بازدید اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و شهبانو فرح پهلوی از پروژه‌های عمرانی آذربایجان شرقی ۳۱ امرداد تا ۴ شهریور ۲۵۳۵ شاهنشاهی
شاهنشاه هنگام ورود به تبریز فرمودند: مسکن و بیمه برای همه
شاهنشاه آریامهر در دومین روز اقامت خود در تبریز از کارخانه تراکتورسازی و آپارتمان‌های پیش ساخته بانک رفاه کارگران بازدید فرمودند و علیاحضرت شهبانو نیز در یک برنامه جداگانه از بیمارستان روانی ۵۰۰ تختخوابی تبریز و مرکز توانبخشی بازدید فرمودند.
شاهنشاه آریامهر در روز ۳۱ امرداد ماه هنگام ورود به تبریز درباره تأمین مسکن برای عموم افراد بخصوص کارگران کشور فرمودند: من این موضوع را شخصاً دنبال خواهم کرد. در مورد بیمه کارگران بیمه نشده تأکید فرمودند که بیمه باید عموم افراد کشور را در بر بگیرد و کارگران بیمه نشده نیز از مزایای بیمه برخوردار شوند.
اعلیحضرتین در فرودگاه مورد استقبال گرم قرار گرفتند. سپبهد آزموده استاندار آذربایجان خیر مقدم عرض کرد و در عرایض خود گفت: مردم آذربایجان زندگی و موجودیت خود را مرهون رهبری‌ها و فداکاری‌های فراموش نشدنی رهبر بزرگ و عالیقدر خود شاهنشاه آریامهر می‌دانند. پس از آن دسته گل‌هایی به پیشگاه اعلیحضرتین تقدیم شد.
شاهنشاه آریامهر پس از ورود به فرودگاه تبریز در مصاحبه با نمایندگان طبقات مختلف مردم آذربایجان شرقی درباره مسافرت خود و علیاحضرت شهبانو که مورد پرسش خبرنگاران قرار گرفته بودند فرمودند: ضمن این مسافرت در میدان ورزشی بزرگ شهر تبریز با اهالی تبریز گفتگو خواهیم کرد. صحبتهای اولیه این است که از بازدید از آذربایجان مثل هر دفعه خوشوقت هستم و این سرزمین تاریخی برای ایران دارای معانی خاصی است و ما همیشه متوجه آن هستیم. خوشبختانه این اواخر امکاناتی پیش آمده است تا از منابع زرخیز طبیعی و منابع انسانی بر اینکه هم جمعیت بالنسبه زیاد و هم مردم آذربایجان فعال هستند بتوانیم بهره برداری کنیم و همین الآن هم خیلی کارها انجام گرفته که بعداً خود شما خبرنگاران باید به این جا بیایید و گزارش کاملی از آن بدهید. این کارها را به امید پروردگار ما بحداکثر تکمیل می‌کنیم.
شاهنشاه در مقابل صف مستقبلین سئوالاتی از گروه مربوط می‌فرمودند که پاسخ مقتضی به عرض می‌رسید. سناتور بهادری در برابر صف نمایندگان مردم آذربایجان شرقی در سنا به عرض رساندند که آذربایجان شرقی امسال از نظر فعالیت‌های زراعی با بهترین سال فعالیت‌های کشاورزی روبرو بوده است که قسمتی از این فعالیت‌ها در دشت مغان متمرکز شده است.
شاهنشاه در مورد جمعیت استان آذربایجان شرقی پرسش فرمودند، به عرض رسد، تبریز مرکز آذربایجان شرقی در حال حاضر بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد. شاهنشاه فرمودند، مسلماً با افزایش تعداد جمعیت تعداد نمایندگان مجلسین نیز اضافه خواهد شد. در مورد انتخابات نیز در مقابل صف نمایندگان انجمن‌های دمکراتیک به عرض رسید که تبریز برای برگزاری این انتخابات آماده است.
در برابر صف وکلای دادگستری شاهنشاه در مورد علت کمی تعداد وکلاء پرسش فرمودند، به عرض رسید، همین تعداد در حال حاضر تکافوی احتیاجات مردم استان را در حل و فصل دعاوی می‌کند و این بدان جهت است که تعداد شکایت‌ها کم است. در برابر صف تجار و نمایندگان بازرگان شاهنشاه از فعالیت‌های آنان پرسش فرمودند، مرتضی خویی رئیس اتاق بازرگانی تبریز به عرض رسانید، فعالیت تجارتی در آذربایجان شرقی بسیار خوب است و فعالیت‌های بازرگانی افزایش یافته و تعداد بازرگانان روز بروز بیشتر می‌شود. در مقابل صف اصناف نیز گزارش مبسوطی به عرض رسید. در برابر صف نمایندگان شوراهای داوری و خانه‌های انصاف شاهنشاه در زمینه فعالیت‌های آنان پرسش فرمودند. آقای مهراقدم یکی از اعضای شورای داوری به عرض رسانید، سابقاً شوراهای داوری از اختیارات بیشتری برخوردار بودند و از جمله رسیدگی به اختلافات خانوادگی در صلاحیت آنان بود ولی اکنون مدتی است که تنها به اختلافات جزیی رسیدگی می‌کنند و اکنون رسیدگی به اختلافات خانوادگی در صلاحیت شوراهای داروی نیست. شاهنشاه مقرر فرمودند که علت سلب اختیارات شوراهای داوری مورد رسیدگی قرار گیرد و گزارش آن به عرض برسد. در مقابل صف اعضای جمعیت خیریه فرح پهلوی به عرض رسید، که فعالیت این جمعیت بعد از تهران دومین مرکز ایران می‌باشد.
در برابر صف نمایندگان کارگران، شاهنشاه از تعداد کارگران بیمه شده پرسش فرمودند، به عرض رسید، در حال حاضر ۴۳ هزار کارگر بیمه شده در آذربایجان شرقی زیر پوشش بیمه قرار دارند. شاهنشاه در مورد کارگران بیمه نشده پرسیدند، به عرض رسید ۳۵ هزار نفر از کارگران هنوز بیمه نشده‌اند که در دهات و بخش‌ها بطور پراکنده سرگرم کارند که قسمت اعظم آنان را قالی‌بافان تشکیل می‌دهند. شاهنشاه فرمودند آن‌ها هم باید حتماً بیمه بشوند. در اینجا همچنین در مورد فروش سهام کارخانه سیمان صوفیان، در من دیزل که از پنج ماه پیش آغاز شده است گزارش کوتاهی به عرض شاهنشاه رسید. شاهنشاه با اشاره به تأمین رفاه هر چه بیشتر کارگران فرمودند: فکر اساسی ما تأمین مسکن برای عموم مردم ایران، بخصوص طبقه کارگر است که از طریق ایجاد واحدهای مسکونی چنین کاری را به انجام خواهیم رساند. به عرض رسید که حدود ۵ هزار واحد مسکونی برای کارگران در تبریز در دست ساختمان قرار گرفته و هزار واحد نیز آماده بهره‌برداری است.
در برابر نمایندگان مطبوعات محلی شاهنشاه از فعالیت‌های مطبوعات پرسش فرمودند: دبیر سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات در آذربایجان شرقی به عرض رسانید که درحال حاضر یک روزنامه محلی در آذربایجان شرقی منتشر می‌شود و چهار روزنامه یومیه نیز از تهران می‌رسد و تیراژ روزنامه‌ها با افزایش فعالیت‌های پیکار با بیسوادی روز بروز در حال افزایش است.
