مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ بهمن ۱۳۳۷ نشست ۲۶۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۲۶۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۲ بهمن ماه ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای بهبهانی
۳- بیانات قبل از دستور آقای دکترا مین
۴- اعلام وصول لایحه موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین ایران و پاکستان از مجلس سنا
۵- اخذ رأی و تصویب پیشنهاد ارجاع مجدد لایحه معافیت مؤسسات دولتی از حق‌الثبت و نیم عشر اجرایی به کمیسیون برای شور اول
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به موافقتنامه استفاده غیرنظامی از انرژی اتمی بین دولتین ایران و امریکا
۷- شور اول گزارش کمیسیون امور خراجه راجع به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ
۸- طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به تأخیر اجرای قانون روش جدید سربازگیری و ارسال به مجلس سنا
۹- طرح و تصویب یک فوریت گزارش کمیسیون دادگستری راجع به الغاء ماده ۱۴ قانون متمم سازمان وزارت دادگستری
۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس دو ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین بااجازه- آقایان: فرود مسعودی-برومند- محمودی- امیدسالار- مرتضی حکمت- بهادری- مهندس ظفر- باقر بوشهری- مهندس سلطانی- صدرزاده- مهندس فروغی- اورنگ- امامی خوئی- سنندجی- شادمان- دکتر شاهکار- قراگزلو- مهندس فیروز- اخوان- رامبد.
غائبین بی‌اجازه- آقایان: دکتر طاهری- فرشی- دکتر اصلان افشار- اریه- کورس- دکتر فریدون افشار.
دیرآمدگان و زودرفتگان بااجازه- آقایان: بزرگ‌نیا- موسوی- خرازی- کاظم شیبانی- جلیلی- دکتر حسن افشار- دهقان- دکتر پیرنیا- صارمی- عبدالحمید بختیار.
رئیس- نظری نیست به صورت جلسه نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.
۲- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای بهبهانی
رئیس- آقای بهبهانی
بهبهانی- یک سؤالی است از دولت راجع به بانک‌های خارجی که در ایران تأسیس می‌گردد تقدیم می‌شود.
۳- بیانات قبل از دستور آقای دکتر امین
رئیس- بسیار خوب، نطق قبل از دستور است- آقای دکتر امین
دکتر شفیع امین- بنده اجازه می‌خواهم که چند دقیقه‌ای توجه همکاران محترم را برای امر لازمی معطوف دارم از سالهای قبل با توجهات مخصوصه اعلیحضرت همایون شاهنشاه و توجه مجلسین قانون منع استعمال تریاک و عدم کشت خشخاش کمک بزرگی برای اجتماع و بهداشت و فرهنگ و کلیه شئون به عقیده بنده داشت متأسفانه در روزهای اخیر روزنامه‌ها یک مقالاتی نوشته‌اند و جریانی نوشته‌اند که متأسفانه مواد مخدر مانند مرفین و کوکائین و هروئین که صد مرتبه خطرناک‌تر از سهم مهلک تریاک است در میان عده‌ای و حتی متأسفانه میان هنرمندان و خدای نکرده میان دانش‌آموزان رخته پیدا کرده است. بنده خیلی متأثر شدم و نمی‌خواهم آقایان هم متأثر شوند و خیال می‌کنم فرد فرد آقایان نمایندگان محترم که با فردا ملت ایران علاقمند بوده‌اند متأثر هستند جای تأثر است که روی عدم توجه یا عدم دقت این سهم مهلک و خطرناک در دائره هنرمندان مملکت دیده می‌شود که باید از هر جهت شایسته و پاک و بی‌آلایش باشند رخته نموده و اسباب زحمت و خطرات بزرگی برای نسل فعلی و آتیه در بر خواهد داشت من خیلی متأسف شدم که دیدم نوشته‌اند در دستگاه فرهنگی هم رخته کرده که امیدوارم انشاءالله بی‌اساس باشد جناب آقای یزدان‌فر معاون محترم وزارت فرهنگ اینجا تشریف دارند انشاءالله توجه می‌کنند که این از کجا رخنه کرده و چرا این طور شده در خود مملکت تهیه این مواد خیلی مشکل است ولی پیدا کردن و یافتن آن خیلی مشکل نیست بنده عقیده دارم که چند وزارتخانه و مؤسسه باید در اینجا بیشتر دقت کنند که خدای نکرده بیشتر رخنه نکند و جلوی این کار را بگیرند این چند وزارتخانه وزارت انحصارات و گمرکات وزارت فرهنگ وزارت بهداری وزارت کشور شهربانی و ژاندارمری هستند آقایوزیر گمرکات که مرد واردی هستند بنده تصور می‌کنم که ایشان با فعالیتی که می‌کنند نباید اجازه بدهند که مأموریت‌شان در گمرک خدای نکرده چشم‌پوشی بکنند چون این قاچاق غیر از قاچاق پارچه و یا چیز دیگری است این را باید با تمام قوا به عقیده بنده جلوگیری کرد زیار از هر سمی مهلکتر است به عقیده بنده اگر گمرکات و مخصوصاً گمرک‌های فرودگاه‌ها را کنترل کنیم چون ما یک گمرک برای ورود از خارج غیر از فرودگاه مهرآباد بیشتر نداریم بنده می‌خواهم عرض کنم اگر خوب دقت کنیم در دستگاه شهربانی هم اشخاص واردی هستند که اگر بخواهند حتماً می‌توانند پیدا بکنند که این سم منشأش از کجا است کدام دسته خائن، کدام دسته قاچاقچی آنها را وارد می‌کنند و چه اشخاصی خدای نکرده ذینفوذی در این کار حمایت می‌کنند تا به حال مکرر در روزنامه‌ها نوشته شده که قاچاقچی گرفته شده ولی ماندیدیم که قاچاقچی خائن را تنبیه شدید بکنند یک قاچاقچی گیر می‌افتد و یک جریمه‌ای می‌دهد و می‌رود. از نقطه نظر بهداشتی خطر این مرض خیلی مهم است چون تداوی آن خیلی مشکل است بنده یقین دارم که دولت با فعالیتی که برای سایر کارها می‌کند در این قسمت باید اعلام خطر بکند برای جوانان برای نسل فعلی و آتیه باید اعلام خطر بکند و بنده قطع دارم که جناب آقای «نخست‌وزیر که خودشان پزشک عالی‌مقامی هستند همچنین سایر آقایان وزراء کوشش خواهند کرد که جلوی این خطر را بگیرند در تمام دستگاه‌ها مخصوصاً دستگاه فرهنگ این خطر بزرگی است که به عقیده بنده اولیای وزارت فرهنگ باید جداً توجه بکنند اولیای دبیرستان‌ها شدیداً باید نسبت به این امر توجه کنند و به عقیده بنده اولیای دبستان و دبیرستان باید بیش از هر کاری توجه به این امر داشته و شدیداً تعقیب و تنبیه بکنند بنده دو روز پیش خیلی خوشوقت شدم که دیدم آقای وزیر بهداری در ضمن شرفیابی که حضور حضرت آیت‌الله بروجردی شرفیاب شده بودند حضرت آیت‌الله بروجردی که مرجع مسلمین و شیعیان جهان هستند ایشان روشن و صریح در حقیقت فتوی داده‌اند که این سموم و اعتیادات برخلاف مذهب مقدس اسلام و شرع مقدس اسلام است و بنده خیلی متشکرم که هم در دستگاه رادیو و هم در روزنامه‌ها نوشتند که یک شخص عالی‌مقامی که همه به وجود او افتخار می‌کنیم برای ملت ایران که اکثریت‌شان مسلمان هستند چنین فرمایشی فرمودند که یقیناً تأثیر صریح خواهد داشت تعالیم مذهبی و اخلاقی دین مقدس اسلام تمام اینها را قدغن فرموده متأسفانه تا به حال ما از آن تعالیم اخلاقی که برای تهذیب اخلاق و برای پیشرفت جامعه بشری نوشته شده است استفاده نکرده‌ایم این است که دولت باید از این فتوای آیت‌الله بروجردی که روشن و صریح فرمودند استفاده بکند و جلوی این سموم را بگیرد چون متأسفانه اخلاق و صفات رذیله در میان جامعه ما رخنه کرده و زود نفوذ می‌کند و هنوز که زیاد نشده و ریشه ندوانیده است باید جلوگیری کرد و جلوی این کار را گرفت مانند لکه روغن است که روی کاغذ فوری زیاد می‌شود اگر از حالا جلوی اینها را بگیریم به عقیده بنده بهتر موفق خواهیم شد و چون کنترلش آسان است وزارت گمرکات وزارت کشور و شهربانی و ژاندارمری و غیر یا در سرحدات یا در مهرآباد به عقیده بنده باید کمی توجه بکنند خائنین و قاچاقچی‌ها و هر مقامی که آنها را حمایت و تقویت می‌کند شدیداً تنبیه و مجازات بشوند برای تعقیب قاچاقچی البته قوانینی داریم قانونی هم به مجلس سنا داده شده حتی تا اعدام هم مجازات معین کرده‌اند دو نفر را اگر شدیداً مجازات بکنند و اعدام بکنند جلوی این کار گرفته خواهد شد (صحیح است) علت شیوع جنایت در جامعه به واسطه عدم اجرای تنبیه است متأسفانه ما تنبیه نداریم قوانین بسیار خوب داریم ولی اجرا نمی‌شود اصل تنبیه و تشویق در جامعه اثرش بیش از همه چیز است اگر چهار نفر قاچاقچی خائن را تنبیه و اعدام بکنند (مهندس اردبیلی- قاچاقچی گردن کلفت) درست می‌شود خیلی آسان است تا حال آقایان همکاران محترم از پشت تریبون تذکر دادند که بسیاری تریاک از سر حدات ترکیه وارد می‌شده باید جلوگیری بشود همچنین در سر حدات جنوب سر حدات عراق که فعلاً بسته است یکی جنوب است و یکی جاهای دیگر اگر اینها را کنترل بکنند امیدوارم دولت توجه بکند به عقیده بنده موفق به جلوگیری خواهد شد و برای نسل آتیه خطر رفع خواهد شد امیدوارم دولت کمک و توجه بیشتر بکند و همین طور وزارت بهداری چون به عقیده بنده آن وزارتخانه در این قسمت وظیفه‌اش از دیگران مهم‌تر است، و چشم‌پوشی به عقیده بنده خدا نکرده خیانت است در مدارس خیلی آسان می‌شود جلوی آنها را گرفت چرا باید از جیب یک دانش‌آموز کوکائین دربیاید استعمال هروئین و کوکائین خطرات زیادی برای جامعه ما دارد امیدواریم دولت جلوگیری بکند (احسنت)
۴- اعلام وصول لایحه موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین ایران و پاکستان از مجلس سنا
رئیس- وارد دستور می‌شویم یک لایحه‌ای از سنا رسیده است راجع به موافقتنامه سرویس حمل و نقل بین ایران و پاکستان به کمیسیون‌ها ارجاع می‌شود.
۵- طرح و تصویب پیشنهاد ارجاع مجدد لایحه معافیت مؤسسات دولتی از پرداخت حق‌الثبت و نیم عشر اجرایی به کمیسیون برای شور اول
رئیس- پیشنهادی آقایان نمایندگان نموده‌اند برای رفتن لایحه معافیت مؤسسات دولتی از پرداخت حق‌الثبت که در جلسه پیش مطرح بود به کمیسیون‌ها که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
امضاکنندگان پیشنهاد می‌نماییم لایحه معافیت دولت از پرداخت حق‌الثبت به کمیسیون ارجاع شود. احمد طباطبایی- دولت آبادی- رحیم دادگر- برومند- مهندس اردبیلی-دکتر امین- هدی و چند امضای دیگر.
چند نفر از نمایندگان- برای شور اول.
