مصاحبه علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی با خبرنگاران شبکه تلویزیونی ان بی سی در برنامه پانوراما ۵ امرداد ماه ۱۳۵۲
مصاحبه علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی با خبرنگاران شبکه تلویزیونی ان بی سی در برنامه پانوراما ۵ امرداد ماه ۱۳۵۲
این روزها رخدادهای مهمی در پایتخت امریکا جریان داشته و پرزیدنت ما در کاخ سفید میزبان شاهنشاه و شهبانوی ایران هستند. شاهنشاهی که پرزیدنت ما ایشان را مهمترین شخصیت در امور حفظ ثبات منطقه بسیار انفجارآمیز خاورمیانه میدانند. در این برنامه ما بسیار مشتاق هستیم با شهبانوی ایران که خود را یک ملکه کار و فعالیت مینامند مصاحبهای انجام دهیم. ما از علیاحضرت بسیار سپاسگزاریم که در این برنامه حضور یافتهاند و به ایشان خوش آمد میگوییم. علیاحضرتا با سخنان پرزیدنت نیکسون که گفتند که علیاحضرت یکی از زیباترین و نیکوکارترین بانوان جهان هستند کاملا موافقیم. اما برای ما یک نکته بسیار جالب دیگر نیز وجود دارد و آن این است که آیا کار و فعالیت با ملکه بودن تناقض ندارد؟ مایلم شهبانو مهربانی کنند و درباره برنامه کار خود و چگونگی انجام کارهای خود توضیح بدهند، به عنوان شهبانوی ایران چه وظایفی را بر عهده دارید و آنها را چگونه انجام میدهید؟
علیاحضرت شهبانو : من در بسیاری از سازمانهای مختلف اجتماعی، فرهنگی و آموزشی فعالیت دارم و در این انجمنها من تنها به داشتن عنوان و لقب ریاست و مدیریت اکتفا نکردهام بلکه عملا در پیشبرد آرمانهای انجمنهای مورد گفتگو فعالیت میکنم، خویشکاری بیشتر انجمنها تامین رفاه مردم سرزمین ما اعم از پیرها و جوانان پسران و دختران است، از راه انجمنهای بسیار ما به آموزش خردسالان کمک کرده و با ایجاد مهدهای کودک و پارکهای عمومی و تفریحی، تهیه مسکن و رشد فکری و جسمانی کودکان و نوجوانان نو توانی کودکان علیل و عقب افتاده وسایل رفاه و پیشرفته آنها را فراهم میسازیم.
آنجلو: آیا شهبانو همه این سازمانها را اداره و سرپرستی میفرمایند؟
علیاحضرت شهبانو : آری این گونه است، به نظرم شمار این انجمنها و موسسات رویهم رفته ۲۵ تاستکه به برخی از آنها من علاقه بسیار زیاد دارم و در برخی دیگر فعالیت نسبتا کمتری دارم.
آنجلو : به طوری که از فرمایشات شما در بلرهاوس دریافتم به سبب علاقه فراوانی که در پیشرفت کشورتان دارید، یک رهبر بسیار فعال به شمار میروید و تصور میکنم که فرمودید در سمت خود با وزیران کابینه نیز دیدار و گفتگو میکنید، این امر بسیار جالب توجه است.
علیاحضرت شهبانو : بله البته، زیرا وزیران کابینه هیات اجرایی کشور هستند و گرچه من انجمنهای مورد بحث را خصوصی میخوانم ولی ۹۹ در صد از بودجه این انجمنها از سوی دولت تامین میشود و به همین روی، من منظم با نخست وزیر که به زمینههای گوناگون فعالیتهای انجمنها علاقه دارند، دیدار میکنم.
