مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ اسفند ۱۳۳۷ نشست ۲۷۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۲۷۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یک شنبه دهم اسفند ماه ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱-تصویب صورتمجلس
۲-اعلام وصول لایحه موافقت نامه فرهنگی بین ایران و جمهوری متحد عرب از مجلس سنا
۳-اخذ رأی نهایی و تصویب لایحه اجازه تحصیل چهل و هفت و نیم میلیون دلار وام از بانک عمرانی آمریکا
۴-طرح و تصویب یک فوریت و اصل گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به اجازه الحاق به قرارداد پاریس مربوط به حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی
۵-تقدیم یک فقره لایحه راجع به تأسیس بانک توسعه صنعتی ایران
۶-طرح و تصویب یک فوریت لایحه تأسیس بانک توسعه صنعتی ایران
۷-شور اول گزارش کمیسیون امور استخدام راجع به نسخ تصویبنامه‌های مربوط به امور استخدامی
۸-طرح و تصوی گزارش کمیسیون راه راجع به تأسیس اداره کل هواشناسی
۹-بیانات بعد از دستور آقایان، غضنفری، مهران، بزرگ ابراهیمی، پرفسور اعلم.
۱۰-تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دو ساعت پیش ازظهر به ریاست آقای دکتر عمید (نایب رئیس) تشکیل گردید
۱۱-تصویب صورت مجلس
نایب رئیس – صورت غائبین جلسه قبل قرائت میشود.
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه- آقایان: سعیدی- امیدسالار- مهندس فروغی- ساگینیان- عبدالحمید بختیار- ذوالفقاری- سلطانمراد بختیار- دکتر اسدی- دکتر اصلان افشار- جلیلوند-دکتر امین- اسکندری- بهادری- دکتر عدل- طباطبایی قمی- فولادوند- کدیور- اورنگ- اخوان- پردلی- محمودی- مسعودی- دکتر جهانشاهی- پرفسور اعلم- امامی خویی- سنندجی- قراگزلو- دکتر حسن افشار- صفاری- آقایان.
غائبین بیاجازه- آقایان: دکتر طاهری- دکتر فریدون افشار- اریه- فرشی.
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه- آقایان: امیر بختیار- خلعتبری- جلیلی- مهدوی- عامری
نایب رئیس- نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسه قبل تصویب میشود.
۲- اعلام وصول لایحه موافقت نامه فرهنگی بین ایران و جمهوری متحده عرب از مجلس سنا
نایب رئیس- لایحه مربوط به موافقتنامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و جمهوری متحد عرب از مجلس سنا رسیده وصولش اعلام میشود و به کمیسیون‌های مربوط فرستاده میشود.
۳- اخذ رأی نهایی و تصویب لایحه اجازه تحصیل چهل و هفت و نیم میلیون دلار وام از صندوق بانک عمرانی آمریکا
نایب رئیس – لایحه مربوط به اجازه تحصیل وام از صندوق بانک عمرانی امریکا در مجلس سنا تصویب شده و گزارش آن رسیده قرائت میشود که رأی نهایی گرفته شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۴۱۷۱۹- ۵/۱۱/۱۳۳۷ دولت راجع به اجازه تحصیل چهلوهفت میلیون و نیم دلار وام از صندوق وام‌های عمرانی آمریکا که طی مرقومه شمراه ۲۴۷۳۹ -۲/۱۲/۱۳۳۷ از مجلس شورای ملی به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز چهارشنبه ششم اسفند ماه ۱۳۳۷ مجلس سنا عیناً به تصویب رسید.
نایب رئیس مجلس سنا محمد علی وارسته لایحه قانونی راجع به اجازه تحصیل چهل و هفت و نیم میلیون دلار وام از صندوق وام‌های عمرانی آمریکا.
ماده واحده – دولت مجاز است در اجرای ماده ۲ قانون مصوب ۲۹ اسفند ۱۳۳۶ و قسمت آخر بند (ب) ماده واحده بودجه سال ۱۳۳۷ کل کشور مبلغ چهلوهفت و نیم میلیون دلار (۴۷۵۰۰۰۰۰۰) از صندوق وام‌های عمرانی آمریکا به موجب قرارداد ضمیمه برای اجرای پاره‌ای از طرح‌های عمرانی سازمان برنامه وام بگیرد.
لایحه فوق مشتمل بر ماده واحده در جلسه روز چهارشنبه ششم اسفند ماه ۱۳۳۷ شمسی به تصویب مجلس سنا رسیده است.
نایب رئیس مجلس سنا – محمد علی وارسته
نایب رئیس- رأی با ورقه گرفته میشود آقایان موافقین ورقه سفیدی با اسم میدهند
(اسامی آقایان نمایندگان به ترتیب ذیل به وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: دادگر- قوام- دکتر بینا- زنگنه- قراگزلو- ابتهاج- صفاری- خرازی- مهندس اردبیلی- موسوی- باقر بوشهری- دکتر نفیسی- حشمتی- افخمی- مشاور- مهندس جفرودی- مهندس هدایت- عباسی- غضنفری- پردلی- هدی- حکمت- صارمی- صدرزاده- بزرگنیا- بیات ماکو- فضائلی- مشایخی- سراج حجازی- رستم- امیر بختیار- مهندس فروهر- مهندس فیروز- مهندس ارباب- استخر- دولتشاهی- دکتر رضایی- فخرطباطبایی- دکتر دیبا- یار افشار- توماج- دکتر امیر نیرومند- برومند- شیبانی- مهران- دکتر مشیرفاطمی- ثقهالاسلامی- مهندس شیبانی- دکتر جهانشاهی- شادلو- مرآت اسفندیاری- بهبهانی- جلیلی- خلعتبری- فلیکس آقایان- عمید نوری-مجید ابراهیمی- نصیری- دکتر پیرنیا- گیو- مهندس دهستانی- دکتر دادفر- شادمان- دیهیم- مهندس بهبودی- دکتر وکیل.
(آراء مأخوذه شماره شده و پس از شمارش به قرار ذیل بود)
ورقه سفید موافق ۶۱ ورقه کبود مخالف ۲
ورقه بی اسم علامت امتناع ۲ برگ
نایب رئیس- لایحه اجازه تحصیل وام با ۶۱ رأی موافق تصویب شد.
اسامی موافقین- آقایان: قراگزلو- مرتضی حکمت- مهندس هدایت- پردلی- افخمی- عزیز- اعظم زنگنه- فیلکس آقایان- ابتهاج مهدوی- ثقهالاسلامی- شادمان- استخر- دکتر جهانشاهی- احمد مهران- مهندس دهستانی- مشایخی- دکتر دیبا- موسوی- دکتر دادفر- علامه وحیدی- مجید ابراهیمی- ارباب- رستم امیر بختیار- دکتر مشیرفاطمی- توماج- دکتر سید امامی- دولتشاهی- فخرطباطبایی- مهندس فیروز- خرازی- دکتر بینا- مهندس فیروز- خرازی- دکر بینا- مهندس فروهر- گیو- سراج- حجازی- بیات ماکو- غضنفری- مشار- حشمتی- دکتر رضایی- فضائلی- صدرزاده-عباسی- هدی- بزرگ نیا- قوام- دیهیم- صارمی- نصیری- مهندس اردبیلی- دکتر نفیسی- یارافشار- برومند- دادگر- کاظم شیبانی- دکتر وکیل- صفاری- شادلو- مرآت اسفندیاری- منهدس جفرودی- دکتر امیر نیرومند- محمد باقر بوشهری.
اسامی مخالفین- آقایان: بهبهانی- دکتر پیرنیا.
ورقه سفید بی اسم علامت امتناع - دو برگ
۴- طرح و تصویب یک فوریت و اصل گزارش کمیسیون امور خارجه دائر به الحاق ایران به قرارداد پاریس مربوط به حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی
نایب رئیس – لایحه‌ای از مجلس سنا رسیده دایر به الحاق ایران به قرارداد پاریس مربوط به حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی گزارش کمیسیون‌ها قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه
به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اجازه الحاق دولت ایران با اتحادیه عمومی بینالمللی معروف به پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی را با حضور آقای وزیر امور خارجه مورد رسیدگی قرار داده ماده واحده مصوب مجلس سنا را عیناً تصویب و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
ماده واحده- مسئولیت مجاز است الحاق خود را به اتحادیه عمومی بینالمللی معروف به پاریس که مقر آن در برن است و برای مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی به موجب پیمان‌های چند جانبه تشکیل شده با تمام تغییرات و اصلاحاتی که تا این تاریخ در آن به عمل آمده اعلام دارند.
محل پرداخت سهم ایران در اتحادیه مزبور همه ساله در بودجه کل کشور تأمین و منظور خواهد شد.
دولت همچنین مجاز است الحاق خود را در موقعی که مقتضی بداند به ترتیب به اتحادیه‌های محدود موسوم به مادرید راجع به علامات صنعتی با محفوظ داشتن حقوقی که در ماده ۱۱ قرارداد مادرید ملحوظ شده و اتحادیه بینالمللی اشکال و ترسیمات صنعتی پیمان لاهه و اتحادیه مادرید مربوط به مشخصات غیرواقع مبدأ اعلام دارند.
مخبر کمیسیون امور خارجه – مرآت اسفندیاری
گزارش از کمیسیون کشاورزی به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی با حضور آقای وزیر کشاورزی لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع با اجازه الحاق دولت ایران به اتحادیه عمومی بینالمللی معروف به پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی را مطرح و خبر کمیسیون امور خارجه را تأیید و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
مخبر کمیسیون کشاورزی- رامبد
گزارش از کمیسیون صنایع و معادن به مجلس شورای ملی
کمیسیون صنایع و معادن لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اجازه الحاق دولت ایران به اتحادیه عمومی بینالمللی معروف به پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی را با حضور آقایان معاونین وزارت امور خارجه و وزارت صنایع و معادن مورد بحث و رسیدگی قرار داده با ماده واحده مصوب مجلس سنا موافقت نمود و اینک گزارش آن را در تأیید خبر کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
مخبر کمیسیون صنایع و معادن- مهندس هدایت
گزارش از کمیسیون بازرگانی به مجلس شورای ملی
کمیسیون بازرگانی با حضور آقای معاون وزارت بازرگانی لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اجازه الحاق دولت ایران به اتحادیه عمومی بینالمللی معروف به پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی را مورد شور و رسیدگی قرار داده ماده واحده مصوب مجلس سنا را عیناً تصویب و اینک گزارش آن را در تأیید خبر کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
مخبر کمیسیون بازرگانی – عمیدی نوری
نایب رئیس – چون این لایحه در مجلس سنا بقید یک فوریت تصویب شده فوریت آن مطرح است مخالفی نیست؟ (گفته شد- خیر) آقایانی که با یک فوریت موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد کلیات مطرح است چون کسی اجازه نخواسته و مخالفی نیست رأی گرفته میشود به ورود در ماده واحده آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثربرخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است کسی اجازه نخواسته رأی گرفته میشود به ماده واحده موافقین قیام فرمایند (عده کثیری قیام نمودند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته میشود آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام کردند) تصویب شد به دولت ابلاغ میشود.
۵- تقدیم یک فقره لایحه راجع به تأسیس بانک توسعه صنعتی ایران
نایب رئیس – آقای وزیر دارایی لایحه‌ای دارید بفرمایید.
