بیمارستان قلب بنیاد ملکه پهلوی
| درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | ملکه پهلوی | درگاه علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی |
بیمارستان قلب بنیاد ملکه پهلوی
بنیاد ملکه پهلوی به فرمان اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و زیر توجه ویژه و ریاست عالیه علیاحضرت ملکه پهلوی در سال ۱۳۴۳ بنیاد نهاده شد و اساسنامه آن نوشته شد و به توشیح همایونی رسید و در آغاز سال ۱۳۴۶ در اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید. بنیاد ملکه پهلوی دارای هیات امنا می‌باشد که ریاست عالیه افتخاری آن با علیاحضرت ملکه پهلوی است.[۱] دستور کار کارهای خیریه ساختن بیمارستانی ۴۰۰ تختخوابی به نام بیمارستان بنیاد ملکه پهلوی و در تهران است. به بیمارستان قلب بنیاد ملکه پهلوی هم چنین بیمارستان قلب ملکه مادر گفته می‌شود.
نشست هیات امنای بنیاد ملکه پهلوی
در روز پنجشنبه ۲۱ خرداد ماه ۱۳۴۹ خورشیدی، ساعت یازده بامداد، نخستین نشست هیات امنای بنیاد ملکه پهلوی به ریاست دکتر منوچهر اقبال نایب رییس بنیاد و با بودن عبداله ریاضی رییس مجلس شورای ملی، مهندس شالچیان وزیر راه، سناتور دکتر عباس نفیسی، آقای خوش کیش رییس بانک ملی، سناتور عباس مسعودی، رضی ویشکایی، پروفسور انوشیروان پویان رییس دانشگاه ملی، دکتر غلامرضا شیخ متخصص جراحی قلب و رضا مقدم معاون سازمان برنامه برگزار شد. در این نشست دکتر اقبال در گزارشی رسا چنین گفت:[۲]
بنیاد ملکه پهلوی به فرمان اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و تحت توجه‌های مخصوص و ریاست عالیه علیاحضرت ملکه پهلوی در سال ۱۳۴۳ تاسیس و اساسنامه آن تهیه و به توشیح همایونی رسید و در آغاز سال ۱۳۴۶ در اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید.
علیاحضرت ملکه پهلوی، نواب رییس و دبیر کل و خزانه دار را با اختیارات مندرج در اساسنامه انتخاب و این جانب را به عنوان نیابت ریاست عالیه مفتخر به اجرای نیات خیرخواهانه خود فرمودند. سر لوحه اقدامات عام المنفعه تاسیس بیمارستانی ۴۰۰ تختخوابی به نام « بیمارستان بنیاد ملکه پهلوی » در تهران بود که ساختمان آن در دست اختتام و تکمیل است.
در این امر خیر افراد و موسسات نیکوکار سهمی به سزا داشته و تکمیل آن با بودجه قریب پنجاه میلیون تومان در طرح‌های عمرانی پنجساله چهارم کشور بر عهده سازمان برنامه گذاشته شده است. گزارش جامع از پیشرفت امور بیناد ملکه پهلوی از سوی دبیر کل جناب آقای دکتر عباس نفیسی تهیه شده که به استحضار خواهد رسید.
اگر فعالیت‌های ثمربخشی مشاهده می‌شود، مرهون راهنمایی‌ها و تعلیمات خردمندانه اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت ملکه پهلوی می‌باشد. امید است اقدامات و پیشرفت امور بنیاد مورد تایید و تصویب اعضای محترم هیات امنای بنیاد ملکه پهلوی قرار گیرد.
آنگاه سناتور دکتر عباس نفیسی دبیر کل بنیاد گزارشی پیرامون فعالیت‌ها و پیشرفت‌های کار بنیاد به آگاهی باشندگان رسانید:[۳]
در حدود شش سال پیش علیاحضرت نیکوکار ملکه پهلوی که در طول زندگی پر افتخار خویش همواره در راه تامین رفاه و آسایش مستمندان و دردمندان از هیچ گونه کوششی فروگذار نفرموده‌اند، اراده فرمودند بنیادی به نام « بنیاد ملکه پهلوی » برای درمان و تحقیقات علمی در مورد بیماری‌های قلب و عروق و خون تاسیس شود. برای این منظور، مبلغ قابل توجهی از مایملک شخصی خود را وقف در انجام این مهم فرمودند. در همان سال یعنی در ۱۳۴۳ مراتب به شرف عرض پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر رسید و فرمان همایونی در این باره شرف صدور یافت و هیاتی زیر نظر وزیر دربار وقت مامور شدند به نیات بلند و خیرخواهانه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت ملکه پهلوی جامه عمل پوشانده و مقدمات کار را فراهم نمایند.