در پایان آیین پیشباز اعلیحضرتین در یک اتومبیل روباز قرار گرفتند و فرودگاه تبریز را به قصد عزیمت به اقامتگاه اختصاصی ترک فرمودند. مردم تبریز از فرودگاه این شهر تا مرکز شهر و از آن‌جا تا اقامتگاه اختصاصی همه جا با فریادهای شادی و جاوید شاه مقدم اعلیحضرتین را به گرمی پذیرا شدند. در سفر شاهنشاه و شهبانو به آذربایجان شرقی سرکار علیه بانو فریده دیبا، آقای امیر اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی، آقای پهلبد وزیر فرهنگ و هنر، تیمسار سپهبد هاشمی‌نژاد رئیس سرای نظامی و ژنرال آجودان شاهنشاه، آقای کریم پاشا بهادری رئیس دفتر مخصوص علیاحضرت شهبانو، آقای رستم امیربختیار قائم مقام رئیس کل تشریفات شاهنشاهی، آقای ابوالفتح آتابای معاون وزارت دربار شاهنشاهی، آقای تیمسار سپهبد دکتر ایادی پزشک مخصوص شاهنشاه، تیمسار سپبهد خادمی مدیر عالم هواپیمایی ملی ایران و تیمسار سرلشگر علی نشاط فرمانده گارد جاویدان اعلیحضرتین را همراهی می‌کنند.
بازدید شاهنشاه آریامهر از مرکز آموزشی پشتیبانی ۳۱ امرداد ماه
شاهنشاه آریامهر بعد از ظهر دیروز مرکز آموزشی پشتیبانی را مورد بازدید قرار دادند. در محوطه سربازخانه تیمسار سرلشگر بیات فرمانده مرکز آموزش‌های پشتیبانی گزارش نظامی معروض داشت و شاهنشاه از برابر صف افسران ستاد مرکز عبور فرمودند و سپس ماکت مرکز آموزش‌های پشتیبانی را ملاحظه فرمودند.
در اینجا استاندار آذربایجان شرقی به عرض رسانید که به امر شاهنشاه برای رفاه مردم تبریز جاده کمربندی بزرگی با اعتبار ۹۵ میلیون تومان در دست ساختمان است که چون حدوداً ۶۰۰ متر از آن از محل سربازخانه عبور می‌کند به همین جهت این طرح تاکنون نیمه تمام مانده است و اگر اوامر شاهنشاه برای انجام این طرح شرفصدور یابد از ترافیک سنگین داخل شهر و عبور کامیون‌های بزرگ که از خیابان پهلوی وسط شهر عبور می‌کنند جلوگیری خواهد شد. شاهنشاه فرمودند برای رفاه و آسایش مردم تبریز جاده کمربندی ساخته شود و ارتباط دو قسمت سربازخانه که از احداث این جاده از هم جدا می‌شود بوسیله یک تونل زیرزمینی برقرار شود تا مردم تبریز از رفاه و آسایش برخوردار شوند و هم از سنگینی بار ترافیک کاسته شود. سپس شاهنشاه آریامهر از اتاق توجیه کلاس‌های آموزش زبان، افسری جزء، آموزش مکانیک، کلاس‌های آمار، آشپزخانه و نانواخانه صحرایی دیدن کردند.
شاهنشاه آریامهر سپس به مرکز اسناد و مدارک پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی در مرکز آموزش‌های پشتیبانی تشریف‌فرما شدند. این مرکز حاوی اسناد مصور و خطی و فرامینی است که اعلیحضرت رضاشاه کبیر خطاب به فرماندهان نیروهای مسلح شاهنشاهی صادر فرموده‌اند. در مرکز اسناد و مدارک پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی دستخط اعلیحضرت رضاشاه کبیر که پس از سلطنت شاهنشاه آریامهر خطاب به معظم‌له نوشته شده بود جلب توجه می‌کرد. در این دستخط گفته شده:
- فرزند عزیز من، شما باید نسبت به جریانات همیشه بیدار و آگاه باشید هیچوقت دستخوش نصایح فریبنده که بوی غرض از آن استشمام می‌شود نشده و ثابت و پابرجا باشید حال که این بار مسئولیت عظیم را در دوره تاریکی بدوش کشیده‌اید نباید از هیچ پیش‌آمدی بهراسید. اطمینان دارم که شما با قوه جوانی و عشق به میهن در مقابل شداید و سختی‌ها پایداری کرده و همه‌گونه ناملایمات را بر خود هموار خواهید ساخت تا در میدان اجتماع گوی افتخار و نیک نامی را بربایید.
شاهنشاه آریامهر به دقت از اسناد و مدارک دوران پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی و عکس‌ها و نمودارهای این دوران پرشکوه دیدن کردند و سپس به مرکز اوردنانس تشریف‌فرما شدند. در اینجا سرتیپ بیدآبادی فرمانده مرکز اوردنانس گزارش نظامی معروض داشت. سپس شاهنشاه از کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی تانک‌های چیفتن و اسکورپیون و وسایل کمک آموزش مدرن وتعمیرگاه‌ها دیدن کردند و نوع تانک‌های جدید چیفتن و توپ‌های خودکششی را مورد بازدید قرار دادند. آخرین قسمتی که مورد بازدید ملوکانه قرار گرفت، موزه مهمات و جنگ‌افزار سبک بود. بازدید شاهنشاه آریامهر از مرکز آموزش‌های پشتیبانی تا ساعت۳۰/۱۶ بطول انجامید.
بازدید علیاحضرت شهبانو از آسایشگاه باباباغی
علیاحضرت شهبانو بعد از ظهر دیروز در یک برنامه جداگانه از قسمت‌های مختلف آسایشگاه جذامیان باباباغی، کتابخانه کانون پرورش فکری و کودکان و نوجوانان و شبانه‌روزی جمعیت خیریه فرح پهلوی و شیرخوارگاه جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران بازدید فرمودند. علیاحضرت به اتفاق سرکار علیه بانو فریده دیبا ابتدا به آسایشگاه جذامیان تشریف‌فرما شدند و مورد استقبال گرم قرار گرفتند. در اینجا دکتر مبین رئیس هیأت مدیر ضمن خیرمقدم گزارش مفصلی از فعالیت‌های جمعیت به عرض رسانید. پس از گزارش وی دکتر جامعه‌ای رئیس آسایشگاه جذامیان گزارشی به عرض رسانید، سپس علیاحضرت شهبانو از آپارتمان‌های جذامیان بازدید کردند و پس از آن به بیمارستان آسایشگاه تشریف‌فرما شدند و از کلیه بیماران بستری شده عیادت و دلجویی فرمودند و ضمن آن بازدید اهمیت بیماریابی را در مبارزه با جذام تأکید فرمودند. علیاحضرت شهبانو و سرکار علیه بانو فریده دیبا پس از بازدید از درمانگاه آسایشگاه از برابر صف جذامیان که در محوطه آسایشگاه گرد آمده بودند و نسبت به شهبانوی نیکوکار که همواره به یاد آنان هستند ابراز احساسات می‌کردند، عبور فرمودند.