رئیس- آقای معاون وزارت دادگستری
معاون وزارت دادگستری (دکتر عاملی)- تذکراتی که آقایان نمایندگان محترم در جلسه گذشته فرمودند در خارج مورد مطالعه واقع شد و این تذکرات بسیار مفید است و به این جهت دولت با این پیشنهاد کاملاً موافق است (احسنت- احسنت)
رئیس- مخالفی با این پیشنهاد نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد لایحه به کمیسیون برای شور اول می‌رود.
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به موافقتنامه استفاده غیرنظامی از انرژی اتمی بین دولتین ایران و امریکا
رئیس- گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به موافقتنامه استفاده غیرنظامی از انرژی اتمی بین ایران و امریکا مطرح است گزارش کمیسیون قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به موافقتنامه همکاری بین دولتین ایران و ایالات متحده آمریکا مربوط به استفاده‌های غیرنظامی از انرژی اتمی را با حضور نماینده دولت مطرح و مورد رسیدگی قرار داده پس از مذاکراتی ماده واحده پیشنهادی را به انضمام موافقتنامه تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- موافقتنامه همکاری بین دولت ایالات متحده و دولت ایران راجع به استفاده‌های غیرنظامی از انرژی اتمی که مشتمل بر یک مقدمه و یازده ماده می‌باشد و در تاریخ چهاردهم اسفند ماه ۱۳۳۵ به امضاء نمایندگان مختار شاهنشاهی و ایالات متحده در واشنگتن رسیده است تصویب و به دولت اجازه داده می‌شود که اسناد تصویب آن را مبادله نمایند.
مخبر کمیسیون امور خارجه مرآت اسفندیاری
رئیس- ماده واحده مطرح است در برگ موافق و مخالف کسی نام‌نویسی نکرده است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی هم ندارد رأی گرفته می‌شود به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است مخالفی نیست؟ (گفته شد- خیر) رأی نهایی گرفته می‌شود آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد به دولت ابلاغ می‌شود.
۷- شور اول گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ
رئیس- شور اول لایحه حمایت اموال فرهنگی در موقع جنگ مطرح است گزارش کمیسیون قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ در کمیسیون امورخارجه مطرح و با حضور آقای وزیر امور خارجه ماده واحده مصوب مجلس سنا به ضمیمه قرارداد مربوطه را تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ مشتمل بر ۴۰ ماده و یک آئین‌نامه اجرایی و یک پروتکل و سه قطعنامه که در ۱۴ مه ۱۹۵۴ از طرف نماینده تام‌الاختیار در لاهه به امضاء رسیده تصویب می‌شود.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
گزارش از کمیسیون فرهنگ به مجلس شورای ملی
کمیسیون فرهنگ لایحه ارسالی از مجلس سنا و گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ با حضور آقایان معاونین وزارت امور خارجه و فرهنگ مطرح و با ماده واحده مصوب مجلس سنا موافقت و اینک گزارش آن را در تأیید خبر کمیسیون امور خارجه تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون فرهنگ- مهندس جفرودی
رئیس- کلیات لایحه مطرح است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ورود در ماده واحده آقایان موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است کسی نام‌نویسی نکرده پیشنهادی هم ندارد چون شور اول است برای شور دوم به کمیسیون فرستاده می‌شود.
۸- طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به تأخیر اجرای قانون روش جدید سربازگیری و ارجاع به مجلس سنا
رئیس- لایحه تمدید اجراء قانون روش جدید سربازگیری مطرح است گزارش کمیسیون قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۷ دی ماه
۱۳۳۷ با حضور آقایان معاونین وزارت جنگ و وزارت کشور لایحه شماره ۴۳۰۵۶ دولت راجع به لغو قانون روش جدید سربازگیری را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داده با توجه به پیشنهادات با تمدید آن تا ۱۵ آبان ماه ۱۳۳۹ موافقت نمود و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
قانون تمدید اجراء قانون روش جدید سربازگیری
ماده واحده- قانون اجرای روش جدید سربازگیری مصوب شانزدهم فروردین ۱۳۳۵
که به موجب آن امور نظام وظیفه به عهده وزارت کشور محول گردیده از تاریخ ۱۵ آبان ماه ۱۳۳۹ به موقع اجرا گذارده خواهد شد وزارت کشور مکلف است ظرف این مدت سازمان و وسایل لازم جهت اجرا قانون مذکور را فراهم نماید و تا آن تاریخ وزارت جنگ و اداره نظام وظیفه عمومی کماکان مأمور اجرا قانون سربازگیری خواهند بود.
مخبر کمیسیون نظام- بزرگ ابراهیمی
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور لایحه دولت راجع به لغو قانون روش جدید سربازگیری را با حضور آقایان معاونین وزارت کشور و وزارت جنگ برای شور دوم مطرح و خبر کمیسیون نظام را عیناً تأیید و تصویب نمود و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون کشور- رامبد
رئیس- آقای رامبد
هلاکو رامبد- بنده از نمایندگان دولت که در مجلس تشریف دارند استدعا می‌کنم که علاوه از بحث و شوری که در پیرامون لوایح می‌شود مطالبی که به صرفه و صلاح مملکت است و در اینجا ایراد می‌شود سرسری نگیرند و واقعاً به دنبالش بروند توجه بکنند اگر به نظرشان رسید که این مسایل شایان توجه است اقدام بکند موضوع نظام وظیفه یکی از مطالبی است که غنی و فقیر شهری و دهاتی همه کس و همه خانواده‌ها در این مملکت با او سر و کار دارند اگر اینجا حقیقتی را بگویم مثل این است که خدای نکرده وضع را تأیید کرده‌ایم (چند نفر از نمایندگان- رئیس اداره نظام وظیفه بسیار خوب است) بنده به افراد و اشخاص کار ندارم اصولاً دستگاه نظام وظیفه (روی چه عواملی است بحث نمی‌کنم) نحوه عملش مورد تأیید مردم نیست بهتر است به همین مختصر بنده این جمله را خاتمه دهم بدنامی‌های بسیار زننده و زیادی در پیرامون دستگاه‌های نظام وظیفه شایع است (یکی از نمایندگان- متأسفانه صحیح است) رئیس مرد خوبی است به رؤسایش کاری نداریم اگر هم مرد خوبی است نتوانسته است خوب اداره بکند من از آقایان استدعا می‌کنم که به این نکته توجه بکنند ما یک سازمانی داریم در این مملکت که باید از تمام شائبه‌ها برکنار باشد یک سازمان به‌خصوصی به نام سازمان ارتش داریم که کوچکترین نقطه ضعفی نسبت به این سازمان نباید تصور و توهمش باشد تجربیات بسیار طولانی و غیرقابل تردیدی به دست آمده است که سازمان نظام وظیفه در ارتش حسن اثر نداشته است و چون می‌ترسم از اینکه بیایند و بگویند این مطالبی که راجع به نظام وظیفه گفته شد حقیقت نداشه آن وقت کار را خیلی مشکل‌تر می‌کند یعنی مشکلی هست که باید اصلاح بشود آن وقت این شایعات باقی می‌ماند و چون دستگاه نظام وظیفه در حال حاضر طبق قانونی که آورده‌اند منتسب به ارتش است آن نقطه ضعف باقی می‌ماند این لایحه را دولت آورده از طرف مجلس پیشنهاد نشده بود بنده اول می‌خواهم از طرف نماینده دولت توضیح بفرمایند اگر وسایل کاری فراهم نیست چرا لایحه‌اش را به مجلس می‌آورند در عرض این مدت چرا سعی نکردند که وسایلش را فراهم بکنند سوابق امر را ملاحظه بفرمایید برای دفعه دوم است که این تقاضای تمدید می‌آید (فضایلی- دفعه سوم) دفعه سوم بنابراین بنده برای اینکه وقت آقایان را بیشتر نگیرم از نماینده دولت تقاضا می‌کنم که توجه بفرمایند به این مطلب که سازمان نظام وظیفه دستگاه ارتش عزیز ما را لکه‌دار ک رده و شما راضی نباشید که این نقطه ضعف باقی بماند بدبختانه اصرار این امر که سازمان نظام وظیفه کماکان با ارتش باشد سوءتفاهمات زیادی را به وجود می‌آورد بنده خودم مخبر کمیسیون کشور هستم و باید از این لایحه دفاع بکنم متأسفانه تمام صحبت‌هایی که در کمیسیون شده به نظر بنده مطلبی نیست که به عرض آقایان برسانم.
رئیس- آقای فضائلی (فضائلی- مخالفم) آقای بزرگ ابراهیمی مخبر کمیسیون مقدم هستند.
بزرگ ابراهیمی (مخبر کمیسیون نظام)- خوشبختانه یا بدبختانه ایرادی که فرمودید به همان وزارتخانهای مربوط است که شما مخبرش هستید این از ضعف وزارت کشور است که نتوانست انجام این کار را تحویل بگیرد ارتش برحسب امر اعلیحضرت همایون شاهنشاهی برای اینکه این خرده‌گیری‌ها و این کلمات ناهنجار پشت سرش گفته نشود و تماسش از مردم بریده بشود آمد پیشنهاد کرد به وزارت کشور بیا این کار را اداره بکن الان هم ارتش مجهز است که این را تحویل دهد در کمیسیون هم گفتند بدبختانه همان وزارت‌خانه‌هایی که جناب آقای رامبد مخبر کمیسیون آن هستند ضعف دارد و قادر به اداره کردن این نیست اما اینکه ادعا می‌کنید که این نظام وظیفه این قدر قطاع‌الطریق است معذرت می‌خواهم بنده سرباز بوده‌ام و در اوضاع وارد هستم (دکتر عدل- شما را نظام وظیفه نبرده‌اند) جناب آقای رامبد یک عده‌ای از سربازی فرار می‌کنند و دلشان نمی‌خواهد بیایند این وظیفه ملی را انجام بدهند وقتی یقه‌شان را می‌گیرند داد می‌زند شما تصور می‌فرمایید از اداره نظام وظیفه ناراضی هستند خواهش می‌کنم به وزارت کشور بفرمایید بیاید و تحویل بگیرد بنده از طرف تمام ارتش به نام یک نفر سرباز می‌گویم تحویل می‌دهند ارتش خودش پیشنهاد کرده است اگر ضعف اداره از طرف وزارت کشور است تقصیر ارتش نیست ارتش گفته است برای اینکه من تماس با مردم نداشته باشم برای اینکه این مسئله برای من اسباب بدنامی نشود اسباب جنجال نشود وزارت کشور بیاید طبق مقررات این را اداره کند دو سال است امروز و فردا می‌کنند.
بهبهانی- به دست وزارت کشور اصلاً ندادند.
رئیس- آقای ذوالفقاری
ناصر ذوالفقاری (معاون نخست‌وزیر)- بنده می‌خواستم مختصر عرضی بکنم که رفع سوءتفاهم از آقایان بشود اولاً اینکه می‌فرمایید از ارتش صحبت‌هایی می‌شود و دخالت‌هایی می‌کند این موضوع را بنده تصدیق نمی‌کنم نمونه‌اش چهار هزار نفر محصل طبق تحصیل کرده این مملکت بوده که با آن شور و اشتیاق برای خدمت نظام وظیفه مراجعه کردند و شرکت نمودند (صحیح است) و موضوع دیگر ارتش خودش طبق امر اعلیحضرت همایونی این پیشنهاد را کرد که دستگاه وزارت کشور در این کار دخالت بکند وزارت کشور هم لایحه‌اش را آورد و از تصویب مجلس گذشت ولی باید اقرار بکنیم که دستگاه وزارت کشور هنوز مجهز برای این کار نیست.
