مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ اردیبهشت ۱۳۳۹ نشست ۴۰۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۴۰۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۱۳ اردیبهشت‌ماه ۱۳۳۹
فهرست مطالب:
۱ - طرح صورت‌مجلس
۲ - سؤال آقای صدرزاده راجع به راه شیراز به اهواز و جواب آقای وزیر راه
۳ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دادگستری
۴ - سؤال آقای فخر طباطبایی راجع به ساختمان دانشسرای حرفه بروجرد و جواب آقای معاون وزارت فرهنگ
۵ - سؤال آقای خلعتبری راجع به نظارت وزارت بهداری در امر دارو و جواب آقای معاون وزارت بهداری
۶ - اعلام تصویب صورت‌مجلس
۷ - تقدیم لوایح تفریغ بودجه سنوات ۱۳۳۵ و ۱۳۳۶ مجلس شورای ملی به وسیله آقای افخمی
۸ - تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای پردلی
۹ - طرح گزارش کمیسیون بودجه راجع به اجازه دریافت ۴۲ میلیون دلار وام جهت ساختمان سد دز
۱۰ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده صبح به ریاست آقای عماد تربتی نایب رئیس تشکیل گردید.
۱- طرح صورت‌مجلس
نایب رئیس - صورت اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه - آقایان: سنندجی - کاظم شیبانی - دکتر امین - صادق بوشهری - عامری - مشار - محمودی - دکتر دادفر - گیو - بزرگ ابراهیمی - مهندس اردبیلی - دکتر حسن افشار - هدی - مرتضی حکمت - قوام - کدیور - حکیمی - اورنگ - تیمورتاش - اسفندیاری - یار افشار - دکتر سعید حکمت - دکتر جهانشاهی - عباسی - بیات ماکو - دکتر رضایی - مسعودی - امامی خویی - مهندس سلطانی - دکتر امیر حکمت - صفاری - دکتر پیرنیا
غائبین بی اجازه - آقایان: دکتر طاهری - قرشی
نایب رئیس - اعتراضی بر صورت‌جلسه نیست؟ آقای صدرزاده
صدرزاده - در بیانات بنده یک اشتباهات و افتادگی‌های چاپی دارد که اصلاح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی
نایب رئیس - بدهید، آقای صارمی اعتراضی بر صورت‌جلسه داشتید
صارمی - اصلاحاتی در عرایض بنده هست که می‌دهم به تندنویسی اشتباهات چاپی است که مرتفع بشود
نایب رئیس - بدهید، پس از حصول اکثریت تصویب صورت‌جلسه اعلام می‌شود.
۲- سؤال آقای صدرزاده راجع به راه شیراز به اهواز و جواب آقای وزیر راه
نایب رئیس - سؤالات مطرح است. آقای صدرزاده
صدرزاده - بنده قبل از این که سؤال خودم را طرح کنم از تفقدی که اعلیحضرت همایون شاهنشاه به مردم لار فرمودند و به آن نقطه تشریف‌فرما شدند و دلجویی از مردم آنجا به عمل آورده و اوامری برای تجدید بنای لار فرموده‌اند به نام مردم فارس و تمام ایران سپاسگزاری می‌کنم (صحیح است) تلگرافی هم از محترمین فارس راجع به عوارض تخم پنبه شده است که تقدیم می‌کنم و همچنین نامه‌های دیگر از اتحادیه بنادری‌ها و دشتستانی‌ها هست که تقدیم می‌کنم و نامه دیگری هست به عنوان مجلس از اطاق بازرگانی بندر بوشهر راجع به آب آنجا و مضیقه‌ای که مردم از آب دارند و بنده از حضور جناب آقای مهندس خسرو هدایت استفاده می‌کنم که نسبت به این مطلب هم توجه بشود اما راجع به مسئله راه و سؤالی که بنده کرده‌ام الآن وضع فارس را تیمسار محترم سابقه دارید در یک بن‌بستی قرار گرفته این کارها که در شیراز شروع شده است از قبیل کارخانه کود شیمیایی کارخانه قندی که در کوار در شرف تأسیس است و کارخانه دیگری که به کوشش بعضی از آقایان و استاندار محترم فارس در شرف تأسیس می‌باشد ما احتیاج به راه داریم هم راه‌آهن و هم راه آسفالته می‌خواهیم.
اخیراً کوششی که کردند این بود که راه بین اهواز و شیراز به وضع عادی اتصال پیدا کند آن راهی را که جان مولم شروع کرد آن یک داستان جداگانه‌ای دارد و برای ما فارسی‌ها تأسف‌آور است و فعلاً از ذکر آن خودداری می‌کنم ولی بعد یک روزی به تفصیل از آن صحبت خواهم کرد بنده خواستم ببینیم راجع به این راه که دو استان را به هم وصل می‌کند تیمسار محترم وزیر راه چه اقدامی کرده‌اند یعنی از کجا شروع کردند چقدر خرج شده است و در طی این مدت چقدر راه ساخته شده است و امید دارند که بالاخره این راه کی به پایان می‌رسد به عمر ما کفاف می‌دهد یا نه؟
نایب رئیس - آقای وزیر راه
وزیر راه - (سرلشکر انصاری) از جناب آقای صدرزاده نماینده محترم بی‌نهایت سپاسگزارم که با سؤالی که در خصوص راه شیراز به اهواز فرمودند به بنده مجال می‌دهند که گزارشی از پیشرفت این راه به عرض مجلس شورای ملی برسانم از پاییز سال گذشته که ساختمان این راه به وزارت راه محول شد و مقداری وسایل در اختیار وزارت راه گذاشته شد ساختمان بلافاصله شروع شد و خوشوقتم که به عرض برسانم که بیش از هفتاد کیلومتر از دوراهی کازرون به سمت اهواز ساخته شده و بین فهلیان تا کازرون عبور با نهایت سهولت می‌شود از فهلیان به طرف دوگنبدان که راهی وجود نداشت الآن راه عبور دارد به طوری که اتوبوس‌ها از بهبهان مسافر به شیراز می‌برند و کارخانه سیمان فارس هم سیمان با کامیون به اهواز انتقال می‌دهد ولی نظر به این که یک منطقه کوهستانی است و آنجا ساختمان تعداد زیادی پل لازم است مشغول ساختمان پل هستند و واحد میکانیکی مشغول خاک‌ریزی است کاری که تاکنون شده است مطابق آخرین گزارشی که رئیس راه داده بیش از ۲۴۰ هزار متر مکعب خاک‌ریزی شده است ۴۵ هزار متر مکعب سنگ شکسته شده برای راه و ریخته شده ۱۷۵ دهانه پل و لوله‌های آهنی نصب شده و مخارجی که تا به حال شده قریب بیست میلیون ریال بوده است از جمع راه که در دست ساختمان است صد کیلومتر باقی است که بنده امیدوارم تا فروردین سال ۱۳۴۰ خاتمه پیدا کند و راه برای عبور آماده بشود و ضمناً وظیفه خودم می‌دانم که از جنابعالی که همیشه کمک فکری برای ساختمان این راه به وزارت راه فرمودید تشکر کنم.
نایب رئیس - آقای صدرزاده توضیحی دارید بفرمایید.
صدرزاده - همکار محترم جناب آقای علامه این طور تصور فرمودند که سؤال من برای این بوده است که وزارت راه را برای ادای گزارش به اینجا کشانیده باشم این گزارش مرضی بنده نیست بنده از شخص تیمسار محترم وزیر راه بسیار تشکر دارم از اخلاق ایشان و همیشه از ایشان در قلب خودم احترام فراوانی ذخیره دارم اما مطلب این طور است که بنده عرض می‌کنم که خود جنابعالی که جناب آقای علامه باشید در خدمتتان در افتتاح پل خرمشهر منزل آقای شریفیان تاجر رفتیم عصر به راهنمایی آقای مهندس بختیار راجع به پل فیمابین خرمشهر و آبادان صحبت شد گفتند که این چه تکان عظیمی را ما بین آبادان و خرمشهر به وجود آورده است و باز در گزارش بنیاد پهلوی شنیدم که این پل در ظرف بیست ماه و هیجده میلیون تومان مخارج منهای تبلیغات به عمل آمده و تبلیغات همان بود که روز افتتاح شد و در آنجا دیدیم این پل چه تأثیر عظیمی داشت دیگری راجع به تقسیم املاک است من اهل مجامله نیستم مایلم حقیقت را بگویم این تقسیم املاک پهلوی را مقایسه بکنید با این تقسیم املاک خالصه (صحیح است) هر دو توی همین مملکت شده به دست افراد این مملکت شده است یکی آن طور دیگری این طور (دولت آبادی - یعنی هر دو نشد یکی شد یکی نشد) هفتاد کیلومتر وقتی کیلومتر می‌گوییم رقم بزرگ می‌شود و هفتاد می‌شود ولی وقتی فرسخ بگوییم تقریباً ده فرسخ دوازده فرسخ است اگر حساب بکنید من چند سال است همین بنده تنها قطع نظر از نمایندگان فارس که راجع به راه صحبت کردند راجع به راه بین اهواز و شیراز و نمایندگان خوزستان هم تأکید می‌کردند آن را به حساب بیاورید و این همه یادآوری و این همه خواهش و این همه تذکر تازه راه ساخته شده به ۷۰ کیلومتر رسیده است حساب بفرمایید اگر دو تا استان خوزستان و فارس به همدیگر وصل شود چه تأثیری در وضع اقتصادی مملکت دارد با نبودن راه و همین راه‌های ارتباطی در سال جاری بیست و دو هزار نفر از مردم تهران و نقاط دیگر مملکت برای تفرج به فارس رفتند ملاحظه بفرمایید اگر ما راه‌آهن داشتیم و جاده آسفالته داشتیم و در نقاط داخل مملکت تنها همین چه برکاتی برای مردم فارس به وجود می‌آورد و چه استراحتی برای مردم خوزستان به وجود می‌آورد به هر حال بنده مگر در آنجا گفته‌ام بعضی وقت‌ها حساب بکنید که راه‌آهن فلان‌جا صرفه دارد کار عمرانی صرفه اولیه ندارد شما وقتی یک دبستان و یا دبیرستان می‌سازید اول آن فایده و انتظار عایدات از آن نیست وقتی راه می‌سازید البته خرج است اما حساب کنید به حساب دوم و غیرمستقیم ببینید این قبیل کارها چه عایداتی برای مملکت به وجود می‌آورد یک دبیرستان چه افرادی را برای مملکت تهیه می‌کند بنده می‌خواهم سؤال بکنم البته یک وکیل نمی‌تواند از وکیل دیگر سؤال کند این راه‌آهنی که بین ساری و تهران کشیده شده است آیا قبل از این که راه‌آهن کشیده بشود ساری و شاهی موقعیت کنونی را داشتند (چند نفر از نمایندگان - خیر) نداشته است پس باید همیشه استعدادها را بسنجید باید به موقع فهمید که این مکان برای عمران و آبادی مناسب هست بنده از تیمسار محترم وزیر راه تمنی می‌کنم که دستور بفرمایند هرچه زودتر این راه را تمام بکند که اقلاً ما یک راه عادی غیر آسفالته برای خوزستان داشته باشیم و صادراتی که مردم فارس دارند لااقل بتوانند این صادرات را با یک کرایه کمتری به خرمشهر برسانند و از آنجا خارج کنند گذشته از مردم فارس این راه برای اقتصاد مملکت هم بسیار بسیار مفید است، اگر چه این قسمتی که می‌خواهم عرض کنم از موضوع سؤال بنده خارج است ولی راه لارستان به شیراز به مناسبت این حوادث اخیر بسیار مناسبت دارد که دستور بفرمایید ساخته شود چون لااقل یک سال طول می‌کشید که در لار ساختمان بشود در تمام این مدت احتیاج به راه خواهد بود و باید در این خصوص اقدام بشود.
نایب رئیس - آقای وزیر راه
وزیر راه - بنده از اظهار لطف جناب آقای صدرزاده بی‌نهایت سپاسگزارم باری مزید استحضار از ایشان استدعا می‌کنم قبول زحمت را بفرمایید و تشریف بیاورید در خدمتتان این راهی که در دست ساختمان است ملاحظه بفرمایید این راه کوهستانی بسیار سختی است اتفاق می‌افتد از صبح ساعت چهار تا غروب که کار می‌کنند برای قطع کردن این کوه‌ها بیش از پنجاه متر یا صد متر پیشروی ندارند بنده به ایشان اطمینان می‌دهم که با نهایت جدیت و اهتمامی که شده باز هم فروگذار نخواهد شد راجع به راه لار بنده بایستی عرض کنم به مجرد این که این اتفاق افتاد رئیس اداره راه فارس در لار بود و در نتیجه زلزله ستون فقراتش خرد شده و پایش شکسته و الآن در بیمارستان تحت معالجه است برای ساختن لار به لافاصله وسایل فرستاده شده و راه هم آماده شده است و نهایت توجه به فرودگاه و راه لار خواهد شد تا این که دولت بتواند کمک برساند برای اهالی آن منطقه. (علامه وحیدی - به آن رئیس راه توجه بفرمایید اهل کرمانشاه است در معالجه او توجه مخصوص بفرمایید)
۳- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دادگستری
نایب رئیس - آقای معاون وزارت دادگستری
معاون وزارت دادگستری (دکتر عاملی) - چون حفظ آثار باستانی و آثار ملی ایجاب می‌کند که اراضی و ابنیه مجاور آثار باستانی برای حفظ حریم آن آثار خریداری بشود و ضرری که ممکن است به صاحبان آن اراضی وارد شود جبران شود لذا در این خصوص لایحه‌ای تهیه شده است تقدیم می‌شود.
نایب رئیس - به کمیسیون فرستاده می‌شود
۴- سؤال آقای فخر طباطبایی راجع به ساختمان دانشسرای حرفه بروجرد و جواب آقای معاون وزارت فرهنگ
نایب رئیس - سؤال دیگر مطرح است آقای فخر طباطبایی
فخر طباطبایی - سؤالی که بنده از وزارت فرهنگ کردم راجع به ساختمان دانشسرای حرفه‌ای است که سه سال شاید هم بیشتر اعتبار و نقشه و مقدمات کار به تصویب رسیده ولی هنوز عملاً شروع به اقدام نگردیده منطقه بروجرد اصولاً به مناسبت مساعد بودن خاک و سایر کیفیات طبیعی یکی از مناطق سرسبز و حاصل‌خیز ممکلت است و بخش مهمی از غله مملکت را تأمین می‌کند به همین مناسبت هم وزارت کشاورزی آنجا را مرکز اداره کل کشاورزی مناطق مرکزی قرار داده و خیلی هم پیشرفت‌های محسوس و قابل ملاحظه‌ای در این زمینه در کار کشاروزی آنجا شده مخصوصاً هنگام بروز آفات نباتی به موقع به کمک روستاییان شتافته‌اند و کارهای دیگری هم که به عهده سازمان برنامه بوده انجام شده و چون جناب آقای مهندس هدایت تشریف دارند بنده وظیفه خودم می‌دانم تشکر کنم مخصوصاً همین کارخانه سیمان درود که باعث آبادانی این محل گردیده سی سال بیست و پنج سال پیش درود یک دهکده‌ای بود که از حدود چند خانوار از فقیر جمعیتش تجاوز نمی‌کرد امروز یک شهری شده است و بسیار پیشرفت کرده و این مرهون زحماتی است که در این سنوات اخیر کشیده‌اند همین طور طرح لوله‌کشی به موقع اجرا گذاشته شده و پیشرفت کرده و خیلی زودتر از موعد مقرر کار را تمام کرده‌اند از وزارت فرهنگ هم تقاضا دارم که این موضوع ساختمان دانشسرای کشاورزی را مورد توجه قرار بدهند و من نمی‌دانم در این کار چه گره‌ای خورده است که سه سال است از این موضوع که شاید می‌شد در این سه سال یک شهری بسازند این ساختمان دانشسرای حرفه‌ای که این قدرها مهم نبود ساخته نشده این بود که لازم دانستم این موضوع را سؤال کنم و امیدوارم جواب آقای معاون وزارت فرهنگ طوری باشد که امیدوارکننده باشد ضمناً از فرصت استفاده می‌کنم آماری را استخراج کردم راجع به فرهنگ عمومی بروجرد و حوزه‌های اطراف و یک مقایسه‌ای کردم چون منظور از این آمار و سرشماری این است که این جهات مورد توجه واقع بشود و اگر کمبودی و قصوری در یکی از شهرها هست رفع گردد.
