بازدید اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر از برنامههای عمرانی استان خراسان ۲۷ اردیبهشت تا ۱ خرداد ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی
برنامه عمرانی پنجم/سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی فروردین ماه تا خرداد ماه | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | بازدید اعلیحضرتین از پروژههای آذربایجان شرقی |
بازدید آریامهر شاهنشاه ایران از برنامههای عمرانی استان خراسان
در روز ۲۷ اردیبهشت ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی، اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر، علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی و والاحضرت ولیعهد رضا پهلوی، سفر پر باری را به خراسان آغاز کردند که لحظه به لحظه آن، همچون دیگر سفرهای اعلیحضرتین، خوش یمن و پر برکت و سازنده بود. این سفر بار دیگر به مردم فرصت داد تا از نزدیک شاهنشاه و شهبانوی مهربانشان را در میان خود ببینند و مقدم نور دیده ملت ایران را گرامی دارند. در درازای این سفر بزرگ و همایون، دهها هزار نفر از مردم مشهد در راستای تشریففرمایی شاهنشاه ، شهبانو و والاحضرت ولایتعهد گرد آمدند و با گرمی و اشتیاق هر چه تمامتر، موکب مبارک همایونی را گرامی داشتند. در این سفر، اعلیحضرتین و والاحضرت ولیعهد از چندین طرح عمرانی و نوسازی پیرامون حرم بازدید کردند، اما پیش از این بازدیدها، شاهنشاه آریامهر و شهبانوی مهربان و ولیعهد جوان ما، پس از ورود به مشهد، رهسپار حرم شدند و روحانیون در پهنه حرم به پیشگاه اعلیحضرتین و ولیعهد بار یافتند. پس از این آیین اعلیحضرتین به بازدید از بازار رضا رفتند.
ساعت ۱۶ علیاحضرت شهبانو از مشهد به بیرجند پرواز کردند و سفر ۳۲۰۰ کیلومتری خود را به حاشیه جنوبی کویر ایران آغاز فرمودند، سفری که مثل همه سفرهای معظملها، برای شهرهای مسیر (بیرجند- فردوس- بشرویه- طبس- نائین و زواره) شگون و فراوانی به ارمغان خواهد آورد.
بازدید از تاسیسات آستان قدس رضوی
پس از گشایش بازار رضا ، شاهنشاه آریامهر رهسپار تاسیسات آستان قدس رضوی شدند. در کتابخانه به آگاهی همایونی رسید که این ساختمان بسیار مجهز در درازای هجده ماه طراحی و ساخته شده است که برای نگهداری اشیاء و کتابهای کتابخانه آستان قدس رضوی که دارای بیش از ۲۵ هزار جلد کتاب خطی و بیش از ۶ هزار جلد قرآن خطی میباشند ویژه شده است. زیربنای این ساختمان که در پنج اشکوب بنا شده است، ده هزار متر مربع است و هزینه ساختمان و تزئینات آن برابر ۳۵۰ میلیون ریال شده است و مجهز به آخرین پدیدههای خاموش کردن آتش و ایمنی میباشد. درجه گرما و نم این ساختمان در بخشهای گوناگون بطور دقیق کنترل میشود.
شاهنشاه آریامهر پس از بازدید از بخش های موزه و کتابخانه جدید آستان قدس رضوی و صدور اوامری در زمنیه تجهیز و کیفیت مطلوبتر این ساختمان پیاده از فلکه حرم که بر اساس طرح نوسازی پیرامون حرم تسطیح و به صورت منطقه سرسبزی درآمده است دیدن فرمودند که در هر قسمت نایبالتولیه آستان قدس رضوی و استاندار خراسان توضیحاتی دادند و شاهنشاه آریامهر در باره اجرای طرح نوسازی اطراف حرم پرسیدند. به آگاهی همایونی رسید که زمینه سکونت قریباً ۸۵ هزار نفر شهرنشین را فراهم کرده و از سوی دیگر توسعه مراکز شهری فعلی مشهد را در برخواهد گرفت. همچنین به استحضار رسید ضمن اجرای عملیات شهرسازی حسبالامر مطالع ملوکانه یازده بلوک آپارتمانهای مرتفع ۱۲ طبقه مسکونی نیز در این طرح گنجانیده شده که دو بلوک آن درحال حاضر به پایان رسیده و ۹ بلوک دیگر در دست ساختمان میباشد که پس از اتمام به داوطلبان واگذار خواهد شد. شاهنشاه آریامهر پس از بازدید از ساختمانهای مذکور مقارن ساعت ۱۷ و ۱۰ دقیقه با هلیکوپتر به کاخ ملکآباد تشریففرما شدند.
