مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ دی ۱۳۴۴ نشست ۲۲۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۹ دی ۱۳۴۴ نشست ۲۲۸
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۲۲۸
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه (۹) دی ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
۲- بیانات آقای رئیس دائر به ابراز تأسف از فوت مرحوم عبدالحسین اورنگ (شیخ‌الملک) و اجرای یک دقیقه سکوت.
۳- بیانات قبل از دستور بانو جهانبانی و آقایان: بدرصالحیان- دکتر رهنوردی- مهندس آصفی.
۴- تصویب صورت‌جلسه.
۵- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای نیری.
۶- تقدیم یک فقره لایجه به وسیله آقای معاون وزارت کشاورزی.
۷- طرح سؤال آقای کبیری راجع به وقایع مرزی ایران و عراق و جواب آقای معاون وزارت امور خارجه.
۸- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون کشور راجع به انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام‌وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور و ارسال به مجلس سنا.
۹- طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایجه قانونی راجع به مجازات افسران و افراد نیروهای مسلح شاهنشاهی و ژاندارمری و شهربانی که به اموال دولتی خسارت وارد می‌آورند و ابلاغ به دولت.
۱۰- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی راجع به انتقال کارمندان ثبت اسناد به مرکز برای طی کلاس عالی ثبت و ابلاغ به دولت.
۱۱- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه.
مجلس در ساعت نه و نیم صبح به ریاست آقای مهندس عبداللّه ریاضی تشکیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان:
مهندس آصفی- ابراهیمی- دکتر اسفندیاری- مهندس جلالی‌نوری- خواجه‌نوری- رجائی- مهندس زنجان‌چی- فهیمی- قراچورلو- کسرائی- کمال‌وند- علی مرادی- مرتضوی- نوربخش- بانو نفیسی.
غائبین بی‌اجازه - آقایان:
کشفی- نارویی.
غایبین مریض - آقایان:
مهندس آراسته - اهری - پرویزی - روستا - زند - شفیعی پورکرمانی- صائب- ضابطی- مهندس عطایی- موقر- دکتر مهدی‌زاده- مهرزاد- سرلشکر همایونی- بانو ابتهاج‌سمیعی.
غائب در رأی مربوط به تخصیص وجوه اعتبارات وام‌های کشاورزی به سرمایه بانک کشاورزی- آقای دکتر حاتم.
۲- بیانات آقای رئیس دایر به ابراز تأسف و تأثر از فوت مرحوم عبدالحسین اورنگ (شیخ‌الملک) و اجرای یک دقیقه سکوت
رئیس - نمایندگان محترم:
با کمال تأسف مرحوم عبدالحسین اورنگ شیخ‌الملک که از مشاهیر دانشمندان و ادبای عصر حاضر بودند و دوازده دوره نیز سمت نمایندگی مجلس شورای ملی را داشتند پس از یک نقاهت ممتد روز پنجم دی‌ماه دار فانی را وداع گفتند. فقید سعید دوره تحصیلات مقدماتی خود را در تهران و دوره تکمیلی آن را در فقه و اصول و ادبیات در نجف اشرف به پایان رسانیدند و پس از بازگشت به ایران در وزارت دادگستری سمت ریاست استیناف تهران و همدان و خراسان را احراز کردند و مدتی نیز در اداره کل اوقاف انجام وظیفه می‌نمودند آنگاه از دوره هفتم تا نوزدهم قانونگذاری به استثنای دوره چهاردهم مجموعاً دوازده دوره سمت نمایندگی مجلس شورای ملی را داشتند و در این سمت با لیاقت و صمیمیت وظیفه ملی خویش را انجام داده و در همه ادوار در شمار نمایندگان برجسته مجلس شورای ملی بودند.
فقید سعید در ادبیات و شعر و خطابه استادی قوی دست و پرمایه به شمار می‌رفت (صحیح است). حافظه آن مرحوم در حفظ و روایت اشعار قدما و معاصرین ضرب‌المثل و خود نیز از شعرای ارزنده معاصر و از بنیان‌گذاران انجمن ادبی ایران بود.
مجلس شورای ملی از درگذشت آن مرحوم بی‌نهایت متأسف است (صحیح است) و از خداوند متعال آمرزش و شادی روح آن فقید سعید را مسئلت دارد و برای بازماندگانش صبر و اجر می‌طلبد. اینک به پاس احترام آن مرحوم یک دقیقه سکوت در حال قیام اعلام می‌شود. (در این موقع عموم حضار قیام نموده و یک دقیقه سکوت انجام شد).
۳- بیانات قبل از دستور بانو جهانبانی و آقایان: بدرصالحیان- دکتر رهنوردی- مهندس آصفی
رئیس- نطق‌های پیش از دستور را شروع می‌کنیم آقای کمال‌وند تشریف بیاورید (چند نفر از نمایندگان ـ تشریف ندارند) خانم جهانبانی تشریف بیاورید.
بانو جهانبانی- با کسب اجازه از مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم چون سؤال آقای کبیری در مورد حوادث مرزی ایران و عراق در دستور امروز مجلس شورای ملی است لذا بنده از مطالبی که می‌خواستم در این باره عرض کنم خودداری می‌کنم فعلاً مطلب امروز بنده درباره نقش مدارس ملی در فرهنگ جامعه ایرانی است ملت ایران مفتخر است که به موجب اسناد و مدارکی که مورد قبول جهانیان است از قدیم‌الایام پرچم‌دار فرهنگ و دانش بوده است نفوذ تمدن ایران در تمدن خیره‌کننده اسلامی و سهم بزرگی که ملت ما در پی‌ریزی و پیشرفت این تمدن درخشنده داشته است مورد قبول همگان است. صفحات تاریخ تمدن شاهدهای زنده‌ای بر تأثیر ایران در تمدن جهان به شمار می‌آیند.
ابن‌سینا، رازی، بیرونی، خیام و بسیاری دیگر و تأثیر آنان در پی‌ریزی دانش امروز بشری مورد انکار نیست هم‌اکنون هم که همه ممالک دنیا پیشرفت‌های شگرفی در علم و دانش نمودند باز هم شاهنشاه بزرگ ما امسال پرچم پیکار جهانی با بی‌سوادی را به دست مبارک گرفته و جهانیان را به پای آن خواندند تا جهانیان هماهنگ و هم‌داستان با اهریمن نادانی که پایه فقر و مایه پریشانی است برخیزند همه در این کار به دیده تحسینی نگریستند و گرداگرد پرچم ایران جمع آمدند و به هر حال همیشه ایرانیان پیش‌تازان فرهنگ و ادب بودند و در حال حاضر به رهبری شاهنشاه آریامهر در نبرد بین یزدان ایمان و عقیده از یک طرف و اهریمن جهل و شوربختی از سوی دیگر موفق
و پیروزند و ایجاد سپاه‌دانش از بزرگ‌ترین مظاهر تمدن و ابتکارات عالی شاهنشاه ایران است. مدارس ملی هم افتخار می‌کنند که در این میانه سهمی بسزا دارند و برای فرمانده عالی‌قدر خود سپاهیانی صمیمی و خدمت‌گزارانی صدیق هستند. مدارس ملی فقط امروز در دستگاه تعلیم و تربیت نقشی شایان توجه ایفا نمی‌کنند بلکه از دیرباز، از آن زمان که از دستگاه فرهنگی و مدرسه دولتی اثری نبود مسئولیت سنگین مبارزه با نادانی را برعهده داشته‌اند اولین بار عده‌ای به نام انجمن معارف دور هم گرد آمدند و مردانی مانند امیرکبیر، دولت‌آبادی، اعتمادالدوله و فیروزکوهی، احتشام‌السلطنه، رشدیه و غیره و زمانی مانند قمرتاج درخشان، مریم عمید، طوبی آزموده و دره‌المعالی و دولت‌آبادی در نهضت فرهنگی پیشرو شدند برای آنکه پس از انقلاب فرهنگی عظیمی که در دوران پرافتخار دودمان پهلوی در این مملکت آغاز شد و مدارس دولتی در این کشور شروع به کار کردند باز هم آمار مدارس ملی را نمایندگان محترم بدانند به عرض مجلس شورای ملی می‌رسانم.
در ایران ۱۹۹ کودکستان ملی ۷۵۸ دبستان ملی ۲۹۳ دبیرستان ملی
در حال حاضر وجود دارد. مدارس ملی به ارزشی که در راه تربیت نسل جوان وطن دارند نیک واقفند و پیوسته برای تعالی سطح کار خود می‌کوشند و خوب می‌دانند که ارزش هر ملت به اندازه خدمتی است که به جامعه بزرگ بشری می‌کنند. از افتخارت مدارس ملی این است که شاهنشاه آریامهر مکرر در فرمایشات حکیمانه خود فرمودند باید کار مردم را به مردم واگذار کرد و از جمله درباره فرهنگ ملی فرمایشات عمیقی فرمودند و ایجاد دانشگاه صنعتی آریامهر از بزرگ‌ترین نشانه‌های علاقه مفرط شاهنشاه آریامهر به ایجاد مدارس ملی است زیرا با ایجاد این دانشگاه عظیم واقعاً مشکل بزرگی از سر راه مردم برداشته و فرزندان برومند این کشور در چرخاندن چرخ‌های عظیم اقتصاد آینده ایران سهم بسزایی خواهند داشت (صحیح است) و از نظر تحصیل و تدریس بسیار بزرگی در کشور عزیز ما فراهم شده است. مطالب بسیار مهمی را که بنده می‌خواستم با ذکر تمام این دلایل از آقای وزیر آموزش و پرورش بخواهم این است که مسلماً مدارس ملی هر قدر زیاد شوند به نفع کشور و به خصوص به نفع دستگاه آموزش و پرورش کشور است ولی این کار سرمایه‌گذاری لازم دارد باید مردم اطمینان حاصل کنند و سرمایه‌های خود را صرف این کار نمایند که علاوه بر جنبه مادی از نظر معنوی هم ارزش بسیاری دارد ولی چون سلیقه وزرای هر کابینه متفاوت است مردم هنوز آن طور که شایسته است از این کار به معنی ایجاد مدارس ملی به سرمایه‌های قابل‌توجه استفاده زیاد ننموده‌اند. علت آن هم این است که برای مدارس ملی آئین‌نامه منظمی که به تصویب مجلس شورای ملی رسیده باشد در ظرف چندین سال که از مشروطیت ایران می‌گذرد تدوین نشده است مدارس ملی هم مانند سایر مؤسسات دیگر باید تأمین کافی و پشت‌گرمی به قانون داشته باشند. مجلس خانه ملت است و قانون حامی مردم باید قوانین مهم از مجلس بگذرد چه کاری مهم‌تر از این کار است اگر به سلیقه هر وزیر یا هر دستگاه وضع مدارس ملی تغییر کند ثباتی نخواهند داشت سالی ۱۰۰ مدرسه ملی باز شود اطمینان داشته باشید ۹۰ مدرسه ملی هم بسته خواهد شد زیرا قوانین خلق‌الساعه است. وزارت آموزش و پرورش جواب‌گوی این سیل عظیم فرهنگ ملی ما نیست سال گذشته آیین‌نامه‌ای برای مدارس ملی به فرهنگ استان تهران ارسال گردیده است بنده مکرر از مسئولین امر خواستم که به این مطلب توجه نمایند و آئین‌نامه مدارس ملی را با اصلاحاتی که لازم می‌دانند تنظیم و تدوین نموده و برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم دارند. یا این که در لایحه قانونی لغو امتیاز مدارس ملی که قریب ۲ سال پیش به مجلس شورای ملی آمد تأکید شده است که وزارت آموزش و پرورش مکلف است ظرف یک ماه از تاریخ تصویب این قانون لایحه‌ای مربوط به آئین‌نامه مدارس ملی را به مجلس شورای ملی تقدیم دارد معذالک تا کنون هیچ اقدامی در این باره نشده است. بنده قصدم این است که امروز از وزیر آموزش و پرورش
بخواهم که هر چه زودتر آئین‌نامه لازم را به مجلس شورای ملی تقدیم دارد زیرا فرزندان ما احتیاج به مدرسه بیشتری دارند مردم هم بسیار آماده برای این نوع سرمایه‌گذاری هستند ولی از نظر قانون باید وضع آنها را تثبیت نمایند. خواهید دید با نظری که خود شما در مصاحبه مطبوعاتی ابراز داشتید و اظهار کردید که می‌خواهید دبیرستان‌ها را ملی کنید و بیشتر هم خود را مصروف آموزش و پرورش ابتدایی نمایید. چقدر تنظیم آئین‌نامه منظمی که به تصویب مجلس شورای ملی رسیده باشد برای پیشرفت فرهنگ عظیم ملی اطمینان بخش و مؤثر و مفید است.
مطلب دومی را که می‌خواهم به عرض مجلس شورای ملی برسانم و از وزیر آموزش و پرورش بخواهم که ترتیب اثر بدهند وضع عمومی بیمه فرهنگیان است.
هنوز سر و صورت منظمی به این کار داده نشده است علاوه بر این فرهنگیان تقاضا دارند خانواده‌های آنها هم بیمه شوند و چون عده بیمه‌گزاران فرهنگی زیاد هستند تقاضا دارند برای آنها بیمارستان‌ها مجهزی تشکیل شود همچنان که برای سایر کارمندان دولت تشکیل شده است اصولاً از قرار معلوم به طوری که گفته می‌شود قرارداد بیمه فرهنگیان از قرارداد سایر کارمندان دولت جدا است و در نتیجه فرهنگیان از بعضی این مزایایی که کارمندان دولت استفاده می‌کنند بهره‌ای ندارند من‌جمله بازنشستگان نمی‌توانند از بیمه استفاده کنند به هرحال سه مطلب مورد تقاضای اینجانب است که انتظار دارم به آنها توجه حاصل شود.
تقدیم آئین‌نامه مدارس ملی به مجلس شورای ملی، سر و سامان دادن به بیمه فرهنگیان و تشکیل بیمارستان‌های مجهز برای فرهنگیان.
اینک از مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی استدعا می‌کنم که این موارد را به استحضار وزیر آموزش و پرورش برسانند که اقدام مؤثر و فوری در این باره بنمایند (صحیح است- احسنت).
رئیس- آقای بدرصالحیان تشریف بیاورید.
بدرصالحیان - این روزها گفتگوی هر محفل و بحث هر مجلسی تجاور خودسرانه دولت به اصطلاح دوست و هم‌کیش و همسایه عراق به مرزهای غربی کشور عزیر ما ایران می‌باشد که هر اندازه در مورد این تجاوز جسورانه و این اعمال خلاف دوستی و وداد مطالبی گفته شود باز هم کم است (صحیح است).
البته چه در مجلسین شورا و سنا و چه در اجتماعات مردم و چه در جامعه مطبوعات نسبت به تجاوزات اخیر گفتارهای پرشوری بیان شده و مقالات و نوشته‌های آتشینی به رشته تحریر درآمده است که به حق تمام آن گفته‌ها و نوشته‌ها مبین احساسات پاک شاه‌دوستی و شور وطن‌پرستی است (صحیح است) زیرا این احساس و شور با خون هر ایرانی آریانژادی عجین شده و این چنین خون‌هایی است که صاحبان آنها حاضرند در همه حال برای پایداری ایران عزیز و جاودان ماندن اورنگ شاهنشاهی نثار مقدم مام میهن بنمایند و به متجاوز خودسر خواه همسایه به اصطلاح دوست و خواه دشمن واقعی باز هم بگویند:
اگر سر به سر تن به کشتن دهیم
از آن به که کشور به دشمن دهیم (آفرین - احسنت)
مسلماً حق این است که من هم به نام نماینده کردستان در زمینه این تجاوزات ناشیانه و این عملیات نابخردانه مطالب بسیاری به عرض مجلس محترم برسانم ولی چون دیگر نمایندگان بزرگوار در جلسات قبل مجلس از زبان ملت مطالب لازمی فرموده‌اند و امروز هم از قرار معلوم دولت پاسخ نماینده محترم جناب آقای موسوی کبیری را در مورد تجاوزات اخیر مرزی ضمن روشن نمودن اصل قضیه خواهد داد فعلاً از این مقوله می‌گذرم و به عرض مطلب قابل‌توجهی که از روح پاک و احساسات عالیه یک انسان به تمام معنی و یک وجود سراپا عطوفت و بزرگواری سرچشمه گرفته است می‌پردازم.
همه نمایندگان محترم مجلس، همه افراد و آحاد این مرز و بوم و بالاخره همه مردم کشورهای راقیه جهان می‌دانند که در فروردین ماه سال جاری یک نقشه شوم و یک توطئه خائنانه می‌رفت که بنیاد این کشور شش‌هزار ساله را زیر و رو نماید ولی خدای ایران زمین نگذاشت که
دشمنان ایران به آرزوی پلید و غیرانسانی خود برسند تا جایی که وجود نازنین شاه ما را در زیر رگبار گلوله مسلسل، در کنف حمایت خود نگاه داشت و سالم و تندرست بار دیگر به ایران زمین ارزانی بخشید (صحیح است) بگذریم از این مطلب که چگونه تفضل خداوندی رئیس مملکت ما را در کشاکش این ماجرای خونین و این نقشه خائنانه و در عین حال ماهرانه حفظ نمود و این وجود بزرگوار را تندرست‌تر و مصمم‌تر از همیشه برای حفظ ثبات و پایداری تاج و تخت شاهنشاهی و تمامیت ارضی این کشور باستانی باقی گذاشت، زیرا وقوف به این راز مستلزم دست یافتن به کتاب «مأموریت برای وطنم» و خواندن مطالب پرارزش و خاطرات صادقانه پادشاه مسلمانی است که از اوان کودکی روح و جسم و جان خود را به خدای بزرگ و ائمه اطهار سپرده است و در سایه این سپر پرجلال است که به کوری چشم دشمنان روزبروز در راه اعتلای کشور باستانی ایران موفق‌تر و پیروزتر می‌باشد (صحیح است ـ احسنت).
به هر حال بعد از سوءقصد خائنانه عمال اصلی توطئه وسیله دستگاه‌های مسئول بازداشت و پس از طی مراحل مقدماتی و تکمیل پرونده از طریق دادگاه بدوی و تجدیدنظرمحاکمه و ضمن مدافعات متهمان و وکلای مدافع آنان در یک محیط کاملاً آزاد با رعایت قانون هریک از آنها محکوم به مجازاتی شدند که مجازات دو نفر از عمال اصلی توطئه مرگ تعیین شد. ولی هنگامی که نتیجه محاکمه به عرض شاهنشاه آریامهر رسید به خاطر نشان دادن عواطف بزرگوارانه و درجه گذشت و فداکاری واقعی راضی نشدند که این دو نفر اعدام شوند.
البته این بار اولی نیست که پادشاه ما درباره دشمنان جان خود چنین گذشت و رأفتی نشان داده‌اند بلکه طی بیست و پنج سال سلطنت پرافتخار خود چندین بار در چنین وضع و موقعیتی قرار گرفته‌اند ولی هرگز اجازه نفرموده‌اند کسی به اتهام دشمنی با جان شاه محکوم به مرگ شود. از حق نباید گذشت که چنین بخشایش و گذشتی در جهان امروز که مادیات سراسر آن را پوشانده است اگر جزء افسانه و اوهام نباشد به تحقیق باید گفت جزء کیمیا و نوادر است (صحیح است).
من ضمن تعظیم در برابر این همه بلند نظری و آزادمنشی و فتوت و جوانمردی شاهنشاه به ملت ایران و به نمایندگان برگزیده آنان به داشتن چنین رهبر مدیر و رحیم و چنین پرچم‌داری رئوف و با ایمان تهنیت عرض می‌کنم و در این ایام و لیالی عزیز برای سلامت و پایداری وجود شاهنشاه و تاج و تخت سلطنت دعا می‌کنم و عرایض خود را با شعری چند از صهبا شاعر معاصر خاتمه می‌دهم.
ببین شیوه پادشاهی بزرگ
که بر خلق بخشد گناهی بزرگ
به او آریا مهر زیبنده است
که مهرش بود تکیه گاهی بزرگ (احسنت)
بود لطف او شامل خاص و عام
که اوراست ملت سپاهی بزرگ
جوانی اگر گم شد از راه راست
نداند به جز اشتباهی بزرگ
دهد برخطاکار خط امان
که این است آئین شاهی بزرگ (احسنت)
بود در جهان بهر ایرانیان
ره و رسم شه شاهراهی بزرگ (احسنت ـ احسنت)
رئیس - آقای دکتر رهنوردی تشریف بیاورید.
