ناصر خسرو (قصاید)/ای ستمگر فلک ای خواهر آهرمن
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
' | ناصر خسرو (قصاید) (ای ستمگر فلک ای خواهر آهرمن) از ناصر خسرو |
' |
ای ستمگر فلک ای خواهر آهرمن | چون نگوئی که چه افتاد تو را با من؟ | |
نرم کردهستیم و زرد چو زردآلو | قصد کردی که بخواهیم همی خوردن | |
اینکه شد زرد و کهن پیرهن جان است | پیرهن باشد جان را و خرد را تن | |
عاریت داشتم این را از تو تا یک چند | پیش تو بفگنم این داشته پیراهن | |
من ز حرب چو تو آهرمن کی ترسم | که مرا طاعت تیغ است و خرد جوشن | |
من دل از نعمت و عز تو چو بر کندم | تو دل از طاعت و از خدمت من بر کن | |
زن جادوست جهان، من نخرم زرقش | زن بود آنکه مرو را بفریبد زن | |
زرق آن زن را با بیژن نشنودی | که چه آورد به آخر به سر بیژن؟ | |
همچو بیژن به سیه چاه درون مانی | ای پسر، گر تو به دنیا بنهی گردن | |
چون همی بر ره بیژن روی ای نادان | پس چه گوئی که نبایست چنان کردن؟ | |
صحبت این زن بدگوهر بدخو را | گر بورزی تو نیرزی به یکی ارزن | |
صحبت او مخر و عمر مده، زیرا | جز که نادان نخرد کسی به تبر سوزن | |
طمع جانت کند گر چه بدو کابین | گنج قارون بدهی یا سپه قارن | |
مر مرا بر رس از این زن، که مرا با او | شست یا بیش گذشته است دی و بهمن | |
خوی او این است ای مرد، که دانا را | نفروشد همه جز مکر و دروغ و فن | |
کودن و خوار و خسیس است جهان و خس | زان نسازد همه جز با خس و با کودن | |
خاصه امروز نبینی که همی ایدون | بر سر خلق خدایی کند آهرمن؟ | |
به خراسان در تا فرش بگسترده است | گرد کرده است ازو عهد و وفا دامن | |
خلق را چرخ فرو بیخت، نمیبینی | خس مانده است همه بر سر پرویزن؟ | |
زین خسان خیر چه جوئی چو همی دانی | که به ترب اندر هرگز نبود روغن | |
خویشتن دار چو احوال همی بینی | خیره بیرشته و هنجار مکش هنجن | |
این خسان باد عذابند، چو نادانان | باد ایشان مخر و باد مکن خرمن | |
چون طمع داری افروختن آتش | به شب اندر زان پر وانگک روشن | |
دل بخیره چه کنی تنگ چو آگاهی | که جهان سایهی ابر است و شب آبستن؟ | |
این جهان معدن رنج و غم و تاریکی است | نور و شادی و بهی نیست در این معدن | |
معدن نور بر این گنبد پیروزه است | که چو باغی است پر از لاله و پر سوسن | |
گر به شب بنگری اندر فلک و عالم | بر سرت گلشن بینی و تو در گلخن | |
تو مر این گلخن بیرونق تاری را | جز که از جهل نینگاشتهای گلشن | |
مسکن شخص توست این فلک ای مسکین | جانت را بهتر ازین هست یکی مسکن | |
اندر این جای سپنجی چه نهادی دل؟ | آب کوبی همی، ای بیهده، در هاون | |
کهت بگفته است که اندیشه مدار از جان | هرچه یابی همه بر تنت همی برتن؟ | |
دشمن توست تن بد کنش ای غافل | به شب و روز مباش ایمن از این دشمن | |
همه شادی و طرب جوید و مهمانی | که بیارندش از این برزن و زان برزن | |
گوید « از عمر وز شادی چه بود خوشتر؟ | مکن اندیشه ز فردا، بخور و بشکن» | |
لیکن این نیست روا گر تو همی خواهی | ای تن کاهل بیحاصل هیکلافگن | |
چه کنی دنیا بیدین و خرد زیرا | خوش نباشد نان بیزیره و آویشن | |
مرد بیدین چو خر است، ار تو نهای مردم | چو خران بیدین شو، روز و شبان میدن | |
خری آموختت آن کس که بفرمودت | که «همیشه شکم و معده همی آگن» | |
نیک بندیش که از بهر چه آوردت | آنکهت آورد در این گنبد بیروزن | |
چشم و گوش و سخن و عقل و زبان دادت | بر مکافاتش دامن به کمر در زن | |
آن کن از طاعت و نیکی که نداری شرم | چون ببینیش در آن معدن پاداشن | |
پیش ازان کهت بشود شخص پراگنده | تخم و بیخ بد و به برکن و بپراگن | |
بس که بگذشت جهان بر تو و جز عصیان | سوی تو نامد و نگذشت به پیرامن | |
از بد کرده پشیمان شو و طاعت کن | خیره بر عمر گذشته چه کنی شیون؟ | |
سخن حجت بشنو که همی بافد | نرم و با قیمت و نیکو چو خز ادکن | |
سخن حکمتی و خوب چنین باید | صعب و بایسته و در بافته چون آهن |