سفر محمدرضا شاه پهلوی به پاکستان ۱۹ بهمن ۱۳۴۳ - ۲۲ بهمن ۱۳۴۳
| دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران | تصمیم‌های مجلس | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
ساعت ده بامداد ۱۹ بهمن ماه ۱۳۴۳ اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران برای یک دیدار سه روزه غیررسمی با یک بوئینگ ۷۰۷ هواپیمایی پاکستان [۱] از فرودگاه مهرآباد به راولپندی پرواز کردند. دو کشور ایران و پاکستان دارای مرز مشترک می‌باشند و در پیمان منطقه‌ای با ترکیه هموند می‌باشند.
این بازدید برای ایجاد همکاری نزدیک تر و دوستانه تری میان دو کشور ایران و پاکستان می‌باشد.
در فرودگاه مهرآباد هیات دولت، امرای ارتش شاهنشاهی، سفیرکبیر پاکستان در ایران و وابسته‌های رسانه‌ای، نظامی و کارمندان سفارت پاکستان بودند. شاهنشاه پس از ورود به فرودگاه مهرآباد از برابر پسوازکنندگان گذشتند. آنگاه احترامات نظامی انجام یافت.
در فرودگاه راولپندی پرزیدنت ایوبخان، هموندان کابینه، نمایندگان مجلس ملی، کور دیپلماتیک [۲] و فرمانده نیروهای مسلح پاکستان به پیشواز شاهنشاه در فرودگاه چاکلالا آمده بودند. این نخستین باری بود که هواپیمایی بزرگتر از وایکانت بر روی این فرودگاه فرود می‌آمد. سدها هزار تن از مردم پاکستان نیز به پیشواز شاهنشاه آمده بودند. با پیاده شدن شاهنشاه سرود ملی ایران نواخته شد و شاهنشاه از گارد احترام سان دیدند.
شاهنشاه و ایوب خان با خودرو روانه تماشای مانور ارتش پاکستان شدند و با تکان دادن دست به ابراز شادمانی و سرور هزاران تن از مردم پاکستان پاسخ می‌گفتند.
مورنینگ نیوز روزنامه پر تیراژ کراچی نوشت:
- این نخستین بار نیست که شاهنشاه به پاکستان تشریف فرما می‌شوند. معظم له در گذشته چندبار از کشور ما دیدن فرموده‌اند و هر کی از این بازدیدها، سرچشمه نیکی و افزونی و استواری دوستی و برادری هر دو ملت بوده است. شاهنشاه تنها یک پادشاه نیستند، معظم له رهبری توانا، پیشوایی نیک اندیش و آزادی خواه؛ نیکوکاری دوراندیش و سیاستمداری چیره دست و بی مانندی هستند. در ستایش معظم له از دیدگاه ملت ما همین بس که با خیراندیشی ویژه خود به ناسازگاری‌های ما و افغانستان پایان دادند.
- بگذارید در آستانه ورود چنین شخصیتی به خاک کشور خود بار دیگر یادآوری کنیم که دوستی معظم له را هرگز از یاد نخواهیم برد.
۲۰ بهمن ماه ۱۳۴۳ ساعت ۸ و پانزده دقیقه بامداد شاهنشاه به همراه با حضرت فیلد مارشال ایوب خان از شهر راولپندی رهسپار پیشاور شدند. در فرودگاه راولپندی کابینه دولت پاکستان، رییس مجلس ملی، وزیر خارجه، ژنرال موسی خان فرمانده ارتش پاکستان، ژنرال اصغر خان فرمانده نیروی هوایی، نمایندگان مجلس ملی، معاونین وزارتخانه‌ها، بزرگان و سران راولپندی به پسواز شاهنشاه آمده بودند.
در فرودگاه پیشاور آقای مسرور خان استاندار به شاهنشاه خوش آمد گفت و افسران رده بالای ارتش، مدیران سازمان‌های دولتی آن شهر همه با جامه رسمی برای پیشباز شاهنشاه چشم به راه رسیدن میهمان گرامی پاکستان بودند.
پس از انجام آیین احترام نظامی، اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر از فرودگاه پیشاور پیامی رادیویی به مردم پاکستان فرستادند:
۲۱ بهمن ماه ۱۳۴۳
پیام شاهنشاه به مردم پاکستان (از فرودگاه پیشاور، بوسیله رادیو پاکستان)
- از اینکه بار دیگر بنا به دعوت حضرت پرزیدنت ایوبخان به کشور شما آمده‌ام بسیار خوشحال و مسرورم. هر بار که من به این کشور مسافرت می‌کنم با احساسات صمیمانه مردم این مملکت و دولت پاکستان روبرو می‌شوم. من با خوشحالی و مسرت زایدالوصفی همیشه از نزدیک شاهد پیشرفت‌های سریع کشور شما هستم. مخصوصاً در مورد پروژه سد ورسک قبلاً برای من توضیح داده شد که این سد به منظور استفاده آبیاری از زمین‌های پهناور و وسیعی که در مسیر رودخانه سند و شعبات آن قرار دارد به مرحله اجرا گذارده شده است. مسلماً اجرای این برنامه‌های عمرانی و ایجاد این گونه سدها در افزایش تولید محصولات کشاورزی و استفاده از نیروی برق آن‌ها تأثیر فوق‌العاده‌ای در بهبود وضع زندگی مردم خواهد داشت. برای من جای بسی خرسندی است که همیشه از پیشرفت‌های عمرانی کشور شما با خبر شوم.