دومین روز ۲۸ اردیبهشت ماه بازدید از لشکر ۷۷ مشهد
شاهنشاه آریامهر پس از نیمروز ۲۸ اردیبهشت ماه به جایگاه لشگر ۷۷ مشهد تشریففرما شدند و از یکانهای نمونه لشگر، حرکات ورزشی سربازان و متد آموزش آنان دیدن فرمودند.
شاهنشاه بعد از بازدید از لشگر ۷۷ رهسپار کاخ ملکآباد شدند و در این محل از نمودار فعالیتها و کوششهای سازمانهای مختلف اداری استان خراسان که در چادر مخصوصی به نمایش گذاشته شده بود دیدن فرمودند. در مدخل این چادر چهار تن از معلولین آسایشگاه معلولین مشهد به حضور شاهنشاه آریامهر رسیدند و علی اکبر مهدیزاده حقیقی یکی از معلولین ضمن عرض سپاسگزاری از مراحم و عنایات شاهنشاه آریامهر دو عدد تابلو از کارهای دستی خود را تقدیم داشت و مورد مرحمت ملوکانه قرار گرفت. در اینجا شاهنشاه آریامهر مدتی با معلولین به گفتگو پرداختند و ضمن پرسش از وضع زندگی و آموزش آنان در آسایشگاه معلولین مشهد برای تأمین رفاه هر چه بیشتر آنان اوامری صادر فرمودند.
شاهنشاه آریامهر آنگاه از نمودار فعالیتهای حزب رستاخیز ملت ایران در خراسان دیدن فرمودند. در اینجا مسئول حزب در خراسان گزارشی به عرض رساند و در پاسخ پرسش شاهنشاه آریامهر در مورد تعداد کانونهای شهری و روستایی و اعضای حزب در استان معروض داشت: در حال حاضر ۱۰۷۲ کانون شهری و ۳۱۰۰ کانون روستایی و ۱۵۸ کانون کارگری با عضویت جمعاً ۵۱۱ هزار و ۱۵۶ نفر در سطح استان فعالیتهای سیاسی و اجتماعی دارند. شاهنشاه آریامهر سپس در مورد گسترش کانونهای حزبی و مشارکت هر چه بیشتر گروههای اجتماعی در این کانونها اوامری صادر فرمودند و تأکید کردند که کانون حزبی را میتوان حتی در آسایشگاه معلولین تشکیل داد تا معلولین نیز بتوانند به گفت و شنود و بحث و بررسی درباره مسائل سیاسی و اجتماعی بپردازند و امکان این مشارکت را داشته باشند. شاهنشاه سپس تأکید فرمودند اعضای هر کانون باید به تعدادی باشد که امکان گفت و شنود به همه اعضای کانون داده شود.
آنگاه به ترتیب نموداری از میزان وصول مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم، بودجه جاری و شش ساله آستان قدس رضوی، تعداد خانههای انصاف و دهها طرح و فعالیت سازمانهای مختلف چه اقتصادی چه اجتماعی و از جمله فعالیتهای توسعه شبکه رادیو و تلویزیون و ماکت و نقشههای مربوط به طرح دو هزار واحد آپارتمان جدید که در اراضی آبکوه مشهد ایجاد خواهد شد مورد بازدید شاهنشاه آریامهر قرار گرفت که در هر بخش از سوی نایبالتولیه قدس رضوی و استاندار خراسان و مسئولان سازمانهای اداری وابسته توضیحاتی به شاهنشاه آریامهر داده شد.
