سخنان وزیر امور و کار اجتماعی در کنفرانس جهانی اشتغال ۲۲ خرداد ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی
سخنان وزیر امور و کار اجتماعی در کنفرانس جهانی اشتغال ۲۲ خرداد ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی
آقای رئیس، نمایندگان محترم، خانم‌حهاها و آقایان.
آقای رئیس لازم می‌دانم انتخاب شما را به ریاست این مجمع بزرگ بین‌المللی تبریک بگویم و توفیق شما را در انجام وظیفه خطیری که بر عهده گرفته‌اید خواستار شوم. خوشوقتم مراتب تشکر صمیمانه خود را به آقای مدیر کل به خاطر گزارش دقیق و متفکرانه‌ای که برای بحث در این کنفرانس ارائه نموده‌اند ابراز کنم. این گزارش به جهات مختلف یک برداشت جدید است. در آن به تجارب دو دهه گذشته اعم از شکست‌ها و موفقیت‌ها اشاره شده است. همچنین در این گزارش مباحث بین‌المللی در زمینه‌هایی نظیر همکاری‌های فنی، تجارت بین‌المللی و سیستم اقتصاد بین‌المللی اشاره گردیده است. مخصوصاً به تجارت سازمان بین‌المللی کار که از طریق اجرای برنامه‌های پژوهشی و اعزام هیئت‌های جامع استراتژی اشتغال به دست آمده، توجه خاصی مبذول شده است. گزارش مذکور پس از ذکر تمام این نکات، مهم‌ترین مسائل قابل طرح را در یک قالب واحد که هم جالب و هم اطمینان‌بخش است ترکیب و ارائه می‌نماید. ایران همواره کوشش‌های سازمان بین‌المللی کار را، مخصوصاً در مورد ایجاد حداکثر اشتغال مولد و مسائل مربوط به آن مورد تأیید قرار داده است. هیئتی که از طرف این سازمان مأمور بررسی مسائل مربوط به سیاست اشتغال و توزیع درآمد در ایران گردید و در نوامبر ۱۹۷۱ از ایران بازدید بعمل آورد، توصیه‌هایی ارائه نمودند که در تنظیم برنامه عمرانی پنجم مورد استفاده قرار گرفت. همچنین در مورد برنامه جهانی اشتغال و آموزش حرفه‌ای همکاری فراوان کردیم و توصیه‌های هیئت اعزامی از طرف سازمان بین‌المللی کار را با یک برداشت کاملاً مثبت مورد توجه عمیق قرار دادیم. بنابراین، ما یک بار دیگر فرصت خواهیم داشت همکاری و تشریک مساعی خود را با سازمان بین‌المللی کار گسترش دهیم. از طرف دیگر در سال‌های اخیر گام‌های مؤثری در استقرار همکاری‌های چند جانبه و دوجانبه با کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برداشته‌ایم. بعضی از این اقدامات تاکنون نتایج مفید و مؤثری همراه داشته است. به این ترتیب ما همواره نسبت به ارتباط نزدیک برنامه‌های ملی و بین‌المللی در زمینه توسعه آگاه بوده‌ایم. بنابراین خوشحالم از اینکه در این گزارش مسئله اشتغال، توسعه و احتیاجات اساسی به عنوان یک مسئله جهانی مورد توجه قرار گرفته است.
