مثنوی معنوی/قصهی سلطان محمود و غلام هندو
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
' | دفتر ششم مثنوی (قصهی سلطان محمود و غلام هندو) از مولوی |
' |
رحمة الله علیه گفته است | ذکر شه محمود غازی سفته است | |
کز غزای هند پیش آن همام | در غنیمت اوفتادش یک غلام | |
پس خلیفهش کرد و بر تختش نشاند | بر سپه بگزیدش و فرزند خواند | |
طول و عرض و وصف قصه تو به تو | در کلام آن بزرگ دین بجو | |
حاصل آن کودک برین تخت نضار | شسته پهلوی قباد شهریار | |
گریه کردی اشک میراندی بسوز | گفت شه او را کای پیروز روز | |
از چه گریی دولتت شد ناگوار | فوق املاکی قرین شهریار | |
تو برین تخت و وزیران و سپاه | پیش تختت صف زده چون نجم و ماه | |
گفت کودک گریهام زانست زار | که مرا مادر در آن شهر و دیار | |
از توم تهدید کردی هر زمان | بینمت در دست محمود ارسلان | |
پس پدر مر مادرم را در جواب | جنگ کردی کین چه خشمست و عذاب | |
مینیابی هیچ نفرینی دگر | زین چنین نفرین مهلک سهلتر | |
سخت بیرحمی و بس سنگیندلی | که به صد شمشیر او را قاتلی | |
من ز گفت هر دو حیران گشتمی | در دل افتادی مرا بیم و غمی | |
تا چه دوزخخوست محمود ای عجب | که مثل گشتست در ویل و کرب | |
من همیلرزیدمی از بیم تو | غافل از اکرام و از تعظیم تو | |
مادرم کو تا ببیند این زمان | مر مرا بر تخت ای شاه جهان | |
فقر آن محمود تست ای بیسعت | طبع ازو دایم همی ترساندت | |
گر بدانی رحم این محمود راد | خوش بگویی عاقبت محمود باد | |
فقر آن محمود تست ای بیمدل | کم شنو زین مادر طبع مضل | |
چون شکار فقر کردی تو یقین | همچوکودک اشک باری یوم دین | |
گرچه اندر پرورش تن مادرست | لیک از صد دشمنت دشمنترست | |
تن چو شد بیمار داروجوت کرد | ور قوی شد مر ترا طاغوت کرد | |
چون زره دان این تن پر حیف را | نی شتا را شاید و نه صیف را | |
یار بد نیکوست بهر صبر را | که گشاید صبر کردن صدر را | |
صبر مه با شب منور داردش | صبر گل با خار اذفر داردش | |
صبر شیر اندر میان فرث و خون | کرده او را ناعش ابن اللبون | |
صبر جملهی انبیا با منکران | کردشان خاص حق و صاحبقران | |
هر که را بینی یکی جامه درست | دانک او آن را به صبر و کسب جست | |
هرکه را دیدی برهنه و بینوا | هست بر بیصبری او آن گوا | |
هرکه مستوحش بود پر غصه جان | کرده باشد با دغایی اقتران | |
صبر اگر کردی و الف با وفا | ار فراق او نخوردی این قفا | |
خوی با حق نساختی چون انگبین | با لبن که لا احب الافلین | |
لاجرم تنها نماندی همچنان | که آتشی مانده به راه از کاروان | |
چون ز بیصبری قرین غیر شد | در فراقش پر غم و بیخیر شد | |
صحبتت چون هست زر دهدهی | پیش خاین چون امانت مینهی | |
خوی با او کن که امانتهای تو | آمن آید از افول و از عتو | |
خوی با او کن که خو را آفرید | خویهای انبیا را پرورید | |
برهای بدهی رمه بازت دهد | پرورندهی هر صفت خود رب بود | |
بره پیش گرگ امانت مینهی | گرگ و یوسف را مفرما همرهی | |
گرگ اگر با تو نماید روبهی | هین مکن باور که ناید زو بهی | |
جاهل ار با تو نماید همدلی | عاقبت زحمت زند از جاهلی | |
او دو آلت دارد و خنثی بود | فعل هر دو بیگمان پیدا شود | |
او ذکر را از زنان پنهان کند | تا که خود را خواهر ایشان کند | |
شله از مردان به کف پنهان کند | تا که خود را جنس آن مردان کند | |
گفت یزدان زان کس مکتوم او | شلهای سازیم بر خرطوم او | |
تا که بینایان ما زان ذو دلال | در نیایند از فن او در جوال | |
حاصل آنک از هر ذکر ناید نری | هین ز جاهل ترس اگر دانشوری | |
دوستی جاهل شیرینسخن | کم شنو کان هست چون سم کهن | |
جان مادر چشم روشن گویدت | جز غم و حسرت از آن نفزویدت | |
مر پدر را گوید آن مادر جهار | که ز مکتب بچهام شد بس نزار | |
از زن دیگر گرش آوردیی | بر وی این جور و جفا کم کردیی | |
از جز تو گر بدی این بچهام | این فشار آن زن بگفتی نیز هم | |
هین بجه زن مادر و تیبای او | سیلی بابا به از حلوای او | |
هست مادر نفس و بابا عقل راد | اولش تنگی و آخر صد گشاد | |
ای دهندهی عقلها فریاد رس | تا نخواهی تو نخواهد هیچ کس | |
هم طلب از تست و هم آن نیکوی | ما کییم اول توی آخر توی | |
هم بگو تو هم تو بشنو هم تو باش | ما همه لاشیم با چندین تراش | |
زین حواله رغبت افزا در سجود | کاهلی جبر مفرست و خمود | |
جبر باشد پر و بال کاملان | جبر هم زندان و بند کاهلان | |
همچو آب نیل دان این جبر را | آب ممن را و خون مر گبر را | |
بال بازان را سوی سلطان برد | بال زاغان را به گورستان برد | |
باز گرد اکنون تو در شرح عدم | که چو پازهرست و پنداریش سم | |
همچو هندوبچه هین ای خواجهتاش | رو ز محمود عدم ترسان مباش | |
از وجودی ترس که اکنون در ویی | آن خیالت لاشی و تو لا شیی | |
لاشیی بر لاشیی عاشق شدست | هیچ نی مر هیچ نی را ره زدست | |
چون برون شد این خیالات از میان | گشت نامعقول تو بر تو عیان |