این بود که ما استدعا کردیم و امیدواریم که آخرین استدعاهای ما باشد که در اجرای این امر تأخیر شود و الا این امر به عهده وزارت کشور خواهد شد و مجلس هم خواهد کرد. این است که اگر کم لطفی نفرمایید این شور و اشتیاقی که مردم نسبت به نظام وظیفه فعلی نشان می‌دهند روی حسن نیت مردم است و علاقه آنها را ثابت می‌کند نسبت به این دستگاه این بود عرایض بنده.
رئیس- آقای فضائلی
فضائلی- تصور می‌کنم که اصل موضوع که عبارت از این است که مسئله سربازگیری به این معنی که چه اشخاصی صلاحیت دارند سرباز بشوند مریض نیستند متکفل نیستند شغلشان ایجاب می‌کند که در این فصل سرباز باشند یا در این فصل معاف باشند این یک مسئله‌ای است که اصولاً در صلاحیت سازمان‌های کشوری و معتمدین مردم است که از وضع مردم مستحضر هستند این موضوع مفروق منه است بنا بر نطق‌های مختلفی که در جلسات مختلف در مجلس شورای ملی و همچنین در کمیسیون‌ها شد معلوم شد که کلیه نظر آقایان محترم نمایندگان که مورد تصدیق دولت هم است و حتی مورد تصدیق سازمان‌های ارتشی هم است همین است که این مقدمات باید فراهم شود متأسفانه و با وجود اینکه همین طور که آقایان اینجا تذکر دادند خود وزارت جنگ هم کاملاً موافق است که این کار به وزارت کشور واگذار شود و این اولین لایحه‌ای نیست که دولت آورده است و این لایحه چندم است که برای تأخیر آن به مجلس آمده مبتکر این لایحه خود دولت بوده است که این کار به وزارت کشور واگذار شود لهذا این بار سومی است که این لایحه تجدید می‌شود و حتی در این بار سوم لایحه که دولت آورده بود لغو آن بود یعنی برگردد همان طور به وزارت جنگ ولی با مخالفت آقایان نمایندگان محترم روبهرو شد و رفت در کمیسیون اصلاح شد و دو بار هم در شور اول و دوم در کمیسیون اصلاح شد تا به این صورت درآمده است که البته یک مدت کوتاهی بگذارند تا وزارت کشور خودش را آماده کند و حقیقتاً این اعتراض به وزارت کشور وارد است و بنده که افتخار دارم که مدت خدمت دولتیم را در وزارت کشور انجام داده‌ام اعتراف می‌کنم که واقعاً این اعتراض به وزارت کشور وارد است که وقتی یک لایحه‌ای آمد وزارت کشور هم البته این لایحه را قبول کرد بایستی خودش را آماده می‌کرد و این کار را اجرا می‌کرد و کار را نمی‌رساند به جایی که بگویند لغو این لایحه را می‌خواهیم در صورتی که از نظر اصول تکلیف وزارت کشور بوده که این کار را اجرا کند خاصه اینکه وزارت کشور یک اداره بسیار وسیعی به نام ثبت احوال دارد این اداره از موالید مردم مستحضر است خودش ثبت می‌کند از فرزند داشتن یا نداشتن مردم هم مستحضر است از عقد و طلاق مستحضر است یعنی یک اداره‌ای است که گسترش بسیار وسیع‌تری از سازمان وزارت کشور دارد در دهستان‌ها هم مأمور دارد وقتی وزارت کشور چنین اداره‌ای دارد از نظر اجرا این کار برایش یک کار غیرعملی نیست اما بهترین دلیل برای اینکه وزارت کشور حقیقتاً در این کار قصور کرده این است که از روزی که آن قانون گذشته که از آن تاریخ سه سال است حتی یک اداره یا یک دایره در وزارت کشور تأسیس نکرد که اداره سربازگیری اسمش باشد و به فکر این باشد که این قانون را چه جور اجرا کند و در واقع می‌شود گفت دولت یعنی دولت‌ها فرق نمی‌کند چه دولت‌های سابق، چه دولت حاضر در فکر این نبوده‌اند که این قانون را اجرا کنند. اگر
یک قدم برمی‌داشتند و می‌گفتند که ما این یک قدم را برداشتیم ولی به نتیجه نرسیدیم تقاضا می‌کنیم که یک قدری به ما مهلت بدهید شاید حرف آنها مسموع بود ولی یک قدم برنداشتند برای اینکه این نظری را که خودشان ابتکار کرده بودند مجلسی‌ها هم با کمال علاقه آن را تلقی کرده بودند در مرحله اجرا بگذارند اینکه الان بنده به عنوان مخالف صحبت می‌کنم متوجه این نکته هستم که اگر این لایحه الان تصویب نشود کار نظام وظیفه لنگ است و البته نمی‌شود در مملکت نظام وظیفه را لنگ گذاشت جهت مخالفت بنده این است که چه اطمینانی مجلس شورای ملی می‌تواند بکند که دولتی دو سال از عمرش گذشته و دولت قبلی هم یک سال از مدت این قانون سر کار بوده است هیچ گونه اقدامی برای اجرای این قانون نکرده‌اند حالا برای یک سال و نیم وقتی که داده می‌شود اقدام خواهد کرد؟ بنده معتقد هستم که آقای معاون وزارت کشور باید اینجا تشریف بیاورند و در مقابل مجلس قول و تعهد بدهند که بلافاصله برای عملی شدن این لایحه قدم برخواهند داشت و البته اگر بنا باشد قدمی برندارند یک سال و یک سال و نیم دیگر می‌گذرد باز دوباره یک لایحه‌ای برای لغو این قانون با تمدید آن می‌آورند و این نه در شأن مجلس است که این را قبول کند و نه صحیح است که دولت‌ها چنین عملی بکنند که یک روز خودشان لایحه بیاورند و روز دیگر بگویند که نمی‌توانیم یا نتوانستیم این کار را انجام بدهیم. اما مطلب دیگری که در این مورد مقتضی است به عرض برسانم و خاصه یک اشاره‌ای هم بهش شده است وضع فعلی است که مادام که آن قانون اجرا نشده است باید به صورت بهتری درآید این ترتیب که الان هست و موجب عدم رضایت مردم است باید در حد خودش اصلاح بشود و باید بنده به عرض همکاران محترم برسانم که قوانینی که فعلاً هست یعنی قوانینی که به موجب آن باید نظام وظیفه گرفته شود درست اجرا نمی‌شود به موجب همین قوانین فعلی هم وزارت کشور، فرمانداران و معتمدین محل باید نظارت داشته باشند و فراموش نفرمایید که اوایلی که جلسه نظام وظیفه تشکیل می‌شد یک محل سربازگیری با عظمتی تشکیل می‌شد فرماندار نطق می‌کرد یک روحانی و یک معتمد محل آنجا بودند و اینها در تمام جلسات حاضر می‌شدند حالا من نمی‌دانم چه حسابی است که خود مأمورین وزارت کشور و اشخاصی که به موجب همان قانون که الان در دست اجرا است و باید در این کار نظارت داشته باشند نظارت نمی‌کنند بنده معتقدم که در این مورد هم وزارت کشور مخصوصاً با یک علاقه اصولی که تیمسار باتمانقلیچ نسبت به کارها دارند باید بخشنامه شدیدی صادر کنند به فرمانداری‌ها که طبق همین قانون فعلی وظایف خودشان را اجرا کنند یک عضو به قول معروف زوار در رده‌ای به عنوان نماینده فرمانداری به کمیسیون نظام وظیفه نفرستند یا خود فرماندار یا معاون فرماندار برود به این کار رسیدگی بکند، مطلب دیگری که در این زمینه باید به عرض برسانم این است که اداره نظام وظیفه مرکزی که اینجا هست و تعریف از رئیسش می‌کنم و آنچه هم که من شنیده‌ام مرد بسیار شریفی است تأثیری در کار نظام وظیفه ولایات ندارد (صحیح است) این اداره نظام وظیفه که در وزارت جنگ است اداره‌ای است که فقط بخشنامه صادر می‌کند بنده در طول خدماتی که در دولت کرده‌ام یعنی به عنوان فرماندار در جاهای مختلف بوده‌ام خودم به تجربه دریافته‌ام که هر وقت نظام وظیفه محلی خودش رأساً عمل می‌کرد یعنی اداره نظام وظیفه خودش اقدام به سربازگیری می‌کرد خیلی وضع بهتر بود اما وقتی اداره نظام وظیفه مرکزی فقط دستورات می‌داد و از لشکرها یک افسری را می‌فرستادند که به یک نقاطی برود و سرباز جمع کنید این کار غالباً معیوب و بد از آب در می‌آید نشانه‌اش را عرض می‌کنم وقتی تیمسار نقدی رئیس نظام وظیفه بودند موفق شده بودند خیلی خوب در آن دوره کار نظام وظیفه را انجام بدهند بنده در شهرهای مختلفی که بودم می‌دیدم که مردم راضی هستند علتش هم این بود که ایشان افسرهای شریفی را آورده بودند در اداره نظام وظیفه خودشان سربازگیری می‌کردند نه اینکه لشکرها افسر بفرستند به دهات و مطابق دستور نظام وظیفه عمل کنند. مطلب دیگری که می‌خواستم به عرض برسانم و این روزها خیلی مورد شکایت است این است که در قراء و قصبات و شهرها اشخاصی را برمی‌دارند می‌گذارند در کامیون‌ها و می‌برند به لشکرها و بعد از اینکه اینها را لباس سربازی پوشاندند رسیدگی می‌کنند که این شخص سجل احوالش چه بوده است آیا مشمول بوده است یا نبوده است این یکی از کارهای بسیار بدی است که در یک مملکتی که با اصول و قوانین و ترتیبات نظم و ممتدنامه اداره می‌شود مغایرت دارد راجع به این موضوع حتماً باید رسیدگی بشود اینکه صحیح نیست که توی خیابان‌ها راه بیفتند و این جوان و آن جوان را بردارند ببرند و بعد از ده پانزده روز اولیای اینها با خبر شوند که اینها را برده‌اند نظام وظیفه این موضوع چندین دفعه مورد مراجعه افراد مازندرانی به بنده بود همین دهاتی سجل و احوالی آورده بود وی گفته پسر ۱۴ ساله مرا که اتفاقاً قدش یک قدری بلند بود برداشته‌اند و برده‌اند و ما دسترس نداریم که به آنها بفهمانیم که به موجب سجل احوال این پسر ۱۴ ساله است و وقت نظام وظیفه‌اش نیست و شکایات بسیاری از این قبیل شده است بنده استدعایم این است که اولاً در وضع فعلی راجع به گرفتن نظام وظیفه یک توجه خاصی بکنند که وضع سربازگیری به این ترتیب معیوب نباشد. ثانیاً وزارت کشور از هم اکنون بدون فوت وقت شروع بکند سازمانی بدهند که یک سال و نیم دیگر باز مواجه با لایحه‌ای نظیر این لایحه نشویم. (صحیح است) (احسنت)
رئیس- پیشنهادی در کفایت مذاکرات رسیده است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی انتخاب در لایحه تمدید اجرای قانون روش جدید سربازگیری پیشنهاد کفایت مذاکرات تقدیم می‌کنم. احمد مهران
رئیس- آقای مهران
مهران- بنده پیشنهاد را از این جهت تقدیم کردم که وقت مجلس را بیشتر از این در این خصوص نباید تلف کرد چون کاری باید انجام بشود و نشده است حالا برای تمدیدش تقاضا کرده‌اند و مطالبی که همکاران محترم فرمودند و توضیحاتی که دادند همان مطلب و توضیحاتی بود که ناطقین قبلی تذکر داده‌اند این است که بنده پیشنهاد کردم اجازه بدهید که رأی بدهید و برویم سر مطالب لازم‌تر.
