مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با رسانه‌های همگانی آمریکا - واشنگتن ۲۶ آبان ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
| جشن سدمین سالگرد زادروز اعلیحضرت رضا شاه بزرگ ۲۴ اسفند ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | برنامه عمرانی پنجم/سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی |
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با رسانه‌های همگانی آمریکا - واشنگتن ۲۶ آبان ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
در پایان سفر اعلیحضرتین به ایالات متحده آمریکا، شاهنشاه آریامهر در یک مصاحبه با نمایندگان وسایل ارتباط جمعی به سئوالات آنان در زمینه نتایج سفرشان به آمریکا، مسایل نفت، بحران خاورمیانه و دیگر امور جهانی پاسخ فرمودند.
مصاحبه با این پرسش که «آیا در گفتگوهای اعلیحضرت شاهنشاه با پرزیدنت جیمی کارتر هیچگاه بهم مربوط شد» آغاز شد و
شاهنشاه در پاسخ فرمودند: هیچگاه ما این دو مسئله را کاملاً از هم جدا نمی‌کنیم. دلیل این نیز روشن است. ما سعی می‌کنیم آنچه را نیاز داریم و شما آماده‌اید در اختیار ما بگذارید، از کشور شما بخریم. این به معنای آن نیست اگر شما چیزی به ما نفروشید ما ناراحت می‌شویم. ما آن کالا را از جای دیگر به دست خواهیم آورد. اما قیمت نفت مسئله دیگری است. در این جا نگرانی متقابل ما برای اقتصاد جهانی مطرح است و مسئله نفت نیز از این نقطه نظر میان ما بررسی شد.
ایران و قیمت نفت
پرسیده شد: سیاست ایران در مورد قیمت نفت در اجلاس آینده اوپک چیست؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: ابتدا قصد داشتیم هیچ طرفی را نگیریم و تنها تماشاگر باشیم. اما اینک علاقمندیم با دیدگاه‌های شما همدردی و تفاهم نشان دهیم. اما مطلبی را که می‌خواهم به روشنی اضافه کنم این است که فرض کنیم آنچه را می‌خواهید در سال ۱۹۷۸ به دست آورید، در سال ۱۹۷۹ و سال‌های بعد چکار خواهید کرد؟ مشکل انرژی به همان صورت خود باقی خواهد ماند. مشکل انرژی دو جنبه دارد، یکی صرفه جویی، یعنی استفاده کمتر و به هدر دادن کمتر نفت و هیدرو کربن که در حال حاضر مصرف می‌شود و دوم پیدا کردن دیگر منابع انرژی.
پرسیده شد: آیا پس از مذاکرات اعلیحضرت با حضرت جیمی کارتر در روش شما تغییری حاصل شد؟ شاهنشاه پاسخ فرمودند: می‌توانید اینطور فکر کنید. بگویید از افزایش قیمت نفت در سال آینده جانبداری نخواهید کرد؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: با توجه به اینکه این نمی‌تواند پاسخی برای مشکل موجود باشد، نه جانبداری نخواهیم کرد.
پرسیده شد: می‌توانیم نتیجه بگیریم این تغییری است که در مذاکرات با حضرت جیمی کارتر در روش شما حاصل شده است؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: بلی.
پرسیده شد: آیا ایران از تصمیم اکثریت اعضای اوپک درباره قیمت نفت پیروی خواهد کرد؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: به عنوان یک عضو بله (ولی باید تکرار کنم) تولید کنندگان اصلی همان روشی را اتخاذ خواهند کرد که ما تصور می‌کنیم باید اتخاذ شود زیرا دلایلی در اختیار آن‌ها می‌گذاریم که آن‌ها را قانع می‌کند. تصور نمی‌کنم دیگر اعضای اوپک سیاستی خیلی متفاوت را بتوانند اعمال کنند.
پرسیده شد: حضرت رئیس جمهوری چه زمان شما را به تغییر سیاست‌تان تشویق کردند؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: قبل از همه چیز همانطور که گفتم ما تصمیم گرفته بودیم اقدامی نکنیم، دلیل آن کاملاً روشن است. پس از ارزیابی اوضاع اقتصادی جهان به این نتیجه رسیده‌ایم که فرصتی دیگر به شما بدهیم.
توافق در زمینه تسلیحات
پرسیده شد: در مورد سلاح‌هایی که در سال‌های آینده به آن نیاز دارید آیا توانستید به نوعی توافق در مورد تأمین درازمدت این سلاح‌ها بر اساس ثابت‌تری دست یابید؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: می‌توانید اینطور فکر کنید. بله.
