سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی

درگاه محمدرضا شاه پهلوی

محمدرضا شاه پهلوی کتاب انقلاب سفید

قوانین انقلاب شاه و مردم

سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی در فروردین ماه ۱۳۲۶ خورشیدی به فرمان شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی بنیان شد. سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی در امور بهداشتی و درمان بیماران و کمک‌های اجتماعی و فرهنگی کشور گام‌های ارزنده‌ای برداشت. از کارهای سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی ساختن درمانگاه‌ها در تهران و شهرستان‌ها و بیمارستان‌های مدرن در سراسر کشور بود. یکی از موسسه‌های ارزشمند پزشکی وابسته به سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی، آموزشگاه پرستاری اشرف پهلوی در تهران است که از سال ۱۳۲۸ خورشیدی آغاز به کار کرد و روز به روز گسترش یافت. آموزشگاه پرستاری اشرف پهلوی در درازای ده سال از سال ۱۳۳۱ تا ۱۳۴۱ شمار ۴۳۰ تن پرستار آزموده و آشنا به آخرین روش پرستاری در کشورهای پیشرفته را برای خدمت در بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه و سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی پرورش داد.

بیمارستان مدرن ۱۱۰ تختخوابی رضا پهلوی در تجریش تهران را شاهنشاه و شهبانو در امرداد ماه ۱۳۴۰ گشودند. این بیمارستان یکی از یکان‌های مهم بهداشتی و پزشکی کشور می‌باشد و دارای بخش‌های جراحی و رادیولوژی، زایمان و بیماری‌های زنان و آزمایشگاه می‌باشد.

کارخانه بزرگ داروسازی داروپخش در تهران با گنجایش تولید ۷۵٪ نیازمندی‌های دارویی کشور با سرمایه مشترک سازمان شاهنشاهی و بنیاد پهلوی بنیاد گردید و در پایان سال ۱۳۴۳ برای بهره‌برداری آماده شد. این کارخانه بزرگ از صنایع دارویی کشور می‌تواند بخش بزرگی از داروهای ویژه را که با نام‌های گوناگون و به شمار بیش از ۸۰۰۰ گونه وارد کشور می‌شوند فراهم سازد و از این راه به ذخیره ارزی کشور کمک نماید. هزینه ایجاد این کارخانه بزرگ به بیش از ۳۲۰ میلیون ریال برآورده شده است و در سراسر خاورمیانه بی‌همتا است.

سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی از سال ۱۳۳۶ به فرمان شاهنشاه چاپ و پخش کتاب‌های چهار کلاس دبستان را انجام داد و بدین روی هر سال چند میلیون کتاب درسی چاپ نمود که برای پخش رایگان کتاب‌ها در سراسر کشور، وزارت آموزش و پرورش گمارده شد. از آغاز اجرای این پروژه تا سال تحصیلی ۱۳۴۱ - ۱۳۴۰ نزدیک ره ۸۳،۸ میلیون ریال از بودجه سازمان برای چاپ کتاب‌های درسی پرداخت شده است و هر سال نیز بیش از ۱۵ میلیون ریال از سوی سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی به موسسات خیریه و فرهنگی و دانش‌آموزان کم‌درآمد پرداخته شده است.

