مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ آذر ۱۲۸۶ نشست ۲۰۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ آذر ۱۲۸۶ نشست ۲۰۶
مذاکرات روز شنبه ۸ ذیقعده ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز پنجشنبه ۶ را آقا میرزا طاهر قرائت کردند.
رئیس- خوب است شروع بقرائت قانون انطباعات بشود.
آقا شیخ یوسف – روز پنجشنبه قرار شد کمیسیونی که در او حجج اسلام هم باشند موادی را که باید با قوانین شرعیه تطبیق کرد یکدفعه در آنجا تصحیح شود که دیگر اسباب معطلی مجلس نباشد و زودتر بگذرد.
آقای حاج امام جمعه – چندموادی است که برای سیاسات و مجازات از قانون عدلیه انتخاب کردیم و بعضی مواد هم زیاد کرده‌ایم و خیلی هم به آنها مبتلا هستیم واز کمیسیون اصلاح شده است اعتقاد بنده اینست که انتشار آن خیلی لازم است پس خوبست آنرا شروع نموده قرائت اول ودوم و سوم آن شده تبصویب و رأی گرفته شود که خیلی لازم و معتنی به است.
محقق الدوله – در خصوص اطلاعات سرحدی برخلاف بعضی خبرها شنیده‌ایم که اسباب امیدواری است آیا همین طور است یا اینکه بی اساس است.
رئیس- آنچه که گفته‌اند و تلگراف شده بود این اندازه هم نبود ولی بی اصل هم نیست باید اقدامات کرد همین طوریکه اقدامات شده و می‌شود واین طوری که میگویند خیال است.
آقا میرزا ابوالحسن خان – بنده از بنان السلطنه در منزل وزیر داخله شنیدم که آن اخبار ساوجبلاغ اصلیت نداشته واین اغتشاش در میان چند خانوار ایل بوده و سردار مقتدر واهمه کرده است از آنجا رفت اگر در حقیقت اینطور است باید تحقیق شود که ما چنین سرداری لازم نخواهیم داشت.
احسن الدوله – مثل مشهور است که شخصی کوچه را آب و جاروب می‌کرد پرسیدند چه خبر است گفت صبح صدای آن بلند می‌شود. ما در ساوجبلاغ مأمور دولتی از مأمور گمرک و پستخانه و تا تلگرافخانه وغیره داریم چرا وزیر داخله از اینها تحقیق نکرده این واقعه را انتشار دادند هشت ماهست که آذربایجان همینطور آتش گرفته سوخته است همیشه به این طور حرفها ما را ساکت کرده‌اند بنده مدعی هستم که مخصوصا این خبر را منتشر کرده‌اند بجهة دلسردی ما از کار.
رئیس- منکه خبری نشنیده‌ام مگر همین خبر را که آقا میرزا ابوالحسن خان گفتند از شخصی شنیدم.
آقا میرزا ابوالحسن خان – من شخصی را که از او شنیده بودم و درمنزل کی مذاکره شد گفتم و واقعا این مطلب لایق این هست که تحقیق بشود که اگر این اخبار صحیح بود که چاره عاجل بشود والا این طور سردار که بیخود واهمه کرده است از جای خود حرکت کند هیچ وجود آن فایده ندارد.
آقا سید حسین – آنچه باید تحقیق بشود بتوسط انجمن از انجمن آذربایجان تحقیق شده و از همه جا تحقیقات لازمه بعمل آمده همینطور است که گفتند هر گاه اگر خبری انتشار یافته بهمین حرفها ما را اغفال می‌کنند ما نباید گوش کنیم باید اقدام کرده و افواج واستعداد فرستاده بروند.
آقا سید حسن تقی زاده – آن تلگرافات که آمده بود دیگر بعد از آن تلگرافی نیامده که راست است یا دروغ حالا سردار مقتدر بی جهت از آنجا آمد یا نیامد نمیدانم ولی مطلب همان است که مجلس خواسته است ودر چند ماه قبل گفته شد که سرباز و قزاق و قشون باید برود بطفره و تعلل گذشت باید تا چند روز دیگر همان طور که وعده دادند قشون و قزاق واستعداد بفرستند.
حاجی امام جمعه – این که ساوجبلاغ را که خاک ماست خالی گذاشتند و سردار از آنجا رفته کار نداریم اما این که آن قراری را که دادند و گفتند که پول دادیم قزاق برود و فشنگ و تفنگ و توپ بفرستید از قراری که مشخص شده و گفته‌اند هیچ پول بقزاق داده نشده وهنوز هیچ اقدامی نکرده‌اند و تمام اینها حرف بود و شرحی که دراین باب آن شخص بمن نوشته است خوب است برای اطلاع عموم ملت قرائت شود
رقعه مزبور قرائت شد قریب به این مضمون:
- بعرض حجةالاسلام میرساند حسب‌الامر در باب حرکت قزاق تحقیقات بعمل آمد تاکنون نه پول داده‌اند و نه سان دیده‌اند و حرکت نکرده در باب فشنگ و تفنگ هم هنوز روانه نشده.
