بازدید اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و شهبانو فرح پهلوی از پروژه‌های عمرانی آذربایجان شرقی ۳۱ امرداد تا ۴ شهریور ۲۵۳۵ شاهنشاهی

برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶

درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

برنامه عمرانی ششم/سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی

بازدید اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و شهبانو فرح پهلوی از پروژه‌های عمرانی آذربایجان شرقی ۳۱ امرداد تا ۴ شهریور ۲۵۳۵ شاهنشاهی

ورود اعلیحضرتین به تبریز ۳۱ امرداد ماه

بازدید اعلیحضرتین از پروژه های عمرانی آذربایجان شرقی

اعلیحضرتین در فرودگاه تبریز با پیشبازکنندگان گفتگو می‌کنند

اعلیحضرتین در فرودگاه تبریز با پیشبازکنندگان گفتگو می‌کنند

شاهنشاه آریامهر در روز ۳۱ امرداد ماه هنگام ورود به تبریز درباره تأمین مسکن برای عموم افراد بخصوص کارگران کشور فرمودند: من این موضوع را شخصاً دنبال خواهم کرد. در مورد بیمه کارگران بیمه نشده تأکید فرمودند که بیمه باید عموم افراد کشور را در بر بگیرد و کارگران بیمه نشده نیز از مزایای بیمه برخوردار شوند.

اعلیحضرتین در فرودگاه مورد استقبال گرم قرار گرفتند. سپبهد آزموده استاندار آذربایجان خیر مقدم عرض کرد و در عرایض خود گفت: مردم آذربایجان زندگی و موجودیت خود را مرهون رهبری‌ها و فداکاری‌های فراموش نشدنی رهبر بزرگ و عالی‌قدر خود شاهنشاه آریامهر می‌دانند. پس از آن دسته گل‌هایی به پیشگاه اعلیحضرتین تقدیم شد.

شاهنشاه آریامهر پس از ورود به فرودگاه تبریز در مصاحبه با نمایندگان طبقات مختلف مردم آذربایجان شرقی درباره مسافرت خود و علیاحضرت شهبانو که مورد پرسش خبرنگاران قرار گرفته بودند فرمودند:

ضمن این مسافرت در میدان ورزشی بزرگ شهر تبریز با اهالی تبریز گفتگو خواهیم کرد. صحبت‌‎های اولیه این است که از بازدید از آذربایجان مثل هر دفعه خوشوقت هستم و این سرزمین تاریخی برای ایران دارای معانی خاصی است و ما همیشه متوجه آن هستیم. خوشبختانه این اواخر امکاناتی پیش آمده است تا از منابع زرخیز طبیعی و منابع انسانی بر اینکه هم جمعیت بالنسبه زیاد و هم مردم آذربایجان فعال هستند بتوانیم بهره برداری کنیم و همین الآن هم خیلی کارها انجام گرفته که بعداً خود شما خبرنگاران باید به این جا بیایید و گزارش کاملی از آن بدهید. این کارها را به امید پروردگار ما بحداکثر تکمیل می‌کنیم.

شاهنشاه در برابر صف پیشبازکنندگان پرسش‌هایی از گروه مربوط می‌فرمودند که پاسخ شایسته به آگاهی همایونی می‌رسید. سناتور بهادری در برابر صف نمایندگان مردم آذربایجان شرقی در سنا به عرض رساندند که آذربایجان شرقی امسال از نظر فعالیت‌های زراعی با بهترین سال فعالیت‌های کشاورزی روبرو بوده است که قسمتی از این فعالیت‌ها در دشت مغان متمرکز شده است.

شاهنشاه در برابر صف نمایندگان آذربایجان در مجلس شورای ملی از آقای جعفر جوادی قائم مقام مدیر عامل جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران و نماینده مردم تبریز در مجلس شورای ملی پرسش‌هایی در زمینه فعالیت‌های شهری از سوی نمایندگان جمعیت شیر و خورشید سرخ آذربایجان و نیز تعداد جمعیت و نمایندگان فرمودند که آقای جوادی پس از خوش‌آمدگویی به اعلیحضرتین، گفت: درحال حاضر در تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی بیش از یک میلیون نفر جمعیت زندگی می‌کنند. شاهنشاه فرمودند، مسلماً با افزایش تعداد جمعیت تعداد نمایندگان مجلسین نیز اضافه خواهد شد.

شاهنشاه در باره جمعیت استان آذربایجان شرقی پرسش فرمودند، به آگاهی همایونی رسید، تبریز مرکز آذربایجان شرقی در حال حاضر بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد. شاهنشاه فرمودند، مسلماً با افزایش تعداد جمعیت تعداد نمایندگان مجلسین نیز اضافه خواهد شد. در مورد انتخابات نیز در مقابل صف نمایندگان انجمن‌های دمکراتیک به عرض رسید که تبریز برای برگزاری این انتخابات آماده است.

در برابر صف وکلای دادگستری شاهنشاه در مورد علت کمی تعداد وکلاء پرسش فرمودند، به عرض رسید، همین تعداد در حال حاضر تکافوی احتیاجات مردم استان را در حل و فصل دعاوی می‌کند و این بدان جهت است که تعداد شکایت‌ها کم است. در برابر صف تجار و نمایندگان بازرگان شاهنشاه از فعالیت‌های آنان پرسش فرمودند، مرتضی خویی رئیس اتاق بازرگانی تبریز به عرض رسانید، فعالیت تجارتی در آذربایجان شرقی بسیار خوب است و فعالیت‌های بازرگانی افزایش یافته و تعداد بازرگانان روز بروز بیشتر می‌شود. در مقابل صف اصناف نیز گزارش مبسوطی به عرض رسید. در برابر صف نمایندگان شوراهای داوری و خانه‌های انصاف شاهنشاه در زمینه فعالیت‌های آنان پرسش فرمودند. آقای مهراقدم یکی از اعضای شورای داوری به عرض رسانید، سابقاً شوراهای داوری از اختیارات بیشتری برخوردار بودند و از جمله رسیدگی به اختلافات خانوادگی در صلاحیت آنان بود ولی اکنون مدتی است که تنها به اختلافات جزیی رسیدگی می‌کنند و اکنون رسیدگی به اختلافات خانوادگی در صلاحیت شوراهای داروی نیست. شاهنشاه مقرر فرمودند که علت سلب اختیارات شوراهای داوری مورد رسیدگی قرار گیرد و گزارش آن به عرض برسد. در مقابل صف اعضای جمعیت خیریه فرح پهلوی به عرض رسید، که فعالیت این جمعیت بعد از تهران دومین مرکز ایران می‌باشد.

در برابر صف نمایندگان کارگران، شاهنشاه از شمار کارگران بیمه شده پرسش فرمودند، به عرض رسید، در حال حاضر ۴۳ هزار کارگر بیمه شده در آذربایجان شرقی زیر پوشش بیمه قرار دارند. شاهنشاه در مورد کارگران بیمه نشده پرسیدند، به عرض رسید ۳۵ هزار نفر از کارگران هنوز بیمه نشده‌اند که در دهات و بخش‌ها بطور پراکنده سرگرم کارند که قسمت اعظم آنان را قالی‌بافان تشکیل می‌دهند. شاهنشاه فرمودند آن‌ها هم باید حتماً بیمه بشوند. در این‌جا همچنین در مورد فروش سهام کارخانه سیمان صوفیان، در من دیزل که از پنج ماه پیش آغاز شده است گزارش کوتاهی به عرض شاهنشاه رسید. شاهنشاه با اشاره به تأمین رفاه هر چه بیشتر کارگران فرمودند: فکر اساسی ما تأمین مسکن برای عموم مردم ایران، بخصوص طبقه کارگر است که از طریق ایجاد واحدهای مسکونی چنین کاری را به انجام خواهیم رساند. به عرض رسید که حدود ۵ هزار واحد مسکونی برای کارگران در تبریز در دست ساختمان قرار گرفته و هزار واحد نیز آماده بهره‎‌برداری است.

در برابر نمایندگان مطبوعات محلی شاهنشاه از فعالیت‌های مطبوعات پرسش فرمودند: دبیر سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات در آذربایجان شرقی به عرض رسانید که هم اکنون یک روزنامه محلی در آذربایجان شرقی به چاپ می رسد و چهار روزنامه روزانه نیز از تهران می‌رسد و تیراژ روزنامه‌ها با افزایش فعالیت‌های پیکار با بیسوادی روز بروز رو به افزایش است.

در پایان آیین پیشباز اعلیحضرتین در یک اتومبیل روباز قرار گرفتند و از فرودگاه تبریز رهسپار اقامتگاه اختصاصی گردیدند. مردم تبریز از فرودگاه این شهر تا مرکز شهر و از آن‌جا تا اقامتگاه اختصاصی همه جا با فریادهای شادی و جاوید شاه ورود اعلیحضرتین را به گرمی پذیرا شدند. در سفر شاهنشاه و شهبانو به آذربایجان شرقی سرکار علیه بانو فریده دیبا، آقای امیر اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی، آقای پهلبد وزیر فرهنگ و هنر، تیمسار سپهبد هاشمی‌نژاد رئیس سرای نظامی و ژنرال آجودان شاهنشاه، آقای کریم پاشا بهادری رئیس دفتر مخصوص علیاحضرت شهبانو، آقای رستم امیربختیار قائم مقام رئیس کل تشریفات شاهنشاهی، آقای ابوالفتح آتابای معاون وزارت دربار شاهنشاهی، آقای تیمسار سپهبد دکتر ایادی پزشک مخصوص شاهنشاه، تیمسار سپبهد خادمی مدیر عالم هواپیمایی ملی ایران و تیمسار سرلشگر علی نشاط فرمانده گارد جاویدان اعلیحضرتین را همراهی می‌کنند.

بازدید شاهنشاه آریامهر از مرکز آموزشی پشتیبانی پس از نیمروز ۳۱ امرداد ماه

شاهنشاه آریامهر پس از نیمروز از مرکز آموزشی پشتیبانی بازدید کردند. در پهنه سربازخانه تیمسار سرلشگر بیات فرمانده مرکز آموزش‌های پشتیبانی گزارش نظامی به آگاهی همایونی رسانید. آنگاه شاهنشاه از برابر صف افسران ستاد مرکز گذشتند و سپس از ماکت مرکز آموزش‌های پشتیبانی دیدن فرمودند.

در این‌جا استاندار آذربایجان شرقی به آگاهی رسانید که به امر شاهنشاه برای رفاه مردم تبریز جاده کمربندی بزرگی با اعتبار ۹۵ میلیون تومان در دست ساختمان است که چون نزدیک به ۶۰۰ متر از آن از سربازخانه رد می‌شود بدین روی این پروژه تاکنون نیمه تمام مانده است و اگر اوامر شاهنشاه برای انجام این طرح شرفصدور یابد از ترافیک سنگین داخل شهر و عبور کامیون‌های بزرگ که از خیابان پهلوی وسط شهر می‌گذرد جلوگیری خواهد شد. شاهنشاه فرمودند برای رفاه و آسایش مردم تبریز جاده کمربندی ساخته شود و ارتباط دو قسمت سربازخانه که از کشیدن این جاده از هم جدا می‌شود بوسیله یک تونل زیرزمینی برقرار شود تا مردم تبریز از رفاه و آسایش برخوردار شوند و هم از سنگینی بار ترافیک کاسته شود. سپس شاهنشاه آریامهر از اتاق توجیه کلاس‌های آموزش زبان، افسری جزء، آموزش مکانیک، کلاس‌های آمار، آشپزخانه و نانواخانه صحرایی دیدن کردند.

بازدید از مرکز اسناد و مدارک پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی

شاهنشاه آریامهر سپس به مرکز اسناد و مدارک پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی در مرکز آموزش‌های پشتیبانی تشریف‌فرما شدند. این مرکز دربرگیرنده اسناد مصور و خطی و فرمان‌هایی است که اعلیحضرت رضاشاه کبیر به فرماندهان نیروهای مسلح شاهنشاهی صادر فرموده‌اند. در مرکز اسناد و مدارک پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی دستخط اعلیحضرت رضاشاه کبیر که پس از سلطنت شاهنشاه آریامهر به معظم‌له نوشته شده بود جلب توجه می‌کرد. در این دستخط گفته شده:

فرزند عزیز من، شما باید نسبت به جریانات همیشه بیدار و آگاه باشید هیچوقت دستخوش نصایح فریبنده که بوی غرض از آن استشمام می‌شود نشده و ثابت و پابرجا باشید حال که این بار مسئولیت عظیم را در دوره تاریکی بدوش کشیده‌اید نباید از هیچ پیش‌آمدی بهراسید. اطمینان دارم که شما با قوه جوانی و عشق به میهن در مقابل شداید و سختی‌ها پایداری کرده و همه‌گونه ناملایمات را بر خود هموار خواهید ساخت تا در میدان اجتماع گوی افتخار و نیک نامی را بربایید.

شاهنشاه آریامهر به دقت از اسناد و مدارک دوران پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی و عکس‌ها و نمودارهای این دوران پرشکوه دیدن کردند و سپس به مرکز اوردنانس تشریف‌فرما شدند. در این‌جا سرتیپ بیدآبادی فرمانده مرکز اوردنانس گزارش نظامی به آگاهی همایونی رساند. سپس شاهنشاه از کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی تانک‌های چیفتن و اسکورپیون و وسایل کمک آموزش مدرن و تعمیرگاه‌ها دیدن کردند و از تانک‌های جدید چیفتن و توپ‌های خودکششی بازدید کردند. بخش پایانی که مورد بازدید همایونی قرار گرفت، موزه مهمات و جنگ‌افزار سبک بود. بازدید شاهنشاه آریامهر از مرکز آموزش‌های پشتیبانی تا ساعت ۱۶ و سی دقیقه به درازا کشید.

بازدید علیاحضرت شهبانو از آسایشگاه باباباغی و شبانه روزی دختران جمعیت فرح پهلوی ۳۱ امرداد ماه

شهبانو فرح پهلوی از جذام خانه "بابا باغی" بازدید می‌کند ۲۵۳۵ شاهنشاهی

شهبانو فرح پهلوی از جذام خانه "بابا باغی" بازدید می‌کند ۲۵۳۵ شاهنشاهی

علیاحضرت شهبانو پس از نیمروز در یک برنامه جداگانه از بخش‌های گوناگون آسایشگاه جذامیان باباباغی، کتابخانه کانون پرورش فکری و کودکان و نوجوانان و شبانه‌روزی جمعیت خیریه فرح پهلوی و شیرخوارگاه جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران بازدید فرمودند. علیاحضرت به همراه سرکار علیه بانو فریده دیبا ابتدا به آسایشگاه جذامیان تشریف‌فرما شدند و با پیشباز گرمی روبرو شدند. در این‌جا دکتر مبین رئیس هیأت مدیره هنگام خوش آمدگویی گزارش رسایی از فعالیت‌های جمعیت به آگاهی رسانید. پس از گزارش وی دکتر جامعه‌ای رئیس آسایشگاه جذامیان نیز گزارشی ارزنده‌ای داد، سپس علیاحضرت شهبانو از آپارتمان‌های جذامیان بازدید کردند و پس از آن به بیمارستان آسایشگاه تشریف‌فرما شدند و از همه بیماران بستری شده بیمارپرسی و دلجویی فرمودند و هنگام آن بازدید اهمیت بیماریابی را در مبارزه با جذام تأکید فرمودند. علیاحضرت شهبانو و سرکار علیه بانو فریده دیبا پس از بازدید از درمانگاه آسایشگاه از برابر صف جذامیان که در پهنه آسایشگاه گرد آمده بودند و نسبت به شهبانوی نیکوکار که همواره به یاد آنان هستند ابراز احساسات می‌کردند، گذشتند.

علیاحضرت شهبانو پس از بازدید از آسایشگاه جذامیان باباباغی به کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان تشریف‌فرما شدند. در این جا علیاحضرت شهبانو فرمودند:

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مسئولیت بزرگی برای تربیت این بخش از جمعیت مملکت به عهده دارد بخصوص کتاب‌داران، مربیان، کارگردانان فیلم، تئاتر و بطور کلی کسانی که در جنبه‌های مختلف مسئولیت پرورش نوجوانان و کودکان را برعهده دارند از اهمیت شغلی خاصی برخوردارند. امیدوارم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گسترش بیشتری پیدا کند تا بتواند جوانان و نوجوانان بیشتری را در پوشش تربیتی و آموزشی خود قرار دهد. این در کنار وظایف بسیار سنگینی است که معلمان و آموزگاران و دبیران بر عهده دارند.

آنگاه علیاحضرت شهبانو از بخش‌های این کتابخانه بازدید فرمودند و از نزدیک به نقاشی‌های و کارهای دستی کودکان آشنا شدند و در هر مورد برای گسترش هرچه بیشتر فعالیت‌های کانون دستوراتی دادند. آنگاه شهبانو یک فیلم آموزشی را تماشا کردند و در پایان دفتر یادبود کانون را توشیح فرمودند.

بازدید علیاحضرت شهبانو از جمعیت خیریه فرح پهلوی تبریز

شهبانو شیرخوارگاه جمعیت شیر و خورشید سرخ را می‌گشایند

علیاحضرت شهبانو سپس به همراه سرکار علیه بانو فریده دیبا رهسپار شبانه‌روزی دختران جمعیت خیریه فرح پهلوی تبریز گردیدند. در اینجا بانو فاطمه خزیمه علم نایب رئیس و رئیس هیأت مدیره جمعیت خیریه فرح پهلوی، فرزندان و هموندان جمعیت خیریه فرح پهلوی به پیشباز علیاحضرت شهبانو آمدند. هنگام ورود، یکی از فرزندان جمعیت خوش‌آمد گفت و آقای مرتضی خویی یکی از افراد نیکوکار تبریز به مناسبت‌تشریف فرمایی علیاحضرت شهبانو چکی به مبلغ ۵ میلیون ریال برای کمک به جمعیت خیریه فرح پهلوی تبریز پیشکش علیاحضرت شهبانو کرد و تعهد نمود که به هزینه شخصی یک واحد شبانه‌روزی نیز طبق نقشه و طرح جمعیت خیریه فرح پهلوی در تبریز بسازد. علیاحضرت شهبانو از اندیشه و اقدام نیکوکارانه آقای خویی سپاسگزاری کردند و مقرر داشتند این مرکز به نام ایشان نامیده شود.

علیاحضرت شهبانو هنگام بازدید از شبانه‌روزی درباره شمار فرزندان پرسش فرمودند. خانم خزیمه علم به آگاهی رساندند که ۹۲ دختر در شبانه روزی که مورد بازدید علیاحضرت است نگهداری می‌شوند و ۲۰۰۰ کودک در ۸ مهد کودک جمعیت خیریه فرح پهلوی نگهداری می‌گردند. علیاحضرت شهبانو پس از توشیح دفتر مخصوص شبانه‌روزی به سالن اجتماعات تشریف‌فرما شدند. در این‌جا مدیر عامل جمعیت خیریه فرح پهلوی تبریز گزارشی به عرض رسانید. در پایان، علیاحضرت دفتر یادبود شیرخوارگاه را توشیح فرمودند.

