الگو:نوشتار برگزیده

شاهنشاه در تالار مجلس سنا کنگره جهانی پیکار با بیسوادی را می‌گشایند

از چپ: دکتر بوشهری، والاحضرت اشرف، شاهنشاه، شهبانو، محمد الفاسی رییس هیات اجرایی یونسکو و هویدا

وزیران فرهنگ ۸۴ کشور در پیشگاه همایونی

تمبریادبود کنگره

روز جهانی پیکار با بیسوادی ۱۷ شهریور ماه - روز ۱۷ شهریور ماه ۱۳۴۴ برابر با ۸ سپتامبر ۱۹۶۵ کنگره جهانی پیکار با بیسوادی در میان آفرین باد وزیران و بزرگان فرهنگی ۸۶ کشور هموند سازمان ملل متحد و با سخنان اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی در تالار مجلس سنای ایران گشوده شد. از سال ۱۹۶۶ برابر با ۱۳۴۵ خورشیدی روز هشتم سپتامبر برابر با ۱۷ شهریور به عنوان روز بین‌المللی مبارزه با بیسوادی در همه کشورها روز جهانی پیکار با بیسوادی نامگذاری شد. کنگره جهانی پیکار با بیسوادی از اندیشه‌های خردمندانه شاهنشاه ایران در پیکار بین‌المللی با بیسوادی است که در ایران برگزار شد و بزرگترین رویداد سازمان ملل متحد در سال ۱۹۶۵ میلادی خوانده شد.

کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی با فرمان شاهنشاه در ۱ دی ماه ۱۳۴۳ به ریاست عالیه شاهنشاه بنیان نهاده شد. هموندان کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی، والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی نایب رییس کمیته، نخست‌وزیر، وزیر دربار شاهنشاهی، وزیر امور خارجه، رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، وزیر دارایی، وزیر مشاور، وزیر آموزش و پرورش، رییس کمیسیون ملی یونسکو، مدیر عامل سازمان برنامه، رایزن فرهنگی و سخنگوی دربار شاهنشاهی (دبیر کل کمیته) بودند.

۲۷ مهر ماه ۱۳۴۳ با برگزاری سیزدهمین مجمع عمومی یونسکو در پاریس، اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در پیامی که به ۱۱۵ پادشاهان و پرزیدنت‌ها و دیگر سران کشورهای جهان دادند، خواستار بسیج جهانی همه منبع‌های ملی و بین المللی برای مبارزه با بیسوادی و رهایی بیش از یک میلیارد تن بی سواد شدند و پیشنهاد فرمودند که بخشی از بودجه نظامی کشورها به جای هر پیکار دیگر در راه پیکار با بیسوادی به کار افتد. شاهنشاه در پیام دیگری نیز به مدیرکل یونسکو رُنه ماهو درباره پیکار با بیسوادی نوشتند.

۲۸ مهر ماه ۱۳۴۳ در روز گشایش سیزدهمین مجمع عمومی یونسکو در پاریس پیام شاهنشاه به مجمع عمومی خوانده شد که در آن فرمودند:من صمیمانه آرزومندم که در سراسر جهان قسمتی از بودجه‌های نظامی به جای هر پیکار دیگری در راه این پیکار معنوی بکار افتد، و همکاری صمیمانه همه دُوَل و ملل توأم با راهنمایی‌ها و مساعی خستگی ناپذیر یونسکو راه را برای پیروزی بشریت مترقی در بزرگترین و مقدس‌ترین پیکار تاریخ انسانی هموار سازد. در روز ۳۰ آبان ماه ۱۳۴۳ مجمع عمومی یونسکو پیشنهاد اعلیحضرت شاهنشاه ایران را درباره پیکار بین‌المللی با بیسوادی و برگزاری کنفرانس بین المللی وزیران فرهنگ کشورهای جهان را در تهران برای ۱۷ شهریور ماه تا ۲۸ شهریور ماه ۱۳۴۴ تصویب کرد.