علیاحضرت شهبانو پس از بازدید از آسایشگاه جذامیان باباباغی به کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان تشریف‌فرما شدند. در این جا علیاحضرت شهبانو فرمودند:
- کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مسئولیت بزرگی برای تربیت این بخش از جمعیت مملکت به عهده دارد بخصوص کتاب‌داران، مربیان، کارگردانان فیلم، تئاتر و بطور کلی کسانی که در جنبه‌های مختلف مسئولیت پرورش نوجوانان و کودکان را برعهده دارند از اهمیت شغلی خاصی برخوردارند. امیدوارم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گسترش بیشتری پیدا کند تا بتواند جوانان و نوجوانان بیشتری را در پوشش تربیتی و آموزشی خود قرار دهد. این در کنار وظایف بسیار سنگینی است که معلمان و آموزگاران و دبیران بر عهده دارند.
آنگاه علیاحضرت شهبانو از قسمت‌های مختلف این کتابخانه بازدید فرمودند و از نزدیک به فعالیت کودکان در مورد نقاشی و کارهای دستی آشنا شدند و در هر مورد برای گسترش هرچه بیشتر فعالیت‌های کانون دستوراتی صادر کردند. آنگاه شهبانو از یک فیلم آموزشی دیدند کردند و در پایان دفتر یادبود کانون را توشیح فرمودند. علیاحضرت شهبانو سپس به همراه سرکار علیه بانو فریده دیبا رهسپار شبانه‌روزی دختران جمعیت خیریه فرح پهلوی تبریز گردیدند. در اینجا خانم فاطمه خزیمه علم نایب رئیس و رئیس هیأت مدیره جمعیت خیریه فرح پهلوی، فرزندان و هموندان جمعیت خیریه فرح پهلوی به پیشباز علیاحضرت شهبانو آمدند. هنگام ورود، یکی از فرزندان جمعیت خوش‌آمد گفت و آقای مرتضی خویی یکی از افراد نیکوکار تبریز به مناسبت‌تشریف فرمایی علیاحضرت شهبانو چکی به مبلغ ۵ میلیون ریال برای کمک به جمعیت خیریه فرح پهلوی تبریز پیشکش علیاحضرت شهبانو کرد و تعهد نمود که به هزینه شخصی یک واحد شبانه‌روزی نیز طبق نقشه و طرح جمعیت خیریه فرح پهلوی در تبریز بسازد. علیاحضرت شهبانو ضمن قدرانی از اندیشه و اقدام نیکوکارانه آقای خویی مقرر داشتند این مرکز به نام ایشان نامیده شود. علیاحضرت شهبانو هنگام بازدید از شبانه‌روزی در مورد تعداد فرزندان سئوال فرمودند. خانم خزیمه علم به عرض رسانید ۹۲ دختر در شبانه روزی که مورد بازدید علیاحضرت است نگهداری می‌شوند و ۲۰۰۰ کودک در ۸ مهد کودک جمعیت خیریه فرح پهلوی نگهداری می‌گردند. علیاحضرت شهبانو پس از توشیح دفتر مخصوص شبانه‌روزی به سالن اجتماعات تشریف‌فرما شدند. در اینجا مدیر عامل جمعیت خیریه فرح پهلوی تبریز گزارشی به عرض رسانید. در پایان، علیاحضرت دفتر یادبود شیرخوارگاه را توشیح فرمودند و به اقامتگاه اختصاصی عزیمت نمودند.
بازدید ها ۱ شهریور
شاهنشاه هنگام معرفی سرپرست جدید تشکیلات ورزشی فرمودند: من قهرمان نمی‌خواهم. ملت را با ورزش آشنا کنید شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو بعد از ظهر امروز نمایشگاه پیشرفت‌های استان آذربایجان شرقی را که در شاهگلی تبریز(استخر شاه) تشکیل است مورد بازدید قرار دادند. شاهنشاه آریامهر در محل این نمایشگاه آقای احمد هوشنگ شریفی وزیر آموزش و پرورش را بحضور پذیرفتند و وزیر آموزش و پرورش آقای دکتر محمد حسن رهنوردی را به سمت معاون وزارت آموزش و پرورش در تشکیلات ورزشی به پیشگاه معظم‌له معرفی کرد. شاهنشاه آریامهر ضمن صدور اوامری در جهت بهبود ورزش کشور فرمودند: هر ورزشکار ایرانی باید سعی کند تا جایی که قدرت دارد در مسابقات ابراز لیاقت و غیرت کند واِلا ما نمی‌خواهیم به یک نفر کمک مالی بدهیم که یک روز قهرمان شود یک روز نه. آن دوران دیگر گذشته است. بعد از این روی عموم مردم تکیه خواهد شد. برای پیشرفت ورزشی کشور باید به امر تغذیه کودک از دوران جنینی توجه شود و مادر نیز در این مدت باید تحت مراقبت‌های لازم پزشکی قرار گیرد تا اینکه کودک به دنیا بیاید. تا دو سالگی نیز استفاده بنماید. حتی در کودکستان نیز کودک باید لااقل یک وعده صبح‌ها غذای مجانی بخورد. هماهنگ با تغذیه صحیح کودک باید با ورزش آشنا شده و به میدان ورزشی برود و در سن 15 و16 سالگی است که آنوقت می‌تواند خودش را نشان بدهد. شاهنشاه آریامهر فرمودند: بدانید که من فردا از شما قهرمان نمی‌خواهیم. من اساس کار را می‌خواهم که ملت ایران با ورزش آشنا بشود. ورزش بکند، لذت ورزش را ببرد، سلامتی از ورزش به دست بیاورد و در این بین اگر هم افراد فوق‌العاده پیدا کردیم به قول معروف چه بهتر شد. غصه نخواهیم خورد تنها موقعی که بدانیم اکثریت مردم ایران ورزش می‌کنند. سپس شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به شاه گلی تشریف‌فرما شدند و از نمایشگاه پیشرفت‌های استان دیدن کردند و در این بازدید آقای شکوایی مسئول حزب گزارشی از فعالیت‌های حزب به عرض رسانید. اعلیحضرتین پس از استماع این گزارش از نمایشگاه پیشرفت‌های استان آذربایجان شرقی که در سرتاسر محوطه شاه گلی تشکیل شده دیدن فرمودند. اعلیحضرتین در هر یک از غرفه‌ها با مسئولان آن‌ها در مورد ظرفیت کارخانه‌ها و نوع فعالیت‌ها گفتگو و پرسش‌هایی فرمودند و اوامری در جهت پیشرفت‌های همه‌جانبه استان صادر کردند. در پایان این بازدید هنرمندان آذربایجان شرقی (عاشیقلار تبریز) چند برنامه هنری اجرا کردند. وزیر آموزش و پرورش پس از شرفیابی ضمن گفتگویی با خبرنگاران گفت: شاهنشاه آریامهر امر فرمودند که تمام افراد کشور از پایین‌ترین سن تا دوران جوانی باید تحت پوشش ورزش قرار گیرند و راجع به گسترش امر ورزشی شاهنشاه مقرر فرمودند باید که استادیوم‌ها و میادین ورزشی همه‌جا وجود داشته باشد و مجموعه‌های بزرگ ورزشی که در اختیار هست باید بوسیله هیأت مدیره اداره شود و بقیه مجموعه‌ها و میادین در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار گیرد تا دانش‌آموزان مدارس و همچنین نوجوانان و جوانان از آن استفاده کنند. شاهنشاه همچنین امر فرمودند که در هر شهری که بیش از 200 هزار نفر جمعیت دارد اگر مجموعه و میدان ورزشی ندارند این مجموعه احداث شود. آقای دکتر رهنوردی هم ضمن گفتگویی با خبرنگاران گفت: همانطور که آقای وزیر آموزش و پرورش اشاره کرد، شاهنشاه آریامهر نظرشان بر این است که ورزش در کشور بطور کلی تعمیم پیدا کند و هر ایرانی