بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در باریابی امیرعباس هویدا نخست‌وزیر و هیات ارزشیابی سازمان‌های دولتی ۲۵ خرداد ماه ۱۳۴۹
| سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر پایه تاریخ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | تصمیم‌های مجلس |
بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در باریابی امیرعباس هویدا نخست‌وزیر و هیات ارزشیابی سازمان‌های دولتی ۲۵ خرداد ماه ۱۳۴۹
چند سال پیش تذکر دادیم که دستگاه اداری ایران باید مثل سایر شئون مملکت، دگرگون بشود و با برداشت انقلابی تغییر شکل بدهد. البته برای انجام این کار فرصتی داده‌شد تا دولت با دستگاه‌های خودش کاملاً آشنا بشود و به وضع آنها پی ببرد و موضوع مدیریت و اهمیت مدیریت را در آن دستگاه‌ها درک بکند و افراد کافی برای این کار تربیت نماید و کسانی را که تحصیلاتشان در این رشته است، برای پیشبرد این مقاصد وادار کند که دوره‌های تکمیلی را ببینند.
در این عصر تکنولوژیک، در عصری که شاید هر دقیقه آن در کار عمومی و حتی در کارهای خصوصی باید حساب بشود، ما می‌بینیم که دستگاه اداری جوابگوی احتیاجات کشور نیست. علت اصلی آن این است که هنوز افراد کافی که در این رشته تربیت شده باشند، نداریم.
در ادارات و وزارتخانه‌های ما هیچ وقت کسی را که در رشته معینی تخصص دارد و ما به او احتیاج داریم انتخاب نکرده‌ایم. خیلی اوقات شغل را برای افراد ایجاد نموده‌ایم. یا هر کسی که به دستمان رسید، یا در دستگاه دیگری زاید بود گرفتیم و دستگاه‌ها را از آنها پر کردیم. این دلیل آن نمی‌شود که اشخاص خوب نداشته باشیم چرا، از این گونه افراد هستند. ولی وقتی مکانیسم لنگ باشد اساس کار خراب می‌شود. به قول معروف یک زنجیر استحکامش به اندازۀ ضعیف‌ترین حلقه زنجیر است، نه به اندازۀ قوی‌ترین حلقه‌هایش.
کما اینکه می‌بینیم یک وزارتخانه جدید مثل وزارت آبادانی و مسکن لااقل می‌بایستی از روز اول بهانه نیاورد و بگوید من وارث گذشته هستیم و افراد به خصوصی به من تحمیل شده‌اند، و مجبور شدم که آنها را بگیرم و با آنها کار بکنم. این معقول نیست که چنین بهانه‌هایی را بیاورد. معهذا با ارزشیابی که در آنجا انجام شد می‌بینیم که این دستگاه در حد غیرقابل قبولی قرار گرفته‌است.
پس همانطور که گفتم در این عصر تکنولوژیک چند چیز است که ما باید آنها را رعایت بکنیم. یکی تربیت کادر لازم و گذاشتن آن سر کاری که با آن آشنا است و در آن تخصص و تبحر دارد. دوم استفاده از ماشین‌های مختلف الکترونیک. سوم مراقبت و بازرسی دائمی که باید به تفصیل راجع به آن صحبت بکنم. چهارم از بین بردن تمام مقررات زایدی که دستگاه‌ها را گرفتار مشکلات بی‌ربط می‌کند، به طوری که هم کار دستگاه‌ها را سنگین می‌نماید و هم مردم را گرفتار و سرگردان می‌سازد.
دولت موظف است که تمام قوانین زایدی را که اکنون هم دست و پا گیر خودش و دستگاه‌های اداری است و هم دست و پا گیر مردم، پیدا بکند و آنها را باطل نماید و به جای آنها قوانین ساده‌ای که با عصر ما و با روحیه انقلاب تطبیق می‌کند به قوه مقننه پیشنهاد نماید و اما موقعی که افراد متخصص دوره دیده پیدا کردیم و آنها را سرشغل تخصصی‌شان گذاشتیم، تازه یک مراقبت دائمی می‌خواهد که آنها همیشه خودشان را با آخرین اطلاعاتی که مربوط به وظیفه و شغلشان است همراه و همگام نگاه‌دارند. یعنی شب که منزل می‌روند مطالعه بکنند و نسبت به شغل و کارشان علاقه داشته باشند، نه اینکه شغل و کار را فقط یک وسیله امرار معاش بپندارند.
در قسمت نظامی اطلاع دارید که افراد قوای مسلح ما پس از اینکه دوره‌های مفصل و طولانی دبیرستان نظام، دانشکده افسری، دورۀ مقدماتی و دوره عالی دانشگاه فرماندهی و ستاد، دانشگاه فرماندهی عالی و ستاد مشترک، دانشگاه پدافند ملی را دیدند، تازه طوری تحت بازرسی قرار می‌گیرند که حقیقتاً حداکثر فشاری که می‌شود به یک انسان از لحاظ جسمی و از لحاظ مغزی و روحی وارد آید، به آنها وارد می‌شود.
