الگو:نوشتار برگزیده
همکاری منطقه‌ای برای عمران Regional Cooperation for Development یا آر سی دی پیمانی اقتصادی است که در روز ۳۱ تیر ماه ۱۳۴۳ میان سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان هموندان منطقه‌ای پیمان سنتو بسته شد. این پیمان پس از نشست‌هایی در روزهای بیست و نهم و سی‌ام تیرماه ۱۳۴۳ میان اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران، حضرت فیلد مارشال ایوب خان و ژنرال جمال گورسل پرزیدنت ترکیه در استانبول در تاریخ ۳۱ تیرماه ۱۳۴۳ با چاپ اعلامیه رسمی کنفرانس سران همزمان در سه کشور در تهران، کراچی و آنکارا بسته شد. پس از پنج سال که از بستن این پیمان می‌گذشت، قرار بود در سال ۱۳۴۸ خورشیدی، افغانستان و هند نیز به همکاری منطقه‌ای برای عمران بپیوندند. ده سال پس از امضای پیمان همکاری سه کشور، در سال ۱۳۵۳ اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر برنامه همکاری برای توسعه و عمران میان کشورهای ایران، افغانستان، هند، پاکستان، مصر، سوریه، اردن، سودان و لیبی را پیشنهاد کردند و قرار بر این شد که بودجه این برنامه‌های در کشورهای هموند از بهای افزوده به بهای نفت فراهم شود. هدف سیاسی همکاری و توسعه میان این ۹ کشور این بود که نفوذ سیاسی شوروی در منطقه را کاهش دهند. با این برنامه عظیم اقتصادی و سیاسی که دستاورد آن صلح و امنیت خاورمیانه بود، شوروی بر آن شد که این برنامه صلح و امنیت خاورمیانه را سبوتاژ نماید یا کارشکنی کند. پس از آنکه آریامهر شاهنشاه ایران، کشور ایران را در روز ۲۶ دی ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی ترک کردند، شوروی کشور افغانستان را اشغال کرد و حکومت کمونیستی افغانستان را بر پا کرد. پاسخ امریکا به شوروی برای اشغال افغانستان، راه انداختن دار و دسته طالبان و اسلامی کردن کشورهای خاورمیانه بود. نبودن شاه در ایران پایه همه مصیبت‌ها در خاورمیانه شد و دوباره خاورمیانه جولانگاه کشورهای استعماری گردید.
۲۹ تیر ماه ۱۳۴۳ شاهنشاه برای شرکت در کنفرانس عالی رهبران سه کشور از تهران رهسپار استانبول شدند. در فرودگاه استانبول حضرت جمال گورسل پرزیدنت ترکیه، عصمت اینونو نخست وزیر، رییس‌های مجلس سنا و شورای ملی ترکیه، فرمانده سپاه یکم، دبیر کل وزارت امور خارجه، استاندار استانبول، سفیر کبیر ایران و کارمندان سفارت کبرای و کنسولگری دولت شاهنشاهی ایران در ترکیه، به پیشباز شاهنشاه آمدند. پرزیدنت گورسل خوش‌آمد گفت و ۲۱ تیر توپ به سرفرازی ورود شاهنشاه ایران شلیک شد. شاهنشاه در پاسخ خوش‌آمد گویی پرزیدنت ترکیه سخنانی فرمودند: اکنون دو کشور ترکیه و ایران به سرعت در راه بنای سازمان بزرگ آینده خود گام برمی‌دارند و هر روزی که می‌گذرد شاهد پیروزی‌ها و موفقیت‌های تازه آنها در راه ساختن کشوری آباد و مترقی با مردمی مرفه و سعادتمند است. هم چنانکه حضرت رییس جمهور متذکر شدند این مساعی همراه با کوشش و تلاش خستگی ناپذیر ما برای تقویت صلح و تفاهم بین المللی که لازمه موفقیت ما در این نهضت بزرگ معنوی و مادی ملل ایران و ترکیه است صورت می‌گیرد.
