تفاوت میان نسخه‌های «عمران شهری - برنامه عمرانی پنجم»
Bellavista (گفتگو | مشارکتها) (اصلاح ارقام، اصلاح فاصلهٔ مجازی) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
| − | + | {{سرصفحه پروژه | |
| عنوان = [[تصمیم‌های مجلس]] | | عنوان = [[تصمیم‌های مجلس]] | ||
[[قوانین مصوب مجلس شورای ملی]] | [[قوانین مصوب مجلس شورای ملی]] | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
<br> | <br> | ||
| − | '''فصل هفدهم - عمران شهری''' - | + | '''فصل هفدهم - عمران شهری''' - کل اعتبارات عمران شهری از میزان ۹،۱ میلیارد ریال در برنامه چهارم به ۳۳،۸ میلیارد ریال در برنامه پنجم بالغ می‌گردد.<br/> |
| − | + | ||
'''مقدمه''' | '''مقدمه''' | ||
| − | + | افزایش سریع تولید و درآمد سرانه، امید به اشتغال در صنایع و امکان استفاده از تسهیلات آموزشی، درمانی و فرهنگی بهتر در شهرها متدرجاً و به طورمداوم جمعیت را به سوی مراکز شهری و صنعتی کشور جذب نموده تا جایی که میزان رشد جمعیت در مناطق روستایی به ۱،۶ درصد تقلیل و درمناطق شهری به ۵،۱ درصد افزایش یافته است. | |
| − | + | در سال ۱۳۴۵ تعداد ۲۴۹ شهر با جمعیتی معادل ۹،۷ میلیون نفر و در ۱۳۵۱ تعداد ۲۹۸ شهر با جمعیتی معادل ۱۳،۲ میلیون نفر جامعه شهری ایران راتشکیل داده است. | |
| − | + | خصوصیات بارز شهرهای ایران در این دوره وجود تعداد زیادی شهر با جمعیت کم و تعداد معدودی با جمعیت بسیار زیاد می‌باشد به طوری که حدود ۴۸٬۵ درصد از کل جمعیت شهرنشین در سال ۱۳۵۱ در هفت شهر بزرگ (تهران - اصفهان - مشهد - تبریز - شیراز - آبادان و اهواز) که هر یک دارای‌جمعیتی بیش از ۲۵۰ هزار نفر می‌باشد سکونت دارند. | |
| − | + | این ناهماهنگی در رشد و توزیع جمعیت شهری مبین این است که میل به زندگی در شهرهای بزرگ شدت گرفته و جمعیت بدون در نظر گرفتن ظرفیت‌و امکانات شهرهای بزرگ با مهاجرت‌های دائمی به تراکم بیش از حد این قبیل شهرها کمک نموده است. ادامه این گرایش مسائل و مشکلات حادی ازقبیل تراکم جمعیت، ازدحام وسائط نقلیه، عدم تکافوی آب آشامیدنی، آلودگی هوا، کمبود تأسیسات و تسهیلات شهری و بالاخره عدم دسترسی به‌تأسیسات فرهنگی و بهداشتی را در شهرهای بزرگ موجب می‌گردد. | |
| − | + | با توجه به توزیع نامتناسب جمعیت شهرنشین در وضع موجود و پیش‌بینی افزایش جمعیت مناطق شهری به میزان ۴ میلیون نفر طی برنامه پنجم‌عمرانی کشور و با در نظر گرفتن اینکه شهرها مراکز تحول و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشور هستند هدفهای اساسی برنامه پنجم عمران شهری به‌شرح زیر پیش‌بینی گردیده است. | |
| − | == | + | == هدفهای اساسی == |
| − | + | الف - بهبود نظام برنامه‌ریزی شهری. | |
ب - برقراری تعادل مطلوب بین شهرها از طریق ایجاد و توزیع متناسب تأسیسات عمران شهری. | ب - برقراری تعادل مطلوب بین شهرها از طریق ایجاد و توزیع متناسب تأسیسات عمران شهری. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
پ - تقویت و بهبود مدیریت شهرداریها و سازمانهای محلی. | پ - تقویت و بهبود مدیریت شهرداریها و سازمانهای محلی. | ||
| − | + | هدفهای فوق‌الذکر در قالب نیازمندیها و بر اساس اولویت‌های مربوط به قطبهای توسعه و سایر شهرها پی‌گیری خواهد شد و به منظور تضمین حداکثراستفاده از سرمایه‌گذاریهای انجام شده در قطبهای توسعه و برقراری تعادل مطلوب بین برنامه‌های توسعه اقتصادی و برنامه‌های رفاه اجتماعی در این‌شهرها و همچنین جذب مهاجرین بالقوه تهران به آنها کلیه برنامه‌های عمران شهری در همآهنگ با برنامه‌های توسعه صنعتی و با توجه به نوع فعالیتهای‌پیش‌بینی شده تنظیم و نسبت به ایجاد تأسیسات و تسهیلات لازم اقدام خواهد شد. | |
| − | == | + | == سیاست‌ها و خط مشی‌های کلی == |
| − | + | به منظور تحقق برنامه‌های عمران شهری خط مشی‌ها و سیاستهای اجرایی و اعتباری به شرح زیر می‌باشد: | |
=== هماهنگی === | === هماهنگی === | ||
در تشکیلات وزارت آبادانی و مسکن تجدید نظر لازم به عمل آمده و تحت نظر واحد امور شهرسازی و معماری آن وزارت نسبت‌به ارائه سیاستهای کلی شهرسازی و نظارت در تهیه طرحهای توسعه شهری با همکاری شهرداریها و انجمنهای شهر اقدام خواهد شد. | در تشکیلات وزارت آبادانی و مسکن تجدید نظر لازم به عمل آمده و تحت نظر واحد امور شهرسازی و معماری آن وزارت نسبت‌به ارائه سیاستهای کلی شهرسازی و نظارت در تهیه طرحهای توسعه شهری با همکاری شهرداریها و انجمنهای شهر اقدام خواهد شد. | ||
| − | === | + | === سیاستهای اعتباری === |
| − | تخصیص منابع مالی برنامه به منظور ایجاد تأسیسات لوله‌کشی آب شهرها، فاضلاب شهری و طرحهای حفاظتی | + | تخصیص منابع مالی برنامه به منظور ایجاد تأسیسات لوله‌کشی آب شهرها، فاضلاب شهری و طرحهای حفاظتی براساس استانداردهایی که متناسب با اهمیت شهرها تعیین خواهد گردید به صورت کمک بلاعوض خواهد بود. |
| − | + | در سایر موارد با توجه به اهمیت شهر از نظر اجتماعی و اقتصادی و نسبت درآمد شهرداری به جمعیت و امکانات توسعه آینده شهر نسبت کمک‌بلاعوض و مشارکت شهرداریها در هر مورد مشخص خواهد گردید. | |
| − | + | به منظور تقویت مالی شهرداریها آن قسمت از هزینه‌های ادارات آموزش و پرورش، انجمنهای بهداری و سازمان تربیت بدنی، سازمان پیشاهنگی،کمیته ملی پیکار با بیسوادی و انجمن کتابخانه‌های عمومی که از محل درآمد شهرداریها تأمین و به صورت درآمد اختصاصی وزارتخانه یا سازمان‌مربوط در بودجه نشان داده می‌شود از محل درآمدهای عمومی تأمین خواهد گردید. | |
| − | === | + | === سیاستهای عبور و مرور=== |