در بازدید علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی گرامی ایران از جمعیت خیریه فرح پهلوی تبریز، آقای حاج مرتضی رحیم‌زاده خویی مؤسس کوی ولیعهد و بنیانگذار چند واحد عظیم صنعتی به فرخندگی ورود شاهنشاه آریامهر و شهبانو به شهر تبریز ایجاد ساختمان جدید جمعیت خیریه فرح پهلوی به هزینه شخصی خود به گردن گرفت و برای اجرای این طرح چکی به مبلغ پنج میلیون ریال به عنوان پیش‌پرداخت تقدیم شهبانوی ایران نمود. آقای حاج مرتضی رحیم‌زاده خویی به هنگام تقدیم چک مبلغ پیش پرداخت ساختمان شماره ۲ جمعیت خیریه فرح پهلوی اشک در چشمانش حلقه زد و در همان لحظه با درخواست پرداخت کلیه هزینه ساختمان این جمعیت که بالغ بر ۳ میلیون تومان می‌باشد موافقت کرده و گفت، به یمن قدوم مبارک شاهنشاه آریامهر و شهبانوی مهربان نه تنها آماده بر پرداخت کلیه هزینه این ساختمان می‌باشد، بلکه در راه بقاء و سلامتی پدر تاجدار و مادر مهربان ملت ایران جان بر کف آماده نثار خون خود می‌باشد.

در جریان این بازدید که برنامه هنری از سوی دختران جمعیت خیریه فرح پهلوی اجرا می‌شد، مسئول این جمعیت در گزارش خود از آقای حاج مرتضی رحیم‌زاده خویی به سبب پیشکش پنج میلیون ریال نقد برای آغاز به ساختمان جمعیت سپاسگزاری کرد که در این هنگام شهبانوی ایران فرمودند:

آقای خویی می‌خواهد کلیه هزینه ایجاد این بنا را شخصاً بپردازد و این نشان داد که علیاحضرت از این عمل نیک آقای خویی بخاطر رفاه فرزندان محروم از محبت‌های پدر و مادری راضی و خرسند است. آقای حاج مرتضی رحیم‌زاده خویی که از شخصیت‌های شناخته شده در امور عام‌المنفعه و خیریه کشور ما بشمار می‌رود، نیک مردی را از اجداد خود به ارث برده و همیشه بر این عقیده است که سرمایه‌اش در راه خدمت به خلق بکار افتد و بر همین اصل تاکنون چندین پروژه وسیع عمرانی و صنعتی در آذربایجان پیاده کرده و صدها کارگر و مهندس و تکنیسین را بکارگرفته است. از جمله خدمات بزرگ این مرد عمل، ایجاد بزرگ‌ترین شهرک در جوار شهر تبریز به نام کوی ولیعهد می‌باشد که این منطقه بسیار زیبا یکی از مراکز دیدنی شهر تبریز بشمار می‌رود و بیش از دو هزار خانواده در آن ساکن هستند که بزودی ۲ هزار دستگاه خانه نیز به آن افزوده می‌شود. کارخانه خانه‌سازی ایرداک یکی دیگر از ابتکارات آقای حاج مرتضی رحیم زاده خویی بود که به منظور رفع کمبود مسکن در تبریز تدارک دیده شد که این کارخانه مشترکاً با سرمایه گذاری ۲ کشور خارجی و خود آقای خویی در تبریز نصب گردیده است. کارخانه تمام اتوماتیک و مجهز نخ‌تاب فیروزان و چند واحد دیگر بوسیله ایشان در آذربایجان نصب گردیده که وجود آن‌ها بر پیشرفت صنایع کشور کمک می‌کند.

آقای حاج مرتضی رحیم‌زاده خویی علاوه بر مسئولیت ریاست اتاق بازرگانی و صنایع و معادن در اکثر مراکز خیریه این شهر سمت‌های متفاوتی دارد که با پشتکار و علاقه‌ای که در انجام خدمات رفاهی مردم دارد، بدون هیچ خستگی به تلاش همیشگی خود ادامه می‌دهد که امید است همیشه موفق بوده باشد.

بازدید علیاحضرت شهبانو از بیمارستان توانبخشی روانی و معتادان تبریز

علیاحضرت شهبانو در روز ۳۱ امرداد ماه در یک برنامه جداگانه بیمارستان توان بخشی روانی و معتادان تبریز وابسته به وزارت بهداری و بهزیستی را گشودند و از بخش‌های گوناگون آن بازدید فرمودند. علیاحضرت شهبانو هنگام بازدید از بخش معتادین این بیمارستان فرمودند: امروز مشکل اعتیاد یکی از مسایل اساسی جوامع دنیا است و برای مبارزه با این مشکل باید جوانان با اشتغال در برنامه‌های مختلف که برای آنان فراهم آمده است از کشیده شدن به سوی اعتیاد مواد مخدر خود را دور نگهدارند.

علیاحضرت مقرر داشتند بررسی‌های لازم برای شناخت ریشه‌های اعتیاد مواد مخدر انجام گیرد و افزودند: وقتی که بیماری از ریشه مورد معالجه توجه قرار گیرد و با آن مبارزه صحیح بشود مسلماً نیاز به ایجاد این مراکز کمتر خواهد شد. علیاحضرت سپس از کارگاه‌های تراشکاری و ورقکاری، جوشکاری، نجاری، نقاشی، ساختمان، نقاشی تابلو، خیاطی، الکترونیک، سراجی، گلدوزی، گلسازی، حوله‌بافی و قالی‌بافی دیدن کردند. این مجتمع فنی و حرفه‌ای برای آموزش بیماران ساخته شده است و دارای ۳۰۰ تخت است که تا ۵۰۰ تخت خواب قابل توسعه می‌باشد و درمان از راه گفتاردرمانی و کاردرمانی و دارویی انجام می‌پذیرد و بیمارستان با بیماران درمان شده دراز زمانی در تماس خواهد بود.

بازدید علیاحضرت شهبانو از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تبریز

ساعت ۱۸ روز یکشنبه ۳۱ مرداد ماه سال ۲۵۳۵ علیاحضرت شهبانوی ایران به کتاب‌خانه کودک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در تبریز تشریف‌فرما شدند. نخست گزارش فعالیت‌های کانون در ناحیه آذربایجان شرقی و غربی و زنجان از سوی محمود اخی رئیس ناحیه به آگاهی رسید و پس از آن علیاحضرت از بخش های مختلف کتاب‌خانه بازدید فرمودند و در دستوراتی که دادند سپارش به رئیس ناحیه کانون درباره ایجاد کتاب‌خانه در شهرهای مرند، میانه، مراغه، خوی و ماکو نمودند. در اتاق گفتگوی آزاد کتاب‌خانه کودکان مشغول مطالعه انواع گیاهان و ملاحظه سلول‌های تشکیل دهنده آن‌ها به یاری چند دستگاه میکروسکوپ بودند که بسیار مورد توجه علیاحضرت قرار گرفت و کودکان هموند کانون را مورد مهربانی قرار دادند.

به عرض رسید که کارگزاران فرهنگی کانون در این ناحیه به این نتیجه رسیده‌اند که اگر از هم اکنون کودکان به یاری وسایل مختلف با محیط و طبیعت آشنا شوند به اقبال زیاد تخریب محیط زیست در آینده کمتر خواهد بود و به این وسیله می‌توان به محیط حفاظت زیست کمک کرد. علیاحضرت فرمودند: کار بسیار خوبی است و پس از مطالعه بهتر است در سایر کتاب‌خانه‌ها هم این نوع برنامه‌ها اجرا شود. شهبانو همچنین تأکید فرمودند که کتابداران و کارگزاران کانون وظایف سنگینی بر عهده دارند. در پایان دیدار علیاحضرت شهبانو یک حلقه فیلم از ساخته‌های مرکز سینمایی کانون نمایش داده شد.

گشایش شیرخوارگاه جمعیت شیر و خورشید سرخ تبریز

ساعت ۱۹ نخستین روز بازدیدها ۳۱ امرداد ماه علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی گرامی ایران از شیرخوارگاه جمعیت شیر و خورشید سرخ تبریز بازدید کردند که هنگام تشریف‌فرمایی شهبانو، آقای دکتر بهادری مدیر عامل جمعیت شیر و خورشید سرخ تبریز خوش آمد گفت و چنین ابراز داشت: در سال ۲۵۳۳ شاهنشاهی کلنگ ساختمان جدید به دست مبارک خانم فریده دیبا به زمین زده شد و امروز جای نهایت مباهات است که این ساختمان از سوی علیاحضرت محبوب افتتاح می‌شود. جمعیت شیر و خورشید سرخ همیشه خود را مرهون توجهات خاص شاهنشاه عالی قدر و علیاحضرت محبوب خود می‌داند.

علیاحضرت سپس از پیشرفت‌های جمعیت‌های آذربایجان پرسیدند که آقای جوادی قائم مقام مدیر عامل جمعیت شیر و خورشید سرخ مرکز به آگاهی رسانید: جمعیت‌های آذربایجان از نظر پیشرفت بر دیگر استان‌ها برتری دارد. علیاحضرت پس از بازدید از قسمت‌های مختلف شیرخوارگاه امر فرمودند که دو کودک عقب‌افتاده با هواپیما جهت معالجه به تهران انتقال داده شوند.

بازدیدهای دومین روز ۱ شهریور ماه

در دومین روز بازدید شاهنشاه و شهبانو از تراکتورسازی تبریز و از مرکز مدرن جراحی قلب باز دانشگاه آذرآبادگان سه شنبه ۱ شهریور

مدیرعامل کارخانه گزارش رسایی به آگاهی اعلیحضرتین می‌رساند

اعلیحضرتین از ماکت کارخانه تراکتور سازی دیدن می‌کنند

بازدید از کارخانه تراکتور سازی ایران

اعلیحضرتین در بازدید از بخشی دیگر از کارخانه

آریامهر و شهبانو از نمونه تراکتورهای کوچک مسی فرگوسن دیدن می‌فرمایند

شاهنشاه آریامهر در دومین روز اقامت خود در تبریز از کارخانه تراکتورسازی و آپارتمان‌های پیش ساخته بانک رفاه کارگران بازدید فرمودند و علیاحضرت شهبانو نیز در یک برنامه جداگانه از بیمارستان روانی ۵۰۰ تختخوابی تبریز و مرکز توان‌بخشی بازدید فرمودند.

بازدید از تراکتور سازی تبریز

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در دومین روز اقامت خود در تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی از کارخانه تراکتورسازی و آپارتمان‌های پیش ساخته بانک رفاه کارگران بازدید فرمودند و علیاحضرت شهبانو نیز در یک برنامه جداگانه از بیمارستان روانی ۵۰۰ تختخوابی تبریز و مرکز توان‌بخشی بازدید فرمودند.

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح شهبانوی ایران در میان شورانگیزترین احساسات کارمندان و کارگران از کارخانه عظیم تراکتورسازی ایران در تبریز بازدید فرمودند. اعلیحضرتین به همراهی سرکار علیه بانو فریده دیبا، مادر گرامی علیاحضرت شهبانو، آقای اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی، آقای پهلبد وزیر فرهنگ و هنر، تیمسار سپهبد هاشمی نژاد رئیس سرای نظامی و ژنرال آجودان شاهنشاه، آقای آتابای معاون وزارت دربار شاهنشاهی، آقای رستم امیربختیار قائم مقام رئیس کل تشریفات شاهنشاهی، تیمسار سپهبد اسکندر آزموده استاندار آذربایجان شرقی و تیمسار سرلشگر علی نشاط فرمانده گارد جاویدان شاهنشاهی، با خودرو به پهنه کارخانه تراکتورسازی ایران تشریف‌فرما شدند. آقای فرخ نجم‌آبادی وزیر صنایع و معادن مدیر عامل و اعضای هیأت مدیره کارخانه تراکتورسازی و کارکنان این کارخانه پیشبازی شورانگیز و شایانی از اعلیحضرتین و همراهان کردند.

نخست آقای مهندس فولادیون مدیر عامل کارخانه گزارشی به آگاهی همایونی رسانید:

شاهنشاها، جان‌نثار غلامحسین فولادیون مدیر عامل شرکت تراکتورسازی ایران افتخار دارد از طرف هیأت مدیره، کارگران کارمندان، تکنسین‌ها، مهندسان و مدیران موکل مبارک همایونی را به این واحد صنعتی خیرمقدم عرض نماید. تقارن این تشریف‌فرمایی با سی و ششمین سال سلطنت پرافتخار آن شهریار عدالت‌پرور سرآغاز سعادتی است که با عنایات خاص شاهانه و تلاش و کوشش بیشتر نصیب خواهد گردید. شاهنشاها، آنچه امروز افتخار عرضه آن را به خاکپای همایونی دارد تجلی پنجاه سال شاهنشاهی دوران پر افتخار سلطنت دودمان پهلوی نمونه‌ای از اداره آن رهبر عالی‌قدر و دوراندیش کشورمان ثمره‌ای از انقلاب شاه و مردم و نتیجه‌ای است از تلاش هزاران کارگر، کارمند و مهندسین ایرانی. زمینی که در آن امروز با بناهای صنعتی و اداری و فضای سبز پوشانده شده است، سالیان دراز تا پیش از انقلاب بنیان‌ساز شاه و مردم با همه استعدادی که داشت زمینی بود لم‌یزرع و بلا استفاده، اجرای اصول انقلاب که سیمای اقتصادی و اجتماعی ایران را تغییر داد نمی‌توانست این گوشه خاک میهن عزیز را به فراموشی بسپارد. اصلاحات ارضی شروع گردیده بود، کشاورزی ایران باید دگرگون می‌شد و دهقان آزاد شده ایرانی باید با وسایل مکانیزه و مدرن به کشاورزی بپردازد.

هنگامی که شاهنشاه آریامهر در نهم خرداد ۲۵۲۵ شاهنشاهی پس از تشریف‌فرمایی ذات همایونی به کارخانه تراکتورسازی براشور Barasor رومانی اراده فرمودند که چنان کارخانه‌ای در کشور تأسیس گردد، موافقت‌نامه‌ای با دولت رومانی بسته شد و از نه سال پیش این افتخار نصیب چاکر گردیده است که اجرای این طرح را با گروهی از همکارانم به عهده بگیرم. طرح‌های اولیه به سرعت آماده شد و در سال ۲۵۲۷ شاهنشاهی روز نهم آبان مصادف با میلاد فرخنده ولیعهد عزیز و گرامی ایران ساختمان‌های این کارخانه شروع گردید. طرحی که تهیه شد برای ساخت سالانه ده هزار تراکتور در مرحله نهایی بود ولی با توجه به پیشرفت‌های سریع اقتصادی در دهه انقلاب پیش‌بینی‌هایی گردیده بود که افزایش ظرفیت به آسانی میسر باشد.

چهار سال پیش در شهریور ۲۵۳۱ شاهنشاهی که افتخار تشریف‌فرمایی شاهنشاه آریامهر به این واحد نصیب کارکنان این شرکت گردید، بنا به اراده همایونی اساس این طرح دگرگون شد. ظرفیت تولیدی افزایش یافت و واحدهای جدیدی به آن اضافه شد. این طرح درحال حاضر شامل ساخت سالانه بیست هزار تراکتور مدل مسی فرگوسن و سی هزار موتور پرکینز و تولید تراکتورهای مدل رومانی و تجهیزات صنعتی، تریلر و ادوات کشاورزی است. ظرفیت کارگاه‌های اصلی تولیدی مشتمل بر ریخته‌گری و آهنگری تغییر کرد و تا سه برابر افزایش یافت. ساخت موتور اضافه شد و به موازات آن طرح‌های خدمات فنی و عمومی نیز متناسب با آن تغییر داده شد و از سال ۲۵۳۰ شاهنشاهی تا کنون سرمایه‌گذاری به چهار برابر افزایش یافته است و تولید تراکتور که تا ۲۱ شهریور ماه ۲۵۳۱ روز پرافتخار بازدید شاهنشاه آریامهر ۶۷۵۰ دستگاه بود تا این روز بالغ بر ۳۸۰۰۰ دستگاه شده است. از آن سال تاکنون قدم‌های مؤثری در جهت ساخت قطعات تراکتور و موتور برداشته شده است و قسمت مهمی از کارگاه‌های صنعتی در حال تکمیل است. بدیهی است رشد سریع اقتصادی ایران در سال‌های اخیر و تنگناهای ناشی از این رشد بی‌سابقه نمی‌توانست در پیشرفت این طرح بی‌اثر باشد ولی کوشش‌های زیادی شده است که وقفه‌ای در اجرای این طرح به عمل نیاید. سطح زیربنای ساختمان‌های صنعتی و اداری این واحد صنعتی به ۱۵۰۰۰۰ متر مربع خواهد رسید و پیش‌بینی می‌شود که با تغییراتی که در طرح داده شده است حجم سرمایه‌گذاری به ۱۵ میلیارد ریال برسد ولی با الهام از هدف‌های عالی رهبر خردمند ملت ایران آنچه از احداث ساختمان و خرید ماشین‌آلات بیشتر مورد توجه بوده است، تربیت مدیران و کادر فنی لازم برای اداره این واحدها می‌باشد. در حال حاضر تعداد کارکنان ۱۴۲۰ نفر می‌باشد که پس از خاتمه طرح بالغ بر ۵۰۰۰ نفر خواهد شد.