پرسیده شد: آیا امکان دارد درباره جزییات آن مطلبی در اختیار ما بگذارید؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: نه جزییات آن هنوز تنظیم نشده است.
پرسیده شد: شما فرمودید حداقل نیازهای دفاعی کشورتان را ارائه کرده‌اید، پاسخی که دریافت کردید چه بود؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: بدبین نیستم.
پرسیده شد: درباره واکنش کنگره چه می‌فرمایید؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: اگر آن‌ها واقعیت‌ها را بدانند، دلیلی برای عدم تفاهم آن‌ها نمی‌بینم، براستی دلیلی نمی‌بینم، زیرا شما یک سازمان جهانی مانند سازمان ملل متحد دارید که تصمیم می‌گیرد، نظم و قانون را در جهان حفظ کند، با تجاوز مخالفت ورزد و از این رو آن‌ها ناگزیرند در زمینه کنترل خلع سلاح به یک توافق برسند. تا هنگامی که این توافق حاصل نشده است هر کشور مستقلی، سرزمین ملی خود را دارد و باید استقلال آن را حفظ کند. ما هم یکی از این کشورها هستیم که تصمیم گرفته‌ایم استقلال خود را حفظ کنیم.
پرسیده شد: چرا تصور می‌کنید کنگره با این امر موافق نیست؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: من چنین حرفی نزدم. می‌گویم آن‌ها هدف ما را درک نمی‌کنند.
پرسیده شد: خوب چرا تصور می‌فرمایید کنگره با فروش اسلحه به ایران مخالف است؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: من در این باره مطمئن نیستم.
پرسیده شد: آیا حضرت کارتر به شما گفتند که نمی‌توانند و قادر نیستند، بدون مشورت با کنگره در آینده درباره فروش اسلحه تصمیم بگیرند؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: تصور می‌کنم اینطور باشد. قوه مجریه و کنگره باید با هم همکاری نزدیکی داشته باشند.
پرسیده شد: آیا به تثبیت قیمت نفت برای مدت شش ماه به منظور اینکه به غرب فرصتی برای نفس کشیدن داده شود، موافقید یا اینکه از یک تثبیت کامل یک ساله جانبداری می‌فرمایید؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: با تثبیت قیمت نفت برای یک سال کامل مخالف نیستم.
پرسیده شد: آیا فعالانه از آن حمایت می‌فرمایید؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: مقصودتان این است که هفت تیرم را شلیک کنم (خنده خبرنگاران)
خاورمیانه و کنفرانس ژنو
پرسیده شد: واکنش شما در برابر بیانیه شوروی و آمریکا درباره خاورمیانه چیست؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: ما مسلماً از آن استقبال می‌کنیم زیرا اگر قرار است راه حلّی در ژنو پیدا شود، این یک گام ضروری است و اگر قرار است این راه حل در خارج کنفرانس ژنو یافت شود، اوضاع کاملاً تازه‌ای بوجود می‌آید.
پرسیده شد: آیا با چشم اندازهای دیدار نخست وزیر اسراییل و رئیس جمهوری مصر دلگرم شده‌اید، یا اینکه احساس می‌فرمایید این ملاقات برای پیشرفت در جهان صلح مانعی بوجود خواهد آورد؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: امیدوار بودم می‌توانستم به این سئوال پاسخ گویم واقعاً امیدوار بودم، اما دعا می‌کنم این دیدار به صلح کمک کند.
پرسیده شد: آیا شاهنشاه به برگزاری چنین دیداری علاقمند هستند؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: اگر نتیجه بخش باشد یا اگر به پیشرفت صلح کمک کند مطمئناً یکی از بزرگترین رویدادهای پس از جنگ جهانی دوم خواهد بود.
پرسیده شد: قبلاً گفته شده بود اگر آمریکا مصرف خود را کاهش ندهد افزایش قیمت نفت اوپک باری بر دوش آمریکا خواهد بود. حضرت جیمی کارتر سیاست‌هایی را در این زمینه پیشنهاد کردند آیا ایشان در این باره با شما تبادل نظر کردند و این سیاست‌ها به نظر شما عاقلانه آمد؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: ما در این باره با حضرت جیمی کارتر گفتگو کردیم. قبلاً نیز با آقای شلزینگر پیرامون این امر گفتگو کرده بودیم، اما باید اضافه کنم هر تدبیری که شما درباره صرفه‌جویی اتخاذ می‌کنید باید همزمان نیز تدابیر دیگری برای پیدا کردن منافع قابل استفاده اتخاذ کنید.