در اراک ۲۰۸ دهکده دارای مدرسه دولتی است در همدان ۱۶۴ دهکده دارای مدرسه دولتی است در خرم‌آباد ۷۱ دهکده دارای مدرسه دولتی است در گلپایگان ۶۱ دهکده دارای مدرسه است تویسرکان ۳۳ دهکده ولی در بروجرد ۳۰ دهکده بروجرد از لحاظ آبادی و قدمت فرهنگ قابل مقایسه نیست این یک چیز قابل ملاحظه‌ای است که من غیر قابل اغماض می‌دانم که این مسئله را به نظرتان برسانم من فکر می‌کنم این ۳۰ مدرسه هم همان‌هایی است که قبلاً تأسیس شده و این جریان گسترش در همه جا شده متأسفانه در بروجرد به چشم نمی‌خورد و پیشرفت‌هایی که شده از شهرستان‌های دیگر متأسفانه بروجرد کمتر است و آن طور که باید توجهی بهش نشده و این را تقاضا دارم مورد عنایت قرار دهید.
نایب رئیس - آقای معاون وزارت فرهنگ
معاون وزارت فرهنگ (یزدانفر) - برای استحضار خاطر جناب آقای نماینده محترم بروجرد و سایر آقایان عرض می‌کنم که دانشسرای مقدماتی کشاورزی بروجرد از سال ۳۵ تأسیس شده و در سال ۳۶ همان طور که فرمودید اعتباری برای ساختمان دانشسرا از محل سازمان برنامه پیش‌بینی شده البته پیش‌بینی اعتبار تنها کافی نیست باید برای تأسیس یک دانشسرای کشاورزی لااقل ۵۰ هکتار زمین باشد و آب کافی چون تأسیسات شبانه‌روزی است و باید خود محصلین اقدام به کارهای کشاورزی بکنند و برای تمرین آنها در کار کشاورزی اراضی وسیع و آب کافی لازم می‌شود البته باید شرایط این جهات رعایت شود به علاوه چون راجع به شهر است باید فاصله آن تا شهر در نظر گرفته شود و یک محل مناسبی برای آن در نظر گرفته شود متأسفانه برای این کار در سال ۳۵ و ۳۶ موفق نشدیم که یک زمین مناسبی تهیه کنیم ولی اعتبارش در هر دو سال
در سازمان برنامه تأمین شده یکی از فرهنگیان البته چون علاقه‌مند به این کار بود و خودش اهل بروجرد بود برای این که این کار زودتر انجام بشود از اراضی که داشت خودش مجاناً به فرهنگ واگذار کرد که شاید در حدود پنجاه هکتار بود متأسفانه این زمین هم فاصله‌اش با شهر زیاد بود هم آب نداشت به این جهت نتوانستیم مورد استفاده قرار بدهیم چند قریه دیگر در نظر گرفته شد یک قریه دیگر هم بود که دو دانگش موقوفه بود ۴ دانگش ملک بود البته این هم مناسب نبود پنج قریه دیگر عرضه شد برای این کار یکی قریه میرزاعلی که دو دانگش وقف بود چهار دانگش مالک داشت همین طور قریه ده نور فلک‌الاافلاک و چالان چولان البته همه اینها را رفتیم دیدیم و مطالعه کردیم بالاخره هیچ کدام از آنها آن شرایط کافی را نداشت قریه سایه نان که ۱۲۲ هکتار است و ملک اشخاص است این را در نظر گرفتیم در سال ۳۸ خرید این قریه تمام شد این ۱۲۶ هکتار خریداری شده و امسال هم از اعتبارات سازمان برنامه که برای وزارت فرهنگ در نظر گرفته شده پنج میلیون ریال پیش‌بینی شده چون بیش از این استعداد کار نیست اطمینان می‌دهم ساختمان امسال شروع شود و مطمئن هستم در ظرف دو سال این دانشسرا ساخته خواهد شد اما راجع به احصائیه‌ای که فرمودید بنده حاضرالذهن نبودم ولی می‌توانم اطمینان بدهم در این سه سال اخیر اعتباراتی به فرهنگ بروجرد داده شده قطعاً زیادتر از تمام نقاط است که حضرتعالی فرمودید و آقای وزیر فرهنگ علاقمند به این کار هستند و آقای احمد مهران هم بنده نمی‌خواهم بگویم همه روزه ولی هفته‌ای یک مرتبه تشریف می‌آورند راجع به کار کشاورزی و مدارس و هم اعتباراتش اقدام می‌فرمایند بنده اطمینان می‌دهم که اعتبارات بروجرد چندین برابر این نقاطی است که حضرتعالی فرمودید بنده چون حاضرالذهن نبودم نمی‌توانم آمار آن را از حفظ بدهم ولی برای جلسات بعد می‌توانم آمار ارائه بدهم از جهت ساختمان و هم از حیث دبیر و آموزگار بنده خیال می‌کنم که بروجرد یکی از شهرستان‌هایی است که از نظر فرهنگ درجه اول است آمارش را هم در یکی از جلسات خدمت آقایان عرض می‌کنم راجع به دانشسرای کشاروزی همان طور که عرض کردم اعتبار آن پیش‌بینی شده و به موقع شروع خواهد شد.
نایب رئیس - آقای فخر طباطبائی توضیحی دارید.
فخر طباطبایی - از این که جناب آقای معاون وزارت فرهنگ اطمینان دادند که کار دانشسرا به زودی تمام می‌شود سپاسگزارم و امیدوارم که به زودی شروع بشود چون تأسیس دانشسرای کشاورزی تا زمین تهیه نشود ناقص است بایستی زمین داشته باشند که بتوانند تمرین کنند و کارهای عملی را آزمایش بکنند و یک مؤسسه فرهنگی مفیدی برای آن شهرستان باشد و راجع به آمار هم عرض کردم که بنده وظیفه خودم می‌دانم که این آمارهایی که از طرف اداره آمار منتشر شده به دقت ببینیم برای این که پول و هزینه‌ای خرج این کار شده و فلسفه آمار این است که اگر ما کمبودی در یک جایی دیدیم این علاقه را داشته باشیم و آن کمبود را بگوییم و جبران کنیم البته این آمار مربوط به سال ۳۵ است و غیر از این مأخذ و مدرکی نداشتیم یعنی آخرین آماری که داشتیم مربوط به سال ۳۵ است امیدوارم آماری که حضرتعالی تقدیم می‌کنید ظرف این چهار سال نشان بدهد که پیشرفت‌های زیادی شده ولی آمار مدرسه مربوط به قسمت‌های سرشماری نیست وقتی نوشتند ۳۰ مدرسه است محقق بدانید ۳۰ مدرسه است حالا ممکن است در قسمت‌های دیگر اضافه شده باشد ممکن است در آمار نفرات کم و زیاد شده باش ولی مدارس اصولاً چیزی است که معین است که چند مدرسه در هر قسمت است این است که بنده امیدوارم همان طور که فرمودید در ظرف این چهار سال پیشرفت‌هایی شده باشد و آن‌طور که باید و شاید در این قسمت هم کمک‌های فرهنگی شده باشد
نایب رئیس - آقای معاون وزارت فرهنگ توضیحی دارید.
معاون وزارت فرهنگ - بنده عرضی ندارم
۵- سؤال آقای خلعتبری راجع به نظارت وزارت بهداری در امر دارو و جواب آقای معاون وزارت بهداری
نایب رئیس - سؤال دیگر مطرح است. آقای خلعتبری
خلعتبری - بنده اخیراً در روزنامه اطلاعات و کیهان خبری خواندم که مقدار زیادی دواهای آنتی‌بیوتیک و از این قبیل داروها و سرم‌های تقلبی از طرف وزارت بهداری یا بهداری شهرداری کشف شده سؤالی که تقدیم کردم مضمونش این است که وزارت بهداری چه طریقه‌ای را برای کنترل داروها مخصوصاً آنتی‌بیوتیک‌ها و سرم‌های مخصوص دارد آقایان می‌دانند که این داروها هر کدامش در موقع خودش یک مریض را باید شفا بدهد و اغلب امراض هم با این داروهای آنتی‌بیوتیک معالجه می‌شود دوا هم گران است و یک حصبه‌ای که قرص آکرومالین می‌خورد به انتظار این که همان قرض آکرومالین باشد با قیمت گران برای شفای خود می‌خرد ولی اگر این دوا تقلبی باشد علاوه بر این که مرض او را خوب نمی‌کند ممکن است ضرر هم به او برساند. من نامه‌های زیادی دارم که این نامه‌ها حکایت دارد از این که سولفالستاتیازول و آکرومالین و پنی‌سیلین مخلوط شده که وزارت بهداری کشف کرده است و حتی یک نفر نوشته که من خودم از این دوا خریدم اما وجدانم اجازه نمی‌دهد که به مردم بفروشم اما مطمئن باشید که صدها صندوق از این دواها قبل از این که وزارت بهداری کشف کند به مردم داده شده چند روز پیش موضوع روغن نباتی تقلبی را هم در روزنامه‌ها ملاحظه فرمودید جناب آقای دکتر اعتمادیان خواهش می‌کنم اگر اطلاعی از این موضوع کشف روغن تقلبی نباتی دارند بدهند معلوم نیست چیست پیه خوک است در مراکش چند ماه پیش یک عده‌ای مرتکب تقلب روغن شدند و ۱۲ هزار نفر از مردم فلج شدند و چند شب پیش ۵ نفرشان محکوم به اعدام شدند ولی ۱۲ هزار نفر مردم بیچاره فلج هستند حالا می‌خواهیم بدانیم این کشفی که کرده‌اند از یک طریقه‌ای رفته‌اند یا برحسب تصادف کشف کرده‌اند یک وقت وزارت بهداری یک سیستمی دارد با این سیستم رفته کشف کرده اگر با آن سیستم رفته کشف کرده است بنده می‌خواهم بدانم آن سیستم چیست چون این قبیل چیزها مخصوصاً این آنتی‌بیوتیک‌ها را مردم باید اطمینان داشته باشند که این دوایی که مصرف می‌کنند تقلبی نیست البته در همه جا تقلب هست ولی یک کنترل هم هست که آن مانع تقلب است ایشان جواب سؤال بنده را که بیان فرمودند بنده مطالب دیگری دارم که عرض می‌کنم.
نایب رئیس - آقای معاون وزارت بهداری
معاون وزارت بهداری (دکتر اعتمادیان) - در مورد سؤال نماینده محترم جناب آقای خلعتبری لازم است به عرض برسانم که داروهای تقلبی که کشف شده بنده نمی‌توانم بگویم خوشبختانه ولی خوشبختانه نسبی است داروهای تقلبی که کشف شده دارو نبوده است منحصراً آنها سرم بوه است و ساختن سرم‌های تقلبی و شاید ضرر سرم تقلبی خیلی شدید باشد سرمی که فاسد شده است البته از لحاظ طبی تزریقش به بیمار صلاح نیست و این ساختن سرم تقلبی تاریخچه‌ای دارد که از زمان جنگ گذشته شروع می‌شود در زمان جنگ چون وارد کردن محصولات مشابه خارجی دشوار بود عده‌ای با وسایل غیر کافی شروع به ساختن این قبیل ترکیبات کردند ولی بعد از آن که این موانع برطرف شد وزارت بهداری نظارت‌های شدیدی در این امر کرده است و اغلب این آزمایشگاه‌هایی که تضمین کافی نداشتند از نظر طبی و بهداشتی و کاملاً مجهز نبودند و محصولات‌شان قابل اطمینان نبود طبق یک برنامه معینی بازدید می‌شوند و محل کارشان تعطیل می‌شد و حتی در این مورد شخص وزیر سابق بهداری نهایت شدت را به خرج می‌دادند و یکی دو تا از این آزمایشگاه‌ها را هم که یکی به نام نیویورک و یکی شعاع بود شخصاً حضور پیدا کردند؛ و تعطیل کردند بنده این مطلب را اضافه می‌کنم که ساخت این سرم‌های تقلبی مربوط به داروسازها و مسئولین آزمایشگاه‌ها نیست بلکه کارگران آنها هستند که این کار را یاد گرفتند و در نقاطی دور از انظار باشد به این کار مبادرت می‌ورزند و محصول را هم بیشتر به شهرستان‌ها می‌فرستند همان طور که قبلاً عرض شد برنامه‌ای وزارت بهداری دارد که مرتب در تعقیب آنها هستند و محل کارشان را توقیف می‌کنند و خودشان را می‌گیرند و تحویل مقامات قضایی می‌دهند در مورد قسمت دوم سؤال که وزارت بهداری چه نظارتی در آمپول‌ها و سرم‌های وارده از خارجه مخصوصاً داروهای آنتی‌بیوتیک دارد لازم است به عرض برسانم که نظارت وزارت بهداری در حدود قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوراکی و آشامیدنی است که یک بار دیگر به عرض رساندم که به موجب ماده یک این قانون تمام این مؤسسات باید با اجازه وزارت بهداری باشد و وزارت بهداری تا رسیدگی کامل به صلاحیت مسئول و وضع محل و تجهیزات نکند به هیچ وجه پروانه صادر نمی‌کند اخیراً آیین‌نامه جامع و کاملی تنظیم شده است برای آزمایشگاه‌های داروسازی که در داخل کشور دارد و اسپسبالیته و فراورده‌های دارویی فراهم می‌کند.