از بدو تأسیس شرکت تاکنون در حدود ۱۶۰ نفر از مدیران و مهندسان و تکنسین‌ها و کارگران فنی برای دوره‌های عالی مدیریت و طی دوره‌های تخصصی به کشورهای آمریکا، رومانی، انگلستان، سوئیس، آلمان، ایتالیا، سوئد و ژاپن اعزام گردیده و بیش از ۵۰ نفر که دوره‌های تخصصی را در ایران گذرانده‌اند برای تربیت کادر کارگران فنی از مرکز آموزش کارخانه که از ابتدای طرح تأسیس شده است و ظرفیت آن تا ۶۰۰ نفر در سال افزایش خواهد یافت استفاده می‌شود. تاکنون بیش از ۱۰۰۰ نفر در این واحد آموزش دیده و علاوه بر استفاده از خدمات آن‌ها در کارگاه‌های این کارخانه در سایر صنایع بخش عمومی و خصوصی از تخصص آن‌ها استفاده می‌شود. شاهنشاها، اجرای اصول هفده‌گانه انقلاب زندگی اقتصادی و اجتماعی این ملت کهنسال را دگرگون نمود ولی سه اصل اصلاحات ارضی سهیم کردن کارگران در سود کارگاه‌ها اصل گسترش مالکیت واحدهای تولیدی و صنعتی در این واحد تولیدی مؤثر بوده است و اجرای آن‌ها همواره مورد توجه می‌باشد. کوشش شده است که در جهت تأمین رفاه کارکنان در حد امکان قدم‌های مؤثر برداشته شود. برای تأمین مسکن کارکنان این واحد که به عهده یکی از شرکت‌های سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران محول شده است، اقدامات اساسی به عمل آمده است که درصورت رفع مشکلات تأمین آب و برق کمک بسیار مؤثری خواهد شد. بدیهی است با افزایش تعداد کارکنان این شرکت اقدامات لازم به عمل آید. پیشرفت‌هایی که در زمینه فعالیت‌های ورزشی و تعاونی نصیب این شرکت گردیده است، مرهون عنایات خاص شاهانه و علاقه شدید مردم استان و کارکنان می‌باشد. همه کسانی که صادقانه و از جان و دل کوشیده‌اند تا برای به هدف رساندن اندیشه‌های تابناک رهبر عالی‌قدر خود این طرح را به مرحله اجرا درآوردند به چنین روز فرخنده‌ای که نتیجه تلاش و زحمات آن‌ها به خاک پای مبارک شاهنشاه آریامهر عرضه می‌گردد، افتخار و مباهات می‌نمایند. باشد که رهنمون‌های آن شهریار خردمند پیشرفت‌های سریع‌تری را نصیب این واحد صنعتی نماید و خود را هر چه بیشتر برای خدمت به شاهنشاه آریامهر و میهن عزیز آماده نماییم. سپس شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به مقابل صف کارکنان کارخانه که از زنان و مردان تشکیل شده بود تشریف‌فرما شدند. شاهنشاه در این‌جا به آقای مهندس فولادیون مدیر عامل کارخانه فرمودند: البته این کارخانه دائماً در حال توسعه خواهد بود و ما هنگامی که کارخانه سود دهی خود را آغاز کرد، سهام آن را به کارگران و کارمندان کارخانه عرضه کنید و بعد می‌توانید به اعضای شرکت‌های تعاونی‌های روستایی و سهامی زراعی واگذار کنید. چون کار شما ارتباط نزدیک با زراعت مملکت پیدا می‌کند و از اینکه تا ده سال کارخانه گسترش لازم را پیدا خواهد کرد، ساخت تراکتورهای کوچک و بزرگ را افزایش دهید.

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس از برابر صف کارکنان کارخانه زنان و مردان سرافراز کارگر گذشتند. شاهنشاه به مدیر عامل کارخانه فرمودند:

ابتدا این کارخانه دائماً در حال توسعه خواهد بود و هنگامی که کارخانه سوددهی خود را آغاز کرد سهام آن را به کارگران و کارمندان کارخانه عرضه کنید. این کار را می‌توانید از طریق شرکت‌های تعاونی روستایی و شرکت‌های سهامی زراعی انجام دهید. شاهنشاه ضمن این بازدید در مورد ایجاد خانه‌های سازمانی برای کارگران و کارمندان و همچنین در مورد تأمین آب برای خانه‌های سازمانی اوامری صادر فرمودند و اظهار امیدواری کردند که سطح مهارت کارگران روز بروز افزایش یابد.

در پاسخ به پرسش شاهنشاه در باره برنامه خانه‌سازی کارخانه به آگاهی همایونی رسید، دوهزار خانه کارگری در دست ساختمان بوده و دو هزار دستگاه دیگر نیز در برنامه بعدی ساخته خواهد شد. شاهنشاه فرمودند، امر خانه‌سازی برای کارمندان و کارگران همچنان باید ادامه داشته باشد. نظرزاده نماینده کارگران کارخانه از سوی کارگران خیر مقدم عرض کرد و مراتب جانبازی کارگران را معروض داشت. شاهنشاه ضمن ابراز تفقد اوامری در مورد تأمین آب خانه‌های سازمانی کارگران کارخانه صادر فرموده و اظهار امیدواری کردند که سطح مهارت کارگران روز بروز افزایش یابد. پس از آن اعلیحضرتین به ترتیب از سالن مونتاژ و ساخت قطعات تراکتور دیدن کردند که در هر قسمت توضیحات لازم وسیله آقای مهندس فولادیون، مهندس توتونچی و دیگر مسئولان قسمت‌ها بعرض رسید. شاهنشاه و شهبانو همچنین درمورد برنامه ورزشی کارخانه پرسش‌هایی فرمودند که بعرض رسید. بعلاوه از پروژه عظیم استادیوم ۲۰ هزار نفری فوتبال و سالن سرپوشیده شنا و دیگر رشته‌های ورزشی نیز فعالیت‌های دامنه‌داری انجام می‌شود و کارخانه از یک باشگاه مجهز کارگری نیز سود می‌برد. شاهنشاه فرمودند: دلم می‌خواهد برنامه‌های این کارخانه اعم از تأسیسات ورزشی، سازمانی و ماشین‌آلات بطور کامل و مدرن اجرا شود و به حداکثر ظرفیت لازم برسد. شاهنشاه در مورد مزایای کارگران پرسش فرمودند، آقای مهندس فولادیون بعرض رسانید که کارگران ماهر کارخانه بین ۳ تا ۵ ماه در سال سود ویژه می‌گیرند و از بیمه کامل نیز بهره‌مند هستند. شاهنشاه و شهبانو آنگاه از نمونه تراکتورهای ساخت کارخانه بازدید فرمودند و سپس قسمت‌های دیگر کارخانه را نیز با اتومبیل بازدید کردند. همچنین از نمایشگاه نمودارهای پیشرفت و افزایش تولید و نیز ماکت گسترش سالن‌های ساخت و مونتاژ تراکتور و لوازم یدکی دیدن فرمودند و پس از توشیح دفتر یادبود کارخانه در حالیکه کارگران و کارکنان کارخانه احساسات پرشوری را نسبت به رهبری عالی‌قدر کشور ابراز می‌داشتند، کارخانه را ترک فرمودند.

مصاحبه شاهنشاه آریامهر هنگام بازدید از کارخانه تراکتور سازی ایران با رسانه‌های همگانی

شاهنشاه آریامهر هنگام بازدید از کارخانه تراکتورسازی ایران در تبریز خبرنگاران مطبوعات و رادیو تلویزیون و خبرگزاری پارس را به حضور پذیرفتند و به پرسش‌های آنان پاسخ دادند.

شاهنشاه در آغاز این مصاحبه درباره پیشرفت‌های صنعتی استان آذربایجان شرقی فرمودند:

چون صنعت را در این کارخانه از صفر شروع کردیم، مسلماً از پیشرفت‌هایی که تابحال شده است راضی هستیم و توجهی که می‌بایستی برای سرمایه‌گذاری در امر صنعت شود شده است و خوشبختانه می‌بینیم که از طرف کارمندان، مدیران و کارگران برای بهره‌برداری از ماشین و سرمایه‌گذاری هم کمال ذوق و زحمت کشیده می‌شود. کاری که مسلماً در آینده موفقیتی را برای ما ایرانی‌ها در صنعت درست خواهد کرد. موضوع، دوست داشتن کارگران است. اگر در بعضی مجامع پیشرفته می‌بینیم که کارگرها کمتر کار می‌کنند و ساعت‌های کارشان در روز خیلی محدود می‌شود، از ذوق کار کردن ایرانی در آینده این استفاده را خواهیم برد که جنس بیشتر و طبیعتاً از بازار بین‌المللی ارزان‌تر تهیه بکنیم که اگر یک روزی از ثروت‌های طبیعی ما کاسته بشود، مثل ثروت‌های نفت و غیره، به خواست خدا این را بوسیله پرکاری و خوب کار کردن جبران بکنیم.

چیزی که الآن می‌بینم خودش با عظمت است، ولی دستوراتی که به مسئولین امر خواهیم داد این است که ظرفیت کارخانه را از لحاظ اقتصادی مطالعه کنند و به حداکثر آن برسانند و این کاری است که من فکر می‌کنم با روند کاری که تابحال در این کارخانه ما مشاده کردیم خیلی زود به دست بیاید. یعنی امیدواریم قبل از خاتمه برنامه ششم این کار بخوبی در این‌جا انجام گیرد.

به همان اندازه‌ای که به عظمت کارخانه و ماشین‌آلات و تولیدات این‌جا توجه می‌کنیم، به همان اندازه هم به زندگی و رفاه و آسایش کارگران فکر می‌کنیم و آن هم متناسب این پیشرفت به مراحل بسیار پیشرفته و خوبی خواهد رسید. شاهنشاه در امر خانه سازی فرمودند: در همین شهر تبریز برنامه‌های خیلی وسیعی برای خانه‌سازی داریم ولی اصولاً قضیه خانه‌سازی در ایران فقط مربوط به شهر تهران نمی‌شود. البته شاید اشکالات تهران بشتر باشد، بلکه این موضوع مربوط به تمام شهرهای ایران نیز می‌شود چون همه‌جا پیشرفت وترقی پیش آمده وهر کسی که زندگی‌اش بهتر است درآمد بیشتری می‌خواهد و می‌خواهد که زندگی بهتری هم داشته باشد و داشتن زندگی بهتر البته اول از خانه شروع می‌شود. باز به شهرهای ایران هم موضوع خاتمه پیدا نخواهد کرد و به دهات ایران هم خواهیم رفت. یعنی هر ایرانی که در هر محل سکونت خواهد کرد، زندگی‌اش می‌باید از لحاظ بهداشتی نیز بی‌نقص باشد و انشاءالله از لحاظ جا و فضا و مکان و آسایش بهره‌مند خواهد شد. برنامه خانه‌سازی موضوع بسیار وسیعی است و برنامه یک ساله و دو ساله نیست وهمانطوری که ملت ایران به زندگی‌اش ادامه می‌دهد وجمعیت ایران اضافه می‌شود و سطح زندگی مردم بالاتر می‌رود، این برنامه ادامه خواهد یافت.

در پایان این بازدید شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو نمایشگاه نمودارهای پیشرفت و افزایش تولید کارخانه و برخی از محصولات کارخانه و همچنین ماکت ساختمان آن را مورد بازدید قرار دادند. در تمامی مدت بازدید کارمندان و کارگران کارخانه احساسات پرشوری نسبت به رهبر عالیقدر کشور ابراز می‌داشتند.

روز سه شنبه سوم شهریور ماه خرسندی شاهنشاه آریامهر از کوشش‌های کلیه مدیران، تکنسین‌ها، کارمندان، کارگران کارخانه تراکتورسازی ایران – تبریز از سوی آقای وزیر صنایع و معادن ایران به مدیر عامل شرکت تراکتورسازی ابلاغ گردید.

بازدید از ساختمان‌های مسکونی کارگری تبریز

آریامهر و شهبانو به هنگام بازدید از ساختمان‌های ساخته شده برای کارگران

شاهنشاه آریامهر وعلیاحضرت شبهانو سپس در ساعت ۱۱ و ۵۰ دقیقه با هلی‌کوپتر به پروژه ساختمان ۵۴۰۰ دستگاه واحدهای مسکونی کارگری تبریز که در قراملک تبریز اجرا می‌شود تشریف‌فرما شدند. طرح خانه‌سازی تبریز و شهرهای دیگر کشور به روش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تضمین بازگشت سرمایه توسط بانک رفاه کارگران انجام می‌گیرد. دکتر شیخ‌الاسلام‌زاده وزیر بهداری و بهزیستی به پیشباز اعلیحضرتین آمد. وزیر بهداری و بهزیستی خوش آمد گفت و گزارشی به آگاهی همایونی رسانید:

شاهنشاه، علیاحضرتا،

جان نثار مفتخر است تشریف فرمایی ذات اقدس شهریاری و علیاحضرت شهبانوی ایران را به کارگاه ساختمان واحدهای مسکونی کارگری تبریز خیر مقدم عرض نموده و سپاس کارگران کشور و کارکنان وزارت بهداری و بهزیستی و بانک رفاه کارگران را از این افتخار که نصیب آنان نموده است، به پیشگاه مبارک اعلیحضرتین تقدیم نماید. بانک رفاه کارگران ۱۶ سال پیش به امر مبارک شاهنشاه به منظور تأمین رفاه کارگران که همیشه از عنایات شاهانه و مواهب آن برخوردار بوده‌اند تأسیس گردید و ظرف این مدت در اجرای اوامر مبارک در زمینه تأمین مسکن کارگران کشور، از طریق اعطاء وام به منظور خرید خانه و احداث خانه‌های کارگری توسط بانک و اخیراً نیز از طریق سرمایه‌گذاری در طرح‌های وسیع خانه‌سازی از محل ذخایر تأمین اجتماعی اقدام نموده است. اینک از پیشگاه شاهنشاه اجازه می‌خواهد کلیاتی از طرح خانه‌سازی کارگری تبریز را به شرفعرض ملوکانه برساند.

طرح خانه‌سازی تبریز در زمینی به مساحت یک میلیون متر مربع اجرا می‌شود. زمین مزبور بر اساس تصویب‌نامه هیأت وزیران و به استناد قانون تملک اراضی جهت نوسازی خریداری گردیده است. ساختمان خانه‌ها به روش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تضمین بازگشت سرمایه توسط بانک رفاه کارگران انجام می‌گیرد. سرمایه گذار شرکت سهامی خاص واحدهای مسکونی و نظارت بر اجرا به عهده شرکت خانه سازی ایران وابسته به وزارت بهداری و بهزیستی است. در این طرح ۵۴۰۰ آپارتمان ۱ تا ۴ اتاقه با مساحتی بین ۶۶ تا ۱۱۹ متر مربع در ۱۶۳ بلوک چهار طبقه ساخته خواهد شد که مساحت کل زیربنا در حدود ۵۴۰۰۰۰ متر مربع بالغ خواهد گردید. آپارتمان‌ها مجهز به سیستم حرارت مرکزی است و برای اولین بار در این طرح منبع حرارتی واحدها برای گرمایش خانه‌های شهرک پیش‌بینی شده است. در ساختمان آپارتمان‌ها از قطعات پیش ساخته استفاده می‌شود. حداکثر ظرفیت تولید کارخانه ۹۰۰ متر مربع در ۲۴ ساعت می‌باشد ولی در حال حاضر ۳۰۰ متر مربع در روز برای بانک رفاه کارگران ساخته می‌شود. مدت اجرای طرح ۵ سال از تاریخ شروع بهره‌برداری از کارخانه می‌باشد. کارخانه در آبان ماه ۲۵۳۴ شاهنشاهی افتتاح گردیده و شروع به تولید نموده است. هر متر مربع ساختمان با توجه به تعدیل قیمت بر اساس شاخص قیمت‌های بانک مرکزی ایران در حال حاضر کمتر از ۱۰ هزار ریال بالغ می‌شود. به این ترتیب کوچک‌ترین واحد مسکونی آپارتمانی در حدود ۶۶۰۰۰۰ ریال و بزرگ‌ترین آن ۱۹۰۰۰۰ ریال به کارگران به اقساط بیست‌ساله و با استفاده از کمک بهره دولت واگذار خواهد شد. اعتبار شهرسازی طرح توسط سازمان برنامه و بودجه تأمین گردیده و در قیمت فروش آپارتمان‌ها منظور نخواهد شد. شهرک کارگری دارای دبستان، درمانگاه، داروخانه، کتاب‌خانه، فروشگاه‌های بزرگ متعدد، زمین‌های ورزشی، فضای سبز، پارکینگ، پست، بانک و سایر تأسیسات عمومی مورد نیاز ساکنان شهرک خواهد بود.

از پیشگاه مبارک استدعا دارد از نمونه آپارتمان‌هایی که ساخته می‌شود بازدید و خدمتگزاران شاهنشاه را قرین مباهات و افتخار فرمایند.

اعلیحضرتین پس از شنیدن گزارش وزیر بهداری و بهزیستی، از یک آپارتمان نمونه دیدن فرمودند و سپارش فرمودند که آپارتمان‌های یک اتاقه نیز برای جوابگویی به نیازهای افراد مملکت ساخته شود. شاهنشاه آریامهر همچنین ضرورت مشارکت بخش خصوصی در ایجاد واحدهای مسکونی ارزان قیمت را تأکید فرمودند و مقرر داشتند که کارهای ساختمانی این واحدها هر چه زودتر به پایان برسد و مورد بهره‌برداری مردم قرار گیرد.

اعلیحضرتین از ماکت پروژه بزرگ خانه‌سازی تبریز و نمودار پیشرفت امر خانه‌سازی در شهرهای مختلف کشور بازدید فرمودند که آقای دکتر شیخ‌الاسلام‌زاده و آقای دکتر محمد مجیدی مدیر عامل بانک رفاه کارگران توضیحات رسایی به آگاهی رسانیدند و شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس از یک آپارتمان نمونه دیدن فرمودند و سپارش فرمودند که آپارتمان‌های یک اتاقه نیز برای جوابگویی به نیازهای افراد مملکت ساخته شود. شاهنشاه آریامهر همچنین ضرورت مشارکت بخش خصوصی در ایجاد واحدهای مسکونی ارزان قیمت را تأکید فرمودند و مقرر داشتند که کارهای ساختمانی این واحدها هر چه زودتر به پایان برسد و مورد بهره‌برداری مردم قرار گیرد.

شاهنشاه آریامهر فرمودند:

بطوریکه گزارش دادید این ساختمان‌ها بسیار مناسب و ارزان برای کارگران تمام می‌شود، ولی سعی کنید که زودتر این طرح به اتمام برسد. شاهنشاه آریامهر تأکید فرمودند، فاضلاب این پروژه وسیع را پس از تصفیه به پارک‌ها هدایت کنید. زیرا تا ۷ بار امکان تصفیه وجود دارد.

علیاحضرت شهبانو دستور فرمودند که در اجرای طرح‌های بعدی کوشش شود نظر خانواده‌هایی که ساکن خانه‌ها خواهند بود خواسته شود تا به دلخواه اکثریت آنان نسبت به ساختمان خانه‌ها اقدام گردد.

آقای دکتر محمد مجیدی مدیر عامل بانک رفاه کارگران ابراز داشت: ما پروژه‌های دیگری را در چند شهر به مرحله اجرا درآورده‌ایم که به شرح زیر است:

- سربندر ۳۰۴ واحد،

- کرمانشاه ۳۶۰ واحد،

- شیراز ۴۴۶ واحد،

- تهران «شهر آراء» ۹۸ واحد،

- قزوین ۶۴ واحد، زاهدان ۹۶ واحد و

- اصفهان ۶۴۰ واحد.

وی افزود: طرح‌هایی که در دست ساختمان بوده و قسمتی از این پروژه‌ها در مرحله اتمام است، بدین ترتیب می‌باشد. اصفهان «در اراضی هزار جریب» ۹۴۵ واحد، تبریز ۵۴۰۰ واحد «پیش ساخته»، مشهد ۱۸۹۰ واحد، کرمان ۴۵۰ واحد، بندر عباس ۳۵۰ واحد، بوشهر ۳۰۰ واحد، شاهی ۴۷۰ واحد، رضاییه ۴۰۰ واحد (که در حد خرید زمین بوده و نقشه آن آماده است) حکیمی شرق تهران ۴۰۰ واحد «پیش ساخته» طرح‌های دیگر خانه‌سازی نیز در شهرهای دیگر از قبیل سمنان، همدان و اهواز در دست اجرا می‌باشد.