آنگاه شاهنشاه و ایوبخان با خودرو رهسپار بازدید از سد "ورسک" در ۲۳ کیلومتری پیشاور شدند.
در این منطقه قبیله "مومندا" با جامه سنتی خود به گرمی از شاهنشاه پیشباز کردند و نماینده آنان در سخنان گرمی ورود شاهنشاه را خوش آمد گفت. شاهنشاه در پاسخ خوش آمد عشایر پاکستان فرمودند:
- از ابراز احساسات شما درباره کشور و ملت ایران و اعضای خانواده من بسیار متشکرم. من نیز متقابلاً سعادت و موفقیت افراد عشایر مهمند و مردم پاکستان و همچنین پیشرفت‌ها و ترقی مردم این سرزمین را از خداوند خواهانم و اطمینان دارم که در سایه توجهات و ارشاد حضرت فیلد مارشال ایوبخان مردم پاکستان به منتهای ترقی و پیشرفت نایل خواهند شد. نه تنها حسن تفاهم و همکاری نزدیک بین ایران و پاکستان ضروری است بلکه باید نمونه این تفاهم و همکاری در میان کلیه ملل این منطقه از آسیا که دارای هدف‌ها و آمال مشترک هستند وجود داشته باشد.
پس از آن شاهنشاه از سد "ورسک " بازدید کردند. در این بازدید که یک ساعت به درازا کشید، مهندسان آبیاری پیرامون دریاچه ذخیره آب سد و چگونگی بهره‌برداری از آب رودخانه کابل برای آبیاری و ایجاد نیروی برق فرانمون‌های نیازین (توضیحات لازم) را به پیشگاه شاهنشاه و ایوبخان رساندند.
بازدید شاهنشاه از مانگالا
ساعت ۱۰ و نیم بامداد شاهنشاه و حضرت فیلد مارشال ایوب خان پس از بازدید از سد "ورسک" و "منگل" به فرودگاه پیشاور بازگشتند و از آنجا با یک هواپیمای ارتشی رهسپار شهر "مانگالا" شدند. هواپیما ساعت ۱۱ و چهل دقیقه در مانگالا بر زمین نشست.
در مانگالا شاهنشاه از سد بزرگ "مانگالا" بزرگترین سد پاکستان که بر روی روخانه "جهلم" یکی از پنج رودخانه پرآوازه سند بنا شده است، دیدن کردند.
بازدید از بخش‌های گوناگون سد تا ساعت یک و نیم پس از نیمروز به درازا کشید. سپس شاهنشاه و ایوبخان برای خوردن ناهار به کاخ فرمانداری مانگالا بازگشتند.
رادیو کراچی گفت:
- اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران ابراز داشته‌اند که باید کشورهای منطقه، پیوندهای خود را بر همان پایه دوستی برقرار سازند که میان ایران و پاکستان وجود دارد. شاهنشاه ایران در پاسخ خوش آمد رییس‌های عشایر به پیشگاه شاهانه فرمودند: مردمی که از یک نژاد و پیرو یک مذهب هستند حتما به یکدیگر نزدیک خواهند شد، بنابراین گسترش همکاری نزدیک میان پاکستان و ایران در همه کارهای مهم، طبیعی است.
- اعلیحضرت شاهنشاه ایران افزودند:
- بی گمان پاکستان با راهنمایی‌های خردمندانه و رهبری حضرت پرزیدنت ایوب خان هم چنان در جاده پیشرفت پیش خواهد رفت. من زیر هنایش (تحت تاثیر) احساسات برادرانه ایی که عشایر به ملت ایران و شخص من و ملکه ایران ابراز داشتند قرارگرفته‌ام.
- روسای عشایر در خوش آمد گویی از اینکه اعلیحضرت از منطقه "خیبر" دیدن کردند سپاسگزاری نمودند و از اعلیحضرت درخواست کردند که آرزوهای نیک و دوستانه و پاک مردم عشایر را به ملت ایران، که ملت پاکستان با آن دارای پیوندهای دینی و فرهنگی است و هر دو ملت میراث مشترک دارند، بازگویند.
بازدید شاهنشاه از لاهور
روز ۲۱ بهمن ماه در سومین روز از سفر شاهنشاه، اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به همراه پرزیدنت فیلد مارشال ایوب خان وارد لاهور شدند. پیش از نیمروز شاهنشاه و ایوب خان از یک مانور نظامی که در ۱۸ کیلومتری لاهور انجام شد دیدن کردند. شاهنشاه در هر کجا که گام می نهادند با پیشباز و ابراز شادمانی و هیجان مردم روبرو می شدند. پس از خوردن ناهار به تماشای یک مسابقه چوگان پرداختند و آنگاه در آیین گشایش "کنفرانس اندیشمندان آسیا و افریقا" شرکت فرمودند.
شاهنشاه در دانشگاه لاهور به آیینی که در آنجا برای ورود میهمان گرامی پاکستان برگزار شده بود، پیوستند. در این آیین که دو ساعت به درازا کشید، بهوتو وزیر امور خارجه و امیر محمد خان فرماندار پاکستان نیز بودند.
منبع