در مورد آمپول‌ها و سرم‌هایی که از خارج وارد می‌شود به موجب قانون بدون اجازه وزارت بهداری و بدون پروانه وزارت بهداری هیچ دارویی وارد کشور نمی‌شود و برای رسیدگی به تقاضاهایی که می‌شود یک کمیسیون ذی‌صلاحیت زیر نظر معاون وزارت بهداری مرکب از استادان درمان‌شناس دانشکده پزشکی و اسناد داروسازی دانشکده داروسازی و یک نفر داروساز آزاد مرتباً هفته‌ای دو بار در وزارت بهداری تشکیل جلسه می‌دهند و به مدارکی که تقاضاکنندگان ادامه می‌دهند رسیدگی می‌کنند و در صورتی که داروی مفیدی باشد پروانه ورود صادر می‌کنند این پروانه هم فقط برای مدت سه سال ارزش دارد و قبل از این که سه سال تمام شود واردکننده مکلف است به وزارت بهداری مراجعه کند و پروانه دیگری اخذ کند و البته اگر این کمیسیون که از استادان کرسی داروشناسی و درمان‌شناسی تشکیل شده است در خلال این مدت اطلاع پیدا کند که این دارو دیگر موردی ندارد و داروی بهتری پیدا شده است پروانه دارو را لغو می‌کند پس وزارت بهداری در ورود داروهای خارجی هم نظارت کامل و کافی دارد در مورد آنتی‌بیوتیک‌ها البته از آن هم بیشتر دقت می‌شود در لایحه قانونی که قبلاً به عرض رسید و تقدیم مجلس سنا
کرده‌ایم یک تبصره‌ای اضافه کردیم که به موجب این تبصره وارد کردن آنتی‌بیوتیک‌هایی که در تاریخ حمل در مبدأ کمتر از دو سال به تاریخ مصرف آنها مانده باشد ممنوع است این کار را هم کردیم برای این که داروهایی که به شهرستان‌ها فرستاده می‌شود ممکن است به موقع به مصرف نرسد و در دسترس نباشد و آنتی‌بیوتیک‌هایی که وارد کشور می‌شود مدت کافی ارزش و استعمال داشته باشد که دارویی که به مصرف‌کننده می‌رسد ارزش واقعی خودش را از دست نداده باشد در مورد قسمت سوم که آیا آنتی‌بیوتیک‌های تقلبی هم کشف شده است این جواب خوشبختانه است و خوشبختی نسبی نیست چون تاکنون مورد شکایتی که آنتی‌بیوتیک تقلبی کشف شده باشد ما نداشتیم البته آن طور که نماینده محترم فرمودند شکایتی راجع به سولفاتیازول تقلبی رسیده که مشغول رسیدگی هستیم اما در مورد آنتی‌بیوتیک‌ها تا این تاریخ هنوز تقلبی دیده نشده است و البته مشکل‌تر هم هست که بتوانند در ساختمان آنتی‌بیوتیک تقلبی بکنند.
نایب رئیس - آقای خلعتبری توضیحی دارید بفرمایید.
خلعتبری - سؤال بنده به یک منظور دیگری بود متأسفم که آن چیزی که بنده می‌خواستم جواب داده نشد معاون محترم اظهار کردند که خیلی دقت می‌شود از لحاظ صدور پروانه به اشخاصی که بخواهند دارو تهیه کنند البته من در آن حرفی ندارم و متشکرم بعد اظهار کردند که دواهایی که در خارج تهیه و به کشور وارد می‌شود در آنها هم دقت می‌شود که داروی صحیح وارد کشور بشود بنده در این هم حرفی ندارم عرض می‌کنم وقتی که از یک دستگاه داخلی دوا خارج شده یا از خارج وقتی وارد کشور شد آمد دست نماینده عمده و او داد به دواخانه شما چه کنترلی دارید بر این دواخانه‌های کشور که ببینید که این دوایی که می‌دهند به مردم دوای تقلبی است یا خیر از لحاظ دواهای آنتی‌بیوتیک فرمودند که خوشبختانه هنوز کشف نشده بنده نامه‌ای دارم که به شما در خارج نشان می‌دهم منتها نمی‌خواهم نویسنده آن را اسم ببرم استربتومیسین و پنی‌سیلین مخلوط هست آن هم آنتی‌بیوتیک است بنابراین سابقه تقلب در این‌گونه دواها هم هست منظور بنده این است مردمی که دوا می‌خرند بنده وکیل عدلیه هستم از بیست سال پیش به این طرف پرونده‌هایی مکرر دیدم که انواع و اقسام در دواها تقلب می‌شود و خود اطبا می‌دانند خود آقایان اطبا نسخه دیفتری می‌دهند سرم دیفتری وقتی به دست آنها می‌رسند می‌بیند خارج از مدت است. دواهایی که شما از خارج وارد می‌کنید اولاً مقدار زیادی دواهایی است که سفارش می‌دهند و روی سفارش آنها یک کارخانه‌های غیر معروفی می‌سازند و آن را به صورت محلول و غیرمحلول به ایران می‌آورند این دواها فقط جنبه تجارتی دارد اصلاً شما نباید بگذارید این دواها وارد مملکت بشود برای این که در مملکت خودشان اجازه استعمال این دواها را نمی‌دهند و به قدری استعمال دوا مشکل است که حد ندارد من در انگلیس مرکورکرم خواستم بدون نسخه بخرم دواخانه نداد بچه من دستش زخم شد و ما نتوانستیم مرکورکرم بدون نسخه طبیب بگیریم و هرجا رفتم نتوانستم بگیرم یک نوع دواهایی به ایران می‌آید که این داروها را با کشتی می‌آورند این دواها دو سه ماه که در خرمشهر بماند فاسد است بعضی روی آن پوششی دارد و داخلش کرم می‌گذارد و یک داروسازی می‌گفت که من این دوا را می‌آورم شما در مجلس نشان بدهید یک دواهایی هست که باید با طیاره بیاید و آن دوایی که باید با طیاره بیاید اگر با کشتی بیاید و شش ماه یا هشت ماه معطل شود از بین می‌رود دواهایی هست که مدت دارد و مکرر دیدم اشخاص دواهایی استعمال کرده‌اند که مدتش گذشته و خیلی ساده است که یک تاریخ ۱۹۶۰ را با یک چسب رویش بگذارند ۱۹۶۳ بکنند اشخاص عادی نمی‌فهمند اشخاص متوسط هم نمی‌فهمند ما نمی‌فهمیم که آیا در این تقلب به کار رفته یا نرفته بنابراین کیفیت وارد شدن دوا اگر از لحاظ ورود درست باشد بنده می‌خواهم بدانم چه کنترلی در داروخانه‌ها می‌شود که وزارت بهداری اطمینان بدهد به ما و مردم که دواهایی که باید با طیاره حمل شود با کشتی حمل نشده یا دواهایی که باید در یخچال باشد در یخچال بوده و مدتش نگذشته و فاسد نشده بنده نمی‌خواهم به وزارت بهداری ایراد بگیرم می‌دانم وزارت بهداری با این دستگاه اداریش یک چنین وظیفه سنگینی را مشکل است انجام بدهد این مربوط به صحت عمومی مملکت است روز به روز امراض زیاد می‌شود البته امراض با دواهای فاسد و تقلبی معالجه نمی‌شود در مرکز که این طور باشد در ولایات ببینید چه چیز است یک کاغذ از شهرستان‌ها به من نوشته‌اند آن را هم نمی‌خواهم بخوانم نوشته راضی نشوید که نان ما قطع شود برای این که خیلی از این سرم‌ها را لازم نیست که با ماشین‌ها تهیه بکنیم ما خودمان تهیه می‌کنیم به دلیل این که یک وقت رفتیم در صحرا آب نبود گنه گنه را با آب باران دادیم یا اگر با دست هم درست کنیم عیبی ندارد و قسم داده بود مرا که اسم نبرم ولی البته این مربوط به صحت عمومی است بنده می‌خواهم عرض کنم شما باید یک تشکیلاتی داشته باشید که داروها را کنترل و نظارت کنید فرمودید آیین‌نامه، آیین‌نامه درست است ولی آیین‌نامه غیر از اجراست آیین‌نامه این است که آزمایشگاه وقتی تأسیس شد محل ساختن دارو مطابق مقرراتی باشد و شخص مسئول آن واجد شرایط باشد ولی آیا آن دارویی که سفارش می‌دهند از خارج می‌آید آن دوا صحیح و سالم است مردم غیر ما وزارت بهداری مرجعی ندارند برای این که صحت و سقم را تشخیص بدهند و تا وقتی مرگی پیش نیاید مردم نمی‌فهمند که شکایتی بکنند بنده خواستم بگویم که از نظر صحت عمومی باید وزارت بهداری با جدیت بیشتری آنها که مرتکب تقلب در دارو می‌شوند تعقیب نمایند این دواهایی که به اینجا می‌آید اغلب خوب نیست روزی هزارها آشانتیون می‌آید از خارج دواهای امتحان نشده را می‌فرستند بعد دلال‌ها می‌روند به نوکرهای اطبا پول می‌دهند و می‌گیرند و می‌آورند می‌دهند به مردم شما هم کنترل ندارید که بدانید چه می‌کنند این است که بنده عرض می‌کنم اطبا با وجدان خودشان در زحمت هستند و بنده خواستم عرض کنم شما باید ببینید دوای آنتی‌بیوتیک که می‌آید مرکزش کجاست عمده‌فروشی آن کجاست از عمده‌فروشی که خارج شد دارو فروشش کجاست و از داروفروش به مصرف‌کننده را باید کنترل بکنید که از آنجا درست خارج شود شما باید هر چند روز کنترل کنید به وسیله چند نفر آدم صحیح و امین که آیا در این دواها تقلب شده است یا نه بنده می‌خواستم یک پیشنهادی بکنم آن دفعه که اینجا قانون راجع به بهداشت و مجازات آمد بنده طرحی دادم و مجازات‌های بسیار شدید تقاضا کردم اعدام برای خیلی از این موارد بنده تقاضا می‌کنم چون مجازاتی که برای تقلب در این موارد است شش ماه یا یک سال حبس است قاضی هم حداقل را در نظر بگیرد دو ماه اینها را حبس می‌کنند و بعد آزاد می‌شوند می‌رود پی کارش یا پانصد تومان کفیل می‌دهد آزاد می‌شود و می‌گویند اگر به قاضی بگویند چرا این کار را می‌کنید می‌گویند قانون این طور است قانون حداکثر سه سال و چهار سال حبس دارد ۳ سال مجازات کنید ارفاق بدون جهت نسبت به اشخاصی که مرتکب شدیدترین جنایت می‌شوند صحیح نیست چون اشخاص مستطیع اگر بیمار بشوند می‌روند به اروپا و امریکا و قدرت معالجه دارند خود را معالجه می‌کنند اما میلیون‌ها نفر که وسیله ندارند دوای فاسد می‌خورند، روغن فاسد می‌خورند مریض می‌شوند وسیله معالجه ندارند و شخص متقلب هم دو ماه سه ماه حبس می‌شود این که صحیح نیست در مراکش که یکی از این موارد پیدا شد چند نفر را اعدام کردند شما شدیدترین مجازات‌ها را بکنید ده سال یا پانزده سال حبس بکنید اعدام بکنید این عرض بنده را تمام اطبا و داروسازهای با شرف قبول دارند بیایید چند نفر را مجازات کنید و بعد هم به جای پشت میز نشستن این چند صد نفر را که از شما حقوق می‌گیرند بفرستید در آزمایشگاه‌ها و داروخانه‌ها بروند ببینید کجا روغن تقلبی درست می‌کنند اگر برحسب تصادف چیزی کشف بشود مناط اعتبار نیست بنده با ارادتی که به جنابعالی و همه آقایان وزرا و وزیر بهداری دارم انتظار دارم که نسبت به این قسمت توجه بیشتری بشود تقلب خیلی فایده دارد با چند تومان چند هزار تومان بلند می‌کنند یک رنگی می‌زنند و به نام آکرمایسین قرص صد دیناری را چهار تومان می‌فروشند جلوی این راه را باید گرفت اگر یک دستگاه از مردمان صحیح و شریف مثل خودتان درست می‌کردید اینها می‌رفتند دنبال این کارها و یک کنترل روزانه می‌کردند کار درست می‌شد اگر دوایی با کشتی در خرمشهر بیاید و چند ماه ماند و تابستان بماند نگذارید وارد کشور شود جلویش را بگیرید امراض زیاد و عدم دقت و مراقبت به نظر بنده اشخاص متقلب را تشویق می‌کند که زیادتر تقلب بکنند این حرف‌ها را برای خیر و صلاح گفتم والا بنده به جنابعالی و همه آقایان ارادت دارم.
نایب رئیس - آقای معاون وزارت بهداری
معاون وزارت بهداری - بنده از اظهار لطف جناب آقای خلعتبری سپاسگزارم و یقین دارم که همه پزشکان و داروسازان که در درجه اول از بهترین خدمتگزاران جامعه هستند جز این فکر نمی‌کنند و از این تقلباتی که یک عده قلیل افراد سودپرست می‌کنند متأثر بوده و هستند و نظر وزارت بهداری هم جز این که فرمودید نبوده است و در این سه ساله این دولت نشان داده شده است که وزارت بهداری با امکاناتی که داشته (که البته بنده روی این امکانات تکیه می‌کنم) در این راه قدم برداشته است به عرض رساندم که یک آزمایشگاه سرم‌سازی تقلبی را شخص وزیر بهداری سابق تعطیلش کرد و در تأیید نظری که راجع به مواد خوراکی فرمودید این کارخانه روغن‌سازی نزدیک شهر ری را شخص بنده رفتم تعطیل کردم پس خط‌مشی و سیاست ما پشت میز نشستن نبوده و نخواهد بود البته در آینده ما با امکاناتی که داریم با شدت بیشتری فعالیت خواهیم کرد هم اکنون هم یعنی از هفته گذشته یک دسته‌ای از داروسازان قابل اعتماد مشغول رسیدگی به وضع آزمایشگاه‌ها هستند بدون این که مستخدم وزارت بهداری باشند از آنها خواهش کردیم که با دستگاه ما همکاری و همراهی بکنند که با نظر خودشان افراد ناباب از حرفه خودشان طرد بشوند و شک نیست و جز این که فرمودید ما نظری نداریم و ما کوشش خود را می‌کنیم و امیدواریم که موفق شویم.
۶- اعلام تصویب صورت‌مجلس
نایب رئیس - چون اکثریت هست تصویب صورت‌مجلس اعلام می‌شود.
۷- تقدیم لوایح تفریغ بودجه سنوات ۱۳۳۵ و ۱۳۳۶ مجلس شورای ملی به وسیله آقای افخمی
نایب رئیس - آقای افخمی
افخمی (کارپرداز) - بنده لوایح تفریغ بودجه سنوات ۱۳۳۵ و ۱۳۳۶ مجلس شورای ملی را تقدیم می‌کنم و ضمناً اضافه می‌نماید که در سال ۱۳۳۵ قریب ۸۹۰ هزار تومان بودجه مجلس صرفه‌جویی داشته که جزء اعتبارات ساختمانی منظور شده و در سال ۱۳۳۶ هم ۴۳۰ هزار تومان بودجه مجلس صرفه‌جویی داشته که برای خرید چاپخانه اختصاصی تخصیص داده است ضمناً از کمیسیون محترم محاسبات تمنی دارم که به لوایح تفریغ بودجه از سال ۱۳۳۱ لغایت ۱۳۳۴ رسیدگی بفرمایند.
نایب رئیس - به کمیسیون محاسبات ارجاع می‌شود.
۸- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای پردلی
نایب رئیس - آقای پردلی پردلی سؤالی است که تقدیم می‌کنم.
۹- طرح گزارش کمیسیون بودجه راجع به اجازه دریافت ۴۲ میلیون دلار وام جهت ساختمان سد دز
نایب رئیس - به طوری که آقایان مسبوقند لایحه اصلاح بعضی از مواد تأمین دادرسی مدنی امروز جزء دستور بود ولی از طرف آقای مهندس هدایت وزیر مشاور تقاضا شده است که لایحه تحصیل وام از بانک بین‌المللی برای ساختمان سد دز مطرح بشود یک فوریت این لایحه قبلاً تصویب شده است و فقط حالا باید رأی گرفته شود که در جلسه امروز مطرح شود لذا درخواست ایشان قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی.