در باره پروژه ساختمان ۲۰۰۰ واحد آپارتمان که در زمینهای آبکوه مشهد به اجرا در خواهد آمد، گفته شد که این طرح مسکونی در زمینی به مساحت ۳۰ هکتار اجرا خواهد شد و همه ساختمانهای جنبی چون دبستان، دبیرستان، کودکستان، زمینهای ورزشی، ساختمانهای عمومی، فروشگاه و مهد کودک در این گردایه پیشبینی شده است و آپارتمانها از دوازده تا سی و سه اشکوب به صورت پیشساخته در واحدهای دو اتاقه همراه با سالن غذاخوری و سایر تجهیزات رفاهی ایجاد خواهد شد.
در باره شمار واحدهای آموزشی و دانشآموزان سطح استان نیز شاهنشاه پرسشهایی فرمودند، به عرض رسید که در سطح مشهد ۱۶۳۰۰۰ دانشآموز و در سطح استان ۵۴۲۰۰۰ دانش آموز در ۴۵۶۲ آموزشگاه سرگرم تحصیل هستند. در مورد فعالیتهای گازرسانی نیز شاهنشاه آریامهر پرسشهایی فرمودند که مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران توضیحاتی به عرض رساند. آنگاه درباره برنامههای راهسازی استان و عملیات شهری مشهد گزارشهایی به پیشگاه ملوکانه معروض گردید. این بازدید نزدیک به یک ساعت به درازا انجامید.
سومین روز ۲۹ اردیبهشت ماه بازدید از کلات نادری و مقر فرماندهی نادرشاه
شاهنشاه آریامهر در سومین روز اقامت خود در مشهد از آثار تاریخی و وضع عمومی کلات نادری و درهگز بازدید فرمودند و به منظور تأمین رفاه و آسایش هر چه بیشتر اهالی این مناطق و گسترش طرحهای عمران اقتصادی و اجتماعی و همچنین بازسازی آثار تاریخی اوامری صادر کردند.
شاهنشاه آریامهر در ساعت ۱۰ و ۱۰ دقیقه بامداد با هلیکوپتر به کلات نادری تشریففرما شدند. در این سفر دکتر منوچهر اقبال رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، آقای ولیان نیابت تولیت عظمی و استاندار خراسان، آقای شهرستانی وزیر راه و ترابری، تیمسار سپهبد هاشمی نژاد رئیس سرای نظامی و ژنرال آجودان شاهنشاه آریامهر، کامبیز آتابای معاون وزارت دربار شاهنشاهی و تیمسار سپهبد دکتر ایادی پزشک مخصوص در رکاب همایونی بودند.
در این کلات نادری پس از خوشآمد گویی از سوی بخشدار کلات، فرمانده ژاندارمری منطقه گزارش نظامی به آگاهی همایونی رساند. سپس دختر خردسالی خوش آمد گفت و دسته گلی فراداشت. شاهنشاه آریامهر آنگاه از برابر صف رؤسای ادارات محلی و نمایندگان گروههای مختلف مردم گذشتند و در آنجا از روش فعالیتهای کانونهای حزبی، چگونگی زندگی مردم، شمار خانههای انصاف و کیفیت آموزش و پرورش پرسشهایی فرمودند که در هر مورد از سوی مسئولان مربوطه پاسخها داده شد.
شاهنشاه آریامهر آنگاه با اتومبیل روباز در میان احساسات پرشور و صمیمانه بیش از ۶ هزار تن از مردم مرکز بخش کلات و روستاییانی که ازپیرامون برای دیدار شهریار بزرگ خود به این شهر آمده بودند، یک راست رهسپار مسجد جامع کبود گنبد شدند و از قسمتهای مختلف این مسجد بازدید فرمودند. هنگام بازدید شاهنشاه از مسجد جامع کبود گنبد به آگاهی همایونی رسید که گنبد اصلی این مسجد از کاشیهای به رنگ آبی ساخته شده و به همین سبب کبود گنبد نامیده میشود. این مسجد ۷۰۰ سال قدمت تاریخی دارد و دیگر ساختمانهای پیرامون آن در دوران سلطنت نادرشاه افشار ایجاد شده است که از دیدگاه معماری اهمیت بسزایی دارد. اما شوربختانه پس از سال ۱۲۵۰ هجری قمری هیچ گونه بازسازی در آن نشده است. شاهنشاه هنگام بازدید از قسمتهای مختلف مسجد کبود گنبد فرمودند:
- این مسجد علاوه بر اهمیت تاریخی بسیار زیاد است و باید حفظ شود و سپس درباره بازسازی مسجد اوامری صادر فرمودند.
