سدهای ایران

۸ تیر ماه ۱۳۴۰ کار ساختمان سد کرج و بتون ریزی بدنه آن پایان یافت و برای بهره‌برداری آماده شد.

سد شاه عباس کبیر

• مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ آذر ۱۳۴۷ نشست ۸۷

ساختمان سد اساسی شاه عباس کبیر و نیروگاههای جدید برق

سد شاه عباس کبیر که یکی دیگر از اقدامات اساسی و خواسته‌های شاهنشاه بزرگ ما در سطح مملکت می‌باشد و بنا به اراده و دستورات معظم له به منظور مهار کردن آب رودخانه زاینده رود و ازدیاد سطح کشت استان زرخیز اصفهان و تأمین آب مورد احتیاج صنعت عظیم ذوب‌آهن و مشروب ساختن شهر جدید هفتاد هزار نفری آریامهر به‌وجود می‌آید به قدری مهم و ارزنده است و آنقدر در شئون اقتصادی و اجتماعی این منطقه مؤثر خواهد بود که هر بیننده‌ای را وادار به تعظیم و تکریم از بنای بزرگ این قبیل تأسیسات و رهبر عالیقدر انقلاب سفید ایران می‌نماید.

این سد به وسیله سازمان آب منطقه‌ای اصفهان و به دست مهندسین و متخصصین ایرانی با نظارت مهندسین فرانسوی در حال ساختمان است. نوع آن مخزنی که ظرفیت مخزن آن یک میلیارد و چهارصد و شصت میلیون متر مکعب (۱۴۶۰میلیون متر مکعب) می‌باشد. ارتفاع سد ۱۰۰متر و طول تاج سد ۵۰۰متر و ضخامت وسط تاج سد ۵ /۶ متر و ضخامت پائین ۷ /۲۸ متر است. این سد قادر است حدود یکصد هزار هکتار بر کشت اراضی آبی اصفهان بیفزاید و ۵۵ هزار کیلو وات برق تولید کند و ضمناً آب مورد احتیاج کارخانه ذوب آهن را که حدود ۵ متر مکعب در ثانیه می‌شود و همچنین آب آشامیدنی و مصرفی شهر جدید آریامهر که هفت کیلومتری تأسیسات ذوب آهن بنا خواهد گردید تأمین نماید.

این سد در روز چهارم آبان ماه سال گذشته مقارن با روز فرخنده جشن تاجگذاری آغاز گردیده و تاکنون ۶۵% کار ساختمان آن به پایان رسیده است و بطوری که پیش بینی شده تا دی ماه سال ۴۸ خاتمه خواهد یافت.

اعتبار سد حدود سیصد میلیون تومان تصویب گردیده که برحسب نظریه مهندسین ساختمان آن شاید کمتر از این مبلغ صرف شود. ایجاد این سد علاوه بر اینکه استفاده‌های اساسی که از آن خواهد شد از خطرات ناشی از سیل‌های رودخانه زاینده رود در مواقع طغیانی جلوگیری می‌گردد، شور و شوقی که در محل کارگاه مشاهده گردید و علاقه و صمیمیتی که کلیه کارکنان این سد از خود نشان می‌دادند موجب مباهات و غرور است و لازممیداند از زحمات کلیه مهندسین و کمک مهندسین و کارمندان فنی اینجا قدردانی نماید.

روز ۷ تیر ماه ۱۳۵۰ در آیین باشکوهی با بودن مقامات ایران و شوروی، تاسیسات آب و برق شش میلیارد ریالی سد ارس گشایش یافت. سد خاکی ارس در جایی به نام قزل قشلاق در ۴۰ کیلومتری غرب جلفا ساخته شده و در پشت این سد، دریاچه‌ای به گنجایش یک میلیارد و سیصد و پنجاه میلیون متر مکعب آب ایجاد شد. ۴۴ هزار کیلووات نیروی برآمده از این سد میان ایران و شوروی به میزان برابر بخشن می‌شود. سد ارس که در اجرای موافقتنامه به تاریخ ۵ امرداد ماه ۱۳۴۲ ایران و شوروی ساخته شده، ۳۸ متر بلندا، ۹۴۵ درازا و ۸ متر پهنای آن در تاج سد است.

واحد شماره ۶ نیروگاه دوم سد محمدرضا شاه پهلوی که در ژرفای ۷۵ متری دریاچه سد قراردارد با بهره‌برداری آزمایشی ۲۵ هزار کیلووات ساعت آغاز به کار کرد.

سدانحرافی نوروز لو

۴ مهر ماه ۱۳۵۰ سد انحرافی نوروز لو در پیشگاه شاهنشاه آریامهر گشایش یافت. این سد که بر روی رودخانه زرینه رود ساخته شده است در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی میاندوآب در استان آذربایجان غربی می‌باشد.

سد شاپور اول

در همین روز سد شاپور اول بر روی رودخانه مهاباد که از سال ۱۳۴۵ ساختمان آن آغاز شده بود در آیین باشکوهی در پیشگاه شاهنشاه آریامهر گشایش یافت و بهره‌برداری از آن آغاز شد. سد شاپور گونه‌ای از سد سنگریزه با هسته خاک رس می‌باشد. درازای بالای سد شاپور اول ۷۰۰ متر، بلندای سد از کف ۴۶٬۵ متر، گنجایش مخزن سد ۲۳۰ میلیون متر مکعب، پهنه زیر کشت ۲۰٬۰۰۰ هکتار، تولید برق سالانه ۲۴ میلیون کیلووات در ساعت، هزینه ساختمان سد ۹۴۰ میلیون ریال و هزینه شبکه آبیاری سد ۲۶۰ میلیون ریال می‌باشد.

سد کوروش بزرگ

سد کوروش بزرگ که ساختمان آن از ۴ سال پیشتر بر روی زرینه رود در جنوب شرقی بوکان آغاز شده بود از سوی شاهنشاه آریامهر در آیین باشکوهی گشوده شد. این سد با هسته خاک رس ساخته شده است. درازای بالای سد ۷۲۰ متر، بلندای سد از کف ۵۰ متر، گنجایش کل مخزن ۶۵۰ میلیون متر مکعب، پهنه زیر کشت ۹۵٬۰۰۰ هکتار، تولید برق سالانه ۵۶ میلیون کیلووات در ساعت می‌باشد. هزینه ساختمان ۱۵۴۴ میلیون ریال و هزینه شبکه آبیاری سد ۱۶۴۷ میلیون ریال می‌باشد.