تقاضا دارم لایحه تحصیل وام جهت ساختمان سد دز در جلسه امروز در درجه اول جزء دستور قرار گیرد. مهندس خسرو هدایت
نایب رئیس - اعلام رأی می‌شود برای این که این لایحه در دستور جلسه امروز گذارده شود منتظر حصول اکثریت هستیم (با ورود چند نفر عده برای رأی کافی شد) آقایانی که موافقند لایحه تحصیل وام به منظور ساختمان سد دز در دستور قرار بگیرد قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده واحده - دولت مجاز است در اجرای ماده ۲ قانون مصوب ۲۹ اسفند ماه ۳۶ و قسمت اخیر بند (ب) ماده واحده بودجه سال ۳۷ کل کشور تا مبلغ ۴۲ میلیون دلار از بانک بین‌المللی توسعه و ترمیم طبق قراردادی که در تاریخ ۳۰ بهمن ماه ۳۸ (۲۰ فوریه ۱۹۶۰) به امضا نمایندگان دولت شاهنشاهی و بانک نامبرده در واشنگتن رسیده و متن و ترجمه آن ضمیمه این قانون است برای تأمین هزینه‌های طرح سد دز از آن بانک اخذ نماید.
تبصره ۱- برای اجرای عملیات مربوط به احداث و تأسیسات آن و همچنین عملیات عمرانی و کشاروزی در مناطق مربوطه و اداره و بهره‌برداری از آنها دولت مکلف است سازمانی به نام «سازمان آب و برق خوزستان» تأسیس نماید و اساسنامه آن باید به تصویب کمیسیون مشترک برنامه مجلسین برسند.
تبصره ۲- آب رودخانه دز و نیروی برق حاصل از مستحدثات آن متعلق به سازمان آب و برق خوزستان است ولی حقاً به این که اشخاص حقیقی یا حقوقی قبل از تصویب این قانون دارا بوده‌اند به همان مقداری که تا تاریخ تقدیم این لایحه استفاده می‌کرده‌اند به ملکیت آنان باقی می‌ماند. طرز استفاده صاحبان حقوق مذکور و حق اداره و کنترل رودخانه و تنظیم امور مربوط به آب و کشاورزی و بهره‌برداری اراضی و تعیین و وصول و بهای آب و برق و هزینه‌های مربوطه دیگر و صدور اجازه برای تأسیسات جدید و هرگونه اقدامات دیگر و استخدام کارمندان و متخصصین ایرانی طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که پیشنهاد سازمان برنامه به تصویب کمیسیون‌های مشترک دادگستری و برنامه مجلسین خواهد رسید و استخدام متخصصین خارجی طبق ماده ۲۰ قانون برنامه هفت ساله دوم کشور عمل خواهد شد.
خرید اراضی موردنیاز جهت تأسیسات و استفاده بیشتر کشاورزی از آنها و تحصیل هرگونه حقوق ارتفاقی لازم طبق ماده ۱۶ قانون برنامه هفت ساله دوم مصوب ۱۸ اسفند ماه ۱۳۳۵ و آیین‌نامه آن خواهد بود.
تبصره ۳- حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی مربوط به کالاهای وارده برای اجرای عملیات مذکور در این قانون جمعاً و خرجاً به حساب سازمان برنامه در بودجه دولت منظور خواهد شد.
تبصره ۴- دولت می‌تواند برای اجرای طرح‌های سدسازی سازمان برنامه در سایر رودخانه‌ها و بهره‌برداری و اداره آنها سازمان‌هایی نظیر این سازمان با اختیارات مذکور در این قانون ایجاد نماید و یا امور مربوط به تأسیسات رودخانه‌هایی را که سازمان برنامه در آن سد می‌سازد و در یک منطقه واقع شده‌اند به سازمان‌هایی که براساس این قانون به وجود می‌آید محول نماید.
تبصره ۵- دولت مأمور اجرای این قانون خواهد بود.
مخبر کمیسیون بودجه - مهدی مشایخی
گزارش از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی
کمیسیون برنامه در جلسه ۳۰ فروردین ماه ۳۹ با حضور آقای مهندس خسرو هدایت وزیر مشاور و قائم‌مقام نخست وزیر در سازمان برنامه لایحه دولت راجع به تحصیل وام از بانک بین‌المللی توسعه و ترمیم برای ساختمان سد دز را مورد شور و رسیدگی قرار داده و خبر کمیسیون بودجه را تصویب و اینک گزارش آن را جهت تصویب تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون برنامه - شمس‌الدین قنات آبادی
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه ۳۰ فروردین ماه ۳۹ لایحه دولت راجع به تحصیل وام از بانک بین‌المللی توسعه و عمران برای ساختمان سد دز را با حضور آقای مهندس خسرو هدایت وزیر مشاور و قائم‌مقام نخست‌وزیر در سازمان برنامه مورد رسیدگی قرار داده و خبر کمیسیون بودجه را تأیید و اینک گزارش آن را برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دارایی - مهدی مشایخی
گزارش از کمیسیون خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امورخارجه در جلسه ۳۰ فروردین ماه ۳۹ با حضور آقای مهندس خسرو هدایت وزیر مشاور به لایحه دولت مربوط به وام از بانک بین‌المللی توسعه عمران برای ساختمان سد دز رسیدگی و گزارش کمیسیون بودجه را تأیید اینک جهت تصویب نهایی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امورخارجه - دکتر سعید حکمت
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه ۳۱ فروردین ماه ۳۹ لایحه شماره ۱۱۲۲ دولت راجع به تحصیل وام از بانک بین‌المللی توسعه و عمران برای ساختمان دز را با حضور آقای وزیر مشاور مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی که در آن به عمل آمده طبق گزارش پیوست (گزارش کمیسیون بودجه) تصویب و اینک جهت تأیید تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دادگستری - عمیدی نوری
نایب رئیس - شور در کلیات شروع می‌شود آقای خلعتبری بفرمایید.
خلعتبری - آقایان محترم به خاطر دارند که بنده از ابتدای تشکیل سازمان برنامه از مخالفین جدی این مسئله بودم که طرح‌ها و نقشه‌های احتیاجات ما را خارجی‌ها تهیه کنند و معتقد بوده و هستم که طرح‌هایی که آنها تهیه می‌کنند یا در آینده تهیه می‌کنند بیشتر رعایت منافع خودشان را می‌کنند تا منافع ما را توجه فرمودید تمام مدتی که راجع به مهندسین خارجی و سازمان برنامه مطلبی اظهار کردم همیشه از روی ادب و نزاکت بود و همیشه هم گفتم که ما توجه نداریم و بالاخره ضرر و خطای ما و آنها روزی معلوم خواهد شد بنده به آقای مهندس هدایت که مهندس خوب ایرانی است واقعاً ارادت دارم به خانواده‌شان ارادت دارم ولی ما اینجا داریم از لحاظ مملکت بحث می‌کنیم به نظر بنده بعضی اوقات این بحث‌های ما بسیار مفید است اگر ایرادات دایمی و اعتراضات نمایندگان مجلس در همین مقام راجع به جان مولم و کوکس و خیلی از اینها نبود سازمان برنامه شاید خیلی دیرتر متوجه وضع کار آنها می‌شد این تذکرات سبب شد که بالاخره در موضوع جان مولم سازمان برنامه توجه کرد و قراردادش را فسخ کرد و در مورد کوکس هم دولت توجه کرد و قراردادش را فسخ کرد بنابراین از این‌گونه تذکرات به نظر بنده بایستی حداکثر استفاده را در مقابل خارجی کرد چون در این شش سال اخیر آنها با این فکر پیش آمدند اما بهتر از ایرانی‌ها فهمیدیم و این حرف‌ها و نقشه‌های ما درست است بنده آن وقت گفتم حالا هم عرض می‌کنم احتیاجات فنی ایران را مهندسین و مطلعین ما خیلی بهتر از خارجی‌ها می‌فهمند (صحیح است) برای این که ممکن است آنها یک سدی را بسازند خیلی عظیم با یک وسایلی که در اختیار ایرانی‌ها نیست بنده در آن مورد ادعا نمی‌کنم که ما یک دستگاهی بهتر یا مساوی دستگاه موریسن نودسن را در ایران داریم که می‌توانیم یک سد بزرگ در ایران بسازیم اما بنده معتقدم که اشخاص مطلع ایرانی حتی دهاتی‌های ایرانی احتیاجات خودشان را از لحاظ طرح‌ها حقیقتاً بهتر از خارجی درک می‌کنند بنده راجع به موضوع سد دز مخالف نیستم بنده مخالفتم را با قرضه است برای این که بنده پیش خودم حساب می‌کنم ببینم که این پولی که ما برای این سد می‌دهیم این نفعش بیشتر است یا ضررش اگر دیدم ضرر دارد و ضرر آن بیشتر و نفع کمتر است من مخالفم و بنده معتقدم که هیچ جای تردید نیست که منطقه دزفول یا یک گوشه خوزستان آباد می‌شود و این سد عظیم مورد تحسین قرار می‌گیرد و ممکن است شاهکار
صنعت باشد اما من در فایده‌اش تردید دارم اگر فایده نداشت بنده معتقد هستم که فرض بکنیم برای این کار ما یک طرح‌هایی در سازمان برنامه هفت ساله داشتیم و پیش آمد این طرح‌ها سبب شد آن اقلام ما از بین رفت برای این که ما پیش‌بینی‌هایی کرده بودیم برای مخارجی ولی وقتی این سد دز و سدهای دیگر که زاید بر طرح‌های پیش‌بینی شده بود در کار آمد چاره‌ای نبود جز این که از بودجه سایر جاها بگیرند و خرج این کارها بکنند اگر یک کشوری می‌خواهد چند طرح و چند نقشه مهم را در مملکت اجرا بکند باید چه چیز را اول در نظر بگیرد اول باید پول و اعتبار را در نظر بگیرد و بعد اقدام به این کار بکند نه این که طرح را شروع بکند و بعد وسط کار بگوید پول ندارم ما اشتباهمان همین بود که طرح‌هایی را شروع کردیم و وسط کار گفتیم که پول نداریم و این کار آدم عاقل نیست که بدون این که قدرت مالی خودش را بسنجد طرح‌هایی بیاورد و بعد خودش را گرفتار بکند یکی از آنها همین کار سد دز است که پولی خرج شده و حالا پول و اعتبار تمام شده می‌گویند دیگر اعتبار نداریم و این کار را هم نمی‌شود ناتمام گذارد حالا باید قرض کنیم ولی آیا این کار فایده دارد یا نه بنده نگاه کردم ببینیم طرز این فکری که راجع به این سد هست چه بوده اصل این فکر این بوده که در آمریکا دره‌ای هست به نام تنسی که رودخانه آنجا را مهار کردند مقدار برقی به دست آوردند و کارخانه‌هایی تأسیس شده و مقداری هم آب برای کشاورزی به دست آمده اما آقایان این دره تنسی را آمریکا کی ساخت؟ ده پانزده سال بیست سال پیش در یک زمان نزدیک یک آمریکایی این سد دره تنسی را ساخت برق درست کرد که از لحاظ صنعت و تجارت و کشاورزی و بهداشت و راه و حمل و نقل از هر جهت در دنیا در درجه اول بود یک مملکت از تمام جهات آباد و مجهز بود بعد گفت این دره را هم می‌خواهم بسازم و مقداری برق اضافه کنم و این مقدار به زمین کشاورزی آب برسانم اما امروز برای ما موضوعی مطرح است که باید سیصد میلیون تومان قرض کنیم و این کار را در مقابل هر کار لازم‌تر انجام دهیم آقای مهندس هدایت بنده از جنابعالی تقاضا دارم مرا روشن بکنید که در قرض‌هایی که تاکنون شده است و از محل اعتبارات سازمان برنامه صرف این کار شده یا خیر چون بنده با اظهاراتی که یک مقام رسمی کردند شنیدم که پانصد میلیون تومان تا شش ماه پیش خرج این کار شده آیا این مبلغ علاه بر آن است یعنی جمعش می‌شود هفتصد میلیون تومان یا این که خیر به نظر بنده این قسمت باید روشن بشود این فکر دولت ایران بود که می‌خواستند برای آبادی خودشان اقداماتی بکنند این فکر صحیحی بوده است در زمان اعلیحضرت فقید هم این فکر را کرده بودند سوابق هست در آن زمان به جای سد دز در شوشتر محلی را در نظر گرفته بودند که سدی بسازند که چهل و پنج متر ارتفاع داشته باشد و برق تولید کنند و تلمبه برقی در کنار کارون به کار بگذارند مثل کاری که در عراق کردند به جای ا ین که دو هزار میلیون خرج کنند خرج اولیه برای یک سد کوچک می‌کردند و آن وقت از آن برق می‌گرفتند و تلمبه برقی در کنار کارون می‌گذاشتند در کنار کارون در تمام این طول استفاده زراعتی می‌کردند آن وقت کانال و شهر می‌کندند برای انحراف آب که آن هم خرج بعدی بود. در خوزستان پنج رودخانه است هندیجان، جراحی، کرخه، دز، کارون در تنسی امریکا نمی‌دانم یک رودخانه یا چند رودخانه است که از مجموع آب دره تنسی استفاده کردند این طرحی که به ما داده‌اند این طرح به طوری که دهنده طرح می‌گوید به تقلید طرح تنسی بوده دولت ایران دعوت کرده از دو نفر لیلیانتال و کلاب اینها یک شرکت عمرانی تأسیس کردند در سال ۱۹۵۵ این یک شرکت مقاطعه‌کاری مثل موریسن تورسن نیست که یک شرکت سابقه‌داری باشد حالا بنده عرایضی که می‌کنم از روی چه دلیل است مقاله‌ای است که خود کلاب در مجله انگلیسی نوشته است این مقاله را بنده دو سال پیش خواندم چون مربوط به ایران بود خطی اطرافش کشیدم می‌نویسد دولت ایران گفته است که یک نقشه راجع به آبیاری خوزستان بدهید اینها آمدند گفتند در تنسی امریکا نقشه‌ای بوده و در خوزستان هم یک چنین نقشه‌ای قابل اجرا است جناب آقای مهندس هدایت اگر به جنابعالی بگویند خواهش می‌کنم برای ما یک عمارت صد طبقه شما بسازید پنجاه طبقه می‌سازید آن کسی که طرح را می‌دهد باید بگوید من چه می‌خواهم آن شرکت عمران خوزستان وقتی که مراجعه کرد و گفت طرح بنویس او هم برای شما طرحی می‌نویسد با این طول و تفصیل که پیشنهاد کرده به دولت که این پنج رودخانه هندیجان و دز و کرخه و جراحی و کارون همه‌شان استعداد دره تنسی را دارند و روی هر یک از آنها می‌شود عملیات کرد اولیش دز بنابراین اول کار سد دز را در نظر گرفتند و طرح رودخانه دز را دادند و شروع کردند به فعالیت در روی رودخانه دز، یک سد قرار است درست بکنند، بنده تقاضا دارم هر جا چنانچه عرایضم نیست تصحیح بفرمایید اینها آن چیزی است که بنده شنیده‌ام راجع به رودخانه دز، اولاً دزفول یک منطقه‌ای هست که قریب هفتاد و هشتاد هزار هکتار زمین آبیاری دارد، یعین آب دز این مقدار زمین را مشروب می‌کند و الآن بهترین منطقه زراعتی و فلاحتی در خوزستان است (صادق بوشهری - هشتاد هزار هکتار نیست) کمتر است؟ در حدود هفتاد هزار هکتار هست (بوشهری - بلی در همین حدود هست) در حدود هفتاد و هشتاد هزار هکتار هست بالای آن یک جلگه‌ای است که آب نمی‌نشیند و دیمی است بالای این شهر دزفول را که ملاحظه بفرمایید سد را در بالای آن می‌خواهند بسازند که از این سد به طریقی که در برنامه در گزارش سازمان برنامه هست برای سه منظور استفاده بشود در این گزارش که سازمان برنامه برای همه آقایان فرستاده منظور از تأسیس سد و هدف تأسیس این سد تولید نیروی برق و کنترل سیلاب‌ها و آبیاری سالانه ۱۳۵ هزار هکتار اراضی می‌باشد خوزستان اراضی آبی کم دارد یا اصلاً ندارد ولی زمین‌های قابل آبیاری است و خیلی جاهای دیگر هم هست و اگر این سد را در روی کارون می‌بستند و انحراف می‌دادند خیلی اراضی بیشتری مشروب می‌شد و این منطقه در منطقه آباد خوزستان است. حالا من می‌خواهم بدانم مجموع خرج چقدر است و این پولی که می‌گیریم برای ساختن چه مقدار از سد است و بنده خیلی میل دارم که واقعاً روشن بشود که برای عملیات آینده چه مقدار لازم است چون این سد الآن باید ۱۳۰ هزار کیلو وات برق بدهد ولی در آینده اگر توربین اضافه بشود ۵۳۰ هزار کیلو وات برق خواهد داد و اگر کانال‌های انحرافی اضافه بشود تا هشتاد هزار هکتار را آب خواهد داد در صورتی که طرح گویا برای تا حدود بیست هزار باشد و زاید بر آن نباشد و این را بنده نمی‌دانم اینها باید روشن بشود یکی هم مسئله برق است یکی هم مسئله کشت نیشکر است آمدیم به مسئله اول، مسئله اول مسئله برق است بنده نمی‌دانم سد را ساخته‌ایم که برق از او به دست بیاوریم یا این که فقط برای این ساخته شده آقایان می‌دانند که تا یک سال پیش هم اینجا ما سؤال می‌کردیم موضوع این که کارخانه ذوب‌آهن مطالعه شده باشد و برقش از این سد تأمین شده شاید بنده به یاد ندارم صحبت این سد مال ۱۹۵۶ است یکی از آن دو نفری که شرکت عمران خوزستان را تأسیس کردند این را در ۱۹۵۶ می‌گوید که طرح دادیم و طرح ما قبول شد شما ببینید ۵۶- ۵۷- ۵۸- ۵۹- ۶۰ بنده می‌خواهم ببینیم چهار سال پنج سال پیش که این طرح را دادند کارخانه ذوب‌آهن مطالعه شده بود که بگوییم نیروی برقی که از این سد منظور بوده است برای کارخانه ذوب‌آهن است و یا برای منظور دیگری است اینجا باید روشن بشود چون موقعی که آن طرح را داده بودند کارخانه ذوب‌آهن مطالعه‌اش یا در هوا بود ما نمی‌توانیم بگوییم که این سد را که ساختیم به آنجا برق ندهیم پس به نظر بنده این طور که می‌گوید حالا که سد برق دارد مصرف برقش چیست؟ برقش را می‌دهیم به کارخانه ذوب‌آهن که ساخته نشده بنده که مهندس نیستم از آقایان مهندسین خواهش می‌کنم که مطلب را برای ما روشن بکنند ببینیم که آیا در آبادان که میلیون‌ها گاز که واحدش را نمی‌دانم چیست میلیون‌ها گاز داریم و این گازها به هدر می‌رود این قابل تبدیل به نیرو نیست؟ قابل انتقال نیست؟ سایر ممالک که کارخانه ذوب‌آهن دارند به استثنای یک عده قلیلی که برق ارزان دارند و مصرف برق ندارند آن را برای نیروی ذوب‌آهن به کار می‌برند آیا سایر ممالک هم سد درست می‌کنند؟ با مخارج خیلی سنگینی سد درست می‌کنند برای این که برق به دست بیاورند که کارخانه ذوب‌آهن را بگردانند؟ خوب ما بعضی از این ممالک اروپا را دیده‌ایم از ذغال سنگ استفاده می‌کنند ممکن است بگویید ذغال سنگش خوب نیست بنده مهندس نیستم با این اطلاعات خیلی ناقصم می‌دانم که الآن خیلی از کارخانه‌های دنیا با دستگاه‌هایی می‌گردد که بیست سی سال پیشتر آلمانی‌ها اختراع کردند کوره‌های متحرک که با خاک ذغال و نفت می‌گردانند و آهن تولید می‌کنند بنابراین اگر سد فقط برای تولید نیروی برق است به نظر بنده باید ثابت بشود که اولاً کارخانه ذوب‌آهن مطرح بوده و نقصی داشته که از این راه جبران می‌شده و این راه با صرفه‌ترین آنها بوده که ما هزار میلیون تومان باید متحمل خرج بشویم برای این که به این کارخانه نیروی برق برسانیم در کمیسیون دادگستری اظهار شد که این ۱۳۰ هزار کیلو وات مشتری دارد و مشتریش کارخانه برق است و ممکن است بنگاه راه‌آهن باشد و ممکن است کنسرسیوم بخرد اولاً برای بنگاه راه‌آهن ما تازه ۲۵۰ لکوموتیو دیزل خریده‌ایم ما پنجاه شصت میلیون تومان پول راه‌آهن‌مان را لکوموتیو دیزل خریده‌ایم و آورده‌ایم آن خرج را یک جا کرده‌ایم حالا بیاییم یک خرج دیگری بکنیم که برای راه‌آهن برق تأمین بکنیم؟ برق را بدهیم به کنسرسیوم مگر ما تجارت برق می‌خواهیم بکنیم؟ ما سد را برای تجارت برق که درست نکردیم این که ما برق را به دست بیاوریم حتماً مشتری خواهیم داشت و به کنسرسیوم می‌فروشیم به نظر بنده از لحاظ اقتصادی این حساب غلطی است که ما بیاییم یک خرج سنگینی بکنیم که بعد به کنسرسیوم برق بدهیم کنسرسیوم ندار که نیست کنسرسیوم باید خودش به ایران سرمایه بیاورد، باید پول بیاورد ما سد بسازیم و ما تازه برق درست می‌کنیم که بدهیم به کنسرسیوم آن هم آن کنسرسیومی که پریروز جناب آقای صدرزاده مقداری از عملیات آن را گفتند که با درآمد سرشاری که می‌برد توجهی به سهم ما ندارد که لااقل
سهم ما را مثل سایر ممالک بدهند بنابراین برای چه بی‌خود این خرج را بکنیم؟ بنده عرض کردم از لحاظ یک فردی که اطلاعاتش در حدود همین چند تا کتاب و روزنامه و مجله و پرسش از آقایان است بیش از این واقعاً قدرت علمی و مایه ندارم که در این مسئله‌ای که می‌دانم بتوانم بگویم ولی همین قدر عرض می‌کنم ما در خوزستان به چیزهای دیگری احتیاج داریم که آنجا آباد بشود بنده می‌گویم این هزار میلیون تومان را چرا ما با لیلیانتال و کلاب مشورت کردیم و چرا با یک عده ایرانی‌های بصیر و خود مردم مشورت نکردیم که ببینیم این هزار میلیون تومان را که می‌خواهیم به خوزستان بدهیم الآن با این هزار میلیون تومان می‌توانستیم کارهایی بکنیم که ده برابر ارزش داشته باشد و آیا این کار برای ما آن ارزش را دارد یا همه‌اش خرج است خرج‌هایی برای تأمین نیروی برق عرض کنم که اگر این سد برای تأمین نیروی برق بوده این نیروی برق را از جهات دیگر می‌شود تهیه کرد از گاز می‌شد این نیرو را تهیه کرد همان طوری که الآن نیرو می‌برند به فارس و شیراز بنابراین این موضوع از لحاظ فنی امروز پیش پا افتاده است مسئله دوم آبیاری و کشاورزی است بنده می‌بینم که اگر ما سدی می‌خواهیم بسازیم برای این که پنجاه هزار هکتار زمین در دزفول آبش زیاد بشود بنده خودم متحیرم پریشب در روزنامه اطلاعات و کیهان و دیشب هم باز در روزنامه اطلاعات و کیهان مطلبی بود نقل از دفتر اقتصادی سازمان برنامه این مطلب دیشب هم بود مثل این که تواردی شده دفتر سازمان برنامه گفته اگر دفتر سازمان برنامه چنین چیزی نگفته است و در روزنامه بی‌خود نوشته‌اند فکر نمی‌کنم این طور باشد خوب معلوم می‌شود که اشخاصی هستند گزارشی را خوانده‌اند و کسب اطلاع کرده‌اند و در روزنامه منعکس کرده‌اند می‌گوید که برای توسعه کشاورزی کشور این نوع سدهای بزرگ نباید در درجه اول قرار بگیرد چنین طرح‌هایی باید در مراحل آینده پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور به مرحله اجرا گذاشته شود می‌گوید این طرح‌ها این گزارش دفتر فنی اقتصاد سازمان برنامه است این نقل از روزنامه کیهان است بنده اینجا می‌خوانم می‌گوید طرح‌های بزرگ سدسازی غالباً تابع قانون تولید زیاد برای سود بیشتر می‌باشد و تولید زیاد وقتی می‌تواند سود داشته باشد که به بازار مصرف نزدیک باشد بنده گمان می‌کنم در دزفول شما الآن پنجاه هزار هکتار هم فرض بفرمایید اضافه کردید این پنجاه هزار هکتار برای گندم و جو و این چیزها است فایده اضافه کردن این چیزها چیست؟ الآن در مملکت غله زیاد دارید و خریدار ندارید و شما از خارجه غله وارد می‌کنید که با غله داخلی رقابت می‌کند الآن کشاورزی در خوزستان صرف ندارد خرج زیاد است مخارج تعمیر وسایل زیاد است دستمزد بالا است همین برنامه‌های غلط دستمزد را بالا برده و آن قدر بالا خواهد برد که صادرات مملکت سقوط خواهد کرد با این مخارج سنگین بنده می‌خواهم ببینم سی هزار چهل هزار پنجاه هزار هکتار هم در یک منطقه علاوه کردیم این چه خاصیتی از لحاظ کشور دارد بنده نمی‌فهمم این هزار میلیون را اگر در تمام کشورها به قنات‌ها می‌دادید به هر قناتی ده هزار تومان می‌دادید یک سنگ آب اضافه می‌شد و سیصد هزار متر آب در تمام کشور اضافه می‌شد کرمان و فارس و سیستان و قسمت‌های جنوبی ایران احتیاج شدید به آب دارد. شما به جای این که در یک منطقه پنجاه هزار هکتار اضافه بکنید برای این که سد بسازید حالا که سد ساختید این پنجاه هزار هکتار هم باید آبیاری بشود غله‌اش را بعد به یکی می‌فروشید؟ بازاری که باید این همه غله را فروخت کجا است؟ زارعی که باید غله را تولید بکند کجا است؟ آخر چقدر احتیاجات بیشتر هست برای تأسیس آن کارخانه‌هایی که بایستی از این برق استفاده بکند کارخانه‌های ما دارد یکی یکی از بین می‌رود دارد ورشکست می‌شود ما فرمول اقتصادی صحیح نداریم بنابراین همین طور نشستن و گفتن این که اگر پنجاه هزار هکتار اضافه بکنیم خیلی خوب است البته لیلانتل و کلاب خیلی خوشش می‌آید طرح داده‌اند و از این طرح مبالغ کلی استفاده خواهند کرد اما این طرح را از لحاظ تمام کشور و در شرایط یکسان عمل بکنیم بنده می‌گویم که اگر هزار میلیون تومان را در نقاط کشور خرج بکنیم تمام برنامه‌های ما تمام برنامه‌های سازمان برنامه خوابیده برنامه‌های شهرداری‌ها خوابیده، سازمان برنامه پول ندارد پولی که راجع به قنوات بوده صد میلیون تومان راجع به شرکت‌های تعاونی بوده راجع به سدسازی بوده
نایب رئیس - آقای خلعتبری از وقت جنابعالی چیزی باقی نمانده
خلعتبری - این قرضه خارجی است.
نایب رئیس - این جزو لوایح است در لوایح نیم ساعت بیشتر نمی‌شود صحبت کرد.
خلعتبری - این قرضه خارجی است قرض از بانک بین‌المللی است و این لایحه ضمیمه آن است.
نایب رئیس - ممکن است از مجلس رأی بگیریم.
خلعتبری - نمی‌دانم آقایان رأی بدهند بنده بیست دقیقه الی نیم ساعت وقت لازم دارم (نمایندگان - رأی می‌دهیم بفرمایید) کسی هم مخالف نیست.
نایب رئیس - قراردادها و عهود خارجی مدتش نامحدود است و قرضه در زمره لوایح عادی است بنابراین رأی می‌گیریم. آقایانی که موافقند با تمدید نطق جناب آقای خلعتبری به مدت نیم ساعت دیگر قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بفرمایید.