۳۰ تیر ماه ۱۳۴۳ کنفرانس عالی سران سه کشور برای ایجاد یک جبهه متحد و نیرومند و همبستگی افتصادی، فنی و فرهنگی در کاخ "فلوریا " برگزار شد. کنفرانس، گرد یک میز نعلی فرم برپا شد. شاهنشاه آریامهر که ریاست کنفرانس را داشتند در بالای میز و هیات نمایندگی ایران پیرامون ایشان نشستند. در سمت راست منصور نخست وزیر، دکتر علیخانی وزیر اقتصاد، دکتر مجید رهنما معاون وزارت امور خارجه، دکتر خسروانی سفیر کبیر ایران در ترکیه و در سمت چپ شاهنشاه آرام وزیر امور خارجه، دکتر جهانشاهی وزیر فرهنگ، مهندس اصفیا مدیر عامل سازمان برنامه و سرلشکر خادمی رییس شرکت هواپیمایی ایران جای گرفتند. سران سه کشور با آرمان این که همکاری منطقه‌ای پایه و انگیزه پیشرفت اقتصاد ملی است و در نیرومند ساختن پایه‌های صلح و آرامش منطقه نقش بنیادین دارد برآن شدند که همکاری‌های میان سه کشور در سوی نگهبانی از رفاه و امنیت مردم سراسر این منطقه بیش از پیش گسترش یابد. سران سه کشور، پس از بررسی کارهایی که به وسیله وزیران امور خارجه در راه پیشرفت همکاری منطقه‌ای انجام شده بود، پیشنهادهای آمده در گزارش کنفرانس وزیران را پذیرفتند و تصمیم گرفتند که طرح نوین همکاری با نام "همکاری منطقه‌ای برای عمران" آغاز شود. گفتگوهای سران سه کشور با میهمانی شامی که از سوی ژنرال گورسل به سرفرازی بودن شاهنشاه آریامهر و مارشال ایوب خان داده شد پایان یافت.
شاهنشاه در پایان کنفرانس فرمودند: صمیمانه امیدوارم که این مذاکرات موفقیت‌آمیز و توافق‌های حاصله به همکاری روزافزون اقتصادی و سیاسی سه کشور کمک شایان نماید و از این راه صلح و ثبات این منطقه را که برای سراسر جهان اهمیت حیاتی دارد، قوام بخشد. روز ۳۱ تیر ماه ۱۳۴۳ شاهنشاه به هنگام بازگشت از استانبول برای ملت‌های ترکیه و پاکستان پیامی فرستادند. اعلامیه رسمی کنفرانس عالی سران سه کشور در تاریخ ۳۱ تیر ۱۳۴۳ همزمان در تهران، کراچی و آنکارا به چاپ رسید که در آن یک برنامه ۱۰ ماده‌ای و برگزاری شورای وزیران خارجه نیز به تصویب رسید. روادید مسافرت میان ایران، ترکیه و پاکستان از میان برداشته شد، کاهش نرخ‌های پستی، برقراری سازمان همکاری اقتصادی، فنی، بازرگانی و فرهنگی و بهبود چگونگی فراهم ساختن رفاه بیش از ۱۶۰ میلیون اهالی این سه کشور از دیگر دست‌آوردهای این گفتگوها بود. سران سه کشور تصمیم روسای دولت‌های خود را دایر بر بنیاد یک کمیته منطقه‌ای برنامه‌ریزی دربرگیرنده سران سازمان‌های برنامه سه دولت، برای رسیدگی به همکاری و همیاری منطقه‌ای و هم‌آهنگ ساختن برنامه‌های عمرانی را ستودند و در این راه برآن شدند که دبیرخانه‌ای با آرمان کمک به کار کمیته منطقه‌ای برنامه‌ریزی و شورای وزیران سازمان داده شود.