این هیات فورا شروع به کار نموده و با ارشاد علیاحضرت مکاتباتی با مراکز ایرانی و خارجی برای ایجاد مرکز کامل تحقیقاتی و درمانی بیماری‌های قلب و عروق معمول و از سفیران شاهنشاهی در ممالک مترقی خواسته شد موضوع را با مراکز و منابع بین المللی در میان گزارده و اطلاعاتی کسب و بنیاد را راهنمایی نمایند. ضمنا افراد خیرخواه و موسسات ملی نیز در این راه نهایت مساعدت و همکاری را کردند. ضمنا حسب الامر مبارک علیاحضرت ملکه پهلوی اساسنامه بنیاد تنظیم شد. این اساسنامه که شامل ۲۹ ماده و ۳ تبصره می‌باشد به شرف عرض پیشگاه مبارک ملوکانه تقدیم و در تاریخ ۲۴ تیر ماه ۱۳۴۶ در اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید. فعلا این اساسنامه آزمایشی مورد عمل قرار گرفته تا بعد تغییراتی که لازم است در آن داده شود.
در مورد کارهای انجام شده، دبیر کل بنیاد به اطلاع رسانید که در اوایل سال ۱۳۴۶ خورشیدی گروهی از مهندسین و آرشیتکت‌های ایرانی با توجه به طرح و گزارش‌های فنی که قبلا آماده شده بود، مامور تهیه نقشه‌های بیمارستان شدند. این گروه با بذل کوشش خستگی ناپذیر و تعویض بیش از چهار باز نقشه‌های ساختمان بیمارستان به منظور تکمیل و تطبیق آن با تکنیک روز بالاخره موفق به تهیه نقشه‌های نهایی که کلیه احتیاجات درمانی و تحقیقاتی بیمارستان در آن منظور شده است گردیدند. نقشه‌های کلی به عرض پیشگاه ملوکانه رسید و اوامر لازم برای شروع اجرای آن را صادر فرمودند.
بیمارستان بنیاد ملکه پهلوی گنجایش قریب چهارصد تخت جراحی و داخلی را دارد و دارای شش واحد اتاق عمل که دو واحد آن برای عملیات بزرگ جراحی قلب و عروق اختصاص داده شده است.
درمانگاه‌های عملیات درمانی فوری و شبانه روزی بیمارستان قدرت پذیرش ۴۰۰ الی ۶۰۰ بیمار خواهد داشت و سرویس‌های بی نظیر در ایران از قبیل واحدهای مراقبت شدید بیمار و سرویس‌های رادیولوژی، فیزیوتراپی و کاتاتریزاسیون و پاتولوژی و فیزیولوژی و تحقیقات علمی و بخش خصوسی و نیمه خصوصی مجهز به کلیه وسایل و لوازم ممکنه پزشکی که در دنیای امروز متداول شده است، مانند روابط تلویزیونی و رادیویی و تلفنی با پرستارها و پزشکان و تلویزیون‌های رنگی و سیاه و سپید اتاق‌های عمل و تهیه و توزیع غذای گرم با سیستم مخصوص جدید و سالن‌های ناهارخوری و توزیع دارو با سیستم بسیار تازه ارسال با هوای فشرده در لوله‌های مخصوص و بالاخره تجهیزات دیگری که شایسته این مرکز بزرگ می‌باشد در نظر گرفته شده است.
در این بیمارستان چهار واحد استریل در نظر گرفته شده که عبارت است از سرویس‌های کاملا استریل و بیماران می‌توانند مدت‌های طولانی تحت شرایط مخصوصی در آن واحدها تحت درمان و مراقبت‌های پزشکی قرار گیرند. به طور کلی به عرض می‌رساند که طرح ساختمانی و تاسیساتی و تجهیزاتی بیمارستان بر پایه آخرین استانداردهای بین المللی در نظر گرفته شده است.