خلعتبری - خیلی متشکرم، آقایان در ایتالیا در دره رودخانه یو صنایع خودشان را توسعه دادند عرض کنم سالی ۸ تا ۹ میلیون تن زغال‌سنگ وارد می‌کردند حالا از نیروی گاز استفاده می‌کنند و ۹ میلیون تن مصرف ذغال‌سنگ‌شان تقلیل دادند تحقیق بفرمایید در دره یو ایتالیا خواستم عرض کنم که نیروی گاز قابل استفاده است با داشتن نیروی گاز نمی‌بایستی از نیروی برق سد دز کرده باشیم برنامه کشاورزی الآن در سد دز انشاالله آقایان تشریف می‌برند ملاحظه می‌فرمایند مقداری تلمبه در آنجاها گذاشته‌اند از آن استفاده می‌کنند برای کشت نیشکر اینها را سازمان گذاشته (مشایخی - روی کرخه است) شنیدم روی دز است اگر روی کرخه باشد بسیار بسیار کار صحیحی است اگر روی رودخانه کرخه سازمان برنامه تلمبه گذاشته باشد و آبش را استفاده کرده باشد بسیار کار صحیحی است و به دیگران نشان می‌دهد که این کار قابل استفاده است بنده می‌خواهم عرض کنم که آیا امکان نداشت که برای مشروب کردن این اراضی دزفول از همین تلمبه‌ها استفاده بشود به جای ساختن این سد به این عظمت؟ و اما از نظر کنترل سیلاب رودخانه دز تقریباً یک بستر عرایضی دارد که بعضی جاهایش یک تا دو کیلومتر است و خود شهر دزفول هم در یک محل مرتفعی است و حفاظت بستر دز با خرج هزار میلیون تومان از مصلحت اقتصادی خارج است یعنی برای بستر رودخانه که سیلاب را کنترل می‌کند که به اراضی خرابی وارد نیاید بنابراین بنده از لحاظ شرایط کشاورزی این عمل را مقتضی نمی‌دانم یعنی این پول هزار میلیون تومان را اگر ما تقسیم کرده بودیم در تمام ایران برای گله‌داری برای شرکت‌های تعاونی و ایجاد و احداث قنوات و ترمیم قنوات به نظر بنده یک نتیجه صحیح و مسلمی برای کشور داشت (صحیح است) و اگر خودمان این طرح را تهیه می‌کردیم این مسائل در ایران به عقل‌مان می‌رسید و با کمال تأسف این را دادیم به چند نفر خارجی آنها هم آمدند پروژه‌ای تهیه کردند که بنده نمی‌توانم بگویم این پروژه سد دز البته از لحاظ خودش چیزی است نیروی برق به عمل می‌آید قنواتش آباد می‌شود اما از لحاظ این که نفع این کار اگر درجای دیگر می‌شد بیشتر بود برای ما نفعی با این مقدار خرج ندارد بنده اینجا واقعاً خواهش می‌کنم که یک عده مهندسین بی‌طرف بفرستید بیاورید یک عده از مهندسین بی‌طرف دنیا بیایند ببینند آن طرحی را که تهیه شده است درست است یا این طرحی که ایرانی‌ها می‌گویند مسئله دیگر مسئله هزینه است سازمان برنامه از دو سه سال پیش یک تصمیماتی گرفته است مثلاً یکی از تصمیماتش این است که برای کارهای مقاطعه‌کاری و ساختمانی در ایران مهندسین ایرانی باید قبلاً با مهندسین مشاور خارجی تماس بگیرند موافقت آنها را جلب بکنند و بعد که پیشنهاد می‌دهند باید یک مؤسسه خارجی شناخته شده هم با آنها همراه باشد می‌خواستم عرض کنم که این طرز فکر را من صحیح نمی‌دانم اگر ما این فرصت را به مهندسین ایرانی می‌دادیم و اینها می‌رفتند شرکت‌های ذی‌صلاحیت را می‌آوردند و شرکت‌های ایرانی فایده می‌بردند حالا قضیه به عکس شده اینها می‌روند سراغ آنها و منفعت کلی را آنها می‌برند و مقاطعه‌کاران ایرانی اسباب دست و تابع آنها باید باشند بنده به اساس قضیه ایراد دارم این کار را آنها کرده‌اند بنده معتقدم که یکی در قسمت هزینه و یکی در قسمت این که چه بکنیم بنده در قسمت هزینه این عقیده را دارم که این مهندسین مشاور خارجی اصطلاح عوام است که می‌گویند پدر ما را در آورده‌اند چندین میلیون پول ما را روی هزینه‌های غیر لازم از بین بردند هزینه‌ها را بردند بالا سطح مخارج را بردند بالا چیزهایی که آنها برای ما تهیه می‌کنند من جداً می‌ایستم و می‌گویم که اگر این سیستم نظارتی که ما در مورد کامپساکس در بیست سال پیش داشتیم اگر یک سیستم نظیر آن نظارت را داشتیم نصف خرج ما صرفه‌جویی می‌شد من اینها را با کمال عقیده عرض می‌کنم دلیل هم دارم آقا شاه مملکت همین هفته گذشته در مصاحبه مطبوعاتی فرمودند که در سیستان یک طرحی را خارجی‌ها هفتصد هزار دلار پیش‌بینی کردند که می‌شود پنج میلیون تومان و چیزی بالاتر همان کار را استاندار کرده است با ۱۴۰ هزار تومان (عمیدی نوری - نفرمود خارجی‌ها فرمود سازمان برنامه) حالا من نمی‌دانم می‌خواستم عرض کنم که این دستگاه‌های خارجی که به ایران می‌آیند و ایرانی‌ها را اغفال می‌کنند اینها همیشه منافع خودشان را در نظر می‌گیرند و می‌خواهند طرح‌ها را بزرگ بکنند برای این که بیشتر استفاده بکنند و راهنمایی صحیح نکرده‌اند و من در این مورد هیچ نمی‌خواهم بگویم که مأمورین سازمان برنامه از روز اول مقصر بودند من این طرز فکر را داشتم من می‌گفتم که باید خودمان ببینیم چه لازم داریم به نظر بنده این قبیل طرح‌ها را با خارجی نباید مشورت کرد یک دسته‌ای می‌گفتند خارجی بهتر می‌فهمد اینها آمدند اینجا و کارهای مختلف‌شان را دیدیم جان مولم را دیدیم کوکس را دیدیم بالاخره باید عبرت گرفت و نتیجه گرفت و اگر این را قبول ندارید که اینها
برای ما هزینه‌های زیادی تراشیدند بنده استدعا دارم این هزینه‌ها را از این به بعد کنترل بکنید این خرج‌ها را خودتان بکنید بنده می‌گویم سدی است بالا آمده است بنده اگر به جای شما بودم می‌گذاشتم نیمه تمام باشد بنده می‌گویم سالی دو طرح سه طرح با پول‌مان اجرا بکنیم ما سالی دویست سیصد میلیون تومان درآمد داریم می‌گوییم امسال چهل میلیون دلار را می‌دهیم به سد دز این کار را بریده بریده می‌کنیم صرفه‌جویی می‌کنیم واقعاً پاشنه‌مان را بکشیم و یک صرفه‌جویی با کنترل صحیح بکنیم این خرج‌هایی که شد و این قراردادها به نظر بنده باید تجدیدنظر بشود این قراردادها را در پنج و شش سال پیش با ما بستند و متصدیان ما را من نمی‌خواهم بگویم مقصرند ولی می‌گویم که اطلاع کافی نداشته‌اند اما ما امروز فهمیده‌ایم باید تجدیدنظر بکنیم چه بسا با تجدیدنظر در همین قراردادها با پنج عمل مثل این ما بتوانیم سالی صد میلیون تومان دویست میلیون تومان از مخارجی که آنها دارند از مملکت ما می‌برند پس‌انداز بکنیم حالا فهمیده‌ایم و دیگر نمی‌توانیم بگوییم نفهمیدیم جان مولم آمد ۱۴۰ میلیون تومان گرفت نقشه به ما تحویل داد کوکس می‌آید یک شهری را بازدید بکند برای این که یک دیوار یا یک خیابان بسازد ده میلیون تومان صورت می‌داد و حق‌الزحمه خودش را می‌گرفت نه شهرداری پول داشت نه سازمان برنامه پول داشت تمام نقشه‌های ما را روی این پیشنهادهای خارجی چندین برابر هزینه‌اش را بیشتر نشان دادند که به عنوان مشورت حق‌الزحمه بیشتر بگیرند و هیچ‌کدام اینها رعایت سلامت و صداقت را نکردند و پول‌های ما را تفریط کردند بنده این عرایض را برای این می‌کنم که دوستان عزیز که که نه شما با آنها سر و کار دارید نه ما آنها آمده‌اند اینجا عایدات ما را ببرند با پول‌های ما کارهایی بکنند شما یک سوابقی از آنها دارید این سوابق را در جلو بگذارید با اشخاص دیگر مشورت بکنید و جلو ضرر را بگیرید بنده معتقدم که با یک سیستم نظارت از این به بعد باید موشکافی کرد اینها ثابت کردند که در کارهای اقتصادی ما صلاحیت اظهارنظر ندارند هر کدام که باشند برای بنده فرق نمی‌کند این ملت یا آن ملت اینها قصد تجارت و استفاده دارند ما هم اگر به جای آنها بودیم شاید همین کار را می‌کردیم بهتر است که ما جلو این کار را ببندیم طرح‌هایی که نانظر است به حال از دست ما در رفته است اگر قابل تجدید بکنید بلکه ما بتوانیم از پول‌های خودمان یک مقداریش را پس بگیریم و کنترل بکنیم و با همان صرفه‌جویی‌های خودمان اینها را بسازیم یا این که صبر کنید که ما درآمد پیدا کنیم و با آن درآمد بسازیم. راه درآمد یکیش صرفه‌جویی است پریروز جناب آقای صدرزاده اینجا صحبت کردند که ما اگر از کنسرسیوم سالی پنجاه میلیون تومان بیشتر بگیریم معمولاً دولت باید با حساب صحیح رسیدگی بکند بنده جناب آقای صدرزاده یک سال و نیم پیش دو سال بود اینجا همین موضوع نفت را پیش‌بینی می‌کردم و در مجلس تذکر دادم شاهد دارم وزیر خارجه وقت دکتر اردلان شاهد است که گفتم اینها نفت ما را کم استخراج می‌کنند و می‌دهند این است که بنده می‌خواهم عرض کنم که از این طرح‌هایی که برای مملکت به نظر بنده ضررش بیشتر است و پول‌های مملکت را در یک گوشه مملکت به خرج می‌رساند لااقل یک ثلثش را خارجی‌ها می‌برند و استفاده می‌کنند نصفش حساب‌سازی است این طریق حساب آنها را بیندازید دور آقای خسرو هدایت که آن آقا بلند می‌شود می‌آید صد نفر دویست نفر می‌آورد هر چه بدهد قبول است هر چه حساب بدهد پولش را می‌دهید ببینید اینها چقدر اتوبوس دارند خود این کنسرسیوم یک اتومبیل سواری ندارد اما شرکت‌های خارجی می‌آیند اینها سرویس دارند اتومبیل دارند کرایه‌خانه دارند علی‌الحساب خرج می‌کنند مهمانی می‌دهند در خوزستان یک کسی شهردار خوزستان یک خانه را اجاره داده بود به جان مولم و یک سال کرایه‌اش را پیش گرفته بود بنده تعجب می‌کنم چطور ممکن است اگر یک سال کرایه از جیب خودشان بود این طور خرج می‌کردند؟ هیچ بی‌انصافی این طور خرج نمی‌کند ما نفهمیدیم غلط کردیم اشتباه کردیم حالا یک خط‌کش بگذارید جلوشان بگویید این خرج‌هایتان غلط بود این آمد و شدتان هم غلط است همین طور صورت می‌دهند حساب می‌دهند سازمان برنامه چکار بکند نمی‌تواند بگوید جعل کرده‌اید پس بیایید قراردادهایتان را تجدیدنظر بکنید شما اگر سالی دویست میلیون تومان از این دربیاورید خرج خودشان بکنید به من اگر سالی دویست میلیون تومان می‌دادید خوزستان را بهشت برین می‌کردم خوزستانی که مردمش تراخم دارند، کور هستند، مردم گرسنه و بیچاره‌ای هستند از بهداشت محروم هستند، مملکت ما وسیع است خوب داریم جلو می‌رویم، اما مملکت به این وسعت را من می‌گویم که شما این سرمایه‌هایی که دارید خرج می‌کنید چرا به راه غلط خرج می‌کنید چرا در جایش خرج نمی‌کنید که خصم نتواند تبلیغات زهرآگین بکند چه لزومی دارد که سدی بسازید تا ۱۵۰ هزار کیلو وات برق بدهیم به کنسرسیوم آقا ما تاجر برق که نیستیم ببینیم این پول را در خوزستان چکار می‌کنند این اول نقشه است اینها پروژه‌شان این است که تمام خوزستان را باید این کار را کرد نیشکر را در زمان اعلیحضرت فقید شروع کردند به کاشتن نیشکر در سوسنگرد هم می‌شود کاشت در بعضی قسمت‌های مازندران هم می‌شود اینها برای آزمایش نیشکر نوشته‌اند که تا به حال ۸۷ میلیون تومان خرج کرده‌ایم آدم دیوانه می‌شود چطور خرج کرده‌اند این گزارش سازمان برنامه است یا در چاپ اشتباه شده است یا چشم بنده نمی‌بیند هزینه‌ای که تا پایان سه ماهه دوم سال جاری بابت عملیات طرح احیای کشت نیشکر در خوزستان از طرف سازمان برنامه پرداخت شده بالغ بر ۸۷۷ میلیون و ۱۳۵ هزار ریال می‌باشد خوب آقا نیشکر را می‌خواستید تلمبه بگذارید آب را با تلمبه بیاورید این کار را دولت می‌کند سازمان برنامه نیشکر می‌کارد زراعتی که دولت و سازمان برنامه بکند تاکنون کجایش استفاده داشته که این دومش باشد اگر باید مردم این کار را بکنند طرح و برنامه نیشکر خوزستان که به لیلیانتال و کلاب مربوط نیست این را باید به زارعین خوزستان بدهید ۸۷ میلیون تومان تا به حال داده‌اید تا آخرش چقدر باید بدهید و آن وقت می‌گویید سی هزار تن قند خواهیم داشت آقا ما دویست میلیون تومان اعتبار داشتیم در سازمان برنامه که قند بدهیم با این پول چهار پنج کارخانه عظیم که چهل میلیون تومان بیشتر نیست آلمان‌ها کارخانه قند را به اقساط ۷ ساله می‌فروشند ما می‌توانیم پول را به مردم قرض بدهیم بروند کارخانه بیاورند در سه سال و چهار سال مستهلک می‌شود پول را به ما پس می‌دهند ما آمدیم که صد میلیون تومان دیگر هم خرج بکنیم که سازمان برنامه خرج نیشکر بکند و نیشکر درست بکند خوب آقا ۴ تا پنج تا کارخانه می‌خریدید می‌آوردید آن قرضش هم بهتر بود می‌خواهید نیشکر زیاد بشود زمان اعلیحضرت فقید هم شد این راهش نیست شما کنار کارون تلمبه آبی بگذارید نیشکر را توسعه بدهید در قدیم اینجا معدن نیشکر بوده است تا قبل از صفویه نیشکر می‌کاشته‌اند قتل عام‌ها شده غارت‌ها شده از بین رفته حالا دو مرتبه قابل احیا است همه جای خوزستان هم قابل احیا است شما اگر این ۸۷ میلیون تومان را صرف هر کار دیگری می‌کردید می‌دادید به کرمان می‌دادید به ایلات و عشایر سالی صد میلیون تومان صادرات پوست و روده و پشم داشتید من دلم می‌سوزد که انتقاد می‌کنم ولی من الآن اطلاع دارم که یک معامله‌ای می‌خواهد بشود و همین آقای مهندس هدایت دارد مخالفت می‌کند مخالفتش هم به نفع کشور است پس من قصد اهانتی ندارم ما همه همکار هستیم این به نظر من رسید جناب آقای خسرو هدایت که این مشاورین خارجی این مقاطعه‌کارها این خارجی‌ها یک کلاهی برای ما درست کرده‌اند به عظمت از خلیج‌فارس گرفته تا بحر خزر آن کمونیست‌ها هم همین طور تا هر چه طلا و لیره داریم ببرند و آنها هر چه بنجل دارند آب بکنند روز به روز هم این مطلب دارد روشن می‌شود مثل آفتاب دارد روشن می‌شود بنابراین با همدیگر بنشینیم دست به دست هم بدهیم اینها بی‌رحم هستند پول ما را می‌برند اگر اینها درست نبود تف به صورت من بیندازید می‌دانم که این حرف‌ها برای من ممکن است گران تمام بشود شما همه وطن‌پرست هستید به من وقت دادید که صحبت بکنم بین ما اختلاف در عقیده و سلیقه ممکن است باشد ولی ایرانی‌ها وقتی پای مصالح مملکت در پیش باشد همه وطن‌پرستند من این را من‌باب وطن‌پرستی عرض می‌کنم که از این پروژه‌ها پنج تایش را بگذارید کنار اینها مملکت را خراب می‌کند هزینه زندگی را بالا می‌برد مزد را بالا می‌برد احتیاجات مردم تأمین نمی‌شود مردم می‌بینند بهداری ندارند راه ندارند آقا این پول‌ها را می‌خواستید خرج راه بکنید جان مولم ۱۵۰ میلیون تومان گرفت سر شما را کلاه گذاشت راه علاج مملکت از لحاظ اقتصادی این است یک وقتی در تمام ایران دو تا سه تا تحصیل‌کرده داشتیم آن وقت مستشار مالیه می‌خواستند مشاور خارجی لازم داشتند حالا مستشار خارجی برای مالیه می‌خواهد چه بکند؟ هزار تا مهندس تحصیل‌کرده دارید دیگر آنها را می‌خواهید چه بکنید؟ این که رفته است در امریکا در ۱۹۵۵ شرکت درست کرده است سه چهار سال پیشتر برای همین کار شرکت درست کرده حالا آمدیم آقا رئیس هیئت مدیره تنسی والی بوده تشریف آورده اینجا پول‌های ما را می‌گیرند دلارهای ما را می‌گیرند آن وقت اعلیحضرت هم می‌فرمایند که استاندار با ۱۴۰ هزار تومان یک جایی را ساخت که می‌خواستند با ۷۰۰ هزار دلار یعنی بیش از ۵ میلیون تومان بسازند دیگر من دلیل از کجا خلق کنم بیاورم بنده خیلی از آقایان تشکر می‌کنم که احساسات و عرایض بنده را تحمل کردند و استماع فرمودند و خدا شاهد است که هیچ قصد و نیتی ندارم من از پنج سال پیش گفتم من پنج سال پیش سینه‌ام را چاک زدم من جان مولم را قبلاً گفتم که قراردادش را لغو بکنید سه دفعه من اینجا نطق کردم و البته به خدا من با ابتهاج اختلافی نداشتم حالا هم ندارم خیلی مرد لایق و واردی بود خیلی هم قدرت داشت من از این صفت قدرتش خوشم می‌آمد اما می‌گفتم اشتباه می‌کنید خارجی‌ها آمدند ما را اغفال کردند آقا این متخصصینی که بانک بین‌المللی آورد این همه مطالعه کردند چرا این طرح‌ها را نگفتند که غلط است من غیر متخصص جان مولم و کوکس را می‌فهمیدم غلط است شما چطور نمی‌فهمیدید پس اینها چکاره بودند چه مستشاری هستند در آمریکا اگر یک همچو طرحی درست کنند مغز آن مهندس مشاور را که این طرح را داده بود خورد می‌کردند حالا امریکا، امریکایی است که در دنیا اول است تنسی والی را وقتی در دنیا ساختند که امریکا همه چیز
دارد مثل کسی که زندگیش مرتب باشد همه چیز داشته باشد یک پالتو پوست خز که بخرد من معتقدم که اول ما باید شکم این ملت را سیر کنیم راه‌سازیش را، بهداشتش را چون این پول را می‌دهید به خارجی‌ها بنده معتقدم که این کارها را باید از همین جا جلویش را گرفت از کنسرسیوم ۵۰ میلیون دلار صرف این کار می‌کنید نه نکنند بعد هم صرفه‌جویی کنید اگر این برنامه‌ها را می‌توانید بکنید بکنید ما پیش خدا پیش مردم مسئولیت داریم بیایید از همین حالا جلویش را بگیرید بنده خیلی از تحمل آقایان که به عرایض بنده گوش دادند تشکر می‌کنم و امیدوارم که اگر جسارتی کرده باشم عفو بفرمایید (احسنت)
نایب رئیس - آقای وزیر مشاور
وزیر مشاور - (مهندس خسرو هدایت) فرمایشات آقای نماینده محترم را می‌شود به دو قسمت تقسیم کرد یکی مربوط به طرح سد دز است یکی هم مربوط به رویه مهندسین مشاور. بنده قبل از هر چیز این را خدمت آقایان عرض می‌کنم که اگر یک طرحی در یک مملکتی پیدا شد که به آن طرح بانک بین‌المللی پول داد این را از بنده بپذیرید که آن طرح خوب است و یقیناً خوب است یعنی دقت بانک بین‌المللی برای وام آن قدر شدید و دقیق است که امکان ندارد دستگاه دیگری بتواند آن قدر دقت و موشکافی به خرج بدهد دو سال قبل تقاضا کردیم که برای این طرح به ما وام بدهند یک هیئت فنی فرستادند مخصوص برق یک هیئت فرستادند مخصوص آبیاری و یک هیئت فرستادند برای اقتصادی همه این کارها را کردند به خرج خودشان بعد به خرج خودشان چندین مهندس عالی‌مقام سدسازی را دعوت کردند در پاریس و در آنجا یعنی در پاریس این طرح مربوط به سد دز را مطرح کردند و آن هیئت یک نظرهایی داد که ما آن نظریات را به مهندسین مربوط گفتیم اعمال کنند و تمام آن مخارجی که شد و از ۱۹ فوریه تا ۲۵ فوریه طول کشید تمام این مخارج با خودشان بود و بالاخره این هیئت‌ها و آن مهندسین گزارشی به هیئت مدیره بانک بین‌المللی داده راجع به سد دز که اینجاست این است در این جا گفته است با رقم و شیفر که می‌شود به دولت ایران برای احداث این طرح بابت مخارج ارزی وام داد و در این گزارش که به هیئت مدیره داده‌اند سه قسمت گفته شده است یکی راجع به برق است توانایی سد دز از روزی که ساخته شد دادن ۵۲۰ هزار کیلو وات برق است که الآن مورد احتیاج ما نیست آنچه که ما الآن مشتری داریم یعنی اگر الآن بود مصرف می‌شد ۱۳۰ هزار کیلو وات است در این طرح که برای وام داده می‌شود ۱۳۰ هزار کیلو وات برق یعنی دو توربین که هر کدام ۶۵ هزار کیلو وات است که جمعش می‌شود سی هزار کیلو وات و با انتقال نیروی قوی برق از طریق هوا با پست‌های ترانسفورماتور از سد دز به اهواز و از اهواز به آبادان انجام شده جزء مخارجی که شده یکی هم انتقال نیرو است از اهواز به آبادان از این ۱۳۰ هزار کیلو وات ۱۱۵ هزار کیلو وات به مصرف آبادان می‌رسد ما مقصودمان ... ما که عرض می‌کنیم یعنی دستگاهی که مملکت را اداره می‌کند این است که آبادانی به وجود بیاید و این آبادانی عبارت از این است آبیاری کشور - احداث برق برای کشور و از این قبیل آبادانی‌ها و البته آنچه به وجود می‌آید باید مشتری داشته باشد و چنانچه وقتی بیایند برق را ایجاد کنند مصرف‌کننده داشته باشد یکی از مصرف‌کنندگان یکی از مشتریان هم کنسرسیوم است و صرف این که کنسرسیوم از ما برق می‌خواهد این بهترین دلیل این است که برقی که به وسیله آب احداث می‌شود یعنی برق ئیدروالکتریک حرفه‌اش بیشتر از برق ترمیک است که خود کنسرسیوم دارد ولی اگر کارخانه ذوب‌آهن در اصفهان دایر شد البته برق می‌خواهد در آن موقع هم ما دو تا توربین می‌خریم و اضافه می‌کنیم چون هم جایش ساخته بود و هم مقدماتش فراهم است آن وقت در آن توربین‌ها آب ول می‌کنیم و برق از دز می‌توانیم بدهیم برای کارخانه ذوب‌آهن اصفهان پس الآن ۱۳۰ هزار کیلو وات مشتری داریم ذوب‌آهن هم اگر انجام شد توربین می‌گذاریم و برق می‌دهیم. ما نمی‌گوییم راه‌آهن بیاید از ما برق بخرد راه‌آهن اگر یک روزی خواست از خرمشهر به اراک با لکوموتیوهای برقی بهره‌برداری کند ما دو تا توربین می‌گذاریم و فوراً برق می‌دهیم چون راه‌آهن یک روزی کارش بالا خواهد کشید و آن منطقه‌ای که صرفه دارد که لکوموتیو برقی کار کند فعلاً همان منطقه است یعنی از جنوب تا اراک و بعد هم در سایر نقاط کار خواهد کرد یعنی از اراک به بالا تا مشهد و تبریز و بعد هم شیراز و اصفهان و کرمان که البته راه زیاد است آقا فرض کنیم که نشستند و گفتند که لازم نیست ما هم توربین نمی‌گذاریم.
در گزارشی که در خصوص این موضوع که فرمودید آیا صلاح است که برق آبی در خوزستان به وجود بیاید یا از گاز نفت استفاده خواهد شد آن هیئت‌های فنی به هیئت مدیره بانک بین‌المللی گزارشی داده‌اند که منجر به تصویبش شده است و همین است که آقایان ملاحظه می‌فرمایند البته خیلی صفحات است همه‌اش هم حساب است یعنی نطق و صحبت نیست ترحم است به آنجا می‌رسد که برای بهره‌برداری همین قدرت با آب مخارجی که دارد دویست واحد است با گاز یا نفت ۶۰۰ واحد است یعنی سه برابر است و ما خواهیم توانست که برق دز را به ۷۰/. ریال بفروشیم یعنی هفتاد صدم ریال و خود بانک بین‌المللی که نتیجه گرفته است که نباید از یک ریال کمتر بفروشند چون می‌خواهد در ۲۵ سال مستهلک بشود یعنی وام ۲۵ ساله است و ما در حقیقت انتظار داریم که یک ریالی بفروشیم (عمیدی نوری - برق سد کرج هم انشاالله برای تهران یک ریال می‌شود) انشاالله ولی مقصود این است که این مقایسه فنی که با ئیدروالکتریک شده و نتیجه‌ای که گرفته شده است این است که از لحاظ بهره‌برداری آن یکی مخارجش دویست است آن یکی ششصد است و به همین دلیل است که الآن خود کنسرسیوم هم خریدار است از لحاظ آبیاری ما الآن با این طرح بیست هزار هکتار زمین را آبیاری می‌کنیم ولی بانک بین‌المللی معتقد است که اگر بیست هزار هکتار آبیاری کنیم و نتیجه گرفتیم دنبالش برویم به علاوه در خود برنامه سازمان برنامه این نبود که این صد و بیست هزار هکتار یک مرتبه بشود یک برنامه ده ساله بود ولی آنچه که الآن است تا بیست هزار هکتار است و البته این بیست هزار هکتار شبکه‌بندی و کانال‌سازی می‌خواهد و نتیجه‌اش این می‌شود که بیست هزار هکتاری که الآن هست و روی نقشه خود گزارش هم هست آبیاری خواهد شد. پس آن هدف ابتدایی که از تأسیس سد هست ایجاد برق و آبیاری است اما ساخته شدن این سد یک اثر دیگری هم دارد آقایان همه می‌دانند که رودخانه کارون هر چند سال یک بار طغیان می‌کند و خرمشهر و اهواز و راه‌آهن را به خصوص آب فرا می‌گیرد و موجب خرابی و زیان‌های مختلف می‌شود حالا اگر این سد بسته شود دیگر آن طغیان هم نخواهد شد و این را حساب کرده‌اند جلوگیری از طغیان کارون را اگر با پول بخواهند بسنجند ارزش هر دفعه ۷ میلیون تومان است یعنی تقریباً سالی ۵/۱ میلیون یعنی گفته‌اند که اگر تقسیم کنیم سنواتی را که رودخانه طغیان می‌کند در هر سال این زیان ناشی از طغیان تقریباً ارزشش به پول برابر ۵/۱ میلیون تومان می‌شود بنابراین ایجاد این سد سه اثر دارد اولاً برق می‌دهد ثانیاً آبیاری می‌کند ثالثاً جلوگیری از طغیان می‌کند. اما جناب آقای خلعتبری چند مرتبه در فرمایشات‌شان رقم هزار میلیون را فرمودند که بنده هر چه گشتم هیچ جور پیدایش نکردم برای این که آنچه که ما وام می‌خواهیم ۴۲ میلیون دلار است بقیه‌اش را که ما خودمان باید بگذاریم ۴۱ میلیون دلار است که مجموعاً ۸۳ میلیون دلار می‌شود که تقریباً ششصد میلیون تومان است ولیکن نه سد یعنی خود سد به علاوه برق به علاوه انتقال برق تمام محاسبه‌ای که برای سد دز شده است و پروژه‌اش تعیین شده است سد دز زده شده است با ۲۷ میلیون دلار توی این شبکه هست انتقال هست، خود توربین‌ها هستند و آبیاری هست یعنی بیست هزار هکتار آبیاری است یعنی چندین کیلومتر کانال‌های اصلی و فرعی و دریچه‌ها و موتورها خود سد یعنی آن دیواری که ساخته می‌شود در دز در مناقصه برنده شده (صدرزاده - مجموعش چقدر است؟) مجموعش عرض کردم ۸۳ میلیون دلار است (صدرزاده - تفاوت چقدر است؟) عرض کردم که نزول ۲۵/۶٪ و ۲۵ ساله است اما این دلاری که امروز ما می‌گیریم و با آن کاری انجام می‌دهیم با آن دلاری که ۲۵ سال بعد خواهیم داد در نظر بگیرید توانایی خریدش چقدر فرق می‌کند توانایی خرید آن البته فرق می‌کند به طور متوسط حساب شده است که در ۲۵ سال می‌شود استهلاک سد خودش ۵۰ سال است اما استهلاک توربین ۲۵ سال است به طور کلی حساب کرده‌اند که در ۲۵ سالی که این وام اعطا شده است ... (دکتر شاهکار - آقای هدایت هر عمل صنعتی که در ظرف ۵۰ سال استهلاک شود بی‌ارزش است) عرض کنم این که می‌گویند سد ۵۰ ساله مستهلک می‌شود این ۵۰ سال نمی‌شود گفت سد کرج هم ۵۰ ساله مستهلک می‌شود ولی برای این کار آمده‌اند حساب کرده‌اند یک سدی است که ممکن است در ظرف ۵۰ سال جریان آب پوش کند و مک سدی هم هخت که پرش نمی‌کند ولی این پروژه‌ای که پیش‌بینی شده عبارت از آن چنان پروژه‌ای است که برق در اثر عدم تجدید طغیان کارون می‌رساند و این را قبول کرده است که ۲۵ ساله وام می‌دهند بنده عرض کردم که از این شرحی که فرمودند راجع به هزار میلیون تومان در بین فرمایشات‌شان خواستم عرض کنم که به هر حال هزار میلیون نیست و الآن هم وضع طوری است که ما غله وارد می‌کنیم این که فرمودید این است برای تأیید همین طرح است چون یک شوخی که نیست جناب آقای خلعتبری دولت آمده تصویب کرده که ما ۵۰ هزار تن غله از استرالیا وارد کنیم واقعاً درست فکر کنید که بی‌کار است که با وجود غله، غله وارد کند؟ بنده خیال می‌کنم که افزایش جمعیت در مملکت ما و صنعتی شدن مملکت ما طوری است که نان خود را اضافه می‌کند ولی آن که گندم را می‌کارد کم می‌گیرد بایستی شرایطی فراهم کرد و شرایطی به وجود آورد از لحاظ کشاورزی که منجر به این نشود که لااقل ما بتوانیم حوایج خودمان را در داخله مملکت به وجود بیاوریم و یکی از شرایط و ایجاد وسایل ساختن سد است و همین عملی که ما داریم انجام می‌دهیم یعنی آبیاری به وسیله سدسازی الآن همین طور که فرمودید ما کانالی در حسین‌آباد هفت تپه ساختیم استاسیون پمب‌هایش را هم وارد کردیم و یکی اگر بنا بشود که بخواهیم تمام یک چنین پروژه‌ای را با پمپ عمل بکنیم این قیمتش خیلی بیشتر از این می‌شود مخزنی که به وجود می‌آید بر اثر ایجاد این سد سیصد میلیارد متر مکعب گنجایش آب دارد در حالی که سد کرج