شاهنشاه آریامهر بزرگترین پشتیبان ملت ایران و یگانه منبع الهام وطن ما با توجه به این خواسته ملی به تشکیل سازمانی بنام سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی فرمان دادند و مقرر فرمودند که این سازمان از محل عواید املاک شخصی معظم له برای زدودن درد از دل دردمندان و دستگیری از افتادگان و ستم کشیدگان و درمان رنجوران و بیماران تحت ریاست عالیه معظم له و نیابت ریاست والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی خواهر والاگهرشان به یاری ملت شتابد و در دورترین نقاط مملکت به انجام خدمات اجتماعی و ایجاد درمانگاهها و درمان رایگان بیماران پردازد و این سازمان نخستین مؤسسه‌ای بود که به ابتکار شاهنشاه آریامهر برای اولین بار در ایران به یاری روستائیان فراموش شده آن روز شتافت و تا امروز ۲۶ سال تمام با اصالت و صداقت و تمام این خدمت اجتماعی را دنبال کرده است (صحیح است). باید گفت که انقلاب شاه و ملت در سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی نیز مانند سایر سازمانهای و مؤسسات کشور هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی تأثیری شگرف داشت بطوری که میزان پشرفت سازمان در دوره دهساله انقلاب پنجاه درصد پیش از دوره پانزده ساله ماقبل آنست و اگر این مدت را با مدت مشابه قبلی مقایسه کنیم و دو دوره دهساله را در برابر هم بگذاریم فزونی پیشرفت نسبت خیلی بالاتری را نشان می‌دهد و سه چهارم بدوره پیش از آن تعلق می‌گیرد (صحیح است). در سال ۱۳۵۱ یعنی در آخرین سال نخستین دهه انقلاب به منظور آنکه سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی وضع خود را بطور کامل با دگرگونیهای اساسی و نیازهای روز اجتماعی متحول ایران منطبق سازد و با جهشهائی بلندتر و سریعتر به استقبال دهه دوم انقلاب برود تغییرات و تحولات مهمی در آن بوقوع پیوست تا فعالیتهای سازمان با طرح ریزی برنامه‌های دقیق و متناسب با سایر هدفهای عالیه مملکتی توسعه یابد و طبقات مختلف مردم در سراسر کشور بنحو بهتر و بیشتر از ثمره این خدمات بهره مند شوند (صحیح است).

در این گزارش فهرست وار به چگونگی خدمات سازمان اشاره می‌شود:

درمانگاهها: به سال ۱۳۲۶ که سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی بوجود آمد تأسیس درمانگاهها در سرلوحه اقدامات سازمان جای گزید و خوشبختانه مساعی سازمان نتایج امیدبخش در پی داشت و امروز مؤسسات درمانی و بهداشتی سازمان سالانه متجاوز از پنج میلیون بیمار و رنجور را می‌پذیرد و معاینه می‌کند و دارو می‌دهد و در صورت لزوم تحت عمل جراحی قرار می‌دهد. در حال حاضر سازمان شاهنشاهی در سراسر کشور دارای ۲۵۵ درمانگاه است که در خدمت مردم بخصوص بیماران مستمند و بی وسیله نقاط دوردست قرار دارد. از بدو تأسیس سازمان تاکنون جمعاً بیش از شصت و شش میلیون بیمار به درمانگاهها و بیمارستانهای سازمان مراجعه کرده و به رایگان مورد مداوا قرار گرفته‌اند و این رقم که دو برابر جمعیت کشور است اهمیت و عظمت کار مؤسسات درمانی سازمان را بخوبی نشان می‌دهد. ضمنآً در هر یک از درمانگاهها یک واحد بهداشت و تنظیم خانواده نیز متمرکز گردیده است. در ۱۴۳ درمانگاه نیز واحد اندرزگاه متمرکز گردیده و تعداد مراجعین از بدو تأسیس اندرزگاهها تاکنون بالغ بر ۴/۹۲۳/۵۹۱ نفر بوده است.

بیمارستانها:

الف- مرکز پزشکی رضا پهلوی: یکی از نتایج تحولات اخیر سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی تأسیس مرکز پزشکی رضا پهلوی در سال ۱۳۵۱ بود. برای تأسیس این مرکز، بیمارستان رضا پهلوی تجریش از صورت قبلی خود که تنها جنبه درمانی داشت خارج شد و علاوه بر توسعه خدمات درمانی و افزایش بخشهای درمانگاهی و بیمارستانی و ایجاد تأسیسات جدید تبدیل به یک مرکز آموزشی مجهز گردید و فعالیتهای نوینی در زمینه تعلیم و تربیت پزشک و متخصص در آن آغاز شد. علاوه بر بخشهای گوناگون که در این مرکز دایر است می‌توان به ایجاد قسمتهای مهم و تازه‌ای مانند: بخش کوبالت تراپی برای کنترل و درمان بیماری سرطان بخش زایشگاه درمانگاهی، مرکز مراقبت از بیماران وخیم، مرکز فوریتهای بیماریهای قلبی و اعزام درمانگاه سیار به روستاهای شهرستان شمیران و حومه تهران که برای اولین بار در ایران صورت گرفته است اشاره کرد. در این مرکز از گروه داوطلبان خدمات اجتماعی برای خدمت افتخاری در بخشهای مختلف و همچنین از وجود مددکاران اجتماعی برای کمک به بیماران استفاده می‌شود.