پرسیده شد: واکنش حضرت جیمی کارتر در این باره چه بود؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: تصور می‌کنم ایشان و هر کس دیگر می‌داند حتی اگر ما در این جا اقدام‌هایی به منظور صرفه‌جویی به عمل آوریم، دیگر کشورهای اروپایی و ژاپن نمی‌توانند عین این اقدام‌ها را به عمل آورند. چون آن‌ها کمتر از شما مصرف می‌کنند. با وجود این، مصرف اضافی نفت در دهه ۱۹۹۰ البته تا سال ۲۰۰۰ دویست میلیون بشکه در روز خواهد بود. در حالیکه ذخائری که بتواند پاسخگوی این مصرف باشد وجود ندارد.
پرسیده شد: با آنچه از سیاست‌های حضرت جیمی کارتر می‌دانید آیا تصور می‌کنید این کشور بتواند بطور مؤثری مصرف خود را کاهش دهد؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: صادقانه فکر می‌کنم شما باید در این موفق شوید.
پرسیده شد: آیا انرژی هسته‌ای یک جانشین است؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: مطمئناً این چیزی است که هم اکنون برای ما روشن است. ما از تکنولوژی هسته‌ای آگاهی داریم و در واقع به سوی آن گام برمی‌داریم در عین حال ما یکی از امضاکنندگان پیمان عدم گسترش سلاح‌های اتمی هستیم. ما بهیچوجه قصد نداریم خود را با سلاح‌های اتمی مجهز کنیم و حتی خواستار این هم نیستیم که فضولات اتمی را در کشور خود مورد بهره‌برداری مجدد قرار دهیم. ولی به دلیل آگاهی خود اکنون با کوشش زیاد به مراحل مختلف استفاده از اتم وارد می‌شویم. در صورت کشف منابع جدید انرژی در روزهای آینده وارد آن رشته‌ها خواهیم شد.
هرج و مرج بین المللی
پرسیده شد: آیا می‌توانید بفرمایید تظاهرات اخیر تأثیری در مذاکرات شما با پرزیدنت آمریکا داشته است.
شاهنشاه پاسخ فرمودند: خیر، فکر نمی‌کنم این تظاهرات تأثیری روی مذاکرات گذاشته باشد. ولی نخست بگذارید یک مطلب را روشن کنیم. ما می‌دانیم چه کسانی طرفدار بودند چون آن‌ها نقاب نداشتند اما نمی‌دانیم در آن‌جا چه کسانی مخالف بودند، ولی ما تعداد آن‌ها را و حتی آن‌هایی که نقاب بر چهره داشتند می‌دانیم و من معتقدم که نسبت طرفداران به مخالفان خیلی زیاد بوده است و می‌دانیم که این اشخاص ماسکدار نماینده چه افکاری بودند.
پرسیده شد: چه افکاری؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: هرج و مرج بین‌المللی، بی‌نظمی و انقلاب جهانی.
پرسیده شد: آیا به آنان اجازه بازگشت به کشور خود خواهید داد؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: فکر نمی‌کنم منظورتان این باشد که ما خواستار بازگشت آنان هستیم. اولاً آن‌ها باز نخواهند گشت، چون افراد تحریک کننده حرفه‌ای هستند. تعداد زیادی از آنان دانشجویان حرفه‌ای بودند و دارای سنینی بین ۴۵ و ۵۰ سال هستند.
پرسیده شد: آیا می‌توانید قسمتی از نظریات خود را که در مورد منطقه خاورمیانه با رئیس جمهوری آمریکا در میان گذاشتید بازگو فرمایید؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: تنها مطلبی که می‌توانم بگویم این است که بطور صادقانه انتظار دارم تمایلات مقاصد و اقدامات واقعی رئیس جمهوری مصر برای استقرار صلح در منطقه با موفقیت روبرو گردد. چون در غیر این صورت دورنمایی تهدیدآمیز در پیش است.
پرسیده شد: آیا حقوق بشر نیز در مذاکرات شما مورد بحث قرار گرفته است؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: بطور رسمی نه، در هر صورت مذاکرات معمولاً شامل هر موضوعی می‌شود.