بازدید از دانشگاه آذرآبادگان

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو همچنین به مدت یک ساعت و چهل و پنج دقیقه از بخش‌های مختلف دانشگاه آذرآبادگان، بخش جراحی قلب باز و همچنین بخش رادیولوژی این دانشگاه دیدن فرمودند. اعلیحضرتین در ساعت پانزده و ۱۵ دقیقه به دانشگاه آذرآبادگان تشریف‌فرما شدند و از جانب آقای دکتر محمد علی فقیه رئیس دانشگاه و هیأت علمی و گروهی از دانشجویان دانشگاه مورد استقبال قرار گرفتند. در این‌جا رئیس دانشگاه آذرآبادگان گزارشی به عرض رسانید. هنگام بازدید اعلیحضرتین از این دانشگاه توسعه فیزیکی دانشگاه و برنامه‌های کنونی و برنامه‌های میان‌مدت و طرح کلی برنامه درازمدت دانشگاه از نظر توسعه آموزشی و پژوهشی و رفاهی و همچنین فعالیت‌های تحقیقاتی فعلی دانشگاه که در مؤسسات مختلف انجام می‌شود عرضه شد. ازجمله طرح تحقیقاتی تبدیل و انتقال انرژی بوسیله واکنش شیمیایی که مورد توجه شاهنشاه قرار گرفت و شاهنشاه مقرر فرمودند استفاده و کاربرد این طرح بوسیله وزارت نیرو دنبال شود. همچنین بررسی اجتماعی و کیفیت زندگی روستای کندوان مورد توجه شاهنشاه و شهبانو قرار گرفت. افزون بر آن یک نمایشگاه کوچک از کتاب‌های خطی و نفیس به پیشگاه اعلیحضرتین عرض شد. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو آنگاه به بخش جراحی قلب باز تشریف‌فرما شدند و از بخش‌های گوناگون آن بازدید کردند. افزون بر آن شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از بیماران بستری در این بخش از جمله بیمارانی که دو روز پیش مورد عمل جراحی قلب واقع شده و بتدریج سلامت کامل خود را بازمی‌یابند عیادت فرمودند. بخش جراحی قلب باز دانشگاه آذرآبادگان یکی از مراکز مدرن جراحی قلب باز است. شاهنشاه ضمن بازدید در مورد تکمیل تجهیزات و تأمین نیازهای این بخش اوامر مؤکّدی صادر فرمودند.

سومین بخش مورد بازدید شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در دانشگاه آذرآبادگان بخش رادیولوژی بود که در نوع خود یکی از بخش‌های کامل و از لحاظ تجهیزات مدرن و امکانات در دنیا بی همانند است. شاهنشاه آریامهر در پایان این بازدید خشنودی خاطر خود را از روش مدیریت و خدمات آموزشی و پژوهشی دانشگاهیان ابراز داشتند و مقرر فرمودند که افراد مورد نیاز برای خدمت در بخش قلب و همچنین بخش رادیولوژی به خدمت گمارده شوند و نیز زمان کار به دو نوبت افزایش یابد مرکز پزشکی دانشگاه به صورت محلی برای تربیت افراد متخصص در آید تا علاوه بر تأمین احتیاجات خود محققان را برای خدمت در سایر واحدهای درمانی تربیت و آماده کند. اعلیحضرتین در ساعت ۱۷ در میان ابراز احساسات نمایندگان دانشجویان، استادان و کارکنان دانشگاه، دانشگاه آذرآبادگان را به قصد استخر شاه‌گلی ترک فرمودند.

مصاحبه تیمسار سپهبد آزموده استاندار آذربایجان شرقی

تیمسار سپهبد آزموده استاندار آذربایجان شرقی در مصاحبه‌ای عنایات و اوامر ملوکانه را نسبت به رفاه مردم تبریز و آذربایجان شرقی به آگاهی رساند. وی گفت: شاهنشاه آریامهر امر و مقرر فرمودند برای ایجاد یک مجتمع جدید ورزشی برای استفاده جوانان و نوجوانان شهر تبریز در پارک بزرگ آریامهر که در خارج از شهر تبریز قرار دارد و زمین آن را شاهنشاه مرحمت فرموده‌اند، مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. همچنین در مورد فاضلاب آپارتمان‌های پیش‌ساخته بانک رفاه کارگران تبریز که امروز مورد بازدید اعلیحضرتین قرار گرفت، وزارت مسکن و شهرسازی مسئله را مورد بررسی قرار دهد و مطالعه شود تا فاضلاب شهر تبریز پس از تصفیه مجدد برای آبیاری درختان پارک بزرگ آریامهر مورد استفاده واقع شود. در این زمینه مقرر شد مطالعات نهایی در اسرع وقت به شرفعرض ملوکانه برسد. در زمینه تأمین آب آشامیدنی بیشتر برای ساکنان شهر تبریز و اطراف آن که اینک با کمبودهایی مواجه هستند، شاهنشاه مقرر فرمودند وزارت نیرو در زمینه تأمین آب مصرفی مورد نیاز از دریاچه قوری گل واقع در ۵۰ کیلومتری تبریز و زرینه‌رود مطالعات لازم را به عمل آورد تا از این طریق هم آب آشامیدنی مردم تبریز بیشتر تأمین شود و هم اینکه با استفاده از آب دریاچه سد کورش کبیر در میاندوآب و شهرهای اطراف از جمله مراغه و بخش‌ها و مزارع بین راه نیز بتوانند به مقدار کافی آب مورد نیاز را به دست آورند. گزارش دیگر خبرنگار ما حاکی است: به دنبال صدور اوامر شاهنشاه آریامهر در مورد بررسی علت محدودیت اختیارات شوراهای داوری در زمینه رسیدگی به اختلافات خانواده‌ها که روز گذشته هنگام تشریف‌فرمایی اعلیحضرتین به فرودگاه تبریز شرف صدور یافت، وزیر دادگستری طی گزارشی به پیشگاه ملوکانه معروض داشت که چون در شهرها قضات دادگاه‌ها کار رسیدگی به اختلاف‌های خانواده‌ها را بررسی می‌کنند، مقرر شده است شوراهای داوری سایر مسائل مورد اختلاف خانواده‌ها را بررسی و حل و فصل کنند لیکن در روستاهایی که دادگاه وجود ندارد این کار را خانه‌های انصاف انجام دهند کما اینکه تاکنون نیز انجام داده‌اند. پس از تقدیم گزارش وزیر دادگستری شاهنشاه مقرر فرمودند دعاوی خانواده‌ها در شوراهای داوری مطرح شود و به صورت کدخدامنشی حل و فصل گردد و در صورتی که به نتیجه قطعی منتهی نگردید طرفین را برای تعیین تکلیف قطعی به دادگاه معرفی نمایند.

بازدیدهای سومین روز ۲ شهریور ماه

بازدید اعلیحضرتین از نمایشگاه پیشرفت‌های استان آذربایجان شرقی در شاهگلی ۲ شهریور ماه

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو پس از نیمروز ۲ شهریور ماه از نمایشگاه پیشرفت‌های استان آذربایجان شرقی که در شاهگلی تبریز(استخر شاه) برگزار شده است بازدید کردند. شاهنشاه آریامهر در این نمایشگاه آقای احمد هوشنگ شریفی وزیر آموزش و پرورش را بحضور پذیرفتند و وزیر آموزش و پرورش آقای دکتر محمد حسن رهنوردی را به سمت معاون وزارت آموزش و پرورش در تشکیلات ورزشی به پیشگاه همایونی شناساند.

شاهنشاه آریامهر ضمن صدور اوامری در راستای بهبود ورزش کشور فرمودند:

هر ورزشکار ایرانی باید سعی کند تا جایی که قدرت دارد در مسابقات ابراز لیاقت و غیرت کند واِلا ما نمی‌خواهیم به یک نفر کمک مالی بدهیم که یک روز قهرمان شود یک روز نه. آن دوران دیگر گذشته است. بعد از این روی عموم مردم تکیه خواهد شد. برای پیشرفت ورزشی کشور باید به امر تغذیه کودک از دوران جنینی توجه شود و مادر نیز در این مدت باید تحت مراقبت‌های لازم پزشکی قرار گیرد تا اینکه کودک به دنیا بیاید. تا دو سالگی نیز استفاده بنماید. حتی در کودکستان نیز کودک باید لااقل یک وعده صبح‌ها غذای مجانی بخورد. هماهنگ با تغذیه صحیح کودک باید با ورزش آشنا شده و به میدان ورزشی برود و در سن ۱۵ و ۱۶ سالگی است که آن وقت می‌تواند خودش را نشان بدهد. بدانید که من فردا از شما قهرمان نمی‌خواهیم. من اساس کار را می‌خواهم که ملت ایران با ورزش آشنا بشود. ورزش بکند، لذت ورزش را ببرد، سلامتی از ورزش به دست بیاورد و در این بین اگر هم افراد فوق‌العاده پیدا کردیم به قول معروف چه بهتر شد. غصه نخواهیم خورد تنها موقعی که بدانیم اکثریت مردم ایران ورزش می‌کنند.

سپس شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از نمایشگاه پیشرفت‌های صنایع استان در پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی بازدید به عمل آوردند. هنگام تشریف‌فرمایی اعلیحضرتین آقای مهندس امیر طاهر شکرایی دبیر حزب رستاخیز ملت ایران در آذربایجان شرقی و سرپرست برگزاری نمایشگاه گفت: اعلیحضرتا، علیاحضرتا، جان‌نثار افتخاری بالاتر از این نمی‌بینم که در این روزهای شکوهمند تاریخ ایرن از سوی رستاخیزیان استان آذربایجان خاوری، نزول اجلال موکب ملوکانه و شهبانوی معظم را به شهر تبریز خیرمقدم عرض نمایم. نمایشگاهی که مورد بازدید شاهنشاه و شهبانوی گرامی قرار خواهد گرفت نمایشگر گوشه‌ای است از پیشرفت‌های این استان در طی پنجاه سال شاهنشاهی پرافتخار دودمان پهلوی. آنچه اعلیحضرتین از صنایع سنگین بازدید خواهند فرمود کُلاً مربوط به دوران انقلاب و شکوفایی شگرف صنعتی ایران است. اطمینان دارد که این نمایشگاه تنها در چند روز مورد بازدید ده‌ها هزار نفر از اهالی این استان قرار خواهد گرفت و بدین سان مردم زحمت‌کش و میهن‌پرست و سازنده این استان از نزدیک با پیشرفت های استان خود در دوران شکوهمند شاهنشاهی پهلوی آشنا خواهند شد. اجازه می‌خواهد از همکاران خود مخصوصاً مدیر کل بازرگانی استان که در تشکیل این نمایشگاه در مدتی کوتاه شبانه‌روز زحمت کشیده‌اند تشکر نماید. در پایان این بازدید هنرمندان آذربایجان شرقی (عاشیقلار تبریز) چند برنامه هنری اجرا کردند.

در برابر غرفه اداره کل بازرگانی آذربایجان شرقی شاهنشاه آریامهر در مورد کار و فعالیت اداره کل بازرگانی پرسش فرمودند که آقای دکتر محمد باقر صدری مدیر کل این اداره ضمن عرض توضیحات لازم اظهار داشت: اداره کل بازرگانی آذربایجان شرقی که بیش از سه ماه از تأسیس آن در این منطقه نمی‌گذرد، اقدام به جمع‌آوری آمار مربوط به تولید و توزیع و مصرف در سطح استان، کنترل کار اتاق‌های بازرگانی و اتاق‌های اصناف و کنترل ورود و خروج کالاها نموده و خوشبختانه به موفقیت‌های لازم نیز در جهت رفاه و آسایش تولید کننده و مصرف کننده نائل آمده است.

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از نمودار فعالیت‌های اردوهای عمران ملی تابستان ۱۳۵۲ خورشیدی این استان نیز بازدید فرموده و پرسش‌هایی در زمینه چگونگی کار این اردوها و علاقمندی دانشجویان و هنرجویان فرمودند که دکتر علی معصومی سرپرست کل اردوهای عمران ملی آذربایجان شرقی پاسخ‌های لازم را به آگاهی همایونی رسانی و گفت: در ۲ ماه تابستان سال جاری ۳۸ اردو با قریب ۳۵۰۰۰ دانشجو، هنرجو و سپاهی دانش دختر و پسر در استان آذربایجان شرقی برگزار شد و این عده با علاقمندی و شور و شوق فراوان توانستند اقداماتی به شرح زیر در روستاهای این منطقه به انجام برسانند: احداث ۱۱۲ باب کلاس، بازسازی ۲۱ مدرسه، تعمیر ۲۵ مدرسه، تسطیح و راهسازی بطول ۷۳ کیلومتر، دیوارکشی و نرده‌سازی به میزان ۲۴۸۳ متر، احداث ۴ پل مهم، تشکیل ۲۴۴ کلاس سوادآموزی، شرکت ۵۵۳۰ تن افراد بیسواد در کلاس‌های سوادآموزی، صدور تعداد ۷۳۸۰۸ جلد شناسنامه بهداشتی، تشکیل ۳۳۶ کلاس تقویتی دبیرستان، تشکیل ۶۹۰ کلاس راهنمایی تحصیلی، معرفی ۸۸۲ تن بیمار به بیمارستان‌های تابعه، تشکیل ۴۸۷ کلاس لوله‌کشی، تشکیل ۷۰۳ کلاس سیم‌کشی، تشکیل ۳۲۹۷ کلاس جوشکاری، تربیت ۴۲۰ کارگر نیمه ماهر. در این‌جا خانم مقدم مسئول روابط عمومی اردوها نیز در پاسخ پرسش شاهنشاه آریامهر پیرامون شرکت دانشجویان در اردوها بعرض رسانید: دانشجویان در نهایت عشق و علاقه در اردوها شرکت کرده و اقدامات ثمربخشی را انجام دادند.

شاهنشاه آریامهر پس از بازدید از نمایشگاه پیشرفت‌های استان آذربایجان شرقی غرفه اردوهای عمران ملی آذربایجان غرفه جمعیت شیر و خورشید سرخ این استان را مورد بازدید قرار دادند. در هر یک از غرفه‌ها مسئولان مربوطه مقدم شاهنشاه آریامهر را استقبال کردند و خوش‌آمد گفتند و توضیحات لازم را به آگاهی همایونی رساندند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی ایران سپس غرفه بخش شیرخوارگاه شیر و خورشید سرخ تبریز را مورد بازدید قرار دادند و در آن جا علیاحضرت شهبانو مراحم خود را نسبت به سرپرستان شیر و خورشید و متصدیان غرفه و شیرخوارگاه شیر و خورشید سرخ تبریز ابراز فرمودند. آنگاه به غرفه‌های بخش خصوصی تشریف‌فرما شدند :

غرفه کارخانجات کبریت سازی ممتاز

غلامحسین صدقیانی دارنده کارخانه کبریت تبریز به پرسش های اعلیحضرتین پاسخ می دهد

غلامحسین صدقیانی دارنده کارخانه کبریت تبریز به پرسش های اعلیحضرتین پاسخ می دهد

اعلیحضرتین در بازدید از غرفه زیبای نخ‌تاب فیروزان

کارخانه کبریت‌سازی ممتاز اولین کارخانه کبریت‌سازی است که با طلوع شاهنشاهی پهلوی در ایران تأسیس شده و به موازات پیشرفت‌های همه جانبه کشور نضج گرفته است. غرفه کارخانه کبریت‌سازی ممتاز یکی از جالب‌ترین غرفه‌های نمایشگاه پیشرفت‌های صنایع آذربایجان شرقی بود که مورد بازدید شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح شهبانوی ایران قرار گرفت. در این بازدید شاهنشاه از میزان تولید روزانه کارخانه پرسیدند که آقای خلیل خویلو مدیر کارخانه به عرض رسانید: ظرفیت کارخانه با نصب ماشین‌آلات جدید و توسعه اخیر به یک میلیون و پانصد هزار قوطی در روز رسید و تمام تولیدات آن نیز مصرف داخلی دارد. این رقم تولید که در ایران بی‌سابقه می‌باشد مورد رضایت خاطر ملوکانه واقع شد. به دنبال بازدید اعلیحضرتین از غرفه نامبرده مدیر کارخانه اطلاعات بیشتری در زمنیه فعالیت کارخانه به گزارشگران داد و گفت: کارخانه کبریت ممتاز اولین کارخانه کبریت‌سازی در ایران است که در سال ۱۳۰۰ خورشیدی تأسیس یافته و به موازات پیشرفت‌های همه‌جانبه کشور در اثر رهبری‌های خردمندانه شاهنشاه آریامهر هر روز نضج گرفت بطوریکه امروز تولیدات این کارخانه با بهترین کبریت دنیا رقابت می‌کند. تولیدات این کارخانه از تمام کارخانجات کشور بیشتر است. در سه نوع مقوایی و چوبی به بازار عرضه می‌شود. فسفر مصرفی کارخانه از نظر نوع جنس در ایران نظیر ندارد و با استاندارد سوئدی که بهتری کبریت دنیا را دارد رقابت می‌کند.

غرفه کارخانه نختاب فیروزانی

سپس غرفه جالب و زیبای تبریز در نمایشگاه پیشرفت‌های صنایع آذربایجان شرقی مورد بازدید اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر وعلیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی گرامی ایران قرار گرفت. در این بازدید آقای مهندس صغیریان مدیر کارخانه نختاب فیروزانی در جواب پرسش‌های شاهنشاه آریامهر در زمینه پیشرفت کارخانه به استحضار رسانید که مسئولان کارخانه در نظر دارند برای بی‌نیاز کردن کشوراز این نوع محصول نسبت به توسعه آن اقدام کنند و کارخانجات جدید دیگری بوجود آورند. شاهنشاه فرمودند که من کارخانه نخ‌ریسی را دیده‌ام.

آقای مهندس صغیریان افزود: به عنوان یک عضوکوچک از حزب رستاخیز ملت ایران به منظور رفع کمبود نیروی انسانی ماهر پیشنهاد می‌کنم که از افراد مازاد در حوزه‌های نظام وظیفه که معاف می‌شوند به عنوان کار در صنایع به صورت اجباری به مدت دو سال استفاده شود. این عده کُلاً دربخش‌های دولتی و خصوصی جذب گردند که پس از دو سال، هم خدمتی به مملکت انجام داده‌اند و هم اینکه در هر کارخانه‌ای که بخواهند از وجودشان استفاده خواهد شد. پس از بازدید شاهنشاه و شهبانو آقای مهندس صغیریان اطلاعات زیر را در اختیار گزارشگر ما قرار داد: بسیار خوشحالیم که تأسیس این کارخانه در نیم قرن پیش هم‌زمان با آغاز سلطنت دودمان پهلوی بوده و از ۵۰ سال پیش مسئولان کارخانه با تلاش شبانه‌روزی خود و با استفاده از تکنیک‌های پشرفته دنیا توانسته‌اند به پیشرفت صنعت و اقتصاد کشور کمک کنند. تولید روزانه کارخانه ۸ تن نخ سفید شده و الوان می‌باشد و کلیه تولیدات به مصارف داخلی می‌رسد.