| − | به منظور تمرکز فعالیتهای تصمیم‌گیری برنامه‌ریزی و بهره‌برداری از سیستم حمل و نقل و عبور و مرور در | + | به منظور تمرکز فعالیتهای تصمیم‌گیری برنامه‌ریزی و بهره‌برداری از سیستم حمل و نقل و عبور و مرور در شهرهاسازمانهای مسئول عبور و مرور مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت و بر اساس این ارزیابی در قالب یک برنامه مشخص مسئولیت کلیه واحدهای ذیربط دررفع مشکلات عبور و مرور شهری تعیین خواهد شد. |
| − | === | + | === سیاستهای مالی === |
کلیه شهرداریها که فاقد سازمان مستقل آب و فاضلاب می‌باشند ملزم به افتتاح حساب اختصاصی می‌باشند تا درآمد و هزینه‌تأسیسات فوق را از سایر درآمدها و هزینه‌های شهرداری تفکیک و مشخص نمایند. | کلیه شهرداریها که فاقد سازمان مستقل آب و فاضلاب می‌باشند ملزم به افتتاح حساب اختصاصی می‌باشند تا درآمد و هزینه‌تأسیسات فوق را از سایر درآمدها و هزینه‌های شهرداری تفکیک و مشخص نمایند. | ||
| − | + | نظر به اینکه پاره‌ای از شهرداریها در پرداخت اصل و بهره وامهای عمرانی خود به علت فقدان امکانات مالی مواجه با اشکال می‌باشند پس از بررسیهای‌لازم کلیه بدهی اینگونه شهرداریها بخشوده خواهد شد. | |
| − | == | + | == هدفها و برنامه‌های مشخص == |
=== برنامه ریزی شهری و کنترل توسعه شهرها === | === برنامه ریزی شهری و کنترل توسعه شهرها === | ||
به منظور سامان دادن به عملیات برنامه‌ریزی شهری و هدایت و کنترل توسعه شهرها برنامه‌های زیر به مرحله اجرا گذارده خواهد شد: <br/> | به منظور سامان دادن به عملیات برنامه‌ریزی شهری و هدایت و کنترل توسعه شهرها برنامه‌های زیر به مرحله اجرا گذارده خواهد شد: <br/> | ||
| − | + | الف - تنظیم سیاست شهرنشینی و تعیین توزیع متناسب جمعیت شهرنشین کشور از طریق بررسی مسائل مربوط به مهاجرت و تحرک جمعیت،استعدادها و مشکلات مناطق کشور و بررسی رشد و توسعه شهرهای بزرگ و روشهای کنترل آنها.<br/> | |
ب - تهیه طرحهای توسعه شهری.<br/> | ب - تهیه طرحهای توسعه شهری.<br/> | ||
پ - تهیه طرحهای تفصیلی.<br/> | پ - تهیه طرحهای تفصیلی.<br/> | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
=== توزیع تاسیسات عمرانی === | === توزیع تاسیسات عمرانی === | ||
| − | به منظور برقراری تعادل مطلوب بین شهرها از طریق توزیع متناسب تأسیسات عمرانی بر اساس شناخت دقیق کمبودها و احتیاجات شهرها | + | به منظور برقراری تعادل مطلوب بین شهرها از طریق توزیع متناسب تأسیسات عمرانی بر اساس شناخت دقیق کمبودها و احتیاجات شهرها وبرنامههای زیر به مرحله اجرا گذارده خواهد شد:<br/> |
| − | '''الف -''' آب مشروب: تأمین و بهبود آب آشامیدنی شهرها از طریق ایجاد و توسعه تأسیسات شبکه لوله‌کشی، ساختمان مخازن، ایجاد تصفیه‌خانه‌ها | + | '''الف -''' آب مشروب: تأمین و بهبود آب آشامیدنی شهرها از طریق ایجاد و توسعه تأسیسات شبکه لوله‌کشی، ساختمان مخازن، ایجاد تصفیه‌خانه‌ها وتعبیه شیرهای برداشت عمومی به نحوی که تا پایان برنامه پنجم عمرانی علاوه بر ۸٫۹ میلیون نفر جمعیت شهری که هم اکنون از آب آشامیدنی‌تأمین شده استفاده می‌نمایند ۸٬۱ میلیون نفر دیگر از طریق اشتراک واحد مسکونی و یا شیرهای برداشت عمومی از یک مصرف سرانه مطلوب‌برخوردار گردند.<br/> |
| + | |||
'''ب -''' فاضلاب: ارتقاء سطح بهداشت و رفاه عمومی ایجاد می‌نماید که پوشش کشوری شبکه‌های فاضلاب شهرها هر چه زودتر آغاز گردد. در انجام این‌برنامه به قطبهای صنعتی و شهرهایی که به علت بالا بودن سطح آب زیرزمینی با مشکلات متعددی مواجه هستند تقدم داده خواهد شد به نحوی که‌در این قبیل شهرها طی مدت ده سال و در مجموع طی مدت سی سال برنامه فوق تکوین گردد.<br/> | '''ب -''' فاضلاب: ارتقاء سطح بهداشت و رفاه عمومی ایجاد می‌نماید که پوشش کشوری شبکه‌های فاضلاب شهرها هر چه زودتر آغاز گردد. در انجام این‌برنامه به قطبهای صنعتی و شهرهایی که به علت بالا بودن سطح آب زیرزمینی با مشکلات متعددی مواجه هستند تقدم داده خواهد شد به نحوی که‌در این قبیل شهرها طی مدت ده سال و در مجموع طی مدت سی سال برنامه فوق تکوین گردد.<br/> | ||
| + | |||
'''پ -''' طرحهای حفاظتی شهرها: به منظور جلوگیری از خسارات ناشی از سیلابها و طغیان رودخانه‌ها بر اساس مطالعه خصوصیات طبیعی و جغرافیایی‌شهرها طرحهای حفاظتی از قبیل سیل‌بند، سیل‌برگردان و دیوار ساحلی احداث خواهد شد.<br/> | '''پ -''' طرحهای حفاظتی شهرها: به منظور جلوگیری از خسارات ناشی از سیلابها و طغیان رودخانه‌ها بر اساس مطالعه خصوصیات طبیعی و جغرافیایی‌شهرها طرحهای حفاظتی از قبیل سیل‌بند، سیل‌برگردان و دیوار ساحلی احداث خواهد شد.<br/> | ||
| − | '''ت -''' بهبود عبور و مرور شهری: ازدیاد سریع جمعیت، توسعه روزافزون شهرها و بالا رفتن درآمد سرانه احتیاج به امکانات بهتر حمل و نقل شهری | + | |
| + | '''ت -''' بهبود عبور و مرور شهری: ازدیاد سریع جمعیت، توسعه روزافزون شهرها و بالا رفتن درآمد سرانه احتیاج به امکانات بهتر حمل و نقل شهری راافزایش داده است. از سوی دیگر استفاده بدون برنامه از وسائط نقلیه موتوری به بافت موجود شهرها و کیفیت محیط زندگی شهری لطمه خواهد زد.برقراری همآهنگی و تعادل بین حمل و نقل عمومی و حمل و نقل انفرادی هدف برنامه پنجم در زمینه عبور و مرور شهری خواهد بود و برای نیل به آن‌اقدامات زیر پیشنهاد گردیده است:<br/> | ||
:- توسعه تأسیسات حمل و نقل عمومی در داخل شهرها.<br/> | :- توسعه تأسیسات حمل و نقل عمومی در داخل شهرها.<br/> | ||
:- ایجاد توقفگاه‌ها به خصوص در حاشیه مراکز پرازدحام شهری.<br/> | :- ایجاد توقفگاه‌ها به خصوص در حاشیه مراکز پرازدحام شهری.<br/> | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۳: | ||
