس را در سایر جاها باکثریت نامه انتخاب می‌کنند وحالا که انتخاب وکیل خیلی اهمیت دارد و باید محل اعتماد عامه باشد باکثریت مطلقه انتخاب شود.
وکیل الرعایا – آنچه در همه جا معمول است که اکثریت مطلقه است واین اکثریت مطلقه معمول به تمام پارلمانها است.
وثوق الدوله – صحیح است ولی پریروز در مجلس قرار بر ثلث داده شد و تمام آقایان وکلا هم قبول نمودند هر گاه این تصویب حضرات آقایان وکلا را بنا باشد قانون قرار بدهند و همان طور رفتار نمایند خوبست رأی بگیرند اما بعقیده بنده این است که باید وکیل را به اکثریت تامه انتخاب کنند.
مخبرالملک – بنده عرض می‌کنم که در نظامنامه انتخابات نوشته است که بقرعه و اکثریت نامه یا نسبی باشد پس ما تامه را اختیار می‌کنیم.
آقا سید حسن تقی زاده – آن روز از برای انتخاب هفت نفر ثلث را قرار دادند چهار نفرانتخاب شد حالا برای سه نفر تامه قرار بدهند گمان ندارم ممکن باشد یکنفر هم انتخاب شود آن روز هم خلاف قانون رفتار شده است امروز باید نسبی باشد.
وکیل التجار – آنچه باید در این باب مذاکره شود شد و در حقیقة آن روز هم که چهارنفر انتخاب شدند به اکثریت تامه انتخاب شدند.
حسنعلی خان – هر روز نمی‌شود که یک رأی داد آن روز ثلث اراء راقراردادند امروز هم همانطور باشد.
رئیس- حالا چه میگویید باید اکثریت تامه باشد یا ثلث (گفته شد رأی گرفته شود.
دکتر ولی الله خان – چون فرموده بودید بعضی چیزها نوشته شود نوشته‌ایم و آنجا معلوم می‌شود که اکثریت تامه کدام است و مورد استعمالش در چند جا واکثریت نسبی کدام و مورد استعمالش چند جاست وامروز هم مثل همان روز سابق خوبست باکثریت ثلث باشد اما قانون نباشد تا بعدها تمام اسامی در یک ورقه نوشته شود یا هر یک اسم را در یک ورقه بنویسند مقصود این است تمام اینها بعدها واضح خواهد شد پس امروز هم مثل روز سابق رفتار شود.
مخبرالملک – شما قانونی حرف می‌زنید و من سند بشما ارائه داشتم که انتخاب یا باکثریت تامه است یا باکثریت نسبی حالامجلس کدام یک را اختیار می‌نماید (جمعی باکثریت تامه و بعضی باکثریت نسبی قایل شدند).
دکتر ولی الله خان – در انتخاب وکلا باید باکثریت تامه باشد یعنی حدی را معین کنند که بآن حد برسد واگر دو نفر مساوی درآمد آنوقت باید در آنجا در پاره نسبی رأی داد پس دیگر برای چه رأی می‌گیرید.
آقا میرزامرتضی قلیخان – در نظامنامه نوشته است که یا باید تامه باشد یا نسبی دراین صورت مجلس مختار است هر یک را بخواهد اختیار کند.
مخبرالملک – در نظامنامه نوشته است یا تامه یا نسبی مقصود این است که اگر اکثریت تامه شد خیلی خوب والا دفعه ثانی نسبی است نه اینکه در اول نسبی باشد.
وثوق الدوله – پس معلوم شد این دفعه اکثریت نسبی در حق آن اشخاصی که آن دفعه اکثریت نسبی داشتند معتبر است والا آنهایی که در آن دفعه اکثریت نداشتند باید باکثریت تامه باشد.
رئیس- حضرت والا وزیر جنگ و وزیر عدلیه احضارشده بودند که در باب قتله فریدون توضیح بدهند.
آقا سید حسن تقی زاده – این مسئله انتخاب تمام شود آن وقت توضیحات خود را بدهند.
حسنعلی خان – در تمام پارلمانها قرار است که وزراء عظام در پارلمان می‌نشینند و نطق وکلا راگوش می‌دهند منافات ندارد یکساعت اینجا تشریف داشته باشند.
وزیر عدلیه – بنده جماعتی را خبر کرده‌ام که در تنظیمات داخله عدلیه صحبت کنیم و مسبوق نبودم که مجلس مرا خواهد خواست باتلفن احضار کردند بکمیسیون سرحدی بعد معلوم شد که وزیر جنگ را بجهة توضیحات قتله فریدون خواسته‌اند چون ایشان نمی‌توانستند بعضی توضیحات را بدهند بنده هم ماندم که آنچه اطلاع دارم توضیح دهم ولی چیزیکه مفید باشد نیست و بعضی از مطالب است که نمی‌توانم بگویم و همین قدر عرض می‌کنم اشخاصی که متهم بودند آنها راگرفته‌اند ودر عدلیه محبوسند و مشغول استنطاق هستند انشاءالله تا روز پانزدهم نتیجه بدست میاید.
وزیر جنگ – بلی آنها دستگیر شده و مشغول استنطاق هستند و نزدیک بنتیجه است.