ب- بیمارستان فرح پهلوی در رامسر: این بیمارستان در سال ۱۳۴۱ بدست علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران تا یکصد تحت گشایش یافت و تاکنون سهم مؤثری را در مداوای بیماران و بالا بردن سطح بهداشت مناطق شمالی کشور ایفا کرده است. این بیمارستان نیز بعلت آنکه مانند سایر بیمارستانهای سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی مورد مراجعه گروهی کثیر از اهالی شهرها و روستاهای دور و نزدیک قرار می‌گیرد طی دهسال گذشته تدریجاً وسعت یافته و به تأسیسات آن افزوده شده است.

پ- بیمارستان نکوئی قم: بیمارستان نکوئی ۲۱۰ تحت در بخشهای مختلف دارد و درمانگاههای آن نیز هر روز بیماران سرپائی را می‌پذیرند و در صورت لزوم به بیمارستان معرفی می‌کنند. زایشگاه هدایتی در مجاورت این بیمارستان در سال ۱۳۴۸ گشایش یافت و با ۶۰ تخت شروع به کار کرد، و در سال ۱۳۵۰ بخش کودکان هدایتی با ۳۰ تخت در کنار آن دایر شد. بیمارستان نکوئی و زایشگاه هدایتی با کمکهای قابل ملاحظه نیکوکاران ایجاد شده است.

د- بیمارستان احمد قوام: در بازکیا گوراب لاهیجان در سال ۱۳۵۰ همزمان با جشنهای فرخنده شاهنشاهی شروع به کار کرد. این بیمارستان فعلاً ۲۵ تخت در بخشهای جراحی و زنان و زایمان دارد و درمانگاههای آن نیز هر روز عده‌ای بیمار سرپائی را می‌پذیرد لیکن مقدمات توسعه و ایجاد بخشهای جدید در آن فراهم آمده است.

کارخانه داروسازی داروپخش.

مشکلات دارو و گرانی و کمیابی آن و لزوم کمک به بیماران فقیر هموطن و بخصوص مسئله حیاتی صنعتی کردن کشور از سالیان قبل نظر شاهنشاه آریامهر را به مشکل دارو معطوف نمود تا اینکه سرانجام رهبر انقلاب اوامر مؤکد برای تأسیس یک واحد صنعتی داروسازی در داخل کشور متناسب با شأن کشور ایران و در خور نیازمندیهای روزافزون مردم مملکت صادر فرمودند و سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی برای ایجاد کارخانه داروسازی داروپخش مشغول اقدام شد و این کارخانه که از ثمرات دوران انقلاب است در سال ۱۳۴۲ در حضور مبارک شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو گشایش یافت. کارخانه داروپخش یکی از واحدهای بزرگ صنعتی کشور و بزرگترین کارخانه داروسازی خاور میانه است. در این مؤسسه عظیم در حدود یکهزار میلیون ریال سرمایه گذاری گردیده و مدرن ترین و عظیم ترین ماشین آلات داروسازی در بخشهای مختلف آن کار گذاشته شده است. این کارخانه علاوه بر تأمین داروهای مورد نیاز درمانگاهها و بیمارستانهای سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی، در بازار داروئی ایران نیز مستقیماً فعالیت می‌کند و این فعالیت در جلوگیری از افزایش قیمت دارو و تثبیت بهای آن در حد ارزان که یکی از هدفهای داروپخش است تأثیری غیر قابل انکار دارد.

مرکز تحقیقات و مطالعات علمی.