:- ایجاد راه‌های گذرا و کمربندی.<br/> | :- ایجاد راه‌های گذرا و کمربندی.<br/> | ||
| − | '''ث -''' نوسازی و بهسازی شهری: به منظور بهبود محیط زیست در شهرها نسبت به نوسازی و تجدید بناهای قدیمی و غیر بهداشتی و همچنین | + | '''ث -''' نوسازی و بهسازی شهری: به منظور بهبود محیط زیست در شهرها نسبت به نوسازی و تجدید بناهای قدیمی و غیر بهداشتی و همچنین ایجادپارکها و فضای سبز اقدام خواهد شد. |
| − | + | در کلیه عملیات مزبور لزوم حفظ بافت تاریخی شهرها و توجه به معماری ملی و الهام‌پذیری از آن تأکید می‌گردد.<br/> | |
| − | '''ج -''' تقویت و بهبود مدیریت شهرداریها و سازمانهای محلی: به منظور ارتقاء کارآیی دستگاه‌های مسئول شهری و تعمیم روشهای مترقی اداری، | + | |
| + | '''ج -''' تقویت و بهبود مدیریت شهرداریها و سازمانهای محلی: به منظور ارتقاء کارآیی دستگاه‌های مسئول شهری و تعمیم روشهای مترقی اداری، مالی،مدیریت برنامه‌ریزی و تربیت کادر مورد نیاز، برنامه‌های لازم در رابطه با مراکز آموزش عالی برای شهرداریها اجرا خواهد گردید. | ||
== سرمایه گذاری و اعتبارات عمرانی == | == سرمایه گذاری و اعتبارات عمرانی == | ||
سرمایه‌گذاری و اعتبارات عمرانی<br/> | سرمایه‌گذاری و اعتبارات عمرانی<br/> | ||
| − | + | ||
| − | + | کل اعتبارات عمرانی از میزان ۹،۱ میلیارد ریال در برنامه چهارم به ۳۳،۸ میلیارد ریال در برنامه پنجم بالغ می‌گردد.<br/> | |
| − | + | ||
| + | جدول شماره ۱ توزیع اعتبارات عمران شهری و جدول شماره ۲ سرمایه‌گذاری ثابت در عمران شهری را نشان می‌دهد.<br/> | ||
| + | |||
| + | جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۵۱۶ الی ۴۵۱۸ | ||
= برنامه تهران بزرگ = | = برنامه تهران بزرگ = | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
| − | + | تهران به عنوان بزرگترین و مهمترین شهر کشور مجموع عوامل جاذب جمعیت نظیر امکانات شغلی، مدرسه، دانشگاه، تسهیلات درمانی، تسهیلات‌بانکی و بازرگانی، آب سالم و فراوان و تسهیلات فرهنگی و تفریحی را به طور یکجا عرضه می‌کند و همین امر موجب مهاجرت جمعیت از روستاها وشهرهای دیگر به تهران می‌گردد. هر چند اقداماتی که طی سالهای اخیر در جهت عدم تمرکز فعالیتهای اقتصادی صورت گرفته تا حدی در کاهش میزان‌مهاجرت به تهران مؤثر بوده معذالک پیش‌بینی شده است که در صورت عدم اتخاذ تدابیر حاد، جمعیت این شهر تا سال ۱۳۵۶ به ۵٫۱ میلیون نفر و تاسال ۱۳۶۶ به ۸٫۹ میلیون نفر برسد.<br/> | |
| − | + | از نظر شهرسازی، تهران با مسائل مهمی به شرح زیر مواجه است:<br/> | |
| + | |||
:- کمبود سطح خیابانها نسبت به حجم ترافیک و مساحت ساخته شده شهر و فقدان وسائل حمل و نقل سریع‌السیر نظیر مترو.<br/> | :- کمبود سطح خیابانها نسبت به حجم ترافیک و مساحت ساخته شده شهر و فقدان وسائل حمل و نقل سریع‌السیر نظیر مترو.<br/> | ||
:- آلودگی روزافزون هوا.<br/> | :- آلودگی روزافزون هوا.<br/> | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۹: | ||
:- پیش‌بینی کمبود منابع آب در آینده نه چندان دور.<br/> | :- پیش‌بینی کمبود منابع آب در آینده نه چندان دور.<br/> | ||
| − | == سیاست و خط | + | == سیاست و خط مشی‌های کلی در سطح ملی == |
| − | + | ||
| + | در جهت حل مسائل تهران اصول و خط مشی‌های زیر در سطح مملکتی به مرحله عمل در خواهد آمد:<br/> | ||
=== عدم تمرکز اداری === | === عدم تمرکز اداری === | ||
| − | + | ۱ - ۲ - عدم تمرکز اداری - با توجه به اینکه دولت طی برنامه پنجم حدود ۳۶ درصد تولید ناخالص ملی را به صورت هزینه‌های مصرفی وسرمایهگذاری به مصرف می‌رساند مسلم است که نحوه توزیع این هزینه‌ها در سراسر کشور توسط دولت عامل مهمی در دگرگونی موقعیت نسبی تهران‌در برابر شهرستانها خواهد بود. طبق محاسبات انجام شده هر کارمند دولتی در تهران از طریق قدرت خریدی که عرضه می‌کند برای ۱٫۴ نفر شغل ایجادمیکند. بنابراین با احتساب ۵ نفر متوسط تعداد اعضای خانوار ایجاد هر شغل دولتی در تهران منجر به اقامت ۱۲ نفر در این شهر می‌گردد و به عکس‌انتقال هر یک شغل دولتی از تهران به سایر شهرستانها مآلاً منجر به افزایش اشتغال در شهرستانها و جلوگیری از انتقال ۱۲ نفر به تهران خواهد شد.<br/> | |
| − | + | ||
| − | + | بر اساس یک بررسی کلی از وظایف دستگاه‌های دولتی، لازم است حداقل ۵۰ درصد از کارمندان این دستگاه‌ها بنا بر ماهیت وظایفشان به شهرستانهامنتقل شوند. انتقال این افراد باید توأم با انگیزه‌های مادی کافی و همراه با انتقال اختیار تصمیم‌گیری به شهرستانها، توسعه فعالیتهای خانه‌سازی،ساختمان مدارس، بیمارستانها، دانشکده‌ها و مراکز تفریحی و سایر سرمایه‌گذاریهای عمرانی باشد تا در عین حال که موجبات انتقال قدرت خرید قابل‌توجهی به شهرستانها فراهم می‌گردد، شرایط اقتصادی، اجتماعی و اداری مساعدی برای پیشرفت شهرستانها به وجود آید و مآلاً مهاجرت انسانها وسرمایهها به تهران متوقف گردد.<br/> | |
| + | |||
| + | به هر صورت قبل از هر چیز لازم است بررسی دقیقی از وظایف، کادر و تشکیلات کلیه وزارتخانه‌ها و سازمانهای دولتی به عمل آید و پیشنهادات لازم‌به هیأت دولت ارائه گردد. همچنین لازم است با استفاده از مکانیزم بودجه سالانه و بر اساس دستورالعمل هیأت دولت از ایجاد واحدهای اجرایی جدیددر تهران جلوگیری شود و انجام چند سال خدمت در شهرستانها شرط ارتقاء به مدارج بالاتر اداری قرار داده شود.<br/> | ||
=== عدم تمرکز اقتصادی === | === عدم تمرکز اقتصادی === | ||