غرفه موتورهای دیزل ایران (ایدم)

شاهنشاه و شهبانو سپس از غرفه‌های نمایشگاه بازدید فرمودند که در هر قسمت آقای مهندس شکرایی توضیحات لازم بعرض رسانید. در برابر غرفه کارخانه، تولید موتورهای دیزل ایران (ایدم) شاهنشاه از چگونگی فعالیت و پیشرفت‌های کارخانه پرسش فرمودند که آقای مهندس شکرایی مدیر عامل این کارخانه بعرض رسانید، تولید داخلی کارخانه «ایدم» در هم اکنون در سنجش به کل موتور به ۲۸ درصد و نسبت به کارخانه ما به ۴۸ درصد رسیده است و تا ۱۸ ماه دیگر نیز پروژه ساخت موتور به ۹۰ درصد نسبت به کارخانه خواهد رسید. شاهنشاه با ابراز خشنودی از پیشرفت این کارخانه و فعالیت کارکنان آن، مدیریت صحیح کارخانه را نیز سپارش فرمودند. آقای مهندس شکرایی در پایان این آیین پیرامون فعالیت‌های کارخانه ایدم توضیحاتی به گزارشگران داد و یادآور شد که کارخانه تولید موتورهای دیزل ایران «ایدم» که یک صنعت نوپا و صد در صد ایرانی می‌باشد، یکی از پدیده‌های شگرف انقلاب ثمربخش کشور ما است که شتابان به سوی پیشرفت و توسعه دمی تازد. راندمان تولید این کارخانه که بیش از پنج سال از شکوفایی آن نمی‌گذرد، نمایانگر اقتصاد و تجارت در کشور ما است و از سال ۲۵۳۱ شاهنشاهی تغییرات همه جانبه‌ای در وضع این کارخانه بوجود آمده بطوری که به صورت مطمئن‌ترین تکیه‌گاه صنعت سود ده تبریز درآمده و در صدر صنایع غرب کشور جای گرفته است. بدین معنی که میزان تولید داخلی کارخانه با مقایسه کارخانه ما در آلمان به افزایش قابل ملاحظه‌ای دست یافت و فروش و سوددهی آن نیز به تنهایی تقریباً معادل کل فروش و سودی بوده است که تمام صنایع آذربایجان دارا بوده و تفاوت از این نظر قابل توجه است که به عقیده اهل فن در امور اقتصادی در سال‌های اولیه سرمایه‌گذاری هر نوع صنعتی ضرری را پیش‌بینی می‌کند.

غرفه کارخانه بخاری سازی سرخابی

داریوش میر مدیر عامل درمن دیزل ایران گزارش کارخانه را به آگاهی همایونی می‌رساند

آقای جعفری مدیر عامل شرکت سهامی زمزم آذربایجان (پپسی کولا) به اعلیحضرتین درباره کارخانه گزارش می‌دهد

شاهنشاه و شهبانو در غرفه کارخانه بخاری‌سازی سرخابی

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح شهبانوی ایران در تشریف‌فرمایی به نمایشگاه پیشرفت‌های صنایع آذربایجان که از غرفه کارخانه بخاری‌سازی سرخابی که یکی از مجهزترین کارخانجات سازنده بخاری نفت‌سوز در ایران است، بازدید فرمودند و در زمنیه فعالیت‌های آینده این کارخانه و محل فعلی آن پرسش نمودند که آقای آقاخان سرخابی مؤسس و صاحب کارخانه معروض داشت: کارخانه جدید سرخابی در جاده سرد رود احداث گردید و با نصب ماشین‌آلات مجهز سعی می‌شود توسعه داده شود تا جوابگوی نیاز متقاضیان باشد. این همان کارخانه‌ای است که حدود ۱۲ سال پیش در سطح کوچک‌تری مورد بازدید شاهنشاه قرار گرفت. مؤسس و صاحب کارخانه بخاری‌سازی سرخابی پس از بازدید اعلیحضرتین، به گزارشگر ما اظهار داشت: بهاری سرخابی در حال حاضر در ۵ نوع به بازار داخلی عرضه می‌شود. تولیدات ما اکثراً به مناطق سردسیر کشور منجمله خراسان، کردستان و شهرهای آذربایجان پخش می‌شود که در نظر است بزودی کارخانه با نصب ماشین‌آلات جدید گسترش بیشتری یابد که در آن صورت محصولات ما به کشورهای خارجی نیز صادر خواهد شد. مزایای بخاری سرخابی طی شماره ۴۲۰۳ ثبت گردیده و انواع این بخاری با شعله کاملاً آبی و بدون دود بوده و کم مصرف‌ترین نوع بخاری در کشور است.

غرفه کارخانه درمن دیزل ایران

پس از آن شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران غرفه محصولات تولیدی کارخانه «درمن دیزل ایران» را مورد بازدید قرار دادند. در جریان این بازدید شاهنشاه از پیشرفت کارها سئوالاتی فرمودند که آقای مهندس داریوش میر مدیر عامل شرکت سهامی عام «درمن دیزل ایران» بعرض رسانید که این کارخانه ۱۳ نوع موتور تولید می‌کند که ۸ نوع آن با همکاری «درمن دیزل» انگلیس و ۵ نوع آن با همکاری شرکت ولوو سوئد انجام می‌گیرد. محصولات این کارخانه که تولید کننده موتورهای دیزل صنعتی و کامیون می‌باشد که به مصارف کشاورزی و ساخت کامیون می‌رسد و در حال حاضر ۸ نوع از موتور را تا مرحله ۶۳ درصد ساخت رسانده‌ایم و در مورد انواع موتور مربوط به ولوو به علت جدید بودن این محصول سه مرحله تولیدی خواهیم داشت که در مرحله نهایی یعنی پس از ۳۰ ماه درصد ساخت قطعات موتور را به ۶۳ درصد خواهیم رسانید. ظرفیت تولیدی امسال ۴ هزار دستگاه بود که در آتیه با توسعه کارخانه و ماشین‌آلات میزان تولید را به چند برابر خواهیم رسانید و در آن صورت نه تنها نیاز داخلی را تأمین می‌کنیم بلکه صادرات خارجی نیز خواهیم داشت. آقای مهندس داریوش میر پس از این بازدید به گزارشگر ما اظهار داشت: این کارخانه در سال ۱۳۴۷ تأسیس یافته و سال گذشته در اجرای اصول انقلاب شاه و مردم ۲۰ درصد از سهام شرکت به کارگران واگذار شد و در مرحله دوم تقسیم سهام که امسال صورت می‌گیرد سعی خواهد شد ۴۹ درصد از سهام را به کارگران بدهیم. آقای مهندس میر افزود: یکی از افتخارات شرکت سهامی عام «درمن دیزل ایران» این است که کارخانه‌ای صد در صد ایرانی را اداره می‌کنیم و تمام مهندسین و تکنسین‌ها و کارگران آن ایرانی هستند.

غرفه شرکت سهامی زمزم پپسی کولا

سپس شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی ایران از غرفه شرکت سهامی زمزم «پپسی کولا» آذربایجان نیز دیدن کردند. در این بازدید شاهنشاه آریامهر از انواع تولیدات کارخانه سئوال فرمودند که آقای هوشنگ جعفری مدیر عامل شرکت سهامی زمزم بعرض رسانید که در این کارخانه انواع نوشابه غیرالکلی تولید می‌شود. شاهنشاه سئوال فرمودند که تمام ا ین انواع را در این کارخانه تولید می‌کنید؟ باستحضار رسید، بله. آقای هوشنگ جعفری پس از این بازدید به گزارشگر اطلاعات گفت: شرکت سهامی زمزم آذربایجان «پپسی کولا» در سال ۲۰۲۷ شاهنشاهی در تبریز تأسیس شد و شروع بکار کرد. در آغاز ظرفیت آن دو میلیون بطری در سال بود که بعداً مسئولان کارخانه با استناد به شکوفایی عصر پهلوی و به منظور برآوردن نیاز مصرف‌کنندگان، ماشین‌آلات جدیدی وارد نمود و با توسعه کارخانه ظرفیت سالانه را به ۴ میلیون بطری در سال افزایش داد. آقای جعفری افزود، ما به این نیز قانع نیستیم و برنامه‌های گسترده‌ای در جهت تأمین خواسته مردم برای آینده در دست مطالعه داریم. انواع نوشابه‌های غیرالکلی تولیدی در این کارخانه عبارت است از: پپسی کولا، اسو، بابل آپ، شوئپس، تونیک، سودا.

غرفه گروه صنعتی توکلی

اعلیحضرتین از غرفه گروه صنعتی توکلی دیدن می‌کنند و مهندس رحیم توکلی توضیح می‌دهد

شاهنشاه و شهبانو در غرفه گروه صنعتی توکلی

به مناسبت تشریف‌فرمایی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو، غرفه زیبا و مجللی به منظور معرفی تولیدات گروه صنعتی توکلی ترتیب داده شده بود و اعلیحضرتین در بازدید از نمایشگاه پیشرفت‌های صنایع آذربایجان شرقی از نحوه فعالیت این گروه صنعتی سئوالاتی به عمل آوردند که آقایان حاج اسد و مهندس رحیم توکلی مسئولان صنایع توکلی به استحضار رسانیدند که گروه صنعتی توکلی تبریز در حال حاضر انواع کبریت، نئوپان، فیبر، فورمیکا، آشپزخانه آماده و گاز کربنیک را در سطح گسترده‌ای تولید می‌کنند که تمام محصولات تولیدی به مصارف مایحتاج اولیه مردم و صنایع مختلف کشور می‌رسد. مهندس رحیم توکلی به استحضار رسانید که ما از صنعت کبریت شروع کردیم و امروز چند واحد بزرگ صنعتی را اداره می‌کنیم ولی به این قانع نیستیم و در آینده همگام با دیگر پیشرفت‌های مملکت کارمان را گسترش خواهیم داد تا بتوانیم در صنعتی شدن کشور گام‌های مؤثری برداریم. خانواده توکلی از ۵۸ سال پیش سرمایه خود را در بکار انداختن چرخ‌های عظیم صنعت کشور بکار گرفته که نخست با تأسیس کارخانه کبریت‌سازی شروع کرد و رفته رفته نضج گرفت بطوری که امروزه چرخ‌های چند کارخانه عظیم صنعتی به دست این خانواده در جهت پیشرفت کشور به حرکت در می‌آید. کارخانه جدید فورمیکا سازی توکلی همزمان با بزرگداشت جشن‌های پنجاه دودمان پهلوی گشایش یافت و با ماشین‌آلات و تجهیزات مدرن شروع بکار کرد.

غرفه ماشین سازی تبریز

غرفه‌های ماشین‌سازی تبریز در نمایشگاه پیشرفت‌های صنایع آذربایجان شرقی مورد توجه خاص اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و شهبانوی ایران قرار گرفت غرفه ماشین سازی تبریز که یکی از واحدهای عظیم صنعتی کشور بشمار می‌رود، در نمایشگاه پیشرفت‌های صنایع آذربایجان شرقی مورد توجه خاص اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی ایران قرار گرفت. در جریان این بازدید شاهنشاه آریامهر پیرامون پیشرفت این صنعت سئوالاتی فرمودند که آقای دکتر رفیع‌زاده مدیر عامل کارخانه به استحضار رسانید: ماشین‌سازی تبریز با ایجاد یک واحد جدید صنعتی در جوار این کارخانه به نام شرکت لیفت تراک سهند، گام بزرگ دیگری در جهت بی‌نیاز کردن کشور از فرآورده‌های صنعتی خارجی برداشت. لیفت تراک‌های سهند در انواع دیزلی و برقی با ظرفیت‌های بالابری مختلف از یک تا ده تُن هم اکنون در این واحد صنعتی تولید و با بهترین سرویس در خدمت صنایع و انبارهای کشور می‌باشد. پس از این بازدید آقای دکتر رفیع‌زاده با گزارشگر ما گفتگو کرد و اظهار داشت: کارگاه‌های تولیدی شرکت لیفت تراک‌سازی سهند با مساحت زیربنای ۱۸هزار متر مربع با ظرفیت تولیدی ۱۲۰۰ دستگاه لیفت تراک در سال در انواع و ظرفیت‌های مختلف ایجاد شده که این ظرفیت با توجه به نیازهای روزافزون کشور به محصولات مشابه ۱۵۰۰ دستگاه در سال قابل توسعه می‌باشد.

غرفه شرکت سهامی کارخانه سیمان صوفیان

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح شهبانوی محبوب ایران در دیدار از نمایشگاه پیشرفت‌های صنعتی آذربایجان شرقی در پنجاه سال دوران شاهنشاهی پهلوی، از غرفه جالب شرکت سهامی صوفیان نیز بازدید فرمودند و پرسش هایی درباره میزان تولید کارخانه و گسترش آتی آن به عمل آوردند که آقای حسین صانعی معاون شرکت سهامی سیمان صوفیان پاسخ لازم بعرض رسانیدند و گفتند که تولید این کارخانه در حال حاضر به روزانه یک هزار و ششصد تُن بالغ گردیده است.

شاهنشاه فرمودند: باید سعی کنید که با توجه به گسترش کارهای عمرانی و آبادانی کشور این تولید به دو برابر برسد. به دنبال بازدید شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به آگاهی رسید که در سال ۲۵۳۸ شاهنشاهی میزان تولید کارخانه سیمان صوفیان در روز به ۵ هزار تُن خواهد رسید. هم اکنون واحد سوم قدرت تولید یک هزار تُن سیمان صوفیان، ششصد تُن واحد دوم یک هزار تُن تولید دارند. واحد سوم قدرت تولید یک هزار تُن دارد که در سال آینده بهره‌برداری از آن آغاز خواهد شد و بالاخره واحد چهارم کارخانه سیمان صوفیان با تولید ۲ هزار تُن سالانه در سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت. سیمان تولیدی کارخانه سیمان صوفیان استان‌های آذربایجان شرقی- آذربایجان غربی، زنجان، کردستان و تا حدودی کرمانشاه را زیر پوشش قرار می‌دهد و برای مصرف شهرستان تبریز و اطراف هم روزانه حدود هشتصد تُن سیمان تحویل می‌گردد.

شرکت سهامی سیمان صوفیان اخیراً به میزان ۴۰ میلیون تومان افزایش سرمایه داده است که ۳۶ میلیون تومان آن به سهامداران اصلی و ۴ میلیون تومان بقیه به افراد آزاد واگذار خواهد شد که هم اکنون کار عرضه سهام مذکور در بانک‌های مذکور صورت می‌گیرد.

سومین روز بازدید ۲ شهریور ماه بازدید از سراب و اردبیل

در سومین روز بازدید از آذربایجان شرقی در شهر اردبیل، شاهنشاه و شهبانو به عیادت بیماران رفتند

اعلیحضرتین در سومین روز بازدید از آذربایجان شرقی ۲ شهربور ماه نخست از سراب و سپس از اردبیل دیدن کردند. هنگام ورود به سراب مورد پیشباز رسمی قرار گرفتند. در فرودگاه سراب فرماندار این شهرستان خوش آمد گفتد و شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از برابر صف نمایندگان مردم سراب در مجلسین سنا و شورای ملی، نمایندگان علما و روحانیون، بانوان و رؤسای کارکنان دولت، اصناف و کشاورزان گذشتند. آنگاه شهردار سراب از سوی اهالی این شهرستان خوش آمد گفت. سپس اعلیحضرتین در خوروی روباز قرار گرفتند و یک راست به هنرستان روستایی این شهرستان تشریف‌فرما شدند. در راستای جاده فرودگاه به مرکز شهر اعلیحضرتین مردم که از ساعت‌ها پیش دست از کار و کسب خود کشیده بودند و در رده های آراسته (صفوف منظم) در دو سوی خیابان‌های این شهر گرد آمده بودند، ورود شاهنشاه و شهبانوی پر مهر خود را با ابراز احساسات بی مانندی گرامی داشتند. دانش‌آموزان، فرهنگیان، ورزشکاران، پیشاهنگان، جوانان شیر و خورشید و کانون‌های حزب رستاخیز ملت ایران با پرچم‌های سه رنگ ایران و فرتورهای شاهنشاه و شهبانو در دست با احساسات پرشور و صمیمانه‌ای از شاهنشاه و شهبانو پیشباز کردند.

اعلیحضرتین که به احساسات مردم این شهرستان پاسخ می‌دادند به هنرستان روستایی ان شهرستان تشریف‌فرما شدند و هوشنگ شریفی وزیر آموزش و پروش به پیشباز اعلیحضرتین آمدد. سپس آقای علی احسان رضایی مسئول آموزش و پرورش شهرستان سراب گزارشی از وضع آموزش و پرورش سراب و تعداد دانش‌آموزان و مدارس به عرض رسانید. سپس شاهنشاه و شهبانو از قسمت‌های مختلف این هنرستان که شامل گارگاه سیم‌کشی، مکانیک موتور، آزمایشگاه فرآورده‌های دامی، وسایل کشاورزی، کلاس آموزش نظری، کلاس‌های سمعی و بصری، کتاب‌خانه و مرکز اسناد و مدارک و کارگاه درودگری بود، بازدید فرمودند و درهر قسمت از فرد فرد دانش آموزان در مورد وضع و دوره تحصیلی آنان پرسش‌هایی فرمودند که توضیحات لازم بعرض رسید.

شاهنشاه و شهبانو پس از نیم ساعت بازدید از قسمت‌های مختلف این هنرستان در میان ابراز احساسات پرشور کارکنان و دانش‌آموزان وهمچنین مربیان، هنرستان را ترک فرمودند.

روز سوم بازدید از اردبیل ۲ شهریور ماه

اعلیحضرتین برابر نیمروز با هلیی‌کوپتر در میان پیشباز رسمی وارد اردبیل شدند. آقای سعیدی فرماندار خوش آمد گفت و سپس تیمسار سرتیپ سراجی معاون فرمانده لشگر ۱۶ گزارش نظامی به آگاهی همایونی رسانید. پس از انجام آیین احترامات نظامی، اعلیحضرتین از برابر صف نمایندگان مردم اردبیل درمجلس شورای ملی، اعضای سازمان زنان، هیأت مدیره جمعیت‌های خیریه، رؤسای ادارات، شهردار، نمایندگان انجمن‌های شهر و شهرستان، معتمدین، نمایندگان کانون‌های حزب رستاخیز ملت ایران، اعضای شوراهای داوری، رؤسای بانک‌ها و نمایندگان کارگران گذشتند. در برابر صف اعضای انجمن‌های شهر و شهرستان، شهردار اردبیل که مسئول حزب رستاخیز ملت ایران در اردبیل نیز می‌باشد، در گزارشی به آگاهی رسانید که مردم اردبیل نیز مانند مردم سراسر کشور از مواهب انقلاب شاه و ملت برخوردار شده‌اند.