وزیر دارایی (ناصر)- برای توسعه بیشتری در صنایع کشور و کمک‌های بیشتری به مردم پیشرفت صنعت و معدن از مدت‌ها قبل دولت با بعضی از بانک‌های بزرگ آمریکا و فرانسه مذاکره میکرد که یک بانک معظمی به نام بانک توسعه صنعتی ایران تأسیس بکند و موفقیت‌هایی در این راه به دست آمد و یک بانکی تأسیس خواهد شد که بانک بینالمللی و توسعه عمران که در آمریکا تأسیس شده کمک‌های قابل توجهی به این بانک خواهد کرد و دولت درنظر دارد از محل ۳۵۰ میلیون تومانی که از محل پشتوانه برای کارهای صنعتی و معدنی در اختیار دولت با تصویب مجلس گذاشته شده بود ۶۰ میلیون تومان از این مبلغ را در اختیار این بانک بگذارد و به صورت سپرده برای پیشرفت کارهای صنعتی به آن بانک داده بشود گذاشتن این مبلغ در آن بانک همان عملی است که فعلاً بانک ملی با توصیه وزارت صنایع و معادن نسبت به ۳۵۰ میلیون تومان اجرا و عمل میکند، ۶۰ میلیون تومانش منتقل میشود به این بانک جدیدالتأسیس، روی این اصل یک لایحه‌ای به قید یک فوریت تقدیم میکنم که در مجلس بعد از آنکه در کمیسیون بحث شود گزارش آن به مجلس بیاید و بعد از تصویب به موقع اجرا گذاشته شود.
۶- طرح و تصویب یک فوریت لایحه اجازه پرداخت سرمایه بانک توسعه صنعتی ایران
نایب رئیس – فوریت لایحه مطرح است قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده واحده – به دولت اجازه داده میشود مبلغ ششصد میلیون ریال از محل تفاوت ارزیابی پشتوانه اسکناس موضوع قانون اصلاح قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مصوب ۲۸ اردیبهشت ۱۳۳۶ از اعتبارات تولیدی صنعتی و معدنی طبق شرایطی که مورد قبول دولت باشد در اختیار بانک توسعه صنعتی ایران پس از تشکیل قرار دهد.
همچنین اجازه داده میشود بانک ملی ایران قسمتی از اسناد وصولی (پرتفوی) وام‌های صنعتی را که تاکنون از محل تفاوت تجدید ارزیابی پشتوانه اسکناس پرداخت نموده است و بانک اعتبارات صنعتی سازمان برنامه تمام یا قسمتی از اسناد وصولی (پرتفوی) خود را به طور امانی در اختیار بانک نامبرده طبق شرایطی که بین طرفین تعیین خواهد شد قرار دهند.
تبصره ۱- سود ویژه بانک تا میزان شش درصد سرمایه پرداخت شده و ششصد میلیون ریال فوقالذکر بینالمللی ترمیم و توسعه به بانک توسعه صنعتی ایران اعطاء میکند تضمین نماید.
تبصره ۳- بانک توسعه صنعتی مشمول مقررات بند (ج) از ماده ۱۰ بانک دارای مورخ ۵ خرداد ماه ۱۳۳۴ نخواهد بود.
نخست وزیر
وزارت صنایع و معادن - وزیر دارایی
نایب رئیس - فوریت مطرح است آقای صدرزاده جناب عالی با فوریت مخالفید؟
صدرزاده- بله
نایب رئیس - بفرمایید
صدرزاده - یک مسائلی از نظر کلی ممکن است مورد قبول باشد مثلاً جلب سرمایه خارجی البته به طورکلی عیب ندارد که سرمایه‌های خارجی را ما بتوانیم جلب کنیم و در ایران به کار بیفتد تا مردم از آن استفاده کنند و منفعت ببرند اما این کلیت سبب نمیشود بر اینکه هر نوع سرمایه‌ای بیاید در ایران و در هر طریقی بخواهد صرف بشود به طورکلی باید از این کار بپرهیزیم (صحیح است) البته سرمایه‌هایی که بیاید در اینجا به کار بیفتد و تواند صنایع ما را به طوری بالا ببرد که بر صادرات ما بیفزاید بسیار خوب است (صحیح است) و ما باید آنها را جلب کنیم، اما سرمایه‌هایی که در اینجا به کار بیفتد برای اینکه یک بازار تجارتی در اینجا ایجاد کند و بازار منفعتی برای خودشان درست کنند اینطورها برای ما مفید نیست این است که به عقیده بنده مجلس شورای ملی در مواقعی که این قبیل لوایح میآید و حاکی است از اینکه سرمایه‌ای بیاید در اینجا به کار بیفتد یک دقت بیشتری بکنند و ببینند این سرمایه برای چه به کار میافتد و فواید ملی ما در این نوع سرمایه چیست، الان بیان فرمودند که ۶۰ میلیون تومان میدهند به یک بانکی که بنا است تشکیل بشود آن هم با فوریت که ما نمیدانیم آن بانک چه سرمایه‌ای خواهد داشت و چه سرمایه‌ای در اینجا به کار میاندازد و آن سرمایه‌ای که به کار میاندازد برای چه مقصودی خواهد بود در صورتی که الان اینجا دستگاه خود ما، یعنی وزارت صنایع و معادن و سایر دستگاه‌ها آن اعتبار پشتوانه اسکناس را به مردم میدهند و مردم هم استفاده میکنند، گیرنده و دهنده ایرانی است. مقداری از آن کار هم عمل شده و نسبت به بقیه هم عمل میشود و هیچ معنی ندارد که ما بیاییم در وسط راه آن عملی که داشته است انجام میشده است آن را غیر عملی کنیم و مردم ایران مقید بشوند این سرمایه را بدهند دست یک دستگاه خارجی، یک بانکی که آن بیاید یک مقررات جدیدی بوجود بیاورد، به نظر بنده این کار مطلقاً صحیح نیست که ما بیاییم فوریت آن را تصویب کنیم، این کار مطلقاً فوریت ندارد که بانکی که تشکیل میشود ندانیم مقرراتش چیست، اول تشریف بیاورید مقرراتش را بیاورید ببینیم و بعد هم آن پولی که خارجی میخواهد در مملکت ما صرف کند بدانیم برای چه مقصودی است و چه نتایجی در مملکت ما دارد آن وقت اگر نتایج خوبی داشت و ضرورت ایجاب کرد ممکن است مجلس شورای ملی تصویب کند شصت میلیون که سهل است ۲۰۰ میلیون هم ممکن است تصویب بکند والا در حال حاضر بدون اینکه ما بدانیم این بانک چه میخواهد بکند بیاییم یک عملی را که جریان پیدا کرده است و مردم از آن یک نتایجی برده‌اند این عمل متوقف شود و یک بانکی بیاید که آن بانک از یک بانک دیگری کمک میگیرد و بعد از آن هم که کمک گرفت معلوم نیست چه کار میکند بنابراین بنده تصور میکنم که اگر نتیجه این لایحه یک نتایجی داشته باشد ولی فوریتی ندارد (صحیح است) و بهتر است که تأمل بفرمایید این لایحه به طور عادی به جریان بیفتد و بعد از اینکه مطالعه دقیق شد و معلوم شد این بانک دارای چه مقرراتی است و چه نوع کارهایی دارد آن وقت این لایحه را تصویب کنیم، پول هم مال مملکت خود ما است از پشتوانه اسکناس تصویب کردیم که از آن محل خود دستگاههایمان دارند کارهای مفیدی را انجام میدهند ولی وساطت بانک خارجی در این امر صحیح نیست و معنی ندارد. (صحیح است)
نایب رئیس – آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی– اینکه فرمودند که بانکی که تأسیس شود باید در درجه اول صادرات را مورد اهمیت قرار بدهد همانطور که به عرض آقایان رساندم بانک صنعتی و معدنی تأسیس میشود و اگر معادن توسعه بیشتری پیدا بکند سنگ‌های معدنی و صادرات معدنی به خارج خواهد رفت و صادرات معدنی به خارج خواهد رفت و به صادرات مملکت بالطبع کمک خواهد کرد بنابراین این منظور کاملاً تأمین است اما اینکه این بانک چه کار خواهد کرد: به طوری که به عرض آقایان رساندم بانک صنعتی و معدنی است، ۶۰ میلیون تومان از محل ۳۵۰ میلیون تومان بایستی به همان نحوی که تا بهحال عمل میشده است عمل شود، به عوض اینکه این عمل را بانک ملی بکند این بانک جدیدالتأسیس این بانک هم بانک خارجی نیست، بانک ایرانی است یعنی سرمایه‌ای که دارد ۴۰ درصدش را خارجی میدهد و ۶۰ درصدش را ایران میدهد، این لایحه همه به منظور اجازه تأسیس بانک نیست به جهت اینکه این اجازه را ما با قانون داریم بانکی که تأسیس میشود که ۴۰ درصدش خارجی باشد و ۶۰ درصدش ایرانی، دولت اجازه تأسیس چنین بانکی را دارد استدعای فوریت که شد برای این نمود که فیالمجلس تصویب شود یعنی بعد از اینکه در مجلس فوریت تصویب شد، میرود در کمیسیون‌ها و بحث لازم میشود و بعد از اینکه آنجا تصویب شد باز میآید در مجلس شورای ملی و مورد بحث قرار میگیرد.
نایب رئیس- آقای مشایخی موافقید؟ (مشایخی – بله) بفرمایید.
مشایخی- به طوری که آقایان محترم استحضار دارند قانونی به نام قانون معادن به تصویب مجلس شورای ملی رسیده و نحوه بهرهبرداری از معادن کشور در آن قانون تعیین شده است، آنچه که به خاطر دارم در آن قانون معادن ایران به چند گروه تقسیم شد و نحوه بهرهبرداری را توصیف کرده من خاطرم هست که همان موقعی که قانون مطرح شد عده از همکاران محترم اینطور اظهار عقیده کردند که به موازات قانون معادن خوب است بانکی هم تأسیس بشود برای حمایت از استخراج معادن و برای کمک به کسانی که میخواهند در صنعت مربوطه به معادن فعالیت کنند و بهرهبرداری بکنند و اضافه کردند که صرفنظر از کمک‌های مالی کشور نیازمند به یک عده متخصصین خارجی و ماشینآلات خارجی برای بهرهبرداری از معادن هم هستیم، این موضوع بالاخص در موقع طرح لایحه معادن مورد بحث واقع شد، همانطوری که ما یک بانکی داریم برای امور کشاورزی و در امور کشاورزی معتقد هستیم که بایستی به وسیله آن بانک کشاورزی را تقویت کرد و همانطور که بانک‌هایی در کشور داریم که به وسیله آن بانک‌ها، بازرگانان برای عمل بازرگانی اعتبارتی تحصیل میکنند به طورکلی معتقد هستیم که لازمه فعالیت اقتصادی کشور در رشته معادن این است که یک بانکی داشته باشیم که بتوانیم برای بهبود اوضاع اقتصادی کشور و بهرهبرداری از معادن کشور کمک‌های مالی و کمک‌های فنی برای کسانی که در این رشته فعالیت میکنند به وسیله بانک‌ها بکنیم، صحیح است که بانک ملی ایران فعلاً به کسانی که نیازمند هستند و اعتباراتی داشته باشند کمک میکند لیکن باز هم بعد برمیگردیم به این مطلب که کراراً اظهار عقیده شده در این مجلس که باید بانک ملی ایران وظایفش تفکیک بشود، یکی قسمت ناشر اسکناس است که آن قسمت بایستی به تمام معنی مستقل بشود و قسمت‌های دیگر هم به طور مجزا عمل بکند، یعنی قسمت مستقلی بود و قسمت‌های دیگر بانک که عبارت از کمک به امور مالی کشور است به طور مجزا باید انجام وظیفه کند، حالا در این موقع در تعقیب همان نظریاتی که کراراً آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی اظهار عقیده کرده‌اند که باید از صنایع ایران حمایت کرد دولت این لایحه را آورده است برای اینجا بانکی که آن بانک فقط و فقط به منظور حمایت و کمک به صنایع کشور است، بنابراین موضوع کمک و حمایت از صنایع کشور مورد تأیید تمام آقایان است جناب آقای صدرزاده یک مطلبی فرمودند که بررسی باید بکنیم مطالعه باید بکنیم، بسیار نظر صحیحی است، البته هر چقدر مطالعه بشود بسیار خوب است ولی همانطوری که جناب آقای وزیر دارایی توضیح دادند بعد از اینکه فوریت تصویب شد بعد از طبع و توزیع به کمیسیون‌های مربوط خواهد رفت، در آن کمیسیون‌ها مطالعه دقیق میشود و نظریات آقایان هم مورد توجه قرار میگیرد و در مجلس شورای ملی هم مورد بحث قرار میگیرد و اما در مورد جلسه سرمایه خارجی، ما در این موضوع قانون داریم و همیشه اظهار عقیده کردیم که کشور ما نیازمند است که همیشه سرمایه‌های خارجی بیاید برای حمایت برای کارهای تولیدی و حمایت از صنایع کشور، در مقدمه این لایحه هم این مطلب را ذکر فرمودند که بعضی از مؤسسات اعتبار دهنده خارجی را نسبت به تحصیل اعتبارات قابل توجهی منظور او را جلب کردند دولت شاهنشاهی ایران تردیدی ندارد که تشکیل این بانک عامل بزرگی در به کار افتادن سرمایه‌های ایرانی و سرمایه‌های بینالمللی در راه توسعه اقتصادی کشور خواهد بود بنابراین یکی از همان مواردی است که مورد توجه جناب آقای صدرزاده واقع شده است که سرمایه‌های خارجی که به ایران میآید باید برای بهبود اوضاع اقتصادی کشور و کمک به راه افتادن سرمایه‌های داخلی باشد و مسلماً جلب سرمایه‌های داخلی به وسیله بانک ملی و بانک صنایع چه از نقطه نظر متخصص و چه از نقطه نظر کادر فنی و چه از نقطه نظر کادر مالی کمک مؤثری در اوضاع اقتصادی کشور خواهد کرد از این نظر میخواهم استدعا کنم مخالفتشان را پس بگیرند.