| − | + | ۲ - ۲ - عدم تمرکز اقتصادی - محدودیتهایی که در زمینه احداث کارخانجات جدید در شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران ایجاد شده در امر سوق دادن‌سرمایه‌گذاری خصوصی به شهرستانها مؤثر بوده است ولی لازم است توسعه کارخانجات واقع در شعاع تهران نیز محدود به مواردی شود که این‌کارخانجات با استفاده از روشهای پیشرفته سرمایه‌طلب و تعداد کم کارگر اقدام به توسعه نمایند و برای سوق دادن واحدهای جدید تولیدی بخش‌خصوصی به شهرستانها شرایط مساعد زیر به وجود آید:<br/> | |
| − | - آماده ساختن زمین به صورت پارکهای صنعتی مجهز به آب، برق و راه در شهرستانها و واگذاری آن به قیمت ارزان و شرایط مناسب به صاحبان صنایع.<br/> | + | :- آماده ساختن زمین به صورت پارکهای صنعتی مجهز به آب، برق و راه در شهرستانها و واگذاری آن به قیمت ارزان و شرایط مناسب به صاحبان صنایع.<br/> |
| − | - تخصیص قسمت عمده اعتبارات سیستم بانکی به شهرستانها و ایجاد تسهیلات اعتباری بیشتر برای سرمایه ثابت و در گردش صاحبان صنایع | + | :- تخصیص قسمت عمده اعتبارات سیستم بانکی به شهرستانها و ایجاد تسهیلات اعتباری بیشتر برای سرمایه ثابت و در گردش صاحبان صنایع وبازرگانان شهرستانها.<br/> |
| − | - انعقاد قرارداد جهت خرید قسمتی از تولیدات کارخانجات شهرستانها برای مصارف دولتی.<br/> | + | :- انعقاد قرارداد جهت خرید قسمتی از تولیدات کارخانجات شهرستانها برای مصارف دولتی.<br/> |
| − | - کمک به خانه‌سازی کارگران.<br/> | + | :- کمک به خانه‌سازی کارگران.<br/> |
| − | - کمک به ایجاد مدارس حرفه‌ای برای تربیت کارگران متخصص و نیمه متخصص.<br/> | + | :- کمک به ایجاد مدارس حرفه‌ای برای تربیت کارگران متخصص و نیمه متخصص.<br/> |
| − | - تأمین هزینه حمل و نقل و انتقال کارگران تهرانی که ممکن است مایل به مهاجرت به مراکز صنعتی شهرستانها باشند.<br/> | + | :- تأمین هزینه حمل و نقل و انتقال کارگران تهرانی که ممکن است مایل به مهاجرت به مراکز صنعتی شهرستانها باشند.<br/> |
| − | - تشویق انجمنهای استان و شهرستان به ایجاد تسهیلات و جلب صاحبان صنایع به منطقه خود.<br/> | + | :- تشویق انجمنهای استان و شهرستان به ایجاد تسهیلات و جلب صاحبان صنایع به منطقه خود.<br/> |
| − | - ارجاع کارهای مربوط به شهرستانها به مؤسسات و نیروی انسانی محلی در حد توانایی و تخصص آنها.<br/> | + | :- ارجاع کارهای مربوط به شهرستانها به مؤسسات و نیروی انسانی محلی در حد توانایی و تخصص آنها.<br/> |
=== سیاست تامین آب === | === سیاست تامین آب === | ||
| − | + | ۳ - ۲ - سیاست تأمین آب - از نظر فنی تأمین آب برای جمعیت در حال افزایش تهران حتی اگر این جمعیت به بیش از ۵٫۵ میلیون نفر و مصرف سرانه‌از ۶۵ متر مکعب به ۱۰۰ متر مکعب در سال برسد بلااشکال است زیرا می‌توان از منابع آب رودخانه‌های لار، کرج و طالقان و غیره آب مصرفی این شهررا تأمین کرد. معذالک به دو دلیل اساسی زیر تأمین آب برای جمعیت در حال افزایش تهران دچار محدودیت می‌گردد:<br/> | |
| − | + | * اول آنکه استفاده از منابع آب دوردست‌تر مرتباً گرانتر می‌شود. | |
| + | * دوم آن که سوق دادن این منابع آب از نقاط دوردست اطراف تهران منتج به تعطیل شدن‌فعالیتهای کشاورزی و صنعتی و سختی شرایط زیست در نقاط مزبور می‌گردد و مسئله مهاجرت به تهران را بیش از پیش تشدید می‌نماید. * بنابراین درتنظیم سیاست تأمین آب برای تهران، توجه خاصی نسبت به تأثیر طویل‌المدت و اقداماتی که در این زمینه انجام می‌شود، از نظر اقتصادی و اجتماعی‌مبذول خواهد شد. | ||
| − | == | + | == هدفها و برنامه‌های مشخص == |
| − | + | ۳ - هدفها و برنامه‌های مشخص | |
| − | + | برنامه‌ها و خطوط مشی مشخص زیر طی برنامه پنجم عمرانی کشور به مرحله اجرا در خواهد آمد:<br/> | |
=== تامین مسکن === | === تامین مسکن === | ||
| − | + | ۱ - ۳ - تأمین مسکن - با توجه به افزایش جمعیت شهر تهران چه از طریق مهاجرت و یا رشد طبیعی، پیش‌بینی می‌گردد که در طول برنامه پنجم‌مجموعاً تعداد ۲۲۱۰۰۰ واحد مسکونی توسط بخش خصوصی و عمومی احداث گردد که سهم بخش عمومی از تعداد کل ۲۱ هزار واحد مسکونی‌خواهد بود. در اجرای این برنامه و به منظور کاهش تراکم جمعیت در نقاط پر تراکم به امر تبدیل ساختمانهای محلات قدیمی و غیر بهداشتی به‌آپارتمانهای بزرگ ارزان قیمت که مجهز به خیابان‌بندی کافی و فضاهای آزاد جهت پارکینگ، بازی کودکان و فضای سبز و غیره باشند اولویت داده خواهدگردید. این اولویت همچنین در اعطای وام جهت خانه‌سازی بخش خصوصی نیز رعایت خواهد شد و در مواردی که فضاهای آزاد داخل محدوده قابل‌استفاده برای پروژه‌های عمومی نظیر پارکینگ، پارک کودکان، فضای سبز، مدرسه، درمانگاه، زمین ورزش و غیره باشد به ایجاد ساختمانهای مسکونی‌سنتی در این فضاها کمک نخواهد شد. | |
=== پارک و فضای سبز === | === پارک و فضای سبز === | ||
| − | + | ۲ - ۳ - پارک و فضای سبز - با توجه به کمبود فعلی پارک و فضاهای سبز طی برنامه پنجم عمرانی کشور، از طریق ایجاد و توسعه پارکهای عمومی درداخل شهر مخصوصاً در نقاط جنوبی به توسعه فضای سبز اقدام خواهد شد به علاوه در محلات مختلف شهر بر اساس تقسیم‌بندیهای صحیح و رعایت‌اصول شهرسازی به ایجاد زمینهای بازی برای کودکان اقدام به عمل خواهد آمد. | |
=== هماهنگی توزیع تاسیسات شهری=== | === هماهنگی توزیع تاسیسات شهری=== | ||