شاهنشاه آریامهر سپس در باره دریاجه «شرابیل» که یک دریاچه نمک است و در نزدیکی اردبیل قرار دارد پرسش فرمودند: «آیا طرحی برای تفرجگاه شهر در نزدیکی این دریاچه دارید؟» به عرض رسید بله.

شاهنشاه آریامهر در باره پارک پرسیدند، بعرض رسید در اردبیل پارکی داریم که زیاد وسیع نیست. شاهنشاه از جمعیت اردبیل پرسش فرمودند. پاسخ داده شد که نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر جمعیت دارد و ده سال پیش این تعداد ۹۰ هزار نفر بود و این بدان علت است که ما از روستاها جمعیت مهاجر داریم. شاهنشاه در مورد اشتغال این مهاجران پرسش فرمودند بعرض رسید که همگی مشغول کار هستند. سپس اعلیحضرتین در مورد زمین‌های ورزش و جمعیت‌های خیریه سئوالاتی فرمودند که گزارش لازم بعرض رسید. شاهنشاه در مورد فعالیت‌های حزبی در اردبیل پرسش کردند. بعرض رسید در حال حاضر ۳۱۰ کانون حزبی داریم و این کانون‌ها مرتباً تشکیل جلسه می‌دهند. شاهنشاه آریامهر در مورد مشارکت زنان در حزب پرسش فرمودند، بعرض رسید بانوان نیز شرکت وسیعی در حزب دارند. شاهنشاه آریامهر در برابر صف کارگران در مورد تعداد و نحوه فعالیت آنان پرسش کردند، بعرض رسید در شهر اردبیل ۹ هزار نفر کارگر وجود دارد.

شاهنشاه پرسیدند آیا قانون کار کاملاً در مورد شما اجرا می‌شود و آیا از سود کارخانجات چیزی به شما می‌رسد؟ بعرض رسید، قانون کار کاملاً اجرا می‌شود و در سال ۷۵ روز حقوق که معادل ۱۵ هزار ریال می‌شود بابت سود کارخانجات به کارگران تعلق می‌گیرد. شاهنشاه آریامهر درباره مسکن کارگران پرسیدند، به آگاهی همایونی رسید که گروهی مسکن دارند و شماری بدون مسکن هستند. شاهنشاه فرمودند این حداقل است. انشاءالله صنایع نیز باید در اردبیل گسترش بیشتری پیدا کند.

شاهنشاه آریامهر در برابر صف کشاورزان در زمینه زراعت، نحوه آبیاری و نوع محصول پرسش‌هایی فرمودند. بعرض رسید که امسال کشاورزی خوب بود و محصولات ما نیز بیشتر گندم و جو و چغندر قند می‌باشد. بیشتر کشاورزی اردبیل از رودخانه‌های مجاور آبیاری می‌شود. یکی از کشاورزان بعرض رسانید اگر بندی در جلو یکی از رودخانه‌های اطراف اردبیل زده شود از آب رودخانه بهتر می‌شود برای زراعت استفاده کرد.

شاهنشاه آریامهر به وزیر کشاورزی و منابع طبیعی دستور دادند که این مسئله بررسی شود و در صورتی که از نظر فنی امکان‌پذیر باشد خواسته کشاورزان را برآورده سازند.

بازدید اعلیحضرتین از انستیتوی بذر چغندر اردبیل

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس به انستیتوی بذر چغندر وابسته به وزارت کشاورزی و منابع طبیعی تشریف‌فرما شدند. آقای روحانی وزیر کشاورزی و منابع طبیعی و چند تن از مقامات این وزارت‌خانه و رئیس و مسئولان انستیتو در ورودی انستیتو به پیشباز شاهانه آمدند.

در این انستیتو آقای میرحیدر معاون تحقیقاتی وزارت کشاورزی و منابع طبیعی در گزارش رسایی تاریخچه تأسیس صنعت قند و کشت چغندر و نقش انستیتوی بذر چغندر اردبیل را به آگاهی همایونی رسانید. پس از گزارش معاون تحقیقاتی وزارت کشاورزی و منابع طبیعی اعلیحضرتین از آزمایشگاه بررسی و کنترل بذر چغندر کشور دیدن کردند. هنگام بازدید از انستیتو بذر چغندر قند، اعلیحضرتین درباره گنجایش کارخانه تهیه بذر پرسش فرمودند. وزیر کشاورزی و منابع طبیعی بعرض رسانید، ۵۰ تُن در روز و ظرفیت سالانه آن ۱۵ هزار تن است. مصرف سالانه کارخانه نیز ۶ تا ۷ هزار تن است. در این‌جا بذر مونوژن تولید و صادر می‌کنیم. شاهنشاه فرمودند، در این مورد مطالعات کافی انجام شود و بخصوص از نظر صدور به اروپا بررسی کنید. شاهنشاه همچنین مقرر فرمودند در نقاطی که کارخانه‌های تولید بذر چغندر وجود دارد برای نگاهداری بذر سردخانه ایجاد شود.

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در پایان بازدیدشان از انستیتو، دفتر یادبود آن را توشیح فرمودند و با اتومبیل روباز رهسپار بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شدند. در درازای راه، مردم مقدم شاهنشاه و شهبانوی محبوب خویش را گرامی می‌داشتند و در میدان شهر دسته موسیقی محلی آهنگ‌های شادی‌بخش آذری می‌نواخت.

بازدید اعلیحضرتین از بقعه شیخ صفی الدین

در بقعه شیخ صفی‌الدین روحانیون به پیشباز اعلیحضرتین آمدند. حضرت حجت‌الاسلام سید محمد کاظم مرتضوی امام جمعه اردبیل خوش‌آمد گفت و ابراز داشت که مردم اردبیل سال‌ها در اشتیاق دیدار شهریار بزرگ و شهبانوی عزیز خود بودند. وی سپس درخواست‌های مردم را بعرض رسانید. پس از آن شاهنشاه و شهبانو از بخش های مختلف بقعه شیخ صفی‌الدین مدفن سلاطین سلسله صفوی که ۶۰۰ سال قدمت دارد دیدن کردند و در هر قسمت درباره بازسازی بقعه که از سوی سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران وابسته به وزارت فرهنگ و هنر انجام می یابد اوامر مؤکّدی صادر فرمودند.

شاهنشاه همچنین مقرر فرمودند در باره جای قطعی قبرهای شهدای چالدران که احتمال داده می‌شود مدفن آن‌ها در پیرامون بیرونی بقعه باشد بررسی شود.

در پایان این بازدید شاهنشاه و شهبانو در میان احساسات پرشور مردم اردبیل که در تمامی مسیر موکب اعلیحضرتین لحظه‌ای بریده نمی‌شد، به ساختمان جمعیت شیر و خورشید سرخ تشریف‌فرما شدند و ناهار را در آنجا خوردند.

بازدید شاهنشاه آریامهر از سازمان گروهان سوار زرهی اردبیل

شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران نیز پس از نیمروز در ادامه دیدار یک روزه‌شان از شهر اردبیل در استان آذربایجان شرقی، از قسمت‌های مختلف سازمان گروهان سوار زرهی در پادگان نیروی زمینی شاهنشاهی این شهر دیدن فرمودند.

بازدید شهبانو از کتابخانه کودک کانون

در برنامه دیگر پس از نیم روز سه شنبه دوم شهریور ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی نیز علیاحضرت شهبانو در بازدید از شهرستان اردبیل از کتاب‌خانه کودک کانون دیدار فرمودند. در کتابخانه علیاحضرت شهبانو پس از شنیدن گزارش سرپرست کتاب‌خانه از فعالیت کودکان پرسش فرمودند، به آگاهی علیاحضرت شهبانو رسید، ۷۱۰۰ هموند در گروه‌های مختلف مشغول فعالیت می‌باشند. یکی از هموندان کتاب‌خانه که سرگرم بافتن قالی کوچکی از روی نقاشی یکی دیگر از هموندان کتاب‌خانه بود، توجه علیاحضرت را به خود کشید و شهبانو نامبرده را مورد مهربانی قرار دادند. همچنین هموندان کتاب خانه کودک تبریز در اردبیل نمایشگاهی از نقاشی‌های اصول انقلاب ایران ترتیب داده بودند که مورد توجه شهبانو واقع شد.

در پایان این آیین نیز یک حلقه فیلم استریپ از ساخته‌های کودکان هموند کتاب‌خانه که به مناسب جشنواره توس تهیه شده بود به نمایش گذارده شد. سازندگان فیلم در هر بخش توضیحاتی به پیشگاه علیاحضرت دادند.

دیدار علیاحضرت شهبانو از فرزندان جمعیت خیریه فرح پهلوی در اردبیل

علیاحضرت شهبانو پس از نیمروز سه‌ شنبه ۲ شهریور ماه به همراه سرکار علیه بانو فریده دیبا به شبانه‌روزی پسران جمعیت خیریه فرح پهلوی تشریف‌فرما شدند. بانو خزیمه علم نایب رئیس و رئیس هیأت مدیره جمعیت خیریه فرح پهلوی فرزندان و هموندان این جمعیت در اردبیل به پیشباز علیاحضرت و مادر گرامی اشان آمدند. علیاحضرت هنگام ورود با چهار تن از سپاهیان انقلاب پسر که مأمور خدمت در اردبیل بودند از نحوه همکاری آنان با جمعیت پرسش فرمودند. به امر شاهنشاه آریامهر در سال جاری ۵۰ سپاهی انقلاب سهمیه جمعیت خیریه فرح پهلوی پس از دیدن دوره‌های خاص فنی و اداری به واحدهای مختلف جمعیت در سراسر کشور فرستاده شده‌اند. علیاحضرت شهبانو سپس با فرزندان جمعیت از نزدیک به گفتگو پرداختند. یکی از فرزندان به کار عکاسی و فیلم اشتغال دارد و فیلم‌ها و فرتورهای جالبی تهیه کرده است که در مسابقه‌های استان مقام دوم را به دست آورده است. این فرزند از علیاحضرت شهبانو درخواست کرد که وسایل فیلمبرداری و عکاسی در اختیار جمعیت خیریه فرح پهلوی اردبیل گذاشته شود. شهبانو پروانه دادند که این فرزند از آیین بازدید فرتورنگاری نماید. علیاحضرت شهبانو در باره گسترش شبانه‌روزی جمعیت خیریه فرح پهلوی اردبیل و ساختن زمین‌های ورزشی برای فرزندان جمعیت اوامری صادر فرمودند و فرماندار اردبیل به عرض رسانید که بزودی اوامرشان اجرا خواهد شد و ۷۰۰ متر مربع به شبانه‌روزی کنونی افزوده خواهد شد.

علیاحضرت شهبانو پس از بازدید از این شبانه‌روزی به سازمان زنان اردبیل تشریف‌فرما شدند و در این‌جا از مهد کودک سازمان که در آن ۴۶ نفر از کودکان زنان کارگر ۳ تا ۶ ساله از ساعت ۸ صبح تا ساعت ۱۶ نگهداری می‌شوند دیدن فرمودند. سپس به کتاب‌خانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان این شهرستان تشریف‌فرما شدند و از کلاس‌های نقاشی و دستآوردهای کودکان عضو کتاب‌خانه کانون دیدن فرمودند.

بازدید اعلیحضرتین از بیمارستان صفوی

در پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو بیمارستان خصوصی صفوی که از مدتی پیش خدمات درمانی خود را در شهرستان اردبیل آغاز کرده است، رسماً گشایش یافت. هنگام ورود اعلیحضرتین به این بیمارستان نوبنیاد که با مشارکت شماری از پزشکان جوان و وام وزارت بهداری و بهزیستی ساخته و راه اندازی شده است، رئیس بیمارستان خوش‌آمد گفت و گزارشی داد. این بیمارستان ۲۴ ساعته آماده پذیرایی از بیماران شهرستان‌های اردبیل، نمین، خلخال، مغان، مشکین شهر و آستارا است.

شاهنشاه آریامهر پس از شنیدن گزارش رئیس بیمارستان اوامر مؤکّدی در باره گسترش بیمارستان صادر فرمودند و سپس به همراه علیاحضرت شهبانو به بازدید از بخش‌های مختلف آن پرداختند. هنگام این بازدید، اعلیحضرتین از چند تن از بیماران بستری شده و زخمی شدگانی که برای مداوا به این بیمارستان آورده شده بودند بیمارپرسی (عیادت) کردند. در یکی از اتاق‌های بیمارستان شاهنشاه از مرد کشاورزی که دستگاه خرمن‌کوب دست راست او را از ناحیه بازو قطع کرده بود احول‌پرسی کردند و ابراز امیدواری فرمودند که وی بتواند از دست مصنوعی استفاده کند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس در پایان بازدید خود از بیمارستان، دفتر یادبود بیمارستان را توشیح فرمودند و پیش از ترک بیمارستان یک جوان ایرانی که تجربه زیاد و انحصاری در ساختن دستگاه‌های اتوکلاو دارد به پیشگاه اعلیحضرتین معرفی شد. شاهنشاه در باره کارهای این جوان و تجربه او پرسش فرمودند، که پاسخ‌های لازم به آگاهی همایونی رسید.

سپس یکی از کشاورزان منطقه که با نگهداری ۲۰۰ رأس گاو و ۳۰۰ رأس گوسفند یک دامداری با کمک بانک توسعه کشاورزی برای تولید شیر جهت کارخانه شیر پاستوریزه در اردبیل ایجاد کرده است مطالبی درباره نارسایی‌های منطقه از لحاظ راه و برق و مشکلات بهره‌برداری از دامداری بعرض رسانید. شاهنشاه آریامهر مقرر فرمودند که وزیر کشاورزی و منابع طبیعی مشکل این مرد دامدار را رفع نماید. اعلیحضرتین سپس با اتومبیل بیمارستان را ترک فرمودند و در حالی که در خیابان‌های مسیر انبوه مردم شاهدوست اردبیل گرد آمده و احساسات بی مانندی ابراز می‌کردند، شهر اردبیل را ترک فرمودند.

اعلیحضرتین پیش از ترک اردبیل ابراز امیدواری فرمودند که با تأمین آب، برق و فاضلاب، مدارس و میدان‌های ورزشی و ایجاد صنایع مختلف مشکلات اردبیل از میان برداشته شود. اعلیحضرتین از اردبیل رهسپار اهر شدند.

بازدید اعلیحضرتین از اهر ۳ شهریور ماه

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس در میان پرشکوه‌ترین ابراز احساسات مردم شهرستان اهر وارد این شهر شدند. هلی‌کوپتر آورنده اعلیحضرتین در ساعت ۱۶ و ۴۰ دقیقه در اهر به زمین نشست. فرماندار این شهرستان به پیشباز اعلیحضرتین آمد و خوش آمد گفت و دو دوشیزه خردسال دسته‌های گل به پیشگاه شاهنشاه و شهبانو تقدیم کردند. آنگاه شاهنشاه و شهبانو از برابر صف استقبال کنندگان گذشتند و در این‌جا نماینده مردم اهر در مجلس شورای ملی گفت رسانید که آب نوشیدنی و آب برای فضای سبز این شهرستان به اندازه کافی وجود دارد. شاهنشاه در باره بارندگی و میانگین باران در سال پرسش فرمودند، به آگاهی همایونی رسید که به اندازه کافی بارندگی در این منطقه وجود دارد. شاهنشاه آنگاه از تولیدات و فراورده های این شهرستان پرسش کردند، به آگاهی رسید که میوه‌جات به ویژه سیب در این منطقه بار می دهد. شاهنشاه آنگاه از شمار مدرسه ها و بیمارستان ها در این شهر پرسیدند که جواب‌های لازم بعرض رسید. شاهنشاه سپس از شهردار این شهر در باره پارک کودک و بولوار و همچنین فضای سبز این شهرستان پرسش فرمودند، به آگاهی همایونی که به تازگی پارک کودکی ساخته شده است و فضای سبز به اندازه کافی وجود دارد. شاهنشاه در برابر صف نمایندگان انجمن‌های دمکراتیک از چگونگی فعالیت آنان پرسیدند بعرض رسید که برای انتخابات حزبی که در پیش است فعالیت زیادی می‌کنند.

شاهنشاه و شهبانو پس از گذشتن از برابر صف پیشبازکنندگان در یک خوروی روباز قرار گرفتند و رهسپار شهر شدند. ابراز احساسات مردم این شهر هنگام تشریف‌فرمایی شاهنشاه و شهبانو بی مانند بود و همه طبقات مردم با پرچم سه رنگ شیر و خورشید نشان در دست فریاد جاوید شاهشان به آسمان بلند بود و ورود اعلیحضرتین را گرامی داشتند. آنگاه شاهنشاه به بقعه شیخ شهاب‌الدین تشریف‌فرما شدند و در ورودی این بقعه نمایندگان روحانیون به پیشگاه اعلیحضرتین باریافتند. آنگاه شاهنشاه و شهبانو از بخش‌های گوناگون این بقعه بازدید فرمودند و در هر بخشی برای بازسازی و نوسازی آن دستورات لازم را صادر کردند. اعلیحضرتین پس از بازدید در ساعت ۱۷ و ۳۰ دقیقه اهر را ترک فرمودند. پیش از ترک اهر هموندان سازمان زنان این شهرستان به پیشگاه اعلیحضرتین بار یافتند و شناسانده شدند.

چهارمین روز ۳ شهریور ماه بازدید از مراغه

فرمان شاهنشاه برای پیدا کردن آرامگاه شهدای چالدران

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در چهارمین روز سفر خود به آذربایجان شرقی بعد از دیدار از تبریز و سراب، اردبیل و اهر، بامداد امروز با هلی‌کوپتر وارد مراغه شدند و از رصدخانه کهن این شهر دیدن فرمودند. سپس شاهنشاه از گروه توپخانه مراغه و علیاحضرت از مرکز رفاه خانواده این شهر بازدید فرمودند.

بازدید از مراغه

شاهنشاه هنگامی که در برابر پیشبازکنندگان در فرودگاه مراغه می‌گذشتند از نمایندگان مجلس در باره آب مراغه پرسیدند، به آگاهی همایونی رسید که بزرگ‌ترین مسئله‌ای که در مراغه هم اکنون وجود دارد، کمی آب است و برای تأمین آن درخواست می‌شود دستور فرمایند بر روی رودخانه مراغه دو سد ساخته شود.

شاهنشاه امر فرمودند در این مورد مطالعه لازم بعمل آید و گزارش امر داده شود. در این‌جا بعرض رسید، در حال حاضر قیمت خشکبار نیز مسئله مهمی برای مردم مراغه است و چون آب برای زراعت بحد کافی وجود ندارد، خشکبار برای صاحبان باغ‌ها صرف نمی‌کند. در مقابل صف روحانیون امام جمعه مراغه برای سلامت شاهنشاه و شهبانو و خاندان سلطنت دعا کرد و تشریف‌فرمایی اعلیحضرتین به مراغه را خیر مقدم عرض کرد. شاهنشاه از وضع مساجد و تکایا پرسیدند، به عرض رسید بحمدالله تحت توجهات شاهنشاه تبلیغات امور دینی و همچنین تعلیمات مذهبی بطور رضایت‌بخشی انجام می‌گیرد.