نایب رئیس – چون بیش از یک نفر مخالف و یک نفر موافق در فوریت نمیشود صحبت کند بنابراین رأی گرفته میشود به فوریت این لایحه آقایانی که موافقند قیام کنند. (اکثر برخاستند) تصویب شد بنابر این چاپ و توزیع میشود فرستاده میشود به کمیسیون.
۷- شور اول گزارش کمیسیون امور استخدام راجع به نسخ تصویبنامه‌های مربوط به امور استخدامی
نایب رئیس- لایحه راجع به نسخ تصویبنامه‌های مربوط به امور استخدامی از مجلس سنا رسیده است گزارش کمیسیون قرائت میشود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش کمیسیون امور استخدام به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به نسخ تصویبنامه‌ها مربوط به امور استخدامی را با حضور آقایان معاونین وزارت دارایی مورد شور و رسیدگی قرار داده و پس از مذاکرات لازم ماده واحده مصوب مجلس سنا را عیناً تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
ماده واحده – از تاریخ ۲۴ شهریور ماه ۱۳۳۱ لایحه تبدیل کارمندان پیمانی و حکمی به رسمی موضوع پنج فقره تصویبنامه‌های شماره ۱۴۸۴۴ مورخ ۹/۵/۱۳۲۵ و ۱۸۷۹۲۱ مورخ ۲۴/۵/۱۳۲۵ و ۷۴۷۹ مورخ ۶/۴/۱۳۲۶ متمم لایحه تبدیل و ۲۸۷۱۰ مورخ ۵/۸/۱۳۲۵ و ۴۰۹۲۶ مورخ ۳۰/۱۰/۱۳۲۵ هیئت وزیران ملغی و احکامی که قبل از تاریخ بیست و چهارم شهریور ۱۳۳۱ به استناد تصویبنامه‌های مذکور صادر و به موقع اجرا گذاشته شده به قوت خود باقی خواهد بود.
مخبر کمیسیون امور استخدام – احمد مهران
رئیس- شور اول است کلیات مطرح است. آقای دکتر دادفر در کلیات نظری دارید بفرمایید.
دکتر دادفر– آقایان نمایندگان محترم استحضار دارند که یکی از گرفتاری‌های زرگ اداری کشور ما این مسئله کارمندان جورواجوری است که در دستگاه دولت وجود دارد کارمند حکمی، پیمانی، روزمزد، دون پایه، مأمور بهداری سیار، مأمور ثابت بنده تصور میکنم اگر ما بخواهیم نوع کارمندان را که با مزایای مختلف و با عناوین مختلف در دستگاه دولت وجود دارد بشماریم از رقم صد تجاوز میکند و این واقعاً برای یک دستگاه اداری که میخواهد به طور منظم کار بکند و از اصل تبعیض جلوگیری بکند عجیب است. در تصحیح این نظر در دوره ۱۸ لایحه‌ای به مجلس شورای ملی تقدیم شد برای تبدیل عنوان کارمندان پیمانی به رسمی و واحد کردن نوع خدمت آنها این لایحه در آن وقت در کمیسیون معطل ماند در دوره ۱۹ کابینه جناب آقای علا تقاضا کرد که این لایحه در دستور
قرار بگیرد چون در ظرف این چند سال باز چند رقم به این ارقام کارمندان اضافه شده بود و آن لایحه کافی و وافی نبود دولت آن لایحه را پس گرفت و بعد از مطالعاتی آن را تکمیل کرد و تقدیم مجلس کرد و الان آن لایحه در کمیسیون استخدام مجلس مطرح است. موضوعی که بنده میخواستم تذکر بدهم و نظر و توجه مقام ریاست را مخصوصاً جلب بکنم این است که کارمندان پیمانی دولت یک قسمتشان مثل کارمندان فرهنگ آموزگاران پیمانی طبق لایحه خاصی تبدیل شده‌اند و در بعضی از وزارتخانه‌ها باز طبق قوانین دیگری تبدیل شده‌اند یک عده‌ای از این کارمندان مانده‌اند که اینها ماندن‌شان به این ترتیب اصلاً منطق و علتی ندارد اگر اضافه حقوق است که آنها هم میگیرند مثلاً آقایان نظرشان هست پارسال وقتی آن صد میلیون تومان در بودجه تصویب شد به این کارمندان پیمانی هم اضافه حقوق دادند حتی به نسبتی دادند که شاید از کارمندان رسمی هم سهم اینها بیشتر شد گویا صد تومان یا شصت تومان به هر یک اضافه دادند پس اضافه حقوق میدهند و بیرون‌شان هم که نمیتوانند بکنند اکثر اینها هم در حدود ده، پانزده، بیست سال سابقه خدمت دارند نگهداشتن این کارمندان در این وضع جز اینکه اینها وقتی پیر میشوند و بازنشسته میشوند به گدایی بیفتند و واقعاً وضع‌شان مختل بشود هیچ اثری ندارد بنده به استناد ماده ۲۸ آییننامه که برای مجلس شورای ملی حکم قانون را دارد و لازمالاجر است و در اینجا میخواهم از مقام محترم ریاست جداً و مصراً تقاضا بکنم که مقرر بفرمایند لایحه تبدیل کارمندان پیمانی به رسمی در دستور مجلس شورای ملی قرار بگیرد برای اینکه این لایحه بیشتر از دو ماه است که به مجلس تقدیم شده و شب عید هم هست و تمام کارمندان انتظار دارند که وضع‌شان روشن بشود و بنده از مجلس شورای ملی استدعا دارم در تعقیب اوامری که بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی در ترفیه حال کارمندان فرموده‌اند و دولت خودش هم که این لایحه را آورده است مجلس هم توجه بکند که این لایحه زودتر تصویب بشود این ماده ۲۸ آییننامه است «هر طرح یا لایحه‌ای که به کمیسیون ارجاع میشود باید گزارش آن منتها ظرف یک ماه از تاریخ وصول به دفتر کمیسیون به مجلس شورای ملی داده شود و گرنه هر یک از نمایندگان یا دولت حق دارد از مجلس تقاضا نماید که آن جزو دستور مجلس قرار دهد و حق تقدم طبق ماده ۷۲ تعیین خواهد شد ولی در مورد لوایح هرگاه کمیسیون نتوانست رسیدگی به آن را در این مدت تمام کند باید به رئیس مجلس گزارش دهد و برای اتمام مطالعات و اتخاذ تصمیم تقاضای تمدید نماید که به تصویب مجلس برسد ولی به هر حال این تمدید نباید بیش از یک مرتبه و طولانیتر از دو ماه باشد و در صورت درخواست تمدید باعث وقفه کار کمیسیون نخواهد شد و اگر کمیسیون پس از انقضای مهلت باز هم نتیجه نگرفته باد (مخصوصاً توجه آقایان را به این قسمت جلب میکنم) رئیس مجلس مکلف است لایحه را در مجلس مطرح سازد» چون بیش از دو ماه گذشته است و تقاضایی هم برای تمدید رسیدگی این لایحه نرسیده و این حق هم حق امثال بنده است طبق ماده ۲۸ آییننامه استفاده میکنم و مقام ریاست عظمی را به این تکلیفی که آییننامه مجلس تعیین کرده است متوجه میسازم و چون چیزی هم در دستور مجلس نیست استدعا دارم در جلسه آینده این لایحه در دستور مجلس قرار بگیرد.
نایب رئیس- چون رئیس کمیسیون استخدام آقای مهندس فروغی استعفا داده بودند امروز رئیس کمیسیون انتخاب میشود و این لایحه مطرح میشود و گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم میشود آقای عمیدی نوری.
دکتر رضایی- نایب رئیس کمیسیون که هستند.
عمیدی نوری- اتفاقاً قسمتی از عرایض بنده از جناب آقای دکتر دادفر به عرض رساندند بنده مخصوصاً بیشتر میخواهم از این موضوع ماده ۲۸ استفاده بکنم و جایش هم همین حالا است برای اینکه این لایحه‌ای که الان مطرح است دایر به الغای تصویبنامه‌های سال ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ است و به نظر بنده ارتباط کامل دارد با همین لایحه‌ای که دولت در چند ماه پیش داده و فعلاً در کمیسیون مانده چون قسمت عمده از کسانی که مشمول این لایحه اخیر دولت میشوند یعنی وضع‌شان روشن میشود و از جنبه حکمی و پیمانی خارج میشوند و به جنبه رسمی وارد میشوند عده‌ای از همین آقایانی هستند که طبق تصویبنامه‌های سال ۲۴ و ۲۵ استخدام شده‌اند که ما الان داریم آن تصویبنامه‌ها را لغو میکنیم آثار آن تصویبنامه‌ها را از یک تاریخ معینی از بین میبریم (یک نفر از نمایندگان – یعنی وضع‌شان همین است) خوب توجه فرمودید از طرفی نمیآییم تعیین تکلیف آنها را بکنیم که چه کاره‌اند لایحه‌ای هم دولت در دوره ۱۸ داده مجلس شورای ملی هم طرفدارش بود و بعد این لایحه رفت و در کمیسیون ماند در نتیجه توجه مجلس شورای ملی ماند در نتیجه توجه مجلس شورای ملی و تذکراتی که داده شد دولت جناب آقای دکتر اقبال به آن توجه کرد و یک لایحه جامعتری آرد به مجلس و بیش از سه ماه چهار ماه است که این لایحه در کمیسیون ماند و الان فرصت پیدا شد که بنده این عرض را کردم به بنده یک مقدار زیادی تلگراف و نامه از همین کارمندان رسیده و به همه آقایان همینطور از تمام شهرستان‌ها و همینطور از تهران و این لایحه در کمیسیون همینطور مانده و استعفای جناب آقای مهندس فروغی هم دلیل عقب افتادن کار نمیشود برای اینکه کمیسیون استخدام نایب رئیس دارد جناب آقای برومند تشریف دارند و حق این بود که یا توضیح بدهند چرا این لایحه سه ماه است مانده است در حالی که مربوط به سی چهل هزار نفر کارمندی است که باید تکلیفشان روشن بشود (برومند– باید دقیقاً رسیدگی شود) رسیدگی مدت دارد در یک همچو لایحه به این مهمی که تعیین تکلیف یک عده کارمند دولت را میکند و از طرفی دیناری هم به بودجه دولت تحمیل نیست بلکه مقداری هم به صندوق بازنشستگی کمک میشود برای اینکه شما وقتی این لایحه را تصویب کردید یک مقدار زیادی اینها بابت حق بازنشستگی باید بپردازند برای اینکه مشمول میشوند و ماه به ماه از حقوقشان کم میشود پس از نظر حق بازنشستگی هم به نظر بنده تصویب این لایحه کمال اهمیت را دارد و همچنین وزارت دارایی علاقمند است و این کار چرا باید مانده باشد حالا که ماده ۲۸ چنین اجازه‌ای به ما داده است و یک همچو تکلیفی برای مجلس ایجاد کرده است و یک چنین لایحه‌ای هم الان مطرح است دایربه الغا این تصویبنامه‌ها که مربوط به اشخاص و کارمندان دولت است بنده هم به سهم خودم از ماده ۲۸ استفاده میکنم و از جناب آقای رئیس تمنی میکنم حالا که این لایحه شور اولش مطرح است این لایحه تبدیل وضع استخدامی که مربوط به تعیین تکلیف این عده از کارمندان است این لایحه را در دستور بگذارید که یک مرتبه این دو کار با هم رسیدگی بشود و تکلیف این عده کارمندان خصوصاً در شب عید روشن بشود خدا شاهد است یک عده‌ای از اینها به من رجوع کردند و گفتند که ما روز شنبه میخواهیم بیاییم مجلس تحصن کنیم تا تعیین تکلیف ما روشن بشود این صحیح نیست که یک چنین لایحه مفیدی مانده است بنده هم مثل جناب آقای دکتر دادفر طبق ماده ۲۸ تقاضا میکنم این لایحه در دستور قرار بگیرد.