رئیس- آنروز من در منزل وزیر جنگ بودم پول حمل می‌کردند پرسیدم گفتند بقزاق خانه می‌برند.
وکیل التجار – ما بنا بر عادتی که داریم همیشه منتظریم مریضی که داریم بحالت نزع برسد آنوقت طبیب بیاوریم و حال آنکه تا حال مریض سخت نشده بیاد بفکر معالجه باشیم همچنین در باب آذربایجان همچه فرض می‌کنم این خبرها اغراق است اگر آنوقت این استعدادات فرستاده می‌شد دیگر حالا محتاج به این گفتگوها نبودیم.
اسدالله میرزا – عقیده بنده این است که این مذاکرات فایده ندارد و نتیجه نخواهیم برد خوب است از وزارت جنگ و وزارت داخله توضیحات بخواهند یا اطلاع بدهند بیایند اینجا توضیحات بدهند تا مطلب معلوم شده از آن قرار رفتار شود.
لسان الحکما – این نقل قولها در اینمجلس فایده ندارد واین رقعه هم رسمیت ندارد.
آقا میرزا ابوالحسن خان – مقصود بنده ار عرضی که کردم این نبود که قشون به آذربایجان نرود البته باید برود و مجلس نظارت کند که حتما برود ولی مقصود در این بود که همچه سرداری پس از تحقیق باید مجازات شود که در اینموقع این حرکت را کرده.
لسان الحکما – باید از وزیر داخله خواست که تحقیق کنند این قولها فایده ندارد.
(در اینموقع موادی که از قوانین عدلیه برای مجازات خلاصه کرده بودند دفعه اول آن قرائت شده و شروع بمذاکرات گردید.)
رئیس- جواب انجمنها نوشته شده اکنون قرائت می‌شود خوانده شد قریب باینمضمون:
جواب انجمنها: جواب عریضه تلگرافی که بحضور مبارک همایونی عرض کرده‌اند اعلیحضرت همایونی مقرر فرموده‌اند که به توسطه مجلس مرحمت فرمایند.
رئیس- حالا دیگر قانون انطباعات خوانده شود.
آقا سیدحسن تقی زاده – روز پنجشنبه قرار شد که یک اساسی برای این معین شده آن وقت قرائت شود چون در تمام مواد آن مجازات نقدی وغیره دارد باید با حضور حجج اسلام قراری برای این کار اساسا گذارده شود و آنوقت زود تنقیح و تصویب می‌شود.
آقا میرعماد – پس حالا که اینطور است راپورتی را که مکرم الدوله نوشته‌اند قرائت شود.
دکتر ولی الله خان – بنده عرض می‌کنم که این روزها باید کار مجلس قبل از وقت معین باشد یعنی برای موضوعی به مجلس بیایند و بدون موضوع وارد مجلس نشوند لازم نیست همه روزه مجلس منعقد باشد و اگر کار نیست هفته یکی دو روز کافی است.
رئیس- صحیح است همین بودکه من کرارا گفتم و باید این قوانین در کمیسیون تنقیح لوایح تنقیح شود که برای مجلس هم سهل تر خواهد بود خوبست آقایان حجج هم تشریف داشته باشند که مطابقت با قوانین شرع داشته باشد.
آقا سید حسن تقی زاده – گویا دراین مسئله که مذاکره شد اشتباه شده مقصود این نبود که این قوانین از نظر آقایان حجج اسلامیه بگذرد و آنها را بجهة هر قانون زحمت بدهیم بلکه مقصود این بود که اساسا در منهیات عرفیه گفتگویی شود که ببینیم چه مجازات داده شود و با منهیات عرفیه است که شرعا ممنوع نیست و آیا انتظام مملکت لازم است یا نه وقتی که اینطور شد واین موضوع معلوم شد دیگر لازم نیست درهمه قوانین آقایان را زحمت داد
(گفتگو در این شد که آقایان را برای چه روز خبر بدهند که تشریف بیاورند بعضی گفتند و روز یکشنبه و بعضی دوشنبه را گفتند)
بعد گفته شد مسئله که ریاست بنا بود در باب قشون بیان کنند حالا بیان شود.