پیرو اوامری که در مورد لزوم تحقیقات داروئی و شیمیائی از جانب شاهنشاه آریامهر صادر گردید سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی اقدام به تأسیس مرکز تحقیقات و مطالعات علمی داروئی و شیمی داروئی نمود، تا کشور ما نه تنها از لحاظ فرمول و مواد اولیه ساخت داروها تدریجاً از اتکای خود به خارج بکاهد بلکه در زمینه تحقیق و تتبع در امور داروئی و شیمیائی و ساختن داروهای جدید نیز در ردیف کشورهای پیشرو قرار بگیرد. این مرکز از سال ۱۳۵۱ شروع بکار کرده است.

آموزشگاههای حرفه‌ای رضا پهلوی.

آموزشگاه حرفه‌ای رضا پهلوی تهران که سازمان و تشکیلات نوین آن در سال ۱۳۴۲ گشایش یافت یک مدرسه حرفه‌ای بزرگ و مجهز برای تربیت کارگران ماهر و متخصص بمنظور خدمت در صنایع کشور است و تاکنون ۱۳۹۹ نفر از رشته‌های مختلف آن فارغ التحصیل شده‌اند. در اصفهان نیز یک آموزشگاه حرفه‌ای به همین نام و با همین کیفیت از طرف سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی ایجاد و برای افتتاح در سال تحصیلی ۵۲-۵۳ آماده شد. همچنین آموزشگاه حرفه‌ای رضا پهلوی شیراز در سال ۱۳۵۱ تأسیس شد و شروع بکار کرد.

آموزشگاه عالی پرستاری اشرف پهلوی.

این آموزشگاه که در سال ۱۳۲۸ افتتاح شد شبانه روزی و دوره آن برای تربیت پرستاران لیسانسیه سه سال است. آموزشگاه عالی پرستاری اشرف پهلوی تاکنون ۴۸ دوره دانشجو پذیرفته و ۴۲ دوره فاذغ التحصیل داشته و تعداد فالغ التحصیلان مزبور ۱۲۶۰ تن بوده است که اینک در بیمارستانها و مؤسسات بهداشتی و درمانی کشور به خدمت مشغولند. در مدت اقامت در آموزشگاه وسایل تحصیل و زندگی دانشجویان از هر حیث به رایگان فراهم است.

آموزشگاههای بهیاری.

سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی برای رفع نیاز مؤسسات درمانی خود به وجود بهیاران کارآزموده دو آموزشگاه بهیاری در رامسر و تجریش تأسیس کرده است. آموزشگاه بهیاری فرح پهلوی در رامسر که از سال ۱۳۴۱ شروع بکار کرد جمعاً ۱۴۰ نفر فارغ التحصیل داشته است. آموزشگاه بهیاری رضا پهلوی در تجریش که در سال ۱۳۴۷ تأسیس شده تاکنون پنج دوره دانش- آموز پذیرفته و ۶۵ نفر از سه دوره فارغ التحصیل داشته است.

طبع و نشر کتاب و کمکهای فرهنگی.

از سال تحصیلی ۳۷-۱۳۳۶ به بعد همه ساله طبق تقاضای وزارت آموزش و پرورش کلیه کتابهای ابتدائی دبستانهای سراسر کشور از طرف سازمان شاهنشاهی و به کمک این وزارت و سازمان برنامه تهیه و در اختیار وزارت آموزش و پرورش گذاشته شده و بین دانش آموزان سراسر کشور توزیع گردیده است. از آغاز اجرای این برنامه تا سال تحصیلی ۵۲-۵۱ تعداد ۱۴۰۴۹۳۵۹۰ جلد کتاب درسی و لوحه و کتاب سپاه دانش طبع و توزع شده است. این کتابها در چاپخانه عظیم بیست و پنجم شهریور که قسمت اعظم سهام آن متعلق به سازمان است طبع می‌شود. هر سال در حدود پنجاه میلیون نسخه کتاب و مجله و نشریه در چاپخانه بیست و پنجم شهریور طبع و صحافی می‌شود. در زمینه کمکهای فرهنگی یکی از اقدامات مهم سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی ساختمان و تجهیز دو خوابگاه بزرگ در کوی امیرآباد و اهدای آن به دانشگاه تهران و نیز کمک نقدی به ساختمان خوابگاه دختران دانشجو بود. همچنین می‌توان کمکهای مهم به دانشگاه صنعتی آریامهر، سازمان زنان ایران، بنیاد فرهنگی رضا پهلوی، دانشگاه جندی شاپور اهواز و کمکهای مستمر به بسیاری دیگر از مؤسسات آموزش عالی را ذکر کرد.