نایب رئیس- به کمیسیون‌ها تأکید میشود که هر چه زودتر گزارش این لایحه را بیاورند به مجلس. آقای انواری بفرمایید.
معاون وزارت دارایی (انواری)- لایحه‌ای که اخیراً دولت تقدیم کرده و در کمیسیون استخدام مشغول رسیدگی هستند دولت هم نهایت علاقه را دارد و کمیسیون هم تشکیل میشود امروز عصر هم کمیسیون دعوت شده برای رسیدگی به این لوایح اینکه دو جلسه تأخیر شد برای این بود که تقاضای زیادی از طرف بعضی از کارمندان به آقایان رسیده بود اجباراً سو کمیسیون تشکیل شده که تمام این تقاضاها را رسیدگی کنند و دقت بیشتری بکنند که در موقعی که کمیسیون تشکیل میشود اگر واقعاً بشود بعضی از تقاضاها را هم قبول کرد و جزء لایحه قرار داد تکمیل بکنند و به تصویب برسد و بیاید در دستور مجلس در این قسمت عیبی نیست ولی میخواهم برای اطلاع آقای عمیدی نوری و آقای دکتر دادفر عرض کنم که این لایحه‌ای که الان مطرح است هیچ ارتباطی به آن لایحه استخدامی ندارد یعنی موضوع آن لایحه تمام شده است. در دوره فترت در سال ۲۴ و ۲۵ یک تصویبنامه‌هایی صادر شد یک عده‌ای هم از کارمندانی که آن زمان این وضعیت را داشتند قراردادی بودند حکمی بودند پیمانی بودند با در نظر گرفتن سابقه خدمتشان تبدیل شدند و روی آن پایه تصویبنامه‌ها را گرفته‌اند در روی این عمل شد در زمان آقای دکتر مصدق این تصویبنامه‌ها لغو شد و حالا این را که میخواهیم بگذرانیم برای همان لایحه زمان دکتر مصدق است که آن را صورت قانونی بهش بدهیم که این تصویبنامه‌ها هم لغو شده است والا این تصویب نامه‌ها سالها است که اجرا نمیشود میخواهیم این عمل صورت قانونی پیدا کند و این لایحه‌ای که تقدیم کردیم به هیچ وجه با آن لایحه استخدامی ارتباطی ندارد که آقای عمیدی نوری فرمودند با هم مربوط هستند (دیهیم– حالا با این پیشنهاد ارتباط پیدا کرد) عرض کردم این لایحه‌ای است تمام شده و این تصویبنامه نسخ شده است دو سال و سه سال اجرا میشد که دوره دکتر مصدق لغو شد و حالا هیچ اجرا نمیکنند بعد از لغو آن تصویبنامه‌ها باز قراردادی‌هایی بودند حکمی‌هایی بودند پیمانی‌هایی پیدا شدند این لایحه را دولت تقدیم کرد و این لایحه تبدیل استخدام شامل این طبقه میشود که وقتی کمیسیون رسیدگی کرد و موادی را اضافه کرد و یا قبول کرد که موادی اضافه بشود و بیاید در مجلس تصویب بشود تکلیف آن عده هم به موجب این قانون تعیین میشود.
نایب رئیس – آقای صدرزاده.
صدرزاده – عرض کنم قبل از اینکه جناب آقای انواری توضیحاتی در این باب بدهند بنده عازم بودم که در این لایحه مخالفت بکنم ولی توضیحات ایشان یک قدری بنده را پابرجاتر کرد که مخالفت بکنم عرض کنم این مسئله استخدام و مستخدمین که از مسائل مهم است همیشه باید در مجلس با کمال دقت بحث و شور شود و روی آن تصمیم گرفته شود عربها مثلی دارند که میگویند قطعالرسوم اشد من قطع الحلقوم ما هیچوقت نباید در باب رسوم یعنی استخدام اشخاص بیمطالعه قدم برداریم یک مردمی چهل سال خدمت میکنند در دستگاه دولت عمر خودش را صرف میکند با یک قیام و قعود نمیتوانیم وضع او را تغییر بدهیم باید با کمال متانت و اطلاع و مشورت و دقت درباره او تصمیم بگیریم بنده از این ماده واحده هیچ نفهمیدم جز یک ارقامی تصویبنامه شماره ۵۹۶ تصویبنامه موخ فلان این مطلبی
نیست که چیزی را به من بفهماند یا نمیدانم تصویبنامه مورخ ۵/۸/۳۵ بنده نمیدانم مربوط به چه چیزی است که بیاییم رأی بدهیم و نتیجه آن تضییع حقی از کسی بشود بنده همچو جرأتی ندارم بنده معتقد هستم که تمام آن پنج فقره تصویبنامه را ضمیمه این لایحه بکنند و ما در آن مطالعه بکنیم و طوری درنظر بگیریم که تضییع حق یک مستخدم دولتی نشود آن وقت نسبت به این لایحه رأی میدهیم والا یک ارقامی را به ما نشان دادن تصویبنامه مورخ ۵/۷/۲۵ و یا تصویبنامه شماره ۵۶۷۹ در این دقیقه و در حال حاضر نه تصویبنامه در دست ما است و نه ما مطالعه کرده‌ایم به علاوه من یک چیز دیگری میخواهم عرض کنم آن تذکراتی که همکار محترم من جناب آقای دکتر دادفر و جناب آقای عمیدی نوری فرمودند راجع به وضع مستخدمین حکمی و پیمانی ما نامه‌های متعدد از شهرستان‌ها داریم تلگرافاتی آمده است بسیار چیز عجیبی است که ما آنها را در بوته اجمال میگذاریم اما لغو تصویبنامه را فوری میخواهیم تصویب بکنیم این کار هیچ فوریت ندارد این تصویبنامه‌ها باشد آن لایحه‌ای هم که دولت آورده است برای مستخدمین و کارمندان پیمانی آن را هم بیاورند با هم مطالعه بکنید و در یک وهله تصمیم بگیرید آن وقت بیاورید در مجلس نسبت به آن رسیدگی بکنید و رأی بدهید والا بیاییم یک تصویبنامه‌ای را لغو بکنیم به موجب این تصویبنامه ممکنست وضع استخدام یک عده‌ای به همخوردگی پیدا کند در این لایحه‌ای که بعداً تصویب خواهد شد وضع آنها ممکنست ترمیم بشود یک همچو عمل انجام بدهیم به نظر من صحیح نیست. (صحیح است- احسنت)
معاون وزارت دارایی- بنده تصور میکنم که به نظر آقایان اینطور رسیده است که این لایحه و این موضوع که در دستور است اثری در وضعیت مستخدمین خواهد داشت در صورتی که این طور نیست در دوره فترت تصویبنامه‌هایی صادر میشد که در آخر آن تصویبنامه‌ها هم قید میش که بعد از تصویب مجلس رسمیت دارد (صدرزاده – آن تصویبنامه‌ها را بیاورید ببینیم) هست توجه بفرمایید این تصویبنامه‌ها موقعی که مجلس افتتاح شد شاید وزارت دارایی آقای نجمالملک بود، مطابق نظر مجلس این تصویبنامه‌ها صورتش تمام به مجلس داده شد و چند دفعه وزیر دارایی وقت آقایان نمایندگان آن زمان را توجه داد که آن تصویبنامه‌هایی که میخواهیم عمل کنیم اینهایی است که در این فهرست گذاشته شده است اگر مورد تأیید آقایان هم هست عمل کنیم، و مورد تأیید هم واقع شد و عمل هم شد (دکتر امیر حکمت- حالا میخواهید لغو کنید؟) دیگر چیزی از آن باقی نمانده بعد از اینکه در کابینه آقای دکتر مصدق این تصویبنامه لغو شد یعنی دیگر قابل اجرا ندانستیم هیچ به آنها عمل نکردیم هر عده از کارمندان که به موجب آن تصویبنامه‌هایی که در زمان فترت تصویب شده بود رتبه گرفته بودند تبدیل شده بودند و رسمی هستند به وضعیت خودشان باقی هستند، الان هم هست و دیگر روی آن تصویبنامه‌ها عملی نمیشود و این لایحه فقط برای تأیید آن لایحه قانونی است که صورت آن هم تقدیم شده است که آقایان باید تصویب بفرمایید و لایحه دکتر مصدق هم جزء آن لوایح بیاید به کمیسیون و جزء آن ۲۵ فقره لوایح تقدیمی بود که آقایان تصویب میفرمودید منتهی این لایحه به موقع نرسید و در مجلس سنا باقی بود مجلس سنا تأیید کرد و تصویب کرد و اینک برای مجلس شورای ملی فرستاده، هیچ امر تازه‌ای نیست و هیچ اثر عملی ندارد و فقط نسخ یک تصویبنامه‌ای است که در چند سال پیش نسخ شده است و به هیچوجه من الوجوه به آنها عمل نمیکنند، از سال ۲۵ به این طرف دیگر دولت عمل نمیکند لغو شده است فقط در مورد تأیید آن لایحه‌ای است که در دوره دکتر مصدق تصویبنامه آن صادر شده است.
(بیات ماکو- پس ضرری به کسی نمیزند) ابداً اثری در وضع هیچ یک از کارمندان فعلی ندارد و مدت‌ها است روی آن عمل نمیشود.
نایب رئیس- آقای دکتر وکیل بفرمایید.