رئیس- مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. پیشنهادی رسیده که قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای عمیدی نوری به شرح زیر قرائت شد)
جناب آقای رئیس مجلس شورای ملی اینجانب در شور اول پیشنهاد داده بودم که در ماده واحده از تاریخ آبان ماه ۱۳۴۰ به (از تاریخ آبان ماه ۱۳۳۸) تبدیل گردد. نظر به اینکه در کمیسیون حاضر شدم و این پیشنهاد تصویب نگردید. اینک حق دارم در جلسه علنی مجلس در شور دوم پیشنهاد خود را تجدید کنم بدین جهت پیشنهاد می‌نمایم. از تاریخ آبان ماه ۱۳۳۹ تبدیل شود به از تاریخ فروردین ۱۳۳۹). عمیدی نوری
رئیس- آقای عمیدی نوری
عمیدی نوری- بنده باید عرض کنم که آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی توجه و عطف نظری به قانون فروردین ۱۳۳۵ که متأسفانه سه دفعه است که مجلس شورای ملی به عنوان عدم اجرایی به تعقیب می‌اندازد نکرده‌اند، بنده خیال می‌کنم که آن قانون هیچ اشکالی در اجرایش نبود جز نخواستن فرق است که تشکیلات نباشد یا یک کاری را انجام بدهد. در اینجا در ماده ۱ آن قانون تنها تعهدی را که به عهده وزارت کشور گذاشته‌اند تشکیل یک کمیسیون است. می‌گوید «از تاریخ تصویب این قانون برای رسیدگی به امور نظام وظیفه سازمان‌های زیر با تعداد کافی تشکیل می‌گردد:
الف- در وزارت کشور کمیسیونی به نام کمیسیون دائمی سربازگیری کشور که کمیسیون از یک نماینده وزارت کشور یک افسر اداره نظام وظیفه یک نفر هم از اداره کل ثبت احوال و آمار تشکیل می‌شود» بنده می‌خواهم عرض کنم آیا وزارت کشور دسترسی به این سه عضو نداشته است که این کمیسیون را تشکیل بدهد یک عضو از وزارت کشور یک عضو از سربازگیری یک عضو هم از اداره ثبت احوال از فروردین ۳۵ تا حالا چه نقصی در کار بوده که جناب آقای فضائلی و جناب آقای مخبر اعتراف می‌کند که وزارت کشور عجز دارد از تشکیل این کمیسیون آخر چه عجزی ممکن است باشد غیر از نخواستن از فروردین ۳۵ تا حال که ما در ۳۷ هستم اینها برای اینکه کمیسیون را تشکیل بدهند افرادی را نداشته‌اند (اکبر- اعتبار نداشته‌اند) اعتبار نمی‌خواهد، اعتباری نداشته‌اند؟ آخر چه اعتباری می‌خواهد؟ چه اعتباری می‌خواهد که این سه نفر بنشینند بقیه قانون را ببینیم چیست در مراکز فرمانداری آنجا هم یک کمیسیونی تشکیل بدهند به نام کمیسیون سربازگیری باز مرکب از نمایندگان ثبت احوال و یک افسر نظام وظیفه عمومی این هم مثل اینکه در این مملکت وجود نداشته که بتوانند در هر فرمانداری یک چنین کمیسیونی تشکیل بدهند سوم در مرکز هر بخشداری یا بر زن شعبه به اسم سربازگیری بخش این هم که اشکالی ندارد تمام اینها اگر حسن‌نیت بود جناب آقای صفاری انجام می‌شد اما نخواستند چرا نخواستند؟ برای این ماده ۳ در ماده ۳ مطلب را حل می‌کند اگر این ماده ۳ اجرا می‌شد تمام این شکایاتی که مردم از روش سربازگیری داشتند رفع می‌شد، بنده ماده ۳ را می‌خوانم «ماده ۳- در صورتی که در هر دهستان ما برزن تعداد مشمولین بلامانع زاید بر احتیاجات باشد تعداد مورد احتیاج از بین آنان در حضور کمیسیون مقرر با قید قرعه انتخاب و به محل تجمع اعزام می‌شوند» تمام شد مطلب اگر تعداد مشمولین بلامانع زاید بر احتیاج و با قید قرعه افراد لازم را انتخاب می‌کنند و یک دفعه قال را می‌کنند ولی میل دارند که کار سربازگیری مثل سابق باشد یک مأمور نظام وظیفه از مرکز سیاه می‌رود چون الان این کار با سپاه است به طهران مربوط نیست و کار شهرستان‌ها دست سپاه‌ها است یک مأمور
نظام وظیفه از سپاه تعیین بشود یک آقایی هم به اسم دکتر نظامی اینها سالی دو مرتبه بروند به دهات یکی موقع کشت یکی هم موقع خرمن این دو موقع است که عایدی به دست می‌آید یکی موقع خرمن است یکی هم موقع کشت است که مزاحمت بشود برای اینکه کشت نشود در این دو مرتبه تشریف ببرند به دهات به عنوان اینکه رسیدگی بکنند به کفالت‌نامه‌ها رسیدگی بکنند به سوابق و به این عناوین مزاحم مردم بشوند پس این ماده سوم حل کرد مطلب را روش سربازگیری را روشن می‌کند می‌گوید آن تعدادی که لازم است در هر نقطه‌ای تعداد سربازی که لازم است معلوم است تعداد مشمولین هم معلوم است قرعه می‌کشند آن عده‌ای کهمشمولند معلوم می‌شوند بقیه می‌روند دنبال کارشان دیگر کمیسیون سالانه دو مرتبه یکی موقع کشت و یکی هم موقع محصول موردی ندارد و نتیجه‌اش این است که مردم راحت می‌شوند به این جهت است ما سه سال است می‌بینیم که هی می‌گویند تمدید تمدید و بنده نمی‌دانم که کی این اراده حاصل می‌شود که این قانون اجرا بشود و این هم معذرت می‌خواهم و علت اینکه این قدر تمدید شده و تقاضا می‌کنند برای این نیست که معتقدند اگر قانون اجراء نشد ما می‌خواهیم اجراء شود در این قانون ماده جزائی دارد که به موجب این ماده جزائی به عقیده بنده تمام اشخاصی که این قانون را اجرا نکرده‌اند مجرمند «ماده چهار- اشخاصی که به نحوی از انحاء مأمور اجرای این قانون می‌باشند چنانچه وظایف مربوطه را انجام ندهند به دادگاه‌های مربوطه تسلیم و به حبس تأدیبی از ۶ ماه تا سه سال محکوم می‌شوند» این ماده است که وادار می‌کند که بیایند هر دفعه تمدید بخواهند و این دفعه آمده‌اند و می‌گویند که الغاء چون حق هم دارند اگر در یک قانونی یک ماده جزائی بود که اگر کسی اجرا نکرد حبس بشود این باید لغو بشود قانون نباید این مواد درش باشد دلشان خواست اجرا کنند و اگر دلشان نخواست اجرا نکنند به این جهت است که این لایحه را آوردند و می‌گویند الغاء خوشبختانه مجلس گفت تمدید، نه الغاء بنده این مطالب را توضیح دادم که چرا بنده پیشنهاد دادم که تا آبان ۳۸ به تأخیر بیفتد روی همین مطلب که این قانون از نظر بودجه از این جهات این قدر لنگی ندارد که محتاج یک سال و دو سال و سه سال تأخیر باشد این قانون اراده اجرا می‌خواهد و ما اراده اجرا را از دولت می‌خواهیم برای اینکه همان طوری که گفته شد به ارتش‌مان حداکثر علاقه و احترام را داریم ما می‌خواهیم که روش سربازگیری ما بر یک مبنای شرافتمندی باشد که به کلی این حرف‌ها ازش خارج بشود به این جهت بود که بنده خیال می‌کنم از فروردین ۳۵ که این قانون تصویب شد تا آبان ۳۸ چهار سال است گذشته است تشکیل چنین کمیسیونی در وزارت کشور و در فرمانداری‌ها و بخش‌ها یک کار آسانی است باید تصمیم بگیرند وزارت جنگ و وزارت کشور و با هم این کار را انجام بدهند و این هم به نظر بنده تا آبان ۳۸ که ده ماه وقت داریم کافی است و این پیشنهاد بنده را چند نفر از آقایان آقای خلعتبری و آقای دکتر شاهکار هم در شور اول داده بودند که بنده در کمیسیون پافشاری کردم به این مطلب منتهی در کمیسیون آمدند و مدت تمدید را تا آبان ۳۹ کردند یعنی دو سال به عقب انداختند در حالی که به عقیده بنده تا آبان ۳۸ اگر بگذاریم و آقایان هم حسن نر در جرای این داشته باشند این کار قابل اجرا است و خیال می‌کنم که یک قدم بلندی است که مجلس شورای ملی برداشته که روش سربازگیری اصلاح بشود.
رئیس- آقای مخبر
مخبر کمیسیون نظام (بزرگ ابراهیمی)- جناب آقای عمیدی نوری فرمایشاتی که فرمودید اگر به همین سادگی و آسانی کمیسیون درست بشود الان همه‌شان تعظیم می‌کنند و این کار را تمام می‌کنند (عمیدی نوری- نمی‌خواهند بکنند) این طور نیست اولاً می‌خواهند بکنند مجموع هیئت دولت در مقابل مجلس متفقاً مسئول هستند ما روی سختی با وزارت کشور و نظام نداریم ما از دولت می‌خواهیم خودش آورده است و پیشنهاد کرده است و مسئول هم هست در مقابل مجلس که انجام بدهد مجبور است که بیاید و در مقابل مجلس یا جواب بدهد یا پیشنهاد بدهد اما اینکه بگوییم نمی‌خواهند کی نمی‌خواهد وزارت کشور نمی‌خواهد؟ در وزارت کشور اگر با سه تا کمیسیون این عمل می‌شد در همان اول درست کرده بود به این سادگی نیست یک دستگاه مجهزی که در تمام دهستان‌ها دارای دفاتر مرتب باشد از اداره آمار آمار گرفته باشد مسئولیت دهبان‌هایی که در هر دهی هستند دهدارها برای تعقیب اشخاص وسیله ندارند اغلب زارعینی که مشمولند با در خارج از منطقه دهات مقیم خودشان هستند یا در شهرها برای کار پراکنده هستند اغلب گرفتاری‌های نظام وظیفه روی همین‌ها است اشخاصی که انتلکتوال‌اند به قول جناب آقای ذوالفقاری چهار هزار نفر می‌آیند و حاضر به خدمت هستند اما سرباز وظیفه‌ای که در ماکو با فلان ده است یا در اثر فلان پیشامد ناگوار و بدی آب و هوا رفته است و در آبادان خدمت می‌کند و کدخدا خبر ندارد و نظام وظیفه هم به موجب آماری که از اداره آمار گرفته است مطالبه می‌کند و می‌گویند آی هوار این یکی اما اینکه می‌گویید که فصل کشت و فصل درو می‌برند سربازگیری از اسفند شروع می‌شود تا آخر فروردین و از مهر شروع می‌شود تا آخر آبان بنده هم قبول می‌کنم اما آخر چاره‌ای ندارند کار ارتش و اوضاع سربازخانه ایجاب می‌کند که سرباز را در این دو فصل برند (عمیدی نوری- تغییر بدهند) (رامبد- چه چیزی ایجاب می‌کند؟) نمی‌توانند قربان برای اینکه تجهیزات سرباز اصولاً در این مواقع معین می‌شود و اشتباه نفرمایید جناب آقای رامبد اول بایست رفت دید که در سربازخانه چه خبر است چه وقت تربیت می‌شود چه جور تشکیلات ارتش است آن وقت به این ترتیبات ایراد کرد (عمیدی نوری- ما دیده‌ایم) توجه بفرمایید آقایان وزارت کشور را بخواهید سؤال بفرمایید و مجبور بفرمایید که انجام بدهد این وزارت جنگ است که می‌گوید ما داوطلبانه پیشنهاد کردیم تحویل آقایان بدهیم و خودمان ازا ین هو و جنجال راحت بشویم و برویم به سربازی خود برسیم به ما مربوط نیست که سرباز کیست و چه جور سرباز گرفته می‌شود هر کس را به دست ما دادند قبول داریم اگر وزارت کشور نمی‌تواند و نمی‌خواهد فرق دارد اینکه می‌فرمایید نمی‌خواهد؟ (دکتر امین- خواستن توانستن است) خواستن توانستن است اگر تصور می‌کنید وزارت کشور نمی‌خواهد وزارت کشور را درست کنید بهش تحویل بدهد (دکتر رضایی- اجازه بدهید آقای معاون وزارت کشور بیایند توضیح بدهند)
رئیس- آقای مخبر شما صحبت خودتان را بفرمایید آقای مهندس هدایت مخالفید.