برای سلامت خود ورزش بکند و نظر بر این است که ما ورزش را به دبستان‌ها ببریم و نوجوانان با ورزش آشنایی پیدا بکنند. شهبانو در بازدید از بیمارستان توانبخشی فرمودند: با اعتیاد جوانان باید مبارزه ریشه‌ای شود علیاحضرت شهبانو بعد از ظهر دیروز در یک برنامه جداگانه بیمارستان توان بخشی روانی و معتادان تبریز وابسته به وزارت بهداری و بهزیستی را افتتاح فرمودند و قسمت‌های مختلف آن را مورد بازدید قرار دادند. علیاحضرت شهبانو ضمن بازدید از بخش معتادین این بیمارستان فرمودند: امروز مشکل اعتیاد یکی از مسایل اساسی جوامع دنیا است و برای مبارزه با این مشکل باید جوانان با اشتغال در برنامه‌های مختلف که برای آنان فراهم آمده است از کشیده شدن به سوی اعتیاد مواد مخدر خود را دور نگهدارند و علیاحضرت مقرر داشتند بررسی‌های لازم در جهت شناخت ریشه‌های اعتیاد مواد مخدر انجام گیرد و اضافه فرمودند: وقتی که بیماری از ریشه مورد معالجه توجه قرار گیرد و با آن مبارزه صحیح بشود مسلماً نیاز به ایجاد این مراکز کمتر خواهد شد. علیاحضرت سپس از قسمت‌های مختلف کارگاه‌های تراشکاری و ورقکاری، جوشکاری، نجاری، نقاشی، ساختمان، نقاشی تابلو، خیاطی، الکترونیک، سراجی، گلدوزی، گلسازی، حوله‌بافی و قالی‌بافی دیدن کردند. این مجتمع فنی و حرفه‌ای برای آموزش بیماران ساخته شده است و دارای 300 تخت است که تا 500 تخت خواب قابل توسعه می‌باشد و معالجه از طریق گفتاردرمانی و کاردرمانی و دارویی انجام می‌پذیرد و بیمارستان با بیماران درمان شده مدت‌ها در تماس خواهد بود. بازدید شاهنشاه و شهبانو از مرکز مدرن جراحی قلب باز شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو دیروز در دومین روز اقامت در تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی، از کارخانه تراکتورسازی ایران بازدید فرمودند. اعلیحضرتین در ساعت 10 و 10 دقیقه در حالیکه سرکار علیه بانو فریده دیبا، آقای اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی، آقای پهلبد وزیر فرهنگ و هنر، تیمسار سپهبد هاشمی‌نژاد رئیس سرای نظامی و ژنرال آجودان شاهنشاه ، آقای آتابای معاون وزارت دربار شاهنشاهی، آقای رستم امیربختیار قائم مقام رئیس کل تشریفات شاهنشاهی آذربایجان شرقی و تیمسار سرلشگر علی نشاط فرمانده گارد جاویدان شاهنشاهی همراه بودند به محوطه کارخانه تراکتورسازی ایران تشریف‌فرما شدند و بوسیله فرخ نجم‌آبادی وزیر صنایع و معادن، مدیر عامل و اعضای هیأت مدیره کارخانه تراکتورسازی و کارکنان این کارخانه مورد استقبال قرار گرفتند. در اینجا آقای غلامحسین فولادیون مدیر عامل کارخانه ملی گزارشی با اشاره به پیشرفت‌های سریع کارخانه که در اثر توجهات خاص شاهنشاه حاصل شده است به عرض رسانید: در آغاز کار به موجب طرحی که تهیه شد ساخت سالانه ده هزار تراکتور در مرحله نهایی مورد نظر بود ولی با توجه به پیشرفت‌های سریع اقتصادی در دهه انقلاب پیش‌بینی شده بود که ظرفیت کارخانه قابل افزایش باشد. چهار سال پیش در شهریور 2531 شاهنشاهی که افتخار تشریف‌فرمایی شاهنشاه آریامهر نصیب کارکنان این واحد صنعتی گردید بنا به اراده همایونی اساس طرح دگرگون گردید. ظرفیت تولیدی افزایش یافت و به واحدهای جدید اضافه شد. این طرح در حال حاضر شامل ساخت سالانه 20 هزار تراکتور و 30 هزار موتور و تجهیزات صنعتی ترلیر و ادوات کشاورزی است. شاهنشاه آریامهر وعلیاحضرت شهبانو سپس به مقابل صف کارکنان کارخانه که از مردان وزنان تشکیل شده بود تشریف‌فرما شدند. شاهنشاه در اینجا به مدیر عامل کارخانه فرمودند: ابتدا این کارخانه دائماً در حال توسعه خواهد بود و هنگامی که کارخانه سوددهی خود را آغاز کرد سهام آن را به کارگران و کارمندان کارخانه عرضه کنید. این کار را می‌توانید از طریق شرکت‌های تعاونی روستایی و شرکت‌های سهامی زراعی انجام دهید. شاهنشاه ضمن این بازدید در مورد ایجاد خانه‌های سازمانی برای کارگران و کارمندان و همچنین در مورد تأمین آب برای خانه‌های سازمانی اوامری صادر فرمودند و اظهار امیدواری کردند که سطح مهارت کارگران روز بروز افزایش یابد. پس از آن اعلیحضرتین با اتومبیل از قسمت‌های مختلف کارخانه و از جمله سالن ساخت تراکتور و نمونه‌های محصولات کارخانه دیدن کردند. در پایان این بازدید شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو نمایشگاه نمودارهای پیشرفت و افزایش تولید کارخانه و برخی از محصولات کارخانه و همچنین ماکت ساختمان آن را مورد بازدید قرار دادند. در تمامی مدت بازدید کارمندان و کارگران کارخانه احساسات پرشوری نسبت به رهبر عالیقدر کشور ابراز می‌داشتند. شاهنشاه آریامهر وعلیاحضرت شبهانو سپس در ساعت 11 و 50 دقیقه امروز با هلی‌کوپتر به محل ساختمان واحدهای مسکونی کارگری تبریز تشریف‌فرما شدند و از طرف آقای شیخ‌الاسلام‌زاده وزیر بهداری و بهزیستی مورد استقبال قرار گرفتند. وزیر بهداری و بهزیستی ضمن عرض خیر مقدم معروض داشت: طرح خانه‌سازی تبریز در زمینی به مساحت 000/000/1 متر مربع اجرا می‌شود. زمین مزبور بر اساس تصویب‌نامه هیأت وزیران و به استناد قانون تملک اراضی جهت نوسازی خریداری شده است. ساختمان خانه‌ها به روش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تضمین بازگشت سرمایه توسط بانک رفاه کارگران انجام می‌گیرد. سرمایه‌گذار شرکت خاص واحدهای مسکونی و نظارت بر اجرا به عهده شرکت خانه‌سازی ایران وابسته به وزارت بهداری و بهزیستی است. در این طرح 5400 آپارتمان یک تا چهار اتاقه با مساحتی بین 66 تا 110 متر مربع در 163 بلوک 4 طبقه ساخته خواهد شد و مساحت کلی زیربنا در حدود 540 هزار متر مربع است. پس از گزارش وزیر بهداری و بهزیستی شاهنشاه و شهبانو از یک آپارتمان نمونه دیدن فرمودند و هنگام این دیدار تأکید فرمودند که آپارتمان‌های یک اتاقه نیز برای جوابگویی به نیازهای افراد مملکت ساخته شود. شاهنشاه آریامهر همچنین ضرورت مشارکت بخش خصوصی در ایجاد واحدهای مسکونی ارزان قیمت را تأکید فرمودند و مقرر داشتند که کارهای ساختمانی این واحدها هر چه زودتر به پایان برسد و مورد بهره‌برداری طبقات مختلف مردم قرار گیرد. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو همچنین به مدت سک ساعت و چهل و پنج دقیقه از قسمت‌های مختلف دانشگاه آذرآبادگان، بخش جراحی قلب باز و همچنین بخش رادیولوژی این دانشگاه دیدن فرمودند. اعلیحضرتین در ساعت پانزده و 15 دقیقه به دانشگاه آذرآبادگان تشریف‌فرما شدند و از جانب آقای دکتر محمد علی فقیه رئیس دانشگاه و اعضای هیأت علمی و گروهی از دانشجویان دانشگاه مورد استقبال قرار گرفتند. در اینجا رئیس دانشگاه آذرآبادگان گزارشی به عرض رسانید. هنگام بازدید اعلیحضرتین از این دانشگاه توسعه فیزیکی دانشگاه و برنامه‌های در حال حاضر و برنامه‌های میان‌مدت و طرح کلی برنامه درازمدت دانشگاه از نظر توسعه آموزشی و پژوهشی و رفاهی و همچنین فعالیت‌های تحقیقاتی فعلی دانشگاه که در مؤسسات مختلف انجام می‌شود عرضه شد. ازجمله طرح تحقیقاتی تبدیل و انتقال انرژی بوسیله واکنش شیمیایی که مورد توجه شاهنشاه قرار گرفت و شاهنشاه مقرر فرمودند استفاده و کاربرد این طرح بوسیله وزارت نیرو دنبال شود. همچنین بررسی اجتماعی و کیفیت زندگی روستای کندوان مورد توجه شاهنشاه و شهبانو قرار گرفت. علاوه بر آن یک نمایشگاه کوچک از کتاب‌های خطی و نفیس به پیشگاه اعلیحضرتین عرض شد. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو آنگاه به بخش جراحی قلب باز تشریف‌فرما شدند و قسمت‌های مختلف آن را مورد بازدید قرار دادند. علاوه بر آن شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از بیماران بستری در این بخش از جمله بیمارانی که دو روز پیش مورد عمل جراحی قلب واقع شده و بتدریج سلامت کامل خود را باز می‌یابند عیادت فرمودند. بخش جراحی قلب باز دانشگاه آذرآبادگان یکی از مراکز مدرن جراحی قلب باز است. شاهنشاه ضمن بازدید در مورد تکمیل تجهیزات و تأمین نیازهای این بخش اوامر مؤکّدی صادر فرمودند. سومین قسمت مورد بازدید شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در دانشگاه آذرآبادگان بخش رادیولوژی بود که در نوع خود یکی از بخش‌های کامل و از لحاظ تجهیزات مدرن و امکانات در دنیا کم‌نظیر است. شاهنشاه آریامهر در پایان این بازدید ضمن ابراز رضایت خاطر از نحوه مدیریت و خدمات آموزشی و پژوهشی دانشگاهیان مقرر فرمودند که افراد مورد نیاز برای خدمت در بخش قلب و همچنین بخش رادیولوژی به خدمت گمارده شوند و نیز زمان کار به دو نوبت افزایش یابد مرکز پزشکی دانشگاه به صورت محلی برای تربیت افراد متخصص در آید تا علاوه بر تأمین احتیاجات خود محققان را برای خدمت در سایر واحدهای درمانی تربیت و آماده کند. اعلیحضرتین در ساعت 17 در میان ابراز احساسات نمایندگان دانشجویان، استادان و کارکنان دانشگاه، دانشگاه آذرآبادگان را به قصد استخر شاهگلی ترک فرمودند. تیمسار آزموده استاندار آذربایجان شرقی اعلام کرد: به فرمان شاهنشاه کمبود آب تبریز از 2 دریاچه تأمین می‌شود تیمسار سپهبد آزموده استاندار آذربایجان شرقی دیروز طی مصاحبه‌ای عنایات و اوامر ملوکانه را نسبت به رفاه مردم تبریز و آذربایجان شرقی اعلام کرد. وی گفت: شاهنشاه آریامهر امر و مقرر فرمودند برای ایجاد یک مجتمع جدید ورزشی برای استفاده جوانان و نوجوانان شهر تبریز در پارک بزرگ آریامهر که در خارج از شهر تبریز قرار دارد و زمین آن را شاهنشاه مرحمت فرموده‌اند، مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. همچنین در مورد فاضلاب آپارتمان‌های پیش‌ساخته بانک رفاه کارگران تبریز که امروز مورد بازدید اعلیحضرتین قرار گرفت، وزارت مسکن و شهرسازی مسئله را مورد بررسی قرار دهد و مطالعه شود تا فاضلاب شهر تبریز پس از تصفیه مجدد برای آبیاری درختان پارک بزرگ آریامهر مورد استفاده واقع شود. در این زمینه مقرر شد مطالعات نهایی در اسرع وقت به شرفعرض ملوکانه برسد. در زمینه تأمین آب آشامیدنی بیشتر برای ساکنان شهر تبریز و اطراف آن که اینک با کمبودهایی مواجه هستند، شاهنشاه مقرر فرمودند وزارت نیرو در زمینه تأمین آب مصرفی مورد نیاز از دریاچه قوری گل واقع در 50 کیلومتری تبریز و زرینه‌رود مطالعات لازم را به عمل آورد تا از این طریق هم آب آشامیدنی مردم تبریز بیشتر تأمین شود و هم اینکه با استفاده از آب دریاچه سد کورش کبیر در میاندوآب و شهرهای اطراف از جمله مراغه و بخش‌ها و مزارع بین راه نیز بتوانند به مقدار کافی آب مورد نیاز را به دست آورند. گزارش دیگر خبرنگار ما حاکی است: به دنبال صدور اوامر شاهنشاه آریامهر در مورد بررسی علت محدودیت اختیارات شوراهای داوری در زمینه رسیدگی به اختلافات خانواده‌ها که روز گذشته هنگام تشریف‌فرمایی اعلیحضرتین به فرودگاه تبریز شرف صدور یافت، وزیر دادگستری طی گزارشی به پیشگاه ملوکانه معروض داشت که چون در شهرها قضات دادگاه‌ها کار رسیدگی به اختلاف‌های خانواده‌ها را بررسی می‌کنند، مقرر شده است شوراهای داوری سایر مسائل مورد اختلاف خانواده‌ها را بررسی و حل و فصل کنند لیکن در روستاهایی که دادگاه وجود ندارد این کار را خانه‌های انصاف انجام دهند کما اینکه تاکنون نیز انجام داده‌اند. پس از تقدیم گزارش وزیر دادگستری شاهنشاه مقرر فرمودند دعاوی خانواده‌ها در شوراهای داوری مطرح شود و به صورت کدخدامنشی حل و فصل گردد و در صورتی که به نتیجه قطعی منتهی نگردید طرفین را برای تعیین تکلیف قطعی به دادگاه معرفی نمایند. علیاحضرت شهبانوی ایران کودکان کتاب‌خوان را مورد تفقد قرار دادند. شیراز: علیاحضرت شهبانوی گرامی ایران که برای گشایش دهمین «جشن هنر» به شیراز تشریف‌فرما شده‌اند، ضمن دیدار از نقاط مختلف این شهر در نخستین روز تشریف‌فرمایی خود به شیراز از کتابخانه شماره یک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در باغ ملی این شهر بازدید فرمودند. در این بازدید رئیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در استان‌های فارس و بوشهر پیرامون فعالیت‌های کانون گزارشی به عرض رسانید. علیاحضرت شهبانو در بعد از ظهر دومین روز تشریف‌فرمایی خود به شیراز 3 نمایشگاه مرکز بررسی آمار و اسناد 50 سال شاهنشاهی دودمان پهلوی، نمایشگاه صنایع دستی و نمایشگاه نمودارهای فعالیت‌های اردوهای عمران ملی فارس که در پارک «فرحناز» تشکیل شده بازدید فرمودند.