شاهنشاه در مقابل هر یک از گروه‌ها در زمینه کار آنان پرسش هایی فرمودند که جواب به آگاهی همایونی رسید. آنگاه شاهنشاه و شهبانو در یک اتومبیل روباز قرار گرفتند و در میان پرشورترین و با شکوه‌ترین ابراز احساسات مردم این شهر که از ساعت‌ها پیش در مسیر شاهنشاه و شهبانوی محبوب گرد آمده بودند وارد شهر شدند. در راستای راه اعلیحضرتین بیش از دو کیلومتر با فرش تزیین شده بود و بسیاری از زنان و مردان اشک شوق در چشم داشتند. اعلیحضرتین پس از گذشتن از شهر وارد رصدخانه مراغه که یک بنای تاریخی است شدند. در این‌جا آقای ورجاوند استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران گزارشی بعرض رسانید، سپس اعلیحضرتین از بنای رصدخانه دیدن فرمودند. آنگاه آریامهر شاهنشاه ایران به پادگان رضاپاد در مراغه تشریف‌فرما شدند و بخش های گوناگون آن را مورد بازدید قرار دادند.

علیاحضرت شهبانو نیز به مرکز رفاه خانواده وابسته به سازمان زنان مراغه تشریف‌فرما شدند و از قسمت‌های مختلف آن دیدن کردند. در مدخل مرکز رفاه یکی از معلمان مراغه تابلو نفیسی را که خود نقاشی کرده بود و شاهنشاه آریامهر را سوار بر اسب نشان می‌داد، به شهبانو پیشکش کرد و علیاحضرت شهبانو آقای صدیق‌زاده نقاش این تابلو را مورد مهربانی قرار دادند. آنگاه شهبانو از بخش‌های مختلف مرکز رفاه دیدن کردند و در هر بخش خانم مهناز افخمی وزیر مشاور در امور زنان و همچنین خانم ابراهیمی دبیر سازمان زنان مراغه توضیحات لازم بعرض رسانیدند.

بازدید از اسکو

اعلیحضرتین پس از بازدید از مراغه از بخش اسکو در ۲۷ کیلومتری جنوب شرقی تبریز واقع در دامنه کوه بزرگ سهند دیدن فرمودند. بیمارستان امدادی شیر و خورشید سرخ این بخش مورد بازدید اعلیحضرتین قرار گرفت. هنگام بازدید از بیمارستان امدادی شیر و خورشید سرخ، علیاحضرت شهبانو گردن‌بند طلای خود را از گردن باز کردند و به یک دختر ۵ ساله که به علت شکستگی استخوان در این بیمارستان تحت عمل جراحی قرار گرفته بود دادند. شهبانو همچنین یک سکه طلا مخصوص نیز به وی ارمغان فرمودند.

شاهنشاه هنگام ورود به اسکو با اشاره به اوضاع مساعد جغرافیایی اسکو فرمودند، اسکو جای بسیار خوبی است و سپس پرسیدند آب مصرفی مردم از کجا تأمین می‌شود؟ بعرض رسید در این‌جا چشمه‌های بی شمار آب وجود دارد و در برخی خانه‌های قدیمی آب می‌جوشد. شاهنشاه در مورد مازاد آب مصرفی پرسیدند، گفته شد، مازاد آب مصرفی به باغ‌ها می‌رود و درختان را آبیاری می‌کند. بنابراین، مردم اسکو از نظر آب کمبودی ندارند. در برابر صف روحانیون از وضع مساجد و تکیه‌ها و در برابر صف نمایندگان انجمن‌های دمکراتیک از انتخابات پرسش فرمودند که پاسخ داده شد. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس در یک اتومبیل روباز قرار گرفتند و در حالی که غریو ابراز احساسات شاه‌دوستانه مردم در سراسر شهر اسکو شنیده می شد، رهسپار خیابان‌های شهر شدند. نخستین قسمتی که مورد بازدید اعلیحضرتین قرار گرفت، کتاب‌خانه عمومی شهر بود. در این‌جا شاهنشاه مقرر فرمودند در مورد تهیه ابریشم مخصوص طبیعی اسکو موسوم به تابدار، وزارت کشاورزی و منابع طبیعی موضوع را مورد بررسی قرار دهد تا ابریشم بهتری تهیه و عرضه شود.

شاهنشاه و شهبانو سپس از مرکز آمار و اسناد مربوط به ۵۰ سال شاهنشاهی پهلوی که در محل همین کتاب‌خانه عمومی ترتیب داده شده است، دیدن فرمودند و بخصوص چند تمثال مربوط به دوران سلطنت اعلیحضرت رضا شاه کبیر مورد توجه اعلیحضرتین قرار گرفت.

شاهنشاه پرسیدند بچه‌ها در تعطیلات تابستان چه می‌کنند، بعرض رسید به اردو می‌روند یا در باغ‌ها کار می‌کنند. شاهنشاه فرمودند بسیار خوب است بخصوص که کمبود کارگر هم پیش نخواهد آمد. در این‌جا بعرض رسید قطعه زمین وسیعی در اسکو وجود دارد که دارای درختان کهنسالی است. شاهنشاه مقرر فرمودند این زمین به پارک عمومی تبدیل شود. در پایان این بازدید شاهنشاه و شهبانو در میان ابراز احساسات یک پارچه مردم بخش اسکو به بیمارستان امدادی جمعیت شیر و خورشید سرخ اسکو تشریف‌فرما شدند. هنگام ورود به این بیمارستان رئیس بیمارستان گزارشی بعرض رسانید. پس از آن شاهنشاه و شهبانو اعضاء کادر درمانی بیمارستان را مورد مرحمت قرار دادند. شاهنشاه در مورد کمبودهای بیمارستان پرسیدند که بعرض رسید با توجه به اینکه از تمام استان‌ها بیمار به این بیمارستان مراجعه می‌کنند، کمبود تختخواب محسوس است ولی کادر پزشکی بیمارستان تکمیل است. شاهنشاه فرمودند: این بیمارستان از هر جهت با ارزش است، آن را توسعه بدهید ولو اینکه از احتیاجات محلی بیشتر باشد. شاهنشاه و شهبانو در پایان بازدید از این بیمارستان در میان ابراز احساسات پرشور مردم در ساعت ۱۲ و ۵ دقیقه بخش اسکو را ترک فرمودند.

بازدید از شرکت سهامی زراعی خاصه بان

بازدید از شرکت سهامی زراعی- شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو پس از بازدید از اسکو به جهت بازدید از فعالیت‌های شرکت سهامی زراعی خاصه‌بان به این منطقه عزیمت فرمودند. اعلیحضرتین سپس برای بازدید از خانه فرهنگ روستایی به این خانه تشریف‌فرما شدند. در فاصله محل هلی‌کوپتر تا خانه فرهنگ روستایی کشاورزان عضو شرکت سهامی زراعی خاصه‌بان شدیداً نسبت به اعلیحضرتین ابراز احساسات می‌کردند. اعلیحضرتین در سالن اجتماعات خانه فرهنگ روستایی دفتر یادبود این شرکت را توشیح فرمودند و سپس به بازدید از قسمت‌های مختلف خانه فرهنگ روستایی پرداختند.

پنجمین روز ۴ شهریور ماه بازگشت به تبریز و بازدید از دشت مغان و استادیوم ورزشی تبریز

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو و والاحضرت همایون ولیعهد بامداد روز پنج شنبه ۴ شهریور ماه در پنجمین روز اقامت در آذربایجان شرقی با دو هواپیمای جداگانه به دشت مغان فرود آمدند. یک هواپیما را شاهنشاه آریامهر خلبانی می‌فرمودند و خلبانی هواپیمایی که علیاحضرت شهبانو با آن پرواز کردند با والاحضرت همایون ولیعهد بود. در این روز از دشت و شهر مغان و نیز از یک کارخانه سازنده خانه‌های پیش ساخته در ده کیلومتری تبریز بازدید می‌فرمایند. این کارخانه که شاهنشاه پروانه بهره برداری از آن را دادند با سی درصد سرمایه گذاری دانمارک و آلمان فدرال و هفتاد درصد سرمایه بخش خصوصی ایران دایر شده است. هم چنین شاهنشاه آریامهر ایوار (عصر) در استادیوم ورزشی رضا پهلوی تبریز برای مردم آذربایجان بیاناتی ایراد می‌فرمایند و سپس به همراه علیاحضرت شهبانو و ولیعهد به تهران بازمی‌گردند.

در بازدید اعلیحضرتین و والاحضرت ولیعهد از دشت مغان از واحدهای کشت و صنعت و دامداری دشت مغان که بسیار مدرن و مکانیزه راه اندازی شده است دستوراتی صادر فرمودند. در اینجا مهندس روحانی وزیر کشاورزی و منابع طبیعی و رضا صدقیانی وزیر تعاون و امور روستاها و گروهی از سرپرستان محلی درباره برنامه‌های اجرا شده و در دست اجرا گزارشی رسا به پیشگاه شاهنشاه دادند. شاهنشاه آریامهر اوامری پیرامون امور کشاورزی منطقه و آبیاری و جنگل کاری صادر فرمودند.

بازدید از گردایه هزار واحدی آپارتمان‌ها با بهای ارزان

در تبریز – شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو بعد از بازگشت به تبریز از مجموعه یک هزار واحدی آپارتمان‌های ارزان‌قیمت در این شهر دیدن فرمودند. مجموعه بنیاد آپارتمان‌های ارزان‌قیمت شامل ۵۰۰ دستگاه ساختمان تک واحدی و پانصد دستگاه آپارتمان است که در زمینی به مساحت ۲۰۰ هزار متر مربع از اراضی ملی شده از سوی وزارت مسکن و شهرسازی ساخته شده است.

شاهنشاه هنگام این بازدید سئوال کردند، بعد از این‌جا در کجا خواهید ساخت؟ بعرض رسید: ۲۴۰ دستگاه ۶-۸ و ۱۰ طبقه برای گروه‌های بالاتر احداث خواهد شد، علاوه بر آن بانک رهنی نیز ایجاد ۸۰۰ دستگاه آپارتمان را آغاز کرده است.

علیاحضرت شهبانو پرسیدند هر متر مربع آپارتمان‌ها چقدر هزینه دارد؟ به آگاهی رسید ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ تومان که این بها چهل درصد زیر قیمت بازار خواهد بود. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو آنگاه از ایوان این آپارتمان پهنه بیرونی آن را تماشا فرمودند و سپس با اتومبیل و پیاده سایر بلوک‌ها را از بیرون مورد بازدید قرار دادند. شاهنشاه در پایان این بازدید به وزیر مسکن و شهرسازی فرمودند هر چه می‌توانید از این دست آپارتمان‌ها بیشتر بسازید.

بازدید از کارخانه ایراداک کارخانه سازنده‌های خانه‌های پیش ساخته

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی فرح و والاحضرت ولایتعهد در روز پایانی دیدارشان در استان آذربایجان شرقی از کارخانه خانه سازی ایراداک سازنده قطعات پیش ساخته ساختمان در ۱۵ کیلومتری تبریز که وسیله بخش خصوصی ایجاد گردیده است بازدید فرمودند.

به هنگام ورود اعلیحضرتین و والاحضرت ولیعهد به پهنه کارخانه، مرتضی رحیم زاده خویی مدیرعامل و رییس هیات مدیره شرکت خانه سازی ایرداک به پیشباز آمد و خوش آمد گفت و سخنانی درباره تاریخچه کارخانه ایراد کرد و گفت: ... در بازدید گذشته کارخانه سیمان صوفیان که شاهنشاه امر به ساختمان آپارتمان و خانه‌های مسکونی فرمودند. چون با پیشرفت‌های درخشان کشور در دوره شاهنشاهی پهلوی و نیاز مبرم کشور به ساختمان آپارتمان و خانه‌های مسکونی و مدرن تامین نظر شاهنشاه با سیستم معماری سابق به سرعت مقدور نمی‌باشد با دعوت از کارشناسان کشورهای دانمارک و آلمان به تاسیس کارخانه و نصب ماشین آلات آن اقدام و آماده بهره برداری نموده است که هم اکنون افتخار بازدید شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو و والاحضرت ولیعهد گرامی را کسب کرده است استدعا دارد با بازدید آن کارکنان را قرین افتخار فرمایند. ...

در این هنگام نماینده کارگران شرکت سهامی خاص خانه سازی ایرداک ورود اعلیحضرتین و والاحضرت ولیعهد را خوش آمد گفت و سخنانی ایراد کرد.

آنگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی فرح و والاحضرت ولایتعهد ایران از برنامه‌های آتی شرکت خانه سازی ایراداک پرسش فرمودند که مهندس آذری طراح سرپرست کارخانه به آگاهی همایونی رسانید که در گام نخست ۲۳۲ دستگاه بلوک‌های آپارتمانی از قطعات پیش ساخته کارخانه در کوی ولیعهد بنا می‌شود.

شاهنشاه آریامهر در این بازدید از سرمایه گذاری بخش خصوصی در امر خانه سازی ابراز خشنودی فرمودند و سپارش کردند که در آینده کارخانه گسترش بیشتری یابد. در این جا شهبانو فرمودند آقای خویی هزینه ایجاد ساختمان شماره ۲ جمعیت خیریه تبریز را تقبل کردند و این نشانه‌ای از انسان دوستی این فرد نیکوکار آذربایجان می‌باشد.

شاهنشاه از این امر ابراز خرسندی فرمودند و به وزیر مسکن و شهرسازی دستور دادند که در ایجاد آپارتمان‌های مسکن و شهرسازی از تولیدات این شرکت بیش از پیش استفاده شود. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو آنگاه دفتر یادبود کارخانه را توشیح فرمودند و بدین ترتیب بازدید اعلیحضرتین در میان شور و هیجان کارگران و کارکنان پایان پذیرفت.

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو و ولیعهد ایران در استادیوم ورزشی رضا پهلوی تبریز

شاهنشاه آریامهر در پایان سفر پنج روزه خود به آذربایجان شرقی در گردهمایی چهل هزار تن از مردم آذربایجان در استادیوم ورزشی رضا پهلوی تبریز بیاناتی ابراز کردند:

مردم نجیب و کارکن و مهربان و میهن‌پرست تبریز و آذربایجان، درود من به شما که از موقعی که به خاطر دارم، چه قبل از شهریور و چه بعد از شهریور هزاروسیصدوبیست، آنی از احساسات وطنی خود دست برنداشتید و حتی در سخت‌ترین شرایط مقاومت کردید و در اولین فرصت غیرت و ایرانیت خودتان را نشان دادید. پدران و پدربزرگان شما به خاطر دارند که در جنگ بین‌المللی اول که خطه شما زیر اشغال و در واقع زیر سم ستور بیگانه قرار گرفته‌بود، غیرت‌مردانی در این خطه، مخصوصاً در این شهر بوده‌اند، که یکه و تنها وظیفه مقابله با اشغالگر را، ولو به قیمت جان خویش انجام می‌دادند. جنگ بین‌الملل اول تمام شد و معجزه‌ای رخ داد تا ایران که داشت نابود می‌شد و از بین می‌رفت و تقسیم می‌شد، به توسط یک فرزند همین ملت که مادرش خون آذربایجانی داشت، یعنی به وسیله سر دودمان خاندان ما، توانست این استان زرخیز و این مملکت را دو مرتبه یکپارچه کند و به راه ترقی سوق بدهد.

مصاحبه علیاحضرت شهبانو در فرودگاه مهرآباد

علیاحضرت شهبانو در پایان سفر پنج روزه خود به آذربایجان هنگام ورود به تهران در فرودگاه مهرآباد به پرسش‌های خبرنگار اطلاعات پاسخ فرمودند.

از پیشگاه علیاحضرت پرسیده شد، درباره اینکه گزارش‌هایی که بعرض‌تان رسیده تا چه اندازه‌ای می‌پذیرید و باور می‌کنید و اگر احیاناً در درستی آن تردید پیدا شد، چه خواهد شد؟

علیاحضرت فرمودند: خوشبختانه الآن وضع طوری است که در همه جا فقط اکتفا نمی‌کنند به گزارش‌های پیشرفت‌ها و از این فرصت استفاده می‌کنند که یک مقدار از اشکالات و مسائلی را که دارند در میان بگذارند. البته طبیعی است که در بعضی جاها بخواهند برای روز بخصوصی یک مقدار به آن چیزی که هست جلوه‌ای بهتر بدهند ولی دیگر با تجربه‌ای که داریم فکر می‌کنم از محل‌هایی که بازدید می‌کنیم بهر حال آشنایی با این سازمان‌ها و مراکز مختلف داریم و اطمینان به اشخاصی که در آن‌جا هستند، با یک نظر درست مواجه می‌شویم و کاملاً نمی‌شود گفت که اگر یک مرکزی درست نباشد و خلاف آن را نشان بدهند ما باور خواهیم کرد. این مراکز هر کدام آن‌ها سازمان‌های خصوصی هستند که مرکزی در تهران دارند و من با این‌ها در مورد مشکلات‌شان و کارهای‌شان در تماس هستم. خود این مراکز بازرسانی دارند و افرادی که از این مراکز بازدید می‌کنند، افراد مختلف بعضی وقت‌ها گزارش‌هایی به من می‌دهند. همینطور است در مورد تمام سازمان‌های دولتی چون در دولت هم در دستگاه‌های مختلف بازرسانی هستند و غیر از آن در هر شهری یا استانی انجمن شهر هست، انجمن استان هست، انجمن شهرستان هست، نمایندگان مردم هستند، خود استاندار هست و فکر می‌کنم باید تا اندازه‌ای به گفته همه این‌ها اعتقاد داشت و پذیرفت که این‌ها افرادی هستند که در درجه اول می‌خواهند خدمت بکنند و مطلب راست را به عرض اعلیحضرت برسانند و این‌ها همه طرق مختلفی است که آدم می‌داند این کارها به چه گونه‌ای پیش می‌رود و اگر از این گروه رسمی دولتی بگذریم خود افراد ملت هستند. افراد مختلفی که یا بوسیله نامه یا به وسائل دیگر به اطلاع ما می‌رسانند که چه شده و بعد هم اگر واقعاً در یک مرکزی اختلاف عقیده یا اختلاف گزارش زیاد باشد در رأس آن سازمان بازرسی شاهنشاهی است که می‌رود گزارش صحیحی تهیه می‌کند و برمی‌گردد. مثلاً در کانون کارآموزی که بودیم یکی از بچه‌های آن جا، یکی از جوانان می‌گفت که بله همه این کارها که انجام شده تظاهر است و فقط برای شما درست کرده‌اند. یکی دو هفته است که این کارها را کرده‌اند و وقتی شما بروید این‌ها برچیده می‌شود. البته آن جوان نمی‌دانست که خود من می‌دانم که فقط دو ماه است که این فعالیت‌ها در آن‌جا شده و یک مقدار کارها ظاهری هست که آن هم مهم نیست. فرض کنید نظافت محل را یک مقدار گل‌کاری می‌کنند یک مقدار درختکاری می‌کنند اصل آن است که معلمین و دستگاه‌ها و کارگاه‌ها باشد. البته خوب آن جوان خودش یک مشکلات اجتماعی داشت، یک ناراحتی‌هایی داشت که این حرف‌ها را می‌زد. ولی بهر صورت یک جوری آن مطلب درست به اطلاع آدم می‌رسد و همانطور که گفتم باید اطمینان کنیم به این افرادی که در رأس کاره هستند. البته با دقت و نظارت و بازرسی و غیره، چون متأسفانه در تمام اجتماع‌ها لازم هست یک نظارتی باشد، که یک بارزسی باشد، تشویق باشد، تنبیه باشد. این فقط در مملکت ما نیست و فکر می‌کنم بطور کلی دیگر الآن در مملکت ما موقعی هست که کسی نمی‌تواند کاملاً یک چیز غلطی را به یک طرز صحیحی جلوه دهد چون دیگر الآن مردم هم شریک هستند و بی‌صدا نمی‌مانند.