در این جا یکی دیگر از خبرنگاران به نام خانم ویلیس پرسشی از شهبانو نمود: من چون یک پژوهشگر در امور و مسایل تاریخی هستم،بسیار کنجکاوی میکنم، در گذشته همواره درباره جنگجویان خشن یعنی اکراد ایران مطالبی خواندهام و میدانم که سالها شما دشواریهایی با آنها داشتهاید، آیا این دشواری از میان برداشته شده است؟
علیاحضرت شهبانو : ما مشکلاتی با اکراد نداریم.
ویلیس : آنها پیوسته از نقطهای به نقطه دیگر کوچ میکنند این طور نیست؟
علیاحضرت شهبانو : بله زیرا آنها زندگی ایلاتی دارند. منظورم این است که کوچ میکنند، ما عشایر دیگری نیز داریم که در نقطه ثابتی سکنی ندارند، بلکه در تابستان به ییلاق میروند و در زمستان به قشلاق بر میگردند.
آنجلو : جالب است.
ویلیس : آیا آنها به ایران بازمیگردند؟
علیاحضرت شهبانو : این عشایر اصولا از ایران خارج نمیشوند ما همگی ایرانی هستیم و احساسات آنها کاملا ایرانی است و ما سالها با آنها هیچگونه مشکلی نداشتهایم.
ویلیس : منظور پرسش من هم همین بوده است که آیا شما توانستهاید آنها را جذب کنید.
علیاحضرت شهبانو : بله البته، این مسلهای است که پنجاه سال پیش در دوران شاهنشاهی رضا شاه کبیر که در سرتاسر ایران عشایر گوناگونی وجود داشتند، حل شده است. اما، اکنون خوشبختانه یک پارچگی و وحدت کامل در کشور ما وجود دارد.
آنجلو : ایران در چند سال گذشته در مدت بسیار کوتاهی، به پیشرفتهای سرسام آور و عظیمی دست یافته است. من اعتقاد دارم که سرعت پیشرفت کشور شما در امور اقتصادی و صنعتی در جهان بی مانند است. شهبانو روز گذشته به اصلاحات ایران در ده سال گذشته اشاره کردند. این اصلاحات به ویژه آنچه که مربوط به زنان میگردد، مورد توجه من است. بفرمایید ایران به عنوان یک کشور مسلمان و یک کشور سنتی چگونه موفق به این اصلاحات شده است؟
علیاحضرت شهبانو : شما آگاهی کامل دارید که در ده سال گذشته رویدادهای بسیاری در مورد آزادی زنان در ایران رخ داده است. نخست اینکه زنان ایران اکنون با مردان دارای حقوق مساوی هستند، به عبارت دیگر، زنان پروانه دارند در انتخابات رای بدهند و به قوه مقننه راه یابند، مسله چند همسری در ایران به گونه پیشین وجود ندارد و موضوع طلاق و تعیین تکلیف فرزندان نیز حل شده است.
آنجلو : اینها واقعا مسایل سنتی بودند که از دیرباز در ایران بدون راه حل باقی مانده بودند.
علیاحضرت شهبانو : همان گونه که توضیح دادم ما اصلاحاتی را از ۱۰ سال پیش آغاز کردیم که آزادی و برابری زنان از جمله این اصلاحات است و به سود قاطبه مردم کشور ما تمام شده است.
ویلیس : آیا علیاحضرت شهبانو میتوانند رای بدهند؟
علیاحضرت شهبانو : خیر، به عنوان ملکه من نمیتوانم رای بدهم ولی بسیار خوشوقتم از این که همه زنان ایران از این حق بهره مند شدهاند.
آنجلو : آیا زنان ایران از حقوق جدید و اساسی خود استفاده میکنند؟
علیاحضرت شهبانو : بله ، مسلما اما شما نیز میدانید داشتن قانون و اجرای آن دو کار متفاوت است. زنان ما نیاز به آموزش کافی دارند تا به حقوق خود پی ببرند و اکنون بسیاری از زنان کشور ما به ارزش این حقوق آگاه شدهاند و این آموزش را کسب میکنند. انجمنهای ما نیز در روستاهای ایران میکوشند تا زنان را با حقوق خود آشنا سازند و جایگاه زن را در اجتماع و خانواده به آنها تفهیم کنند.