در مطالعات اولیه که راجع به تهیه پرسنل و کادر بیمارستان به عمل آمد، هیات اجرایی متوجه نیاز مبرم به تربیت و تعلیم پرستاران و بهیاران کار آزموده شدند و بدین منظور در اوایل سال ۱۳۴۶ خورشیدی اقدام به ساختمان و تاسیس آموزشگاه بهیاری شد که اساسنامه آن در اجلاسیه ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۳۴۶ خورشیدی از سوی شورای عالی فرهنگ به تصویب رسید. ساختمان آموزشگاه که مورد بازدید قرار خواهد گرفت با بهترین وسایل علمی و آموزشی مجهز شده و مدت سه سال است که از آن بهره برداری می‌شود. اولین دوره فارغ التحصیلان در سال گذشته آماده به کار شدند. در این آموزشگاه علاوه بر دروس آموزشگاه‌های بهیاری کشور، برنامه‌های تکمیلی بیماری‌های قلب و عروق و خون نیز گنجانیده شده است و به فارغ التحصیلان گواهینامه‌های تحصصی نیز اعطا خواهد گردید. در حال حاضر ۵۵ تن دانش آموز در سال‌های اول و دوم زیر نظر استادان دانشگاه و مربیان کار آزموده مشغول تحصیل می‌باشند. برای سکونت دانش آموزان، ساختمان جداگانه بنا شده است که در آن کلیه نیازمندی‌های شاگردان از قبیل سالن‌های اجتماعات، ناهارخوری، خوابگاه مطالعه، عبادتگاه و آرایشگاه و بهداری و غیره در آن تامین شده و قریب سه سال است که از آن بهره برداری می‌شود.
امید است با در نظر گرفتن برنامه وسیعی که در پیش داریم به زودی آموزشگاه بهیاری و یا لااقل قسمتی از آن تبدیل به آموزشگاه عالی پرستاری گردد.
به منظور بالابردن سطح علمی بیمارستان و تنظیم برنامه و خط مشی فعالیت‌های آتیه از سال ۱۳۴۵ تا به حال اقدامات مفید و موثری معمول گردیده است و مکاتباتی با موسسات و مراکز بزرگ علمی و سرویس‌های قلب و عروق جهانی و استادان و متخصصین عالی مقام به عمل آمده است و در نتیجه تاکنون ۱۹ مرکز علمی به همکاری علمی افتخاری را با بنیاد قبول نموده‌اند. به ویژه سازمان بهداشت جهانی و سازمان پیمان مرکزی و موسسه بین المللی قلب شناسان و برخی از موسسات داخلی و خارجی دیگر رسما حاضر به همکاری با بنیاد شده‌اند. از طرف سازمان جهانی بهداشت سه تن از کارشناسان معروف کاردیولوژی ماموریت یافتند در امور تجهیزات فنی و خط مشی آتی بیمارستان با بنیاد تبادل نظر نمایند و از نظرات استادان عالی مقام حداکثر استفاده به عمل آمده است.
همان طوری که در بالا قبلا به عرض آقایان محترم رسید برای پیشرفت مقاصد عالی علیاحضرت ملکه، هیات اجرایی به موازات ساختمان بیمارستان کوشش دارد با مرکز علمی و تحقیقاتی مهم دنیا ارتباط برقرار نماید تا همواره بتواند با پیشرفت‌های علمی جهان همگام باشد. ضمنا در صدد تحصیل درآمدهایی برای اداره امور بیمارستان و سایر مخارج بنیاد می‌باشد که با کمک درآمد موقوفات علیاحضرت ملکه پهلوی و کمک‌های دولت یا سایر موسسات و اشخاص خیر و هم چنین درآمد بیمارستان بتواند همان طوری که در اساسنامه پیش بینی شده شعباتی در خارج از تهران در شهرستان‌ها ایجاد نماید و واحدهای درمانی قلب و عروق ایجاد شود که ارتباط سریع و مداومی با مرکز درمانی تهران داشته باشد.