دکتر وکیل- بنده از اینکه مصدع آقایان نمایندگان محترم شدم میخواستم در مورد بیانات جناب آقای دکتر دادفر و تذکر را عرض کنم تذکر اول این است که عموم آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی به تبعیت از نیات خیرخواهانه شاهنشاه نسبت به وضع کارمندان دولت همه علاقمندیم و باید عمل کنیم و سرعت عمل هم داشته باشیم البته این هم راهش در آییننامه پیشبینی شده است که اگر مجلس شورای ملی تصمیم بگیرد قبل از رسیدگی کمیسیون در دستور جلسه علنی قرار بگیرد البته ممکن است ولی تذکر دوم اینجا بیانات جناب آقای دکتر دادفر این طور وانمود میکرد که رسیدگی این لایحه در کمیسیون به تأخیر افتاده است میخواستم برای استحضار آقایان و جلب توجه ایشان عرض کنم در کمیسیون استخدام لوایح زیادی موجود بود و به ترتیب از ۴/۱۲/۳۵ و ۷/۱۱/۳۶ و ۲۶/۱۲/۳۶ الی آخر لوایح زیادی هم در دستور بود این لایحه هم که ایشان فرمودند مطابق تاریخش در ۱۸/۹/۳۷ به کمیسیون رسید کمیسیون تصمیم گرفت که لوایح به تاریخ ورود به کمیسیون از نظر اینکه بیشتر به تأخیر نیفتند و ترتیبی در کار باشد مطرح و مورد شور قرار خواهد گیرد که اگر آقای دکتر دادفر اعتراض کردند جوابگو باشد به ترتیب نوبت این لوایح در دستور کمیسیون قرار بگیرد و تمام لوایحی که در دستور کمیسیون قرار گرفته تا لوایحی که به تاریخ ۱۶/۱۰/۳۷ است آنها تا الان برگزار شده است و این لایحه کارمندان دولت به محض وصول به کمیسیون یک عده تقاضای زیادی که در حدود ده کارتن میشود به خود کمیسیون رسیده است البته رسیدگی به این تقاضاها مورد علاقه بود بنابر مذاکراتی که با جناب آقای رئیس مجلس شد سو کمیسیون‌هایی برای رسیدگی به آن تقاضاها و آن نامه‌هایی که داده شده بود انتخاب شد و از این سو کمیسیون از طرف آقایانی که تشریف داشتند گزارش تهیه شد و برای امروز بعدازظهر هم جزء دستور کمیسیون استخدام قرار گرفته است، بنابراین منظور این است که تأخیری در کار نشده است ولی باز بنده عرض میکنم که اگر مجلس شورای ملی تصمیم بگیرد که قبل از رسیدگی کمیسیون آن را در دستور قرار بدهد بنده هم موافقم ولی تذکر بنده از این جهت بود که تأخیری نشده است.
نایب رئیس- آقای برومند
برومند- چون عرایض من را جناب آقای دکتر وکیل فرمودند بنده دیگرعرضی ندارم.
نایب رئیس – چون دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته است و با توضیحی که جناب آقای انواری معاون وزارت دارایی دادند و شور اول هم هست ممکن است در شور دوم آن تصویبنامه‌ها را ضمیمه کنند که برای شور دوم آقایان ملاحظه بفرمایند حالا رأی گرفته میشود به ورود در ماده واحده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده واحده مطرح است چون کسی اجازه صحبت در ماده واحده نخواسته است و پیشنهادی هم نرسیده بنابراین برای شور دوم به کمیسیون فرستاده میشود.
صدرزاده – دستور بفرمایید که تصویبنامه‌ها را ضمیمه کنند.
۸- طرح و تصویب گزارش کمیسیون راه راجع به تأسیس اداره کل هواشناسی
نایب رئیس– لایحه‌ای از مجلس سنا رسیده است راجع به تأسیس اداره کل هواشناسی که یک فوریت آن قبلاً تصویب شده قرائت میشود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
گزارش از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی
کمیسیون را در جلسه ۷ بهمن ماه ۱۳۳۷ با حضور آقای وزیر راه لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس اداره کل هواشناسی را مورد رسیدگی قرار داده ماده واحده و سه تبصره مصوب مجلس سنا را عیناً تصویب نمود و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
ماده واحده – نظر به احتیاجات کشور و لزوم توسعه و تمرکز فعالیت‌های هواشناسی اداره‌ای به نام اداره کل هواشناسی در وزارت راه تأسیس و کلیه سازمان‌های مختلف هواشناسی که در دوایر دولتی وجود دارد (به استثناء عده‌ای کارمند که از نیروی هوایی سازمان هواشناسی ارتش شاهنشاهی موقتاً به اداره کل هواشناسی مأمور خواهند بود) با سازمان و بودجه‌های خود به وزارت راه منتقل و در اداره متمرکز میگردد.
بودجه سالیانه اداره مذکور به پیشنهاد وزارت راه از سال ۱۳۳۸ به بعد در بودجه کل کشور منظور خواهد شد.
وظایف اداره کل هواشناسی به قرار زیر است:
الف – تأسیس ایستگاه‌های مختلف هواشناسی با توجه به احتیاجات عمومی کشور و انجام تفحصات علمی.
ب- تربیت کارمندان فنی هواشناسی و تأسیس کلاس‌های اختصاصی و استخدام فارغالتحصیل‌های کلاس‌های مذکور بر طبق مقررات عمومی.
تبصره ۱- مؤسسات تعلیمات هواشناسی دانشگاه‌ها مشمول مقررات این قانون نخواهد بود.
تبصره ۲- رئیس اداره کل هواشناسی از بین استادان طبق قانون استفاده از خدمت استادان مصوب آذر ماه ۱۳۳۶ و یا از متخصصین دیگر هواشناسی به پیشنهاد وزارت راه و تصویب هیئت وزیران برای مدت سه سال انتخاب میشود.
تبصره ۳- وزارت راه مکلف است آیین نامه‌های اجرایی این قانون را در ظرف یک سال تهیه و به تصویب هیئت وزیران برساند.
وزارت راه و وزارت دارایی مأمور اجراء این قانون میباشد.
مخبر کمیسیون راه – مهندس فروهر
گزارش از کمیسیون امور استخدام به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام در جلسه ۳ اسفند ماه ۳۷ لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس اداره کل هواشناسی را با حضور آقای معاون وزارت راه مطرح و پس از مذاکرات لازم ماده واحده مصوب مجلس سنا را تصویب و اینک گزارش آن را در تأیید خبر کمیسیون راه به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
از طرف مخبر کمیسیون امور استخدام – دکتر محمد هاشم وکیل
نایب رئیس– چون در کلیات این لایحه کسی اجازه صحبت نخواسته و اسم ننوشته رأی گرفته میشود و به ورود در مواد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده واحده مطرح
است، آقای دکتر رضایی بفرمایید.
دکتر رضایی- بنده در اصل موضوع عرضی ندارم اداره کل هواشناسی تشخیص داده شده است که بایستی تأسیس بشود بسیار هم مورد لزوم است و بنده هم خوشوقتم که این اداره در مدتی که فعالیت کرده است توانسته است موفقیت‌های قابل توجهی به دست بیاورد ولی بنده میخواستم توجه آقایان محترم را به یک مطلبی که در اینجا به عقیده من برخلاف اصول گنجانیده شده است جلب کنم، در ماده واحده گفته میشود اداره‌ای به نام اداره هواشناسی در وزارت راه تأسیس بشود اصولاً صحیح است، ولی در پاراگراف دوم گفته میشود که بودجه سالیانه مزبور به پیشنهاد وزارت راه از سال ۳۸ به بعد در بودجه کل کشور منظور میگردد عرض بنده اینجا است که اگر این اداره همانطور که در پاراگراف اول ذکر شده جزء وزارت راه است چه احتیاجی است که بودجه این اداره به صورت بودجه جداگانه و یک رقم جداگانه در بودجه کل کشور باشد (آقایان- استقلال مالی هم دارد) این قسمت به عقیده بنده صحیح نیست اگر این اداره جزء وزارت راه است بایستی بودجه این اداره جزء بودجه وزارت راه به مجلس تقدیم شود (صحیح است) ملاحظه بفرمایید در بودجه کل کشور که شما مطالعه بفرمایید ملاحظه می‌فرمایید که نوشته شده است و بنده تقاضا کردم که یک نسخه از قانون بودجه را به من بدهند هنوز نیاورده‌اند ببخشید الان رسید اینجا یک عنوان کلی دارد وزارت راه، در قانون بودجه سال ۳۷ وزارت راه یک عنوان کلی دارد بعد رقم ۴۷ میلیون برای آن نوشته شده بعد مینویسد اداره کل شوسه ۷۷ میلیون ریال یک کسی اگر این را مطالعه کند فکر میکند که بودجه وزارت راه ما در سال ۱۳۳۷ عبارت بوده است از ۷۷ میلیون ریال اما وقتی که پیش برویم میبینیم برای ردیف ۴۸ اعتبار راهسازی ۵۵۰ میلیون ریال کاری است که وزارت راه انجام میداده اداره کل هواپیمایی کشور ۱۷۵ میلیون ریال خرید وسایل یدکی هواپیمای وایگانت ۷۵ میلیون ریال اداره کل ساختمان راه ۷۵ میلیون ریال اداره کل بنادر و کشتی راه ۵۰ میلیون ریال هواشناسی را هنوز ذکر نکرده است امسال ذکر میکنند عقیده بنده این است که اگر ما یک وزارت راه داریم و این ادارات تابعه وزارت راه هستند بایستی بودجه اینها جزء وزارت راه باشد که فردا یک خارجی نباید بگوید که شما تمام بودجه وزارت راهتان ۷۵ میلیون ریال است و این صحیح نیست و اصولاً ما از نقطه نظر اداری هم بایستی وقتی که یک وزارتخانهای داریم و یک ادارات تابعه هم در وزارتخانه هست بودجه این ادارات تابعه هم جزو آنجا باشد بنده هم این عرایض را در کمیسیون عرض کردم مورد توجه قرار گرفت ولی معهذا قرا بر این شد برای اینکه نظر مجلس شورای ملی هم خواسته بشود این مطلب را مجدداً در این جا ذکر کنم و بنده از آقایان نمایندگان محترم تقاضا دارم که نظر خودشان را در این مورد بفرمایند چون کمک میکنند که در شور دوم بتوانیم یک تصمیم قطعی بگیریم خلاصه عرایض بنده این است که این اداره کل هواشناسی طبق ماده واحده جزء وزارت راه است و لذا بودجه آن هم بایستی جزء بودجه وزارت راه باشد و صلاح نیست که ضمن یک رقم دیگری جزء بودجه کل کشور ذکر شود بنده یک مثال دیگری عرض میکنم چون بعضی اوقات افتخار دارم که در دانشگاه هستم با بعضی‌ها صحبت میکنم میگویند که بوجه دانشگاه بودجه زیادی نیست ۳۶ میلیون تومان است در صورتی که اینطور نیست بودجه دانشگاه ۳۶ میلیون تومان است اما بودجه دانشکده پزشکی خودش ۳۷ میلیون تومان بودجه مطالعه در مناطق خشک ایران ۷۰۰ هزار تومان اعتبار ایجاد مرکز تبلیغات اتمی ۳۵ میلیون ریال اینها همه کارهایی است که در دانشگاه ما میشود و اگر اینها را روی هم جمع بزنیم متجاوز از ۸۰ میلیون تومان میشود اما وقتی که صحبت میشود میگویند بودجه دانشگاه شما چون اینجا رقم ۳۶ میلیون ذکر شده است پس همان ۳۶ میلیون تومان است و این عمل از نقطه نظر بودجهنویسی صحیح نیست اجازه بفرمایید این مطلب کاملاً طبق اصول در این جا ذکر بشود. اداره هواشناسی جزء وزارت راه است بودجهاش هم باید جزء وزارت راه باشد. (صحیح است)
نایب رئیس – آقای مهندس فروهر بفرمایید.