دکتر رهنوردی - با اجازه مقام ریاست و نمایندگان محترم مجلس بنده وظیفه خود دانستم که در این مکان مقدس منعکس‌کننده احساسات پرشور جوانان وطن در مورد تجاوز ناجوانمردانه چریک‌های عراقی به خاک وطن و کشتار پاسداران غیور ایران باشم و به عرض برسانم که در این چند روز جوانان وطن‌پرست و شاه‌دوست بارها به اینجانب مراجعه کرده‌اند و آمادگی خود را برای جانبازی در راه وطن و شاهنشاه اعلام داشته‌اند (احسنت) ملت ایران از این تجاوز ناجوانمردانه به طور کلی عصبانی است و حس می‌کند که در این مورد دولت باید اقدامی بسیار شدید به عمل بیاورد چون قرار است نماینده دولت به سؤال
جناب آقای کبیری پاسخ بگوید بنده عرایض خودم را موکول می‌کنم به بعد از جواب دولت ولی می‌خواستم به عرض مجلس برسانم که جوانان ایران یکپارچه پشتیبان شاهنشاه خود بوده و در راه وطن حاضرند بزرگ‌ترین فداکاری را انجام بدهند (احسنت) موضوع دیگری که خواستم به عرض همکاران عزیز برسانم موضوع بخشودگی احمد منصوری و احمد کامرانی است از نیم‌روز یکشنبه گذشته که خبر بخشودگی احمد منصوری و احمد کامرانی دو جوان خطاکار، دو جوانی که با شرکت در توطئه ناجوانمردانه ۲۱ فروردین کاخ مرمر به اعتراف خودشان در دادگاه نزدیک بود آتشی بیفروزند که تمام ملت ایران حتی خودشان را خاکستر نماید حالت بهت عجیبی به مردم دست داد همه می‌گفتند خدایا این چه بزرگواری است این چه گذشت بی‌مانندی است که شاهنشاه، شاهنشاه بزرگ ما این بار نیز از حق مسلم خود گذشت فرمودند و با این گذشت بی‌مانند تمام جهانیان را در برابر مناعت و بزرگی خود به تعجب و تحسین واداشت (صحیح است) بنده یقین دارم که خود این جوان‌ها که اینک زندگی خود را به حق مدیون شاه می‌دانند از مردم و از خانواده خود و از وجدان خود شرم دارند و از کار جنون‌آمیزی که کرده‌اند تا زنده هستند احساس شرمندگی و تأسف خواهند نمود زیرا می‌بینند با کسی دشمنی ورزیده‌اند و بر روی کسی اسلحه کشیده‌اند که تمام وجودش رحمت و مهربانی و بزرگواری است (صحیح است) و کینه انسان بزرگی را در دل می‌پروراندند که ایران امروز هر چه دارد از برکت وجود او است (صحیح است) و هرگاه سایه همایونش را آنی از سر ملت دریغ دارد تاریکی و بیچارگی ما را در کام خود فروخواهد برد خداوند در قرآن مجید می‌فرماید سزای بدی، بدی است و هر که عفو پیشه کند و راه آشتی و گذشت پیشه گیرد پاداشش با آفریدگار جهان است اینک که یک بار دیگر پیشوای ارجمند ما پیغام خدای بزرگ را بزرگ داشته و پدروار از گناهان چند فرزند گمراه چشم‌پوشی فرموده‌اند ما نیز در حالی که از داشتن چنین شاهنشاه بزرگ و رئوفی احساس مباهات و سربلندی می‌کنیم (صحیح است) با پدر پیر احمد کامرانی هم‌صدا می‌شویم و از صمیم قلب می‌گوییم خدا به شاه عمر طولانی بدهد (انشااللّه) بنده امیدوارم این جریانات که در مملکت پیش می‌آید برای پدران و مادرانی که با هزار امید جوان‌های خود را برای کسب دانش بیشتری به خارج می‌فرستند درس بزرگی باشد و امیدوارم که دولت هم در این مورد اقدام بکند تا بعد از این جوانان ما که حقاً بایستی با روح شاه‌پرستی و وطن‌دوستی به خارج می‌روند به دانش خود بیفزایند و به وطن مراجعه کنند نه این که آلت دست عده‌ای خائن قرار بگیرند (صحیح است) بنده موقعیت را مناسب می‌دانم و اکنون که رئیس پلیس تهران عوض شده چند کلمه‌ای در مورد وضع راهنمایی و رانندگی به عرض می‌رسانم که مورد توجه مسئول جدید قرار بگیرد بلکه مردم از این همه ناراحتی که در مورد راهنمایی و رانندگی دارند راحت بشوند (روحانی- از حادثه‌ای که پریشب برای آن افسر راهنمایی اتفاق افتاد انشااللّه همه‌شان عبرت می‌گیرند هم رانندگان و هم مسئولین امور) اولین موضوع در مورد چراغ‌های راهنمایی است البته آقایان بهتر از بنده می‌دانند که این توقف ممنوع‌هایی که در بعضی خیابان‌ها زده‌اند (نمایندگان همه جه هست) اینها برای راحتی مردم در نظر گرفته نشده (یک نفر از نمایندگان ـ کاملاً صحیح است) خیابانی هست که بنده به آقایان نشانی می‌دهم و می‌توانند بروند و ببینند در بالای خیابان تکش دست چپ قبل از ۳۰ متری ابراهیمی خیابانی هست در این خیابان از هر دوطرف نوشته‌اند «ورود ممنوع» افرادی که در آن کوچه می‌نشینند یا نفوذ دارند یا دوست و آشنا دارند و برای این که آمد و رفتی نباشد و صدای ماشین‌ها آنها را ناراحت نکند در هر دو طرف خیابان تابلوی «ورود ممنوع» گذاشته شده از این قبیل زیاد است و آقایان بهتر می‌دانند و بنده بیش از این وقت مجلس را نمی‌گیرم و امیدوارم رئیس جدید راهنمایی و رانندگی پلیس (صفی‌پور ـ مرد شریفی است) همان طور که جناب آقای صفی‌پور فرمودند مرد شریفی و افسر لایقی است اقدام عاجلی در این مورد بفرمایند و
ترتیبی بدهند که این علائم و چراغ‌ها به نفع مردم باشد نه آنکه به اختیار عده‌ای که نفوذ دارند (دکتر الموتی- - همه این مسائل در کمیسیون عرایض مطرح است) قسمت آخر عرایض بنده در مورد شهرداری شمیرانات است بنده هفته گذشته عرایضی در این مورد عرض کردم و نظر خود را درباره وضع شهرداری آنجا اظهار کردم (چند نفر از نمایندگان- شهردار آنجا عوض شده است) صحبت بنده هم سر این عوض شدن است بنده می‌گویم اگر این شخص لایق بود و اگر به درد بخور بود در همان شمیرانات او را نگاه می‌داشتند ولی او را از شمیران برمی‌دارند و می‌فرستند ناحیه ۳ یعنی چه؟ مگر مردم ناحیه ۳ با شمیرانات فرق دارند؟ اگر خوب کار می‌کند بگذارید همانجا کار بکند اگر بد کار می‌کند چرا او را می‌فرستید به ناحیه ۳ بنده اینجا مدرک دارم دو تصویب‌نامه وزارت کشور است شماره‌هایش هست یکی به شماره ۳۶۸۴۹ مورخ ۱۷/۷/۳۳ و دیگری بشماره ۱۳۱۳۷ مورخه ۹/۳/۳۴ این دو تصویب‌نامه وزارت کشور است که دستورالعمل کارشان است شهرداری شمیران بدون مجوز قانونی چندین سال است که از اراضی مزروعی شمیرانات عوارض گرفته‌اند باید جواب این را بدهند چه وزارت کشور چه شهردار تهران، چه شهردار شمیران اینجا در بند (ز) و بند (ج) صریحاً نوشته شده است که اینها نمی‌توانند از زمین‌های مزروعی عوارض بگیرند اینها علاوه بر این که عوارض سطح شهر گرفته‌اند هنوز هم دارند به این کارشان ادامه می‌دهند و بنده که مراجعه کردم به دستگاه‌های شهرداری و وزارت کشور یک نفر پیدا نشد که به من جواب بدهد که این دستور کیست. چه کسی دستور داده که از مردمی که آنجا یک وجب خاک دارند و تمام سرمایه زندگی‌شان این است و احیاناً می‌خواهند آن زمین را بفروشند و از آن زمین سرمایه‌ای درست کنند و با آن شروع به کار بکنند از اینها عوارض بگیرند بنده امیدوارم در این مورد نماینده دولت آقای دکتر یگانه که اینجا هستند این مورد را یادداشت بفرمایند جناب آقای دکتر یگانه از آقای وزیر کشور سؤال بکنید و استدعا می‌کنم که بنده را هم در جریان بگذارید که بنده هم به عرض همکاران عزیز برسانم بلکه جلوگیری بشود از این اجحافی که به یک عده کشاورز می‌شود متشکرم (احسنت).
رئیس - آقای مهندس آصفی تشریف بیاورید.
مهندس آصفی - با کسب اجازه بنده عادتاً خودداری می‌کنم از این که با نطق قبل از دستور قسمتی از وقت مجلس را بگیرم ولی در مسافرتی که به اتفاق همکاران گرامی آقایان کسرائی، مهندس جلالی‌نوری، کنگرلو به استان خراسان کردیم مشاهدات و احساسات بنده به اندازه‌ای تشویق‌کننده بود که به خودم اجازه دادم که چند دقیقه‌ای مصدع اوقات شریف آقایان بشوم. مسافرت و بازدید ما از مشهد به اتفاق آقای استاندار و رؤسای ادارات مرکزی استان و نمایندگان خراسان از شهرهای تربت‌جام، تربت‌حیدریه، کاشمر، گناباد، بیرجند و قائن به عمل آمد و در تمام نقاط دورافتاده مرزی که با مردم تماس پیدا می‌کردیم احساسات بی‌نظیری نسبت به شاهنشاه آریامهر ابراز می‌کردند و حتی با وجود این که معمولاً مسافرت‌هایی که می‌شد از ساعت پنج بعد از نصفه شب تا ساعت ۹ و ده شب ادامه پیدا می‌کرد و با این که هوا مساعد نبود مردم در مسیر قرار می‌گرفتند تا به وسیله استاندار و نمایندگان خراسان احساسات پاک و بی‌آلایش خودشان را به پیشگاه ملوکانه تقدیم دارند بنده یقین دارم با داشتن چنین افرادی در کشور ایران و با ایمان و اعتقادی که مردم شریف ایران نسبت به شاهنشاه و میهن عزیز دارند هیچ‌وقت این کشور متزلزل نخواهد شد و در راهی که با الهام از نیات مترقیانه شاهنشاه پیش گرفته است همیشه استوار و پابرجا خواهد ماند (صحیح است) مردم به خوبی احساس می‌کردند که بنابر تصمیم شاهنشاه آریامهر اعتبارات عمرانی و فرهنگی و بهداشتی کشور برای بهبود وضع آنها مصرف می‌شود و حتی در حالی که بعضی از دولت‌ها درآمدهای ملی خودشان را برای برادرکشی و ایجاد نفاق بین افراد ملل دیگر مصرف می‌کنند بنابر امر شاهنشاه قسمتی از بودجه دفاعی کشور، صرف تربیت افراد سپاه‌دانش و سپاه بهداشت و سپاه ترویج و آبادانی می‌شود بنده در قراء و قصبات دورافتاده شاهد فعالیت افراد سپاه بهداشت و سپاه‌دانش بودم مردم
به اندازه‌ای به این افراد خدمتگزار ایمان و اعتقاد پیدا کرده‌اند که حتی مشکلات خانوادگی و خصوصی خودشان را هم با آنها درمیان می‌گذارند (صحیح است) و از آنها برای حل اختلافات داخلی کمک و یاری می‌طلبند (صحیح است ـ احسنت) متشکرم در صورتی که در سابق کسانی که در ده داعیه رهبری و پیشوایی داشتند همیشه تلاش می‌کردند این اختلافات تشدید بشود بلکه براثر این اختلافات به نوایی برسند (صحیح است) اوضاع و احوال در قرا و دهات و قصباتی که ما بازدید کردیم به قدری به نفع مردم دگرگونی پیدا کرده است که به یقین در آتیه بسیار نزدیک افراد محروم این کشور از کلیه مواهبی که در کشورهای مترقی مورد استفاده است بهره‌مند خواهند شد بنده به این وسیله خواستم از اقداماتی که در مورد اعزام سپاهیان دانش و بهداشت و همچنین بخش‌دارهای لیسانسیه که با دلسوزی کامل برای مردم خدمت می‌کنند از مسئولین مربوطه عرض تشکر کنم و از دولت تقاضا می‌کنم که نسبت به وسعت استان خراسان که یک پنجم وسعت خاک ایران است و در حدود نه‌هزار قریه و متجاوز از دومیلیون و نیم جمعیت دارد سهمیه استان خراسان از لحاظ تعداد سپاهیان بهداشت و سپاهیان دانش در دوره آینده متناسب با وسعت و تعداد قراء و پراکندگی قراء از هم منظور بکند تا این افراد بتوانند آن طور که شاید و باید در استان خراسان منشأ آثار و خدمات بشوند (دکتر مهندس بهبودی- تصور می‌کنم نقاط عقب‌افتاده باید اولویت داشته باشند) در استان خراسان نقاطی است به خصوص در قسمت جنوبی و مرزهای شرقی و شمالی که خیلی عقب‌افتاده است در این قسمت توجه شدید دولت بسیار مفید و مؤثر خواهد بود به این جهت که بیشتر نقاط، نقاط مرزی است و با همسایه بزرگ شمالی هم در آنجا مجاور هستیم و ایجاب می‌کند که این طرف مرز هم ما وضعی حساب شده و دقیقی عمل کنیم تا تعادلی در دوطرف مرز از جهت بالا بردن سطح زندگی مردم به وجود بیاید (صحیح است) بنده به خوبی به خاطر دارم که قبل از وقایع سوم شهریور ۱۳۲۰ چون اعلیحضرت فقید همیشه افکارشان جلوتر از استعداد اکثریت مردم ایران بوده اقدامات بسیار وسیع عمرانی و آبادانی به عمل آمد که چون در آن زمان مردم آمادگی جذب این اقدامات را مترقیانه نداشتند پس از وقایع شهریور ۲۰ در اکثر نقاط کشور مردم عکس‌العمل‌هایی که به ضرر خودشان بود نشان دادند فی‌المثل خانه‌های روستایی بهداشتی که ساخته شده بود خراب کردند و دوباره رفتند زیر چادرها نشستند یا بچه‌های خودشان را از رفتن به مدارس عشایری و کشاورزی منع کردند دلیلش این بود که مردم آمادگی قبول این تغییرات اجتماعی را نداشتند ولی با کمال خوش‌وقتی و مسرت به عرض مجلس شورای ملی می‌رسانم که بر اثر اجرای قانون مترقی اصلاحات ارضی مردم چنان آمادگی پیدا کرده‌اند که از استاندار خودشان و از نمایندگاه خراسان تقاضای مدرسه، بهداشت، راه‌های فرعی، آب آشامیدنی سالم و خلاصه تمام مواردی را که برای یک ملت پیشرو و متمدن لازم است با اصرار و ابرام تمام می‌داشتند و این دلیل پیشرفت فکری آنها است و این امر امیدوارکننده است برای آینده کشور و ملت ایران که مردم آن قدر سطح فکرشان بالا رفته است که خودشان به جای این که در سابق این وسایل را از بین می‌بردند در حال حاضر متقاضی بودند (صحیح است) بنده در قریه سعدآباد تربت‌جام که ۴۵ خانوار زندگی می‌کنند برای العین دیدم که مردم ۴۵ خانه بهداشتی و یک حمام بهداشتی به خرج خودشان و بدون این که کمکی از دولت بگیرند بنا کرده بودند البته تمام قرای آن قدر استعداد مالی ندارند که خودشان تمام اقدامات را با سرمایه خودشان بکنند. بنده فکر می‌کنم دولت باید در این کارهای عمرانی مردم را راهنمایی بکند و هم از نظر سرمایه‌گذاری به آنها کمک بکند که آنها بتوانند همگام انقلاب مقدس شاه و ملت برای خودشان وسایل رفاه و آسایش بیشتری فراهم کنند (صحیح است) بر اثر خشکسالی سال گذشته کمبود غله از لحاظ بذر و خوراک در استان خراسان محسوس بود خوشبختانه براثر پیشنهاد استاندار و تصویب دولت ۷۵ هزار تن گندم خوراکی به استان خراسان تخصیص داده شد و حتی از لحاظ بذر اداره کل کشاورزی خراسان و شرکت‌های تعاونی روستائی اقدامات بسیار مؤثر و مفیدی کردند که در نتیجه در آن چند روز اقامت ما در خراسان قیمت
گندم در خراسان پایین آمد و گندم به قدر کافی عرضه شد بنده می‌خواهم از اقدام و توجه دولت در مورد تأمین بذر و خوراک مردم تشکر بکنم و خواستار بشوم که در تقسیم اعتبارات عمرانی و فرهنگی و بهداشتی سال آینده هم سهم متناسبی برای خراسان در نظر بگیرند تا در خراسان به موازات اقدامات اساسی که در کشور می‌شود اقدامات عمرانی و بهداشتی و فرهنگی مؤثری قابل‌اجرا باشد و این نکته را وظیفه خود می‌دانم که به عرض برسانم که مردم خراسان در کلیه اقداماتی که اخیراً به عمل آمده است همگام با مأمورین دولت بوده‌اند و از مواد انقلابی با کمال میل و رغبت استقبال کرده‌اند این چنین مردمی شایسته توجه بیشتری هستند برای این که مردمی که به قوانین احترام می‌گذارند و در اجرای آن پیش‌قدم می‌شوند حقاً باید از مقدورات دولت هم سهم به سزایی داشته باشند از دولت تقاضا می‌کنم به پیشنهادهایی که استاندار خدمتگزار و دلسوز خراسان ارائه کرده است. جنبه لزوم و فوریت هم دارد عنایت و توجه بیشتری مبذول بفرمایند تا در مسافرتی که قریباً به استان خراسان خواهند کرد مردم خراسان از اقدامات مفید و مؤثر دولت برنامه‌هایی که برای عمران آنجا اجرا خواهد شد. بیش از پیش مستظهر به عنایات شاهنشاه آریامهر بشوند و بدانند در مقابل خدمتگزاری که می‌کنند دولت هم متقابلاً وظیفه خدمتگزاری خودش را نسبت به استان مقدس رضوی و مردم نجیب خراسان فراموش نکرده است (احسنت).
۴- تصویب صورت‌جلسه
رئیس - نسبت به صورت‌جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌جلسه دفعه قبل تصویب می‌شود.
رئیس - آقای آموزگار.
آموزگار - عریضه‌ای است که کسان رؤیای تنگستانی به مقام ریاست عرض نموده و استدعای مجازات و اجرای عدالت درباره قاتل رؤیا نموده‌اند.
رئیس - آقای حبیبی.
حبیبی - شکایتی است از طرف صیادان بندر پهلوی راجع به اجحافی که شیلات کرده است و تمام نمایندگان مجلس هم تصدیق می‌کنند عیناً تقدیم مقام ریاست می‌کنم استدعا می‌کنم رسیدگی بشود.
رئیس- آقای کبیری.
کبیری - چند فقره شکایت است تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای معتمدی.
معتمدی - طومار بزرگ و قابل‌توجهی از صیادان شمال رسیده است تقدیم می‌کنم و ۱۰ برگ طومار شکایت دیگر هم هست که تقدیم می‌شود و تقاضا می‌کنم دولت توجه عمیق مبذول و نتیجه را اعلام دارد.
رئیس- آقای میرزاختایی.
میرزاختایی - نامه‌ای است که تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای موسوی.
موسوی - چند فقره تقاضا است که تقدیم می‌کنم.
۵- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای نیری
رئیس - آقای نیری.
نیری - سؤالی است از وزارت آبادانی و مسکن که تقدیم می‌شود.
رئیس - برای دولت فرستاده می‌شود.
۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت پست و تلگراف و تلفن
رئیس- آقای کشاورزیان بفرمایید.
کشاورزیان (معاون وزارت پست و تلگراف و تلفن) - با کسب اجازه از مقام معظم ریاست لایحه‌ای است مربوط به نحوه استفاده از بی‌سیم‌های اختصاصی تقدیم مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی می‌کنم.
