سخنرانی والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی در نشست عمومی کنفرانس جهانی سال بین‌المللی زن در مکزیکو ۱ تیر ماه ۱۳۵۴
| درگاه والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی | درگاه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | هفته حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست ۱ تا ۶ تیر ماه |
سخنرانی والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی در نشست عمومی کنفرانس جهانی سال بین‌المللی زن در مکزیکو ۱ تیر ماه ۱۳۵۴
آقای رئیس،
بسیار خوشوقتم که اداره امور کنفرانس ما به عهده شخصیت ذیصلاحیت و مجربی چون شما محول شده است. بعلاوه، انتخاب یک مرد به ریاست نخستین کنفرانس جهانی بین دولت‌ها که به زن اختصاص دارد، به عقیده من تصویر جالبی از همکاری است که باید بین همه، زن و مرد، توأماً در پیکاری که همواره در سطح انسانی انجام گیرد موجود باشد.
همچنین به نواب رئیس و مخبر کنفرانس که اطمینان دارم به شما در حسن انجام وظائف سنگین‌شان کمک خواهند کرد تبریک می‌گویم. حضور شخصیت‌های بین‌المللی در میان ما نظیر خانم باندرا نایکه، خانم گاندی، خانم مارکوس، خانم سادات و بسیاری دیگر به این مجمع حیثیت ویژه‌ای می‌بخشد و از پیش انعکاس شایسته‌ای برای آن تأمین می‌کند. بالاخره اجازه می‌خواهم به نحو بسیار صمیمانه‌ای از دولت مکزیک که مهمان‌نوازی بی‌نظیرش به ما برای سخن گفتن از مسائل زن محیطی چنین مطبوعی ارزانی داشته است تشکر کنم.
آقای رئیس،
به نظر من وضع زن در اجتماع یکی از مسائلی است که درباره آن حتی از زمان‌هایی که نوشته‌ای بجا نمانده است بیش از هر چیز و شاید بهتر از هر چیز سخن گفته‌اند. در عین حال این موضوع از جمله مسائلی است که اقدامات انجام شده درباره آن برعکس انتظار عمومی، به نحو تأسف‌آوری همواره ناقص و بی‌نتیجه بوده است.
نابرابری شوم زن و مرد
به عقیده سقراط، بهترین اندیشمندان همواره درباره وضع زن اندیشیده‌اند. من به عنوان مثال می‌خواهم این سخن کندرسه را که در قرن هیجدهم بیان کرده است نقل کنم: «بین پیشرفت‌های ذهنی آدمی که برای خوشبختی عمومی از همه مهمتر است، باید امحاء کامل پیش داوری‌هایی را نام برد که بین دو جنس نابرابری حقوقی بوجود می‌آورند و این نابرابری حتی برای کسی که به نفع او است، شوم است.» از این بهتر نمی‌توان گفت، اما این افکار شریف با کدام اعمال محسوس و واقع‌بینانه دنبال شده است؟ به نظر من، این کنفرانس نباید به هیچ قیمت کار خود را محدود به افزودن افکار تابناک جدید به دائره‌المعارف بی‌پایان اندیشه‌های نغز و صحیح مربوط به تساوی حقوق زن بنماید. اگر باز هم بخواهیم فقط تسلیم وسوسه سخن‌گویی شویم، بدون اینکه عملاً اشتیاق و امیدی بوجود آورده باشم، امکان دگرگونی این وضع زیانبار و غیر قابل اغماض را تا مدت‌ها دچار تزلزل کرده‌ایم. پس چه باید کرد و چگونه باید کار کرد؟
به نظر می‌رسد تنها راه صحیح و مؤثر بررسی مسئله این است که از این حقیقت بدیهی آغاز کنیم که وضع زن به شدت وابسته به توسعه اجتماع است. هیچ اقدام با ارزشی درباره ارتقاء زن بدون توجه به مجموع روابط اقتصادی جهانی که خواهان ادامه دور باطل عقب ماندگی و ساخت‌های استیلا و انقیاد است میسر نیست، چه در سطح ملی و چه در مقیاس بین‌المللی. چگونه می‌توان انکار کرد که استقرار یک نظام اقتصادی جهانی جدید مبتنی بر عدالت، برابر و انصاف بیشتر شرط و وسیله ایجاد مبانی ارتقاء زن است؟ اما باید در مورد معنی توسعه نیز توافق حاصل شود. نارضایی بجا و ادعای مشخص و موجه خواهران ما در کشورهای کاملاً صنعتی اهمیت نوع توسعه‌ای را که مورد نظر است ثابت می‌کند. چگونه می‌توان تصور کرد کشوری که بیش از نیمی از جمعیت آن هنوز در حاشیه کوشش ملی باقی مانده است، بتواند به سطح قابل توجهی از پیشرفت برسد؟ لذا باید بلافاصله بگوییم که ارتقاء زن نباید تنها نتیجه پیشرفت تلقی شود، بلکه در حقیقت یکی از شرایط اساسی آن است.