مهندس فروهر (مخبر کمیسیون)- راجع به لایحه هواشناسی بنده خواستم یک توضیحی عرض کنم که اولاً رفع نگرانی از همکار محترم آقای دکتر رضایی بشود ثانیاً مطلب خیلی روشن است این لایحه با قید یک فوریت آمده پس یک شوری است و دو شوری نیست چون فرمودند در شور دوم دقت بشود چون در مجلس سنا هم با قید یک فوریت مطرح شده در مجلس شورای ملی هم به قید یک فوریت مطرح شود ثالثاً این بودجه رقم است که در مجلس میخوانیم تمام وزارتخانه‌ها یک تقسیمی دارند و رقم‌های مختلف مثلاً وزارت فرهنگ در ده رقم بودجهاش تقسیم شده است وزارت دارایی در ۸ رقم بودجهاش تقسیم شده است، این است که برای وزارت راه هم هیچ مانعی ندارد که در ۵ رقم باشد و در سال ۱۳۳۸ اداره هواشناسی هم اضافه خواهد شد و ۶ رقم ذکر بشود به عقیده بنده اگر وزارت دارایی بودجهاش یک رقم اینجا بیاید اشکال ما بیشتر میشود چون صورت تفکیکی میخواهیم و توضیح میخواهیم این بود نویسی ترتیبی است که وزارت دارایی در عرض چند سال تجربه به دست آورده و اگر این ایراد وارد بود همان اول روشن میشدند و توجه میکردند و اصلاح میکردند حال آنکه این بودجه روشن است و اگر کسی بخواهد بودجه کل مملکتی ما را ببیند خیلی روشن است کسی هم که میخواهد بودجه وزارت راه را ببیند نسبت به قسمت‌های مختلف آن که از هم تفکیک شده، روشن میشود و راجع به تمرکز هواشناسی هم که اتفاقاً نظر آقایان تأمین میشود هر اداره‌ای الان با اداره هواشناسی ارتباط پیدا کرده در قسمت کشاورزی از یک طرف در قسمت هواپیمایی از طرف دیگر اینها را متمرکز میکند در یک اداره‌ای به نام امور هواشناسی کشور که هر کس اطلاعاتی بخواهد تکلیفش روشن باشد و با این توضیحات خیال میکنم مجلس محترم روشن شده باشد و به این لایحه رأی بدهند.
نایب رئیس – آقای عمیدی نوری بفرمایید.
عمیدی نوری – بنده با این لایحه موافقم و معتقدم که جناب آقای دکتر رضایی اگر توجه بفرمایند به یکی از هدفهایمان با تقدیم این لایحه رسیده‌ایم و آن جلوگیری از پراکندگی است که نظر جنابعالی را جلب خواهد کرد در موقع طرح بودجه و در موقع خودش صحبت خواهد کرد اگر نظر آقایان باشد مجلس شورای ملی توانسته است که یک قدم بلندتری برای تمرکز برداشته باشد یعنی بودجه‌ای که الان قرائت فرمودند این طر متشتت است فعالیت مجلس به اینجا رسید که به نام سازمان‌های متشتت آمد در بودجه و الان ما میدانیم ۶۳ میلیارد بودجه ما است و فعالیت مجلس نتیجهاش تمرکز بودجه است در خود ماده واحده میگوید که تمام این ادارات پراکنده را ما متمرکز میکنیم و میآوریم جزء وزارت راه و مخصوصاً با بودجه‌ها و سازمان‌های خود به وزارت راه منتقل و در ادراه مزبور متمرکز میگردد بنابراین به نظر بنده هم از نظر ضرورت هواشناسی که تأثیر کامل در راه‌ها و در وزارت راه دارد و هم از نظر تمرکز این ادارات در وزارت راه بسیار لایحه خوبی است این نگرانی جنابعالی به نظر من مثل اینیکه بر نمیآید برای اینکه وقتی در ماده واحده گفته شده که تمام ادارات متمرکز میشود و با بودجه‌های خود به وزارت راه منتقل میشود بنابراین بودجه آن هم جزء بودجه وزارت راه است اگر نگرانی دارید که این را به صورت یک بنگاه مستقل ممکن است نگه داشته باشد مثل بنگاه رازی و غیره که خودتان تصویب فرمودید این در صورتی است که در این لایحه چیزی مربوط به این نظر گرفته باشند در اینجا چنین چیزی نیست چرا این فکر را بکنیم؟ اینجا گفته است که وظایفش این است و این اداره با تمام اعتباراتش به وزارت راه منتقل میشود و همانطوری که فرمودید از نظر بودجهنویسی بدجوری به نظرتان آمد و شاید بنده هم موافق باشم این را در لایحه بودجه در کمیسیون بودجه که تشریف دارید درست توجه بفرمایید که اصلاح شود والا این لایحه بسیار خوبی است و به نظر بنده ضروری است و بنده موافقم.
نایب رئیس – آقای صدرزاده
صدرزاده – عرض کنم بعضی مسائل هست از نظر کلی وقتی نگاه کنیم ممکن است منطقی داشته باشد اما در عمل اینطور نیست مثلاً میگویند فلان دستگاه جزء وزارت دارایی است این را اجازه بفرمایید که به صورت یک وزارتخانه دربیاید بودجهاش هم همان مبلغی است که در همان وزارتخانه هست اما طولی نکشید که تشکیلات و بودجه این وزارتخانه که به اصطلاح فرعی است از وزارتخانه مادر و اصلی هم بیشتر میشود مدیر کل پیدا میکند معاون ثابت پیدا میکند و خلاصه ۵ برابر وزارتخانه ما در بودجهاش توسعه پیدا میکند در همین مجلس وقتی وزارت بازرگانی و صنایع و معادن میخواست منشعب بشود وزارت گمرکات میخواست منشعب بشود همان عیب پیش آمد گفتند آقا مطمئن باشید بودجه آن همان مبلغی است در آن وزارتخانه است همان رقم است زیاد هم نخواهد شد ولی بعد در عمل ملاحطه فرمودید خیلی بیشتر شد به طورکلی این لوایح و این پیشنهادهایی که میآید اینجا معلوم نیست چطور است خیلی تأسیسات دولت هست که ما از آن اطلاعی نداریم و برای تشکیل آن قانونی نداریم مگر آن قانون سازمان و تشکیلات بیاید ممکن است مطلب را روشن کند و یک ترتیبی داشته باشد ولی این قوانین معمولاً این نتیجه را میدهد که بیایند یک اجازه انتقال یک اداره‌هایی را بگیرند منطقش هم این است که اداره پراکندهای است میخواهیم جمع کنیم بعد از اینکه این اجازه را گرفتند آن وقت توسعه پیش میآید و میبینیم که یک مبلغ عمده‌ای به بودجه اضافه میشود و بنده معتقد هستم که آقایان در این لایحه موافقت نفرمایند مطلبی که گفته میشود این است که میگویند این کار برای این است که ما این شعبات را در وزارتخانه‌ها داریم.
میخواهم یک جا جمع کنیم بودجهاش برابر است با همان مبلغی که الان وزارتخانه‌ها برای آن اداره میگیرند اگر همینطور است رقم زیادی برای این کار پیشبینی بکنید همان ارقامی که تاکنون می‌پردازید به یک اداره مخصوصی بپردازید که لاقل موجب ازدیاد بودجه ممکلت و خرج برای ممکت بشود.
نایب رئیس- چون کسی اجازه صحبت نخواسته رأی گرفته میشود برای ورود در ماده واحده آقایانی که موافقند
قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام ریاست مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد مینماید جمله آخر ماده واحده به شرح زیر اصلاح شود:
بودجه سالیانه اداره مذکور به پیشنهاد وزارت راه از سال ۱۳۳۸ به بعد در بودجه وزارت نامبرده منظور خواهد شد. ابتهاج
نایب رئیس- آقای ابتهاج
ابتهاج – بنده قبل از اینکه پیشنهادم را بخوانم خواستم سؤالی بکنم از آقای مهندس مشایخی برای اینکه آنچه به نظرم میرسد مثل اینکه اداره هواشناسی در وزارت کشاورزی هم هست آیا بعد از تشکیل این اداره همه در یک جا متمرکز خواهد شد اما پیشنهاد بنده درست توضیح همان پیشنهادی بود که شفاهاً آقای دکتر رضایی کردند پیشنهاد بنده این است که بودجه سالیانه اداره مذکور یعنی همان اداره هواشناسی از سال ۱۳۳۸ به بعد به بودجه وزارت راه و در بودجه وزارت نامبرده منظور خواهد شد یعنی مستقل نخواهد بود.
نایب رئیس – آقای مهندس هدایت
مهندس هدایت – جناب آقای ابتهاج بنده تصور میکنم ابهامی در این جملات نباشد به خصوص که آقای مخبر کمیسیون و شاید آقای معاون وزارت راه هم در اینجا تأیید بکنند که به هیچوجه منظور ساختن یک اداره جداگانه‌ای نیست بلکه اداره‌ای است از ادارات وزارت راه چون تا بهحال بودجهاش را قسمت‌های دیگر پرداخته‌اند از این به بعد که ضمیمه وزارت راه میشود بودجهاش را وزارت راه مثل فصول دیگر که در بودجه کل کشور هست تقدیم مجلس میکنند بنابراین هیچگونه جای نگرانی نیست خواستم استدعا کنم چون منظور جنابعالی حاصل است و با تغییر این جمله باید دو مرتبه برگردد به سنا استدعا میکنم که اگر حضرتعالی با نظر وزارت راه و تأییدی که شده است قانع هستید لطفاً پیشنهادتان را پس بگیرید که باز یک مرتبه دیگر این لایحه به مجلس سنا برنگردد به خصوص که بنده میخواستم توجه حضرتعالی را جلب کنم که از اول سال ۳۸ بایستی این اداره رسماً مشغول کار شود و اگر این لایحه قبل از سال ۳۸ تصویب شود و مراحل قانونی خودش را طی بکند امور مالی اداره هواشناسی که از جاهای دیگر مخصوصاً سازمان برنامه به آن کمکی نخواهد شد دچار اشکال خواهد شد.
نایب رئیس – آقای ابتهاج
ابتهاج – عرض کنم بنده به پاس احترام جناب آقای مهندس هدایت پیشنهاد خودم را پس میگیرم ولی یک پیشنهادی دیگری هم بنده داده‌ام که استدعا میکنم توجه بفرمایید در کمیسیون در این قسمت‌ها دقت شود که محتاج این پیشنهادها نباشد در تبصره ۲ نوشته شده که رئیس اداره هواشناسی برای سه سال انتخاب میشود بنده اولاً فلسفه اینکه چرا سه سال است و ۵ سال و چهار سال نیست حرفی ندارم ولی صحبت این است که اینطور که در لایحه نوشته شده مثل اینکه بعد از سه سال حتماً باید ترک خدمت کند در اینجا بنده پیشنهاد کردم که تجدید انتخاب او بعد از سه سال بلامانع است بنابراین دو پیشنهاد بنده داده بودم حالا روی همان منظوری که فرمودند پیشنهادم را پس میگیرم که دیگر احتیاجی به رفتن به سنا نباشد ولی مثل اینکه آقای دکتر رضایی میخواهند پیشنهاد مرا قبول کنند.
نایب رئیس- پیشنهاد آقای دکتر رضایی قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد مینمایم لغایت (بودجه کل کشور) در ماده واحده تبدیل به (بودجه وزارت راه) شود.
نایب رئیس- آقای دکتر رضایی
دکتر رضایی– بنده همیشه در کمیسیون‌ها و در مجلس از همکاران گرام تقاضا کردم که این استدلال را عنوان نفرمایید که چون لایحه در مجلس سنا تصویب شده است ما در اینجا اصلاحی نکنیم برای اینکه سبب خواهد شد کار به تأخیر بیفتد اصولاً فلسفه داشتن دو مجلس همین است که وقتی یک مطلبی از آن مجلس به اینجا آمد در مجلس دیگر هر چه به نظرشان رسید اصلاح بفرمایند والا اگر قرار بشود در هر مورد این استدلال را قبول کنیم پس لایحه اصلاً باید در یک مجلس مورد تصویب قرار بگیرد و کافی است اما همانطوری که عرض کردم این پیشنهاد را بنده تقدیم کردم از نقطه نظر اینکه این عقیدت بنده است بنده پشتیبان این پیشنهاد هستم و تقدیم میکنم بستگی به نظر آقایان دارد به عقیده بنده چون اداره هواشناسی اداره‌ای است از ادارات تابعه وزارت راه میبایستی بودجه این اداره هم جزء آن وزارتخانه باشد و به هیچوجه صحیح نیست که ما یک اداره تابعه از یک وزارتخانه باشیم و بعد بودجه آن را جداگانه در ضمن بودجه کل کشور بدهند بنده از آقایان تقاضا میکنم برای اینکه در بودجه نوین ما رعایت یک اصول را بکنیم موافقت بفرمایید که این لایحه به این نحو اصلاح شود اصلاح خیلی کوچک است به جای بودجه کل کشور بنده پیشنهاد کردم بنویسیم بودجه وزارت راه.