مخبر کمیسیون نظام- بنده دیگر عرضی ندارم
رئیس- آقای مهندس هدایت
مهندس هدایت- موافقم با پیشنهاد
رئیس- آقای دکتر شفیع امین مخالفید؟
دکتر امین- موافقم
رئیس- آقای مهندس اردبیلی مخالفید؟
مهندس اردبیلی- با پیشنهاد آقای عمیدی موافقم
رئیس- آقای مخبر که صحبت‌شان را کردند مخالفی ندارد می‌خواهیم رأی بگیریم آقای معاون وزارت کشور بفرمایید.
معاون وزارت کشور (فرهودی)- اینجا مذاکره شد راجع به اینکه این قانون در ۱۳۳۵ تصویب شده و هنوز اجراء نشده است باید دید البته در این مدت وزارت کشور چرا اجرا نکرده آنچه که موجب شد این قانون اجرا نشده باشد این است که تشکیل کمیسیون مطلبی است گرفتن سرباز و تحویل دادن به سربازخانه در یک مدت معینی «به یک عده معین این یک مطلب دیگری است آنچه که وزارت کشور در این مورد توجه کرد این بود که هنوز در دهات و بخش‌ها سازمان بخشداری‌ها و دهداری‌ها کافی و کامل برای انجام این امر فنی نیست و به همین جهت یکی از اصلاحاتی که آقای وزیر کشور در نظر گرفته‌اند و در کمیسیون کشور حاضر شده‌اند و توضیح داده‌اند خدمت آقایان این بود که تصمیم قطعی دارند که سازمان بخشداری‌ها و دهداری‌ها را در تمام مملکت تقویت بکنند وقتی که دستگاه‌های مسئول و موظفی باشند برای کلیه اموری که قوانین به عهده بخشداری‌ها و دهدارها گذاشته البته انجام وظایفی که به عهده آنها است می‌شود خواست من جمله این وظیفه و البته اگر بنا باشد سازمان بخشداری‌ها به واسطه نقص بودجه و به واسطه اینکه حقوق‌ها کم بوده اشخاص صلاحیت‌دار نمی‌روند عایدات نداشته باشد بخش‌ها راه نداشته باشد صرف تشکیل یک کمیسیون در تهران یا یک کمیسیون در اهواز این سرباز برای وزارت جنگ درست نمی‌کند در صورتی که وزارت جنگ در هر سال عده معینی و هم در وقت معینی سرباز می‌خواهد بایستی تشکیلات طوری باشد که بتواند آن عده معین را در آن وقت معین تحویل بدهد اینکه گفته‌اند که نمی‌توانیم برای این بود که وزارت کشور در بخش‌ها و دهستان‌ها تشکیلاتش کافی برای انجام چنین مأموریتی نیست و این هم کار حساسی است کاری است که در هر سالی و در هر موقعی نه عده‌اش باید کم شود و نه زمانش پس و پیش بشود کاری است که مورد علاقه همه آقایان است این بود که وزارت کشور گیر کرد بین دو محظور یکی اجرای قانون و یکی هم نقص تشکیلات برای اجرای قانون این بود که در بودجه‌ای که در نظر داریم تنظیم کنیم آقای وزیر کشور مجاهده زیادی کردند که بتوانند اعتبار کافی بگیرند برای تقویت سازمان بخشداری‌ها و یک نقص عمده اجرای این قانون همین است بنا براین این پیشنهادی که جناب آقای عمیدی نوری فرموده‌اند و فرمودند که نخواسته‌ایم این را اجرا کنیم این طور نیست پیشنهادی است که خود دولت داده است و می‌خواهد خوب اجرا بکند می‌خواهد وقتی اجرا بکند که وسایلش را داشته باشد و همان طور که مجلسین دستور داده‌اند اجرا کند این است که بنده صبح هم با آقای وزیر کشور صحبت کردم که امروز این موضوع در مجلس شورای ملی مطرح است و ایشان بنده را مأمور کردند که بنده خدمت آقایان عرض بکنم که ما ترتیباتی شروع کرده‌ایم برای اجرای قانون و این قانون را از آبان ماه ۳۹ اجرا خواهیم کرد اگر قرار باشد که پیشنهاد آقای عمیدی نوری تصویب بشود باز هم این بیم هست که مبادا یک دفعه دیگر دولت مجبور باشد خدمت آقایان برسد و تقاضای تمدید کند تا آبان ۳۹
را به عنوان حداکثر مدت بنده قبول می‌کنم و اگر زودتر توفیق حاصل کردیم البته اجرا می‌کنیم.
رئیس- آقای دکتر رضایی با پیشنهاد مخالفید.
دکتر رضایی- بلی
رئیس- بفرمایید
دکتر رضایی- بنده فکر می‌کنم که اکثریت نمایندگان محترم با پیشنهاد جناب آقای عمیدی نوری مبنی بر اینکه وزارت کشور هر چه زودتر تصدی امر سربازگیری را به عهده بگیرد موافق هستند ولی یک مطلب در اینجا عنوان شد که بنده را بر این واداشت که این عرایض را حضور آقایان محترم بکنم وزارت کشور و نماینده وزارت کشور اعلام می‌کند که در آبان ۳۸ حاضر برای انجام این امر نیست و ما در مجلس شورای ملی می‌خواهیم قانونی بگذرانیم که قابل اجرا باشد چنانچه وزارت کشور بیاید در اینجا بگوید که من ازعهده انجام این امر تا آبان ۳۸ برنمی‌آیم و ما قانونی بگذرانیم که تو این کار را در این موقع انجام بده او دلایلی را در اینجا ارائه می‌کند که من از عهده برنمی‌آیم آیا در آبان ۳۸ دچار این محظور نمی‌شویم که قانونی که تصویب شده است به مرحله اجرا در نیامده است و وزارت کشور هم می‌آید و می‌گوید که من در همان وقت به شما گفتم که نمی‌توانم این قانون را اجرا بکنیم لذا بنده با کمال علاقه‌ای که به اصل فکری که در پیشنهاد جناب آقای عمیدی نوری هست دارم می‌خواهم از نقطه‌نظر عملی خدمت‌تان عرض بکنم چنانچه وزارت کشور از هم اکنون می‌گوید که به هیچ وجه قادر به انجام این امر تا آبان ۱۳۳۸ نیستم ما در حقیقت یک ماده‌ای تصویب می‌کنیم و یک نظری را تصویب می‌کنیم که می‌دانیم اجرا نخواهد شد لذا باز هم با ذکر اینکه با اصل فکر جنابعالی موافق هستم و امیدواریم که هر چه زودتر انجام امر سربازگیری به عهده وزارت کشور باشد ولی چون می‌بینیم که وزارت کشور هم اکنون می‌گوید که به واسطه اشکالاتی که اینجا ذکر شد قادر نخواهد بود اداره بکند می‌خواهم از جنابعالی تقاضا بکنم که همان تاریخی که وزارت کشور گفته است که من قادر هستم در قانون ذکر بشود تا ما در آن وقت بتوانیم از دولت و وزارت کشور مواخذ بکنیم که شما خودت در هنگام تصویب قانون گفته‌ای که در آبان ۳۹ قادر به انجام این امر خواهد بود و چرا اجرا نکردی و اگر آبان ۳۸ باشد این را هم ما نخواهیم توانست بگوییم.
رئیس- آقای مهندس هدایت چون مخالف صحبت کرده است می‌توانید صحبت کنید بفرمایید.
مهندس هدایت- استدلالی که جناب آقای دکتر رضایی فرمودند مثل این است که یک قانونی تازه می‌خواهد تصویب بشود و حال اینکه در سال ۳۵ این قانون تصویب شده است و در همان موقع این یک قانونی بوده است که هیئت دولت تقدیم مجلس کرده است وزارت کشور و وزارت جنگ راجع به تبدیل کار سربازگیری یعنی رویه سربازگیری توافق کرده بودند که لایحه‌اش را تقدیم مجلس کردند و سال ۱۳۳۵ بنده می‌خواهم ببینم که وزارت کشور چه اقدام کوچکی برای این رویه معمول داشته است آقایان هیچ کاری نمی‌کنند بعد آن دقیقه آخر دو ماه به آخر وقت مانده یک لایحه‌ای می‌آورند که تمدید بکنند بنده مطمئنم که اگر آبان ۱۳۳۹ هم بگذارید باز وزارت کشور خواهد آمد و آخر سال ۳۹ باز به فکر یک تمدید می‌افتد آقایان خود دولت اعلیحضرت همایون شاهنشاهی نمی‌خواهند ارتش آلوده سربازگیری باشد می‌خواهند این سربازگیری به دست ادارات غیرنظامی بیفتد چهار سال است که تصویب شده است چقدر می‌شود صبر کرد وزارت کشور یک قدری به خود بجنبد و این کار را بکند (صحیح است) این کار به صلاح مملکت است امر اعلیحضرت همایونی هم هست هی می‌گویند نمی‌توانیم چرا نمی‌توانید؟ اگر یک خرده به خودتان زحمت بدهید می‌توانید ملاحظه کنید چهار سال است که این قانون گذشته است مردم هم متشکر خواهند شد ارتش خودش میل دارد که این کار بشود اعلیحضرت همایونی هم دستور داده‌اند چرا می‌گویند که ما نمی‌توانیم خودتان قانون آورده‌اید چرا نمی‌توانید می‌توانید یک خرده زحمت به خودتان بدهید می‌توانید (صحیح است)
رئیس- پیشنهاد آقای عمیدی نوری قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم.
(پیشنهاد به شرح سابق قرائت شد)
عمیدی نوری- اجازه می‌فرمایید
رئیس- بفرمایید.
عمیدی نوری- یک اصلاحی شده که دولت هم موافقت خواهد کرد که به جای آبان ۳۸ فروردین ۳۹ بشود دولت هم موافق است.
رئیس- آقای رامبد مخبر کمیسیون کشور بفرمایید.
رامبد- همان طوری که نماینده دولت اظهار کردند این پیشنهادی بود که خود دولت آورده بود و حالا هم دولت سعی دارد که در اجرای نظر مجلس شورای ملی حد اکثر سرعت را در انجام این کار معمول بدارد به این جهت الساعه که صحبت بود دولت هم تا اول فروردین ۳۹ موافق است که این طور تصویب بشود چون فصل بلاواسطه بعد از آبان است بنابراین بنده به سمت نمایندگی مخبر کمیسیون کشور خواستم عرض کنم که نسبت پیشنهاد آقای عمیدی نوری با اصلاح اخیری که فرمودند موافق هستم.