آقای رئیس، می‌خواهم به شما اطمینان بدهم که ما در ایران خود را برای نیل جامعه بشری به این هدف کاملاً متعهد احساس می‌کنیم و آرزو داریم این خواست‌ها از حد نگارش فرارتر رفته و به تحقق و واقعیت بپیوندد. چگونه می‌توان این برنامه را اجرا کرد؟ به نظر من این سئوال سه جنبه اساسی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. اولین و شاید مهم‌ترین آن این است که ما، یعنی کسانی که دست اندر کار برنامه‌ریزی‌های ملی و تعیین روش‌ها و سیاست‌ها هستیم، باید جهت‌گیری‌های غلط خود را در برنامه‌ریزی که تأکید اساسی آن بر مسائل شهری است تغییر دهیم. باید خود را برای انجام کارهای مشکل‌تر که از ضروریات توسعه اجتماعی است آماده کنیم. ثانیاً واقعیت بخشیدن به این نکته که هیچ توسعه‌ای حقیقی نیست مگر آنکه گروه‌های کم درآمدتر جوامع ما نیز از طریق اشتغال مناسب‌تر و درآمد بیشتر وارد جریان اصلی زندگی ملی شوند و این امر به صورت یک برنامه قطعی در آید. این برنامه باید وسعت کافی داشته و تحرک لازم را نه فقط در درازمدت ایجاد کند، بلکه در کوتاه مدت نیز اثرات آن کاملاً اساسی و محسوس باشد. بالاخره این جهت گیری جدید باید کاملاً مورد حمایت بالاترین سطوح تعیین کنندگان سیاست‌ها و روش‌ها در هر کشور قرار گیرد. گزارش مدیر کل دو هدف مهم را مطرح می‌کند. اولاً می‌خواهد که درمورد این جهت‌گیری جدید استراتژی توسعه که در گزارش خلاصه شده است توافق لازم بوجود آید و ثانیاً می‌خواهد که هر کشوری برای خود حداقل هدف‌های مشخص را برای اجرا طی یک نسل در نظر گیرد. در حقیقت اکثر کشورهای در حال توسعه سال‌ها است که در راه بهبود وضع زندگی گروه‌های فقیر خود می‌کوشند. آن‌ها مسائلی نظیر تأمین غذای کافی، پوشاک و مسکن، توزیع مجدد زمین، توسعه روستایی، ایجاد اشتغال و توزیع درآمد را مدت‌ها بررسی کرده و در هر مورد کم و بیش موفقیت‌هایی نیز داشته‌اند. تجاربی که کشورها در این زمینه به دست آورده‌اند بسیار متنوع و مطالعه آن‌ها با ارزش است. چند کشور نیز هدف‌هایی در مورد تأمین غذا، پوشاک و مسکن تعیین نموده و گروهی استراتژی‌های گوناگون را برای رسیدن به هدف‌های خود آزموده‌اند. بسیاری ممالک نیز در زمینه برنامه‌های مبارزه با فقر و ایجاد اشتغال تجاربی اندوخته‌اند. اجازه بدهید به تجارب کشور خود ایران اشاره‌ای بکنم. بدون تردید می‌توان گفت ما چهارده سال است هدف‌های مشخصی را تعقیب می‌کنیم.
هدف‌های ما در منشور تاریخی انقلاب شاه و ملت در سال ۲۵۲۱ پا به عرصه نهاد و شکل گرفت و اولین اصل آن آزاد کردن دهقانان طی برنامه اصلاحات ارضی و الغاء رژیم فئوالی ارباب و رعیتی بود. ما این اصلاحات را با موفقیت کامل به انجام رساندیم. احتیاج اساسی دیگر که در کشور تشخیص داده شد، مسئله سواد و تأمین حداقل آموزش برای همه بود. این اصل نیز در منشور انقلاب جای گرفت. سپاه دانش تشکیل شد و پیشگام اجرای این اصل در مناطق روستایی گردید. هشت سال آموزش اولیه رایگان برای کودکان سراسر کشور تأمین شد و به دنبال این سیاست نام‌نویسی در مؤسسات آموزشی در تمام سطوح افزایش سریع یافت بطوری که ما امروزه به هدف شمول کامل آموزش ابتدایی بسیار نزدیک شده‌ایم. تشکیل سپاه بهداشت، تأمین تسهیلات رایگان پزشکی و پوشش تدریجی تمام جمعیت بوسیله طرح‌های بیمه‌های اجتماعی جنبه‌های دیگری از استراتژی توسعه ما را تشکیل می‌دهد. ما توانستیم سطح مصرف سرانه مواد غذایی را افزایش دهیم و همزمان با آن اقلام اصلی مواد غذایی را در سطحی که دسترس گروه‌های کم درآمد را به آن ممکن سازد تثبیت و حفظ نماییم. اکنون در بخش کشاورزی، تمام سکنه روستایی تحت پوشش تعاونی‌ها قرار دارند.