نایب رئیس – آقای صارمی
صارمی- این استدلال آقای دکتر رضایی با اینکه مخالف بودند چون لایحه برمیگردد به مجلس سنا اصلاح مورد ندارد کاملاً صحیح است ولی این در مواردی است که یک اصلاح اساسی به نظر آقایان برسد و اصلاح آن یک اصلاح مؤثر و مهمی در جریان کار باشد والا (د) را (ذ) کردن و این تغییر را دادن حال اکه آقایان موافق با لایحه هستند معنی و مورد ندارد که در این لایحه ایک اصلاح عبارتی بشود که این اصلاح عبارتی باعث شود که این لایحه به مجلس سنا برگردد (دکتر رضایی- اصلاح عبارتی نیست) توجه بفرمایید اینجا درنظر گرفته شده که بودجه سالیانه اداره مذکور به پیشنهاد وزارت راه از سال ۱۳۳۸ به بعد در بودجه کل کشور منظور خواهد شد بنابراین وزارت راه پیشنهاد میکند و در حقیقت جزء بودجه وزارت راه است بودجه کل کشور عنوان اعم دارد نه بودجه وزارت راه سابقه هم زیاد دارد مثلاً وزارت دادگستری بودجهاش را تحت ارقام مختلف مینویسد بودجه وزارت دادگستری بودجهاش را تحت ارقام مختلف مینویسد بودجه وزارت دادگستری بودجه ثبت اسناد هر یک از وزارتخانه‌ها ادارات مختلفی دارند که برای هر یک از ادارات مختلفش یک قلم کلی در بودجه کل کشور باشد جزء همان بودجه وزارت راه خواهد بود بودجه وزارت راه تشکیل میشود از بودجه راه شوسه آسفالت چه، چه اقلام متعدد دارد و همه اینها ضمن بودجه وزارت راه پیشبینی میشود و حالا هم آقای مخبر و آقای معاون تأیید میکنند دیگر احتیاجی به اصلاح ندارد.
نایب رئیس- آقای صدرزاده
صدرزاده – عرض کنم راجع به مطلبی که در مورد مجلس سنا اینجا اظهار شد حق آن طور که باید آقایان مطلب را ادا نکردند بنا نیست هر لایحه‌ای آنجا تصویب شد ما هم تصویب بکنیم چنانچه آنها هم همین کار را نمیکنند به طوری که فوریتها را اگر وقتی مصلحت دیدید و آن فوریتی که ما تصویب کردیم دیدند به جا بود آنجا هم تصویب بکنند چه بسا لوایحی که رفته آنجا برای فوریتش لزومی ندیدند فوریتش را تصویب نکردند اما عنوان اینکه چون در مجلس سنا به این ترتیب گذشته ما از نظریات خودمان امساک کنیم برای اینکه لایحه زودتر تصویب شود این امساک صحیح نیست چنانچه بعضی از آقایان پیشنهادی میکنند بعد میگویند به احترام فرمایش آقا پس گرفتم نه باید به احترام مصلحت مملکت است هر چه هم بگویند پس بگیرند پس نگیرم ولی در عین حال تابع نظر اکثریت هستم البته هر چه اکثریت رأی دادند قبول است حکومت مشروطه حکومت اکثریت است آنچه که اکثریت رأی داد قابل قبول است حکومت مشروطه حکومت عدد است عرض کنم حضورتان یک لوایحی راجع به ثبت بود آمد در کمیسیون دادگستری جناب آقای طباطبایی سابقه دارند آن لایحه به کلی موادش تغییر کرد بعد رفت مجلس سنا تصویب کرد این نتیجه شور و نتیجه یک کاری از مجلسی به مجلس دیگر رفتن و اظهار نظر کردن است اما راجع به پیشنهادی که جناب آقای دکتر رضایی فرمودند بنده عرض کردم که چون میدانم این لایحه منتهی میشود به اینکه یک اداره وسیعی به نام اداره هواشناسی و یک مدیر کل و یک بساطی دنباله پیدا خواهد کرد نه فرد را و پس فردا و سه سال دیگر حالا نکته‌ای که جناب آقای دکتر رضایی فرمودند به نظر میآید عیبی نداشته باشد که در بودجه وزارت راه پیشبینی شود نه در بودجه کل مملکت که به این عنوان آن اداره یک اداره مستقل بشود و بعدها قابلیت توسعه زیادتری پیدا کنند تصور میکنم آقایانی که با این لایحه موافق باشند قبول این پیشنهاد به نظر بنده صحیح است و اشکالی ندارد.
نایب رئیس – آقای اقواری
معاون وزارت دارایی (انواری)- همان طوری که جناب آقای صارمی فرمودند در قسمت اخیر این ماده واحده گفته شده بودجه این اداره علیحده است نوشته است جزء بودجه کل کشور بنابراین اگر به همین ترتیب تصویب بفرمایید کمیسیون بودجه موقع رسیدگی به بودجه کل کشور این اعتبار را در شکم اعتبار وزارت راه منظور میکند (صحیح است) (دکتر رضایی- یعنی اعتبار جداگانه‌ای نخواهد بود؟) خیر
نایب رئیس– آقای دکتر رضایی به پیشنهاد شما رأی گرفته شود؟ (دکتر رضایی- استدعا میکنم) رأی گرفته میشود به پیشنهاد آقای دکتر رضایی آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد. حالا رأی گرفته میشود به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر مطرح است آقای مهندس هدایت.
مهندس هدایت – بنده اینجا یک عرضی کردم و سرور گرامی جناب آقای ابتهاج اظهار مرحمت کردند این جریان برای دو همکار گرامی بنده اسباب سوء تفاهم شده که بنده مجبورم اینجا توضیح عرض کنم بسیاری از لوایح در مجلس تصویب میشود به مجلس سنا میرود و در آنجا ضمن شور ممکن است در مطالب اساسی آن لایحه تغییراتی حاصل شود و بعد هم بیاید در مجلس آن مطالب تصویب شود و یا به عکس بنده از عرضی که کردم جناب آقای صدرزاده به هیچ وجه نخواستم و این منظور بنده نبود که در مجلس شورای ملی خدای نکرده، در این مجلسی که مرکز شور است راجع به مطالب اساسی شور نشود، بنده زبانم لال به هیچوجه چنین مقصودی نداشتم. منظور بنده این بود حال که این مطلب در آخر
� سال آمده و این اصلاح عبارتی است از این اصلاح عبارتی سرور گرامی بنده جناب آقای ابتهاج صرفنظر بفرمایند، ایشان هم به بنده منت گذاشتند والا بنده لاوالله هیچوقت منظورم این نیست که لوایح در مجلس شورای ملی شور نشود چون در مجلس سنا بحث شده است و مسلماً مطالب اساسی که به نظر آقایان برسد آنجا هم آقایان کمالین قوم تصویب میفرمایند. (صحیح است)
نایب رئیس – رأی نهایی گرفته میشود به کلیه لایحه آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. به دولت ابلاغ میشود.
۹- بیانات بعد از دستور آقایان غضنفری – مهران- بزرگ – ابراهیمی – پرفسور اعلم
نایب رئیس- آقای غضنفری اجازه نطق بعد از دستور خواسته‌اند بفرمایید.
غضنفری- چون در جلسه گذشته ضمن بیانات جناب آقای مهران نماینده محترم در خصوص مداخلات ناروای دولت روس در جنگ بینالمللی اول ایشان به تلگرافی که قرائت فرمودند نام مرحوم نظرعلی خان پدر اینجانب برده شد لازم دانستم با عرض سپاسگزاری از مقام معظم حضرت آقای سردار فاخر ریاست محترم مجلس شورای ملی که مطلب را توجیه و توضیح فرمودند حقایقی را به عرض همکاران گرامی و محترم خود برسانم.
عشایر شاهدوست و میهنپرست لرستان مانند افراد وطنپرست ملت ایران همیشه و در هر حال در مواقع حوادث ناگوار وظیفه مقدس ملی خود را در جانبازی و فداکاری در راه شاهشناه محبوب و مجد و عظمت ایران عزیز ایفا نموده‌اند. از جمله در آن قضایا به شهادت تاریخ عشایر لرستان با مجاهدت و همکاری با کمیته دفاع ملی آن روز نقش جانبازی خود را به وجه احسن انجام دادند و قوای ستمگر تزاری را با تلفات سنگین از حوزه بروجرد و لرستان بیرون راندند (صحیح است) و این سوابق است که بنده را وادار ساخت که شمه‌ای برای مزید استحضار خاطر آقایان محترم در این مورد به عرض برسانم.
همانطور که افراد هر جامعه در مسیر روابط اقتصادی و اجتماعی خود با یکدیگر طبعاً پیروی در جهتی میکنند در آن جهت منافع و مصلحت کار خویش را بهتر و بیشتر و دور از شائبه سود و زیانی مییابند دول مختلف هم چه بزرگ و چه کوچک در برقراری روابط سیاسی و اقتصادی خویش از این قاعده و قانون طبیعی مستثنی نمیباشند و بر همین مینی است قراردادهای مودت و اقتصادی و سیاسی که بین دول مختلف منعقد میشود و ضمانت اجرای آن قراردادها در حسننیت طرفین و ایفای به عهد آنان نهفته است.