رئیس- آقای معاون وزارت کشور
فرهودی (معاون وزارت کشور)- بنده هم می‌خواستم عرض کنم با این اصلاحی که آقای عمیدی نوری کردند و تاریخ آن را فروردین ۳۹ کردند موافقم. (احسنت)
رئیس- آقایانی که با این اصلاح و پیشنهاد موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد سکوت رسیده که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
محترماً به عرض مبارک می‌رساند بدین وسیله تقاضا دارد لایحه مسکوت بماند. حمید بختیار
رئیس- آقای حمید بختیار
حمید بختیار- یک نکته مسلم است که آقایان نمایندگان محترم که سمت نمایندگی ملت ایران را دارید اینجا جمع شده‌اید که هر عملی و هر اقدامی که می‌کنید و هر قانونی که تصویب می‌فرمایید برای رفاه مردم باشد در این تردیدی نیست بنده عرایضی داشتم راجع به اداره نظام وظیفه که چون جناب آقای مهران پیشنهاد کفایت مذاکرات دادند و ناچارم که این عرایض را بکنم تقاضای سکوت لایحه را کردم.
رئیس- در سکوت چند دقیقه بیشتر نمی‌شود صحبت کرد و در خود لایحه هم نمی‌شود صحبت کرد.
حمید بختیار- مسلم است که ریاست محترم اداره نظام وظیفه مرد بسیار بسیار شریفی است بنده ایشان را نمی‌شناسم و حتی خودش را هم ندیده‌ام ولی شنیده‌ام بسیار مرد شریفی است (رامبد- یعنی خوش‌نظر است) ولی آقایان نمایندگان توجه بفرمایند که موضوع نظام وظیفه موضوع کوچکی نیست موضوع بسیار بسیار قابل اهمیتی است در مملکت ما زیرا خود آقایان نمایندگان اگر یادشان نرفته باشد روزها وقت‌شان را تلف کرده‌اند به واسطه ارباب رجوعی که آمده‌اند از دستگاه نظام وظیفه شکایت کرده‌اند یک نکته را بنده تقاضا دارم از دولت که توجه بفرمایند قانون وضع کردن بسیار بسیار کار آسانی است.
رئیس- پیشنهاد سکوت این نیست (حمید بختیار- قربان بنده عرایضی داشتم) در اینجا نمی‌شود بفرمایید به صحبت خود ادامه بدهید.
حمید بختیار- دو دقیقه اجازه بفرمایید تقاضا دارم از دولت یک نکته را توجه بفرمایند کمیسیون‌هایی که برای حوزه‌های نظام وظیفه از طرف وزارت کشور یا هر مرجع دیگر تشکیل می‌شود اینها افراد درستکاری باشند زیرا بنده با کمال صراحت به عرض آقایان می‌رسانم که تا به حال هر چه انتخاب شده‌اند جز با پارتی بازی و اعمال نفوذ ولی نهاعمال نفوذ از طرف مجلس شورای ملی از طرف کسانی که پول پرداخته‌اند و این مقام را گرفته‌اند و زن و بچه مردم را اسیر کرده‌اند نبوده است بارها اعلیحضرت همایونی توصیه فرموده‌اند که نسبت به اشخاص درجه سوم کمال محبت بشود حتی امر اعلیحضرت همایونی را رعایت نکرده‌اند اگر به حمید بختیار ظلم بشود زیاد معلوم نیست و هیچ مانعی ندارد اما به اشخاصی که شب و روز زحمت می‌کشند و در نتیجه دسترنج‌شان یک لقمه نان می‌خورند این گونه ستم کردن به هیچ وجه عادلانه نیست (صحیح است).
رئیس- آقای دکتر مشیر فاطمی مخالفید بفرمایید.
حمید بختیار- بنده پیشنهادم را پس گرفتم.
رئیس- به هر حال باید رأی گرفته شود و تکلیفش معین شود آقایانی که با پیشنهاد سکوت موافقند قیام بفرمایند (یک نفر از نمایندگان- پس گرفتند) درست است پس گرفتند چون آئین‌نامه این است و ممکن است که پنج نفر دیگر هم این پیشنهاد را بدهند باید رأی گرفته شود رأی می‌گیریم به این پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام کنند (چند نفری برخاستند) تصویب نشد رأی می‌گیریم به ماده واحده با اصلاحی که به عمل آمده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است آقای دکتر مشیر فاطمی آقای حمید بختیار شما هم می‌توانید در کلیات آخر صحبت کنید.
دکتر مشیر فاطمی- بنده قربان یک عرایضی داشتم که در خود ماده واحده توفیق پیدا نشد این تذکرات را بدهم و چون آقای معاون وزارت کشور تشریف دارند عرض می‌کنم اینجا از بدی نظام وظیفه و اینکه معایبی دارد بیاناتی شد وزارت‌خانه‌های ما و افرادش یک جورند، بنده خیال نمی‌کنم که وزارت کشور بتواند بهتر از وزارت جنگ اداره کند برای اینکه افراد این مملکت همه یک جورند و شاید وزارت جنگ هم یک دیسیپلین دارند که بهتر از وزارت کشور است وزرایشان هم وزیر کشور سابقاً رئیس ستاد ارتش بود، همه یک جور است اما اساس اشکال در خود قانون است این قانون وقتی اصلاح شده است به یک چیزهایی توجه نشده است از جمله اینکه به عقیده بنده باید مدت خدمت نظام وظیفه متفاوت بشود یعنی الان تمام اشکالات تمام اینکه می‌گویند که نظام وظیفه پول می‌گیرد پا نمی‌گیرد روی قسمت معافی‌ها است که معافی می‌خواهند اشخاص متکفل و عریض و از این قبیل اگر بگوییم متکفل سه ماه خدمت بکند و به اصول نظامی آشنا بشود و به هیچ کس دیگر تکفل نمی‌دهیم این وضع از بین می‌رود (یک نفر از نمایندگان- زن و بچه‌اش در آن سه ماه چه بکنند؟) تمام این دعواها برای این معافی‌ها است بالاخره سه ماه دولت بیاید خرج زن و بچه اینها را بدهد و جلو این حرف‌ها را بگیرد یکی اینکه
اخیراً متأسفانه یک رویه‌ای پیدا شده است و این هم خودش باعث شده است که مردم یک کمی از رفتن به نظام گریزان بشوند و آن این است که از مراکز حوزه‌های استانداری خودشان اینها را خارج می‌کنند مثلاً نظام وظیفه اصفهان را به شیراز می‌برند و یا به تهران می‌آورند تا به حال که در اصفهان بود می‌رفت و خدمت خودش را با کمال میل انجام می‌داد و در حدود نزدیکان خودش بود حالا اینها را دور می‌برند سعی کنید که حتی‌الامکان نزد نزدیکان خودشان باشند و بنده تقاضا دارم دولت حالا که فرصتی دارد تا اول سال ۳۹ یک فکری هم بکند که اصولاً بازی معافی از بین برود چون هر کسی اصولاً باید به نظام وظیفه برود چون بنده خودم انجام داده‌ام خیال نکنید که انجام نداده‌ام این است که باید موضوع معافیت‌ها را هم یک صورتی حل بکنید چون بنده معافی نخواهم نظام وظیفه چه کار می‌تواند بکند چرا راجع به مسئله دیپلمه‌ها و لیسانسیه‌ها همان طوری که آقای معاون نخست‌وزیر توضیح دادند چهار هزار نفر می‌روند می‌گویند داوطلب هستیم و از این چهار هزار نفر ۷۰۰ نفر داوطلب شده‌اند و گفته‌اند ما قرعه نمی‌خواهیم چون مجبورند که بروند و موضوع معافی هم نیست باید یک فکری دولت بکند که این موضوع معافی نظام وظیفه را از بین ببرد و با دو ماه و سه ماه می‌گوید که بیا خدمت بکن برو مطلقاً معافی را از بین ببرد حالا اگر مخارجی دارد تحت تکفلی دارد دولت از بودجه خودش بدهد و راحت کند و این فساد را از بین ببرد.
رئیس- آقای احمد طباطبایی
احمد طباطبایی- صحبت اینجا راجع به طرز نظام وظیفه یا افرادی که در رأس اداره نظام وظیفه قرار گرفته‌اند شد امروز بنده خیال می‌کنم این کسی که در رأس اداره نظام وظیفه قرار گرفته یک افسر فوق‌العاده درست و پاکی است تعریف او را می‌کنیم ولی صحبت از دستگاه است صحبت از طرز تشکیلات است صحبت بر سر این است که اگر اداره نظام وظیفه در شهرستان‌ها فلان سروان و فلان سرگرد وقتی عملی می‌کند بعد شکایتی که می‌شود رسیدگی نمی‌شود صحبت این است همین طور که اعلیحضرت همایونی فرمودند که در این مملکت اشخاص جنایتکار را مگر خدا مجازات بکند والا تا به حال همه‌اش تشویق بوده است و نشان گرفتن والا خاطی را در این دستگاه‌ها مجازات نکرده است اگر قرار بشود واقعاً اینها را مجازات کنند بنده خودم می‌دانم به اینکه هزارها شنیده‌ایم که آمده‌اند به اینکه رئیس نظام وظیفه کجا فلان عمل را کرده من به او گفته‌ام برو پیش سرتیپ اخوی بدون اینکه تلفن بکنم و حرفی بزنم خودش رفته، حرفش را زده بعد هم آمده نتیجه‌اش را به من گفته دیدم رسیدگی کرده واقعاً احقاق حق کرده اگر کسی رئیس نظام وظیفه را متوجه کند درست می‌شود ولی همه کس که نمی‌تواند مراجعه کند در اقصی نقاط مملکت تعدی و تجاوز می‌کنند این تجاوز از آن مأموری است که در آنجا نشسته است حالا این قانون هم تصویب شد جناب آقای معاون وزارت کشور این قانون تصویب شد این را می‌دهند به شما ولی واقع این است که یک شالوده‌ای بریزید همان طور که جناب آقای رامبد در مقدسه فرمودند به اینکه وضع نظام وظیفه فوق‌العاده بد است و این سابقه نظام وظیفه وقتی مردم این طور نسبت به نظام وظیفه معتقد باشند صورت خوبی ندارد این صحیح نیست البته یک خدمتی است که قانون معین کرده برای هر فردی که بیاید برود ولی شما بیایید جناب آقای معاون وزارت جنگ به این پرونده‌های نظام وظیفه را رسیدگی بکند بروید در دهات و در شهرها ببینید عمده مشمولین آنهایی که به خدمت می‌آورند و آنهایی را که صورت داده‌اند آنها را بیاورید ببینید که چه اشخاصی را فرستاده‌اند و چه اشخاصی را معاف کرده‌اند همین طور که آقای دکتر مشیر فاطمی تذکر دادند این وضع معافیت به چه صورتی است استثناء در هر کاری بیاید خراب می‌کند من نمی‌گویم اشخاصی را که متکفل هستند بردارید بیاورید وضع زندگانی آنها خراب می‌شود و از بین می‌رود نان ندارد آنها نانآورشان هستند معذلک یک سر و صورتی بدهید به این وضعیت شما نگاه کنید به تمام این افرادی که می‌آورند ببینید یک نفر در بین آنها هست که سرش به کلاهش بیارزد هر چه بدبخت و بیچاره است متکفل است، گدا است، می‌آورند اینها گدا هستند ولی به عکس آن اشخاصی که زندگی دارند آنها پول داده‌اند و رد شده‌اند خیلی صریح عرض می‌کنم پول داده‌اند و رد شده‌اند می‌بینید آنها که می‌آیند به نظام وظیفه لباس تنشان نیست پیراهن ندارند لخت و عور می‌آیند اینها را توجه بکنید اینها را رسیدگی بکنید اگر می‌خواهید بگویید که ما نمی‌دانیم کدام مأمور درست و کدام مأمور نادرست است این صحیح نیست هر وزارتخانهای و هر دستگاهی می‌داند خوب هم می‌داند که کدام مأمور درست و کدام نادرست است یک قدری مردم را از این بدبختی‌ها و ناراحتی‌ها راحت کنید.