رئیس- این مسئله ایست که درتمام دول معمول است و بهترین وضعها ترتیب آلمان است که بترتیب قرعه است واین وضع اختیار شود خیلی هم سهل و ساده است اول از همین پای تخت شروع شود در هر محله از محلات به ترتیب سرشماری قرعه می‌کشند و اسامی آنها ثبت می‌شود منتهی مواجب بعضی از سوارها و سربازها که اسم دارند و رسم ندارند به اینها داده می‌شود پس از آنکه در آنجا ترتیب داده شد درسایر ولایات هم بهمین ترتیب شروع شده و هیچ اشکالی هم ندارد.
آقا میرزا سید علینقی – در مورد مذاکره در باب قشون جدید باید وقت توسعه داشته باشد و از وزیر جنگ توضیح بخواهیم که مطلب درست معلوم شود.
آقا سید حسین – تمام وکلا استدعایشان اینست که رفع ظلم از مظلومین تنکابن بشود مأمورین عدلیه هم راپورت خودشان را دادند و باید رفع ظلم از اینها بشود که وکلا هم آسوده شودند واز انجمن تنکابن هم تمام آقایان وکلا دراین باب کاغذ نوشته‌اند.
رئیس- در حقیقة این مسئله تا حال بر من مشبه بود ولی بعد از رفتن مأمورین و از قرار راپورت آنها و حکومت یک قسمت عمده از تظلمات اهالی تنکابن صحیح است و باید مدعی آنها را خواست که در تهران حاضر شوند و احقاق حق بشود.
آقا میرزا طاهر – وزارت داخله در این مورد مسامحه داشته وهمه را به امروز و فردا میگذراند.
رئیس- حال قرار شد فردا سه ساعت بغروب مانده حاضر شده از بابت قشون مذاکره شود و وزیر جنگ هم خواهند آمد با بعضیها که اطلاع دادند و حالا هم مذاکره از تنکابن به میان آمد در این خصوص هم تلگراف می‌شود که این اشخاص تا چند روز دیگر اینجا حاضر شده واحقاق حق عارضین بشود.
مخبرالملک – اگر قرار است که فردا از ترتیبات قشون جدید مذاکره شود باید کلیاتی نوشته شده روی کاغذ بیاید صحیح است که نباید تمام نظامنامه‌های ممالک متمدنه در مجلس خوانده شود ولی باز باید کلیات آن روی کاغذ بیاید فقط قبول کردن نظام آلمان که خوبست نمی‌شود اگر این کلیات نوشته نشده مشکل است فردا دراین خصوص مذاکره بشود ثانیا ما شروع می‌خواهیم بکنیم بکاری که خیلی بزرگ است و حال آنکه ما باید خیلی کارهای مهم را از پیش برده واصلاح کرده آنوقت شروع به این مسئله نماییم مثلا چند روز قبل گفتگو شد عجالتاً همین قشون حاضری که داریم آن وجهی که در بودجه برای مصارف آنها منظور شد اگر شده نصف آنرا با آن پول مرتب نماییم یعنی هر وقت که می‌خواهیم حاضر باشند بهتر از همه است و اگر تا یکسال دیگر هم ما این کار را مرتب نماییم خیلی کار کرده‌ایم.
رئیس- صحیح است عجالتا ما دست بهر دو زده‌ایم وامیدواریم که هر دو را هم از پیش ببریم.
آقا سید حسن تقی زاده – آنچه مجلس تصویب می‌کند که همه وکلا در آن اشتراک دارند همان لفظ قشونست دیگر مضاف الیه ندارد آن با وزیر جنگ است که معین کند اگر شما اینجا بگویید ما قشون آلمان می‌خواهیم عقیده بنده این است که شما دراین صورت هیچ قشون ندارید ما باید اصول او را بچند لایحه درست کنیم یکی اینکه از اصناف گرفته بشود بضمانت و ترتیب صحیحی و یک قسم دیگر قشون داوطلب است قسم دیگر هم هست که اینها را ما باید از طریق لوایح پیشنهاد مجلس کنیم و مجلس تصویب کرده ارجاع بوزارت جنگ نماید غرض اینست که امروزه ما بهر وسیله که سهل تر است باید اقدام کرده ترتیب قشون منظم بدهیم.