بنابراین، برای نیل به تحرک و پویایی عمومی کلیه اعضاء یک اجتماع، باید قاطعانه همه پیش‌داوری‌های مخالف با پیشرفت را که مانع اتخاذ و اجرای یک سیاست پویا در توسعه یک کشور می‌باشد سرکوب کرد. مسلماً وظیفه‌ای که تصمیم گرفته‌ایم خود را وقف آن کنیم یکی از دشوارترین است، زیرا این موضوع که بسیاری از دولت‌ها هنوز نسبت به وجود این وضع زیانبار و مخالف با منطق توسعه، بی‌تفاوت باقی مانده‌اند، نشان می‌دهد که متأسفانه پیش‌داوری‌های شوم و کهنه به قوت و استحکام خود باقی است.
بیش از ده سال است که ما در ایران علیه چنین پیش‌داوری‌هایی می‌کوشیم و مبارزه می‌کنیم . آزادی زن یکی از ارکان انقلاب وسیع اجتماعی و اقتصادی ما را که در سال ۱۹۶۲ آغاز شد تشکیل می‌دهد. پنهان نمی‌کنیم که در کشوری با سنت‌های هزارساله نظیر کشور ما، اصلاح عمیق طرز تفکر افراد به زمان و بردباری نیاز دارد، اما بنا به تصمیم دولت و طبق قوانین و مقرراتی که به تدریج آخرین دژهای تبعیض علیه زنان را در هم می‌کوبد، در این مورد تشویق و تسریع لازم به عمل آمده است. در این زمینه مانند بسیاری زمینه‌های دیگر توجه داریم که کوشش برای توسعه ملی در یک کشور نمی‌تواند به هدف‌های خود نائل آید، اگر بدون قید و شرط نسبت به مسائل و خواست‌های کشورهای دیگر غافل بماند. به این دلیل است که ما در حد امکانات خود سعی می‌کنیم در کوشش‌های بین‌المللی نیز سهیم باشیم.
سال بیداری زن محروم
ما برای این کنفرانس جهانی زن و نتایج کنفرانس‌ها و سمینارهای منطقه‌ای و بین‌المللی اخیر و قطعنامه‌های متعدد مجمع عمومی ملل متحد در این زمینه اهمیت فراوان قائلیم. امضای اعلامیه ارتقاء وضع زن بوسیله بش از ۸۰ تن از سران کشورها و دولت‌ها یکی از عوامل مهم و قابل توجه است. معهذا باید در این‌جا اقرار کنم که از مشاهده سهم ناچیزی که تعدادی از دولت‌ها به صندوق سال بین‌المللی زن پرداخته‌اند بسیار سرخورده و نومید شده‌ام. مطالبی که در مورد مشکلات واقعی مالی و ضرورت صرفه جویی بیان می‌شود، به نظر من در این مورد بی‌پایه است، زیرا بطور قطع، در طول زمان، اسرافی بدتر از این نیست که بیش از نیمی از جمعیت فعال، از مجموع کوشش‌های مربوط به توسعه یک کشور کنار گذاشته شوند. ما کاملاً به اشکالات مهمی که پیش خواهد آمد آگاهیم، زیرا می‌دانیم از بین بردن یک عدم تعادل هزار ساله ظرف مدت کوتاهی میسر نیست و کوشش‌های مداوم و پیگیر لازم است.