| − | + | ۳ - ۳ - همآهنگی توزیع تأسیسات شهری - نسبت به تدوین ضوابط و مقررات لازم برای ایجاد نظام توسعه و توزیع واحدهای تجارتی و کسب و کاردر سطح شهر طبق اصول شهرسازی اقدام خواهد شد و بر آن اساس به منظور تأمین حداکثر سهولت دسترسی و تقلیل مشکلات ارتباطی کوشش‌خواهد شد واحدهای جدید تجارتی حتی‌الامکان در اطراف شبکه‌های ارتباطی به وجود آیند. همچنین به منظور تقلیل تراکم واحدهای اداری در سطح‌شهر نسبت به توزیع مناسب آنها بر اساس اصول شهرسازی اقدام به عمل خواهد آمد. | |
=== حمل و نقل عمومی === | === حمل و نقل عمومی === | ||
| − | + | ۴ - ۳ - حمل و نقل عمومی - بر اساس مطالعات ترافیک و حمل و نقل تهران ایجاد یک شرکت مجهز اتوبوسرانی و یک سیستم حمل و نقل سریع‌مورد توجه قرار گرفته و مقدمات ایجاد آن در برنامه پنجم فراهم خواهد گردید. | |
| − | + | همچنین طرح تعریض خیابانهای موجود و احداث خیابانها و بزرگراه‌های جدید آماده و تدریجاً به مرحله اجرا گذارده خواهد شد و نسبت به تنظیم عبورو مرور اقدامات مجدانه‌ای به عمل خواهد آمد. | |
=== آب و فاضلاب === | === آب و فاضلاب === | ||
| − | + | ۵ - ۳ - آب و فاضلاب - مطالعات اجرایی آب و فاضلاب تهران به طور علیحده در دست اقدام است و بر اساس مطالعات مزبور طرحهای اجرایی تهیه‌و به مورد اجرا گذارده خواهد شد. | |
=== مبارزه با آلودگی === | === مبارزه با آلودگی === | ||
| − | + | ۶ - ۳ - مبارزه با آلودگی - در مورد مبارزه با آلودگی مطالعات دقیقی در مورد منابع آلودگی، درجه وسعت و شعاع پخش آنها و طرق مؤثر مبارزه باآلودگی انجام خواهد گرفت و در عین حال نسبت به رفع عوامل شناخته شده آلودگی اقدام جدی به عمل خواهد آمد. تبدیل سوخت وسائط نقلیه،کوره‌ها، حمامها، کارگاه‌ها، وضع قوانین لازم علیه کسانی که موجبات آلودگی محیط را فراهم می‌سازند و ایجاد یک دستگاه قوی نظارت و کنترل ازاقدامات اساسی است که طی برنامه پنجم صورت خواهد گرفت تا بتوان نه تنها تهران بلکه سراسر کشور را از عواقب آلودگی محیط زیست محفوظ‌داشت. | |
=== ایجاد سازمان هماهنگی و نظارت بر توسعه تهران بزرگ === | === ایجاد سازمان هماهنگی و نظارت بر توسعه تهران بزرگ === | ||
| − | + | ۷ - ۳ - ایجاد سازمان همآهنگی و نظارت بر توسعه تهران بزرگ - با توجه به مسائل متنوعی که تهران بزرگ با آن روبرو است و با توجه به این که هریک از وزارتخانه‌ها و سازمانهای دولتی بر اساس سیاستهای مستقل خود اقدام به عملیات عمرانی و استخدامی در حوزه تهران می‌کنند بدون آنکه‌لزوماً این اقدامات در جهت هدف کنترل گسترش غیر متناسب شهر تهران و بهبود شرایط زندگی آینده در آن باشد. لذا در این مرحله ایجاد یک سازمان‌مستقل هماهنگی و نظارت بر توسعه شهر تهران زیر نظر نخست‌وزیر کاملاً ضروری است هدفهای سازمان همآهنگی و نظارت بر توسعه تهران بزرگ به‌قرار زیر خواهد بود:<br/> | |
| − | + | ||
| − | ب - بهبود محیط زیست شهر تهران.<br/> | + | * الف - کنترل افزایش جمعیت تهران به منظور آنکه طی یک دوره طولانی جمعیت تهران در حداقل ممکن حفظ شود.<br/> |
| − | پ - تسهیل شرایط زندگی برای عموم ساکنین شهر.<br/> | + | * ب - بهبود محیط زیست شهر تهران.<br/> |
| − | ت - ایجاد یک جامعه همگن از نظر اقتصادی و اجتماعی. | + | * پ - تسهیل شرایط زندگی برای عموم ساکنین شهر.<br/> |
| + | * ت - ایجاد یک جامعه همگن از نظر اقتصادی و اجتماعی. | ||
[[رده:برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶]] | [[رده:برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۴، ساعت ۱۶:۵۲
| برنامه‌های عمرانی کشور | تصمیم‌های مجلس | برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶ |
فصل هفدهم - عمران شهری - کل اعتبارات عمران شهری از میزان ۹،۱ میلیارد ریال در برنامه چهارم به ۳۳،۸ میلیارد ریال در برنامه پنجم بالغ می‌گردد.
مقدمه
افزایش سریع تولید و درآمد سرانه، امید به اشتغال در صنایع و امکان استفاده از تسهیلات آموزشی، درمانی و فرهنگی بهتر در شهرها متدرجاً و به طورمداوم جمعیت را به سوی مراکز شهری و صنعتی کشور جذب نموده تا جایی که میزان رشد جمعیت در مناطق روستایی به ۱،۶ درصد تقلیل و درمناطق شهری به ۵،۱ درصد افزایش یافته است.
در سال ۱۳۴۵ تعداد ۲۴۹ شهر با جمعیتی معادل ۹،۷ میلیون نفر و در ۱۳۵۱ تعداد ۲۹۸ شهر با جمعیتی معادل ۱۳،۲ میلیون نفر جامعه شهری ایران راتشکیل داده است.
خصوصیات بارز شهرهای ایران در این دوره وجود تعداد زیادی شهر با جمعیت کم و تعداد معدودی با جمعیت بسیار زیاد می‌باشد به طوری که حدود ۴۸٬۵ درصد از کل جمعیت شهرنشین در سال ۱۳۵۱ در هفت شهر بزرگ (تهران - اصفهان - مشهد - تبریز - شیراز - آبادان و اهواز) که هر یک دارای‌جمعیتی بیش از ۲۵۰ هزار نفر می‌باشد سکونت دارند.
این ناهماهنگی در رشد و توزیع جمعیت شهری مبین این است که میل به زندگی در شهرهای بزرگ شدت گرفته و جمعیت بدون در نظر گرفتن ظرفیت‌و امکانات شهرهای بزرگ با مهاجرت‌های دائمی به تراکم بیش از حد این قبیل شهرها کمک نموده است. ادامه این گرایش مسائل و مشکلات حادی ازقبیل تراکم جمعیت، ازدحام وسائط نقلیه، عدم تکافوی آب آشامیدنی، آلودگی هوا، کمبود تأسیسات و تسهیلات شهری و بالاخره عدم دسترسی به‌تأسیسات فرهنگی و بهداشتی را در شهرهای بزرگ موجب می‌گردد.
با توجه به توزیع نامتناسب جمعیت شهرنشین در وضع موجود و پیش‌بینی افزایش جمعیت مناطق شهری به میزان ۴ میلیون نفر طی برنامه پنجم‌عمرانی کشور و با در نظر گرفتن اینکه شهرها مراکز تحول و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشور هستند هدفهای اساسی برنامه پنجم عمران شهری به‌شرح زیر پیش‌بینی گردیده است.
هدفهای اساسی
الف - بهبود نظام برنامه‌ریزی شهری.
ب - برقراری تعادل مطلوب بین شهرها از طریق ایجاد و توزیع متناسب تأسیسات عمران شهری.
پ - تقویت و بهبود مدیریت شهرداریها و سازمانهای محلی.