رئیس - به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
۷- طرح سؤال آقای کبیری راجع به وقایع مرزی ایران و عراق و جواب آقای معاون وزارت امور خارجه
رئیس- سؤال آقای کبیری از دولت مطرح است آقای کبیری بفرمایید.
کبیری- سؤال بنده قبلاً به استحضار مجلس شورای ملی رسیده پس از توضیحات دولت عرایض خودم را خواهم کرد (احسنت)
رئیس - آقای قریب بفرمایید.
قریب (معاون وزارت امور خارجه) - با کسب
اجازه از مقام محترم ریاست قبل از این که به سؤال نماینده محترم جواب عرض کنم بایستی به دو نکته اشاره کنم اولاً راجع به احساسات بی‌شائبه حانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی در جلسات گذشته که حقیقتاً اشک شادی و شعف را به چشم همه شنوندگان جاری ساخت همان طوری که اغلب آقایان نمایندگان فرمودند وقتی پای ایران و صحبت از میهن عزیز در بین باشد اکثریت و اقلیت قوه مجریه و قوه مقننه وجود ندارد (صحیح است) همه جان بر کف دست می‌نهیم و تا آخرین قطره خون در دفاع از ایران صرف می‌کنیم (احسنت- صحیح است) چو ایران نباشد تن من مباد. مطلب دومی که می‌خواستم عرض کنم اشاره‌ای بود که راجع به پاسگاه‌های مرزی فرمودند همان طوری که آقایان نمایندگان استحضار دارند پست‌های ژاندارمری مرزی پست‌های مراقبتی است و در صورتی که لازم باشد واحدهای ارتش که همیشه در نوار مرزی به حال آماده‌باش در سخت‌ترین وضعیت‌های جوی واقع است وارد عمل خواهند شد و حالا هم پست‌های مزبور تقویت شده است اکنون به جواب نماینده محترم می‌پردازم. خانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم از جریانات و وقایع اسف‌انگیز مرزی ایران و عراق و تجاوزاتی که از طرف چریک‌های مرزی عراق و هواپیماهای آنها به جان و مال اتباع شاهنشاهی و خاک ایران شده است استحضار دارند قبل از آنکه اقدامات وزارت خارجه و رویه‌ای که دولت شاهنشاهی مجبور به اتخاذ گردیده به عرض نمایندگان محترم برسد اجازه بدهید شمه‌ای از حوادث اخیر را به استحضار برسانم:
روز ۱۸ آذرماه عده‌ای در حدود یکصد و پنجاه نفر از چریک‌های دولتی به قصد ربودن گوسفندان متعلق به مرزنشینان ایرانی از مرز بیشگان و تنگ‌حمام تا دو کیلومتر به داخل ایران تجاوز می‌نمایند. پنج نفر مأمورین پاسگاه تنگ‌حمام به محض اطلاع از این جریان در مقام جلوگیری از تجاوز عراقی‌ها برمی‌آیند و پس از چهار ساعت و نیم زد و خورد، یک نفر از چریک‌های عراقی مقتول و همچنین استوار یحیایی و رئیس پاسگاه و یک ژاندارم شهید می‌شوند. باید علاوه نمایم که در این زد و خورد چریک‌های عراقی تنها نبودند بلکه حمله و تجاوز آنها با کمک و پشتیبانی خمپاره‌های عراقی بوده که دو گلوله آن یکی در نزدیکی پاسگاه قدیم و دیگری در جوار پاسگاه جدید تنگ حمام اصابت کرده و آثار آن حفظ شده است همچنین یک قبضه تفنگ متعلق به چریک مقتول عراقی به دست افراد پاسگاه تنگ حمام افتاده و یک قبضه تفنگ و یک قبضه مسلسل متعلق به ژاندارم‌های مقتول ایرانی نیز از طرف چریک‌ها به خاک عراق برده شده است.
بلافاصله پس از اطلاع از این جریان کاردار عراق به وزارت امور خارجه احضار گردید و نسبت به این تجاوز اعتراض شدید به عمل آمد و متعاقباً یادداشت اعتراض دولت شاهنشاهی به سفارت کبرای عراق ارسال و به سفیرکبیر شاهنشاهی در بغداد دستور داده شد که به لحاظ اهمیت امر علاوه بر ارسال یادداشت اعتراض شخصاً در وزارت خارجه عراق حضور به هم رسانیده و شفاهاً نیز اعتراض نماید و مخصوصاً این نکته را مؤکداً خاطرنشان سازد که این قبیل اعمال و تجاوزات مسلحانه برای دولت عراق مسئولیت شدید ایجاد می‌کند.
روز ۲۷ آذرماه کاردار سفارت کبرای عراق پاسخ دولت عراق را به وزارت امور خارجه تسلیم کرد که چیزی جز قلب حقایق و تحریف واقعیت نبود و حاکی از این بود که مأمورین ایرانی به خاک عراق تجاوز نموده و با مقاومت عراقی روبرو شده بوده‌اند همراه با اعتراض متقابلی تسلیم نمود و سه روز بعد از این تاریخ یعنی آخر وقت روز ۳۰/۹/۴۴ وزارت خارجه عراق نیز یادداشتی در پاسخ یادداشت سفارت کبرای شاهنشاهی در بغداد به آن سفارت کبرای تسلیم نمود که مفاد و مضمون آن مشابه پاسخی بود که در تهران به وزارت امور خارجه تسلیم کرده بودند. در این یادداشت نیز مقامات عراقی ژاندارم‌های ایرانی را متهم به تجاوز نموده و در دنبال آن اعتراض خود را به آن علاوه کرده بودند. در صورتی که همان طور که جناب آقای نخست‌وزیر ضمن مصاحبه مطبوعاتی بیان فرمودند معلوم
نیست که اگر چنین تجاوزی از طرف ایران صورت گرفته بود چرا عراقی‌ها تا دریافت اعتراض ایران ساکت نشستند و چرا اعتراض خود را یک هفته پس از دریافت اعتراض ایران و ۹ روز بعد از حدوث واقعه تسلیم نمودند از این گذشته کدام عقل سلیم باور می‌کند که پنج نفر ژاندارم با سلاح سبک به جمعیتی ۳۰ برابر تعداد خود حمله کنند و خود را با چریک‌های دولتی عراق و آتش خمپاره عراقی مواجه سازند. نکته شایان توجه این که قبل از وصول یادداشت جوابیه دولت عراق موضوع یادداشت اعتراض ایران و مفاد پاسخ وزارتخانه عراق در جراید بغداد منعکس گردید و از رادیو و تلویزیون عراق نیز پخش شد و عجب آنجا است که منبع خبر نیز یک خبرگزاری غیرعراقی بوده است و این مطلبی است که حتی مقامات رسمی وزارت خارجه عراق نیز از آن اظهار بی‌اطلاعی و تعجب کرده بوده‌اند مقارن وصول یادداشت جوابیه دولت عراق گزارش دیگری از تجاوزات عراقی‌ها در مرز ایران و عراق واصل گردید به این شرح که ساعت ۱۰:۳۰ روز ۳۰ آذرماه ۴۴ دو فروند هواپیمای جنگی عراقی از نوع میگ به فضای ایران تجاوز نمود و پس از چند دور پرواز بر فراز آبادی‌های «خانم شیخان» و «کهریز» واقع در خاک ایران به خاک عراق مراجعت نموده و بعد از مدت کوتاهی مجدداً مبادرت به تجاوز کرده و این مرتبه آبادی‌های کهریز و خانم شیخان را وسیله مسلسل کالیبر ۴۰ و مسلسل کالیبر ۲۴ در چند مرحله گلوله‌باران و در حدود یکصد و پنجاه تیر فشنگ تیراندازی می‌نمایند (معتمدی- باید آن هواپیماها را ساقط می‌کردند) براثر تیراندازی و حملات هواپیماهای عراقی ژاندارم محسن الوندی در فاصله ۵۰ متری جلو پاسگاه از ناحیه پا در چهار قسمت مجروح و دو نفر غیرنظامی به اسامی محمد فرزند محمدکریم و محمد فرزند رشید از ناحیه کتف و صورت و بازو شدیداً مجروح می‌شوند (دکتر الموتی- جای تأسف است) و تعدادی از احشام ایرانی نیز مورد اصابت گلوله قرار می‌گیرد. در تجسسات بعدی تعداد ۲۳ عدد پوکه فشنگ ۲۴ میلیمتری و یک عدد پوکه کالیبر ۴۰ میلیمتری و ۱۳ عدد خشاب آنها نیز به دست می‌آید تجاوزات به اینجا ختم نگردید. گزارش‌های دیگری هم از مقامات انتظامی رسیده که نظیر آن تجاوزات در روزهای اول و سوم دی‌ماه جاری تکرار شده بود و براثر تیراندازی توپخانه عراق یک نفر دیگر به قتل رسیده بود و شش نفر مجروح شده‌اند و اهالی قرای «پاوه»، «خانم شیخان»، خاو و میرآباد و جشنی‌آباد به ناچار دهات و اساکن خود را رها کرده و در این سرمای شدید به کوهستان‌ها پناهنده شده‌اند.
مقامات رسمی دولت عراق این تجاوزات را به طوری که معمول آنها شده تکذیب می‌کند. متأسفانه این گونه حوادث مرزی تازگی ندارد و باید علاوه نمایم که طبق گزارش‌های رسمی مقامات مربوطه در نه‌ماهه اول سال جاری هواپیماهای عراقی ۳۵ بار به فضای ایران تجاوز نموده و ۱۲ بار در مرزهای زمینی کشور شاهنشاهی حوادثی به شکل مختلف روی داده است که براثر آنها دو نفر ژاندارم شهید و تعدادی اغنام ربوده شده و مقدار معتنابهی از اموال مرزنشینان ایرانی به غارت رفته است. وزارت امور خارجه در هر یک از موارد تجاوزات فوق چه کتباً و چه شفاهاً چه در تهران و چه در بغداد اعتراض نموده و اقدام لازم برای جبران خسارت جانی و مالی وارده به عمل آورده است لکن متأسفانه تذکرات و اقدامات از مجاری سیاسی به طوری که به نحو قاطع به این حوادث پایان بخشد مؤثر واقع نگردیده است. ناگزیر باید چنین نتیجه گرفت که دولت عراق یا قادر نیست یا نمی‌خواهد که به این ماجراهای اسف‌انگیز خاتمه دهد.
در اینجا لازم است این حقیقت را یادآور شوم که دولت شاهنشاهی روابط خود را با عراق و سایر همسایگان و کلیه کشورهای جهان براساس صراحت و صداقت استوار ساخته است ما هیچ‌چیز را از ملت ایران پنهان نکرده و نمی‌کنیم حتی از نشر مقالات مغرضانه خارجی در جراید داخلی جلوگیری نشده است. بِحمداللّه ملت ایران قوه تشخیص دارد و درست و نادرست و راست و دروغ را ازهم تشخیص می‌دهد. درباره حوادث اخیر مرزی عراق هم آنچه واقع شده است بی‌کم و کاست شرح دادیم و اقداماتی که به عمل آمده به عرض مجلسین رساندیم بعد هم هر چه باشد اطلاع خواهیم داد.
بعضی‌ها تصور می‌کنند که دولت شاهنشاهی در سنوات گذشته و در مورد تجاوزات اخیر نسبت به عراقی‌ها بیش از حدّتحمل و اغماض روا داشته است شاید چنین باشد ولی باید مؤکداً عرض کنم که وزارت امور خارجه در هرمورد که تجاوزی شده فوراً به وظایف قانونی عمل کرده است منتهی اگر تاکنون شدت عمل نشان نداده‌ایم و جانب همسایه خود را رعایت کرده‌ایم علل آن را به تفصیل عرض کرده‌ام. به هرحال عراق باید بداند که صبر و تحمل هم اندازه‌ای دارد و اگر وضع به همین منوال پیش برود و برای جبران خسارت جانی و مالی وارده قدمی پیش نگذارند و دولت شاهنشاهی را از عدم‌تکرار این وقایع اسف‌آور مطمئن نسازند کار به جایی بکشد که تدارک آن بسیار مشکل باشد (صحیح است احسنت).
متأسفانه دولت عراق به جای حق‌شناسی، ناسازگاری را پیشه خود ساخته است در صورتی که نمی‌تواند انکار کند که اگر مملکت خیرخواه و نیرومندی چون ایران در جوار او نبود مشکل بود بتواند امنیت و استقرار خود را حفظ کند. فراموش کرده‌اند که ایرانیان در همین قرن یعنی در حدود چهل سال قبل هم از جانبازی در راه استقلال عراق فروگذار نکردند. ما از برادران عراقی انتظار داشتیم به جای پاره‌ای حرکات و اظهارات، عاقلانه فکر می‌کردند و عملاً آمادگی خود را برای حل مشکلات از طریق مسالمت‌آمیز نشان می‌دادند.
البته در گفتگو با مقامات رسمی عراق گاه‌گاه اظهار تمایلی به روابط نزدیک و صمیمانه با ایران شده و می‌شود ولی درجای دیگر به ایراد مطالب و اقدام به عملیاتی می‌پردازند که درست خلاف آن اظهارات را ثابت می‌کند طبیعی است که از این تضادها و ضد و نقیض‌ها برای دولت شاهنشاهی که صمیمانه خواهان روابط دوستانه و برادرانه با ملت عراق است حاصلی مترتب نمی‌شود. دولت شاهنشاهی به مقتضای سیاست روشن و خیرخواهانه و صلح‌جویانه‌ای که به رهبری شاهنشاه آریامهر تعقیب می‌کند برای عراق چیزی جز استقلال کامل و امنیت و استقرار و ثبات و رفاه مردم آن کشور نمی‌خواهد. اما نسبت به عهود و مواثیق خود با عراق بلکه با همه دول متعاهد با ایران پای‌بند هستیم ولی اجازه نمی‌دهیم که از روش دوستانه و مسالمت‌آمیز ما سوءاستفاده شود (صحیح است). آقایان نمایندگان محترم از چگونگی انعقاد قرارداد ۱۳۱۶ و ظلمی که در حق ایران شده است به خوبی استحضار دارند ما همواره درصدد آن بوده و هستیم که این بی‌عدالتی و ظلم را از طریق مذاکره با عراق برطرف سازیم. نکته اینجا است که همسایه ما که هر روز در جراید و رادیو و تلویزیون از استعمار می‌نالد و همه بدبختی‌های خود را مولد دوران استعمار می‌داند در موردی که به نفع خود می‌بیند خود همان روش مذموم استعماری را پیشه ساخته و عملاً می‌خواهد وضع به صورت استعماری باقی بماند به عبارت دیگر در واقع جانشین و وارث استعمار شده است در صورتی که در این دوره نه کسی حاضر است تن به استعمار بدهد و نه معقول است که فکر استعمار در دماغ کسی باقی بماند. در مورد همین قرارداد که یادگار استعمار است حاضر به شنیدن حرف حق و حساب نشده حتی از اجرای تعهداتی هم که این قرارداد برای آن دولت در بردارد سر باز می‌زند. اساساً حاضر نمی‌شود راجع به این قرارداد با ما وارد صحبت بشود دلیل آن البته روشن است زیرا خوب می‌داند تا چه حد این قرارداد یک‌طرفه و به نفع عراق منعقد شده است. اگر این فرض صحیح نیست و واقعاً می‌خواهند اختلافات خود را با ایران عادلانه حل کنند چرا به جای سخنرانی و تجاوز نمی‌آیند بنشینند و از راه مذاکره اختلافات فیمابین را چه در شط و چه در موارد دیگر بر اساس نصفت و عدالت حل کنند.
به طوری که در مجلس محترم سنا عرض شد عوائد شط که باید بر وفق تعهدات صریح دولت عراق با نظر و مشورت ایران به مصرف نگهداری و بهبود وضع شط و لایروبی این رودخانه برسد دولت عراق یک‌طرفه و خودسرانه به مصارفی غیر از آنچه تعهد کرده‌اند می‌رسانند و حتی صورت‌حساب مخارج را که باید مرتباً به ایران بدهد نمی‌فرستند. داستان راهنمایی کشتی‌ها را به آبادان که موجب خسارت میلیون‌ها لیره به ایران گردید همه نمایندگان محترم
اطلاع دارند، به علاوه بر طبق ماده پنجم همان قرارداد ظالمانه مقرر گردیده بود کمیسیون مشترکی از طرفین برای اداره امور شط تشکیل گردد که دولت عراق به تشکیل آن تن درنداده و خود از بدو عقد قرارداد ۱۳۱۶ اداره امور شط را به دست گرفته است و به این ترتیب قرارداد مزبور را یک‌طرفه نقض کرده دولت شاهنشاهی بیش از این تحمل این بی‌عدالتی را نمی‌نماید و رسماً در این مکان مقدس اعلام می‌شود که ما نیز آن را نقض شده تلقی می‌نماییم. (صحیح است ـ احسنت).
خانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم ملاحظه می‌فرمایند که اقدام به نقض یک‌طرفه عهدنامه ۱۳۱۶ نکرده‌ایم آنها عملاً این عهدنامه را نقض کرده‌اند و ما هم ناچاریم آن را نقض شده تلقی کنیم (صحیح است) با وجود همه این مراتب که هر یک به خودی خود و به تنهایی دلیل بی‌اعتنایی عراق به تعهدات بین‌المللی و مخصوصاً ناسازگاری با ما است ما حاضریم برای اثبات منتهای حسن‌نیت خود با دولت عراق وارد مذاکره شده و قرارداد دیگری که منافع طرفین را به طور منصفانه و عادلانه تأمین کند جانشین این قراردادی که خود عراقی‌ها آن را نقض کرده‌اند بسازیم. نمایندگان محترم از تحریکات و سم‌پاشی‌ها و تبلیغات سوء جراید و رادیو بغداد استحضار دارند و احتیاجی به تذکر نیست ولی تصور می‌کنم لازم باشد تکرار کنم که همواره در عراق با اتباع ایران بدرفتاری می‌شود. در مورد حقوق مکتسبه ایرانیان که قرن‌ها است در عراق دارا می‌باشند سخت‌گیری می‌شود. برای اجازه اقامت و کار و استملاک ایرانیان مشکلاتی ایجاد می‌کنند. برای مدارس ایرانی که به خرج دولت شاهنشاهی و با معلمین ایرانی اداره می‌شود انواع تضییقات را فراهم می‌آورند اتباع ایران ناچارند املاک موروثی و اجدادی خود را به ثمن بخس بفروشند مأموران عراقی در رفتار با ایرانیان لازمه همکاری و ادب را رعایت نمی‌کنند و مثل این است که خود را موظف به اشکال‌تراشی و سخت‌گیری درباره ایرانیان می‌دانند و اساساً با ایرانی مثل یک دوست در عراق رفتار نمی‌شود در صورتی که هیچ دو ملتی در عالم این اندازه روابط معنوی و دینی و فرهنگی که ریشه‌های آن تا دوره‌های قبل از تاریخ امتداد دارد با یکدیگر ندارند. کدام کشور می‌تواند تا این حدّتحمل و گذشت داشته باشد ما محض حفظ صلح این منطقه با تحمل و بردباری بسیار کوشش کرده‌ایم تا از طریق مذاکره به طور موقت هم که باشد مشکلات فیمابین را از میان برداریم ولی این کوشش‌ها با استقبال طرف مواجه نشده است.
تا کی باید بین دو همسایه این وضع ناگوار ادامه داشته باشد نمایندگان محترم تصدیق می‌فرمایند که برای ما بیش از این تحمل نه جایز است و نه معقول (صحیح است ـ احسنت)
دوستی و حرمت همسایگی باید از طرفین رعایت شود (صحیح است). بنابراین تکرار می‌کنم که از این به بعد تجاوزاتی که به ایران بشود با ملایمت و رعایت و ملاحظات دیرین برگزار نخواهد شد (احسنت) و صدای هر سلاحی که به کشور شاهنشاهی صدمه بزند خاموش خواهیم کرد (احسنت).