تمام کسانی که این دوره‌ها را گذرانده‌اند الان در واقع مثل یک شاگرد مدرسه کتاب به دست صبح تا غروب و هر موقعی که وقت و فرصت داشته‌باشند، مشغول مطالعه و مرور دروس گذشته و اضافه کردن بر اطلاعات عمومی خودشان هستند.
سختگیری ما به قدری است که نمره ۷۵ به پایین قابل قبول نیست. شاگرد ممتاز کسی است که نمرۀ ۹۵ به بالا داشته باشد و این امر هم دانش نظامی‌اش محسوب می‌شود و هم نشانه طرز انجام وظیفه او.
لابد خیلی از شماها می‌دانید چک‌لیست‌هایی که ما برای امتحان‌کردن به اینها می‌دهیم هر کدام به اندازه چند جلد کتاب قطور است. آنها تا این حد تحت فشار هستند و باید تا این اندازه در مورد جزئیات وارد باشند. نتیجۀ این کار پس از چند سال آن خواهدبود که هر کس این لباس را می‌پوشد در کار خودش و در شغل خودش حداقل خیلی خوب است و به طور متوسط عالی و به طور محدود ممتاز. بدین ترتیب با طبقه‌بندی که از آنها شده، از خیلی خوب کمتر نخواهیم داشت این نمرات هم روی خاصه خرجی و آشنایی به آنها داده نمی‌شود. بلکه روی قضاوت بی‌طرفانه و چشم بسته و در عین حال با سختگیری و بدون گذشت به آنها داده می‌شود. البته این سختگیری و شدت بالسویه، خود یک نوع عدالت به شمار می‌آید. دستگاه نظامی ما باید به صورت بهترین دستگاه‌های نظامی دنیا درآید. سازمان نظامی ما تشکیلاتی است منظم، مرتب، با انضباط به طوری که ما می‌توانیم این کارها را انجام بدهیم و تا آنجا که ممکن بوده انجام داده‌ایم، ولی فایده ندارد که مملکتی یک دستگاهش این طور به حد کمال و عالی برسد، و دستگاه دیگرش از حد حتی قابل قبول نیز پایین‌تر باشد. این است که همانطور که نخست‌وزیر گفت، مهلت‌هایی به هر دستگاهی که مورد بازرسی قرار می‌گیرد داده خواهدشد. اگر بعد از این مهلت آن دستگاه خودش را در مرحله نخست به حد قابل قبول و در مراحل بعد به حد خوب و خیلی خوب نرساند، آن دستگاه را ما زیر و رو می‌کنیم. اگر لازم شد اصلاً منحل می‌کنیم و از نو چیز دیگری می‌سازیم. افراد حتماً باید بین خوب و بدشان قضاوت بشود. البته ما از خوب‌ها استفاده می‌کنیم و کسانی که به درد مشاغل حساس نمی‌خورند، به حمدالله این قدر در مملکت کار هست که می‌توانند بروند دنبال کارهای آزاد، کما اینکه در کارهای آزاد هم امروز چنان رقابتی پیدا شده که افرادی که کاری و فعال و دلسوز نباشند و شور و شوق به کار نداشته باشند از دیگران عقب خواهند افتاد و این هم کاملاً طبیعی است که لایق‌ترین افراد باید جلو بیفتند. همانطور که چند بار گفتم تنها ضابطه پیشرفت، لیاقت فردی و طرز انجام وظیفه و خدمتگزاری و علاقه افراد به کار و کوشش است.
این است که می‌خواهم بدانید ما به این دستگاه اهمیت زیادی می‌دهیم. شما از تجربیات سرای نظامی و بازرسی شاهنشاهی نظامی استفاده بکنید. حتی از بازرسی شاهنشاهی غیرنظامی هم می‌توانید کمال استفاده را ببرید. اینها که به استان‌ها می‌روند و از سیر تا پیاز را دقت می‌کنند و به کارها رسیدگی می‌نمایند و با مردم تماس می‌گیرند، یکی از بهترین وسیله تشخیص و طرز کار کارمندان دولت خواهند بود. طبیعی است که باید از تمام عوامل موجود استفاده بکنید، چه از تجربه‌شان و چه از سوابقی که در آن دستگاه‌ها دارند. دولت باید تا آنجا که لازم است این دستگاه را تقویت بکند. هم از لحاظ مادی و هم از لحاظ معنوی. مادی با دادن افراد شایسته، معنوی با ابلاغ کردن توجهی که شخص من نسبت به این کار دارم و اهمیتی که این امر برای آینده انقلاب اداری ایران دارا می‌باشد.
منتظر نتیجه اولین بازرسی هستیم و البته حساب بکنید چه فرصتی لازم است که به اینها بدهید تا بتوانند خودشان را اصلاح بکنند. اگر در آن مدت نتوانند خودشان را اصلاح بکنند، حتماً عکس‌العمل شدید خواهدبود و این امر در مورد کلیه دستگاه‌های موجود کشور عملی خواهدشد.
به هر صورت توفیق خدمتگزاران این رشته را خواهانم، خاصه که نتیجه کار آنها تا این حد دارای اهمیت است.