هدفهای فوق‌الذکر در قالب نیازمندیها و بر اساس اولویت‌های مربوط به قطبهای توسعه و سایر شهرها پی‌گیری خواهد شد و به منظور تضمین حداکثراستفاده از سرمایه‌گذاریهای انجام شده در قطبهای توسعه و برقراری تعادل مطلوب بین برنامه‌های توسعه اقتصادی و برنامه‌های رفاه اجتماعی در این‌شهرها و همچنین جذب مهاجرین بالقوه تهران به آنها کلیه برنامه‌های عمران شهری در همآهنگ با برنامه‌های توسعه صنعتی و با توجه به نوع فعالیتهای‌پیش‌بینی شده تنظیم و نسبت به ایجاد تأسیسات و تسهیلات لازم اقدام خواهد شد.
سیاست‌ها و خط مشی‌های کلی
به منظور تحقق برنامه‌های عمران شهری خط مشی‌ها و سیاستهای اجرایی و اعتباری به شرح زیر می‌باشد:
هماهنگی
در تشکیلات وزارت آبادانی و مسکن تجدید نظر لازم به عمل آمده و تحت نظر واحد امور شهرسازی و معماری آن وزارت نسبت‌به ارائه سیاستهای کلی شهرسازی و نظارت در تهیه طرحهای توسعه شهری با همکاری شهرداریها و انجمنهای شهر اقدام خواهد شد.
سیاستهای اعتباری
تخصیص منابع مالی برنامه به منظور ایجاد تأسیسات لوله‌کشی آب شهرها، فاضلاب شهری و طرحهای حفاظتی براساس استانداردهایی که متناسب با اهمیت شهرها تعیین خواهد گردید به صورت کمک بلاعوض خواهد بود.
در سایر موارد با توجه به اهمیت شهر از نظر اجتماعی و اقتصادی و نسبت درآمد شهرداری به جمعیت و امکانات توسعه آینده شهر نسبت کمک‌بلاعوض و مشارکت شهرداریها در هر مورد مشخص خواهد گردید.
به منظور تقویت مالی شهرداریها آن قسمت از هزینه‌های ادارات آموزش و پرورش، انجمنهای بهداری و سازمان تربیت بدنی، سازمان پیشاهنگی،کمیته ملی پیکار با بیسوادی و انجمن کتابخانه‌های عمومی که از محل درآمد شهرداریها تأمین و به صورت درآمد اختصاصی وزارتخانه یا سازمان‌مربوط در بودجه نشان داده می‌شود از محل درآمدهای عمومی تأمین خواهد گردید.
سیاستهای عبور و مرور
به منظور تمرکز فعالیتهای تصمیم‌گیری برنامه‌ریزی و بهره‌برداری از سیستم حمل و نقل و عبور و مرور در شهرهاسازمانهای مسئول عبور و مرور مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت و بر اساس این ارزیابی در قالب یک برنامه مشخص مسئولیت کلیه واحدهای ذیربط دررفع مشکلات عبور و مرور شهری تعیین خواهد شد.
سیاستهای مالی
کلیه شهرداریها که فاقد سازمان مستقل آب و فاضلاب می‌باشند ملزم به افتتاح حساب اختصاصی می‌باشند تا درآمد و هزینه‌تأسیسات فوق را از سایر درآمدها و هزینه‌های شهرداری تفکیک و مشخص نمایند.
نظر به اینکه پاره‌ای از شهرداریها در پرداخت اصل و بهره وامهای عمرانی خود به علت فقدان امکانات مالی مواجه با اشکال می‌باشند پس از بررسیهای‌لازم کلیه بدهی اینگونه شهرداریها بخشوده خواهد شد.
هدفها و برنامه‌های مشخص
برنامه ریزی شهری و کنترل توسعه شهرها
به منظور سامان دادن به عملیات برنامه‌ریزی شهری و هدایت و کنترل توسعه شهرها برنامه‌های زیر به مرحله اجرا گذارده خواهد شد:
الف - تنظیم سیاست شهرنشینی و تعیین توزیع متناسب جمعیت شهرنشین کشور از طریق بررسی مسائل مربوط به مهاجرت و تحرک جمعیت،استعدادها و مشکلات مناطق کشور و بررسی رشد و توسعه شهرهای بزرگ و روشهای کنترل آنها.
ب - تهیه طرحهای توسعه شهری.
پ - تهیه طرحهای تفصیلی.
ت - تهیه طرحهای کاداستر شهری.
ث - کمک به ایجاد و تقویت دفاتر طرح و برنامه شهرداریها.
ج - بررسی مسائل دیگری از قبیل احتیاجات و جای‌یابی شهرهای جدید و آموزش فرهنگ شهرنشینی که به نوبه خود در تحقق هدف کلی بهبود نظام‌برنامه‌ریزی شهری ضروری می‌باشند.
توزیع تاسیسات عمرانی
به منظور برقراری تعادل مطلوب بین شهرها از طریق توزیع متناسب تأسیسات عمرانی بر اساس شناخت دقیق کمبودها و احتیاجات شهرها وبرنامههای زیر به مرحله اجرا گذارده خواهد شد:
الف - آب مشروب: تأمین و بهبود آب آشامیدنی شهرها از طریق ایجاد و توسعه تأسیسات شبکه لوله‌کشی، ساختمان مخازن، ایجاد تصفیه‌خانه‌ها وتعبیه شیرهای برداشت عمومی به نحوی که تا پایان برنامه پنجم عمرانی علاوه بر ۸٫۹ میلیون نفر جمعیت شهری که هم اکنون از آب آشامیدنی‌تأمین شده استفاده می‌نمایند ۸٬۱ میلیون نفر دیگر از طریق اشتراک واحد مسکونی و یا شیرهای برداشت عمومی از یک مصرف سرانه مطلوب‌برخوردار گردند.
ب - فاضلاب: ارتقاء سطح بهداشت و رفاه عمومی ایجاد می‌نماید که پوشش کشوری شبکه‌های فاضلاب شهرها هر چه زودتر آغاز گردد. در انجام این‌برنامه به قطبهای صنعتی و شهرهایی که به علت بالا بودن سطح آب زیرزمینی با مشکلات متعددی مواجه هستند تقدم داده خواهد شد به نحوی که‌در این قبیل شهرها طی مدت ده سال و در مجموع طی مدت سی سال برنامه فوق تکوین گردد.
پ - طرحهای حفاظتی شهرها: به منظور جلوگیری از خسارات ناشی از سیلابها و طغیان رودخانه‌ها بر اساس مطالعه خصوصیات طبیعی و جغرافیایی‌شهرها طرحهای حفاظتی از قبیل سیل‌بند، سیل‌برگردان و دیوار ساحلی احداث خواهد شد.
ت - بهبود عبور و مرور شهری: ازدیاد سریع جمعیت، توسعه روزافزون شهرها و بالا رفتن درآمد سرانه احتیاج به امکانات بهتر حمل و نقل شهری راافزایش داده است. از سوی دیگر استفاده بدون برنامه از وسائط نقلیه موتوری به بافت موجود شهرها و کیفیت محیط زندگی شهری لطمه خواهد زد.برقراری همآهنگی و تعادل بین حمل و نقل عمومی و حمل و نقل انفرادی هدف برنامه پنجم در زمینه عبور و مرور شهری خواهد بود و برای نیل به آن‌اقدامات زیر پیشنهاد گردیده است:
- - توسعه تأسیسات حمل و نقل عمومی در داخل شهرها.
- - ایجاد توقفگاه‌ها به خصوص در حاشیه مراکز پرازدحام شهری.
- - ایجاد ترمینال‌های خارج از شهر برای وسائل نقلیه سنگین.
- - ایجاد راه‌های گذرا و کمربندی.
