مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ بهمن ۱۳۰۹ نشست ۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هشتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هشتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ بهمن ۱۳۰۹ نشست ۶
جلسه ۶
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس لیلة یکشنبه ۵ بهمن ماه ۱۳۰۹ (پنجم شهر رمضان ۱۳۴۹)
مجلس هشت ساعت و ربع بعد ازظهر بریاست آقای دادگر تشکیل گردید.
فهرست مذاکرات
- تصویب صورت مجلس
۱ ـ تصویب صورت مجلس
(صورت مجلس سه شنبه ۳۰ دی ماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند
رئیس ـ در صورت مجلس نظری نیست (نمایندگان خیر) صورت مجلس تصویب شد
- قرائت نتیجه استخراج آراء کمیسیونها
۲ ـ قرائت نتیجه استخراج آراء کمیسیونها
رئیس ـ موجب امتنان است که آقایانی که برای استخراج آراء کمیسونها مبعوث شده‌اند آراءرا استخراج و نتیجه را
اطلاع داده‌اند که اینک قرائت می‌شود:
مقام منیع ریاست مجلس شورای ملی دامت شوکته
کمیسیون طرق و شوارع
آراء مربوطه به کمیسیون طرق و شوارع مأخوذه در جلسه ۳۰ دی ماه ۱۳۰۹ را استخراج و نتیجة آن به قراریست که ذیلاًبه عرض می‌رسد:
عدة حاضره در مجلس ۱۰۴ آراء مأخوذه ۱۰۳ حائزین اکثریت آقای صفاری ۹۹رأی آقای دربانی ۹۹ رأی آقای کازرونی ۹۹ رأی آقای طالش خان ۹۹ رأی آقای مسعودی خراسانی ۹۹ رأی آقای ایلخان ۹۹ رأی آقای اسدی ۹۸ رأی آقای بنکدار ۹۸ رأی آقای چایچی ۹۸ رأی آقای محیط لاریجانی ۹۷ رأی آقای بوشهری ۹۷ رأی. آقای امیر عامری ۹۲ رأی
کمیسیون داخله
آراء مربوطه به کمیسیون داخله که در جلسه سی ام دی ماه ۱۳۰۹ مأخوذ شده است استخراج و راپرت آن به قراری است که ذیلاً به عرض می‌رسد: عده حاضره در مجلس ۱۰۳ – آراء مأخوذه ۱۰۳
عین مذاکرات مشروح ششمین جلسه از دوره هشتم تقنینیه.
(مطابق قانون ۸ آذر ماه ۱۳۰۵)
حائزین اکثریت آقایان: بیات ماکو ۹۶ رأی – مقدم ۹۵ رأی – طباطبا ئی وکیلی ۹۵ رأی – حاج امین تربتی ۹۴ رأی – بهبهانی ۹۴ رأی – صفاری ۹۴ رأی – حبیبی ۹۴ رأی باستانی ۹۳ رأی – ملک زاده آملی ۹۳ رأی – دادور ۹۳ رأی – فتحعلیخان بختیار ۹۳ رأی- اسکندری ۹۲ رأی
کمیسون امور خارجه
آراء مربوط به کمیسیون امور خارجه مأخوذه در جلسه ۳۰ دی ماه ۱۳۰۹ را استخراج و نتیجه آن به قراریست که ذیلاً به عرض می‌رسد: عده حاضره در مجلس ۱۰۳ – آراء مأخوذه ۱۰۲