پرسیده شد: در این مورد چه گفتگوهایی داشته‌اید؟ شاهنشاه پاسخ فرمودند: اقداماتی را که در مورد بهبود وضع کسانی که به دلایلی زندانی شده‌اند به عمل آمده، بیان کردم. اشاره من به آن‌هایی است که قانون را نقض کرده‌اند. در عین حال کمونیسم در کشور من غیر قانونی است و در این مورد نمی‌توانیم کاری بکنیم. تا زمانی که این مقررات چه خوب، چه بد پابرجاست، ما قادر نیستیم قانون را نادیده بگیریم. این‌ها افرادی هستند که برای رسیدن به مقاصدشان قانون را نقض می‌کنند.
پرسیده شد: بطور کلی نظر شما درباره سیاست حقوق بشر حضرت جیمی کارتر چیست؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: با آن موافقیم.
پرسیده شد: آیا پیمان دفاعی سال ۱۹۵۹ ایران و آمریکا را در گفتگوی خود با حضرت جیمی کارتر مورد بحث قرار دادید و آیا مطمئن هستید که ایالات متحده آمریکا پایبند تعهدات خود در این مورد خواهد بود.
شاهنشاه پاسخ فرمودند: فکر می‌کنم آنچه که حضرت جیمی کارتر در حین مذاکرات و در نطق شب گذشته گفته‌اند، برای من از هر جهت کافی است.
پرسیده شد: بطور کلی چه احساسی درباره حضرت جیمی کارتر دارید؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: تصور می‌کنم هم از نقطه نظر یک انسان و هم از نقطه نظر یک رهبر با اندیشه‌های نو، علاقه زیادی به ایشان پیدا کرده‌ام و از آشنایی با ایشان بسیار خوشحال هستم.
پرسیده شد: روابط شما با شوروی چگونه است؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: روابط ما در حال حاضر کاملاً خوب است. اما از تاریخ نیز درس‌هایی آموخته‌ایم، بنابراین در منطقه ژئوپولیتیکال (جغرافیایی سیاسی) خود نمی‌توانیم تنها به شانس متکی باشیم. ما در دو جنگ جهانی بی‌طرفی خود را اعلام کردیم و مورد حمله قرار گرفتیم و اشغال شدیم و شاهد تمامی چپاولگری‌های اشغال خارجی بودیم. اجازه نخواهیم داد این وضع تکرار شود.
اوضاع آفریقا
پرسیده شد: آیا درباره مسئله شاخ آفریقا هم با حضرت رئیس جمهوری گفتگو داشتید و اگر گفتگویی داشته‌اید نتیجه آن چه بوده است؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: ما تقریباً درباره تمام مسایل بحث و گفتگو کردیم. اوضاع در این منطقه در حال تغییر است، یک هفته قبل اوضاع دیگری بود و اینک اوضاع تازه‌ای است زیرا سومالی تصمیم گرفته است از مشاوران شوروی بخواهد این کشور را ترک کنند و روابطش را با کوبا قطع کرده است. بنابراین متوجه روند دگرگونی اوضاع و عوامل تازه‌ای که مرتب چهره می‌نماید می‌شوید.
پرسیده شد: آیا ایران به سومالی اسلحه می‌دهد؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: ما جز بعضی سلاح‌های خیلی سبک مانند تفنگ نتوانسته‌ایم سلاحی به سومالی بدهیم.
پرسیده شد: آیا شما قبلاً برای دریافت سیصد فروند اف شانزده تعهدی دریافت کرده بودید؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: تعهد؟
پرسیده شد: خود شما در زمان حکومت قبلی قراردادی برای یکصد و شصت فروند اف شانزده منعقد کردید، آیا یک معامله برای یکصد و چهل فروند دیگر وجود نداشت؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: نه. ما گفتیم حداقل به سیصد فروند از نوع اف شانزده نیاز داریم. این حداقل نیاز ما است.
پرسیده شد: چنانچه شما اف- هیجده ال دریافت نکردید، مفهوم آن این نیست یکصد و چهل فروند اف شانزده دیگر نیاز دارید؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: بله، این درست است اما اف هیجده ال قرار بود جانشین اف چهار شود. بخش اعظم سیاست ما در حال حاضر این است که هنوز احتمالاً تا ۱۹۹۰ می‌توان از اف چهار در عملیات استفاده کرد. بنابراین، اگر این هواپیما برای شما مناسب است برای ما نیز مناسب خواهد بود.