لسان الحکما – اینکه جناب مخبرالملک فرمودند فعلا ترتیب نمودن قشون بطرز نظام آلمان اشکال دارد هیچ اشکالی ندارد بعینه ترتیب آنها همان ترتیب قشون اسلام است بجهة وضوح این مطلب مجبورم که قدری از تاریخ قشون آلمان را بطور اجمال عرض کنم بعد از اینکه با آن صنف قوای مملکتی بموجب قرارداد ناپلئون اول که دولت آلمان را مجبور کردند بر اینکه نباید بیش از بیست هزار قشون داشته باشید حسن تدبیر دولت آلمان باینجا کشید که در هر چند سال پس از تکمیل و تعلیم آن عده قشون بفراخور و اندازه کفاف آن عده تکمیل شده اسلحه اندوخته و آن عده را از خدمت معاف داشته پس از آن بتکمیل و تعلیم بیست هزار نفر قشون دیگر همت گمارد و بهمین ترتیب دوره تعلیمات نظامی را مکرر نموده تا آنکه در مدت قلیلی توفیق جبری کار قشون آلمان را بجایی رسانید که تمام آحاد و افراد اهالی دولت آلمان دارای علم و عمل نظامی شده بمقامات عالیه نایل گردیده فتوحات نمایان نمود چنانچه در سنه ۱۸۶۸ فتح اطریش را کرده و در سنه ۱۸۷۱ فتح فرانسه را نمود پس از این واقعه دولت فرانسه و سایر دول متمدنه نیز همین تشکیل و ترتیب را اخذ واقتباس نمودند اما باید دانست که این ترتیب متعلق و مخصوص به آلمان و فرانسه و بلژیک و غیره نیست همان ترتیب شرع مطاع مطهر ماست که از هزار و سیصد سال قبل مقرر شده که اولین دوای ما بوده و آخرین درمان ما نیز خواهد بود.
آقا میرزا مرتضی قلیخان – حقوق دیوانی متوفیات در این اوقات خیلی زیاد شده و مکرر یا از طرف وزیر داخله یا از طرف اعلیحضرت دستخط صادر می‌شود که فرمان آن در حق ورثه صادر شود و وزیر مالیه هم تسامح دارد که بایدبتصویب مجلس باشد گفته شد در این باب یک لایحه قانونی نوشته شود قرار شد خود وزارت مالیه آن لایحه را بنویسد حال نوشته‌اند واین خیلی فوری است باید قرائت و تصویب شود و نیز فرمانی است که باید در این خصوص رأی مخصوص داده شود و آن این است که هفت نفر از سربازها که در نهاوند در فتنه شاهزاده سالارالدوله کشته شده بودند بجهت اولاد هر یک از آنها پنجاه تومان مواجب و مستمری خواسته‌اند حال رأی مجلس در این خصوص چیست؟
آقا سید حسین – از مواجب شاهزاده سالارالدوله داده شود.
میرزا مرتضی قلیخان – مواجب شاهزاده بالمره ضبط شده حالا رأی مجلس در این خصوص چیست اظهار کند؟
آقا میرزا محمود – برای هر کار یک کمیسیونی داریم حال ببینیم کمیسیون مالیه در این خصوص چه رأی داده است.
وکیل التجار – همه میدانید که کمیسیون نمی‌تواند در مسئله از خود رأی بدهد و این مسئله برای مقتولین است که در نهاوند کشته شده‌اند سردار آنجا که امیرافخم باشد مستمری خواسته و کمیسیون هم محض امیدواری سایرین ونیز رعایت از وراث آنهایی که بجنگ رفته و کشته شده‌اند تصویب کرده است حالا رأی با مجلس است هر چه هست اظهار نماید.
آقا میرزا سید علینقی – باید طوری باشد که مردم دل گرمی و مشوق داشته باشند هنوز مملکت ما قانونی نیست که هر کس خدمتی کرد جزای نقدی داشته باشد باید یک امیدواری برای مردم باشد که بجنگ می‌روند شاید کشته شوند برای باقی ماندگانش دل واپس نباشند.
آقاملاحسن – اگر قانون است باید کلیت داشته باشد.
رئیس- مقصود ایشان کلیت است حالا باید داد یا نه؟
(گفتند بلی باید داد).
وکیل الرعایا – اولا امیرافخم آدم طماعی نیست او خودش هم غالبا از اینگونه اشخاص نگاهداری می‌کند. ثانیا چون در آن اردو سردار کل بوده لابد چیزی به آنها ندهد از آنها چیزی نخواهد گرفت و جای شکر است که از این طرف فقط هفت نفر کشته شده اما از آن طرف هم گرچه برادران ما بوده‌اند زیاد کشته شده‌اند ولی چون حرکت خلاف کرده‌اند به آنها نباید چیزی داد صورتیکه امیر افخم نوشته صحیح است حالا باید داد یا نداد نمیدانم.
آقا میرزا مرتضی قلیخان – عرض دیگر سعدالملک مواجب خود را واگذار کرده است و در روزنامه ندای وطن هم درج شده جناب وزیر مالیه گفتند مخصوصا در این خصوص هم در مجلس مذاکره شود که قبول می‌نمایند
(پرسیده شد مواجب ایشان چقدر است جواب داده شد ششصد تومان است.)
(در این موقع مجلس ختم شد.)