گشایش کنگره جهانی پیکار با بیسوادی در تهران مجلس سنا ۱۷ شهریور ماه - در برابر در ورودی مجلس سنا پرچم سه رنگ شیر و خورشید نشان ایران و ۱۱۸ کشور هموند یونسکو و پرچم سازمان ملل متحد در اهتزاز بود. مردم در دو سوی خیابان چشم به راه ورود شاهنشاه و شهبانو بودند. ساعت ۹ و ۴۸ دقیقه خودروی شاهنشاه پدیدار شد و مردم با شور و هیجان بی مانندی ابراز شادمانی می‌کردند. شاهنشاه و شهبانو و والاحضرت اشرف پهلوی در برابر در ورودی سنا از خودرو پیاده شدند. در این هنگام جمعیت خوئینی‌های زنجان با نهادن تاج گل بزرگی که در میان آن شعار مبارزه با بیسوادی قرارداده شده بود ورود شاهنشاه و شهبانو را گلباران کردند. آنگاه شاهنشاه از گارد احترام سان دیدند و سپس هویدا نخست‌وزیر، دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش و آقای « رنه ماهو » مدیر کل یونسکو به پیشباز شاهنشاه و شهبانو رفتند.

ساعت ده بامداد شاهنشاه و شهبانو و والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی نایب رییس کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی در ایران وارد تالار مجلس سنا شدند و در این هنگام همه وزیران و باشندگان از جای برخاستند و با هیجان ابراز شور و شادمانی کردند. شاهنشاه و شهبانو و والاحضرت اشرف پهلوی در جایگاه ویژه جای گرفتند و سپس آقای « محمد القاسی » رییس اجرایی یونسکو، هویدا نخست وزیر و رنه ماهو مدیر کل یونسکو و دولئون دبیر کل کنگره نیز پشت میز ویژه نشستند. دکتر بوشهری دبیر کل کمیته اجرایی کنگره، دکتر لقمان ادهم رییس تشریفات دربار شاهنشاهی و نبیل رییس دفتر علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران پشت سر اعلیحضرتین قرارگرفتند.

آنگاه مدیر کل یونسکو رسمیت کنگره را به آگاهی رساند و شاهنشاه سخنرانی خود را به زبان فرانسه آغاز کردند که همزمان به زبان‌های انگلیسی، اسپانیایی و روسی برگردانده می‌شد. شاهنشاه فرمودند: سه سال پیش بود که ما به منظور مبارزه قاطع با بی‌سوادی و تسریع در توسعه آموزش ابتدایی در دورترین نقاط کشور سازمانی به نام سپاه دانش بوجود آوردیم. افراد این سپاه را جوانانی تشکیل می‌دهند که دوره خدمت وظیفه خود را می‌گذرانند و قسمتی از اعتبارات لازم آن‌ها از بودجه نیروهای مسلح کشور تأمین می‌شود. ارزیابی فعالیت‌های سه ساله اول این سپاه دانش نشان داد که خوشبینی ماه در این مورد کاملاً بجا بوده است و نتایجی که ما به دست آوردیم ما را تشویق کرد که این آزمایش را ادامه دهیم و بر کمیت و کیفیت آن بیفزاییم. ولی جهشی که در زمینه توسعه اقتصادی و اجتماعی ما آغاز شده ما را وادار کرد که راه‌های دیگری نیز برای پیشرفت آموزش در کشور خود پیدا کنیم. ضرورت ایجاب می‌کرد که ما این حمله را در آن واحد از جهات مختلف انجام دهیم یعنی در همان ضمن که کودکان خویش را تعلیم می‌دهیم بی سوادی را در نزد بزرگسالان نیز ریشه کن کنیم. بدین منظور بود که یک کمیته ملی مبارزه با بی سوادی برای تسریع در پیشرفت این نهضت ایجاد گردید ولی وسعت و دامنه کوشش ملی ما را در این زمینه هر چه باشد نمی‌توانیم این حقیقت بارز را فراموش کنیم که موضوع بی سوادی مانند مسئله توسعه اقتصادی در درجه اول یک مسئله بین‌المللی است که با همه مردم جهان ارتباط دارد.... مسئله بی سوادی مسئله‌ای است که ماهیت جهانی دارد و به ناچار می‌باید به مقیاس جهانی مورد مطالعه قرار گیرد و برای مبارزه با آن یک تلاش جهانی انجام پذیرد.