کمکهای دیگر.

سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی علاوه بر اقدامات درمانی و بهداشتی و فرهنگی و اجتماعی که از وظائف آن بشمار می‌آید، کمکهای متعدد و قابل ملاحظه‌ای به آسیب دیدگان از سیل و زلزله، بیماران و معلولین و نابینایان و جذامیان، مراکز رفاه خانواده و حمایت از مادران و کودکان، و سازمانهای عهده دار خدمات عام المنفعه بعمل آورده است و اکنون نیز بسیاری از مؤسسات خیریه و اجتماعی و آموزشی و درمانی همه ساله از این سازمان کمکهای مستمر نقدی و داروئی دریافت می‌دارند

عاطفه امیر ابراهیمی ـ با اجازه مقام ریاست ، نمایندگان محترم ، افتخار بزرگی نصیب من شده که روز سوم اسفند روز ظهور سردار بزرگ تاریخ رضاشاه کبیر بنیان‌گذار ایران نو اجازه صحبت یافته‌ام و قبل از آغاز بر مطلب فرصت را مغتنم شمرده درود بی‌پایان ملت ایران را به روان پاک آن رادمرد بزرگ تقدیم میدارم (احسنت) . پس فردا روز پنجم اسفند « روز پرستار » است بدین مناسبت لازم دیدم بعنوان اولین پرستاری که به مجلس راه یافته این روز بزرگ را به کلیه پرستاران و بهیاران کشور تبریک عرض نمایم (آفرین ـ احسنت) . در تاریخ مشروطیت ایران این نخستین بار است که مسائل مربوط به پرستار و پرستاری در این ساحت مقدس و از پشت این تریبون و از زبان یک پرستار مطرح میگردد . در باره خدمتگزاران جامعة ما از تریبون مجلس شورای ملی صحبت زیاد شده و نمایندگان محترم در ادوار مختلف زحمات و فداکاریهای آنان را کراراً ستوده‌اند ولی تاکنون سخن از پرستار و پرستاری (مگر در مواردی که وزیر محترم بهداری مطالبی در زمینه فعالیتهای وزارتخانه مربوط مطرح فرموده‌اند ) بمیان نیامده و هرگز آنطور که شایسته حرفه مقدس پرستاری است مطلبی عنوان نشده و از این طبقه شریف و زحمتکش و فداکار آنطور که باید تجلیلی بعمل نیامده است . آنچه امروز بعرض میرسانم ترجمان احساسات پرستاران و در حقیقت همه زنان این مرز و بوم است ،‌ زنانی که نیمی از اجتماع ما را تشکیل میدهند ، زنانی که تا پیش از انقلاب سفید ایران در ردیف مهجوران و ورشکستگان به تقصیر و دیوانگان به حساب می‌‌آمدند و از بزرگترین حق قانونی خود یعنی شرکت در تعیین سرنوشت خویش و کشورشان محروم بودند . زنانی که به اراده پدر تاجدار خود با اصلاح قانون انتخابات آزاد شدند و توانستند همگام با برادران خود در راه ساختن ایرانی آزاد و آباد پیش بروند (صحیح است) . در اینجا میخواهم باز هم از فرصت استفاده نموده بمناسبت نزدیک شدن روز هشتم اسفند مراتب سپاس و حق‌شناسی زنان ایران را به پیشگاه مبارک شاهنشاه آریامهر تقدیم دارم (احسنت) . روز پنجم اسفند را نیاکان ما « روز سپندارمذ » فرشته نیکی ،‌ نیکوکاری ، نرمخوئی ، بردباری و فروتنی می‌دانسته‌اند به این دلیل سالهاست که این روز به پرستاران که باید دارای جمیع این صفات باشند اختصاص داده شده و من امروز میخواهم ضمن عرض تبریک به همه همکارانم به آنها که به کسوت پرستاری در آمده و شب و روز خود را وقف خدمت به همنوع نموده ،‌ به آنها که رنج خود و راحت دیگران طلبیده‌اند ،‌ به آنها که بقول سعدی جهد میکنند که رهانند غریق را مختصری درباره تاریخچه پرستاری در ایران و نحوه آموزش و کار پرستاران و مشکلات آنان بعرض برسانم . پرستاری بعنوان یک حرفه در تاریخ ایران سابقه‌ای ندارد و اگر هم زنان وظیفه پرستاری را انجام میداده‌اند ( که قطعاً هم همینطور بوده است) از پرستاری به صورت یک شغل موظف که انجام آن متضمن دیدن آموزش خاصی باشد در تاریخ ذکری نشده و اطلاعات دقیقی دردست نیست . رویهمرفته حرفه پرستاری در کشور ما بسیار جوان است و بیش از حدود نیم قرن از عمر آن نمیگذرد . در حقیقت تأسیس آموزشگاههای پرستاری نیز از پدیده‌های عصر فرخنده و درخشان پهلوی است . در سال ۱۲۹۴ شمسی برای نخستین بار آموزش دختران برای حرفه پرستاری توسط یک گروه مذهبی امریکائی در بیمارستان کوچکی در شهر رضائیه آغاز شد و سال بعد باز هم توسط یک گروه مذهبی امریکائی یک آموزشگاه پرستاری در شهر تبریز ایجاد شد . ولی بعلت عدم آشنائی اجتماع به اهمیت حرفه پرستاری تعداد داوطلبان این آموزشگاه از چند نفر تجاوز نمیکرد . پس از آن بتدریج در شهرهای شیراز ـ مشهد ـ اصفهان و کرمان آموزشگاههای پرستاری دایر گردید . در سالهای بعد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران آموزشگاه پرستاری تأسیس نمود و چون کلمه پرستار در جامعه آنروز ایران احترام لازم را جلب نمیشود