رئیس- آقای حمید بختیار
حمید بختیار- فرمایشات جناب آقای طباطبایی عرایض بنده بود که می‌خواستم به عرض آقایان برسانم ولی یک نکته‌ای که خیلی قابل توجه است تقاضا دارم جناب آقای ناصر ذوالفقاری گوش‌شان به بنده باشد این است که یک نکته مهم راجع به نظام وظیفه است چون بنده خودم توی کار نظام وظیفه هستم ما در خوزستان که هستیم وقتی می‌رویم می‌بینیم که مردم چه جور نظام وظیفه می‌روند شاید آقایان که در تهران تشریف دارند نمی‌بینند نکته مهم در موسم سربازگیری است ایشان فرمودند که این را نمی‌شود تغییرش داد، برای زندگی مردم همه چیز را می‌شود تغییر داد اگر بنا شد که مردم از بین بروند دیگر نظام وظیفه برای چیست، نظام وظیفه را برای بقای مردم می‌گیریم (صحیح است) اگر مردم نباشند نظام وظیفه به چه درد می‌خورد این آقایان مأمورین نظام وظیفه وقتی تشریف می‌آورند موقعی که مردم تمام‌شان حتی زن و بچه موقع شلتوک کاری من به آقایان عرض می‌کنم در موقع شلتوک کاری در خوزستان زن و مرد و حتی بچه‌های پنج ساله همه‌شان مشغول هستند آنها در آب و گل که مشغول هستند همان روز جناب کمیسیون آقای سرگرد و آقای دکتر تشریف می‌آورند در همان دهستان و مشغول سربازگیری می‌شوند این مرد اگر ول کند به کلی زن و بچه و زندگی‌اش از بین می‌رود و بنده قول دادم که راجع به معافی یک فکری بکنید ولی افرادی هستند که نمی‌توانند به نظام وظیفه بروند اگر رفتند عائله‌ای از بین می‌رود این حرف صحیح نیست که اصلاً معافی را از بین ببریم ولی بنده مایل هستم که راجع به معافی یک فکری بکنیم که آقایان اعمال نظر درش نکنند بنده هم قبول دارم که آن کسی که می‌خواهد معاف شود ولی بنده تقاضا دارم این نکته را که فرصت نشد خدمت‌تان عرض بکنم راجع به وقت سربازگیری این خیلی قابل اهمیت است که موقعی که آقایان تشریف ببرند که این زارعین و مردم کاری ندارند من این را تقاضا دارم.
رئیس- آقای ارباب
مهدی ارباب- در قسمت معافیت‌ها تذکراتی داده شد که بنده متوجه شدم که چنانچه این حرف به ولایات و ایالات واقصی نقطه کشور منعکس شود مأمورین بدون توجه به مقررات همین را مورد سوءاستفاده قرار می‌دهند آقایان معافیت با استحقاق و طبق مقررات حق افراد است آنهایی که بایستی خدمت بکنند با نهایت میل و رغبت خدمت می‌کنند زیرا فهمیده‌اند که حرفه نظام وظیفه یک حرفه شریفی است، حرفه‌ای است که واجب است بر هر کسی که انجام بدهد و اما نکته‌ای که خواستم به عرض آقایان برسانم البته همین طور که آقایان همه اعتراف کردند رئیس فعلی اداره نظام وظیفه بسیار مرد شریفی است (نمایندگان- به شخص کاری نداریم) اما موضوع بر سر تشکیلات است (صحیح است) موضوع بر سر ادارات ولایات است یک فرد هر چه خوب باشد و حتی می‌خواهم عرض بکنم تا حدی فرق هم کرده این اداره آمار هم بایستی یک اصلاحاتی درش بشود زیرا خود بنده دیدم در بلوچستان مرد ۶۰ سالهای را گرفته بودند بردند به نظام وظیفه و چون نان‌آور منحصر به فرد آنها این بود عائله‌اش به گدایی افتادند آنچه می‌گفتند که بیایید ببینید ریش این را ببینید قیافه‌اش را ببینید می‌گفتند قانون است و شناسنامه در دستش است آقایان به این قسمت‌ها تا حدی حالا توجه می‌شود ولی بایستی تأکید کرد که این اصلاحات اساسی را هم بکنند تا کسی که مشمول نظام وظیفه نیست نبرند و نگویند عائله یعنی چه نان‌آور یعنی چه و به چه جهت یک فردی را یک بختی را بیچاره نکنند و خانواده‌ای را از بین نبرنند (قبادیان- ۶۰ ساله را بازنشسته کردند) این نکاتی بود که خیلی مؤثر است در جریان امور نظام وظیفه و استدعا می‌کنم از آقای معاون محترم وزارت جنگ که دستور بفرمایند این گونه رعایت‌ها بشود و دفعه یک خانواده‌ای به بدبختی و به گدایی نیفتد.
رئیس- آقای معاون وزارت جنگ
معاون وزارت جنگ- استدعای وزارت جنگ این است آقایانی که این کلیات را فرمودند نسبت به اشخاص که معاف شده‌اند و یا افسرانی و کارمندانی که خاطی بوده‌اند اسامی آنها را لطف کنند که تحت تعقیب قرار بگیرند و الا به صرف کلیات که فلان کس خاطی است یا فلان کرده‌اند که کافی نیست به نام باید صورت بدهید که بشود انجام بدهند (مهندس اردبیلی- نوشته‌ایم ترتیب اثر نداده‌اند)
رئیس- آقای قبادیان
قبادیان- بنده به شهادت آقایان محترم هیچ وقت شهوت کلام نداشته‌ام که پشت تریبون بیایم و عرایضی عرض بکنم و این هم از نظر موافقت یا مخالفت نیست از نظر مصالح مملکت می‌خواهم عرضی بکنم آقایان می‌فرمایید مأمورین نظام وظیفه پول می‌گیرند آقا این را به دست کی می‌خواهید بسپارید؟ از کجا می‌آورند؟ اگر مأمورین نظام وظیفه بگیریم پول که می‌گیرند ولی سرباز را می‌آورند ولی اگر بدهیم دست وزارت کشور اینها چگونه عمل می‌کنند؟ بخشدار بایستی عمل بکند مأمور بخشداری باید برود به محل و کدخدا باید نظام وظیفه را بیاورد. آقا این چه جور می‌آورد؟ سربازی که می‌خواهد حمل بکند به وسیله کامیون کی بیاورد بنده اصلاً مخالفم با اینکه به دست وزارت کشور بدهند آقایان سرباز می‌خواهید در مملکت داشته باشید یا خیر؟ اگر در مملکت می‌خواهید سرباز داشته باشید به دست نظام وظیفه بایستی سرباز آورد به دست وزارت کشور اگر بیفتد بخشدار مأمور بخشدار و کدخدا آقا تماماً به زندان خواهند افتاد و یک سرباز هم نخواهند گرفت. عرض بنده این بود رئیس نظام وظیفه واقعاً سرتیپ اخوی یک مرد بسیار شریفی است بنده اصلاً مخالفم که به دست وزارت کشور بیفتد برای اینکه سرباز نخواهیم داشت.
رئیس- آقای رامبد
رامبد- بنده از حضور همکاران محترم استدعا دارم به چند نکته‌ای که چون امروز مطرح شد و به نظرم لازم رسید که به عرض آقایان برسانم توجه بفرمایند یکی اینکه وقتی لوایحی مطرح است ما قراری می‌گذاریم که با مردم و ملت این مملکت روی چه آئینی رفتار کنیم حسن خوب است یا حسن بد است، تقی مرد شریفی است یا نقی مرد غیرشریفی است به لایحه مربوط نیست آنچه مسلم است در تهران یک عده همه با هم دوست و قوم و خویش می‌شویم و اینها هم همه در یک امور هستند لایحه‌ای که مطرح می‌شود بنده می‌آیم از وزیر و معاون یا متصدی آن تعریف می‌کنم بنده خیال می‌کنم که این در شأن مجلس شورای ملی نیست (صحیح است) یک قسمت دوم که یک بار دیگر خداوند متعال را اینجا شاهد می‌گیرم که در این مطلب به بنده حقیر یاری فرماید و خدمتی که نسبت به تاج و تخت و مملکت و استقلال مملکت دارم بتوانم درست بیان کرده باشم و آن این است که آیا در مجلس شورای ملی یا در بین ملت ایران یک نفر، یک فرد هست که برخلاف منویات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی کاری خواسته باشد بکند؟ پس چه لزومی دارد که هر جمله و هر لایحه و هر دفاع و هر حمله همه‌اش را در اینجا متکی بکنیم مطالب‌مان را بنا به اداره سنیه ملوکانه؟ ما اصلاً بنا به اداره سنیه ملوکانه در اینجا جمع شده‌ایم و دولت در اینجا جمع شده است و در هر لحظه‌ای هم دولت بر خلاف منویات اعلیحضرت همایونی قدمی بر دارد دیگر دولتی باقی نمی‌گذاریم، دولت لایحه‌ای تقدیم می‌کند بنا به امر ملوکانه بنده می‌آیم راجع به آن لایحه مخالفت می‌کنم می‌گویم در فرمایشاتی که اعلیحضرت همایونی فرمودند، بعد نماینده کمیسیون می‌آید می‌گوید به طوری که اعلیحضرت همایون شاهنشاهی فرمودند، این را جز سلب مسئولیت من هیچ نیتی برایش قایل نمی‌شوم مملکت قوایی دارد، در رأس قوا هم شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی تشریف دارند، هر مطلبی که لازم باشد اعلیحضرت همایون شاهنشاهی آن قدرت و وسایل را دارند که شخصاً دستور بفرمایند و اقدام بکنند اینکه ما هر فردمان از اعضای دولت تا وکیل مجلس تا پاسبانی که پس گردن کسی در خیابان می‌زند خودمان را حامل به پیغام اعلیحضرت همایونی بکنیم جز اینکه بخواهیم عمل خبط و کار خودمان را مخفی نگه داریم و مسئولیتش را در پیرامون این جمله بزرگ از خود سلب کنیم هیچ چیز دیگری نیست (صحیح است) و اینکه تیمسار فرمودند اینجا اگر افسرانی را می‌شناسید که عمل خلافی کرده‌اند بیاورید و به اسم و نشان بفرمایید (امیر نصرت اسکندری- بنده با اسم و رسم نوشته‌ام خودشان هم می‌دانند) (عمیدی نوری- بنده هم نوشتم بیکاری کردند) بنده اطلاعی دارم و وظیفه خودم هست که به اطلاع همکارانم برسانم اولاً استدعا می‌کنم برخلاف خواسته تیمسار این کار را نکنید برای اینکه وقتی که شما اطلاع تلفنی هم به دستگاهی از دستگاه‌های حاضر دارید که برای حفظ شئونات دولت و وظیفه آن دستگاه فلان شخص شنیده شد که یک همچو عمل خلافی کرده است عوض اینکه بفرستند و تحقیق بکنند فردا به تمام مقاماتی که شما در آنجا منزلتی دارید نامه‌هایی می‌آید که این شخص این نظر سوء را داشت، بستگانش در محل فلان نظر را داشتند چون ما تأمین نکردیم این شد. این را بنده استدعا می‌کنم بنده یکی دچار این هستم که از تمام وزارت‌خانه‌ها مطالب خلاف شرعی خواسته‌ام تمام ۱یروان آقای رامبد از طالش خواسته‌اند کارهای خلاف قانون بکنند شما دیگر دچار این مطلب نشوید. مطلب دیگر تیمسار معظم وظیفه نماینده مجلس وظیفه مأمور تأمینات یا اداره کل بازرسی کشور نیست (صحیح است- احسنت) که وارد این شود که سرکار سرگرد حسن در فلان جا چقدر پول گرفت خدای نکرده اسکناس چند تومان بود شماره چکش کدام بود این همه فجایعی که ما می‌شنویم مدرکش را هم نباید تهیه کنم اگر متصدیان امور بخواهند نمی‌شود. بنده نمی‌خواهم اینجا اسم ببرم همین قدر که بازپرس دیوان کیفر برای رسیدگی به کار یک مأمور وزارتخانه رفت آن وزارتخانه خودش یک نفر را برای برگرداندن بازپرس نفرستد دیگر به اطلاع ما احتیاجی نیست. بنابراین همکاران