در عین حال با آن که مکرر در مکرر گفته‌ایم مجدداً هم اعلام می‌داریم که به پیروی از منویات صلح‌جویانه شاهنشاه آریامهر برای تمام همسایگان خود آرزویی جز سعادت و رفاه و استقرار نداریم و سیاست خارجی ایران با رعایت مقررات و اصول منشور ملل متحد مبتنی بر حفظ صلح است چه منطقه و چه جهانی و در هر دو مورد آنچه در قوه داشته‌ایم به عمل آورده‌ایم و بر وفق همین سیاست صریح و روشن روابط خود را با همه ملل عالم و مخصوصاً با همسایگان خود بر پایه دوستی و احترام متقابل استوار کرده‌ایم (صحیح است) و با همین طرز تفکر خوشبختانه اختلافاتی که سابقاً بین ایران با همسایگان بوده همه حل شده است یا مشغول مذاکره‌ایم و در شرف حل شدن است آرزوی ما این است که عراق هم مانند سایر همسایگان عملاً حاضر شود کلیه اختلافات را دوستانه و با مذاکره با ما حل کند. دنیا می‌داند که امروز دولت شاهنشاهی با استقرار و امنیت و وحدت کلمه‌ای که تحت رهبری پیشوای بزرگ خود شاهنشاه آریامهر به دست آورده است لنگر ثبات و امنیت خاورمیانه
و یکی از مؤثرترین عوامل حفظ صلح در این منطقه حساس است (صحیح است) امید می‌رود که عراق در چنین شرایط دوستی و صمیمیت ایران را مغتنم بشمارد. اکنون احساسات ملت ایران به جوش آمده است و دیگر حاضر به شنیدن حرف تنها نیست (صحیح است) و این ملت ایران است که حقوق خود را در شط مطالبه می‌کند. ای کاش روز سه‌شنبه هفتم دی‌ماه سفیرکبیر جدید عراق که حسن‌نیت نشان می‌دهد می‌توانست در جلسه خصوصی حضور داشته باشد و از نزدیک غلیان احساسات شما نمایندگان محترم ملت را ببیند و به دولت خود گزارش بدهد (صحیح است).
اینجانب در عین حال که رویه قطعی دولت شاهنشاهی را در این ساحت مقدس اعلام داشتم از ته‌دل آرزو می‌کنم که اگر اخبار و اطلاعاتی که در این دوروزه از خبرگزاری‌ها می‌رسد و حاکی از آمادگی عراق برای حل و فصل کلیه اختلافات و جبران خسارات وارده است صحت داشته باشد دعوت صمیمانه ما را برای رفع کلیه اختلافاتی که به آنها اشاره شد بپذیرند و هیئتی تعیین نمایند که با حسن‌نیت با ما دور یک میز بنشینند و کلیه اختلافات دولتین را یکباره برای همیشه رفع کنند ولی البته شرط اساسی موفقیت در این هدف عالی و نیت خیر آن است که مسئولین دولت عراق اندیشه و رفتار خود را نسبت به ایران عوض کنند و در قبال دولت و ملت ایران همان احساسات و نیت خیر دولت و ملت ایران را منعکس نمایند (انشااللّه) تا انشااللّه در آتیه وداد و برادری جایگزین نقار و کدورت شود و دو ملت از ثمرات یگانگی و حسن‌نیت متقابل برخوردار شوند. (احسنت).
رئیس- آقای کبیری بفرمایید.
کبیری- متأسفم از این که رئیس محترم دولت در این جلسه تاریخی حضور ندارند زیرا سؤال بنده از شخص آقای نخست‌وزیر بود به علت این که سؤال مربوط به چند وزارتخانه و چند دستگاه اطلاعاتی است هرچند آقایان وزرای مسئول و یا معاونین محترم‌شان حضور دارند ولی ناچار به تذکر این نکته می‌باشم قوای مملکت ناشی از ملت است و مجلس شورای ملی نماینده قاطبه ملت است (صحیح است) احترام به مجلس شورای ملی از طرف خدمتگزاران و مدعیان پاسداری انقلاب احترام به قانون اساسی است (احسنت) به هر حال با کسب اجازه از مقام معظم ریاست و همکاران محترم به نظر بنده توضیحات آقای معاون وزارت امور خارجه پاسخ قانع‌کننده‌ای به سؤالات اینجانب نبود. البته با توضیحاتی که به عرض می‌رسانم قضاوت این موضوع موکول به نظر تیزبین و صائب نمایندگان محترم مجلس است.
می‌دانید واقعه تنگ‌حمام و حوادث بعدی تا چه حدود موجب اضطراب و نگرانی ملت ایران گردیده است (صحیح است) بنده فقط به قرائت تیتر چند نشریه پایتخت اکتفا می‌کنم:
ملت ایران نگران وقایعی است که در سرحدّات غربی هر روز تکرار می‌شود.
سکوت در برابر تجاوز!!
چرا دشمنان ایران این چنین جسور شده‌اند؟!
شنیدن این اخبار خون هر فرد ایرانی باشرف و اصیلی را از روی سواحل رود ارس گرفته تا خلیج‌فارس به جوش می‌آورد (صحیح است).
انتشار خبر به گلوله بستن یکی از دهکده دیگر مرزی ایران از طرف جنگنده‌های عراقی موجب تهییج احساسات عمومی در تهران و شهرستان‌ها شده است.
ایران باید از حاکمیت خود دفاع کند.
آنچه بیش از شهادت این دو نفر ژاندارم فداکار اهمیت دارد و ایجاد تأسف و تأثر نموده این است که بروز این واقعه و حوادث نظیر آن ممکن است این شائبه را در اذهان به وجود آورد که متأسفانه حسن‌نیت لازم برای ایجاد محیط آرام و دوستانه بین دو همسایه در آن طرف مرز موجود نیست.
من آثار تجاوز عراق را به ایران دیدم (فردا خیلی دیر است)
به ما بگویید دوستید یا دشمن و قس علی‌هذا (آفرین) قسمت دوم سؤال بنده این بود:
۲ـ چرا دولت تا این حدود از استعداد پاسگاه‌های مرزی مقابل و تحولاتی که در نوار مرز بر علیه امنیت کشور
در جریان بوده بی‌اطلاع مانده است؟ آقای نخست‌وزیر در جلسه سه‌شنبه ۱۸ آبان‌ماه جاری در موقع تقدیم لایحه تحصیل هم ارز ۱۵ میلیارد ریال اعتبار جهت تقویت نیروی دفاعی کشور چنین اظهار نمود:
«بدیهی است که دولت در عین کمال عقیده و علاقه که به لزوم حفظ صلح و رسیدن به یک خلع‌سلاح عمومی و مطمئن دارد حفظ حدود و ثغور این کشور باستانی و منافع ملت ایران را بزرگ‌ترین وظیفه مقدس هر فرد ایرانی می‌داند و این اصل اساسی را مقدم بر هر امری نصب‌العین خود قرار داده و در تأمین آن از هرگونه فداکاری و جانبازی دریغ ندارد.»
کدام فداکاری و کدام جانبازی؟ پس چرا با این ادعا دولت با وجود این همه سازمان‌های اطلاعاتی از تحولاتی که مسلماً در طرف مدتی که اقلاً چند روز تهیه شده است در جوار مرز بی‌اطلاع مانده است؟ که در نتیجه یک پاسگاه کوچک مرزی را نشان کنند و آن قسمت از حدود و ثغور کشور شاهنشاهی را عراقی‌ها با حمایت آتش توپخانه و خمپاره مورد حمله و تجاوز قرار دهند؟!
بله یقین داشته باشید که این تجاوز را عراقی‌ها در ظرف چند روز تهیه و تدارک دیده‌اند و متأسفانه سازمان‌های ما بی‌اطلاع بوده‌اند (دکتر رهنوردی- بلکه چند ماه بی‌اطلاع مانده‌اند) بلکه چند ماه، دولت در برابر فرد فرد ملت ایران مسئول است دولت وظیفه مقدس خود را به طور شایسته در حفظ حدود و ثغور کشور انجام نداده است! (عده‌ای از نمایندگان- صحیح است).
و اما قسمت سوم سؤال بنده این بود:
۳- چرا دولت به موقع برای تقویت و تجهیز پاسگاه‌های مرزی پیش‌بینی‌های لازم ننموده است؟ آقای نخست‌وزیر در جای دیگر همان نطق اظهار نموده‌اند:
«تمام این نابسامانی‌ها که در این گونه کشورها مشاهده می‌شود ما را بر این عقیده کاملاً راسخ می‌سازد که با وجود تمام علاقه و ایمان به حفظ صلح برای صیانت خود به پیروی از آن اصل اساسی که حفظ حدود و ثغور کشور است در تقویت نیروهای دفاعی خود بیش از پیش بکوشیم».
باز هم در جای دیگر ادعا کرده‌اند که «در دنیای امروز مشاهدات و تجربیات بین‌المللی به خوبی نشان می‌دهد که ما باید کاملاً به خود تکیه کنیم و با تجهیز نیروی ملی و در دست داشتن جدیدترین وسایل لازم دفاعی به تأمین و صیانت خود کاملاً اطمینان داشته باشیم ما نمی‌توانیم سرنوشت خود را به تصمیم دیگران واگذار کنیم». آقای نخست‌وزیر با این ادعا چرا با تمام تحولاتی که مدت‌ها است در کشور عراق می‌گذرد و نا امنی‌هایی که در مرزهای آن کشور در جریان می‌باشد دولت به موقع برای تقویت و تجهیز پاسگاه‌های مرزی اقدام لازم و فوری ننموده است؟
می‌دانید قبلاً استعداد نیروی دفاعی همین منطقه قصرشیرین که پاسگاه تنگ‌حمام جزء آن می‌باشد چقدر بوده است؟
بله در اوقاتی که کشور عراق دارای رژیم مشروطه پادشاهی بود و با ما هم روابط حسنه داشت و حتی هم‌پیمان بود علاوه بر استعداد موجود از ژاندارمری یک گردان کامل مرزی و یک گردان گارد گمرک از حدود و ثغور همین منطقه مرزی حفاظت و پاسداری می‌کردند و نیروهای ارتشی هم از فاصله کم مراقب و در حال احتیاط و آماده بودند. ولی متأسفانه در حال حاضر شما نیروی دفاعی آن قسمت از مرز را تقویت نکرده‌اید!
آیا این رویه‌ای که دولت عراق در برابر حسن‌نیت دولت شما اتخاذ نموده و به تجاوزات مکرر خود به مرزهای کشور شاهنشاهی ادامه می‌دهد باز هم محلی برای استنباط حسن‌نیت و حسن هم‌جواری موجود است؟! (عده نمایندگان- خیر) تصور نمی‌فرمایید اگر گرفتاری دولت فعلی عراق در شمال کشورش مرتفع شود رویه‌اش خشن‌تر و جسورانه‌تر گردد؟
راجع به قسمت چهارم سؤال:
۴- چه اقدام فوری و عکس‌العملی برای جبران واقعه شده است؟
همان طوری که بنا به ادعای خودتان در برابر یک یاوه‌سرایی یکی از رؤسای ممالک عکس‌العمل فوری نشان دادید باید اولین تجاوز را با یک عکس‌العمل فوری پاسخ می‌دادید که باعث عبرت متجاسرین بشود و یا لااقل پاسگاه‌های مرزی را طوری مسلح و مجهز می‌کردید که دیگر متجاوزین مجال و فرصت تکرار آن را نداشته باشند.
آخرین قسمت از سؤال بنده این است:
۵- چه اقدام احتیاطی و پیش‌بینی لازم برای جلوگیری از نظایر این گونه وقایع شده است؟ به نظر بنده پاسخ سؤال پنجم هم کاملاً منفی است زیرا اگر به موقع پیش‌بینی لازم و احتیاطی برای جلوگیری از بروز این گونه حوادث می‌شد مسلماً بعد از واقعه تنگ‌حمام حوادث تأسف‌آور بعدی در منطقه کردستان تکرار نمی‌شد (صحیح است).
دولت مسئول این وقایع است و برای ملت ایران تجاوزات مکرر دولت عراق به مرزهای کشور شاهنشاهی قابل‌تحمل نیست (صحیح است).
باید هرچه زودتر به این جریانات خاتمه داده شود (صحیح است) و با قدرت و نیرومندی از حدود و ثغور کشور دفاع گردد (صحیح است).
باید پاسگاه‌های مرزی به نحو شایسته تقویت و تجهیز شوند (صحیح است).
ملت ایران انتطار دارد دولتی که در مجلس اکثریت دارد و لوایح او با سرعت به تصویب می‌رسد در این گونه موارد هم تصمیمات و اقداماتش صحیح و قاطع و سریع باشد (صحیح است) تا تشویشی که در افکار عمومی بر اثر این قبیل حوادث ناشی می‌گردد فوری برطرف شود.
ما اینجا ننشسته‌ایم که در مرزها هم‌وطنان عزیز ما را بیگانگان به گلوله ببندند و اجساد آنان را قطعه قطعه کنند و دهات و پاسگاه‌های ما را ویران سازند بعد دولت بگوید خیال مبارک‌تان راحت باشد از طریق سیاسی اقدام کرده‌ایم!
ملت ایران از دولتی که مدعی پاسداری انقلاب شاه و ملت است انتظار دارد از حدود و حقوقش با تمام قدرت دفاع شود و مجال تجاوز و تجاسر به هیچ قدرتی داده نشود (صحیح است).
مماشات و دست به دست کردن و تحمل در مسائلی که با حیثیت ملی و مقدسات ما بستگی دارد برای ملت بزرگ ایران قابل‌هضم نیست (صحیح است).
من باید صریحاً این حقیقت را به مجلس شورای ملی و آقای نخست‌وزیر اطلاع دهم که تمام عشایر رشید سلحشور کرمانشاهان و پشتکوه و مردم غیور آن سامان نمایندگان و همه عشایر و تمام ملت ایران با بی‌صبری در انتظار اقدام قاطع و فوری دولت هستند (صحیح است).
به طوری که اطلاع حاصل نموده‌ام عشایر سلحشور و تمام مردم آن منطقه که شعاری جز خدا و شاه و میهن ندارند ندارند و به طور قطع به آقای نخست‌وزیر اعلام می‌کنم هیج یک از مردم شرافتمند آن دیار ارتباطی با صدای پیک ایران ندارند هم‌اکنون آماده جانبازی و فداکاری برای جبران تجاوز عراقی‌ها شده‌اند.
یقیناً تمام ملت ایران به پیروی از شعار مقدس ملی خود معتقدند که اگر با متجاوزین مدارا کنیم یا تردید نشان دهیم موجب نفرت شدید هر فرد ایرانی وطن‌پرست است.
دولت امروز باید تصمیم خود را بگیرد زیرا دنیا به وضع عجیبی منقلب است و زندگی در دنیای امروز و حکومت بر ملتی کهنسال و زنده احتیاج به نیروهای مصمم و مؤمن به شعار مقدس ملی دارد.
تصمیمات دولت باید به پیروی از منویات رهبر خردمند و عالی‌قدر ملت ایران قاطع و دلیرانه باشد. مدارا کردن با متجاوزین یا تردید نشان دادن به هیچ‌وجه به صلاح مملکت نیست (صحیح است).
این مواردی که در مرزهای غربی کشور پیش آمده است ابداً منطبق با آداب و نزاکت سیاسی و تعارفات متداول بین‌المللی نمی‌باشد (صحیح است) صلح و آرامش را در برابر متجاوز با اعلام مراتب و داد و مودّت و برادری و حسن‌نیت نمی‌شود حفظ نمود (صحیح است).
اگر به این اصول معتقدید باید بعد از تجاوز عراقی‌ها به تنگ‌حمام بدون فوت وقت با یک تصمیم قاطع و فوری نیروی دفاعی را در مرز تقویت و تجهیز می‌نمودید تا تجاوزات بعدی تکرار نشود زیرا تجاوز از تجاوز سرچشمه می‌گیرد چنانچه مبادرت به این اقدام شده بود به محض تجاوز دوم یعنی حمله هواپیماهای عراقی بی‌درنگ سرنگون می‌شدند و به درک واصل می‌گردیدند و دیگر در اندیشه تجاوز نمی‌بودند آن وقت با تعارفات بین‌المللی و نزاکت‌های سیاسی با ظرافت کاری به قول آقای پاینده درصدد جبران گذشته برمی‌آمدند. این است انتظار مجلس انقلاب و ملت ایران از دولتی که مدعی پاسداری انقلاب است کدام اقدام سیاسی و حفظ مناسبات دوستی می‌تواند این فاجعه را از خاطر ملت ایران بزداید که دولت متجاوز عراق ناجوانمردانه به پاسگاه تنگ‌حمام تجاوز کند بعد دو نفر ژاندارم را که شرافتمندانه مدت ۴ ساعت از خاک میهن دفاع نموده‌اند و بعلت تمام شدن مهمات به اسارت درآمده‌اند برخلاف تمام موازین و مقررات بین‌المللی و انسانیت اجساد شریف آنها را قطعه‌قطعه نمایند آری این شهیدان راه وطن با افتخار جان می‌دادند و با فرستادن این آخرین پیام به هم‌میهنان خود شربت شهادت نوشیدند پیام‌شان این بود:
بند از بند جدا گر نشود بهر وطن
چیست نفعی که توان برد از این پیکر ما (احسنت)
رئیس - آقای رامبد فرمایشی دارید بفرمایید.
رامبد - به مناسبت اشاره‌ای که معاون محترم وزارت خارجه به قرارداد و سیاست خارجی کشور کردند بنده اجازه خواستم نظر هم‌مسلکان خودم را که تصور می‌کنم بعد از بیان مطلب نظر همه سروران عزیزم و ملت ایران تعبیر شود بیان کنم (مصطفوی- در بیان مسائل خارجی همه یک نظر دارند) (صحیح است) در مورد این واقعه اخیر به خصوص جناب آقای کبیری به نحو احسن و اتم (کبیری- تشکر می‌کنم) به طوری که مبین احساسات عموم نمایندگان بود مطلب را بیان فرمودند (صحیح است) بنده قدری کلی‌تر خارج از این واقعه عرایضی دارم که از حضور وزرای مسئول استفاده می‌کنم و عنوان می‌کنم بهتر است ابتدا یک مطالعه خیلی کوتاه و کلی درباره روابط خودمان با کشور همسایه ما عراق بنمایید ملتی هم‌کیش و از لحاظ مذهبی و دینی هم‌آیین ما در جوار ماست مشاهد متبرکه و قبور مقدسه مذهبی ما در آنجا بسیار است محصلین، مدرسین، مجتهدین و بالاخره آیت‌اللّه حکیم که در اینجا عنوان شد مرجع تقلیدی هستند در آنجا اقامت دارند (صحیح است) تعداد قابل‌توجهی از جمعیت عراق را ایرانیان عزیز مقیم آن خاک تشکیل داده‌اند (صحیح است) (حاذقی- و در تحصیل استقلال آنها ایرانی‌ها خون‌ها ریختند و مجتهدین ایرانی بودند که فرمان جهاد دادند و عراق را مستقل کردند) (صحیح است) با وجود این علائق که قاعدتاً دولت را مکلف به داشتن نظر و سیاست و منافع خاص در آن کشور می‌نموده مع‌هذا دولت ایران همواره بیش از حد لازم و معمول نسبت به این کشور نظر مساعد و محبت‌آمیز نشان داده (صحیح است) علاوه بر مقدمات استقلال آنها که به وسیله ایرانیان مساعدت شد در شناسایی دولت‌های آنها که خود مدعی اصلاح‌طلبی و انجام خواسته‌های ملت عراق می‌بودند دولت ما بدون تعمق در این که این ادعا صحت دارد یا ندارد با حسن‌نظر شناسایی فوری به عمل آورد (صحیح است) پس نکته اول ایرادی است که به سیاست دولت می‌گیریم قبل از این که شما مطمئن باشید چنین دولت‌هایی که بر اثر کودتا به وجود می‌آیند مورد تأیید تمام ملت عراق همجوار ما هستند یا نیستند چرا کمک می‌کنید و می‌شناسید (احسنت) درثانی این زائرین مسلمان و با اعتقاد ایرانی هستند که هرسال مقدار قابل‌توجهی از مال کشور ایران را می‌برند و درآن کشور همسایه خرج می‌کنند و از این طریق منبع عایدی قابل‌توجهی برای کشور همسایه شده‌اند (صحیح است) این دولت ایران است که با سکوت و مسالمت بیش ازحد حتی در احقاق حق مشروع و مسلم ملت خودش که ایران باشد کوتاهی کرد و به آنها به اصطلاح امتیاز داده است که به مرور با مسالمت و صحبت‌های عادی احقاق حق ملت ایران بشود (صحیح است) تاریخ را بخوانید در تمام دنیا آنجایی که یک کشور وسیع با جمعیت بیشتری در مجاور یک
کشور کوچک‌تر و با جمعیت در حدود ثلث و ربع خودش وجود داشته است اگر جمعیت قابل‌توجهی از آن ملت بزرگ در این کشور همسایه کوچک بودند خود بهانه‌ای قرار می‌گرفت که آنجا را به خود ملحق کند در سال‌های قبل از جنگ دوم معامله دولت آلمان با سرزمین سودت و اطریش و چکسلواکی از این قبیل است ولی این را دولت ایران نخواست بکند (حاذقی- چون ما روح مسالمت‌جویی داریم) (صادق احمدی- البته بیش از حد لزوم) آثار تاریخی و باستانی ما قصور شاهنشاهان عظیم‌الشأن ایران در خاک عراق که هنوز بهترین دلیل تعلق قسمتی از آن خاک به ایران می‌باشد مع‌هذا با وجود امکانات سیاسی و بین‌المللی ما هیچ‌وقت از این موقعیت‌ها نخواسته‌ایم استفاده بنماییم و احقاق حق خودمان را بکنیم (صحیح است) حتی به آن درجه که برخلاف انسانیت و بشریت وزارت خارجه حاضر ما پناهندگان سیاسی عراقی را هم قبول نمی‌کنند و برخلاف آنچه که در روزنامه‌ها منعکس شد و یک فرد غیرمسئولی مصاحبه‌ای کرده به هیچ‌وجه در ظرف این مدت افرادی که از دولت عراق ناراضی هستند در ایران به آنها پناهندگی داده نشده (صحیح است) در صورتی که وقایع سایر نقاط دنیا نشان می‌دهد که تمام دول همجوار این کار را برای به دست آوردن امتیازات بیشتری در مذاکره سیاسی خود با دول همجوار می‌کنند این وضعی بود که دولت و ملت ایران با داشتن ۲۵ قرن سابقه شاهنشاهی با داشتن سلسله‌ای در رأس مملکت مورد اعتماد ملت که بیش از نیم‌قرن ریشه دوانیده با داشتن پادشاهی که در ربع قرن در دل‌ها رسوخ کرده در مقابل با یک دولت و ملتی که استقلال او به یک‌صدم این مدت نمی‌رسد (صحیح است) با دولت و ملتی که جمعیتش از ثلث و ربع این مملکت ما کمتر است با دولت و ملتی که هنوز نظم داخلی خودش را موفق نشده تأمین کند شما تاکنون مسالمت شاید مسامحت نموده‌اید (مصطفوی- ملت عراق تقصیری ندارد دولتش تحمیلی است) شاید در وضع فعلی عراق از جهت داخلی ناراحتی‌هایی باشد زیرا در بعضی کشورهای دیگر هم دیده‌ایم هر وقت گرفتاری‌های داخلی به حدی می‌رسد که بیم سقوط رژیم و دولت و حکومت پیش می‌آید زمام‌داران معمولاً برای منحرف کردن افکار ملت یک سر و صداهایی در مرزهای کشور به وجود می‌آورند که برای جلب مساعدت ملت بگویند مملکت در خطر است از کجا می‌دانید که یک چنین وقایعی در عراق نباشد (نمایندگان- حتماً هست) ولی جناب آقای معاون وزارت خارجه من تقصیر تمام این امور را با کمال خجلت و معذرت به شما و همکاران‌تان و دولت ایران متوجه می‌دانم (صحیح است) برای این که با آنچه که گذشت در چند کلمه وضع این است که یک دولت مقتدر مثل ایران بنده اگر می‌گویم مقتدر خودمان را با آمریکا و روسیه مقایسه نمی‌کنم ولی نسبت به همسایگان‌مان مخصوصاً عراق یک دولت مقتدر هستیم (دکتر مهندس بهبودی- کاملاً صحیح است) ما با یک رژیم ثابت با یک اتحاد و وحدت کلمه که بین بیست و سه میلیون ایرانی و رهبر مملکت که همه فدایی و پیرو معظم‌له هستند شما این امتیازات بی‌جهت را به دولتی مجاور که وضع آن را می‌دانید می‌دهید (صحیح است) (میرافضل- هر دولتی که متکی به ملت باشد مقتدر است) (صحیح است) به خاطر بیاورید تا موقعی که مرحوم آیت‌اللّه بروجردی مرجع تقلید مذهبی ما حیات داشتند براثر عدالت و فضائل انسانی پادشاه عزیز ما از مریدان و تأکیدکنندگان شاهنشاه بودند در حالی که اکنون که آیت‌اللّه حکیم در عراق هستند بهتر است نظر ایشان را هم نسبت به رهبران فعلی عراق بدانید (معتمدی- ایشان با این قبیل اعمال و جریانات فعلی دولت عراق مخالفند) چرا ما روح صلح‌جویی و انسانیت و ادب را به مرحله کوچکی و مسامحه و قصور و بی‌وجودی بکشیم شما چه حقی دارید کلمه استعمار و استثمار را پشت تریبون مجلس عنوان کنید اگر هنوز در دنیا این مسائل قابل طرح بود و قرار می‌شد دولتی کشور دیگر را استعمار بکند آن ایران بوده است که نسبت به عراق چنین حقی می‌توانست داشته باشد نه عراق نسبت به ایران (احسنت) برای نشان دادن میزان روح سلحشوری در راه حق‌طلبی و تدافعی ملت ایران بنده از آقای وزیر جنگ استدعا می‌کنم یکصدهزار نفر ایل طالش را که از کوچک‌ترین ایلات ایران است مسلح بکنند جواب تمام چریک‌های عراقی با ما (آفرین) ولی برای
رفع هر گونه سوءتفاهمات اکنون که از طرف خبرگزاری‌های خارجی چنین عنوان شده است که این واقعه در سرحدّ ایران بدون اطلاع دولت عراق انجام گردیده چریک‌هایی بوده‌اند چون این ادعا خودبخود حاکی از بی‌نظمی‌هایی در داخل آن کشور می‌باشد لذا برای تکمیل تمام محبت‌هایی که شما به عراق کردید من استدعا می‌کنم به آقای وزیر خارجه و تمام اعضای کابینه دولت که با مذاکره با وزیر جنگ و با کسب اجازه از پیشگاه ملوکانه که فرمانده کل قوای ما هستند با این سفیر حسن‌نیت صحبت بکنید اگر احتیاج به برقراری نظم در داخل کشور خودشان احتیاج به قوا دارند چرا ده پانزده هزار سرباز ایرانی برای کمک به دولت عراق که نظم داخلی آنجا را برقرار کنند به آنجا نمی‌فرستند (صحیح است) واقعاً این امر را من پیشنهاد می‌کنم زیرا بارها بوده است که دولتی برای ابراز کمال حسن‌نیت و طرفداری از دولت دوست خودش قوایی به آن کشور فرستاده حال آنکه آنها نمی‌توانند خودشان نظمی برقرار بکنند تا به این درجه که حتی هواپیما و خمپاره‌انداز در مملکت‌شان بدون اجازه دولت در دست اشخاص متفرقه و یاغیان وجود دارد شما حتماً این کمک را بکنید (احسنت) گزارش امروز دولت که طی سه چهار صفحه قرائت گردید بسیار متأثرکننده بود (صحیح است) گزارش دولت بهترین نمونه این بود که دولت نیات بلند شاهنشاه ما را که در حفظ منافع ملک و ملت سیاستی در نهایت مقاومت و شدت می‌باشد درک نکرده (صحیح است) گزارش دولت به تمام معنی ورقه مستندی بر عجز و ناتوانی و کوتاهی در اعمال قدرت لازم برای حفظ منافع حقه ایران بود (صحیح است) صلح‌جویی از خصائل ایرانیان است اخلاق و رویه رهبر ایرانیان که همه ملت از آن پیروی می‌کنند بهترین نمونه بشردوستی و صلح‌جویی، بهترین نمونه تا بدانجا که کسانی که به جان معظم‌له سوءقصد داشتند عفو می‌فرماید این نمونه‌ای است از حدّاعلای علوّ طبع و عطوفت بشری (صحیح است) ولی جناب آقای وزیر جنگ استفاده می‌کنم از جمله‌ای که شاهنشاه در یکی از اعیاد فرمودند در مقابل استدعایی که یکی از علما و روحانیون از پیشگاه مبارک‌شان کرد آن استدعا چنین بود (در چنین جشن ملی یک عفو و بخشایش عمومی اعلام بفرمایید) پاسخی فرمودند من استدعا می‌کنم این پاسخ سرلوحه سیاست خارجی مملکت قرار بگیرد فرمودند (تا بدانجا که سهم شخص خود من بود نشان داده‌ام نسبت به همه‌کس از همه‌چیز گذشتم (صحیح است) ولی آنجایی که سهم ملت است من به کی ببخشم و از کی ببخشم؟) (صحیح است) شما با از بین رفتن حقوق ملت ایران می‌خواهید مسالمت نشان بدهید؟ من استدعا می‌کنم اجازه بدهید این یادداشت را بخوانم تا ادعایی که کردم که تمام ما در این افکار حکم واحد را داریم تا چه اندازه صحیح است یکی از آقایانی که در خارج مجلس بود و عرایض قبلی بنده را نشنیده بود تازه وارد مجلس شده‌اند و این یادداشت را برای بنده فرستاده‌اند بعد از عنوان «با عرض معذرت ذکر این نکته اگر دولتی باید استثمار و استعمار بکند دولت ایران است که باید اعمال این نظر را بکند» ملاحظه فرمایید این عیناً همان بود که من گفتم (صحیح است) پس ببینید ملت چطور فکر می‌کند و دولت ما که شما هستید چه جور عمل می‌کنید (مهندس ارفع- در بیانات ایشان اشتباهی رخ داده است استنباط و منظور این نبود) من آرزو می‌کنم و قطعاً باید هم همین طور باشد که شما می‌فرمایید (مهندس ارفع- به طور قطع) ما از خصلت صلح‌دوستی ایرانیان صحبت کردیم از رویه آزادمنشی و بشردوستی شاهنشاه عرایضی کردم اخبار سازمان ملل و کمک‌های بی‌دریغی که در تمام امور دولت ایران برای تقویت این سازمان می‌کند قبول داریم امیدهایی به توفیق و موفقیت این سازمان آرزوی تمام ایرانیان است ولی خودمان را گول نزنیم، خودمان را گول نزنیم یک نگاهی به تمام ممالک روی زمین، نشان می‌دهد که مسابقه تسلیحات در تمام ادوار بشری به وضع امروز نبوده است (صحیح است) در اخبار ملاحظه می‌فرمایید دولت‌هایی که یک‌تنه با نصف دنیا می‌توانند برابری کنند هرروز بودجه تسلیحات خودشان را بالا می‌برند ما به چه امید نشسته‌ایم؟ بنده یادآوری می‌کنم اینجا فلسفه وجودی دولت‌ها شأن‌نزول موجودیت دولت
عبارت از حفظ امنیت و منافع ملت، حفظ ثغور و حدود مملکت و تأمین حقّه کشور است تنها شما آقای نماینده وزارت خارجه روی سخنم با شخص شما نیست با تمام افراد دولت است و حتی تمام دولت‌های گذشته است قصور کردید و حفظ سیاست مسالمت و نزاکت هم‌جواری را به حفظ منافع ملت ایران ترجیح دادید بنده پیشنهادی به دولت دارم من که در سال گذشته ۷ ساعت درباره زیاد بودن بودجه و تقاضا کردن حذف مخارج به دولت وقت اصرار کردم اکنون پیشنهادی به دولت دارم و آن پیشنهاد این است به صورت طرح تقدیم خواهم کرد حداقل قوای بحریه و هوایی ما باید چهار برابر دولت عراق باشد (احسنت) (یک نفر ازنمایندگان- هست) اگر باشد خوش‌وقتم و اگر هم از این میزان کمتر است از تمام خرج‌هایی که لازم نیست باید بزنید ما نه لوله‌های فلزی چراغ برق لوکس خیابان‌ها را می‌خواهیم که هر روز در خیابان عوض می‌کنید نه کاخ‌های با سنگ سماق می‌خواهیم که برای وزارتخانه‌ها می‌سازید نه این ولخرجی‌های اتومبیل‌های لوکس دولتی زیرا پایداری مملکت و امکان هر بهبود داخلی بسته به قوای تأمینه آن است و بس (احسنت) (کبیری- از لحاظ کیفیت هم مجهز کنند) این فرمایش جناب کبیری خود باز یک شاهد دیگری از هم‌فکری و هم احساسی همه نمایندگان است و من به موقع می‌رسم و یادداشت خودم را که در تأیید همین فرمایش ایشان است می‌خوانم جناب آقای وزیر جنگ بنده اینجا صورتی از قوای بحری و قوای هوایی ارتش عراق دارم و اسلحه‌های کهنه سایر کشورهایی که تحویل آنها شده نیز اطلاع دارم اکنون از حضرتعالی در پشت تریبون جواب نمی‌خواهم خود شمایی که می‌دانید که قوای شاهنشاهی ایران از این گونه قوا به مراتب قوی‌تر هستند و شاید در ظرف ۴۸ ساعت می‌توانید جواب آنها را داده و تکلیف این گونه کارها را خاتمه بدهید چگونه نمایندگان وزارت خارجه را در جریان نمی‌گذارند تا در مذاکرات خود امکانات کشور خود را در نظر بگیرند بنده از عرایضم که شاید بنا به احساسات قدری تند بود از سروران گرامی خیلی معذرت می‌خواهم (صادق احمدی- خیلی عالی بود) اجازه می‌خواهم یک نتیجه‌گیری بکنم آقای دکتر یگانه (خطاب به وزیر مشاور) به آقای نخست وزیر اطلاع بدهید اکثریت مجلس که مؤید دولت هستند در این مورد استثنایی از طرف تمام اقلیت هم اجازه دارم به شما بگویم هرگونه لوایحی که مورد احتیاج تقویت معنوی و مادی ارتش است بیاورید یک‌دل و یک‌زبان تصویب می‌کنیم (صحیح است- احسنت) (دکتر یگانه- تشکر می‌کنم) بنده برای تشکر شما عرض نکردم برای تأمین منافع و حق مملکت عنوان کردم و باید عمل بکنند جناب آقای وزیر جنگ وقتی ما شاگرد مدرسه بودیم و شما افسر ارشدی بودید در برنامه مدرسه ما ساعاتی به عنوان قوای روحی برای حفظ و تعالی روح وطن‌پرستی و سربازی جوانان در راه از خودگذشتگی برای بقا و حفظ استقلال مملکت سخنرانی‌هایی بعنوان (ارتش مقدم بر همه‌چیز) وجود داشت و خیلی هم مفید بود، چرا این را در مدارس‌تان اکنون عمل نمی‌کنید بنده یادآور می‌شوم ضمن تعظیم و تکریم و تجلیل از تمام توسعه‌های فرهنگی که مبتکرش شخص اعلیحضرت همایونی هستند به موازات آن حتی بیش از آن تقویت غرور ملی تهذیب اخلاق تقویت حس وطن‌پرستی و انجام خدمات سربازی را طالبم زیرا چنین برنامه‌هایی برای هر ملتی که می‌خواهد پا برجا بماند لازم است از جمله این باره پیشنهاد خودم را بعداً تقدیم خواهم کرد که هیچ فردی در کشور ما تا موقعی که خدمت نظام‌وظیفه انجام نداده به مقامات عالیه نرسد وزیری که برای دوسال خدمت سربازی، سرباز می‌زند به درد وزارت مملکت ما نمی‌خورد (صحیح است) استدعای سوم بنده شاید تاکنون پیش نیامده بود که در مجلس ایران برای اطلاع ملت چنین صفحات دال بر قصور و کوتاهی خود به عنوان مسالمت از طرف دولت ارائه شود لذا چون شما مجری مصوبات مجلس ناشی از خواسته‌های ملت هستید (صحیح است) اگر سروران بنده کلیه نمایندگان تأیید بفرمایند مجلس از شما می‌خواهد که در کمال قدرت و کمال شدت برای احقاق حق ملت ایران دفاع کنید (صحیح است)
(روستا- همه بالاتفاق می‌خواهیم) ولی تمام عرایض بنده جنبه شدت و تجاوز متقابل و جنگ‌خواهی نیست بلکه به طوری که یک بار در پشت این تریبون عرض کردم یادآور می‌شوم پس از آن که میلیون‌ها جوانان باارزشی که در جنگ بین‌المللی دوم از ملل مختلف از بین رفتند در مذاکره‌ای بین مرحوم روزولت و چرچیل خواستند برای این جنگ اسمی بگذارند سیاستمدار بزرگ انگلیسی چرچیل عنوان کرد بهتر است بگوییم جنگی بود که می‌توانستیم از آن احتراز کنیم و مسببین این جنگ کشورهایی بودند که با روح مسالمت زائد از حد روح تجاوز را در متجاوزین برانگیختند ما خود در این مورد اصطلاح مناسبی داریم که می‌گویند طالب صلحی آماده جنگ باش (صحیح است) به مناسبت یادآوری جنگ دوم و چرچیل اکنون مفاد تلگرافی از نامبرده به خاطرم آمد که به جناب آقای وزیر جنگ یادآور می‌شوم در موقعی که سنگاپور در حال سقوط بود چرچیل به فرمانده نظامی انگلیسی سنگاپور تلگرافی نمود به این مفهوم (با وجود آن که سقوط ارتش ما در سنگاپور حتمی و غیرقابل احتراز است ولی تصور می‌رود هر ساعتی تأخیر در این سقوط به نفع بریتانیا باشد لذا محله به محله و خانه به خانه و منزل به منزل و دیوار به دیوار قدم به قدم تن به تن مبارزه و استقامت کنید حتماً باید افسران ارشد و ژنرال‌ها حتی فرمانده کل هم در آنجا با سربازان کشته شوند) دوست عزیز من در دنیایی که برای حفظ منافع احتمالی کشور می‌گویند باید افسران و امرا همه با سربازان کشته بشوند تا یک ساعت تأخیر احتمالی در منافع آنها شاید مؤثر باشد از هیئت محترم دولت می‌پرسم شما برای حفظ منافع ایران در چنین دنیایی که عرض کردم چه کرده‌اید (دکتر مهندس بهبودی- هیچ‌چیز) مگر این منافع با آن منافع فرق دارد آنها برای منافع احتمالی در چند هزار فرسخی خارج کشور خودشان این گونه تصمیم می‌گیرند و ما برای منافع حقّه داخل کشورمان فقط نزاکت مسالمت به خرج می‌دهیم بنابراین پیشنهاد سوم بنده این است که دولت با استفاده از جملات مسالمت‌آمیزی که از طرف خبرگزاری‌های مختلف شنیده می‌شود که اخیراً از طرف مصادر امور دولت عراق عنوان شده در اسرع اوقات برای احقاق حق مشروع و مسلم ایران در مورد شط‌العرب اقدام بکند و مرتباً ملت و مجلس را در جریان بگذارد (سیفی- اروندرود است و شط‌العرب نیست) البته اروندرود لغت صحیح و تاریخی آنجا است بنده نخواستم جنبه احساسات و تاریخی را بگیرم که دنبال آن مدائن و امثال آن هم بیاید خواستم جنبه خیلی بی‌طرفانه و موضوع عملی روز را عنوان کنم که در حق ایران تمام مجامع بین‌المللی هم محرز است و این یک کوتاهی مسلم دولت است لذا تا موقعی که احقاق حق ملت نشده بنده از پشت این تریبون در تعقیب این مطلب کوتاه نخواهم آمد و به کرّات مطلب را تکرار خواهم کرد (احسنت) البته امروز را عرض نمی‌کنم. سرتان را بیشتر از این درد نخواهم آورد و در آخر عرایضم استدعا می‌کنم اگر لازم باشد از ریاست معظم مجلس تقاضا بکنیم که تعطیلات مجلس هم برای ایام زمستان به صورت آمادگی آقایان نمایندگان درآید (صحیح است) که هر وقت هر گونه مساعدتی در این باره به خصوص مسائلی که عرض کردم اگر دولت احتیاج داشت از طرف مجلس تأیید بشود (صحیح است) اگر این مطالبی که از رادیوها شنیده می‌شود و انشااللّه صددرصد درست است که دولت عراق خود اقرار و اعتراف کرده که این وقایع اخیر حقیقتاً به او مربوط نیست در کار نبود بنده صحبت خودم را با این بیت خاتمه می‌دادم که «مخالفان تو موران بدند مار شدند- بر آر از سر موران مار گشته دمار» ولی حالا که چنین مطالبی از طرف زعمای عراق عنوان شده که آنها در این واقعه دخالتی نداشته‌اند عرایضم را به این جمله خاتمه می‌دهم که «دوصد گفته چون نیم‌کردار نیست» هم از طرف دولت ایران و هم از طرف ایشان باید از تعارف کم بکنید و به نتیجه عملی برسیم نزاکت‌های بین‌المللی به جای خود آنچه که مجلس و ملت از شما می‌خواهد و تا پای جانبازی بیست و سه میلیون ایرانی پشت سر شما آماده است در این مورد احقاق حق ملت ایران در شط‌العرب و سایر مسائل فیمابین ما و دولت عراق است بس (صحیح است- احسنت).