۲۰۰ میلیارد متر مکعب و اینجا سیصد میلیارد متر مکعب است که بعد هم خودش وقتی دریچه‌ها را باز کنند دیگر تلمبه نمی‌خواهد تصور بفرمایید که ما چقدر تلمبه کار بگذاریم که یک چنین رقمی را پیدا کنیم و اصولاً تلمبه برای کارهای فرعی و کارهای خصوصی است و کارهای اساسی بزرگ و زراعتی اصولاً با تلمبه صرف نمی‌کند و با چاه عمیق هم صرف نمی‌کند و چنین مخازنی با چنین اعدادی به دست نمی‌آید. این است که وقتی قرار شد اشل کار بالا باشد بایستی اقدام به چنین عملیاتی بشود. یک مطلبی فرمودید که صحیح است و بنده حضور اعلیحضرت همایونی هم عرض کردم یک کسانی افتخار شرفیابی پیدا می‌کند و می‌خواهند یک بیانات و یک مطالبی به عرض برسانند که مورد توجه قرار بگیرد ولی آن مطالب صحیح نیست این صحیح است که به اعلیحضرت همایونی گفته شده است که پروژه‌ای که می‌خواستند با ۷۷۰ هزار دلار بکنند ما با ۱۴۰ هزار تومان کردیم این را به ایشان گفتند ایشان هم به بنده گفتند آن روز که شرفیاب بودیم روز دوشنبه که حضور اعلیحضرت همایونی شرفیاب بودیم بنده این مطلب را هم در هیئت دولت تکذیب کردم و حالا هم اینجا تکذیب می‌کنم اولاً بنده شخصاً این را عرض کنم که با بیگاری و این که بروند چندین نفر را بیاورند بدون مزد و بدون دستمزد و بدون هیچ پاداش خاک بکشند و کار بکنند به این گونه کارها عقیده ندارم وقتی یک مؤسسه‌ای یک اداره‌ای یک وزارتخانه‌ای شروع به کار می‌کند بایستی عده‌ای را با کمال علاقه و میل با حقوق و دستمزد کافی که راضی باشند به کار وادارد و آن کسانی هم که بیل به دست‌شان گرفته‌اند با کمال میل بیایند و کار کنند نه این که به طور بیگاری کانالی را بکنند اما آنچه را که آنها آمده‌اند آنچه که قرار بوده است بشود نیست برای این که این کانال اصولاً شیب ندارد و صاف است و سال دیگر این وقت پر است دریچه هم ندارد و فرق دارد با کانالی که با دریچه‌های فلزی و بتون ساخته شود و شیب معین و حساب شده داشته باشد کسی که انصاف داشته باشد باید بگوید من این کار را کردم اما این کار نوع دیگری است آن کاری که قرار بود با آن قیمت ساخته شود اینها قیمت‌هایش فرق می‌کند آن کار این کار نیست و حالا هم در این محضر محترم عرض می‌کنم که یک روزی باید این کار انجام شود چون این عمل نهایی نیست شیب ندارد و پر می‌شود اما به طور کلی در تشخیص این که کاری از کار دیگر بهتر است یا نیست باید مشخصات تمام آن دو کار را با هم درست مقایسه کرد اما این که راجع به مهندسین خارجی گفته شد اولاً یک نکته‌ای را بنده عرض کنم که ما در سال پنجم برنامه هستیم یعنی سال پنجم برنامه هفت ساله دوم و بنده در اینجا صریحاً عرض می‌کنم که دیگر هیچ طرحی نیست که مطالعه‌اش نشده باشد و الآن هم در سازمان برنامه به عنوان مهندسین مشاور دستگاهی نیست که مشغول مطالعه طرح‌ها حتی طرح‌هایی کوچک شهرسازی باشد یک نکته دیگری هم اینجا عرض می‌کنم آن سابق هم که برای این مهندسین مشاور پول‌هایی برای کارهایی که کرده‌اند داده شده است آن مبالغ سرسام‌آور احتمالی نیست. مثلاً فرض بفرمایید ما حداکثر حق‌الزحمه‌ای را که به مهندسین شهرسازی با آن که از همه بیشتر و گرانتر داده‌ایم ۲۵/ ۰۵/۰ است (دکتر شاهکار - خیلی زیاد است) حالا برای مقایسه عرض می‌کنم اگر ساختمان یک راهی را مثلاً راه ساوه به اصفهان را سازمان برنامه به وزارت راه بدهد که بسازد وزارت راه بابت حق‌الزحمه صدی ۷۵/۷ بر می‌دارد (صدرزاده - یعنی باج می‌گیرد) خیر برای آن مهندسینی که وزارت راه دارد و در این کار از آنها استفاده می‌کند آن را پای ما صدی ۷۵/۷ حساب می‌کند یعنی این صدی ۷۵/۷ ارزش عملیات فنی است و آن که ما می‌دهیم به عالی‌ترین مهندسین مشاور ۲۵/۵ درصد است اما این مطلب را هم جناب آقای خلعتبری باید اطلاع داشته باشند که این مهندسین مشاور عموماً در این دو ساله اخیر به خدمت‌شان خاتمه داده شده و آن عده فعلی هم که مانده‌اند بر اثر کارهایی است که دارند. مثلاً مهندسین مشاوری که برای کارخانه‌های سیمان دو ماه دیگر می‌روند یا فرودگاه‌سازی ما که کلیه تمام شد الآن فقط شیراز و آبادان در دست اقدام است که آن هم می‌رود روی هم رفته مهندس مشاور جدیدی نیامده و بنده برای برنامه سوم اطمینان دارم که نخواهد آمد و تا آنجایی هم که چنین اشکالی داشته است این چنین کارها و این قبیل کارها به مهندسین مشاور ایرانی داده شده است چنانچه ما الآن در دستگاه‌مان چندین دستگاه مهندسین مشاور ایرانی داریم که از آنها کمال رضایت را هم داریم ولی لیلیانتال و کلاب اینها یک متخصص داشتند و یک مهندسین مشاوری بودند برای دره تنسی یک دستگاهی دره تنسی را مطالعه کرد و طرح داده و نقشه‌کشی کردند و عمل کردند بعد هم برای اداره‌اش هیئت مدیره‌ای به وجود آمد آن دستگاهی که مطالعات را کرد لیلیانتال و کلاب بودند اما وقتی که ما به اینها کار مراجعه کردیم برای کار خودشان یک دستگاهی به وجود آوردند در ۵۵ اینها تا ۵۵ که ننشسته بودند همین طور منتظر باشند که چنین کاری در خوزستان به آنها رجوع شود اینها برای خودشان یک مؤسسه‌ای بودند و مؤسسه عمران خوزستان هم یک مؤسسه‌ای است که تقریباً کار خودش را خوب انجام داده است و اما راجع به نیشکر که فرمودید اهمیت نداشت نیشکرکاری در زمان اعلیحضرت رضا شاه کبیر چندین بار امتحان شد آمدند و از نقاط مختلف نمونه‌هایی آوردند و کشت کردند بعد هم گفته شد خوب نیست حالا نمی‌دانم از مسئولیتش ترسیدند یا چیز دیگر بود اما ما الآن دو هزار هکتار را کشت کردیم و از نقاط مختلف دنیا مثل کوبا و جاوه و غیره نمونه آوردیم بهترین نمونه‌ها را آوردیم امتحان کردیم بهترینش را انتخاب کردیم کارخانه تبدیل نیشکر به قند را سفارش دادیم که در دست عمل است خانه‌های کارگری ساختیم برای کارگر و برای کارمند و مهندس هم خانه ساختیم دستگاه پمپاژ دایر کردیم این دو هزار هکتاری که عرض کردم که سال دیگر انشاالله چهار هزار هکتار خواهد بود باید آبیاری بشود این کارخانه‌ای که آب به آنجا می‌دهد این یک کارخانه‌ای است یک دستگاه عظیمی است در نتیجه این دو هزار هکتار که به طور آزمایش دو رشته می‌شود و این دو هزار هکتار یعنی آن دویست هکتار بذر برای دو هزار هکتار قرار گرفت. آن روزی که کارخانه در بهار ۴۱ دایر است یعنی در بهار ۴۱ کارخانه نیشکر دایر است چهار هزار هکتار هم کشتش دایر است و البته استعداد خوزستان برای کشت بیشتر تا دویست هزار هکتار است و البته این مقدار را قرار نیست دولت بکند اما برای این که مردم بیایند و این کشت را آنجا دایر کنند ضرورت داشت که دولت این کار را بکند و ببیند می‌گیرد اطمینان به وجود می‌آید و آن محصولی که هزار سال پیشتر بود و از بین رفته به وجود می‌آید از آقایانی که لطف کرده‌اند و روز دوشنبه تشریف می‌آورند برای بازدید نیشکر و سد دز و راه خواهند دید که چه اقداماتی شده قبلاً تشکر می‌کنم بنابراین این عمل نیشکر یکی از کارهایی است که از مفاخر ما محسوب می‌شود بنده در گزارشی که به سازمان ملل داده شده بود دیدم جزء مفاخر ما حساب کرده‌اند (صدرزاده - چه چیز جزء مفاخر ماست؟) عرض کنم دو کار را به جامعه ملل گفتند که در ایران شده است یکی مبارزه با مالاریا و یکی هم کشت نیشکر (صدرزاده - ما مفاخری داشتیم که خودمان هم نمی‌دانستیم) کشت نیشکر جناب آقای صدرزاده آسان نیست (صدرزاده - از هزار سال پیش بوده است) کشت نیشکر زمینی می‌خواهد که اولاً شور نباشد اما این که فرمودید که به جای این مخارج کارخانه قند است یک کارخانه قند ۳۰ هزار تن است بالاخره آن قدر باید کارخانه قند ساخت که محصول اولیه‌اش چغندر و نیشکر باشد و به علاوه مقدار شکری که از یک هکتار کشت نیشکر به دست می‌آید چندین برابر یک هکتار چغندر است بنابراین اگر کشت نیشکر تشویق شود نتیجه نهاییش خیلی بهتر است و میزان قند آن هم خیلی فرق دارد اگر نسبت بگیریم خیلی کمتر است. عرض کنم یکی دیگر از کارهایی که در سال‌های اخیر یعنی از سال ۳۸ به بعد کردیم و از فرمایشات‌شان معلوم بود به اطلاع‌شان نرسیده است این بود که ما آمده‌ایم مخارج مهندسین مشاور را یک جا کرده‌ایم یعنی سابقاً این طور بوده است که ما یک حق‌الزحمه می‌دادیم به آنها به علاوه مخارج دیگر از قبیل خرید کاغذ نقشه و غیره آمدیم گفتیم که شما این قدر پورسانتاژ می‌گیرید در مقابل تحویل چند نقشه یا دویست کیلومتر راه بنابراین غیر از این پورسانتاژ به هیچ عنوان به شما چیزی نمی‌خواهیم داد. این است که می‌فرمایند اینها اتومبیل دارند خانه دارند کرایه‌خانه دارند اینها هیچ کدام به ما مربوط نیست برای این که ما یک مبلغ یعنی یک پورسانتاژ می‌دهیم و دیگر به ما مربوط نیست و به فرض این که دو تا اتومبیل یا کرایه‌خانه و غیره داشته باشند همه را از جیب خودشان می‌دهند راجع به جان مولم بنده مکرر اینجا توضیح دادم تمام آن پول را نباید به حساب تلف شده گذاشت مثلاً آن کسی که خانه‌اش را اجاره کرده بودند به یک سال دو سال اجاره‌اش را جلو پرداخته بودند این پول به جیب مالک آن خانه رفته است خلاصه عرض می‌کنم از لحاظ این که راجع به خود طرح بنده شخصاً وجدانم کمال راحتی را دارد برای این که طرحی است که مورد قبول بانک بین‌المللی قرار گرفته است و دو سال هم مطالعه شده و مشکلاتی که داشتیم تقریباً از بین رفته و بنده معتقدم این طرح خوبی است که بانک بین‌المللی قبول کرده است راجع به مهندسین مشاور تذکراتی که داد همیشه موردنظر ماست و خواهد بود ولی مطلب دیگری که فرمودند برای این که یک مقاطعه‌کار داخلی برای این که از ما کار بگیرد لازم است و باید با یک مقاطعه‌کار خارجی شریک باشد و تمام راه‌سازی‌هایی که ما می‌کنیم غیر از راه خوزستان راه‌هایی است که تمام مقاطعه‌کاران داخلی انجام داده‌اند و به دست آنها تمام شده است آقایان که تشریف بیاورند ملاحظه می‌فرمایند یک سیستم جدید راه‌سازی است ما برای ساختن راه در خوزستان گفتیم برای آن سیستم از مقاطعه‌کاران خارجی استفاده کنیم و برای همین سیستم راه‌سازی با یک شرکت ایتالیایی که با یک شرکت ایرانی شریک است مقاطعه بستیم و کارش هم بسیار خوب است و در کمال سرعت کار کرده و در بیست ماه راه اندیمشک خرمشهر را تمام خواهد کرد که هشت ماهش منقضی شده است البته تمام فرمایشاتی که جناب آقای خلعتبری فرمودند اسباب کمال خوشوقتی دولت است برای این که وقتی واقعاً دولت یک لایحه‌ای را به مجلس می‌آورد به همین نیت می‌آورد که به مضارش پی ببرد و از محاسنش استحضار پیدا کند و بعد هم تا آنجایی که میسر است اصلاح کند و
در موارد بعدی به کار ببندد از تذکراتی که فرمودند نکاتی که در تذکرات‌شان بود بنده یادداشت گرفتم و البته مورد استفاده قرار خواهد گرفت بنده خوشوقتم که لوایحی که سازمان برنامه می‌آورد در اینجا مورد بحث بیشتری قرار بگیرد و معایب آن گفته شود و ما این فرصت را داریم که پند بگیریم و در آینده به کار ببریم و این در شأن حکومت دموکراسی و مجلس ماست که این تذکرات در اینجا صورت بگیرد چون در آخر فرمایشات‌شان فرمودند که اگر چیزی به کسی گفته‌اند معذرت می‌خواهند ایشان که چیزی نگفتند و آن تذکرات اصولی دادند تمام یادداشت شد و کمال دقت و مطالعه در اطراف آن خواهد شد.
نایب رئیس - آقای خلعتبری به استناد ماده ۸۲ درخواست صحبت کرده‌اند بفرمایید.
خلعتبری - بنده نمی‌خواهم به عنوان استفاده از ماده ۸۲ عرایضی بکنم ولی همین قدر خواستم عرض کنم که جناب آقای مهندس هدایت در بیانات‌شان فرمودند که راجع به حق‌الزحمه مهندسین مشاور که چهار یا پنج درصد یعنی خلاصه مقداری در حدود متعارف است توجه داشته باشند که اینها معمولاً هزینه کار را بالا می‌برند عرض بنده این است که اینها هزینه کار را بالا می‌برند تا در نتیجه آن پورسانتاژی که می‌گیرند بالا برود و علت این که کارهای شهرداری‌های مملکت خوابیده است این است که پروژه‌هایی که با یک مبلغ کمتری قابل اجرا است اینها مثلاً به جای یک میلیون دو میلیون ده میلیون بیست میلیون می‌گویند یعنی هزینه را زیاد کردند ولخرجی کردند چون کنترل نبوده است والا جان مولم ۱۴۰ میلیون گرفت کوکس میلیون‌ها گرفت همین کلاب شاید میلیون‌ها گرفته باشد منظور من این است که این خرجی که می‌کنند زیاد است برای این که پورسانتاژ خودشان زیاد باشد و در این قسمت تصدیق بفرمایید که پول ما را تلف کرده‌اند و این را عرض می‌کنم که بین حق‌الزحمه و آن هزینه که به آن عنوان پول‌های ما را برده‌اند فرق گذاشته شود و بنده خیلی خوشوقت هستم در آتیه طریقه‌ای برای کنترل هست و جلوگیری از هزینه‌ای که می‌تراشند و خواهند تراشید به عمل خواهد آمد.
۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - عده زیادی تقاضا کرده‌اند برای صحبت کردن، چون وقت منقضی است با اجازه آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنج‌شنبه خواهد بود دستور بقیه شور در همین لایحه است.
مجلس چهل دقیقه بعداز ظهر ختم شد
نایب رئیس مجلس شورای ملی - عماد تربتی