آموزشگاه را آموزشگاه « پزشکیاری » و فارغ‌التحصیلان این آموزشگاه را « پزشکیار » نامیدند تا بدین وسیله توجه مردم را به این حرفه جلب نمایند . در آن زمان بودند دختران جوانی که به این حرفه مقدس عشق می‌ورزیدند چون در ایران آموزشگاه مجهز وجود نداشت و برای فراگرفتن فن پرستاری به خارج رفته و پس از پایان تحصیلات برای خدمت به جامعه خود به وطن باز گشتند . در دوران سلطنت شاهنشاه آریامهر خواهران نیکوکار شاهنشاه در ایجاد مدارس پرستاری پیشقدم شدند و در سال ۱۳۲۷ آموزشگاه پرستاری رضاشاه کبیر توسط جمعیت شیروخورشید سرخ و در سال ۱۳۲۸ آموزشگاه پرستاری اشرف پهلوی به همت سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی گشایش یافت . در ابتدای امر برای آموزش دانشجویان از مربیان خارجی و کارشناسان سازمان بهداشت جهانی استفاده شد و به مرور مربیان خارجی جای خود را به مربیان ایرانی دادند بطوری که امروز کلیه آموزشگاههای پرستاری و بهیاری کشور توسط مربیان ایرانی اداره میشنوند . در اینجا لازم است از آموزشگاههای پرستاری شرکت ملی نفت در آبادان و نمازی در شیراز که از قدیمی‌ترین آموزشگاههای پرستاری کشور هستند نیز یاد شود (صحیح است) . از آن تاریخ به بعد وزارت بهداری ،‌ دانشگاهها و مؤسسات مختلف اقدام به ایجاد آموزشگاههای پرستاری نمودند بطوری که امروز ۱۸ آموزشگاه عالی پرستاری در کشور موجود است . از سال ۱۳۴۶ دانشگاه پهلوی دوره تکمیلی تحصیل در مدیریت و آموزش و پرورش برای پرستاران دائر نموده است . پس از آن نظر به احتیاج روزافزون به خدمات پرستاری آموزشگاههای بهیاری ایجاد گردید که امروز تعداد آنها به ۴۷ باب میرسد . و اما مختصری در باره بهیاری نظر به احتیاج روزافزون به خدمات پرستاری و با توجه به طولانی بودن دوره پرستاری و عدم تعادل بین عرضه و تقاضا و اینکه تعداد فارغ‌التحصیلان پرستاری نمیتوانست جوابگوی احتیاجات روزافزون کشور باشد آموزشگاههای بهیاری در کشور ایجاد گردیده . در سال ۱۳۳۵ کنفرانس بین‌المللی پرستاری توسط وزارت بهداری در تهران تشکیل شد و صاحب‌نظران و کارشناسان پرستاری خارجی شرکت کننده در کنفرانس آموزش بهیاری را تأیید نمودند به این معنی که چون شرط ورود به آموزشگاههای بهیاری داشتن گواهینامه دوره اول متوسطه دبیرستان و مدت آموزش بهیاری دو سال است تعداد داوطلب و تعداد بیشتری فارغ‌التحصیل خواهد داشت . در حال حاضر در سراسر کشور ۴۷ آموزشگاه بهیاری موجود است . در اینجا لازم میدانم برای جلب توجه نمایندگان محترم از ارقام کمک بگیرم و نمونه کوچکی از ثمرات انقلاب سفید را عرضه نمایم. مطابق