روزنامه اطلاعات، 3 شهریور ماه 2535
در سومین روز بازدید از آذربایجان شرقی در شهر اردبیل، شاهنشاه و شهبانو به عیادت بیماران رفتند
دیدار علیاحضرت شهبانو از فرزندان جمعیت خیریه فرح پهلوی
علیاحضرت شهبانو بعد از ظهر دیروز به اتفاق سرکار علیه بانو فریده دیبا به شبانه‌روزی پسران جمعیت خیریه فرح پهلوی تشریف‌فرما شدند و از طرف خانم خزیمه علم نایب رئیس و رئیس هیأت مدیره جمعیت خیریه فرح پهلوی فرزندان و اعضای این جمعیت در اردبیل مورد استقبال قرار گرفتند. علیاحضرت هنگام ورود با چهار تن از سپاهیان انقلاب پسر که مأمور خدمت در اردبیل بودند از نحوه همکاری آنان با جمعیت استفسار فرمودند. به امر شاهنشاه آریامهر در سال جاری 50 سپاهی انقلاب سهمیه جمعیت خیریه فرح پهلوی پس از دیدن دوره‌های خاص فنی و اداری به واحدهای مختلف جمعیت در سراسر کشور اعزام شده‌اند. علیاحضرت شهبانو سپس با فرزندان جمعیت از نزدیک به گفتگو پرداختند. یکی از فرزندان به کار عکاسی و فیلم اشتغال دارد و فیلم‌ها و عکس‌های جالبی تهیه کرده است که در مسابقه‌های استان مقام دوم را به دست آورده است. این فرزند از علیاحضرت شهبانو درخواست کرد که وسایل فیلمبرداری و عکاسی در اختیار جمعیت خیریه فرح پهلوی اردبیل گذاشته شود. شهبانو اجازه فرمودند این فرزند عکس‌هایی از مراسم بازدید تهیه نماید. علیاحضرت شهبانو در مورد توسعه شبانه‌روزی جمعیت خیریه فرح پهلوی اردبیل و احداث زمین‌های ورزشی برای استفاده فرزندان اوامری صادر فرمودند و فرماندار اردبیل به عرض رسانید که بزودی اوامرشان اجرا خواهد شد و 700 متر مربع به شبانه‌روزی فعلی اضافه خواهد شد. علیاحضرت شهبانو پس از بازدید از این شبانه‌روزی به سازمان زنان اردبیل تشریف‌فرما شدند و در اینجا از مهد کودک سازمان که در آن 46 نفر از کودکان زنان کارگر 3 تا 6 ساله از ساعت 8 صبح تا ساعت 4 بعد از ظهر نگهداری می‌شوند دیدن فرمودند. سپس به کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان این شهرستان تشریف‌فرما شدند و از کلاس‌های نقاشی و دستآوردهای کودکان عضو کتابخانه کانون دیدن فرمودند.
فرمان شاهنشاه برای پیدا کردن آرامگاه شهدای چالدران
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در چهارمین روز سفر خود به آذربایجان شرقی بعد از دیدار از تبریز و سراب و اردبیل، صبح امروز با هلی‌کوپتر وارد مراغه شدند و از رسدخانه قدیمی این شهر دیدن فرمودند. سپس شاهنشاه از گروه توپخانه مراغه و علیاحضرت از مرکز رفاه خانواده این شهر بازدید فرمودند. اعلیحضرتین دیروز ابتدا از سراب و بعد از اردبیل دیدن کردند و هنگام ورود به سراب مورد استقبال رسمی قرار گرفتند. در فرودگاه سراب فرماندار این شهرستان خیرمقدم عرض کرد و شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از مقابل صف نمایندگان مردم سراب در مجلسین سنا و شورای ملی، نمایندگان علما و روحانیون، بانوان و رؤسای کارکنان دولت، اصناف و کشاورزان گذشتند و شهردار سراب از طرف اهالی این شهرستان خیر مقدم عرض کرد. آنگاه اعلیحضرتین در اتومبیل روباز قرار گرفتند و مستقیماً به هنرستان روستایی این شهرستان تشریف‌فرما شدند. در مسیر حرکت اعلیحضرتین مردم که از ساعت‌ها پیش دست از کار و کسب خود کشیده بودند و در صفوف منظم در دو طرف خیابان‌های این شهر گرد آمده بودند، مقدم شاهنشاه و شهبانوی محبوب را با ابراز احساسات کم‌نظیری گرامی داشتند. دانش‌آموزان، فرهنگیان، ورزشکاران، پیشاهنگان، جوانان شیر و خورشید و کانون‌های حزب رستاخیز ملت ایران در حالی که پرچم‌های سه رنگ ایران و تمثال‌های شاهنشاه و شهبانو را در دست داشتند با احساسات پرشور و صمیمانه‌ای از شاهنشاه و شهبانو استقبال کردند. اعلیحضرتین درحالی که به احساسات مردم این شهرستان پاسخ می‌دادند به محل هنرستان روستایی ان شهرستان تشریف‌فرما شدند و مورد استقبال هوشنگ شریفی وزیر آموزش و پروش قرار گرفتند. سپس آقای علی احسان رضایی مسئول آموزش و پرورش شهرستان سراب گزارشی از وضع آموزش و پرورش سراب و تعداد دانش‌آموزان و مدارس به عرض رسانید. سپس شاهنشاه و شهبانو از قسمت‌های مختلف این هنرستان که شامل گارگاه سیم‌کشی، مکانیک موتور، آزمایشگاه فرآورده‌های دامی، وسایل کشاورزی، کلاس آموزش نظری، کلاس‌های سمعی و بصری، کتابخانه و مرکز اسناد و مدارک و کارگاه درودگری بود، بازدید فرمودند و درهر قسمت از فرد فرد دانش آموزان در مورد وضع و دوره تحصیلی آنان پرسش‌هایی فرمودند که توضیحات لازم بعرض رسیو. شاهنشاه و شهبانو پس از نیم ساعت بازدید از قسمت‌های مختلف این هنرستان در میان ابراز احساسات پرشور کارکنان و دانش‌آموزان وهمچنین مربیان، هنرستان را ترک فرمودند. اعلیحضرتین مقارن ظهر دیروز با هلیی‌کوپتر در بین استقبال رسمی وارد اردبیل شدند. آقای سعیدی فرماندار خیرمقدم عرض کرد و سپس تیمسار سرتیپ سراجی معاون فرمانده لشگر 16 گزارش نظامی به عرض رسانید.