ما قیمت تمام شده مواد اولیه کشاورزی را به کمک دولت پایین آورده و در اختیار کشاورزان قرار می‌دهیم و از طرف دیگر محصولات اصلی کشاورزی را از زارعین با قیمت‌های تضمین شده خریداری می‌کنیم. هدف این برنامه‌ها کاهش هزینه تولید و افزایش درآمد زارعین است. سرمایه‌گذاری مستقیم دولت در بخش‌های روستایی طی چند سال گذشته چندین برابر شده است. در بخش صنعت نیز اقدامات مفیدی برای از بین بردن تمرکز مالکیت انجام یافته است. برنامه‌های موفقی برای سهیم کردن کارگران در سود کارخانجات و همچنین سهیم شدن آن‌ها در مالکیت واحدهای تولیدی اجرا گردیده است و به این ترتیب تولیدات صنعتی و بهره‌وری این بخش مرتب در حال افزایش است و همزمان آن شرایط زندگی کارگران نیز بهبود یافته است. یکی از هدف‌های اساسی برنامه عمرانی پنجم کشور بهبود کیفیت زندگی تمام گروه‌های اجتماعی است. برای این منظور از روش‌های متعددی استفاده شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها افزایش سریع فرصت‌های اشتغال مولد و با درآمد کافی است که تأثیر آن بر قدرت خرید و در نتیجه افزایش قدرت بازار محصولات صنعتی و بالمآل افزایش امکانات اشتغال بوده است.
ما در اوایل برنامه پنجم، به اشتغال کامل دست یافتیم و تمام سیاست‌ها و برنامه‌های ما با موفقیت کامل اجرا گردید. ما توانسته‌ایم اشتغال کامل را با ثبات نسبتی قیمت‌ها حفظ کنیم. برای حمایت از طبقات کم درآمد جامعه در مقابل استثمار، سطوح دستمزدها را مورد توجه قرار داده و با تغییرات اجتماعی این سطوح را هر سال مورد تجدید نظر قرار می‌دهیم. مسئله‌ای که در گزارش مدیر کل درباره سیاست شرکت عموم مردم در تعیین سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های دولت ذکر شده مورد تأیید و حمایت کامل دولت ایران است. این جنبه مسئله دارای اهمیت بسزایی است. بدین جهت برای توسعه نظام شرکت عموم طبقات مردم در تمام سطوح از شوراهای دهات، تعاونی تولید و مصرف گرفته تا سازمان‌هایی در سطح شهرها، بخش‌ها و شهرستان‌ها، کوشش‌های بسیار انجام یافته است. در زمینه توسعه سیستم عدم تمرکز، ایجاد مؤسسات دمکراتیک و شرکت مردم در امور مربوط بخود پیشرفت‌های زیادی صورت گرفته است. یکی دیگر از نتایج بزرگ انقلاب ایجاد حزب رستاخیز ملت ایران در سال ۲۵۳۲ است. هدف این اقدام تکمیل پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی از طریق شرکت سیاسی همه‌جانبه مردم بود. در زیر چتر حزب رستاخیز، این امکان برای تمام افراد و همچنین تمام بخش‌های اجتماعی بوجود آمده است که در جریان پیشرفت‌های مملکتی نقش فعالی داشته و سهم سازنده‌ای در امر بازسازی مملکت به عهده بگیرند. در گزارش مدیر کل این سئوال مطرح شده است «آیا از لحاظ سیاسی شروع این تغییرات بدون فوت وقت و ادامه کوشش در این راه طی مدتی طولانی، امکان‌پذیر است؟» در ایران از سعادت رهبری خردمندانه اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر که پانزده سال پیش تغیرات اجتماعی و اقتصادی عمیق و پیگیر ایران را بنیان گذاشتند، برخورداریم. این تغییرات سال‌ها پیش از ازدیاد منابع مالی ایران و صرف آن در جهت پیشرفت‌های صنعتی پایه‌گذاری شده بود. شاهنشاه خطاب به هفتمین کنفرانس منطقه‌ای آسیایی سازمان بین‌المللی کار که در سال ۱۹۷۱ در تهران تشکیل شد فرمودند: «هدف‌های رشد اقتصادی تنها در صورت عدالت اجتماعی می‌توان مفهوم داشته باشد، زیرا در تحلیل نهایی هدف از هر پیشرفت اقتصادی، ترقی مادی و معنوی معیارهای زندگی انسان است» تحت رهبری داهیانه شاهنشاه، منشور انقلاب مبنای جدیدی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرده و با تحرک و نیروی بسیار به رشد خود ادامه می‌دهد.