وزیر امور خارجه- در باره بعضی اشخاص که در کار هستند و زحمت کشیده‌اند و در کمیسیون مالیه از مواجب آنهاکسر شده خوب است طوری مقرر شود که بتوانند مشغول کار باشند.
آقامیرزامرتضی قلیخان – در باب چند نفر از اجزاء وزارت خارجه که در کمیسیون مالیه مواجبشان کسر شده یا اینکه مواجب ندرند وزیر امور خارجه کراراً به کمیسیون مالیه نوشته‌اند و تصویب کرده‌اند که داخل در کار هستند و استحقاق هم دارند حالا مجلس چه رأی می‌دهد.
آقا سید حسن تقی زاده – بر فرض اقامه دلیلی بر استحقاق چند نفر نمی‌شود نتیجه گرفت که بودجه مملکت را که درمجلس تصویب کرده ورأی گرفته‌اند بهم زد ودر حق چند نفر رعایت شود و تا حال هم چندین مرتبه تأکید شده که جناب وزیر امور خارجه بودجه سال نو خود را بدهند حال بخواهندبجهة اشخاص تازه مواجب برقرار نمایند با این ترتیب مملکت ما غیر ممکن است همان بودجه را بفرستند با مختصر تعدیلی البته تصویب خواهد شد.
وزیر امور خارجه – این مسئله صحیح است و بودجه نوشته شده و همین روزها به مجلس خواهد آمد این مسئله که اظهار شد درباب حقوق چند نفری است که خیلی زحمت می‌کشند و از حقوق امساله آنها کمتر شده است.
حسنعلی خان – ما امروز نمی‌توانیم بگوییم که ادارات ما بطور صحیح منظم شده است باید تمام وزارت‌خانها و ادارات ما منظم شود وهر یک بودجه خودرابطور صحیح بمجلس بفرستند که صحیح شود چند روز قبل اجزاء وزارت داخله برای حقوق تعطیل کرده بودند حالا اگر در حق چند نفری رعایت شود اسباب اشکال خواهدشد امروزه وزارت داخله که پول نقد دارد و اجزاء می‌گیرند همان وزرات خارجه است باید همین را مغتنم بدانند و هر چه زودتر بودجه سال آتیه را نوشته بدهند بهتر است و این دو ماه راهم بهر طوری هست آنها را ساکت نمایند.
وزیر امور خارجه – صحیح است بودجه تمام است و بمجلس میاید اینکه مسامحه شده برای آن است که بودجه هر ساله تغییر نکندآنچه که لازم مدافعه و ملاحظه است در مواجب و مقرری بشود که یکدفعه بمجلس بیاید اما اینکه گفته شد وزارت خارجه پول تذکره دارد امسال بواسطه این انقلاب و مسدود بودن سرحد مسافرین کمتر بودند و خیلی کسر کرده است هنوز اغلبی از اجزاء وزارت خارجه قسط اول و بعضی قسط دوم را گرفته‌اند اغلب این دو قسط هیچکدام را نگرفته‌اند سفراء و قونسولها و مأمورین ما همه طلبکارند مواجب پارسال و امسال را نگرفته‌اند مگر عده که درداخله بوده‌اند بعضی مال پارسال و بعضی مال امسال را گرفته‌اند ولی اغلب از یکسال ویکسال ونیم و دوسال طلب کارند و بعضیها هم خیلی استحقاق دارند.
مخبرالملک – اگر چه جناب وزیر امور خارجه خوب مسبوق هستند چون صحبت از نوشتن بودجه شد تذکاراً عرض می‌کنم بودجه راکه می‌نویسند حقوق را ر مقابل شغل منظور دارند زیرا که اشخاص ممکن است تغییر و تبدیل کنند آن وقت باز اسباب گرفتاری خواهد شد.
(در این موقع در باب انتخاب ۵ نفر باقی مانده وکلا که حق انتخاب آنها بامجلس بود اخذ رأی شد اشخاص ذیل انتخاب شدند.)
- شاهزاده امان الله میرزا ۵۵
- مجیدالملک ۵۰
- آقای معاضدالسلطنه ۴۵
- آقای حسینقلی خان نواب ۳۳
(و در باب یک نفر باقی مانده اظهار شد که همین امروز انتخاب شود.)
نایب رئیس- عجله نباید کرد باشد برای روز دیگر.
حاج محمداسمعیل آقا – عجله نباید کرد شاید بعضی از این اشخاص هم که انتخاب شده‌اند استعفا دادند آن وقت یک مرتبه انتخاب شوند.
مخبرالملک – اذهان همه وکلا محترم مسبوق باشد و تحقیق کنند که یک نفر وکیل در عوض وکیل کرمانشاه که فوت کره از اهل همانجا خواه اینجا پیداشود یا در کرمانشاه باشد باید انتخاب شود همین طور یک نفر در عوض وکیل بجنورد خوبست دقت تامه نمایند که اشخاص صحیح انتخاب شوند.
نایب رئیس- اطلاعاً می‌گویم مجلس از فردا تا روز شنبه تعطیل است.
(مجلس ختم شد.)