پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در گشایش نخستین کنفرانس جهانی وزیران فرهنگ در شهر ونیز ۴ شهریور ماه ۱۳۴۹
| سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر پایه تاریخ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی |
پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در گشایش نخستین کنفرانس جهانی وزیران فرهنگ در شهر ونیز ۴ شهریور ماه ۱۳۴۹
این واقعیت که کنفرانس بین‌المللی جنبه‌های تشکیلاتی اداری و مالی سیاست‌های فرهنگی، پنج سال بعد از کنگره وزیران آموزش و پرورش برای مبارزه با بیسوادی تشکیل می‌شود، ذهن ما را به روشنی متوجه این حقیقت می‌کند که فرهنگ در کنار آموزش و پرورش، نقشی فعال در جریان کلی توسعه ایفا می‌کند.
در روزگار ما بطلان و فرسودگی مظاهر فئودالیسم فرهنگی به روشنی تمام قابل درک است. فرهنگ دیگر حصه انحصاری برگزیدگان یا مناطق ممتاز نیست، بلکه بیش از پیش تبدیل به ثروتی مشترک برای تمام افراد و تمام کشورها می‌شود. بنابراین جا دارد به یونسکو به خاطر ابتکار برگزاری این کنفرانس تبریک بگوییم.
با این حال اگر تکنولوژی مدرن در کار قالب‌ریزی تدریجی تمدن یکنواختی است که سرمشق آن را تمام ملت‌ها به عاریت می‌گیرند، در مقابل شتاب و یک زمانی ارتباطات موجب پدید آمدن تفاوت‌های فرهنگی در مناطق مختلف جهان می‌شود. کاملاً طبیعی است که افراد و جامعه‌ها در بیم از دست دادن سجایای شخصی خودشان به هنگام تماس با این هم‌طرازی تعمیم یافته نومیدانه پایبند ویژگی‌های خود بمانند و به این شیوه واکنش نشان دهند. به عنوان مثال چگونه می‌توان تعجب کرد که بلافاصله پس از ظهور این تضادها، پیشگویان برای اعلام هولناک‌ترین فاجعه‌ها فریاد برآورند؟
بدون تردید هنوز هم در قلب تمدن جدید فقدان هدف‌های متعالی را می‌توان احساس کرد که غیاب آنها تهدیدی برای آینده است. اما دقیقاً در همین جا است که نقش اساسی فرهنگ، نقشی که فرهنگ باید و می‌تواند ایفا کند، به منصه ظهور می‌رسد.
همانطور که من بارها در گذشته تأکید کرده‌ام هرگاه ترقی مادی پا به پای ترقی فرهنگی پیشرفت نکند، نمی‌تواند به هیچ وجه تضمین‌کنندۀ بهروزی بشریت باشد.
چون فرهنگ نوعی روح مشترک برای انسان‌ها است. اگر ما نقشی را که سزاوار فرهنگ است در برنامه‌های توسعه پیش‌بینی کنیم، از این رهگذر خلاءهایی را که پیشرفت کورکورانه مادی ایجاد خواهد کرد، پر خواهیم کرد و کاستی‌های این ترقی کورکورانه مادی را جبران خواهیم کرد. در عرصه ملی و در صحنه بین‌المللی، نه تنها باید مراودات فی‌مابین فرهنگ‌های متفاوت برقرار شود و محفوظ بماند، بلکه در عین حال به هماهنگی آنها با توقعات و نیازهای معاصر کمک شود و بیش از پیش شرایط لازم توسعه یابد تا همه فرهنگ‌های متفاوت بتوانند به یک اندازه از برداشت‌ها و کامیابی‌های جدید برخوردار شوند. به این اعتبار فرهنگ نیز یکی دیگر از حاجت‌های مادی و معنوی و یکی از نیازهای اساسی انسان است، اما بدبختانه هنوز در برنامه‌های توسعه از توجه و التفاتی که در خور آن است برخوردار نیست.
شاید یونسکو بتواند فرهنگ را در یافتن سهم برازنده‌ای که باید بی کم و کاست نصیب آن باشد از طریق ابداع مطالعات ارزشیابی نظیر سهمی که به وسیله یونسکو برای آموزش و مبارزه با بیسوادی ارائه شد کمک کند و باید امیدوار بود که دولت‌ها نیز وسایل لازم را فراهم خواهند کرد تا به خواست‌های فرهنگی مردم و روزگار خود پاسخ دهند. تشکیل این کنفرانس را در ونیز که یکی از والاترین مراکز تمدن جهان است باید به فال نیک گرفت.
برای تمام شرکت‌کنندگان کنفرانس صمیمانه آرزوی موفقیت داریم.