اطمینان دارم هر کشور درحال توسعه که برنامه‌ریزی اقتصادی- اجتماعی را پذیرفته است برای دسترسی به هدف‌های مشخص و مطلوب در جستجوی استراتژی طویل‌المدت می‌باشد. به این ترتیب، تعیین هدف‌های بیست و پنجساله در اصل قابل پذیرش است. لیکن برای تطابق و هماهنگ کردن این هدف‌ها با شرایط حاکم بر هر یک از کشورهای در حال توسعه، احساس می‌کنم مطالعه و بررسی بیشتری در سطح ملی ضروری است. من اعتقاد دارم، لازم است از تجربیات گذشته قدم فراتر بگذاریم. پس از قبول اصول کلی و تشخیص حداقل هدف‌ها راه‌های پیشرفت باید شناخته شده و کاملاً تعیین گردند و آنگاه مسئله واقعی یعنی تغییرات مورد نیاز در استراتژی توسعه برای تأمین هدف‌ها مطرح گردد. شاید ضمن راه‌یابی جدید، هدف‌های جدیدی ایجاد شوند و یا هدف ای قبلی اصلاح شوند. به این ترتیب توافق اولیه یا تعیین هدف‌ها تنها گام اول کار است. قصدم این نیست که وارد جزییات فنی امر بشوم. هیئت ایران در جلسات بحث و گفتگو در مسائل مختلف موجود در برنامه کار کنفرانس فعالانه شرکت خواهد داشت. آنچه مایلم در این جا ذکر کنم این است که مسائل متعدد حساس و پیچیده‌ای که در گزارش عنوان شده است نیازمند تفکر و تعمق بسیاری است و ما نباید به دنبال راه‌حل‌های ساده بگردیم. معتقدم کنفرانس باید برای امکان ادامه بحث و گفتگو بخصوص با سازمان‌های برنامه‌ریزی ملی تصمیماتی اتخاذ نماید. در این مورد سازمان بین‌المللی کار نقش مهمی را به عهده دارد.
به نظر من بهترین راه این خواهد بود که تعدادی «گروه کار» که هر کدام مسئول بررسی یکی از مسائل عمده دستور کنفرانس می‌باشد، تشکیل گردد. در هر یک از این گروه‌ها نمایندگانی از کشورهای مختلف شرکت کرده و سازمان بین‌المللی کار هسته اصلی امور فنی و مطالعاتی را تأمین کند. فعالیت‌های پژوهشی سازمان بین‌المللی کار در زمینه اطلاعات و بررسی‌های مورد نیاز باید گسترش یابد. به این طریق، نظریاتی که در گزارش مدیر کل منعکس شده است در سطح ملی با استقبال بیشتری روبرو خواهد شد. باید گفت که در سطح بین‌المللی، کار بیشتری باید صورت پذیرد و پیش از این که مسائل عمده‌ای از قبیل تجارت و همکاری‌های فنی و تکنیکی را بتوان حل نمود، لازم است تفاهم و تماس بیشتری برای کمک در سطح بین‌المللی ایجاد شود. در این‌جا لازم است به ابتکارات و اقدامات متعددی که در سال‌های اخیر در کنفرانس‌های مختلف بین‌المللی بخصوص در زمینه مسائل تجاری مطرح شده است توجه شود. به اعتقاد من تعقیب مسئله کمک‌های تجاری و بازرگانی تنها با ایجاد آزادی‌های بیشتر در شرایط تجارت بین‌المللی امکان‌پذیر خواهد بود. در هر صورت، علایق کشورهای صادر کننده مواد اولیه باید مورد توجه و حمایت قرار گیرد و مباحثی که در جلسه اخیر UNCTAD و همچنین کنفرانس پاریس درباره همکاری‌های بین‌المللی اقتصادی مطرح شده است، حاوی بسیاری از نکاتی است که در گزارش مدیر کل عنوان گردیده است.
از اینرو، آنچه در مقابل ما قرار دارد این است که به مسائل تجارتی و تکنولوژیکی در ارتباط با شرایط ملی خود توجه کنیم. کشور ایران آماده است در هر فعالیت سازنده بین‌المللی در جهت کمک به پیشرفت کشورها برای دسترسی به هدف‌های ملی آن‌ها نقش مؤثری به عهده بگیرد. کنفرانس حاضر برای همه ما فرصت ذیقیمتی است. امیدوارم گفتگوهای ما طی روزهای آینده پرثمر بوده و راه را برای همکاری‌های بیشتر بین‌المللی هموار نماید.