دولت و ملتی که خدای نکرده به پیمانشکنی و بیاعتنایی به قراردادها و حقوق حاکمیت و استقلال دول دیگر در جهان متصف و مشتهر شده باشد بالطبع نمیتواند میل قلبی و رضای خاطر ملت و دولت دیگر را که در طول تاریخ همیشه از او زیان دیده و از طمعورزی او عبرت‌های تلخ و ناگوار دارد به خود جلب نماید خاصه اینکه بخواهد این توجه را بر اصول جنگ سرد و تبلیغات زهرآگین بر دیگری تحمیل سازد آن هم در جاده کنونی که دوره زورگویی به ملل و دول ضعیف رخت بربسته و مدت‌ها است در خاک و خونی که جنگ جهانی دوم برپا ساخت مدفون شده است (احسنت) (عرض خود میبری و زحمت ما میداری) جریان تأسفانگیزی که اخیراً رادیو و دستگاههای تبلیغات دولت جماهیر شوروی نسبت به کشور عزیز ما در پیش گرفته شاهد بارز این حقیقت تلخ تاریخی است که ما را همیشه بر آن داشته و میدارد تا در مقابل مطامع این همسایه زورمند خود را بیاییم و همچنین با شرایط و احوالی که داریم و عبرت‌هایی که از تاریخ خود گرفته‌ایم که ذکر آنها در این مختصر نمیگنجد خودمان را در حال دفاع و آماده باش نگاه داریم و این حق طبیعی و ملی ما است یک عامل دیگر که در تکوین و تنظیم قراردادهای بینالمللی مؤثر است به نظر من موضوع تطابق و یا لااقل توافق و نزدیکی عقاید و اعتقادات دول با یکدیگر است (صحیح است)
ملت ایران به شهادت تاریخ چند هزار ساله خویش قدیمترین قوم موحدی است ک در این سیاره خاکی پرچمدار توحید و خداپرستی بوده و بعد هم به زیور دین مبین اسلام آن را مزین ساخته است و علاوه بر این دارای یک رژیم سلطنتی چند هزار ساله است که با فطرت و طبیعت مردم این سرزمین روییده و ریشه گرفته است این مذهب کهن و این سلطنت ریشهدار و عمیق در کشور ایران به منزله دو ستون نیرومند است که اساس قومیت و استقلال و وحدت ملی ما بر آن استوار است و هیچ ایرانی نمیتواند وجود و استقلال وطن خود را منفک و مجزا از سلطنت که رژیم دینی ما است فکر کند و این دو ما را از هر دولت و رژیمی که بیاعتنا به اصول و مبانی ملی ما باشد و به رژیم سلطنتی ایران اهانتی روا دارد خواه و ناخواه دور میسازد (صحیح است) معهذا به حکم مصالح ملی خویش و اینکه داریم برای ساختن یک ایران نوین و بزرگ به همت شاهنشاه دوراندیش و بزرگوار خود کوشش میکنیم و به پیروی از منشور سازمان ملل متحد معتقدیم که با کلیه همسایگان خود براساس احترام متقابل روابط دوستانه داشته باشیم نه با کسی سر ستیز داریم و نه میخواهیم پایگاه ستیز قرار گیریم منتهی باید همسایه ما بداند در صورت تجاوز تنها نیستیم و نمیتوانیم تنها بمانیم و به قول شاهد بزرگ و ملی ایران فردوسی علیه الرحمه:
همه جان فدای شهنشه کنیم
زیدی دست بدخواه کوته کنیم
(احسنت)
نایب رئیس – آقای مهران
مهران – همانطور که در صورت مجلس جلسه گذشته مضبوط و منعکس است بنده تمام بیانات آقای غضنفری را تدیید میکنم و استفاده هم کردم و بسیار هم خوشوقتم که برای تأیید عرایضم شاهد زنده‌ای در مجلس هست و اضافه میکنم مرحوم نظر علی خان از مردم بسیار وطنپرست و شاهدوست بوده‌اند (صحیح است)
نایب رئیس – آقای بزرگ ابراهیمی
بزرگ ابراهیمی – بنده اولاً معذرت میخواهم آخر وقت که آقایان خسته هستند مزاحم شده‌ام خودم هم مریضم و قادر به عرض مطلبی نیستم ولی چکنم پاره‌ای مزخرفگویی‌های رادیو مسکو و بادکوبه بنده را وادار کرد بیایم چند کلمه عرض کنم، من خیال میکردم این آقایان بعد از اینکه دیدند این ملت چه احساساتی دارد و بعد از اینکه دیدند این ملت چطور فکر میکند اقلا به افکار شخصی خودشان در باره ما قضاوت نمیکردند ولی دیدیم که نه این حرف‌ها سرشان نمیشود مانتالیته اینها سوء ظن است و مانتالیته اینها اصولاً این است که بایستی هر ملتی در زیر دست یک عده از زعما اسیر باشد چون خودشان اینطورند برای ما هم اینطور فکر میکنند اگر یک کسی بپرسد که آمریکا چطور است میگویند آنها هم در زیردست آقای آیزنهاور حتماً اسیرند چرا؟ چون خودشان به این درد گرفتارند تاریخ این ملت نشان میهد که همیشه یا محکوم تزارها بوده‌اند یا اینطوری بوده یک نخستوزیری به نام استلوپین پیدا شد که خواست این موزیک‌های بیچاره‌ای که آن روز زیر دست فئودال‌ها بوده‌اند و امروز به وسیله کالخوزها استثمار میشوند، برایشان یک راهی باز کند و به زندگی عادی برساندشان همین آقایان کمونیست‌ها در استکهلم کنفرانسی داشتند در آنجا تصمیم گرفتند که این نخست وزیر و روشنفکر را که میخواست در روسیه تحول و اولوسیونی تولید بکند کشتندش و گفتند اگر این بماند و این اولوسیونرا به انجام برساند ما موفقیت نخواهیم داشت و وعده دادند وقتی پیشرفت کردیم ملت در کمال رفاه خواهد بود ولی همان‌ها آمدند سرکار چهل سال است با همان موزیک بدخت همان کار را کردند، استثمارشان کردند یک تکه چربی خلپ وبرش ساده بهش میدهند و در مقابل خودشان همراه مکملین با یک پالتوی پوست خزی راه میروند، اینها هستند که میگویند ما طرفدار کارگریم و غصه کارگر ایرانی را میخورند چه بدبختی عجیبی است؟ تقصیری ندارند بنده در اوایل که به مقدسات ما توهین میکردند واقعاً عصبانی شدم یک شب هم آشپز من آمد گفت آقا بیایید ببینید اینها چه میگویند گفت اینها به پادشاه ما توهین میکنند گفتم برو خونسرد باش اینها آن جنس‌هایی هستند که به خودشان هم بیاحترامی میکنند صبح که از خواب پا میشوند استالین را محوم میکنند و بعد از ۷ ماه میگویند استالین خیلی بزرگ بود مالنکف محکوم است شش ماه دیگرش میگویند آقای بولگانین محوم بود فردا هم خواهند گفت خروشچف محکوم است، کسی که با مادر خود فلان کار را کند، ببخشید از خانمها عذر میخواهم، با دیگران چه میکند یکی از مانتالیته‌های اینها سوءظن است چیز عجیبی است این آقایان ذاتاً سوءظن دارند. چرا؟ برای اینکه خودشان همیشه با سوءظن زندگی میکنند فرد به فرد، دستگاه به دستگاه، عده به عده در اینها طوری عرض اندام کرده که شده عادت و طبیعت ثانوی روز اول انقلاب این انقلابیون از همدیگر ترسیده‌اند این فکر کرده که او سر من را میخورد و او فکر کرده که این سر او را میخورد، پس نسبت به همدیگر سوءظن داشته‌اند در تمام زندگی و دستگاه حاکمه این ملت این سوءظن موجود بوده است وقتی چیزی همیشگی بود میشود طبیعت ثانوی به بنده هم سوءظن میکند و اگر در پاکت بغداد باشی احتمال میدهد که میخواهی بر علیه من پایگاه بدهی آقا، رفیق، تواریش نمیدانم چی بگویم، همشهری، والله، بالله ما میخواهیم خودمان زنده باشیم از مرگ هم نمیترسیم ولی تا وقتی مرگ نیامده استقبال نمیکنیم اگر هم آمد جهنم من هم میمیرم و تو هم میمیری ما آن قدرها از این بدبختی‌ها و از این استثمارها دیده‌ایم ما با قتل عام مغول زنده ماندیم با حمله افغان زنده ماندیم با استثمار رم زنده ماندیم با تجاوز عرب زنده ماندیم و از تو والله و بالله نمیترسیم با این وضع امروزی با این دنیای امروز که چهار تا خاخول نمیآید سر من را ببرد میدان سوقالجیشی آینده میدان وسیعی است که از کامچاتکا تا گروئلند و از تهران تا سودان است این مثلث سوقالجیشی است که من و تو و جمعیتی در آن هستیم یادم افتاد در ۱۳۰۲ سوم چهارم فروردین بنده مأمور بودم بر اینکه شاهسون را تسلیم و خلع صلاح بکنم عباسقلیخان صلاحی کارگذار اردبیل بود آمده بود مغان آقایان هم میخواستند ملخی که در مغان تولید شده بود دفاع کنند که پنبههایشان مصون بماند یک کلانتر مرزی داشتند به نام در بوقوزرف (این حافظه من را بهش اهمیت بدهید من خیلی حافظه‌ام خوب است) در بوقوزوف یک روز آمد گفت افسر ما میخواهیم بیاییم در خاک شما از ملخ دفاع کنیم گفتم آقا ملخ‌ها دارد میآید خدمتتان وقتی که آمد سم بدهید بهش بخورد بمیرد گفت نه اگر در خاک ما دفاع شود پنبه‌های ما از بین خواهد رفت من برای این ملخ حریم امنیت قائلم خوب من که سرباز بودم نمیفهمیم رفتم خدمت عباسقلیخان
صلاحی و گفتم این آدم چنین میگوید او صدایش کرد و گفت آقاجان ملخی که از پوره درآمد راه میافتد ۵۰۰ قدم که توی منطقه تو آمد همان جا دفاع کن و سم بهش بده و خفهاش کن گفت شما از دولت انگلیس دستور دارید که نگذارید پنبه‌های ما زنده بمانند مأمورید که بگویید این ملخ‌ها بیایند پنبه‌های ما را بخورند خدا شاهد است همینطور گفت در صورتمجلس آن روز منعکس است در روسیه مرز ایران و روسیه حاضر است پس فردایش نریمان نریمانوف معروف آمد به سرکشی مرزه غروب آفتاب بود شبی بود، مه بود من دیدم یک پیرمرد موفری یقه پالتو را کشیده بالا و دارد قدم میزند آن طرف مرز، رفتم جلو گفت تو افسر ایرانی هستی گفتم بله گفت تو همان آقا بزرگ خانی گفتم بله گفت چه میکنی گفتم شما کی هستید گفت من از شماها هستم گفتم ولی من شما را در خاک خارجی میبینم گفت بله من نریمانوف هستم رئیس جمهور قفقاز هستم من فوری تعظیم کردم گزارشش هنوز در ستاد هست مطالبی گفت و پیغامی داد که به رضاشاه کبیر گزارش شد گفتم این دربوقوزوف میگوید که شما مأمورید از طرف انگلیس‌ها که جلوگیری از ملخ‌ها نکنید و نگذارید پنبه‌های ما زنده بماند گفت که تو خیال میکنی این بیچاره تقلب میکند این دروغ نمیگوید مانتالیتهاش این است من که رئیس جمهور قفقاز هستم و آمده‌ام به مرز ایران یک نفر آتالبگوف همراه من فرستاده‌اند که مبادا من با شما تماس بگیرم اینقدر اینها به این مانتالیته مبتلی هستند، از لحاظ ادب و دیپلماسی هم همین بس که یک نخست وزیری مهمانشان میشود و با او راه نمیافتند آنجایی که او میرود بروند (یک نفر از نمایندگان – دندان درد سیاسی میگیرند)
به بنده مربوط نیست عرایض بنده را توجه بفرمایید شما خسته‌اید و همین قدر میخواهم به این رفقا بگویم آقایان یک کارگر ایرانی ملت ایران، این اجتماعی که در این چهار دیوار جغرافیایی هست ۲۵۰۰ سال با این اصول زندگی میکنند روی خودتان و مثل خودتان قضاوت نکنید، قسم به خدا تظاهرات احساسات ابراز شاهدوستی ابراز میهنپرستی، برای این ملت یک طبیعت ثانوی است (صحیح است) درست مثل همان سوءظنی که برای شما طبیعت ثانوی است. (صحیح است)
نایب رئیس – آقای پرفسور اعلم
پرفسور اعلم – دیروز روز نهم اسفند بود و یکبار دیگر مردم غیور شرافتمند تهران و شهرستان‌ها و ایران ثابت کردند در مواقع حساسی دوییت و جدایی بین ملت ایران نیست (صحیح است) همانطور که در سال ۳۱ سر به پای شاهنشاه خودشان گذاشتند و شاهنشاه را از تصمیمی که داشتند منصرف کردند، دیروز بار دیگر تمام مردم تهران یک تنه و با یک وحدت کامل و با یک اونیته آمده به جلالیه و به دنیا این اتحاد خودشان را نشان دادند من که اجتماعاتی را دیده‌ام حقاً باید عرض کنم یک چنین اجتماعی ندیده بودم (صحیح است) این ندایی که دیروز از جمعیت برمیخواست این را نادیده نمیشود گرفت این دلیل یک رشته ناگسستنی بین ملت ایران و شاهنشاه خودش است (صحیح است) وقتی یک ملتی یک چنین بستگی و یک چنین صمیمیتی دارد از هیچ چیز نمیترسد و در تاریخ خودش ثابت کرده که همیشه در مقابل خطرات و پیشامدها با نهایت متانت ایستادگی کرده و همه پیشامدها را خرد کرده تاریخ ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ما این فداکاری ملت ایران را نشان میدهد بنده از پشت این تریبون از ملت و مردم ایران و مردم غیور تهران تشکر میکنم و یک مرتبه دیگر عرض میکنم ما ملت ایران شاه خودمان و دین خودمان را به هیچ قیمتی از دست نخواهیم داد. (احسنت)
۱۰-تعیین موقع جلسه بعد – ختم جلسه
نایب رئیس- جلسه را ختم میکنم جلسه آینده روز سه شنبه دوازدهم اسفند خواهد بود.
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - دکتر موسی عمید