در عین حال باید خوشبین هم بود زیرا برای آزادی زن هیچگاه جنبشی تا این حد عمیق و همگانی که چندی است شاهد آنیم بوجود نیامده بود و نیز هیچگاه مردان چنین مستقیم و صمیمانه علاقه‌مند به این مسئله عمده زمان ما نبوده‌اند. نباید فراموش کرد که امسال سال بیداری است، نه تنها بیداری زنانی که از آموزش و پرورش کامل برخودار گشته‌اند، بلکه بخصوص سال بیداری زنان روستایی مناطق دوردست است که از کار در مزارع و مراقبت چهارپایان و راه‌پیمایی‌های فرساینده در جستجوی آب و وظایف خانه‌داری به شدت خسته‌اند. همچنین سال بیداری زنان کارگری است که در قید اسارت کارخانه و خانه می‌باشند و نیز سال بیداری مادران خانواده‌های پر جمعیتی است که در چهار دیواری خانه محبوس و منحصراً وظایف یکنواختی را بر عهده دارند، بدون اینکه در برابر خود افقی جز تحویل اجتناب ناپذیر فرزندان به اجتماع داشته باشند. فرزندانی که این مادران با اینکه خواسته‌اند، اما نتوانسته‌اند چیزی را که هیچگاه خود نیز نداشته به آن‌ها بدهند. راجع به تدابیری که باید در این موارد اندیشید به عقیده من اتخاذ روش واحدی غیر ممکن است. برعکس بهتر است ساختمان‌هایی موافق با خصوصیات هر گروه و حقایق وضع زن متناسب هر نقطه بکار گرفته شود. بنابراین، وظیفه هر دولت و هر ملتی است که راجع به حدود اقدامات مربوط به زنان و ارتقاء آنان در تمام زمینه‌ها تصمیم بگیرد. مقصود این نیست که اقدام به صورت یک عمل منفرد و توأم با غرور و مبتنی بر رژیم اقتصادی خودکفایی انجام شود، برعکس، به نظر من برای اینکه اقدام یک گروه مؤثر باشد باید متکی بر روش و تجربه دیگران باشد و از این نظر سازمان‌های مختلف بین‌المللی می‌توانند کمک مؤثری باشند. معهذا در حال حاضر چه در سطح ملی و منطقه‌ای و چه در سطح بین‌المللی متأسفانه هیچگونه اطلاعات و مبانی صحیح راجع به وضع زنان وجود ندارد و این امر در هر تحقیق چند رشته‌ای مربوط به موضع تقریباً منجر به مشکلات غیر قابل رفعی می‌شود.
مرکز آگاهی‌ها
به این دلیل است که دولت ایران در جریان جلسات اخیر کمیسیون اقتصادی و اجتماعی ملل متحد برای آسیا و اقیانوس آرام پیشنهاد کرد یک مرکز اطلاعات منطقه‌ای در زمینه پژوهش و آموزش تأسیس شود. این مرکز در ابتدا باید جمع‌آوری و پخش حقایق و اطلاعات راجع به برنامه‌ها و سیاست‌های مروبط به زن را در کشورهای عضو عهده دار شود. مرکز مذکور باید تحقیقات مربوط به موضوع و استراتژی‌های جدیدی را به منظور تسهیل ورود زنان در نقش فعال‌تری در توسعه به عمل آورد. چنین سازمانی در سطح بین‌المللی می‌تواند در پی‌گیری کوشش‌هایی به سود زنان نقش تعیین کننده‌ای را ایفا کند. همچنین من افتخار دارم پیشنهاد کنم که کنفرانس چگونگی تأسیس یک مرکز بین‌المللی را که می‌توان «انستیتوی بین‌المللی پژوهش و اطلاعات برای ارتقاء زنان» نامید، بررسی کند. این مرکز می‌تواند با همکاری سازمان ملل متحد بوجود آید و هزینه‌های آن از طریق وجوه داوطلبانه‌ای که پرداخت آن را کشورهای عضو تعهد می‌کنند تأمین شود.
آقای رئیس،
اطمینان دارم که مشکلات عظیم بین‌المللی با ماهیت اقتصادی، اجتماعی و روانی، مادام که دولت‌ها تصمیم نگیرند اقدام قاطع و چند جانبه‌ای به سود زنان به عمل آورند حل نخواهد شد. دیگر دوران اعلامیه‌های توخالی و گفتارهای نغز و شاعرانه سپری شده است. وقت کار است. باید به خاطر منافع همگان اعم از مردان، زنان، کودکان بدون تأخیر کار کرد و کار کرد. موضوع موفقیت یا عدم موفقیت تمدن ما در میان است که وضع زن یکی از مظاهر عمده آن است. پایان هرگونه تبعیض نسبت به زن نشانه بارز پایان عقب‌ماندگی است. ما به نوبه خود لازم می‌دانیم جسماً و روحاً خود را وقف این پیکار صحیح کنیم و امیدواریم که شاهد فرجام مطلوب آن باشیم. سپاسگزارم.