در این نشست هم چنین آقای محمد رضی ویشکایی در سخنانی پیرامون وضع مالی بنیاد گزارشی داد و درباره به پایان رساندن ساختمان بیمارستان بنیاد گفتگوهایی انجام یافت.
پس از خوانده شدن گزارش‌های دبیرکل و خزانه دار آقایان ریاضی و سناتور مسعودی از نیات نیکوکاری علیاحضرت ملکه پهلوی در تاسیس چنین بیمارستان عظیمی که با جدیدترین وسایل امروزی دنیا مجهز خواهد شد و در خاورمیانه و خاور دور بی نظیر خواهد بود،سپاسگزاری کردند و هم چنین پیشرفت سریع امور بیمارستان که در مدت کوتاهی بخش بزرگ ساختمان آن به پایان رسیده است را ستودند و از کوشش‌های هیات اجراییه بنیاد به ویژه شالچیان وزیر راه که نظارت بر ساختمان‌های بیمارستان داشتند سپاسگزاری کردند.
در پایان این نشست دکتر نفیسی از هیات امنا دعوت نمود آموزشگاه پرستاری را که بر پایه و متد امروزی بیناد نهاده شده و هر سال شماری پرستار آموزش می‌بینند و تربیت می‌شوند و شبانه روزی سرگرم تحصیل هستند، بازدید کنند.
مروری بر بیمارستان نمونه قلب ملکه مادر
امروز یک مرکز درمانی قلب در تهران وجود دارد که در نوع خود کم نظیر است. این مرکز نه تنها در تهران نظیر ندارد، بلکه نظایر آن در کشورهای بزرگ جهان نیز بسیار معدود و انگشت‌شمار است. بیمارستان مزبور که مرکز بزرگ تحقیقاتی و درمانی قلب و عروق بشمار می‌رود، واحدی از بنیاد ملکه پهلوی است. بنیاد ملکه پهلوی در سال ۱۳۴۳ به منظور کمک به مستمندان و درمان بیماران تأسیس گردید و علیاحضرت ملکه پهلوی مبلغ قابل توجهی از مایملک شخصی خود را وقف انجام این امر کردند. بیمارستان قلب در سال ۱۳۴۳ از محل وجوه اهدایی ملکه پهلوی ونیز کمک شرکت ملی نفت شروع شد و در اواخر سال ۱۳۵۲ با کمک اعتبارات سازمان برنامه خاتمه یافت و در هفتم اردیبهشت ۵۳ توسط شاهنشاه آریامهر افتتاح شد و کار خود را آغاز نمود.
تجهیزات بیمارستان- این بیمارستان دارای ۴۰۰ تخت مشتمل بر بخش‌های جراحی و داخلی، قلب و عروق بزرگسالان و جراحی داخلی قلب و عروق کودکان، آزمایشگاه تحقیقاتی بیماری‌های غدد داخلی وابسته به امراض قلبی، آزمایشگاه عمومی و همچنین واحدهای مراقبت شدید برای مراقبت‌های ویژه بیماران پس از اعمال جراحی‌های قلبی و مراقبت‌های شدید داخلی می‌باشد. پلی کلینیک شبانه‌روزی در بیمارستان با ظرفیت پذیرش روزانه حدود ۲۰۰ بیمار و آزمایشگاه‌های اختصاصی نظیر کانتریسم بزرگسالان و کودکان، بانک خون، بیوشیمی و بخش رادیولوژی برای آزمایش‌های بیماران بستری و سرپایی و مراجعین خارج و یک مرکز تحقیقاتی جهت مطالعه و تحقیق درباره آخرین پدیده‌های پزشکی و جراحی در رشته‌های قلب و عروق، کرونر و سایر رشته‌های مربوط به قلب و نیز یک آزمایشگاه تجربی از جمله فعالیت‌های مرکز تحقیقاتی و درمانی قلب بشمار می‌رود. سیستم بایگانی بیمارستان با سبکی کاملاً مدرن بر طبق آخرین استانداردهای بین‌المللی است، بطوری که همواره مورد استفاده دانشجویان سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته است.