محترم، همان طوری که برای تأمین احتیاجات ارتش اداره‌ای به نام اداره نظام وظیفه موجود است، همان طور که برای وصول مالیات وزارتی به نام دارایی موجود است فراموش نفرمایید برای سوء جریاناتی که در مملکت ممکن است باشد و مردم عرایضی داشته باشند و این عرایض را دستگاه‌های مربوطه یا نخواهند یا نتوانند توجهی بکنند، جز مجلس شورای ملی مرجع دیگری نیست اگر بنده هم نخواهم بگویم که در نظام وظیفه سوءاستفاده می‌شود، تیمسار قبول بفرمایید که ملت ایران یقین خواهد کرد که بنده هم از آن سهمی دارم اگر ایراد دستگاهی گفته می‌شود چه تعصبی است که ما نگوییم که اداره مربوطه سوءجریانی داشته است اگر ما می‌بینیم که در اداره‌ای سوءجریانی وجود دارد و عرض می‌کنیم، این کمکی است که به شما می‌کنیم اگر خود شما هم در این جریانات ذی‌مدخل نیستید این اطلاع را استقبال بکنید و بروید بنشینید رسیدگی بکنید (احسنت- احسنت) ماچه تعصبی داریم، اینجا بنده تصور نمی‌کنم که از هیچ یک از آقایان وزراء یک وکیل مجلسی باشد که به مملکتش کمتر علاقه داشته باشد (صحیح است) بنابراین شما‌ها برای پیشرفت جریان اداره‌تان مطالبی را لازم می‌دانید به نام لایحه تقدیم می‌کنید می‌آورید اینجا شور بشود، ما هم برای این اینجا هستیم که برای آن طرفی که باید با آن معامله بشود اشکالاتش را بدانید اگر میل دارید بنده به شما عرض می‌کنم ولی به شرط اینکه برنگردید پشت این میز بفرمایید که تحقیق کردیم صحت نداشت چون من جوابش را می‌دانم همین دستگاه نظام وظیفه فعلی شما بنده اطلاع دارم افسری را که من قیافه‌اش را ندیده‌ام از طالش اطلاع می‌دهند سوءاستفاده را به مرحله‌ای رسانده است که حتی کسانی که می‌آیند و شکایت می‌کنند که ما چون پول نداشتیم ما را به نظام وظیفه برده‌اند از پول‌هایی که از دیگران گرفته است دست می‌کند به جیبش و به آنها می‌دهد و می‌گوید من آدم با خدایی هستم اگر از مردم ثروتمند می‌گیرم فقیر را هم ناراضی نمی‌گذارم، وقتی که به رئیس نظام وظیفه اطلاع دادم گفتند عنوان این افسر این استکه آجودان چند تا تیمسار بوده است خوب تو را به خدا تیمسار این جواب است؟ من خیلی ممنونم که فقط نامه‌ای به دفتر مخصوص شاهنشاهی ننوشته‌اند که چون پسر عموی رامبد می‌خواست معاف بشود، شاید هم نوشته باشند من اطلاعی ندارم، طبیب را وزارت بهداری تعویض می‌کند از محل و براساس اینکه مردم گفته‌اند این طبیب زن و بچه‌اش همیشه در رشت هستند و هیچ وقت در پشت دستگاه خودش نیست برمی‌دارد نامه می‌نویسد چون آمدند از من تصدیق خلاف خواستند و من ندادم این را جل کردند نروند این مطالب را بگویند این من و این شما و این ملت ایران و هیچ کدام با هم حرفی نداریم بد ما بد شماست و بد شما بد ماست موقعی که بنده می‌بینم کسی از این قبیل افراد دفاع می‌کند جز اینکه فکر کنم خودش در آن سهیم است بنده هیچ فکر دیگری نمی‌کنم (احسنت- احسنت)
رئیس- آقای مهندس اردبیلی
مهندس اردبیلی- البته آقایان اطلاع دارند یعنی اکثریت آقایان آن طوری که من اطلاع دارم به خدمت نظام وظیفه رفته‌اند و آن را یک امر لازمی می‌دانند برای حفظ حدود و ثغور مملکت و امنیت داخلی همه موظف هستند که طبق قانون خدمت خودشان را انجام بدهند یکی برود یکی نرود اینکه نمی‌شود و این نارضایتی به طوری که من حس می‌کنم و نمایندگان ولایات می‌فرمایند از همه نقاط ایران هست این جریان را بنده هم از طرف نمایندگان آذربایجان عرض می‌کنم که در آذربایجان هم هست (یکی از نمایندگان- همه جا هست) (یکی از نمایندگان- ولی وزارت جنگ خبر ندارد) حتماً وزارت جنگ خبر دارد بدون خبر هم نیستند از سال در هشترود که آقایان اطلاع دارند از نواحی بزرگ آذربایجان هست آتشی بر پا شد و سوء استفاده‌هایی شد، شکایاتی کردند نامه‌ای به نظام وظیفه نوشتند نامه‌ای من هم نوشتم ولی این آقایان ترتیب اثر ندادند چنان که جناب آقای امیر نصرت اسکندری فرمودند الان ثلث شکایات رسیده به آقایان از نظام وظیفه است صاف و پوست کنده باید گفت نوشتیم به اداره کل نظام وظیفه این افسرها دارند این کارها را می‌کنند یک هیئتی رفتند بیچاره مردم در حدود سیصد چهارصد نفر امضاء کرده بودند همه‌شان را شلاق زدند که چرا اینها را نوشته‌اید بعد هم به ما جواب دادند که ما مأمورینی فرستادیم در هشترود همچو جریانی وجود نداشت این نتیجه‌اش بود تقریباً سه ماه پیش یک پیرمرد هفتاد سالهای که دو پسر داشت یکی را آوردند در تهران خدمت می‌کند بعد آن یکی را هم گرفتند پدرش شکایت کرد که بابا آخر بیایید به این وضعیت رسیدگی بکنید یکی در نظام هست قانوناً حق بردن دیگری را ندارید ترتیب اثر ندادند گوش ندادند ما به ارتش، به وزارت جنگ خیلی علاقمند هستیم چرا؟ برای اینکه اینها در درجه اول حدود و ثغور مملکت را حفظ می‌کنند در درجه دوم پسران و برادران و خواهرزاده‌های ما در آنجا مشغول خدمت هستند بالطبع به آن علاقمند هستیم ما می‌گوییم اصلاح بشود برای چه برای اینکه نقطه ضعفی در ارتش باقی نماند این آقایان نمایندگان که دارند از پشت تریبون صحبت می‌کنند این برای علاقه به ارتش است و این بیداری برای ارتش ماست این اعلام برای ارتش است من خواهش می‌کنم که در این قسمت‌ها دقت بکنید بی‌رویه کی‌هایی در نظام وظیفه هست ولو اینکه رئیسش مرد بسیار شریفی است باید رسیدگی بشود و جلوی این کارها گرفته بشود مثل اینکه از وقتی که این قانون گذشته بیدادگری دارد زیادتر می‌شود چون فکر می‌کنند که دارد از دست‌شان می‌رود من نمی‌دانم الان که این قانون را آوردند و نظام وظیفه به دست وزارت کشور افتاد خوب خواهد شد یا نه، شاید از این هم بدتر بشود ولی به شما چه مربوط است دولت خودشان موافقت کرده‌اند یک همچو قانونی را آورده‌اند اینجا من دیگر عرضی ندارم و از وزارت جنگ تقاضا می‌کنم در این قسمت دقت بیشتری بفرمایید. (احسنت- احسنت)
رئیس- دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته رأی نهایی گرفته می‌شود آقایانی که با این لایحه با اصلاحی که شد موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند)
تصویب شد و به مجلس سنا فرستاده می‌شود. آقای معاون نخست‌وزیر.
ذوالفقاری (معاون نخست‌وزیر)- بنده قبلاً با عضر تشکر از توجه آقایان نسبت به لایحه دولت می‌خواستم خدمت آقایان عرض کنم که تذکراتی که داده می‌شود مسلماً دولت رسیدگی خواهد کرد و می‌خواستم حضور آقایان یک عرضی بکنم که به این شدتی که گفته می‌شود این طور نیست (چند نفر از نمایندگان- این صحیح نیست- همهمه نمایندگان) (یکی از نمایندگان- از این بدتر است) در بعضی دستگاه‌ها سوءجریاناتی هست به این جریانات مسلماً رسیدگی خواهد شد و دولت به این تذکراتی که آقایان دادند البته رسیدگی خواهد کرد.
۹- طرح و تصویب یک فوریت گزارش کمیسیون دادگستری راجع به الغاء ماده ۱۴ قانون متمم سازمان وزارت دادگستری
رئیس- لایحه دولت مربوط به الغاء ماده ۱۴ متمم سازمان وزارت دادگستری مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه ۲۴ دی ماه ۱۳۳۷ با حضور آقای معاون وزارت دادگستری لایحه دولت راجع به الغاء ماده ۱۴ قانون متمم سازمان وزارت دادگستری و استخدام قضات را مورد رسیدگی قرار داده و پس از مذاکرات لازم با اصلاحاتی که در آن به عمل آورد تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- ماده ۱۴ لایحه قانونی متمم سازمان دادگستری و استخدام قضات مصوب ۱۷ شهریور ۱۳۳۵ کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین ملغی است و احکام ترفیع کارمندان قضایی که ترفیع آنها مورد تصویب دادگاه عالی انتظامی قضات واقع گردیده از طرف وزارت دادگستری صادر و ابلاغ خواهد شد.
تبصره- وزارت دادگستری مکلف است احکام ترفیع قضایی را هم که قبل از تاریخ تصویب این قانون ترفیع و با استحقاق ترفیع آنها در دادگاه عالی انتظامی به تصویب رسیده بدون رعایت ماده ۱۴ لایحه قانونی متمم سازمان دادگستری و استخدام قضات مصوب ۱۷ شهریور ۱۳۳۵ از تاریخ تصویب استحقاق در دادگاه انتظامی صادر و ابلاغ نماید.
وزارت دادگستری مأمور اجراء این قانون است.
مخبر کمیسیون دادگستری- عمیدی نوری
گزارش از کمیسیون امور استخدام به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام در جلسه پنجم بهمن ماه ۱۳۳۷ با حضور نماینده دولت به لایحه الغاء ماده ۱۴ قانون متمم سازمان وزارت دادگستری را تأیید و مورد تصویب قرار داد و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمسیون امور استخدام- احمد مهران
مخبر- یک تذکری دارم
رئیس- می‌دانم قضایی را باید قضایی بنویسند اصلاح می‌شود. پیشنهادی مبنی بر فوریت رسیده که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
امضاکنندگان تقاضا داریم لایحه دولت در مورد لغو ماده ۱۴ قانون اصلاح قانون سازمان دادگستری که به تصویب کمیسیون‌های دادگستری و استخدام رسیده است با یک فوریت مطرح شود.
دکتر دادفر- رستم امیربختیاری- مهندس اردبیلی- دکتر امین- شادلو- فخر طباطبایی-مشار- هدی- بوربور- مجید ابراهیمی- یارافشار- صارمی- مشایخی- فضائلی- حبیب پناهی- دولتشاهی.
رئیس- آقای دکتر امین مخالفید؟
دکتر امین- موافقم
رئیس- چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود آقایانی که با فوریت موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد لایحه یک شوری تلقی می‌شود و کلیاتش مطرح است که می‌ماند برای جلسه بعد.
۱۰- تعیین موقع ودستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه‌شنبه دستور بقیه همین لایحه (مجلس هفت دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت