مصاحبه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با نماینده ویژه روزنامه الاهرام چاپ مصر ۲۵ اردیبهشت ماه ۲۵۳۵

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی بر پایه تاریخ

درگاه انقلاب شاه و مردم

مصاحبه آریامهر با الاهرام

از مصاحبه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با نماینده ویژه روزنامه الاهرام چاپ مصر ۲۵ اردیبهشت ماه ۲۵۳۵

روابط ایران و مصر

از آنجا که برادرم انورسادات از سیاستی خردمندانه و شجاعانه پیروی می‌کند، روابط مصر و ایران را واقعاً باید ممتاز توصیف کرد. هرگاه که بین من و پرزیدنت سادات ملاقاتی دست بدهد، رشته‌های دوستی دو کشور ما استحکام بیشتری می‌یابد. ما پیوسته با همدیگر در مشورت و تماس هستیم. یک بار گفته‌بودم که مایلم ارتباط دو کشور تنها در سطح رهبران خلاصه نشود، بلکه این رابطه در سطحی گسترده‌تر برای دو ملت پیش‌بینی شود، و امروز معتقدم که آنچه بین دو ملت ما وجود دارد، آرزوی مرا تحقق بخشیده‌است.

روابط اقتصادی قاهره و تهران بیشتر اوقات دوجانبه است، ولی چنانچه مناسب تشخیص دهیم که در مجمع پیشنهادی تقویت بنیه اقتصاد مصر شرکت کنیم، در این مورد به بررسی خواهیم پرداخت. به هر حال ما برای مرتفع ساختن مشکلات اقتصادی معلول جنگ از هیچ کمکی به مصر دریغ نخواهیم داشت.

ایران آینده

در حال حاضر هیچ گونه مانع واقعی در راه اجرای طرح‌های ما به نظر نمی‌رسد. درست است که عواید نفتی ما در سال گذشته و همچنین در سال جاری کاهش یافته، ولی این مسئله تأثیر چندانی بر روی پیشرفت طرح‌های ما ندارد.

طی دو سال گذشته درآمد ملی ما به ۴۲ درصد افزایش یافت، در صورتی که میزان تورم بین ۲۰ یا ۲۱ درصد بود و در سال گذشتۀ ایرانی، که پایان آن مقارن با ۲۱ مارس ۱۹۷۶ بود، ما در درآمد ملی خود ۲۰ درصد افزایش به جای گذاردیم که نابسامانی‌های تورم جهانی این اضافه درآمد را در واقع کان لم یکن ساخت. سال جاری را سال بدی نمی‌دانم، زیرا به میزان تولیدات کشاورزی ایران که کارشناسان آن را فوق‌العاده توصیف کرده‌اند، بسیار امیدوارم و درمورد تولید فرآورده‌های صنعتی باید گفت که گام‌های سریعی با میانگین عالی برداشته‌می‌شود، ولی ما حتی درمورد ساده‌ترین کارها با کمبود نیروی انسانی روبه‌رو هستیم، از این رو از پاره‌ای از کشورهای دوست که این نیرو را به اندازه کافی در اختیار دارند، نیروی انسانی ماهر وارد کرده‌ایم که از آن جمله‌اند: پاکستان، هند، فیلیپین و کره جنوبی.

به همین مناسبت، مقدم آن دسته از برادران مصری خودمان را که مایل باشند در بنای کشور دوست و برادر خود همکاری نمایند، جداً گرامی می‌داریم. با تمام این اوضاع و احوال، عقیده‌ام بر آن است که ایران در سال ۱۹۹۰ به صورت یکی از کشورهای بزرگ صنعتی درخواهدآمد و ما هدف‌های خود را تحقق خواهیم بخشید.

تورم جهانی

ایران دو سال پیش که اوپک ۱۲ عضو داشت (هم اکنون ۱۳ یا ۱۴ عضو دارد)، پیشنهادی برای تشکیل یک صندوق مالی که هر یک از کشورهای عضو مبلغی به آن اختصاص دهند، داده بود. همچنین ما پیشنهاد کردیم که کشورهای بزرگ به تعداد اعضای اوپک در این صندوق مشارکت داشته‌باشند و از میان کشورهای در حال رشد ۱۲ کشور نیز به همین منظور انتخاب شوند و از مجموع اعضای مجمع عمومی صندوق به وجود آید.

سرمایه این صندوق سه‌بیلیون دلاری را کشورهای بزرگ صنعتی و کشورهای اوپک به طور مساوی تأمین خواهندکرد و نحوه پرداخت‌ها توسط بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول بعد از موافقت اعضای صندوق که از کشورهای اوپک، کشورهای در حال رشد، و کشورهای صنعتی تشکیل می‌شود، صورت می‌گیرد، اما متأسفانه کشورهای صنعتی مشارکت و همکاری در آن را نپذیرفتند. ما بار دیگر پیشنهاد کردیم که خود کشورهای اوپک مبادرت به ایجاد این صندوق بکنند و با دادن وام‌هایی با شرایط آسان به کشورهای در حال رشد، آنها را در حل مشکلات اقتصادیشان یاری دهند. کشورهای اوپک با تشکیل این صندوق موافقت کردند و ما تا آنجایی که امکان دارد، برای عملی ساختن این هدف کوشش خواهیم کرد، گر چه به نظر ما این یک راه حل موقتی است، زیرا که راه حل قطعی و نهایی زمانی عملی می‌گردد که سیستم پولی و نارسایی‌های اقتصادی جهان بهبود یابد.

نقش ایران در کنفرانس سازمان عمران منطقه‌ای آر. سی. دی.، در ازمیر

در کنفرانس ازمیر تصمیماتی گرفته‌شد. سازمان عمران منطقه‌ای که از ایران، ترکیه و پاکستان تشکیل می‌شود، همواره فرصت پیوستن کشورهای منطقه را به این سازمان داده‌است. من از این هم فراتر رفتم، حدود یک سال و نیم پیش دیداری از کشورهای جنوب شرقی آسیا، مالزی، اندونزی، سنگاپور و حتی استرالیا و نیوزیلند داشتم. در راه بازگشت در دهلی نو توقف کردم و تشکیل یک بازار مشترک از کشورهای ساحلی اقیانوس هند را مطرح کردم و پیشنهاد من هنوز هم به قوت خود باقی است، ولی فکر می‌کنم که ظرف امروز و فردا عملی نمی‌شود و نیز معتقدم که باید اقدامی در جهت مصالح ملت‌های این قسمت مهم از جهان صورت گیرد.

قبلاً تنها درمورد کشورهای شمالی اقیانوس هند فکر می‌کردیم، ولی اکنون درباره کشورهای جنوبی و حتی کشورهای افریقایی واقع در کرانه این اقیانوس نیز می‌اندیشیم، من همچنان به این اندیشه پایبندم که درهای سازمان عمران منطقه‌ای، به روی تمام کشورها باز است.

دیدار نخست وزیر ایران از عربستان سعودی

هدف از سفر نخست وزیر به عربستان سعودی و هند، تبادل نظر پیرامون همکاری‌های مشترک بوده‌است، چنانکه قبلاً یادآور شدم، موضع ما این است که درهای سازمان عمران منطقه‌ای به روی همگان باز باشد.

امنیت خلیج فارس

ما آنچه را که اکثریت کشورهای کرانه خلیج فارس پیشنهاد می‌کنند، خواهیم پذیرفت. چه به صورت قرارداد نظامی و اقتصادی و سیاسی یا به صورت موافقتنامه‌ای که با رضایت تمام همسایگان باشد. دیدگاه اساسی ما این است که امنیت منطقه باید با خود کشورهای منطقه باشد و نه با بیگانگان. از این رو هر پیشنهادی را که موافقت اکثریت را کسب کند، حتی اگر از سوی کشورهای کوچک پیشنهاد شده‌باشد، می‌پذیریم. همه باید این را بدانند که ایران هرگز درمورد مسائل امنیتی مسامحه روا نخواهدداشت و نیروی نظامی کافی را برای تأمین امنیت منطقه به دست خواهدآورد، حتی اگر لازم باشد ما این کار را به تنهایی انجام خواهیم داد.

طبیعی است که خوشحال خواهیم‌شد اگر بقیه با ما در این زمینه همکاری کنند، ولی اگر این کار را نکنند ایران امنیت خود را به خطر نخواهد انداخت. این چیزی است که موضع ما در "ظفار"، آن را روشن می‌کند. ما به درخواست سلطان قابوس به آنجا رفتیم. در زمانی این کار را کردیم که هیچ کشوری مایل نبود، می‌گویم مایل نبود و نمی‌گویم نمی‌توانست، سلطان قابوس را علیه جنبش ظفار یاری دهد. همه می‌دانیم که شورشیان ظفار از خارج هدایت می‌شوند. ما به سلطان کمک کردیم تا اوضاع به حال طبیعی خود باز گردد. در غیر این صورت برای ارتش ملی آزادی‌بخش خلیج فارس و ساحل، آسان بود که به سوی شمال پیشروی کند و هرگز به حدود عمان و مسقط اکتفا نمی‌کرد و آنچه مسلم است، آنها به سوی شمال پیشروی می‌کردند. یک بار دیگر یادآور می‌شوم که ما حتی برای یک دقیقه بیش از آنچه دولت عمان از ما بخواهد، در آنجا درنگ نخواهیم کرد. همچنین این مسأله را روشن می‌کنم که اگر کشورهای منطقه از ما درخواست همکاری نظامی کنند، ما آمادگی کمک به این کشورها را داریم، در غیر این صورت هرگز اراده خود را بر آنها تحمیل نخواهیم کرد. ایران عملاً توانایی دفاع از مصالح مشروع خود در این منطقه از جهان را دارد.

اوپک

ما بهای نفت خود را کاهش ندادیم و نفت خود را به بهایی بیشتر از آنچه که اعضای سازمان اوپک در این منطقه می‌فروشند، به فروش می‌رسانیم. ما قیمت نفت خود را با توجه به بهای اعلام شده از جانب اوپک تثبیت کردیم و آنان که انتظار از هم پاشیدگی تدریجی سازمان اوپک را می‌کشند، نگرشی سطحی و مبالغه‌آمیز دارند و از درک دینامیسم تحولات نفت در جهان بی‌بهره‌اند.

قسمت کالاهای صنعتی و کاهش بهای مواد اولیه

من همچنان به ضرورت ایجاد رابطه روشنی بین منابع طبیعی و کالاهایمان و منابع طبیعی و کالاهای کشورهای غنی ایمان دارم.

چنانکه این رابطه برقرار شود و برای تمام کالاها قیمت‌های مشخصی وضع گردد، آنگاه موضع ما روشن خواهدشد. مثلاً اگر قیمت کالایی افزایش یابد، طرف دیگر به همان نسبت می‌تواند بهای کالای خود را نیز افزایش دهد و فکر می‌کنم که اقدام به این کار منافع ما و آنها را تضمین می‌کند. بعضی‌ها می‌گویند که این کار دشوار است و عملی نخواهدشد. اما من در پاسخ آنان می‌گویم که اگر بهای این کالاها به صورتِ نوشته درآید، ضمانت اجرایی پیدا خواهدکرد.

ما به عنوان کشورهای در حال رشد گاهی بهای کالاهای خود را سه درصد افزایش می‌دهیم، در حالی که آنها بهای کالاهای خود را صد درصد افزایش می‌دهند و ما از آنجایی که در حال رشد و پیشرفت هستیم، ناگزیریم کالاهای آنها را، به رغم بالا بودن میزان بهای این کالاها، خریداری کنیم. در واقع آنها شرایط خود را به ما تحمیل می‌کنند، برایتان مثالی بزنم:

افزایش بهای نفت در امریکا پنج‌صدم درصد و در اروپا یک‌ونیم درصد تورم را موجب شد، ولی ما کالاهای آنها را با افزایشی معادل چهارصد درصد یا پانصد درصد می‌خریم و می‌گویند که عامل تورم ما هستیم. طبیعی است که این مسأله غیر قابل مقایسه است. اما رسانه‌های گروهی آنان انباشته از افترا و دروغ است. حقیقت درست همان چیزی است که به شما گفتم.

خرید سلاح

ایران بدون فشار خارجی سلاح می‌خرد و هدف از خرید سلاح، دفاع از مصالح کشور است. کشورهای دیگر منطقه نیز سلاح می‌خرند و بعضی‌ها آن را از کشورهای کمونیستی دریافت می‌کنند. اما ایران و عربستان سعودی دو مشتری عمده کشورهای بزرگ غربی می‌باشند.

ما تنها اسلحه نمی‌خریم، بلکه تمام آن چیزهایی را که به صنعتی کردن کشور کمک کند، خریداری می‌کنیم. هزینه خرید اسلحه از هزینه‌ای که برای صنعتی کردن کشور به کار می‌رود، بسیار کمتر است.

عصر همزیستی

اگر اوضاع و احوالی که اینک ما در آن به سر می‌بریم عصر همزیستی و توافق باشد، مشکلی فرا راه ملت‌ها نخواهدبود. اما اگر تقسیم جهان به مناطق نفوذ مطرح باشد، در آن صورت مسأله خیلی مشکل می‌شود و این موضوعی است که نه تنها برای ایران، بلکه تمام دنیا حائز اهمیت است. ولی من نشانه‌هایی از تقسیم جهان نمی‌بینم. جهان دیگر تغییر کرده‌است و تقسیم آن امر آسانی به نظر نمی‌آید.

حفظ امنیت و صلح در اقیانوس

قبل از هر چیز قدرت‌های بزرگ باید توسعه نفوذ خود را در منطقه اقیانوس هند متوقف سازند و مسئولیت حفظ امنیت و صلح اقیانوس هند را به عهده کشورهای واقع در کرانه این اقیانوس واگذار کنند. ضرورت دارد که این کار هر چه زودتر انجام گیرد و همین مسأله به نظر من معنی واقعی همزیستی جهانی را می‌رساند.

ما به نوبه خود خوشحال خواهیم شد که کشورهای حوزه اقیانوس هند که در پی رفاه ملت‌های خود هستند، به صلح و ثبات دست یابند.

روابط بین کشورهای اسلامی

استعمار برای مدتی نه چندان کوتاه موفق شد مشکلاتی را برای کشورهای مسلمان به وجود آورد. خدا را سپاس می‌گوییم که اسلام در اطراف و اکناف جهان منتشر است. مثلاً در جمهوری خلق چین ۶۰میلیون مسلمان زندگی می‌کنند.

کشورهای اسلامی از آغاز اسلام برتری خود را نشان داده و سهم خویش را در تمدن غرب به اثبات رسانده‌اند. در آن زمان که کشورهای اسلامی از همبستگی استواری برخوردار بودند، ارتش‌های مسلمان به فتوحات زیادی دست یافتند. مشکلات و نقاط ضعفی که جهان متمدن امروز با آن روبه‌رو است، در نزد ما یافت نمی‌شود.

بشریت در طی قرون و اعصار ناظر خلاقیت مسلمانان بوده‌است. مسلمانان در نشان دادن تصویر گویایی از تمدن گذشته و حال خود در جشنواره اسلامی لندن موفق شدند. ما مشکلی در بین خود نداریم که بر سر آن اختلافی داشته‌باشیم. اسلام دین گذشت و برادری است. طی کنفرانس‌های اسلامی که گاه و بی‌گاه تشکیل می‌شود، مسلمانان ثابت کرده‌اند که قدرتی غیر قابل انکارند و کشورهای اسلامی تمام شرایط لازم را دارند که نقش بارزی در صحنه سیاست جهانی، چه در زمینه‌های اقتصادی یا سیاسی به عهده بگیرند.

افریقا، قاره آینده

افریقا قاره آینده است. کشورهایی در این قاره وجود دارند که در جهت ساختن آینده درخشان خود می‌کوشند و همچنین در این سرزمین مردانی به سر می‌برند که توانایی قبول مسئولیت‌های رهبری فردای این قاره را دارند. به اعتقاد من افریقا در پنجاه سال بعد به قاره آینده تبدیل خواهدشد. ما از دیرباز با این قاره رابطه داشته‌ایم و مایلیم که این روابط تقویت یابد.

روابط ایران با افریقای جنوبی

روابط ما با افریقای جنوبی از حد روابط عادی بازرگانی تجاوز نمی‌کند و روابط سیاسی ما در سطح کنسولی است. زیرا وجود این کشور یک واقعیت است، ولی ما پیوسته اعلام کرده‌ایم که با سیاست تبعیض نژادی مخالفیم.

صلح در خاورمیانه

برقراری صلح در خاورمیانه بدون عقب‌نشینی اسرائیل از سرزمین‌های عربی که در سال ۱۹۶۷ اشغال شد و بدون اعتراف به حقوق قانونی ملت فلسطین امکان‌پذیر نیست.

ما ضرورت شرکت سازمان آزادی‌بخش فلسطین را در کوشش‌هایی که به منظور تحقق صلح در خاورمیانه به عمل می‌آید، تأکید می‌کنیم و ایران در سازمان ملل متحد و در کنفرانس‌های اسلامی این موضع را تأیید کرده‌است.

نظر ما درمورد مسأله بیت‌المقدس کاملاً روشن است. مقدسات اسلامی نباید در دست غیر مسلمانان باشد و برادران مسیحی ما نیز در این مورد با ما هم عقیده هستند و آنها نیز مایل نیستند که مقدساتشان در دست صهیونیست‌ها باقی بماند.

درمورد لبنان باید بگویم که من از بحران این کشور در شگفتم و آنچه در آنجا جریان دارد، عجیب و غیر قابل درک است. مسلماً ما این خونریزی‌ها را نکوهش می‌کنیم و این مسأله نگرانی شدید ما را برانگیخته‌است.

امیدوارم که خوشحالی خود را از سفر قریب‌الوقوع برادرم انورسادات به ایران، از طریق روزنامه الاهرام که مورد توجه و احترام همگان در ایران است، ابراز دارم.