رئیس- آقای کیهان یغمایی فرمایشی دارید بفرمایید.
کیهان یغمایی ـ با کسب اجازه از مقام محترم ریاست و همکاران محترم گرچه با فرمایشات همکاران محترم جنابان آقایان کبیری و رامبد دیگر جای سخنی برای بنده باقی نمانده و هر چه بگویم دنباله آن مطالب است ولی چون مقام ریاست اجازه فرمودند و بنده نوبت گرفته بودم اجازه بفرمایید چند دقیقه‌ای مزاحم باشم در این چند روزه که حوادث ناجوانمردانه و غیرانسانی یک عده مرزدار و مرزنشین و همچنین نیروی هوایی و نیروی زمینی ارتش عراق با کمال‌تأسف در یک نقطه مرزی به وجود آورده یک مطلب بسیار جالب ملی پیش آمد که باید در این مجلس گفته شود در درجه اول تدابیر خردمندانه و صلح‌جویانه و پیروی از منشور سازمان ملل از طرف شاهنشاه آریامهر ذات اقدس شهریاری ما که با کمال تیزبینی مراقب اوضاع سیاسی کشور هستند بنده از پشت تریبون سر تعظیم و تکریم فرود می‌آورم (احسنت) مطلب دوم احساسات بسیار پاک و بی‌آلایش مردم و ملت نجیب ایران در سرتاسر کشور که با سیل تلگرافات آنچه وظایف ملی و میهنی خودشان بود ابراز و آمادگی خود را برای جانبازی به پیشگاه شاهنشاه آریامهر اعلام داشتند و این باز قابل‌تجلیل و تکریم است (احسنت).
مطلب سوم روحیه بسیار ارزنده مجلس شورای ملی و مجلس سنا دائر به انجام وظیفه اعم از اکثریت و اقلیت است که چون موضوع کلی مملکت است همه یک‌صدا و یک‌دل و یک‌زبان آماده انجام وظیفه هستند و بنده به سهم خودم از همه سروران گرامی تشکر می‌کنم مطلب چهارم به طوری که بنده از خارج اطلاع دارم و خودم قوم و خویش دارم و دوست دارم در بین سربازان و افسران رشید ایران غریدن ارتش دلیر ایران برای انتقام‌جویی از این عمل وحشیانه و ناجوانمردانه یک مشت مردم خدانشناس در کنار مرز است به هر سرباز و افسری که رسیدم دیدم از طیب‌خاطر با کمال رشادت آماده جانبازی است و این روحیه بسیار ارزنده و باز قابل تجلیل است و در مقابل ارتش پوشالی عراق که بنده شاید پارسال دو مرتبه مشرف شدم و همه سال رفته‌ام به پابوسی عتبات عالیات و این مطلب را بنده از نزدیک شاهد و ناظر بودم بنا بر این هیچ‌گونه ضعف یا تعلل یا غفلتی نه در ملت ایران و نه در ارتش ایران و نه در گردانندگان سیاسی این مملکت است آنچه مسلم است یک مطلب است و آن هم به پیروی از منشور ملل یک مطلب عمومی سیاست کلی است در دنیا اگر تا به حال کشور ما، ارتش ما، دولت ما یک مقداری جواب این گستاخی را مطابق خودشان نداده است به پیروی از این منشور احترام‌آمیز بوده است ولی یک مطلبی آقای معاون وزارت خارجه در بیانات‌شان فرمودند که بنده حقیقتاً از ایشان و دولت خجالت کشیدم یعنی می‌شود که یک کشوری دارای یک ارتش پوشالی دارای یک روحیه بسیار ضعیف که خلاف میل ملت اوست بیاید سی و پنج بار از زمین و هوا به ما تجاوز بکند و ما حتی یک بار جواب ندهیم و یا اگر داده شده در این گزارش نبوده‌ای کاش داده شده باشد امیدوارم در آتیه جبران بشود سربازانی که در این راه شهید شده‌اند بنده دلم برایشان نمی‌سوزد چون بزرگ‌ترین افتخار و بزرگ‌ترین جلوه انسانی نصیب‌شان شده (صحیح است) و بزرگ‌ترین افتخار برای اینها حاصل شده اما دل من برای آن مسلمان‌های آن طرف مرز می‌سوزد که برادر ما هستند مسلمان هستند هم‌کیش ما هستند و هیچ میل ندارند که چنین وضعی داشته باشند و گرفتارند و می‌سوزند و می‌سازند و کشته و شهید می‌شوند بنده دلم به حال برادران آن طرف مرز می‌سوزد که از دولت خوشان ناراضی هستند و این حرف‌ها را که می‌شنوند و مطابق میل آنها نیست و مال یک دولت پوشالی است که برخلاف میل آنها به وجود آمده و بنده دلم به حال آنها می‌سوزد (صحیح است) و امیدوارم خداوند هر چه زودتر آنها را از این بلای خانمانسوز نجات دهد (صحیح است) (مهندس کمانگر- دسته‌دسته به ایران پناهنده می‌شوند) احسنت آفرین جناب آقای رامبد در مطالب‌شان فرمودند که اگر به ایل محترم طوالش اسلحه بدهند خیلی زود جلوی این فضولی‌ها را خواهند گرفت جناب آقای رامبد ما بحمداللّه دارای ارتش بسیار نیرومندی هستیم که هیچ لازم به این کار نیست و باید بدانید که اگر امر دائر
بشود از طرف پادشاه ما از طرف رئیس مملکت ما تمام عشایر و تمام قبایل ایران در نقاط مرزی آماده فداکاری و جانبازی هستند (نمایندگان- فردفرد ملت ایران) به طور کلی مقصود من روی این طالش هست همین آقای بهادری همکار محترم بنده که از قوچان خدمت شما هستند و پدر مرحوم بنده که برای من تعریف می‌کرد و خود بنده هم به چشم دیدم که پدر ایشان و مردان آن ایل به نام ایل زعفران‌لو در قوچان چه خدمات، چه فداکاری‌ها برای مملکت کردند و از شاهنشاه آریامهر چندین مدال دارند و همیشه آماده فداکاری و جانبازی بودند و به طور کلی در آذربایجان در همه‌جا دیده شده و امیدواریم محتاج به این حرف‌ها نباشد به طور کلی ما از تمام عشایر و قبایل از تمام نقاط کشور از تمام استان‌ها سرباز داریم و آن سربازان آماده فداکاری هستند ما ارتش نیرومندی داریم که ارتش شش کشور نظیر عراق را هم می‌تواند جواب بدهد و گلیم خود را از آب بیرون بکشد مطلب دیگر که گفته شد کلمه مردود و محکوم استثمار بود که همکار محترم جناب آقای رامبد و جناب آقای معاون وزارت خارحه فرمودند کلمه استثمار در دنیای کنونی محکوم شده است دیگر هیچ دولتی نه ما طالب هستیم و نه هیچ دولت دیگر با تشکیلات امروز با وضع کنونی دیگر هیچ‌کس نخواهد گفت و این کلمه در دنیای کنونی محکوم شده است امیدواریم در پشت این تریبون از طرف نمایندگان ملت چه از طرف ما چه از طرف سایرین تکرار نشود اما بنده انتظاری که از دولت دارم از طرف فراکسیون مستقل افتخار دارم که این مطلب را عرض بکنم روش دوم دولت در آینده وقتی وزارت خارجه ما بگوید جواب اعتراض را تحریف کرده‌اند و یقین شده است برای دولت که دولت پوشالی عراق جوابی به ما نداده است و مطالب را قلب کرده دیگر جای تماشا نیست (صحیح است) باید عکس‌العمل نشان داد بنده از جناب آقای وزیر جنگ و معاون وزارت خارجه استدعا می‌کنم مترجم احساسات نمایندگان ملت باشند و به عرض پیشگاه ملوکانه برسانند که دیگر صبر و حوصله ملت ایران تمام شده است همان طور که خود معاون وزارت خارجه در مطالب‌شان فرمودند دیگر حوصله ما هم تمام شده است اگر سیاست کلی مملکت اجازه می‌دهد پنج روز یک هفته دیگر با مسالمت مذاکره شود بحث شود فبها و اگر غیر از این است اجازه بفرمایید که انتقام‌جویی بشود از این گستاخی و ناجوانمردی بنده چون بعضی از مطالب را جناب آقای رامبد و جناب آقای کبیری فرمودند تکرار نمی‌کنم یک نکته در فرمایشات آقای رامبد همکار محترم این بود که اگر ملت عراق به ستوه آمده و کمکی از دولت ایران می‌خواهد، فرمایشی بسیار صحیح بود بله آقای رامبد بنده در موقغ زیارت با اغلب عراقی‌ها و ایرانیان مقیم عراق صحبت کردم آنها از مظالم دولت فعلی و گذشته به تنگ آمده‌اند و ما افتخار می‌کنیم که آن ملت مسلمان دست دراز بکند به سوی ملت همسایه و برادرش ایران و ما هم قطع بدانید به کمکش خواهیم شتافت یعنی بدانید وضع فعلی دولت عراق تمام برادران ما را به ستوه آورده و به هیچ وجه ملت عراق آماده این حرکات نیست ای کاش دست دراز بکند و ما با کمال میل آماده هستیم در خاتمه عرایضم از نماینده محترم دولت و به خصوص نماینده وزارت جنگ استدعا می‌کنم نسبت به رفاه و آسایش خانواده‌های شهدایی که شربت شهادت نوشیده‌اند اقدام کنند که در کمال آسایش زندگی کنند (صحیح است) و امیدوارم همان طور که دولت ایران ملت ایران پادشاه ایران از روش صلح پیروی کرده است باز هم چون برادران مسلمان برادران هم‌کیش ما در آن طرف مرز زندگی می‌کنند مسائل حل شود و حق ایران به خصوص در مورد شط‌العرب از عراق بازستان و مسترد شود مطالبی در مورد قرارداد ۱۳۱۶ گفته شد که چون از بحث فعلی خارج است می‌گذاریم برای جلسات بعد و می‌گوییم که در چه موقعیتی به وجود آمده و اگر خدای‌نکرده احقاق حق ما در یکی دو هفته آینده نشود روح آن مطالب را در آینده بازگو خواهیم کرد (احسنت).
رئیس- آقای مهندس ارفع فرمایشی دارید بفرمایید.
مهندس ارفع- جلسه خصوصی روز سه‌شنبه مجلس شورای ملی یکی از پرهیجان‌ترین جلسات دوره بیست و یکم بود، احساساتی که از طرف ناطقین محترم ابراز می‌شد
به قدری صادقانه و شدید بود که برای هر ایرانی ایجاد غرور می‌کرد (احسنت) در این بیانات یک دنیا عشق به میهن تجلی می‌کرد و همه نمایندگان صرف‌نظر از اقلیت و اکثریت با التهابی که بیان من از توصیف آن عاجز است از مهربانی‌های یکسره‌ای که منجر به دردسر شده است شکایت داشتند (آفرین- احسنت) و از دولت می‌خواستند از آن همه نرمش و ملایمتی که در قبال ناسازگاری‌های همسایه ما عراق به خرج داده شده بگذرد زیرا یک عمر تجربه کافی است و جایی که حسن‌نیت و منطق نتواند حق را تثبیت کند سرنیزه باید مداخله نماید (احسنت- احسنت).
امروز هم بیانات همکاران ارجمند من چنان رسا بوده و مورد تأیید همگان واقع شده که مرا اصولاً از ایراد مطالبی بی‌نیاز می‌کرد ولی باید بگویم بیاناتی که جناب آقای آرام در مجلس سنا فرمودند مرا ناگزیر ساخت نظرات فراکسیون حزب ایران نوین را که به طور قطع می‌توانم بگویم مقبول قاطبه نمایندگان محترم است به عرض برسانم.
آقای آرام ضمن بیانات خود در مجلس سنا به این مطلب اشاره می‌کنند که این اولین بار نیست که از طرف همسایه ما عراق به نواحی مرزی کشور شاهنشاهی تجاوز می‌شود و در هفت‌ساله اخیر این حوادث بیش از پیش تکرار گردیده و مکرر اموال و اغنام و احشام مرزنشینان ایرانی دست‌خوش تطاول متجاوزین عراقی واقع شده است بنده امیدوارم که آقای وزیر امور خارجه در استعمال لغت تجاوز عدم‌دقت به خرج داده باشند (صحیح است) زیرا در دنیای امروز نه تنها کشور کوچکی مثل عراق نمی‌تواند فکر تجاوز را در مخیله خود بپروراند (صحیح است) بلکه با توجه به اوضاع و احوال بین‌المللی برای کشورهای نیرومند نیز تجاوز به خاک دیگران به منزله آتش افروختن و خود در میانه سوختن است (صحیح است) اما خوشبختانه جمله دوم ایشان تا حدی رفع ابهام کرد و معلوم شد آقای وزیر امور خارجه حتی در مورد دزدان و غارت‌گران نیز به سائقه اصالت ذاتی و شرافت اخلاقی نزاکت سیاسی را حفظ کرده و به جای آنکه آنها را به همان اسم بخوانند به نام متجاوزین خوانده‌اند. در هر حال اعم از آن که حوادث مرزی ناشی از ضعف قدرت حکومت عراق بوده یا ناشی از خصیصه یغماگری و شرارت عده‌ای خاص، قدر مسلم این است که جان و مال اتباع ایرانی در طول سالیان متمادی به مخاطره افتاده و اگر دولت‌های وقت آن همه طریق مسالمت پیش نمی‌گرفتند حادثه ۱۸ آذرماه و متعاقب آن واقعه سی‌ام آذرماه اتفاق نمی‌افتاد و یکصد و پنجاه چریک عراقی با پشتیبانی خمپاره و هواپیما مرزبانان و مرزنشینان ایرانی را به خاک و خون نمی‌کشیدند. مسئول قتل استوار شهید یحیایی و ژاندارم‌های فداکار او و افراد بی‌دفاعی که به شهادت رسیده‌اند دولت‌هایی هستند که با اسلحه حسن‌نیت و مماشات به مقابله حریفی رفته‌اند که در یک دست پرچمی سفید و در زیر ردا شمشیری زهرآلود داشته است (صحیح است). شما می‌گویید مدت ۲۸ سال است که از عمر قرارداد ۱۳۱۶ می‌گذرد دولت عراق عواید شط را به میل خود و در راه مصارفی سوای آنچه قرارداد مقرر داشته خرج کرده سهل است برخلاف نص صریح قرارداد از ارسال صورت‌حساب مخارج به دولت ایران نیز خودداری نموده و به این ترتیب با رفتار خود درحقیقت قرارداد را به طور یک‌جانبه نقض و فسخ کرده است و در جای دیگر می‌فرمایید من شش سال پیش در مجلس شورای ملی رسماً اعلام کردم ما حاضریم برای اثبات منتهای حسن‌نیت خود با دولت عراق وارد مذاکره شده و قرارداد دیگری که منافع طرفین به طور منصفانه و عادلانه تأمین کند جانشین این قرارداد نقض شده سازیم. ما مکرر در مکرر صادقانه این پیشنهاد را کرده‌ایم ولی دولت عراق با معاذیر و بهانه‌جویی طفره رفته و حاضر به شنیدن حرف حساب و حق نشده است. ما با کمال دقت به بیانات شما توجه کردیم ولی جناب آقای وزیر امور خارجه حق گرفتنی است نه دادنی (صحیح است). من بدون آن که قصور گذشتگان را متوجه دولت هویدا کنم صادقانه می‌گویم اگر این دولت هم رویه گذشتگان را پیش گیرد، نفرین نسل آینده را برای خود خریده است (صحیح است). وظیفه دولت این است که با استفاده از تمام امکانات حق ملت را استیفا کند. برای ما
کافی نیست که وزیر امور خارجه بیاید ذکر مصیبت کند و انتظار داشته باشد ما هم یک دامن اشک بریزیم. وظیفه شما است که به دولت عراق بفهمانید کاسه صبر و شکیبایی ملت ایران لبریز است. اگر عدالت حاکم بر حق است که ما از جاده نصفت منحرف نشده و نمی‌خواهیم بشویم و اگر قدرت موجب تثبیت حق که ما به مراتب از آنها نیرومندتریم (صحیح است) تنها چیزی که نمی‌گذارد ما به حق خود برسیم این است که ما طریق تجاوز و زورگویی پیش نگرفته‌ایم و همیشه خواهان این بوده‌ایم که همسایه‌ای بی‌آزار و خیرخواه باشیم. هر جا پای منافع عراق در بین بوده دولت و ملت ایران با تمام قوا حمایت کرده ولی متقابلاً محبتی ندیده است (صحیح است) تقصیر دولت‌های گذسته ایران این بوده که همیشه طالب مدینه فاضله بوده‌اند و به دنبال جهانی گشته‌اند که کسی را با کسی کاری نباشد و بهشت را در جایی یافته‌اند که در آنجا آزاری نباشد این خوی ملایم و بشردوستی کار ما را به جایی کشانده که خمپاره و هواپیمای عراقی هم به مرز ما تجاوز کند (صحیح است). آقای وزیر امور خارجه: کشاورز سیستانی و کارگر اصفهانی و پیرزن گرگانی از درآمد ناچیز خود به شما و ما حقوق می‌پردازد، هزینه تشکیلات مملکتی را متحمل می‌شود و بار سنگین هرگونه خرجی را به دوش می‌کشد برای آنکه از حقوق او دفاع شود برای آنکه به افتخارات باستانی او خدشه‌ای وارد نگردد و برای این که شب آسوده بخوابد (صحیح است) نه آنکه فرزندان دلبند او را عشایر عراقی به خاک و خون بکشند و حقوق او را پایمال نمایند (مهندس والا- و ما ساکت بمانیم) اگر چنین تعدی از ناحیه کشور نیرومندی به ما شده بود عذر ما در پیشگاه تاریخ و نسل آینده مقبول بود ولی وقتی متجاوز کشوری مثل عراق است آیا صحیح است دولت از خود ضعف نشان دهد؟ (مهندس والا- در هیچ مورد نباید از خود ضعف نشان بدهد نه در مقابل دولت قوی و نه در مقابل دولت ضعیف) صحیح است نه در مقابل دولت قوی و نه در مقابل دولت ضعیف نباید ضعف نشان دهد و در طول تاریخ دوهزار و پانصد ساله شاهنشاهی ما آنچه همیشه مورد مباهات این ملت بوده و با خطوط زرین نقش شده این است که ملت ایران در عین حال که کمال احترام را به حفظ حقوق و حدود دیگران داشته از حقوق و حدود خود نیز مردانه دفاع کرده است نمونه بارز این مردانگی و وطن‌پرستی همان است که شما در گزارش خود به مجلس سنا متذکر شده و گفته‌اید پنج نفر پاسداران مرزی ایران با منتهای ازخودگذشتگی مدت چهار ساعت و نیم در برابر یکصد و پنجاه نفر متجاوزین عراقی استقامت کرده‌اند.
من از پشت این تریبون به روح شهدای رشید و مرزداران غیور ایرانی که در این حوادث تأسف‌آور جان خود را فدا کرده‌اند درود می‌فرستم (احسنت).