ث - نوسازی و بهسازی شهری: به منظور بهبود محیط زیست در شهرها نسبت به نوسازی و تجدید بناهای قدیمی و غیر بهداشتی و همچنین ایجادپارکها و فضای سبز اقدام خواهد شد.
در کلیه عملیات مزبور لزوم حفظ بافت تاریخی شهرها و توجه به معماری ملی و الهام‌پذیری از آن تأکید می‌گردد.
ج - تقویت و بهبود مدیریت شهرداریها و سازمانهای محلی: به منظور ارتقاء کارآیی دستگاه‌های مسئول شهری و تعمیم روشهای مترقی اداری، مالی،مدیریت برنامه‌ریزی و تربیت کادر مورد نیاز، برنامه‌های لازم در رابطه با مراکز آموزش عالی برای شهرداریها اجرا خواهد گردید.
سرمایه گذاری و اعتبارات عمرانی
سرمایه‌گذاری و اعتبارات عمرانی
کل اعتبارات عمرانی از میزان ۹،۱ میلیارد ریال در برنامه چهارم به ۳۳،۸ میلیارد ریال در برنامه پنجم بالغ می‌گردد.
جدول شماره ۱ توزیع اعتبارات عمران شهری و جدول شماره ۲ سرمایه‌گذاری ثابت در عمران شهری را نشان می‌دهد.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۵۱۶ الی ۴۵۱۸
برنامه تهران بزرگ
مقدمه
تهران به عنوان بزرگترین و مهمترین شهر کشور مجموع عوامل جاذب جمعیت نظیر امکانات شغلی، مدرسه، دانشگاه، تسهیلات درمانی، تسهیلات‌بانکی و بازرگانی، آب سالم و فراوان و تسهیلات فرهنگی و تفریحی را به طور یکجا عرضه می‌کند و همین امر موجب مهاجرت جمعیت از روستاها وشهرهای دیگر به تهران می‌گردد. هر چند اقداماتی که طی سالهای اخیر در جهت عدم تمرکز فعالیتهای اقتصادی صورت گرفته تا حدی در کاهش میزان‌مهاجرت به تهران مؤثر بوده معذالک پیش‌بینی شده است که در صورت عدم اتخاذ تدابیر حاد، جمعیت این شهر تا سال ۱۳۵۶ به ۵٫۱ میلیون نفر و تاسال ۱۳۶۶ به ۸٫۹ میلیون نفر برسد.
از نظر شهرسازی، تهران با مسائل مهمی به شرح زیر مواجه است:
- - کمبود سطح خیابانها نسبت به حجم ترافیک و مساحت ساخته شده شهر و فقدان وسائل حمل و نقل سریع‌السیر نظیر مترو.
- - آلودگی روزافزون هوا.
- - کمبود مساحت پارکهای عمومی و فضاهای آزاد و پارکینگ.
- - تراکم جمعیت در واحد مسکونی و فقدان تعداد کافی آپارتمانهای ارزان قیمت.
- - پیش‌بینی کمبود منابع آب در آینده نه چندان دور.
سیاست و خط مشی‌های کلی در سطح ملی
در جهت حل مسائل تهران اصول و خط مشی‌های زیر در سطح مملکتی به مرحله عمل در خواهد آمد:
عدم تمرکز اداری
۱ - ۲ - عدم تمرکز اداری - با توجه به اینکه دولت طی برنامه پنجم حدود ۳۶ درصد تولید ناخالص ملی را به صورت هزینه‌های مصرفی وسرمایهگذاری به مصرف می‌رساند مسلم است که نحوه توزیع این هزینه‌ها در سراسر کشور توسط دولت عامل مهمی در دگرگونی موقعیت نسبی تهران‌در برابر شهرستانها خواهد بود. طبق محاسبات انجام شده هر کارمند دولتی در تهران از طریق قدرت خریدی که عرضه می‌کند برای ۱٫۴ نفر شغل ایجادمیکند. بنابراین با احتساب ۵ نفر متوسط تعداد اعضای خانوار ایجاد هر شغل دولتی در تهران منجر به اقامت ۱۲ نفر در این شهر می‌گردد و به عکس‌انتقال هر یک شغل دولتی از تهران به سایر شهرستانها مآلاً منجر به افزایش اشتغال در شهرستانها و جلوگیری از انتقال ۱۲ نفر به تهران خواهد شد.
بر اساس یک بررسی کلی از وظایف دستگاه‌های دولتی، لازم است حداقل ۵۰ درصد از کارمندان این دستگاه‌ها بنا بر ماهیت وظایفشان به شهرستانهامنتقل شوند. انتقال این افراد باید توأم با انگیزه‌های مادی کافی و همراه با انتقال اختیار تصمیم‌گیری به شهرستانها، توسعه فعالیتهای خانه‌سازی،ساختمان مدارس، بیمارستانها، دانشکده‌ها و مراکز تفریحی و سایر سرمایه‌گذاریهای عمرانی باشد تا در عین حال که موجبات انتقال قدرت خرید قابل‌توجهی به شهرستانها فراهم می‌گردد، شرایط اقتصادی، اجتماعی و اداری مساعدی برای پیشرفت شهرستانها به وجود آید و مآلاً مهاجرت انسانها وسرمایهها به تهران متوقف گردد.
به هر صورت قبل از هر چیز لازم است بررسی دقیقی از وظایف، کادر و تشکیلات کلیه وزارتخانه‌ها و سازمانهای دولتی به عمل آید و پیشنهادات لازم‌به هیأت دولت ارائه گردد. همچنین لازم است با استفاده از مکانیزم بودجه سالانه و بر اساس دستورالعمل هیأت دولت از ایجاد واحدهای اجرایی جدیددر تهران جلوگیری شود و انجام چند سال خدمت در شهرستانها شرط ارتقاء به مدارج بالاتر اداری قرار داده شود.
عدم تمرکز اقتصادی
۲ - ۲ - عدم تمرکز اقتصادی - محدودیتهایی که در زمینه احداث کارخانجات جدید در شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران ایجاد شده در امر سوق دادن‌سرمایه‌گذاری خصوصی به شهرستانها مؤثر بوده است ولی لازم است توسعه کارخانجات واقع در شعاع تهران نیز محدود به مواردی شود که این‌کارخانجات با استفاده از روشهای پیشرفته سرمایه‌طلب و تعداد کم کارگر اقدام به توسعه نمایند و برای سوق دادن واحدهای جدید تولیدی بخش‌خصوصی به شهرستانها شرایط مساعد زیر به وجود آید:
- - آماده ساختن زمین به صورت پارکهای صنعتی مجهز به آب، برق و راه در شهرستانها و واگذاری آن به قیمت ارزان و شرایط مناسب به صاحبان صنایع.
- - تخصیص قسمت عمده اعتبارات سیستم بانکی به شهرستانها و ایجاد تسهیلات اعتباری بیشتر برای سرمایه ثابت و در گردش صاحبان صنایع وبازرگانان شهرستانها.
- - انعقاد قرارداد جهت خرید قسمتی از تولیدات کارخانجات شهرستانها برای مصارف دولتی.
- - کمک به خانه‌سازی کارگران.
- - کمک به ایجاد مدارس حرفه‌ای برای تربیت کارگران متخصص و نیمه متخصص.
- - تأمین هزینه حمل و نقل و انتقال کارگران تهرانی که ممکن است مایل به مهاجرت به مراکز صنعتی شهرستانها باشند.
- - تشویق انجمنهای استان و شهرستان به ایجاد تسهیلات و جلب صاحبان صنایع به منطقه خود.
- - ارجاع کارهای مربوط به شهرستانها به مؤسسات و نیروی انسانی محلی در حد توانایی و تخصص آنها.