۹ خرداد ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی با خواندن پیام شاهنشاه آریامهر از سوی عباسعلی خلعتبری وزیر امور خارجه، هشتمین نشست شورای وزیران همکاری عمران منطقه‌ای گشایش یافت. در این نشست عباسعلی خلعتبری وزیر امور خارجه ایران - احسان صبری پاگلایانگیل وزیر خارجه ترکیه و رعنا محمد حنیف وزیر بازرگانی پاکستان ریاست هیات‌های نمایندگی کشورهایشان را به گردن داشتند. در نشست‌های آغازین با برگزاری کمیته‌هایی از کارشناسان سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه که از ده روز پیش برگزار شد، روش و برنامه‌های گسترش همکاری‌های سه کشور بررسی شد و در نشست پایانی که باشندگان آن وزیران سه کشور هموند سنتو می‌باشند گزارش‌های این کمیته‌ها مورد گفتمان قرار گرفت تا سیاست همکاری‌های آینده سه کشور روشن شود. پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در گشایش هشتمین نشست شورای وزیران همکاری عمران منطقه‌ای ۹ خرداد ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی در مشهد:
- به نمایندگان محترمی که در هشتمین اجلاس شورای وزیران همکاری عمران منطقه‌ای شرکت جسته‌اند، صمیمانه خوشامد می‌گوییم. این اجلاس زمانی منعقد می‌گردد که اکثر ملل جهان نسبت به نظام غیر منصفانه‌ای که بر مناسبات اقتصادی بین‌المللی حاکم می‌باشد، معترضند. پیشرفت و رفاه بیش از حد عده معدودی از کشورها به هزینه ممالک رو به رشد و استفاده اسراف‌آمیز از منابع نایاب و بدون جانشین انرژی و مواد اولیه و روش غیر سازنده‌ای که برخی از ملت‌ها آنچنان که در کنفرانس شمال و جنوب مشهود گردید، در برابر ضرورت اصلاح بنیادی در نام اقتصادی جهان در پیش گرفته‌اند، همه نتایجی وخیم برای آینده بشریت به بار خواهدآورد.
- روا نیست که دو ثلث نفوس گیتی الی لابد به یک زندگی اندوهبار توأم با حرمان محکوم باشند و با حداقل معیشت، گذران کنند. وابستگی و احتیاج روزافزون ملل به یکدیگر ایجاب می‌کند که فقط در پرتو همکاری مؤثر و واقعی بین‌المللی به سوی جهانی مرفه‌تر و برخوردار از سعادت بیشتر، گام برداریم. لزوم همکاری و درک این حقیقت که خود بسایی و بی‌نیازی کامل ملی تصور رؤیایی بیش نیست، فلسفه پیدایش سازمان همکاری عمران منطقه‌ای بوده است. هدف اصلی ما آن است که با ترکیب و تلفیق استعدادها و کوشش‌های مداوم و مردم سه کشور، روابط برادری و صمیمانه موجود بین ملت‌هایمان را توسعه بخشیم. با عهدنامه ازمیر که اخیراً امضا گردید، همکاری عمران منطقه‌ای به مرز مشخصی رسید و موانع موجود در برابر رشد و گسترش این همکاری از میان برداشته شد. اکنون هنگام آن فرا رسیده که روحی به راستی خلاق در کالبد سازمان بدمیم و آن را متقابلاً وسیله نیرومندی برای توسعه همکاری قرار دهیم. اینک که مرحله دگرگونی و انتقال به پایان رسیده، باید امیدوار و چشم به راه پیدایش جامعه‌ای یک پارچه‌تر برای فردا باشیم، یعنی جامعه‌ای استوار بر بازرگانی روزافزون منطقه‌ای و شبکه ارتباطی و مخابراتی مؤثرتر و برنامه تشریک مساعی عمیق‌تر، علمی‌تر و فنی و صنعتی و فرهنگی. به عبارت دیگر باید به آن میزان و سطح از همکاری دست یابیم که توسعه و رشد متوازن اقتصادی و بهبود شرایط و اوضاع اجتماعی کلیه مردم منطقه ما را تأمین کند. باید توجه داشت که امکان و فرصتی پیش آمده تا بر مجاهدات خویش بسیار بیافزاییم و شایسته نیست بگذاریم این فرصت از دست برود، زیرا نسل‌های آینده، آمال و آرمان‌های عالی ما را داوری نخواهند کرد، بلکه قضاوت آنان متوجه اقداماتی خواهدبود که حقیقتاً در راه تحقق این آمال و آرمان‌ها به عمل می‌آوریم. آرزومندیم مذاکرات شما ثمربخش باشد و یقین داریم که در ایفای مسئولیت خطیر و تاریخی خود فروگذار نخواهیدکرد.