آقایان نمایندگان محترم یقین دارم شما همه با من هم‌صدا هستید که ما علایق مشترکی که با ملت شریف عراق داریم همسایه‌ای مهربان بوده و به آن ملت با دیده احترام نگریسته‌ایم (صحیح است) ما همیشه خواهان پیشرفت و تعالی کشورهای مسلمان خاصه همسایگان خود بوده و هستیم (صحیح است) و انتظار رفتار متقابل داریم ما هر دو کشور محتاج آرامشیم تا بتوانیم برنامه‌های بزرگی را که برای بهبود کشورهای خود طرح کرده‌ایم به انجام برسانیم. شاید منافع کشورهای خاصی با ایجاد اختلاف و تفرقه بین ما مطابقت داشته باشد ولی مصلحت دو کشور همسایه و هم‌کیش ایجاب می‌کند که با کمال هوشیاری مراقب باشند و بازار آشفته‌ای برای دزدان سیاسی ایجاد نکنند من در اینجا به عرایضم خاتمه می‌دهم و اگر برخلاف خواسته همکاران عزیز از بسط مقال خودداری می‌کنم به دو علت است دلیل اول این است که به دولت فرصتی داده بشود تا با کمال قدرت در استیفای حقوق ایران اقدام بکند و رجاء واثق داریم گزارشی که دولت درباره اقدامات خود و نتایج حاصله می‌دهد رضایت‌بخش باشد دومین دلیلی که مرا به امساک در سخن وامی‌دارد اخباری است که خبرگزاری‌های رویتر- اسوشیتدپرس- خبرگزاری آلمان و رادیو بغداد منتشر نموده‌اند دائر بر این که دولت عراق به عنوان نشانه‌ای از حسن‌نیت خود به مقامات مرزی عراق دستور داده است که فوراً و به طور کامل در تحقیق حوادث اخیر مرزی با مقامات ایرانی
همکاری کنند و در اعلامیه دولتی گفته شده است که به سبب رشته‌های مذهبی و تاریخی و فرهنگی که دو کشور را به یکدیگر پیوند می‌دهد عراق مایل است هر چه در قدرت دارد برای حل مسالمت‌آمیز اختلافات مرزی با ایران انجام دهد و همچنین رئیس دولت عراق اظهار امیدواری کرده است که قدرت و استواری روابط حسن‌هم‌جواری دو ملت ایران وعراق افزایش یابد و آنچه را که موجب نزدیکی دو کشور همسایه می‌گردد تقویت کند. ما هم از خداوند می‌خواهیم عملاً شاهد تحقق این نظرات باشیم و همان طور که ملت ایران در طی سالیان دراز حسن‌نیت خود را به ثبوت رسانده همسایه ما نیز آن را به ثبوت برساند. در خاتمه عرایضم به زمام‌داران کشور عراق یادآوری می‌نمایم که ملت کهنسال ایران دارای خصوصیات ملی و اخلاقی خاصی است که پرچم سه رنگ ایران و شیر و خورشید مظهر کاملی از آن است، رنگ سبز پرچم ما نشان می‌دهد که ما طالب سرسبزی و غنای کشور خود هستیم (صحیح است)، رنگ سفید آن علامت این است که ما میل داریم با همه کشورها در حال صلح و سلم به سر بریم (صحیح است) رنگ قرمز نشانه بارزی است که ما حاضریم خون خود را در راه حفظ حدود و ثغور کشور نثار کنیم (صحیح است- احسنت) پاسداری این مرز و بوم به دست مردانی است که در دل مهابت شیر و در کف شمشیری بردارند و به نور ایزدی قلوب آنها روشن است (احسنت- احسنت).
رئیس- پیشنهادی از طرف فراکسیون پارلمانی حزب مردم رسیده است قرائت می‌شود.
ریاست معظم مجلس شورای ملی
احتراماً تقاضا دارد به دولت ابلاغ فرمایید نتیجه مذاکرات و اقدامات خود را در مورد استیفای حقوق ملت ایران راجع به مسائل بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری عراق خصوصاً در مورد شط‌العرب را به عرض مجلس شورای ملی برسانند.
فراکسیون پارلمانی حزب مردم دکتر سعید حکمت- دکتر جعفری- امام مردوخ- ملک‌شاه ظفر- رامبد- فخر طباطبایی- ساگینیان- مهندس والا- ایلخان- دکتر رمضانی- دکتر اسدی- مهندس ناصر بهبودی.
رئیس- در صورتی که نمایندگان محترم با این پیشنهاد موافقند (نمایندگان- موافقیم) به دولت ابلاغ می‌شود. آقای کبیری بفرمایید.
کبیری- چون جواب سؤال بنده از طرف دولت داده نشد بنده تقاضا می‌کنم سؤال بنده همچنان در دستور مجلس قرار گیرد (صحیح است).
رئیس- با پیشنهادی که از طرف فراکسیون پارلمانی حزب مردم داده شده و مورد تأیید مجلس قرار گرفته خودبخود این سؤال هم در دستور مجلس است و دولت به موقع خود می‌آید و جواب می‌دهد پس اجازه بفرمایید که مذاکرات درباره سؤال را امروز ختم شده تلقی کنیم تا در آتیه دولت بیاید و جواب سؤال آقای کبیری را بدهد.
۸ ـ شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون کشور راجع به انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور و ارسال به مجلس سنا
رئیس- گزارش شور دوم لایحه مربوط به انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش شور دوم از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور در جلسه ۱/۱۰/۱۳۴۴ با حضور آقای سراج حجازی معاون پارلمانی وزارت کشور لایحه شماره ۶۸۴۲- ۱۲/۷/۱۳۴۴ مربوط به انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور را که گزارش شور اول آن به شماره ۱۶۱۵ چاپ گردیده با توجه به پیشنهاد واصله برای شور
دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش شور اول را عیناً تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
لایحه قانون انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام‌وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور
ماده ۱- از تاریخ ۲۹ اسفندماه ۱۳۴۳ کلیه افسران و کارمندان کادر ثابت نیروهای مسلح شاهنشاهی که به موجب مقررات قانون واگذاری وظایف اداره نظام وظیفه به وزارت کشور مصوب دی ماه ۱۳۴۳ برای انجام وظیفه در اداره نظام وظیفه و مناطق و حوزه‌ها به وزارت کشور مأمور شده‌اند بدون رعایت مقررات بند (ب) ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی به وزارت کشور (ژاندارمری کل کشور) منتقل می‌گردند.
تبصره ۱- کلیه افسران و درجه‌داران و افراد وظیفه‌ای که در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۴۳ در اداره نظام وظیفه عمومی و سازمان‌های تابعه آن مشغول انجام وظیفه بوده‌اند به ژاندارمری کل کشور منتقل و خدمت آنان در ژاندارمری کل کشور جزو خدمت زیر پرچم محسوب خواهد شد.
تبصره ۲- افسران و کارمندان کادر ثابت مطرح در این ماده چنانچه بخواهند به نیروهای مسلح شاهنشاهی منتقل شوند می‌توانند حداقل پس از گذشتن مدت شش‌ماه از تاریخ تصویب این قانون تقاضای انتقال خود را بنمایند و در این صورت بدون در نظر گرفتن شرایط مندرج در تبصره ۲ بند ب ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی در صورت موافقت وزارت جنگ و ژاندارمری کل کشور به نیروهای مسلح شاهنشاهی منتقل خواهند شد.
ماده۲- کلیه اعتبار مصوب بودجه سال ۱۳۴۴ افسران و کارمندان اداره نظام‌وظیفه عمومی که بالغ بر ۱۴۶۸۷۸۹۶۱ ریال می‌گردد از بودجه وزارت جنگ کسر و با اعتبار بودجه مصوب اداره مزبور (موضوع ردیف ۱۰۸ قسمت چهارم هزینه‌های جاری وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی) به بودجه ژاندارمری کل کشور اضافه می‌شود.
ماده ۳- کلیه اراضی و املاک و ساختمان‌های دولتی که در خارج از سربازخانه‌ها و سایر مؤسسات نیروهای مسلح شاهنشاهی قرار گرفته و اسناد مالکیت مجزا داشته و یا به طور جداگانه تاکنون تشریفات ثبتی آنها انجام نشده و تا پایان سال ۱۳۴۳ مورد استفاده اداره نظام‌وظیفه و مناطق و حوزه‌های تابعه بوده و همچنین کلیه وسایل و اثاثیه متعلق به دولت که در تاریخ مذکور در تصرف و مورد استفاده اداره نظام‌وظیفه و مناطق و حوزه‌های آن اداره بوده به استثنای وسایل حمل و نقل و مخابرات به ژاندارمری کل کشور واگذار می‌شود اسناد و مدارک و سوابق مربوط نیز تحویل ژاندارمری کل کشور می‌شود.
ماده ۴- به وزارت کشور (ژاندارمری کل کشور) اجازه داده می‌شود که از مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش و سپاه‌های دانش- بهداشت- ترویج و آبادانی با رعایت مقررات مربوط و آموزش لازم نظامی در خدمت نظام‌وظیفه عمومی و انتظامی ژاندارمری کل کشور استفاده نماید.
خدمت این قبیل مشمولین در ژاندارمری کل کشور خدمت زیر پرچم محسوب خواهد شد.
رئیس کمیسیون کشور - روحانی
گزارش شور دوم از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۵/۱۰/۱۳۴۴ با حضور آقای سراج حجازی معاون وزارت کشور لایجه دولت مربوط به انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام‌وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون کشور در این مورد را عیناً تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون نظام - حکیمیان
گزارش شور دوم از کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری در جلسه ۵/۱۰/۱۳۴۴ با حضور آقای سراج‌حجازی معاون وزارت کشور لایحه دولت مربوط به انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام‌وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون کشور را در این مورد عیناً تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
رئیس کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری - مجید موسوی
گزارش شور دوم از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه ۵/۱۰/۱۳۴۴ با حضور آقای سراج‌حجازی معاون پارلمانی وزارت کشور لایحه دولت مربوط به انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون کشور در این مورد را عیناً تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون دارایی - عزت‌اللّه اوزار
گزارش شور دوم از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه در جلسه ۵/۱۰/۱۳۴۴ با حضور آقای سراج‌حجازی معاون وزارت کشور لایحه دولت مربوط به انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام‌وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون کشور را در این مورد عیناً تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون بودجه - اهری
رئیس- ماده اول مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱- از تاریخ ۲۹ اسفندماه ۱۳۴۳ کلیه افسران و کارمندان کادر ثابت نیروهای مسلح شاهنشاهی که به موجب مقررات قانون واگذاری وظایف اداره نظام‌وظیفه به وزارت کشور مصوب دی‌ماه ۱۳۴۳ برای انجام وظیفه در اداره نظام‌وظیفه و مناطق و حوزه‌ها به وزارت کشور مأمور شده‌اند بدون رعایت مقررات بند (ب) ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی به وزارت کشور (ژاندارمری کل کشور) منتقل می‌گردند.
تبصره ۱- کلیه افسران و درجه‌داران و افراد وظیفه‌ای که در تاریخ ۲۹ اسفندماه ۱۳۴۳ در اداره نظام وظیفه عمومی و سازمان‌های تابعه آن مشغول انجام وظیفه بوده‌اند به ژاندارمری کل کشور منتقل و خدمت آنان در ژاندارمری کل کشور جزو خدمت زیر پرچم محسوب خواهد شد.
تبصره ۲- افسران و کارمندان کادر ثابت مطرح در این ماده چنانچه بخواهند به نیروهای مسلح شاهنشاهی منتقل شوند می‌توانند حداقل پس از گذشتن شش‌ماه از تاریخ تصویب این قانون انتقال خود را بنمایند و در این صورت بدون در نظر گرفتن شرایط مندرج در تبصره ۲ بند ب ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی در صورت موافقت وزارت جنگ و ژاندارمری کل کشور به نیروهای مسلح شاهنشاهی منتقل خواهند شد.
رئیس- در ماده اول نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده اول رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیرقرائت شد)
ماده ۲- کلیه اعتبار مصوب بودجه سال ۱۳۴۴ افسران و کارمندان اداره نظام وظیفه عمومی که بالغ بر ۱۴۶۸۷۸۹۶۱ ریال می‌گردد از بودجه وزارت جنگ کسر و با اعتبار بودجه مصوب اداره مزبور (موضوع ردیف ۱۰۸ قسمت چهارم هزینه‌های جاری وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی) به بودجه ژاندارمری کل کشور اضافه می‌شود.
رئیس- در ماده دوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده دوم رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده سوم قرائت می‌شود.
ماده ۳- کلیه اراضی و املاک و ساختمان‌های دولتی که در خارج از سربازخانه‌ها و سایر مؤسسات نیروهای مسلح شاهنشاهی قرار گرفته و اسناد مالکیت مجزا داشته و یا به طور جداگانه تاکنون تشریفات ثبتی آنها انجام نشده و تا پایان سال ۱۳۴۳ مورد استفاده اداره نظام‌وظیفه و مناطق و حوزه‌های تابعه بوده و همچنین کلیه وسایل و اثاثیه متعلق به دولت که در تاریخ مذکور در تصرف و مورد استفاده اداره نظام‌وظیفه و مناطق و حوزه‌های آن اداره بوده به استثنای وسایل حمل و نقل و مخابرات به ژاندارمری کل کشور واگذار می‌شود اسناد و مدارک و سوابق مربوط نیز تحویل ژاندارمری کل کشور می‌گردد.
رئیس- در ماده سوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده ۳ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده چهارم قرائت می‌شود.
ماده ۴- به وزارت کشور (ژاندارمری کل کشور) اجازه داده می‌شود که از مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش و سپاه‌های دانش- بهداشت- ترویج و آبادانی با رعایت مقررات مربوط و آموزش لازم نظامی در خدمت وظیفه عمومی و انتظامی ژاندارمری کل کشور استفاده نماید.
خدمت این قبیل مشمولین در ژاندارمری کل کشور خدمت زیر پرچم محسوب خواهد شد.
رئیس- در ماده چهارم نظری نیست؟ آقای دکتر مبین بفرمایید.
دکتر مبین- بنده می‌خواستم تقاضا کنم معاونین محترم وزارت کشور و جنگ هر کدام که مایل باشند توضیحی بدهند که نحوه استفاده از این ماده ۴ چطور است وقتی که گفتید مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش شما قانون دارید وقتی تشخیص دادید که مازاد هستند و تصویب کردید باید به آنها معافی بدهید آن وقت بین اشخاصی که باید معافی بگیرند و این حق برایشان ایجاد می‌شود وقتی که گفتید مازاد بر احتیاج ما هستند مازاد بر احتیاج سپاه‌های دانش- سپاه‌های بهداشت و ترویج و آبادانی هستند بروند در بین عده‌ای که باید معافی داده بشود آن وقت شما چگونه عده‌ای را انتخاب می‌کنید مثلاً ۴ نفر یا ۵ نفر این فرمی برایش پیش‌بینی نشده اصلاً نظر شما این است که اول مایحتاج ژاندارمری را بیاورید داخل مایحتاج ارتش این فکر صحیحی است وقتی که صورت می‌دهند سپاه دانش می‌گوید من دوهزار نفر می‌خواهم سپاه بهداشت می‌گوید من دوهزار نفر می‌خواهم و ژاندارمری هم صورت می‌دهد من دویست نفر می‌خواهم اگر این فرم باشد مشمول بر مازاد ارتش نمی‌شود پس باید آن مورد احتیاج ژاندارمری کل کشور بیاید داخل بر احتیاج ارتش بنابراین توضیحی بفرمایید چون شور دوم است نمی‌شود پیشنهاد کرد و عبارت را عوض کرد توضیحی جنابعالی بفرمایید که روشن شود مازاد بر احتیاج ارتش آخرین احتیاج است یعنی بعد از این که سپاه دانش و بهداشت و ترویج و آبادانی و احتیاج ژاندارمری روشن شد مابقی را می‌گویید مازاد بر احتیاج ارتش نه قبل از آن.
رئیس- آقای سراج حجازی بفرمایید.
سراج حجازی (معاون وزارت کشور)- پاسخ مطلب همان بود که خود آقای دکتر مبین فرمودند فقط با یک تذکر که بنده عرض می‌کنم که باید لفظ مازاد باشد زیرا از تعداد مشمول اول نیازمندی ارتش را تأمین
می‌کنیم بعد نیازمندی‌های سپاهیانی که بنا به امر قانون بالاتر از قانون عادی مقرر شده است منتها اگر زیادی پیدا کردیم معافی بهشان نمی‌دهیم و به ژاندارمری می‌بریم بعد اگر باز هم زیادی پیدا کردیم معافی می‌دهیم.
رئیس- نظر دیگری در ماده چهارم نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده ۴ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد کلیات آخر لایحه مطرح است آقای فولادوند بفرمایید.
فولادوند- با اجازه مقام معظم ریاست و نمایندگان محترم بنده خیلی خوش‌وقتم که هم جناب آقای سراج حجازی تشریف دارند و البته بایستی هم تشریف داشته باشند و هم تیمسار معاونت محترم وزارت جنگ بنده همیشه در لوایح نظام‌وظیفه ذی‌علاقه هستم این چند کلامی هم که در کلیات آخر عرض می‌کنم برای این نیست که فی‌الواقع چیزی افزون بر آنچه که اولیای محترم دولت می‌دانند بنده عرض کرده باشم بلکه برای آن است که نشانه آن باشد که مجلس شورای ملی و لااقل خود ارادتمند همیشه به این قوانین نظام‌وظیفه که حالا وظیفه عمومی به آن می‌گوییم با نظر دقت و اهمیت می‌نگریم ما مطلبی را عنوان می‌کنیم که هیچ‌وقت تکرارش به عقیده بنده زائد نیست و آن این است که در گذشته همیشه یک عده کدخدای ده، شاید یک عده مأمورین خاطی این قانون را به اصطلاح آلت پر کردن کیسه‌های خودشان می‌دانسته‌اند و این بوده است که به عنوانی برای مشمولین خودشان یک عیبی می‌ساختند و تکرارش می‌کردند و از این بیچاره‌ها هم همیشه متأسفانه سوءاستفاده می‌کردند و روز آخر هم آنها را می‌بردند و معرفی می‌کردند به دولت، نتیجه یک وضع بسیار تأسف‌انگیز بود و آن این بود که یک نفر از هر خانواده یا شاید در هر خانواده دونفر مشمول به اضافه تمام افراد ارشد آن خانواده و حتی اصغر آن خانواده سال‌ها نگران و گرفتار انجام یک امر محترم ملی بودند که صورت نمی‌پذیرفت به واسطه سوءنظر و سوءرفتار عده‌ای بنده امروز بسیار خوش‌وقتم که مثل همیشه یک مرد عالی‌قدر یک سرباز، آن فدایی صمیمی شاهنشاه آریامهر در رأس این کار قرار گرفته است و آن تیمسار سپهبد اویسی است (معتمدی- سپهبد اویسی از امرای بسیار شریف و پاک‌دامن ارتش شاهنشاهی می‌باشند) و دانا و توانا و مصمم به اصلاح و به همین دلایل ما هر وقت می‌بینیم مردمان خوب در رأس امور هستند بیشتر ذوق‌زده می‌شویم و توضیحات و توقعات خودمان را مکرر می‌کنیم و آن این است که در آینده نمی‌شود پیش‌بینی کرد تیمسار که چه خواهد شد فقط غیب‌گویی خداوند است البته ما روی قرائن می‌توانیم یک حدس‌هایی بزنیم ولی بنده امیدوارم که ریشه فساد به کلی از این امر خطیر مملکتی کنده خواهد شد ولی بهترین راهی که ما به اصطلاح طریق سلامت را برای آینده تأمین کنیم این است که متخلفین و مجرمین گذشته را عبرهللناظرین بیاوریم به پای حساب الان متأسفانه باید عرض کنم که تعداد زیادی هستند (چون آمار ندارم بهتر است نزدیک نشوم رقم هستند) که از خون این مملکت قصرهای بسیاربسیار خلاف قانون و مجرمانه ساخته‌اند از همین امر نظام وظیفه و وظیفه عمومی (صحیح است) و اینها بایستی بیایند پای حساب، معنی ندارد که مردم عالی‌قدر، تحصیل‌کرده، شرافتمند، جانباز، سرباز دولت در مقامات عالی نتوانند کرایه منزل بدهند و این خانه ایشان را به آنها کرایه بدهد این گروهبان‌ها و استوارهای فلان‌فلان‌شده‌ها و حتی به آنها کرایه ندهند این است که بنده استدعا می‌کنم به عنوان یک نماینده‌ای که تأیید مجلس شورای ملی را همراه دارد که دزدهای گذشته نظام وظیفه بیایند پای حساب (صحیح است- احسنت).