آماری که اداره پرستاری وزارت بهداری در اختیار اینجانب قرار داده : تعداد پرستاران فارغ‌التحصیل از سال ۱۲۹۹ تا سال ۱۳۲۰ جمعاً ۱۰۴ نفر . تعداد پرستاران فارغ‌التحصیل از سال ۱۳۲۰ تا سال ۱۳۴۱ جمعاً ۱۱۴۰ نفر . تعداد پرستاران فارغ‌التحصیل از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۵۰ جمعاً ۱۹۱۹ نفر . تعداد آموزشگاههای پرستاری از سال ۱۲۹۹ تا سال ۱۳۴۱ (مدت ۴۲ سال) ۴ باب . تعداد آموزشگاههای پرستاری از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۵۰ ، ۱۴ باب . تعداد بهیاران فارغ‌التحصیل از سال ۱۳۲۰ تا سال ۱۳۴۱ جمعاً‌ ۲۰۰۳ نفر . تعداد بهیاران فارغ‌التحصیل از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۵۰ جمعاً ۵۷۱۶ نفر . تعداد آموزشگاههای بهیاری از سال ۱۳۲۰ تا سال ۱۳۴۱ جمعاً ۱۱ باب . تعداد آموزشگاههای بهیاری از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۵۰ جمعاً ۳۶ باب . با در دست داشتن این ارقام یک بررسی کوتاه به ما نشان میدهد که تعداد پرستاران و بهیاران موجود نمیتواند جوابگوی احتیاجات کشور باشد . امروز ۳۵۰۰۰ تخت‌خواب بیمارستانی در کشور موجود است و مطابق برآوردی که اداره پرستاری وزارت بهداری نموده برای هشت تخت‌خواب بیمارستانی به یک پرستار و سه بهیار برای هر کشیک احتیاج است . البته باید علاوه بر این عده چند نفر اضافه هم برای ایام مرخصی و بیماری این عده پیش‌بینی نمود ولی فعلاً ما همان نسبت را در نظر میگیریم . با این محاسبه تعداد پرستار مورد نیاز کشور تقریباً ۱۳۱۲۵ نفر میشود که در صورتی که مجموع پرستاران شاغل را ۳۵۰۰ نفر در نظر بگیریم (اینجا لازم است تذکر بدهم که تعداد دقیق پرستاران و بهیاران شاغل معلوم نیست چون مرکزی برای ثبت‌نام و اخذ پروانه کار برای آنان وجود ندارد) ۹۶۲۵ نفر پرستار کم داریم و چون در حال حاضر در هر سال در حدود ۳۵۳ پرستار فارغ‌التحصیل میشوند تقریباً ۲۷ سال طول میکشد که تعداد پرستاران کشور به این رقم برسد . براساس همین محاسبه تعداد بهیار مورد نیاز ۲۶۲۵۰ نفر است . تعداد تقریبی بهیاران شاغل در حال حاضر در حدود ۸۷۰۰ نفر است پس ما با کمبود ۱۷۵۵۰ بهیار مواجه هستیم و با توجه به اینکه هر سال در حدود ۱۰۳۰ نفر بهیار فارغ‌التحصیل میشوند مدت ۱۷ سال طول میکشد که تعداد بهیاران کشور به این رقم برسد (این در صورتی است که کلیه پرستاران و بهیاران فعلی زنده و در کشور شاغل باشند) . البته آنوقت با توجه به پیشرفت‌های سریع مملکت و ازدیاد جمعیت تعداد تختخوابهای بیمارستانی به چند برابر امروز خواهد رسید . البته خانمها و آقایان