علیاحضرت شهبانو در پاسخ پرسش دیگر پیرامون برنامه‌ها و عریضه‌های مردم و نحوه رسیدگی به آن‌ها فرمودند: بله، این کار باعث تأسف است. به دلایل مختلف ناراحتی‌های زیادی هم برای ما ایجاد می‌کند و هم برای مردم. بار دیگر من می‌خواهم بگویم که نامه‌هایی که مردم می‌دهند چه به دست ما بدهند چه به دست مأمورینی که بعد خواهند داد، به استاندار یا مسئولینی که این نامه‌ها را باید جمع‌آوری کنند و چه به دفتر من بفرستند، و یا به دفتر شاهنشاه همه به یک صورت رسیدگی خواهد شد. هیچ فرقی بین این نامه‌ها نیست و بنابراین بهتر است که مردم واقعاً اطمینان کنند که نامه‌های‌شان را از راه عادی بدهند. آن نامه‌هایی که مردم بوسیله پست می‌فرستند یا به دست افراد مسئول می‌دهند، اگر موضوعش شدنی باشد که می‌شود اگر نشدنی است که نمی‌شود. همین امر برای آن نامه‌ای است که به دست من فرض کنید بدهند. اگر بشود کاری برای آن شخص کرد انجام می‌شود اگر نشود نمی‌شود انجام داد. فقط یک ناراحتی برای خودشان ایجاد می‌کنند و محیط را شلوغ می‌کنند و خطرات دیگری هم دارد که امیدوارم کم کم مردم عادت کنند این کار را نکنند چون اطمینان می‌دهم که اوّلاً به این نامه‌ها همه رسیدگی می‌شود و بعد هم فرقی نیست بین آن نامه‌ای که به دفتر می‌فرستند و آن نامه‌ای که به دست من می‌دهند.

مصاحبه علیاحضرت شهبانو در کانون کارآموزی تبریز ۳ شهریور ماه

مصاحبه علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی با خبرنگاران در کانون کارآموزی تبریز در بازدید اعلیحضرتین از استان آذربایجان شرقی ۳ شهریور ۲۵۳۵ شاهنشاهی

علیاحضرت شهبانو در مصاحبه‌ای در تبریز از سفر به آذربایجان شرقی ابراز شادمانی کردند و فرمودند:

پس از ۱۳ سال سفر به آذربایجان شرقی

علیاحضرت شهبانو که در کانون کارآموزی تبریز با خبرنگاران سخن می‌گفتند فرمودند: مدت‌ها است که به آذربایجان نیامده بودم، ۱۳ سال پیش بود که به آذربایجان سفر کردم. با وجودی که حس می‌کنم تمام نقاط این مملکت، مملکت من است، با این همه طبیعی است که یک حس بخصوصی نسبت به آذربایجان دارم برای اینکه اجداد من در این‌جا به دنیا آمده‌اند.

اکنون که در این کانون کارآموزی هستم بسیار خوشوقتم، برای اینکه کانون کارآموزی سال‌ها است که در سراسر ایران فعالیت دارد ولی متأسفانه به دلیل برخی اشکالات در فلسفه این مراکز و اشکالات مختلفی که از لحاظ مدیریت داشته، بطوری که شاید و باید اداره نمی‌شد و من خوشوقتم که بعد از اینکه این کانون‌ها را به وزارت بهداری و بهزیستی سپردم، روحیه جدیدی در آن‌ها دمیده و امروز باعث خوشوقتی من است که بعد از این تغییر و تحول، امروز این مرکز را ببینم چون این مراکز باید مراکز انسان‌سازی باشد و این کارگاه‌هایی که ما دیدیم و این محیط فکری که در این‌جا هست، از این افراد چه دختر و چه پسر، چه پیر، چه جوان که به دلایل مختلفی معلولین اجتماعی شده‌اند، افرادی سالم و سازنده بسازند.

بازدید از مرکز جذامیان باباباغی تبریز

مراکز باباباغی تبریز مربوط به جذامیان که دیدم یکی از مراکزی بود که واقعاً باعث خوشوقتی من شد و باید بگویم ده دوازده سال پیش که من به این‌جا آمدم از غصه گریه‌ام گرفت ولی این دفعه از خوشحالی اشک در چشمانم جمع شد برای اینکه ابداً با دوازده سال پیش قابل مقایسه نبود. اولین برخورد من با جذامیان دوازده سال پیش صورت گرفت و محیط واقعاً بسیار ناراحت کننده‌ای بود. در آنوقت غیر از چند کشیش و راهبه خارجی تقریباً هیچ پزشک و پرستار ایرانی در آن‌جا نبود. محلی بود که بیماران به وضع بسیار بدی در یک محل نامناسب بسر می‌بردند. این منظره را هیچوقت فراموش نمی‌کنم. شاید به دلیل اینکه سعی می‌کنم واقعاً برای این بیماران یک راه حل اجتماعی پیدا بشود. در آن وقت افرادی که با من بودند هر یک مقداری شیرینی با خود آورده بودند و یکی از آن‌ها شیرینی را از قوطی درآورد و جلوی آن‌ها پرت کرد، مثل اینکه حیوان هستند. به هر حال خوشبختانه می‌بینیم که پس از این چند سال نه تنها این محیط از لحاظ ظاهری عوض شده، بلکه از حیث درمان و باطن هم بسیار تغییر کرده. چنانچه دیدید، پزشکان زیادی در آن‌جا (باباباغی) بودند و اصولاً در آینده فرق خواهد کرد که این بیماران مثل بیماران دیگر در بیمارستان‌های سراسر کشور باشند و به این شکل با خانواده‌های شان نیایند چون بچه‌های سالم این‌ها متأسفانه در اجتماع قبول نمی‌شوند و باید در این مراکز نگهداری شوند، چه این کار صحیح نیست. پس قدم بزرگی برداشته شده که انشاءالله در آینده هم بهتر خواهد شد. یادم می‌آید که چند سال پیش با کمک فروغ فرخ زاد و ابراهیم گلستان فیلمی تهیه شد به نام «خانه سیاه است». دلم می‌خواهد فیلم دیگری تهیه شود به نام «خانه آنقدر سیاه نیست.»

شرکت زنان در کارهای سیاسی و اجتماعی

زنان ما باید بدانند که از شرکت در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی ترس نداشته باشند، چون یک مقدار به علت نداشتن عادت و یک مقدار هم به دلیل خجالت از ظاهر شدن در محافل سیاسی است که از شرکت در این فعالیت‌ها خودداری می‌کنند. دلیل خوب این کار را ما امروز در آذربایجان می‌بینیم. زنان قبلاً سه نفر کاندیدا داشتند و امروز نزدیک به یکصد نفر دارند. به دلیل اینکه برایشان توضیح داده شد و تفهیم شد که شرکت آن‌ها در انجمن‌های دمکراتیک برای مشارکت در مسائلی است که مربوط به زندگی خودشان، مربوط به شهرستان و یا استان‌شان است و اکنون خانم‌های ما همه صاحب نظرند چون در کانون‌های حزب از مطالب مختلف صحبت می‌شود. از مطالب شهری، از مطالب اجتماعی، از مطالب مملکتی و بین‌المللی. آن‌ها هم بجای اینکه بمانند و فقط منتظر باشند، که یک کسی بیاید و این مسائل را برای‌شان حل کند، یا اینکه خودشان را بدون قدرت ببینند، بهتر است در انجمن‌های دمکراتیک سهیم و شریک بشوند و نماینده‌ای برای حل مشکلات نه تنها زن‌ها بلکه، محله‌شان، محیط‌شان و شهرشان باشند. زیرا این مشارکت به اجتماع کمک می‌کند.

کاری که خانم‌ها می‌توانند بکنند این است که به خانم‌های دیگر توضیح بدهند که اصولاً این انجمن چه مسئولیت‌ها و فعالیت‌هایی دارد و مسئولیت این خانم‌ها در آینده چه خواهد بود. مطمئناً خانم‌ها خیلی علاقمند خواهند بود که در بر طرف کردن مشکلات منطقه‌شان شرکت بکنند. اصولاً من دلم نمی‌خواهد که از گروه بخصوصی صحبت بکنم، بخصوص فقط مسائل زنان، چون مسائل مملکتی مربوط به تمام طبقات است چه جوان، چه پیر، چه مرد، چه زن و این مطالب مربوط می‌شود به تمام جامعه چون هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند پیشرفت بکند مگر اینکه هماهنگ پیشرفت کند و اجزای جامعه را از همدیگر نمی‌شود جدا کرد. البته ممکن است گروهی کمتر توجه داشته باشند و برای آن‌ها قدرت و راهنمایی بیشتری لازم باشد، ولی من می‌خواهم تمام مطالب مملکتی با یک دید هماهنگ و کلی در نظر گرفته شده باشد. همین مطالبی که می‌گویم در مورد آقایانی که علاقمندند فعالیت داشته باشند و برای مسائل شهرشان، استان‌شان و مملکت‌شان دلسوزند نیز صدق می‌کند. برای آن‌ها موقعیتی است که در این انجمن‌ها شرکت بکنند که در آینده به آن هدفی که دنبالش هستیم، یعنی مشارکت مردم در حل مسائل و مشکلات خودشان، برسیم.

ایران کشوری با امکانات بی کران

مملکت بزرگی داریم. کشور ما سرزمین وسیعی است و نباید مردم هنوز توقع داشته باشند که یک گروه بخصوص مسائل و مشکلات‌شان را حل کند. خودشان باید مشارکت کنند و خودشان باید مسائل شان را بدانند و راه حل آن را پیدا بکنند و خودشان سازندگی کنند. البته در بعضی مجامع شاید ندانند که چگونه باید این کارها را کرد، این وظیفه حزب است که به مردم آموزش بدهد.

برابری زن و مرد در سیاست و اجتماع و اقتصاد

باید در این باره بگویم که پیشرفت و ترقی یک اجتماعی موقعی مثبت خواهد بود که این پیشرفت و ترقی هماهنگ پیش برود. از لحاظ گروه‌های مختلف اجتماع، چه زن، چه مرد، چه جوان، چه روستایی و چه شهری، همچنین از نظر فعالیت‌های مختلف مملکتی. فرض کنید ما نمی‌توانیم اقتصاد را ضابطه ترقی یک مملکت در نظر بگیریم اگر به دنبال آن ترقی و پیشرفت اجتماعی و فرهنگی و سیاسی نباشد. به عقیده من تمامی این مطالب باید هماهنگ پیشرفت بکند و همین‌طور که گفتم برای زنان بخصوص و نمی‌خواهم فقط در قسمت اقتصادی باشد، باید در تمام قسمت‌ها باشد و این وظیفه حزب رستاخیز ملت ایران و بخصوص وظیفه سازمان زنان در سطح روستا و در سطح شهرها است که مردم را آموزش بدهند که چطور می‌توانند در این زمینه‌های مختلف همکاری بکنند. بطور کلی سفرهایی که به نقاط مملکت می‌کنیم و پیشرفت‌هایی که در زمینه‌های مختلف می‌بینیم باعث خوشوقتی است، ولی آن چیزی که مهم است امیدواریم که بشود. این است که این پیشرفت و ترقی بطور طبیعی هماهنگ باشد. اینکه یک قسمت از کارها پیشرفت کند و در اجتماع پیش برود و قسمت دیگری عقب بیفتد در آینده یک ناهماهنگی و یک بحران اجتماعی بوجود می‌آورد که باز نمی‌توانیم اسمش را پیشرفت بگذاریم. در قسمت بانوان فکر می‌کنم تمام سازمان‌هایی که برای زنان هست باید تمام دختران را آموزش بدهند، متنها تا اندازه‌ای که آن‌ها شخصیت خود را از دست ندهند.

باز بر می‌گردیم به اصل مطلب که زن و مرد فرقی با هم ندارند. درست است که پیشرفت خواه ناخواه یک مقدار تحولات با بحران‌های اجتماعی بوجود می‌آورد. مثلاً در قسمت زنان با وجودیکه این را باید آموزش بدهیم و تشویق بکنیم که در برنامه‌های مختلف شرکت بکنند، می‌بایست این مشارکت به شکلی باشد که آن‌ها شخصیت و هویت ملی خودشان را از دست ندهند. برای اینکه اگر از خود بیگانه بشوند دیگر این را نمی‌شود اسمش را گذاشت پیشرفت. این یک مسئله دقیق و حساسی است ولی اگر به آن فکر کنیم طبیعتاً یک اجتماع بهتری خواهیم ساخت. مسئله پیشرفت و ترقی برای خود من هم مطرح است برای اینکه شاید ما ضوابط و معیارهایی که تابحال برای خودمان داشتیم الآن نباید همان ضوابط و معیارهای صنعتی دنیای غرب باشد. منظورم ضوابط و معیاری صنعتی دنیای غرب است. چون به هر صورت ما از یک لحاظ به آن نمی‌توانیم برسیم. در مملکت خودمان باید ضوابط و معیارهای مترقی خودمان را داشته باشیم برای اینکه از کاری که می‌کنیم و از زحمتی که می‌کشیم لذت ببریم و خرسند باشیم وگرنه اگر آن معیارها، معیارهای غربی باشند مثل یک عقده برای ما خواهند ماند، چه هر قدر زحمت بکشیم باز می‌بینیم آن‌ها به یک دلایلی از ما جلوترند. چون دلایل اقتصادی و دلایل اجتماعی را نمی‌بینیم. بنابراین، موقعیت خیلی حساسی است در ایران که ما بدانیم پیشرفت و ترقی چیست و فقط معیارهای صنعتی و درآمدهای بیشتر داشتن ملاک عمل نیست. این‌ها تا یک اندازه‌ای لازم است ولی نمی‌شود گفت که واقعاً به یک پیشرفت خواهیم رسید چون خود شما می‌دانید که اگر دنیای غرب این ترقی را در یک زمان دراز به دست آورده، ایران در مدت بسیار کوتاهی این موفقیت‌ها را به دست آورده است و این ممکن است از لحاظ فرهنگی و اجتماعی یک تغییر آنچنانی باشد که ممکن است درآمد بهتر باشد و سر و وضع ظاهری بهتر باشد ولی لطمه‌ای به اجتماع وارد شود. من نمی‌خواهم از حرف‌هایم اینطور فهمیده شود که مخالف پیشرفت هستم، ولی پیشرفت صنعتی و اقتصادی باید هماهنگ با پیشرفت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی باشد، بخصوص در مملکتی مثل ایران که گذشته غنی و فرهنگ غنی دارد. امروز مثلاً در یکی از این شرکت‌های سهامی زراعی که مورد بازدید ما قرار گرفت، این مطلب را من بارها گفته‌ام و برایم اهمیت دارد. درآمد این شرکت‌های سهامی زراعی از موقعی که تشکیل شده چهارده برابر شده است. این واقعاً باعث خوشوقتی است، ولی محیطی که این روستاییان در آن زندگی می‌کنند و ساختمان‌هایی که در آن محیط ساخته شده به شکلی است که برای نسل آینده و فرهنگ آن جامعه معلوم نیست به چه صورت خواهد بود. این ساختمان‌ها در تمام مملکت به دلیل اینکه استاندار باشد ارزان‌تر، راحت‌تر و ایجاد آن سریع‌تر است. منظورم این است که تمام جنبه‌های اجتماعی- باطنی مطرح است و یک مقدار زیادی هم محیط فیزیکی ظاهری. آن‌جایی که مردم زندگی می‌کنند محیط شان، شهرشان، این‌ها همه باید جزو پیشرفت در نظر گرفته شود.

آینده روشن جوانان و فرزندان این سرزمین

آنچه که برای من در این سفرها مهم است توجه زیاد به جوانان و بچه‌های این مملکت از لحاظ آموزش و فرهنگ است. خوشبختانه برای آموزش‌های فرهنگی بچه‌ها مراکزی ایجاد شده ولی به اندازه کافی نیست و من فکر می‌کنم در برنامه ششم باید سرمایه‌گذاری زیادی روی جوانان کشور بشود. همانطوری که می‌دانید پنجاه درصد افراد ملت ما از پانزده سال به پایین هستند و باید مراکز فرهنگی، آموزشی و ورزشی زیاد بشود، زیرا این‌ها هستند که سازنده ایران فردا خواهند بود. نه تنها در مرکز بلکه در سراسر مملکت افرادی که باید این بچه‌ها را آموزش بدهند، چه معلم که تعلیم می‌دهد، چه نویسنده که برای این‌ها کتاب می‌نویسد، چه فیلم‌سازی که فیلم می‌سازد، چه کارگردانی که تئاتر برایشان می‌سازد و چه نقاش که کتابچه‌های‌شان را تزیین می‌کند، این‌ها همه باید با یک دید هماهنگ و با آن اصولی که ما می‌خواهیم در آینده جوانان را تربیت کنند. باز بر می‌گردم به نگهداشتن هویت ملی و فرهنگی ملی چون در فرهنگ ما موقعی که می‌بینیم شخصی باسواد است منظورمان این است که فرهنگ دارد. همیشه کسی که سواد خواندن و نوشتن دارد، این سوادی را که منظور ما است ندارد. در صورتی که یک شخص باسواد ممکن است خواندن و نوشتن را بلد نباشد، ولی سواد فرهنگی و اجتماعی دارد و می‌داند ارتباطش با خانواده و با اجتماع چیست. در این صورت او سواد سیاسی و سواد تاریخی دارد. بنابراین، ما نباید دلمان را خوش کنیم که تعداد مدارس رو به ازدیاد باشد. باید آن فرهنگ و سواد درستی را که در فرهنگ ما هست به آنان آموخته باشیم.

مصاحبه شاهنشاه آریامهر با خبرگزاری پارس و رادیو تلویزیون ملی ایران در بازدید از کارخانه تراکتورسازی تبریز ۱ شهریور ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی - بخش

بن‌مایه‌ها

نیز نگاه کنید به

• قانون تامین اعتبارات مسکن و تشویق خانه‌سازی