آنجلو : شهبانو اندکی پیش اشاره به اصلاح قوانین مربوط به طلاق و تعدد زوجات کردند، زیرا تصور میکنم که پیشتر شوهر میتوانست همسر خود را به سادگی طلاق بدهد ولی زن بدون این حق بود؟
علیاحضرت شهبانو : بله اما اکنون هر دو این حق را دارند که به دادگاه بروند و دادگاه باید درباره سازش یا طلاق آنها تصمیم بگیرد، پس از اصلاحاتی که بوجود آوردهایم، اکنون برای این، دادگاههای بسیاری در روستاها و شهرهای کوچک داریم که مرکز اداری آنها در تهران است و اختلافات خانوادگی در همه جا به وسیله این دادگاهها حل و فصل میشود.
ویلیس: آیا پیشتر طلاق در ایران به این روش نبود که مرد سه بار به همسرش میگفت « تو را طلاق میدهم »و کار تمام بود؟
علیاحضرت شهبانو : این شیوه دیگر ملغی و منسوخ شده است. اکنون قانون وضع دیگری را پیش بینی کرده است. البته قانون مربوطه مفصل و پیجیده است و استثناهایی به ویژه در مورد زندگیهای زناشویی که پیشتر آغاز شده وجود دارد.
آنجلو : ایران سرزمین پهناوری است و شهبانو ریاست ۲۵ انجمن و موسسه را به عهده دارند. اکنون این پرسش پیش کشیده شده است که چگونه امور این انجمنها و سازمانها را اداره میکنید و چطور میتوانید از تهران خارج شوید و به شهرستانها مسافرت کنید و به امور آنها رسیدگی فرمایید؟
علیاحضرت شهبانو : بازدید از شهرستانها، مراکز روستایی یکی از خویشکاریهای من است که منظم انجام میدهم.
آنجلو : این مسافرتها با چه وسایلی انجام میپذیرد؟
علیاحضرت شهبانو : به وسیله هواپیما، خودرو، هواپیمای کوچک و هلی کوپتر و هر وسیله دیگر نقلیه، گاهی نخست وزیر و برخی از وزیران و پایوران دولتی با من همراه هستند تا بتوانیم از راه گفتگو با فرنشینان و مردم محلی مسایل و مشکلات مردم را بررسی و حل کنیم.
آنجلو : به نظرم بسیار جالب و هیجان انگیز است که علایق و افکار شما با شاهنشاه مکمل و متجانس است، یعنی همسرتان به عنوان شاهنشاه، بیشتر توجه به مسایل صنعتی اقتصادی و از این قبیل امور دارند و شما میکوشید فرهنگ مردم خودتان را حفظ کرده و به نیازمندیهای آنها پاسخ بدهید، حتی پوشاک شهبانو دارای طرح ایرانی است و میدانم که برای پیشبرد این هنر زحمت زیادی کشیدهاند، حتما تماشاچیان برنامه ما این طرح را بسیار جالب را میبینند.
علیاحضرت شهبانو : ما نهایت کوشش را به خرج میدهیم که صنایع دستی کشورمان رواج پیدا کند و هدف ما تنها جنبه فرهنگی ندارد، بلکه جوانب اقتصادی نیز در آن پیش بینی میشود زیرا هنوز انبوهی از مردم از راه تولید صنایع دستی زندگی میکنند.نکته دیگر این است که ما میکوشیم صنابع و آثار هنری قدیمی خود را احیا کنیم زیرا زمانی ما به داشتن چنین آثاری معروفیت جهانی پیدا کرده بودیم، پیشرفت مادی به سرعت حاصل میشود، اما پیشرفت فرهنگی به سرعت به دست نمیآید.