پس از انجام مراسم احترامات نظامی، اعلیحضرتین از برابر صف نمایندگان مردم اردبیل درمجلس شورای ملی، اعضای سازمان زنان، هیأت مدیره جمعیت‌های خیریه، رؤسای ادارات، شهردار، نمایندگان انجمن‌های شهر و شهرستان، معتمدین، نمایندگان کانون‌های حزب رستاخیز ملت ایران، اعضای شوراهای داوری، رؤسای بانک‌ها و نمایندگان کارگران عبور فرمودند. درمقابل صف اعضای انجمن‌های شهر و شهرستان، شهردار اردبیل که مسئول حزب رستاخیز ملت ایران در اردبیل نیز می‌باشد، ضمن گزارشی به عرض رسانید که مردم اردبیل نیز مانند مردم سراسر کشور از مواهب انقلاب شاه و ملت برخوردار شده‌اند. شاهنشاه آریامهر سپس در مورد دریاجه «شرابیل» که یک دریاچه نمک است و در نزدیکی اردبیل قرار دارد پرسش فرمودند: «آیا طرحی برای تفرجگاه شهر در نزدیکی این دریاچه دارید؟» به عرض رسید بله. شاهنشاه آریامهر در مورد پارک پرسیدند، بعرض رسید در اردبیل پارکی داریم که زیاد وسیع نیست. شاهنشاه از جمعیت اردبیل پرسش فرمودن بعرض رسید حدود 150 هزار نفر جمعیت دارد و ده سال پیش این تعداد 90 هزار نفر بود و این بدان علت است که ما از روستاها جمعیت مهاجر داریم. شاهنشاه در مورد اشتغال این مهاجران پرسش فرمودند بعرض رسید که همگی مشغول کار هستند. سپس اعلیحضرتین در مورد زمین‌های ورزش و جمعیت‌های خیریه سئوالاتی فرمودند که گزارش لازم بعرض رسید. شاهنشاه در مورد فعالیت‌های حزبی در اردبیل پرسش کردند. بعرض رسید در حال حاضر 310 کانون حزبی داریم و این کانون‌ها مرتباً تشکیل جلسه می‌دهند. شاهنشاه آریامهر در مورد مشارکت زنان در حزب پرسش فرمودند، بعرض رسید بانوان نیز شرکت وسیعی در حزب دارند. شاهنشاه آریامهر در برابر صف کارگران در مورد تعداد و نحوه فعالیت آنان پرسش کردند، بعرض رسید در شهر اردبیل 9 هزار نفر کارگر وجود دارد. شاهنشاه پرسیدند آیا قانون کار کاملاً در مورد شما اجرا می‌شود و آیا از سود کارخانجات چیزی به شما می‌رسد؟ بعرض رسید، قانون کار کاملاً اجرا می‌شود و در سال 75 روز حقوق که معادل 15 هزار ریال می‌شود بابت سود کارخانجات به کارگران تعلق می‌گیرد. شاهنشاه آریامهر در مورد مسکن کارگران پرسیدند، بعرض رسید که عده‌ای مسکن دارند و تعدادی فاقد مسکن هستند. شاهنشاه فرمودند این حداقل است. انشاءالله صنایع نیز باید در اردبیل گسترش بیشتری پیدا کند. شاهنشاه آریامهر در برابر صف کشاورزان در زمینه زراعت، نحوه آبیاری و نوع محصول پرسش‌هایی فرمودند. بعرض رسید که امسال زراعت خوب بود و محصولات ما نیز بیشتر گندم و جو و چغندر قند می‌باشد. بیشتر کشاورزی اردبیل از رودخانه‌های مجاور آبیاری می‌شود. یکی از کشاورزان بعرض رسانید اگر بندی در جلو یکی از رودخانه‌های اطراف اردبیل زده شود از آب رودخانه بهتر می‌شود برای زراعت استفاده کرد. شاهنشاه آریامهر به وزیر کشاورزی و منابع طبیعی دستور دادند که این مسئله بررسی شود و در صورتی که از نظر فنی امکان‌پذیر باشد خواسته کشاورزان را برآورده سازند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس به انستیتوی بذر چغندر وابسته به وزارت کشاورزی و منابع طبیعی تشریف‌فرما شدند. در مدخل انستیتو از طرف آقای روحانی وزیر کشاورزی و منابع طبیعی و چند تن از مقامات این وزارت‌خانه و رئیس و مسئولان انستیتو مورد استقبال قرار گرفتند. در این انستیتو آقای میرحیدر معاون تحقیقاتی وزارت کشاورزی و منابع طبیعی ضمن گزارش مفصلی تاریخچه تأسیس صنعت قند و کشت چغندر و نقش انستیتوی بذر چغندر اردبیل را بعرض رسانید. پس از گزارش معاون تحقیقاتی وزارت کشاورزی و منابع طبیعی اعلیحضرتین از آزمایشگاه بررسی و کنترل بذر چغندر کشور دیدن کردند. هنگام بازدید از انستیتو بذر چغندر قند، اعلیحضرتین درباره ظرفیت کارخانه تهیه بذر پرسش فرمودند. وزیر کشاورزی و منابع طبیعی بعرض رسانید، 50 تُن در روز و ظرفیت سالانه آن 15 هزار تن است. مصرف سالانه کارخانه نیز 6 تا 7 هزار تن است. در اینجا بذر مونوژن تولید و صادر می‌کنیم. شاهنشاه فرمودند، در این مورد مطالعات کافی انجام شود و بخصوص از نظر صدور به اروپا بررسی کنید. شاهنشاه همچنین مقرر فرمودند در نقاطی که کارخانه‌های تولید بذر چغندر وجود دارد برای نگاهداری بذر سردخانه ایجاد شود. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در پایان بازدیدشان از انستیتو، دفتر یادبود آن را توشیح فرمودند و با اتومبیل روباز رهسپار بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شدند. در طول مسیر، مردم مقدم شاهنشاه و شهبانوی محبوب خویش را گرامی می‌داشتند و در میدان شهر دسته موسیقی محلی آهنگ‌های شادی‌بخش آذری می‌نواخت. در بقعه شیخ صفی‌الدین اعلیحضرتین از جانب روحانیون شهر مورد استقبال قرار گرفتند. حضرت حجت‌الاسلام سید محمد کاظم مرتضوی امام جمعه اردبیل ضمن خوش‌آمد بعرض رسانید که مردم اردبیل سال‌ها در اشتیاق دیدار شهریار بزرگ و شهبانوی عزیز خود بودند. وی سپس تقاضاهای مردم را بعرض رسانید. پس از آن شاهنشاه و شهبانو از قسمت‌های مختلف بقعه شیخ صفی‌الدین مدفن سلاطین سلسله صفوی که 600 سال قدمت دارد دیدند کردند و در هر قسمت درباره مرمت بقعه که از طرف سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران وابسته به وزارت فرهنگ و هنر در دست ترمیم است اوامر مؤکّدی صادر فرمودند. شاهنشاه همچنین مقرر فرمودند در مورد محل قطعی قبور شهدای چالدران که احتمال داده می‌شود مدفن آن‌ها در اطراف خارجی بقعه باشد مطالعه شود. در پایان این بازدید شاهنشاه و شهبانو در میان احساسات پرشور مردم اردبیل که در تمامی مسیر موکب اعلیحضرتین