فعالیت‌های درمانی- از اردیبهشت ۱۳۵۳ تا امروز، مرکز تحقیقاتی و درمانی قلب فعالیت‌های عظیمی از نظر کمیت و کیفیت داشته است. در طی همین یک سال عمل‌های بزرگ و قابل توجهی بر روی قلب بیماران انجام گرفته که حتی در برخی از کشورهای پیشرفته نیز صورت نمی‌گیرد. کتاب برای بیماران و محققان- کتابخانه مرکزی بنیاد به صورت مرکز اسناد و مدارک طرح‌ریزی شده و نیز برای اولین بار در ایران بیماران بستری از کتاب‌های اجتماعی و تاریخی و داستان‌های ملی و داستان‌های مصور استفاده می‌کنند. در این کتابخانه جدیدترین کتاب‌ها و مجلات علمی و سایر منابع و مراجع تحقیقاتی برای استفاده کادر علمی بیمارستان نگهداری می‌شود.
تربیت بهیار و پرستار- آموزشگاه بهیاری مرکز در سال ۱۳۴۶ با پذیرش ۲۵ نفر دانش‌آموز شروع به تربیت بهیار برای تأمین کادر بهیاری مرکز نمود. تاکنون تعداد ۱۵۱ نفر بهیار از این آموزشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند که مشغول خدمت می‌باشند و ۲۹ نفر نیز هم اکنون مشغول تحصیل هستند که پس از فراغت از تحصیل به کار خواهند پرداخت. برای تأمین و تکمیل کادر پرستاری مورد نیاز مرکز و تربیت کادر پرستاری برای سایر مراکز درمانی و تخصصی مدرسه عالی پرستاری نیز فعالیت خود را آغاز نموده است. با توجه به نیاز فوری تأمین کادر فنی بیمارستان از قبیل آزمایشگاه، کانتریسم و اطاق عمل و دیگر آزمایشگاه‌ها تربیت تکنیسین نیز از فعالیت‌های مرکز تحقیقاتی قلب و عروق است. تاکنون ۷۲ تکنیسین پس از یک سال آموزش علمی و علمی مشغول خدمت شده و ۴۳ نفر دیگر نیز مشغول تحصیل و کارآموزی هستند.
تربیت رزیدنت- وزارت علوم و آموزش عالی به منظور تحقق دادن به امر تربیت متخصص رشته‌های قلب و با توجه به وسایل وتجیهزات مورد ومتخصصانی که درمرکز اشتغال دارند، با اعطای اجازه تربیت متخصص به بنیاد موافقت نمود تا بنیاد بتواند در راه تأمین نیروی انسانی در سطح تخصص رشته‌های بالینی پزشکی به دانشگاه‌های کشورکمک مؤثر نماید. بدین ترتیب، مرکز تحقیقات قلب خدمات پرارزشی را در قسمت تربیت رزیدنت و متخصص به عهده گرفته که نتایج درخشان آن در آینده روشن خواهد شد. به موازات فعالیت‌های درمانی و علمی، پزشکان مرکز مبادرت به تهیه چندین پروژه تحقیقاتی نموده‌اند و تعدادی از پزشکان بنیاد بنا به دعوت کنگره‌های جهانی قلب منعقده در کشورهای پیشرفته مقامات تخصصی خود را در کنگره‌ها ارائه داده‌اند.
برای همه طبقات- این بیمارستان برای همه مردم از هر طبقه‌ای قابل استفاده است. ثروتمندان، افراد متوسط الحال و نیز فقرا و اشخاص بی‌بضاعت هر کدام با شرایط خاص خود در این بیمارستان بستری شده و تحت معالجه قرار می‌گیرند. بنا به تمایل علیاحضرت ملکه پهلوی در اساسنامه بیمارستان تصریح شده است که سی درصد از تختخواب‌های بیمارستان را اختصاص به افراد بی‌بضاعت دارد که رایگان مداوا می‌شوند. سی درصد مخصوص افراد متوسط الحال است که نصف قیمت مداوا و تختخواب را می‌پردازند و چهل درصد تختخواب‌ها به افراد مرفه اختصاص داده شده که تمام هزینه معالجه را باید بپردازند. بدین ترتیب، بیمارستان مزبور با چهارصد تختخواب و تجهیزات کامل و کم‌نظیر خود به تمام طبقات مردم تعلق دارد و هر کس از هر طبقه می‌تواند از خدمات پرارزش آن استفاده نماید.