رئیس- نظر دیگری در کلیات آخر لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به این لایحه با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی نمایندگان به وسیله منشی به ترتیب آتی وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: رضوی- مهندس کمانگر- دکتر کلالی- مهندس جلالی‌نوری- مجد- مهندس ارفع- ارسنجانی- دکتر الموتی- بوشهری- مهندس کیا- معتمدی- مهندس عطایی- موسوی- بهادری- ثامنی- محدث‌زاده- مرتضوی- میرهادی- دکتر جعفری-
روستا- مهندس مالک- مهندس اخوان- حاذقی- دکتر حسینی- موسوی ماکویی- روحانی- دکتر وحیدنیا- دکتر عدل طباطبایی- دکتر یگانگی- دکتر یزدان‌پناه- مهندس مجتهدی- مهندس زنجان‌چی- دکتر مبین- امینی- دکتر زعفران‌لو- علی مرادی- توسلی- پزشکی- بانو دکتر دولت‌شاهی- بختیار بختیاری‌ها- ملک‌زاده آملی- کیهان یغمایی- محسنی- دکتر مهندس بهبودی- صفی‌پور- قراچورلو- دکتر حکیم شوشتری- دکتر رضوانی- امیر احمدی- اوزار- سرتیپ‌پور- دکتر سعید حکمت- صائبی- بالاخانلو- باغمیشه- مهندس والا- ملک‌شاه ظفر- سیفی- میرزاختایی- فلیکس آقایان- بدرصالحیان- نیری- جهانگیری- کنگرلو- دکتر اسدی- امام مردوخ- دکتر رهنوردی- دکتر مدنی- دکتر فربود- دکتر معتمدوزیری- لفوطی- البرزی- شاخویی- پاک‌ذات- نیاکان- شیخ‌الاسلامی- اولیاء- هیراد- دکتر رمضانی- جاوید- نوربخش- زرگرزاده- پژند- شفیعی‌پور کرمانی- معتمدی- دکتر بقایی‌یزدی- ساگینیان- طالب‌زاده- رودسری- دکتر رشتی- صادق احمدی- اهری- مبارکی- دکتر مهدی‌زاده- دکتر اعتمادی- رهبر- کشفی- اقبالی- ریگی- مهندس انصاری- متولی‌باشی- مهندس برومند- مهندس عدلی- سرتیپ حکیمیان- سرلشگر نکوزاد- رامبد- ایلخان- کورس- فولادوند- نصیری- آموزگار- قاسم مرادی- دیهیم- زهتاب- شکیبا- دکتر غنی- دکتر صالحی- مهندس بهبودی- نارویی- مهندس آراسته- ادیب‌سمیعی- مهندس زرآور- مهندس اسدی‌سمیع- دکتر نجیمی- مهندس جلالی- احتشامی- سعید وزیری- مهندس کسرایی- مهندس ریاضی- دکتر سعید- دکتر عدل- دکتر کیان- مهندس معینی- مهندس صائبی- دکتر امامی- میرافضل- دکتر قراگزلو- صدری کیوان- دکتر شفیع‌امین- بانو تربیت- حبیبی- بانو جهانبانی- کلانتر هرمزی- میرزاختایی- دکتر سامی‌راد- مهندس پروشانی- مهندس معینی‌زند- بانو ابتهاج سمیعی.
(آراء مأخوذه شماره شد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید).
آراء موافق ۱۴۲ رأی.
آراء سفید به علامت امتناع ۵ رأی.
رئیس- لایحه با ۱۴۲ رأی موافق تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
موافقین- آقایان: کنگرلو- امام مردوخ- مهندس انصاری- صفی‌پور- مهرزاد- دکتر غنی- کیهان یغمایی- مهندس جلالی‌نوری- دکتر عدل طباطبایی- دکتر الموتی- بدرصالحیان- دکتر مهندس ناصر بهبودی- دکتر عدل- فلیکس آقایان- دکتر سعید- دکتر وحیدنیا- مهندس مالک- اولیاء- بانو ابتهاج‌سمیعی- بختیار بختیاری‌ها- بهادری- دکتر سامی‌راد- دکتر شفیع‌امین- بانو جهانبانی- مهندس پروشانی- مهندس معینی‌زند- میرافضل- مهندس صائبی- ریگی- دکتر اعتمادی- دکتر بقایی‌یزدی- معتمدی- باغمیشه- حکمت یزدی- میرهادی- مهندس اخوان- مجد- پژند- شاخویی- دکتر رشتی- لفوطی- ختایی قلعه‌جوقی- حیدر صائبی- کهزاد البرزی- نوربخش- بالاخانلو- علی مرادی- زهتاب‌فرد- مهندس برومند- دکتر صالحی- بانو دکتر دولت‌شاهی- دکتر امامی خویی- اقبالی- اهری- مهندس جلالی- پاک‌ذات- سرلشکر نکوزاد- محسنی مهر- اوزار- فولادوند- مهندس عدلی- دکتر رضوانی- ساگینیان- مهندس پرویز بهبودی- سرتیپ حکیمیان- پزشکی- مهندس زرآور- دکتر رهنوردی- روحانی- مهندس اسدی‌سمیع- دکتر مبین- ادیب‌سمیعی- دکتر یگانگی- طالب‌زاده رودسری- روستا- دکتر فربود- کشفی- توسلی- رهبر- مبارکی- ملک‌شاه ظفر- مهندس آراسته- ایلخان- زرگرزاده- دکتر معتمد وزیری- ملک زاده آملی- موسوی ماکویی- دکتر نجیمی- نصیری- کورس- دیهیم- دکتر قراگزلو- دکتر حکیم شوشتری- دکتر جعفری- آموزگار- سعید وزیری- مهندس ارفع- امینی‌خراجی- دکتر اسدی- احتشامی- حبیبی- حاذقی- سرتیپ‌پور- مهندس والا- مرتضوی- دکتر یزدان‌پناه- سیفی- مهندس زنجان‌چی- مهندس مجتهدی- عبدالمجید موسوی- دکتر زعفران‌لو- موسوی کبیری-
رامبد- جهانگیری- مهندس کسرایی- دکتر رمضانی- امیراحمدی- قراچورلو- نارویی- مهندس کیا- مهندس کمانگر- محدث‌زاده- رضوی- بوشهری- ثامنی- مهندس ریاحی- ارسنجانی- دکتر کلالی- قاسم مرادی- مهندس عطایی- کلانتر هرمزی- دکتر کیان- صدری- کیوان- متولی‌باشی- مهندس معینی- شکیبا- دکتر حسینی- نیاکان- دکتر مهدی‌زاده- بانو تربیت- هیراد- نیری.
ممتنعین- آقایان: صادق احمدی- جاوید- دکتر سعید حکمت- شفیعی‌پور کرمانی- ملک‌شاه ظفر- دکتر مدنی.
۹- طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی راجع به مجازات افسران و افراد نیروهای مسلح شاهنشاهی و ژاندارمری و شهربانی که به اموال دولتی خسارت وارد می‌آورند و ابلاغ به دولت
رئیس- گزارش کمیسیون راجع به مجازات افسران و افراد نیروهای مسلح شاهنشاهی و ژاندارمری و شهربانی که به اموال دولتی خسارت وارد می‌آورند مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی کمیسیون نظام در جلسه ۱۴ آذرماه ۱۳۴۴ با حضور تیمسار سپهبد شکیبی معاون وزارت جنگ لایحه شماره ۲۵۹۹/۱۶۳۶-۱۲/۲/۱۳۴۴ دولت راجع به مجازات افسران و افراد نیروهای مسلح شاهنشاهی و ژاندارمری و شهربانی که به اموال دولتی خسارت وارد می‌آورند و قبلاً در مجلس شورای ملی تصویب شده و در مجلس سنا اصلاحاتی در آن به عمل آمده بود مورد رسیدگی قرار داد و اصلاحات مجلس سنا را تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
قانون مجازات افسران و کارمندان و افراد نیروهای مشلح شاهنشاهی و ژاندارمری و شهربانی که به اموال دولتی خسارت وارد می‌آورند.
ماده واحده - چنانچه افسران و کارمندان و افراد نیروهای مسلح شاهنشاهی و ژاندارمری و شهربانی براثر بی‌احتیاطی و یا عدم اجرای نظامات و دستورهای مقرر به اسلحه و مهمات و سایر اشیاء و اموال و لوازم نظامی متعلق به دولت یا آنچه که در اختیار دولت است خسارتی وارد آورند یا این که بر اثر بی‌احتیاطی یا عدم اجرای نظامات و دستورهای مقرر موجب فقدان یا از بین رفتن آنها بشوند به حبس عادی از یازده روز تا یک سال و جبران خسارت وارده محکوم می‌گردند هرگاه عمل به موجب قوانین دیگر مستوجب کیفر شدیدتری باشد برابر همان قوانین با آنان رفتار خواهد شد.
تبصره ۱- رسیدگی به جرائم مذکور در صلاحیت دادرسی ارتش بوده و خارج از نوبت رسیدگی خواهد شد.
تبصره ۲- تشخیص این که اموال و اشیا و لوازم مذکور در این قانون برحسب مورد جزء اموال و اشیاء و لوازم نظامی باشد با فرماندهی است که به موجب ماده ۱۳۸ قانون دادرسی و کیفر ارتش امر تعقیب صادر می‌کند.
مخبر کمیسیون نظام - حکیمیان
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه ۲۹ آذر ماه ۱۳۴۴ با حضور تیمسار سپهبد شکیبی معاون وزارت جنگ لایحه دولت راجع به مجازات افسران و افراد نیروهای مسلح شاهنشاهی و ژاندارمری و شهربانی که به اموال دولتی خسارت وارد می‌آورند و در مجلس سنا اصلاح گردیده بود مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون نظام را در این مورد تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دادگستری - مجد
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور در جلسه اول دی‌ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای سراج‌حجازی معاون وزارت کشور لایحه دولت راجع به مجازات افسران و افراد نیروهای مسلح شاهنشاهی و ژاندارمری و شهربانی که به اموال دولتی خسارت وارد می‌آورند را که در مجلس سنا اصلاح گردیده بود مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون نظام را در این مورد تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس کمیسیون کشور - روحانی
رئیس- گزارش کمیسیون‌ها مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به گزارش کمیسیون رأی می‌گیریم خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه به دولت ابلاغ می‌شود.
۱۰- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی راجع به انتقال کارمندان ثبت اسناد به مرکز برای طی کلاس عالی ثبت و ابلاغ به دولت
رئیس- گزارش کمیسیون راجع به انتقال کارمندان ثبت اسناد به مرکز برای طی کلاس عالی ثبت مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه مورخ ۱۶ آذرماه ۱۳۴۴ با حضور آقای اشرف سمنانی معاون وزارت دادگستری لایحه شماره ۷۳۹۰/۷-۲/۱۰/۴۲ دولت راجع به تصویب‌نامه شماره ۴۱۶۳۸- ۲۱/۷/۴۲ در مورد انتقال کارمندان ثبت اسناد به مرکز برای طی کلاس عالی ثبت را که پس از تصویب مجلس شورای ملی در مجلس سنا اصلاحاتی در آن به عمل آمده بود بررسی و اصلاحات مزبور را تأیید و تصویب کرد.
ینک گزارش آن به شرح ذیل تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد:
قانون انتقال کارمندان ثبت اسناد به مرکز برای طرح کلاس عالی ثبت
ماده ۱- وزارت دادگستری مجاز است تا پنج دوره و هر دوره حداکثر دویست نفر از کارمندان فارغ‌التحصیل کلاس اختصاصی ثبت را که دیپلم کامل متوسطه داشته و داوطلب شرکت در کلاس عالی ثبت باشند با رعایت تقدم فارغ‌التحصیل‌های هر دوره نسبت به دوره بعد و تقدم نفرات هر دوره براساس بالاتر بودن معدل قبولی آنان در امتحانات دوره خود برای طی کلاس عالی ثبت که دوره آن دوسال خواهد بود موقتاً به مرکز منتقل نماید.
مدت خدمت کسانی که به این منظور به مرکز منتقل می‌شوند و ضمن خدمت اداری در کلاس عالی ثبت تحصیل می‌کنند و از عهده امتحان نهایی کلاس مزبور برمی‌آیند از لحاظ ترفیع به منزله اشتغال در شهرستان‌ها محسوب می‌گردد.
ماده ۲- دارندگان دیپلم سابق سال پنجم علمی که در خدمت اداره کل ثبت هستند و کلاس اختصاصی ثبت را امتحان داده‌اند و موفق به اخذ گواهی‌نامه کلاس اختصاصی ثبت شده‌اند می‌توانند در کلاس عالی ثبت شرکت نمایند.
ماده ۳- کسانی که به سمت مأمور اجرای ثبت طبق مقررات استخدام می‌شوند باید دارای دیپلم کامل متوسطه بوده و یک دوره آموزشی یک‌ساله کلاس مأمور اجرا را پس از استخدام طی کنند و درصورت موفقیت از لحاظ ترفیع یک سال ارشدیت خواهند داشت.
ماده ۴- به فارغ‌التحصیل‌های دوره‌های کلاس عالی ثبت در صورت ادامه خدمت در اداره کل ثبت علاوه بر پایه استحقاقی یک پایه نیز اعطا می‌شود. شرط تثبیت پایه مزبور لااقل سه سال خدمت در ادارات ثبت شهرستان‌ها پس از فراغ از تحصیل خواهد بود.
ماده ۵- وزارت دادگستری آئین‌نامه و برنامه‌های آموزشی کلاس عالی ثبت و مأمور اجرا را تنظیم و تصویب خواهد کرد.
ماده ۶- مدت خدمت اداری نقشه‌برداران فارغ‌التحصیل دوره اول کلاس اختصاصی ثبت که در خدمت اداره کل ثبت اسناد و املاک باقی هستند از تاریخ صدور رأی شورای عالی فرهنگ مورخ سوم دی‌ماه ۱۳۴۰ دائر به تعیین ارزش تحصیلات کلاس اختصاصی مذکور معادل کمک‌مهندسی خدمت فنی محسوب می‌شود.
ماده ۷- وزارت دادگستری مأمور اجرای این قانون است.
مخبر کمیسیون دادگستری - رضا مجد
گزارش از کمیسیون آموزش و پرورش به مجلس شورای ملی
کمیسیون آموزش و پرورش در جلسه مورخ ۲۷ آبان‌ماه ۱۳۴۴ با حضور نماینده دولت لایحه برگشته از مجلس سنا راجع به انتقال کارمندان ثبت اسناد به مرکز برای طی دوره کلاس عالی ثبت را بررسی و گزارش کمیسیون دادگستری مبنی بر تأیید اصلاحات مجلس سنا را تصویب کرد.
اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
مخبر کمیسیون آموزش و پرورش - صدری کیوان
گزارش از کمیسیون امور استخدام به مجلس شورای ملی کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری در جلسه سه‌شنبه ۳۰/۹/۴۴ با حضور نماینده دولت لایحه برگشته از مجلس سنا راجع به انتقال کارمندان ثبت اسناد به مرکز برای طی دوره کلاس عالی ثبت را رسیدگی و اصلاحات مجلس سنا را که مورد تأیید کمیسیون دادگستری واقع گردیده بود تصویب نمود.
اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد:
رئیس کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری - مجید موسوی
رئیس- نسبت به گزارش کمیسیون نظری نیست؟ آقای دکتر سعید بفرمایید.
دکتر سعید- بنده می‌خواستم جناب آقای معاون وزارت دادگستری توضیح بفرمایند. دیپلم سابق پنجم علمی یعنی چه و منظور چیست؟
رئیس- اجازه بفرمایید بنده توضیح می‌دهم زمانی دوره متوسطه دو دوره بود یکی دوره پنج‌ساله و یکی هم شش‌ساله که دیپلم کامل بود یعنی در سال پنجم هم دیپلم می‌دادند و اینجا منظور آن دیپلمی است که در آن زمان در سال پنجم داده می‌شده است (صحیح است) آقای دکتر معتمدوزیری فرمایشی دارید؟ (دکتر معتمد وزیری- بنده اجازه می‌خواهم) الان لایحه مطرح نیست اصلاحی که در مجلس سنا شده است مطرح است بفرمایید.
دکتر معتمد وزیری- بنده می‌خواستم فقط به یک مطلب اشاره کنم که تصور می‌کنم جزو اصلاحاتی باشد که مورد توجه بوده در این لایحه می‌گوید «مدت خدمت کسانی که به این منظور به مرکز منتقل می‌شوند و ضمن خدمت اداری در کلاس عالی ثبت تحصیل می‌کنند و از عهده امتحان نهایی کلاس مزبور برمی‌آیند» این قسمتش که از عهده امتحان نهایی کلاس مزبور برمی‌آیند معلوم نیست و به صورت قانون نمی‌شود درآورد که اشخاصی از عهده امتحان برآیند بنده با این دقت‌هایی که شده تعجب می‌کنم که جمله به این صورت باقی‌مانده و تصور می‌کنم که باید به این صورت اصلاح بشود «به شرط آنکه از عهده امتحان نهایی برآیند» خواست من این بود که این مطلب روشن بشود (دکتر شفیع امین- اشتباه چاپی است اصلاح می‌شود) اگر اشتباه چاپی باشد که اصلاح بشود به شرط آن که از عهده امتحان برآیند (شیخ‌الاسلامی- اگر از عهده امتحان برنیایند مدت خدمت‌شان چه می‌شود؟) آن وقت از لحاظ ترفیع آن مدت جزو خدمت‌شان در شهرستان‌ها محسوب نمی‌شود و فقط به منزله خدمت در تهران محسوب خواهد شد (صحیح است).
رئیس- نظر دیگری در گزارش کمیسیون‌ها نیست؟ (اظهاری نشد) به گزارش کمیسیون‌ها رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه با همین اصلاح به دولت ابلاغ می‌شود.
۱۱- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
دستور جلسه ۲۲۹
روز یکشنبه ۱۲/۱۰/۱۳۴۴ اضافه بر گزارش‌های چاپی شماره ۱۶۳۳ و ۱۶۳۴ و ۱۶۳۸ گزارش‌های زیر نیز جزو دستور جلسه ۲۲۹ می‌باشد.
۱- گزارش شور اول لایحه عدم‌الزام رعایت مقررات آئین‌نامه معاملات دولتی در مورد معاملات دارو و سایر لوازم مذکور در قانون تأسیس بنگاه کل دارویی ایران مصوب سال ۱۳۴۴. شماره چاپ ۱۶۴۳.
۲- گزارش کمیسیون راجع به مرکز تربیت معلم حرفه‌ای. شماره چاپ ۱۶۴۱.
۳- گزارش شور دوم لایحه اجازه اجرای لوایح وزیر دادگستری پس از تصویب کمیسیون مشترک دادگستری به مجلسین. شماره چاپ ۱۶۴۵.
۴- گزارش کمیسیون مربوط به منتفی بودن مفاد لایحه واگذاری کارخانه‌جات تعمیراتی و مکانیکی ونک به شرکت کارخانه‌جات ایران. شماره چاپ ۱۶۴۷.
۵- گزارش کمیسیون راجع به اجازه پرداخت ۵۰% از حق‌الوکاله‌های وصولی به نمایندگان قضایی و کارمندان مؤثر در پیشرفت دعاوی دولت. شماره چاپ ۱۶۴۶.
۶- گزارش شور اول لایحه مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی. شماره چاپ ۱۶۴۸.
۷- گزارش شور دوم لایحه واگذاری تهیه و تنظیم بودجه کل کشور به سازمان برنامه. شماره چاپ ۱۶۴۹.
رئیس - همان طور که خانم‌ها و آقایان اطلاع دارند در آئین‌نامه جدید مجلس شورای ملی مدت سه هفته تعطیل در دی ماه منظور شده چون وقت کافی داریم که آن سه‌هفته را شروع کنیم با اجازه خانم‌ها و آقایان راجع به این موضوع در هفته آینده تصمیم خواهیم گرفت جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ و نیم صبح روز یکشنبه خواهد بود.
(پنجاه دقیقه بعدازظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبداللّه ریاضی
سؤالات
ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمند است مقرر فرمایید جناب آقای وزیر فرهنگ در جلسه علنی به سؤال ذیل پاسخ دهند. با توجه به مذاکرات کمیسیون آموزش و پرورش درباره کتاب‌های درسی و توصیه مؤکدی که درباره تقلیل نرخ کتاب‌های درسی در سال آینده تحصیلی شده است در این باب چه اقدامی فرموده‌اند؟
با تقدیم احترامات - ابوالقاسم پاینده - ۷ دی‌ماه ۴۴
مقام معظم ریاست محترم مجلس شورای ملی
مستدعی است مقرر فرمایید جناب آقای وزیر آبادانی و مسکن در وقت مقرر در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانده و به سؤالات ذیل پاسخ فرمایند:
۱- در دوسال اخیر فعالیت بانک رهنی ایران در جهت اعطای اعتبارات ساختمانی به مردم چه بوده است؟
۲- بانک رهنی از پس‌اندازهای مردم در جهت به کار انداختن چرخ‌های ساختمانی کشور چه استفاده‌ای کرده است؟
۳- موضوع تأسیس بانک‌های جدید پس‌انداز مسکن چیست و آیا اعتبارات تازه‌ای برای کمک به تأمین مسکن در اختیار بانک رهنی هم گذاشته شده است؟
با تقدیم احترام - سید محمد باقر نیری - ۹/۱۰/۴۴