توجه دارند که این آمار فقط مربوط به پرستار و بهیار بیمارستانی است و ذکری از پرستار بهداشت ،‌ پرستار مدارس ،‌ پرستار کارخانجات و غیره به میان نیامده . بدیهی است مشکل کمبود پرستار مشکل مملکت ما تنها نیست همه دنیا با این مشکل بزرگ مواجه هستند و سعی میکنند این مشکل را حل نمایند . ما هم میتوانیم این مشکل را نادیده بگیریم . در این دوره مجلس خوشبختانه تعداد پزشکان زیاد هستند و اطمینان دارم اگر از ایشان سئوال بفرمائید متفق‌القول خواهند گفت که پزشک بدون پرستار نمیتواند وظایف خود را بطور کامل انجام دهد نیاز به خدمات پرستاران را بیماران و پزشکان بیش از دیگران احساس میکنند (صحیح است) . این نیاز روزبروز با پیشرفت علم پزشکی بیشتر میشود . این یکی از مشاغل حساسی است که با پیشرفت تکنولوژی هم نمیتوان نیاز آنرا برطرف نمود . شاید در آینده بتوان بسیاری از مشکلات بشری را با ماشین و کامپیوتر حل و رفع نمود ولی ظیفة یک پرستار را هیچ ماشینی نمی‌تواند انجام دهد . پرستار علاوه بر پرستاری از جسم و از روح بیمار خود نیز پرستاری مینماید . کدام ماشین و مغز الکترونیکی قادر است جایگزین توجه ،‌ محبت و دلسوزی و کلام تسلی‌بخش یک پرستار شود (صحیح است) . حال این سؤال پیش می‌آید که برای حل این مشکل و جبران کمبود پرستار و بهیار چه باید کرد ؟ ساختن آموزشگاههای جدید درد ما را دوا نمی‌کند . اگر میزان یازده آموزشگاههای موجود بالا رود شاید مشکل ما تا حدی حل شود برای مثال اگر هر یک از آموزشگاههای پرستاری کشور در سال ۲۵۰ فارغ‌التحصیل داشته باشند در ظرف ۲ سال ۹۰۰۰ پرستار خواهند داشت ولی آموزشگاههای پرستاری هر سال بیش از ۳۰ الی ۴۰ نفر فارغ‌التحصیل ندارند علت آنهم ساختمان و تجهیزات و وسایل نیست ما همراه اینها به دو عامل مهم اصلی یعنی دانشجو و مربی احتیاج داریم . متأسفانه دختران جوان از حرفه پرستاری استقبال چندانی نمیکنند و ما هر سال در حدود ۸۰ هزار جوان آماده ورود به دانشگاه داریم که اگر ۱/۸ این عده دختر باشند سالی حدود ده هزار دختر واجد شرایط برای شرکت در امتحانات ورودی آموزشگاههای عالی پرستاری داریم ولی آنها به دلائلی که بعرض میرسانم رغبتی به رفتن به آموزشگاههای پرستاری نشان نمیدهند و ترجیح میدهند در رشته‌های دیگر پذیرفته شوند :‌ ۱- پس از پایان تحصیلات فوق‌العاده مشکل که همراه با کارآموزی سنگین و طاقت‌فرساست با حقوق ماهیانه ۷۲۰۰ ریال استخدام میشوند (در ظرف چند سال اخیر به لطف دولت جناب آقای هویدا مبلغ ۵۰۰۰ ریال نیز مزایا به پرستاران پرداخت میگردد ) . ۲- برخلاف سایر کارمندان دولت از تعطیلات