سیاست تامین آب
۳ - ۲ - سیاست تأمین آب - از نظر فنی تأمین آب برای جمعیت در حال افزایش تهران حتی اگر این جمعیت به بیش از ۵٫۵ میلیون نفر و مصرف سرانه‌از ۶۵ متر مکعب به ۱۰۰ متر مکعب در سال برسد بلااشکال است زیرا می‌توان از منابع آب رودخانه‌های لار، کرج و طالقان و غیره آب مصرفی این شهررا تأمین کرد. معذالک به دو دلیل اساسی زیر تأمین آب برای جمعیت در حال افزایش تهران دچار محدودیت می‌گردد:
- اول آنکه استفاده از منابع آب دوردست‌تر مرتباً گرانتر می‌شود.
- دوم آن که سوق دادن این منابع آب از نقاط دوردست اطراف تهران منتج به تعطیل شدن‌فعالیتهای کشاورزی و صنعتی و سختی شرایط زیست در نقاط مزبور می‌گردد و مسئله مهاجرت به تهران را بیش از پیش تشدید می‌نماید. * بنابراین درتنظیم سیاست تأمین آب برای تهران، توجه خاصی نسبت به تأثیر طویل‌المدت و اقداماتی که در این زمینه انجام می‌شود، از نظر اقتصادی و اجتماعی‌مبذول خواهد شد.
هدفها و برنامه‌های مشخص
۳ - هدفها و برنامه‌های مشخص
برنامه‌ها و خطوط مشی مشخص زیر طی برنامه پنجم عمرانی کشور به مرحله اجرا در خواهد آمد:
تامین مسکن
۱ - ۳ - تأمین مسکن - با توجه به افزایش جمعیت شهر تهران چه از طریق مهاجرت و یا رشد طبیعی، پیش‌بینی می‌گردد که در طول برنامه پنجم‌مجموعاً تعداد ۲۲۱۰۰۰ واحد مسکونی توسط بخش خصوصی و عمومی احداث گردد که سهم بخش عمومی از تعداد کل ۲۱ هزار واحد مسکونی‌خواهد بود. در اجرای این برنامه و به منظور کاهش تراکم جمعیت در نقاط پر تراکم به امر تبدیل ساختمانهای محلات قدیمی و غیر بهداشتی به‌آپارتمانهای بزرگ ارزان قیمت که مجهز به خیابان‌بندی کافی و فضاهای آزاد جهت پارکینگ، بازی کودکان و فضای سبز و غیره باشند اولویت داده خواهدگردید. این اولویت همچنین در اعطای وام جهت خانه‌سازی بخش خصوصی نیز رعایت خواهد شد و در مواردی که فضاهای آزاد داخل محدوده قابل‌استفاده برای پروژه‌های عمومی نظیر پارکینگ، پارک کودکان، فضای سبز، مدرسه، درمانگاه، زمین ورزش و غیره باشد به ایجاد ساختمانهای مسکونی‌سنتی در این فضاها کمک نخواهد شد.
پارک و فضای سبز
۲ - ۳ - پارک و فضای سبز - با توجه به کمبود فعلی پارک و فضاهای سبز طی برنامه پنجم عمرانی کشور، از طریق ایجاد و توسعه پارکهای عمومی درداخل شهر مخصوصاً در نقاط جنوبی به توسعه فضای سبز اقدام خواهد شد به علاوه در محلات مختلف شهر بر اساس تقسیم‌بندیهای صحیح و رعایت‌اصول شهرسازی به ایجاد زمینهای بازی برای کودکان اقدام به عمل خواهد آمد.
هماهنگی توزیع تاسیسات شهری
۳ - ۳ - همآهنگی توزیع تأسیسات شهری - نسبت به تدوین ضوابط و مقررات لازم برای ایجاد نظام توسعه و توزیع واحدهای تجارتی و کسب و کاردر سطح شهر طبق اصول شهرسازی اقدام خواهد شد و بر آن اساس به منظور تأمین حداکثر سهولت دسترسی و تقلیل مشکلات ارتباطی کوشش‌خواهد شد واحدهای جدید تجارتی حتی‌الامکان در اطراف شبکه‌های ارتباطی به وجود آیند. همچنین به منظور تقلیل تراکم واحدهای اداری در سطح‌شهر نسبت به توزیع مناسب آنها بر اساس اصول شهرسازی اقدام به عمل خواهد آمد.
حمل و نقل عمومی
۴ - ۳ - حمل و نقل عمومی - بر اساس مطالعات ترافیک و حمل و نقل تهران ایجاد یک شرکت مجهز اتوبوسرانی و یک سیستم حمل و نقل سریع‌مورد توجه قرار گرفته و مقدمات ایجاد آن در برنامه پنجم فراهم خواهد گردید. همچنین طرح تعریض خیابانهای موجود و احداث خیابانها و بزرگراه‌های جدید آماده و تدریجاً به مرحله اجرا گذارده خواهد شد و نسبت به تنظیم عبورو مرور اقدامات مجدانه‌ای به عمل خواهد آمد.
آب و فاضلاب
۵ - ۳ - آب و فاضلاب - مطالعات اجرایی آب و فاضلاب تهران به طور علیحده در دست اقدام است و بر اساس مطالعات مزبور طرحهای اجرایی تهیه‌و به مورد اجرا گذارده خواهد شد.
مبارزه با آلودگی
۶ - ۳ - مبارزه با آلودگی - در مورد مبارزه با آلودگی مطالعات دقیقی در مورد منابع آلودگی، درجه وسعت و شعاع پخش آنها و طرق مؤثر مبارزه باآلودگی انجام خواهد گرفت و در عین حال نسبت به رفع عوامل شناخته شده آلودگی اقدام جدی به عمل خواهد آمد. تبدیل سوخت وسائط نقلیه،کوره‌ها، حمامها، کارگاه‌ها، وضع قوانین لازم علیه کسانی که موجبات آلودگی محیط را فراهم می‌سازند و ایجاد یک دستگاه قوی نظارت و کنترل ازاقدامات اساسی است که طی برنامه پنجم صورت خواهد گرفت تا بتوان نه تنها تهران بلکه سراسر کشور را از عواقب آلودگی محیط زیست محفوظ‌داشت.
ایجاد سازمان هماهنگی و نظارت بر توسعه تهران بزرگ
۷ - ۳ - ایجاد سازمان همآهنگی و نظارت بر توسعه تهران بزرگ - با توجه به مسائل متنوعی که تهران بزرگ با آن روبرو است و با توجه به این که هریک از وزارتخانه‌ها و سازمانهای دولتی بر اساس سیاستهای مستقل خود اقدام به عملیات عمرانی و استخدامی در حوزه تهران می‌کنند بدون آنکه‌لزوماً این اقدامات در جهت هدف کنترل گسترش غیر متناسب شهر تهران و بهبود شرایط زندگی آینده در آن باشد. لذا در این مرحله ایجاد یک سازمان‌مستقل هماهنگی و نظارت بر توسعه شهر تهران زیر نظر نخست‌وزیر کاملاً ضروری است هدفهای سازمان همآهنگی و نظارت بر توسعه تهران بزرگ به‌قرار زیر خواهد بود:
- الف - کنترل افزایش جمعیت تهران به منظور آنکه طی یک دوره طولانی جمعیت تهران در حداقل ممکن حفظ شود.
- ب - بهبود محیط زیست شهر تهران.
- پ - تسهیل شرایط زندگی برای عموم ساکنین شهر.
- ت - ایجاد یک جامعه همگن از نظر اقتصادی و اجتماعی.