شاهنشاه آنگاه از ساختمان معروف کاخ خورشید دیدن فرمودند که در این جا به آگاهی همایونی رسید که این کاخ قصر شاهنشاهی و مقر فرماندهی و سکونت خانواده نادر بود و برفراز صفهای سنگی که یک متر از کف زمین برآمده است در میان باغی که چهار باغ دیگر پیرامون آن قرار دارد، بنا شده است. استخوانبندی بنا با آجر و نمای خارجی بنای تاریخی از سنگهای رسوبی و محلی که بطور متوسط هر یک از سنگها حدود ۱۸ تن وزن دارد ساخته شده است. شاهنشاه آریامهر پس از بازدید از قسمتهای مختلف کلات نادری و صدور اوامری در زمینه تأمین رفاه و آسایش هرچه بیشتر اهالی این منطقه مقارن ساعت ۱۰ و ۴۵ دقیقه با هلیکوپتر به درگز عزیمت فرمودند.
شاهنشاه آریامهر ساعت ۱۱ و ۱۵ دقیقه با هلیکوپتر به درگز تشریففرما شدند. هنگام تشریففرمایی شاهنشاه آریامهر به درگز هزاران نفر از اهالی این شهر در خیابانهای مسیر موکب ملوکانه گرد آمده بودند و با فریادهای شادی و نثار شاخههای گل مقدم شاهنشاه آریامهر را گرامی داشتند. در آیین پرشکوه پیشباز از شاهنشاه آریامهر در درگز دوشیزه خردسال از سوی مردم دسته گلی تقدیم داشت. آنگاه فرماندار درگز خوش آمد گفت و فرمانده نظامی منطقه گزارش نظامی معروض داشت.
شاهنشاه آریامهر پس از ابراز مهر به پیشبازکنندگان به بیمارستان کورش کبیر درگز تشریففرما شدند. در اینجا شاهنشاه هنگام صدور اوامری در مورد تأمین نیازمندیهای مردم دستور فرمودند تا ۴۸ ساعت دیگر یک پزشک جراح و یک متخصص بیهوشی برای خدمت به بیمارستان فرستاده شود.
شاهنشاه آریامهر پس از بازدید از قسمتهای مختلف بیمارستان به محل شبانه روزی پسران وابسته به جمعیت شیر و خورشید سرخ درگز تشریففرما شدند و هنگام بازدید از قسمتهای مختلف این شبانهروزی در مورد گسترش فعالیتهای آن دستوراتی صادر فرمودند. در جریان این بازدید نیابت تولیت عظمی و استاندار خراسان درباره کارهایی که در اجرای فرمان شاهنشاه آریامهر برای تأمین رفاه و آسایش همگان و گسترش اقتصادی این منطقه انجام گرفته گزارشی به آگاهی همایونی رسانید.
شاهنشاه آریامهر ساعت ۱۲ و ۳۰ دقیقه با هلیکوپتر از درگز به مشهد بازگشتند.
شاهنشاه آریامهر پس از نیمروز از آرامگاه نادرشاه افشار سردار دلاور ایران و همچنین آموزشگاه پرستاری مرکز پزشکی شهناز پهلوی وابسته به دانشگاه فردوسی بازدید کردند. سپس در کاخ ملکآباد نخستوزیر جمهوری سوسیالیستی رومانی و وزیر امورخارجه مغرب را جداگانه به پیشگاه همایونی پذیرفتند. در باریابی نخستوزیر رومانی، آقای هویدا و در شرفیابی وزیر خارجه مغرب آقای خلعتبری وزیر خارجه افتخار حضور داشتند.