لحظه‌ای قطع نمی‌شد، به محل جمعیت شیر و خورشید سرخ تشریف‌فرما شدند و ناهار را در محل جمعیت صرف فرمودند. شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران نیز بعد از ظهر دیروز در ادامه دیدار یک روزه‌شان از شهر اردبیل در استان آذربایجان شرقی، از قسمت‌های مختلف سازمان گروهان سوار زرهی در پادگان نیروی زمینی شاهنشاهی این شهر دیدن فرمودند. سپس در پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو بیمارستان خصوصی صفوی که از مدتی پیش خدمات درمانی خود را در شهرستان اردبیل آغاز کرده است، رسماً گشایش یافت. هنگام ورود اعلیحضرتین به این بیمارستان نوبنیاد که با مشارکت عده‌ای از پزشکان جوان و وام وزارت بهداری و بهزیستی ایجاد شده است، رئیس بیمارستان ضمن عرض خوش‌آمد گزارشی داد. این بیمارستان 24 ساعته آماده پذیرایی از بیماران شهرستان‌های اردبیل، نمین، خلخال، مغان، مشکین شهر و آستارا است. شاهنشاه آریامهر پس از استماع گزارش رئیس بیمارستان اوامر مؤکّدی در مورد توسعه بیمارستان صادر فرمودند و سپس به اتفاق علیاحضرت شهبانو به بازدید از بخش‌های مختلف آن پرداختند. ضمن این بازدید، اعلیحضرتین از چند تن از بیماران بستری شده و مجروحینی که برای مداوا به این بیمارستان انتقال یافته بودند عیادت کردند. در یکی از اتاق‌های بیمارستان شاهنشاه از مرد کشاورزی که دستگاه خرمن‌کوب دست راست او را از ناحیه بازو قطع کرده بود احول‌پرسی کردند و ابراز امیدواری فرمودند که وی بتواند از دست مصنوعی استفاده کند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس در پایان بازدید خود از بیمارستان، دفتر یادبود بیمارستان را توشیح فرمودند و پیش از ترک بیمارستان یک جوان ایرانی که تجربه زیاد و انحصاری در ساختن دستگاه‌های اتوکلاو دارد به پیشگاه اعلیحضرتین معرفی شد. شاهنشاه در مور فعالیت این جوان و تجربه او پرسش فرمودند، که پاسخ‌های لازم بعرض رسید. سپس یکی از کشاورزان منطقه که با نگهداری 200 رأس گاو و 300 رأس گوسفند یک دامداری با کمک بانک توسعه کشاورزی برای تولید شیر جهت کارخانه شیر پاستوریزه در اردبیل ایجاد کرده است مطالبی درباره نارسایی‌های منطقه از لحاظ راه و برق و مشکلات بهره‌برداری از دامداری بعرض رسانید. شاهنشاه آریامهر مقرر فرمودند که وزیر کشاورزی و منابع طبیعی مشکل این مرد دامدار را رفع نماید. اعلیحضرتین سپس با اتومبیل بیمارستان را ترک فرمودند و در حالی که در خیابان‌های مسیر انبوه مردم شاهدوست اردبیل گرد آمده و احساسات کم‌نظیری ابراز می‌کردند، شهر اردبیل را ترک فرمودند. اعلیحضرتین پیش از ترک اردبیل اظهار امیدواری فرمودند که با تأمین آب، برق و فاضلاب، مدارس و میدان‌های ورزشی و ایجاد صنایع مختلف مشکلات اردبیل برطرف شود. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس در میان پرشکوه‌ترین ابراز احساسات مردم شهرستان اهر وارد این شهر شدند. هلی‌کوپتر حامل اعلیحضرتین در ساعت 16 و 40 دقیقه در اهر به زمین نشست و اعلیحضرتین از طرف فرماندار این شهرستان مورد استقبال قرار گرفتند. در اینجا فرماندار اهر خیرمقدم عرض کرد و دو دوشیزه خردسال دسته‌های گل به پیشگاه شاهنشاه و شهبانو تقدیم کردند. آنگاه شاهنشاه و شهبانو از مقابل صف استقبال کنندگان گذشتند و در اینجا نماینده مردم اهر در مجلس شورای ملی بعرض رسانید که آب مشروب و آب برای فضای سبز این شهرستان به حد کافی وجود دارد. شاهنشاه در مورد بارندگی و حد متوسط باران در سال سئوال فرمودند، بعرض رسید که به حد کافی بارندگی در این منطقه وجود دارد. شاهنشاه آنگاه از محصولات این شهرستان سئوال کردند، بعرض رسید که میوه‌جات بخصوص سیب در این منطقه عمل می‌آید. شاهنشاه آنگاه از تعداد مدارس و بیمارستان در این شهر سئوال فرمودند که جواب‌های لازم بعرض رسید. شاهنشاه سپس از شهردار این شهر در مورد پارک کودک و بولوار و همچنین فضای سبز این شهرستان سئوال فرمودند، بعرض رسید که اخیراً پارک کودکی احداث شده و فضای سبز به حد کافی وجود دارد. شاهنشاه در مقابل صف نمایندگان انجمن‌های دمکراتیک از وضع فعالیت آنان سئوال فرمودند بعرض رسید که برای انتخابات حزبی که در پیش است فعالیت زیادی می‌کنند. شاهنشاه و شهبانو پس از عبور از مقابل صف مستقبلین در یک اتومبیل روباز قرار گرفتند و رهسپار شهر شدند. ابراز احساسات مردم این شهر موقع تشریف‌فرمایی شاهنشاه و شهبانو کم‌نظیر بود و تمام طبقات مردم در حالیکه پرچم سه رنگ را در دست داشتند و فریاد جاوید شاه به آسمان بلند بود مقدم اعلیحضرتین را گرامی داشتند. آنگاه شاهنشاه به محل بقعه شیخ شهاب‌الدین تشریف‌فرما شدند و در مدخل این بقعه نمایندگان روحانیون به پیشگاه اعلیحضرتین شرفیاب شدند. شاهنشاه از وضع مساجد و تکایا و همچنین تعلیم علوم دینی سئوال کردند، بعرض رسید در اثر توجهات شاهنشاه آریامهر تعلیم علماء دینی و همچنین وضع مساجد و تکایا رضایت‌بخش است. آنگاه شاهنشاه و شهبانو از قسمت‌های مختلف این بقعه بازدید فرمودند و در هر قسمت برای مرمت و نوسازی آن دستورات لازم را صادر فرمودند. اعلیحضرتین پس از بازدید در ساعت 17 و 30 دقیقه اهر را ترک فرمودند. قبل از ترک اهر اعضای سازمان زنان این شهرستان به پیشگاه اعلیحضرتین شرفیاب و معرفی شدند.