از همین نظر بود که من در آستانه سیزدهمین مجمع عمومی یونسکو پیامی به کلیه سران کشورهای عضو این سازمان فرستادم و تشکیل کنگره حاضر را پیشنهاد کردم. آیا اگر بخواهیم که هر کشوری در عرض دوازده ماه فقط از هزینه نظامی چند ساعت خود صرفنظر کند و آن را در راه یکی از ثمربخش ترین سرمایه گذاری‌های تاریخ جهان یعنی در راه صلح و سعادت جامعه بشری بکار برد تقاضای دشواری کرده‌ایم؟ ما از جانب خود این کار را در زمینه ملی عملی کرده‌ایم و با کمال میل حاضریم آن را در زمینه بین‌المللی نیز در راه مصالح همه ملل جهان عملی سازیم، زیرا همچنانکه گفتیم بی سوادی بلایی جهانی است که از میان بردن آن نیز کوششی جهانی را به مقیاس جهانی ایجاب می‌کند.

سخنان شاهنشاه بیش از ۲۰ دقیقه به درازا کشید و در پایان باشندگان ایستاده دقیقه‌ها کف زدند و ابراز احساسات کردند.

آنگاه رنه ماهو مدیرکل یونسکو از سوی سازمان آموزشی و علمی و فرهنگی ملل متحد از آمدن اعلیحضرتین به کنگره جهانی پیکار با بیسوادی و از میهنان‌نوازی دولت و ملت ایران سپاسگزاری نمود. رنه ماهو توجه ویژه شاهنشاه ایران به پیشرفت آرمان‌های یونسکو در برگزاری کنگره را ستود و گفت:

اعلیحضرتا - پیش از اینکه اعلیحضرت نشست را ترک فرمایند این جانب از سوی سازمان یونسکو که در آن سرافرازی خدمت داشته و بی گمان در این باره سخنگوی آن هستم از پیشگاه ملوکانه پروانه می‌خواهم با بیان نارسای خود سپاسگزاری‌های ژرف خویش را به پیشگاه آن اعلیحضرت ابراز دارم و احساسات همه نمایندگان شرکت کننده در این کنگره را منعکس کنم. ما از بلند همتی و میهمان نوازی ملت ایران که از کهن ترین آداب و رسوم مردم این کشور است سپاسگزاریم. ما از این توجه و بلند همتی و میهمان نوازی پیش از برگزاری کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی نیز همواره برخوردار بوده‌ایم چه دولت ایران هزینه آماده سازی و برگزاری این کنگره را که مسئولیت معنوی و فنی آن با یونسکو است را به دوش گرفته است ولی سپاس اساسی ما به ویژه برای توجهی است که آن اعلیحضرت پیوسته نسبت به کوشش‌های یونسکو در این امر حیانی پرداخته‌اند و می‌دارند.

روز جهانی مبارزه با بیسوادی در روز پایانی کنگره ه نماینده کشور اردن گفت: با اعتقاد به اینکه کنگره جهانی پیکار با بیسوادی پیروز شده است اراده همه ملت‌ها را جهت ریشه‌کن کردن بیسوادی جلب کند و قطعنامه‌های آموزنده‌ای به تصویب برساند و با توجه به اینکه کوشش‌های کنگره برای از بین بردن بیسوادی برای نیل به هدف باید تشدید و تقویت شود کنگره تصویب می‌کند که روز تاریخی هشتم سپتامیر که کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی از سوی شاهنشاه ایران گشایش یافت به عنوان روز بین المللی مبارزه با بیسوادی اعلام شود و از طرف همه کشورهای جهان مراسمی به این مناسبت برگزار گردد.

بر پایه این تصمیم از سال ۱۹۶۶ (برابر با ۱۳۴۵ خورشیدی) روز هشتم سپتامبر برابر با ۱۷ شهریور به عنوان روز بین‌المللی مبارزه با بی سوادی در همه کشورها آیین ویژه‌ای برگزار خواهد شد. پیشنهاد نماینده اردن با کف زدن ممتد همه نمایندگان تصویب شد.

بدین ترتیب کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی روز هفدهم شهریور ماه را روز مبارزه با بیسوادی برگزید و تعیین کرد که هر سال آیینی در این روز برگزار شود.

کنگره جهانی پیکار با بیسوادی - تهران ۱۷ تا ۲۸ شهریور ۱۳۴۴ را بخوانید روزی که به فراخوان شاهنشاه ایران، جهان علم و دانش میهمان کشور ایران بودند