چهارمین روز ۳۱ اردیبهشت ماه بازدید از قوچان و بجنورد و گنبدکاووس
شاهنشاه آریامهر در چهارمین روز سفرشان در مشهد از چادرهای سیل زدگان اخیر قوچان و نیز از بیمارستان مفخم و میهمانسرای جهانگردی بجنورد بازدید فرمودند و ناهار را در این میهمانسرا خوردند. مصاحبه شاهنشاه آریامهر در این روز با خبرنگار رادیو تلویزیون ملی ایران انجام یافت و آریامهر دیدگاه های خود را در باره این سفر به خبرنگار ابراز داشتند.
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی با خبرنگار رادیو تلویزیون ملی ایران در بجنورد
شاهنشاه آریامهر در پایان سفر خراسان در روز ۳۱ اردیبهشت ماه، دیدگاههای خود را در باره این سفر به خبرنگار رادیو تلویزیون ملی ایران فرمودند:[۱]
- البته به عادت هر ساله برای زیارت آستان قدس رضوی با شهبانو و ولیعهد امسال هم مشرف شدیم و در واقع عقیده خانوادگی خودمان را نسبت به این بارگاه اظهار داشتیم و امسال اضافه بر زیارت به بعضی از قسمتهای شهر مشهد که جالب بود و بخصوص به خانهسازی برای افراد و تمام طبقات اهالی شهر توجه شد و این امری است که مورد توجه ما در آتیه در هر نقطه ایران باشد خواهد بود، چون هم جمعیت به سرعت افزایش مییابد و هم سطح زندگی به قدری ترقی کرده و بالا آمده است که مردم در مسکن بهتری میخواهند زندگی کنند.
- لازمه زندگی کردن بهتر در مساکن بهتر این است که وسایل آسایش و رفاه بیشتری هم باشد مانند فضای سبز، پارکها، بیمارستانها، مدارس، دانشگاهها و اتفاقاً در مشهد به تمام این قسمتها توجه شده و دارای فضای سبز بسیار عالی و زیبایی هستند و این امر هم مختص مشهد نیست، بسته به همه جا است، حتی اکنون در بجنورد که زیر چشم ما هست میبینیم که چه فضاهای سبز دلپذیری ایجاد شده و باز هم بیشتر ایجاد خواهد شد. امسال بخصوص بخاطر پنجاهمی سال سلطنت البته لازم است که به نقاط بیشتری از مملکت ما سفر کنیم و از نزدیک با ترقیات ایران و با زندگی مردم آشنا بشویم. به همین جهت برای اولین بار در سلطنت خودم به یک نقطه بنام کلات نادری مسافرت کردیم و از زیباییهای طبیعت چه در آنجا و چه در درگز لذت بردیم. این زیبایی طبیعت در آینده باید مورد استفاده بیشتری قرار گیرد و از لحاظ کشاورزی و دامپروری و لبنیات و سایر فرآوردهها توجه زیادی بشود. خود کلات ممکن است مرکز توریستی خیلی مهمی قرار گیرد. یک بنایی است فوقالعاده زیبا که حتماً باید در ترمیم آن کوشید و آن قصر نادری است که یک گنبد کبودی در آنجا است که باید ترمیم بشود. درگز نیز تقریباً لب مرز با آن استعداد بخصوص جلب توجه میکرد. اهالی زنده دل و پرنشاط آنجا هم استعدادهای زیادی دارند که در آینده باید هر چه بیشتر مورد بهرهبرداری قرار بگیرد.
- نواقص البته هنوز در اغلب نقاط زیاد هست. بیشتر نواقص ما هنوز در موضوع مدرسه و بیمارستان و بخصوص افراد متخصص، جراح، مثل متخصص بیهوشی است. و طبیعتاً یک روزه احتیاجات مملکت برآورده نمیشود. کما اینکه شما امروز نمیتوانید بیست هزار نفر را بفرستید به دانشکده پزشکی و چند وقت بعد اینها راز از خم رنگرزی بیاورید بیرون. در این مدت باید کما اینکه چند نفر قیافههای غیر ایرانی ما دیدیم و از ممالک دیگر آمدهاند استخدام شدهاند. همین امروز صبح اینجا یک خانم هندی را ما دیدیم که در قسمت بهداری اینجا مشغول خدمت است. از این موضوع خوشوقت هستیم. در مورد مدارس ۱۸۰ هزار نفر آموزگار و دبیر کم داریم و باید با اضافه کار همین دبیران و بعدها شاید با استفاده از ماهوارههای مخصوص ایران از کانالهای رادیویی و تلویزیون هم استفاده بکنیم که آموزش را به سراسر مملکت در آن واحد بتوانیم برسانیم.
- با اشتیاق و ذوقی که همه جا ما در مردم این مملکت میبینیم رسیدن به این هدفها مسلماً برای ما مشکل نخواهد بود و با تشکیلاتی که در نظر داریم، تشکیلات اداری، مخصوصاً حالا با تشکیلات سیاسی فراگیر، همه ملت، این در واقع حزب متل است و به همین جهت اسمش حزب رستاخیز ملت ایران است، فعالیتهای اداری، عمرانی، سیاسی و در واقع ایرانی را ما میتوانیم هماهنگ بکنیم و همانطور که گفتیم، گفت و شنود از بالا به پایین و از پایین به بالا را برقرار بکنیم و هر روزی بیشتر و بهتر به احتیاجات مملکت و به احتیاجات مردم مملکت بپردازیم و آنرا انجام دهیم.
- از لحاظ استعداد طبیعی البته خیلی خوشوقتیم و ما خیلی راضی هستیم. موضوع در بعضی سالها آب بوده اما امسال اتفاقاً سال پر برکتی است و همهجا در واقع خرم و سبز و زیباست ولی برای سالهای آتی باید به فکر تأمین آب باشیم. صرفه جویی در آب. این کارهایی است که در آینده باید مسلماً انجام بگیرد. از سفر من نیز وقت زیادی باقی نمانده و فردا در گنبد به یک مظاهر دیگری از ایران پی خواهیم برد. یکی از شاید آخرین اسنادی که مدتها منتظر این است که ما مراسم رسمی تسلیمش را به زارعین انجام بدهیم که انجام خواهد شد و ضمناً اسبدوانی گرگان است که در واقع خیلی باعث خوشوقتی است که اسبدوانی که از نیاکان ما باقی مانده است، شاید ایرانی اولین فردی باشند که اسبها را رام کرده و از آن استفاده سواری و غیره را برده. میگویند که چهارصد اسب در این اسبدوانی شرکت خواهند کرد و این بهترین نشانه اقبال و اشتیاقی است که مردم به نگهداری اسب بخصوص در این صفحات یعنی در گرگان نشان میدهند، میشود و رویهمرفته باید گفت که از این سفر با یادگارهای بسیار خوبی ما مراجعت میکنیم و تردید ندارم که همین مظاهر را به هر جایی که در مملکت ایران قدم بگذاریم خواهیم بدید. همین احساسات همهجا موجود است و باز برای بار دیگر میخواهم بگویم اگر این احساسات نبودف اگر این ملت نبود، شاه ایران که به تنهایی نمیتوانست برنامههایش را انجام بدهد. انقلاب شاه و ملت عملی نمیشد مگر اینکه جواب گوینده او یک چنان ملتی باشد.
شاهنشاه آریامهر به گنبدکاووس تشریف فرما شدند و اسناد مالکیت ۶۵۰۰ کشاورزان منطقه را که سی هزار کشاورز را در بر میگیرد به آنان دادند. در آیین دادن اسناد مالکیت کشاورزان گنبد کاووس تیمسار مزین نماینده شاهنشاه آریامهر گزارشی به آگاهی همایونی رساند. آنگاه نمایندگان کشاورزان گرگان و گنبدکاووس اسناد مالکیت خود را از دست مبارک آریامهر دریافت داشتند. در این آیین وزیر کشاورزی و منابع طبیعی، وزیر مشاور و رییس سازمان برنامه و بودجه، کامبیز آتابای معاون وزارت دربار شاهنشاهی، استاندار مازندران، فرماندار شهرستان گنبد کاووس و گروهی دیگر از سران محلی سرافرازی بودن داشتند.
در پیشگاه شاهنشاه آریامهر مسابقههای اسب دوانی بهاره انجمن سلطنتی اسب برگزار شد.
سفر شاهنشاه آریامهر به استان حراسان و گنبد پایان یافت و شاهنشاه ساعت ۱۶ و سی دقیقه ۳۱ اردیبهشت ماه به تهران بازگشتند.