حائزین اکثریت آقایان: ملک مدنی ۹۵ رأی طباطبائی وکیلی ۹۵ رأی – حاج میرزا حسن خان اسفندیاری ۹۵ رأی – حاج حسین آقا مهدوی ۹۴ رأی – میرزا صادق خان اکبر ۹۴ رأی – اسعد ۹۴ رأی - روحی ۹۳ رأی – خاجوی ۹۳ رأی – کفائی ۹۳ رأی – ملک زاده آملی ۹۲ رأی – رهنما۸۵ رأی- ثابتی ۶۲ رأی:
کمیسیون اقتصاد ملی
آراء مربوطه به کمیسیون اقتصاد ملی که در جلسه ۳۰ دی ماه ۱۳۰۹ شده است استخراج و نتیجه آن به قراریست که ذیلاً به عرض می‌رسد:
عدة حاضره در مجلس ۱۰۴ – آراء مأخوذه ۱۰۳
حائزین اکثریت آقایان: فرشی ۹۸ رأی – یونس آقا وهاب زاده ۹۷ رأی – حاج میرزا حبیب الله امین ۹۷ رأی فهیمی ۹۷ رأی – حاج حسین آقا مهدوی ۹۷ رأی – بوشهری ۹۷ رأی - ناصری ۹۵ رأی –آقارضا مهدوی ۹۵ رأی – دشتی ۹۴ رأی – چایچی ۹۴ رأی- تهراچی ۹۲ رأی – رهنما۸۶ رأی
کمیسیون قوانین مالیه
آراءمربوطه به کمیسیون قوانین مالیه متخذه جلسه سی ام در ماه ۱۳۰۹ را استخراج ونتیجه به قراری است که ذیلاً به عرض می‌رسد:
عدة حاضره در جلسه ۱۰۳ – آراء مأخوذه ۱۰۲
حائزین اکثریت آقایان: میرزا صادق خان اکبر ۹۸ رأی – میرزا محمد خان وکیل ۹۷ رأی – وثوق ۹۷ رأی – مسعودی خراسانی ۹۷ رأی – طالش خان ۹۷ رأی – باستانی ۹۶ رأی – دهستانی ۹۵ رأی – فرهمند ۹۵ رأی – فاطمی ۹۴ رأی – ناصری ۹۳ – امیر تیمور کلالی ۹۳ رأی – عدل ۸۷ رأی
کمیسیون عدلیه
آراء مربوطه به کمیسیون قوانین عدلیه که در جلسه سی ام دی ماه ۱۳۰۹ مأخوذ شده است در تاریخ ذیل استخراج و نتیجه به قراریست که ذیلاً به عرض می‌رسد:
عده حاضره در مجلس ۱۰۳ – عده آراء مأخوذه ۱۰۲
حائزین اکثریت آقایان: افسر ۹۶ رأی- همراز ۹۶ رأی – ملک آرائی ۹۶ رأی- مؤید احمدی ۹۶ رأی – مولوی ۹۶ رأی طباطبائی دیبا ۹۵ رأی – جمشیدی ۹۵ رأی احتشام زاده ۹۵ رأی – تهرانی ۹۵ رأی- مجد ضیائی ۹۵ رأی –
لیقوانی ۹۵ رأی- کفائی ۹۴ رأی – جهانشاهی ۹۴ رأی – رهبری ۹۴ رأی – مفتی ۹۴ رأی – یاسائی ۹۲ رأی – ارگانی ۹۲ رأی – عامری ۵۲ رأی
کمیسون معارف
آراء مربوطه به کمیسیون معارف که در جلسه ۳۰ دی ماه ۱۳۰۹ مأخوذ شده است استخراج و نتیجه آن بهقراری ست که ذیلاًبه عرض می‌رسد:
عده حاضره در مجلس (۱۰۴) آرائ مأخوذ (۱۰۳)
حائزین اکثریت آقایان:
دکتر سمیعی ۹۸ رأی – وثوق ۹۷ رأی- مژدهی ۹۷ رأی – تربیت ۹۷ رأی- لاریجانی ۹۷ رأی – حاج میرزا حسین خان فاطمی ۹۶ رأی – دکتر احتشام ۹۶ رأی- نواب میرزامحمدحسین ۹۵ رأی – دبستانی ۹۴ رأی – دکتر ملک زاده ۹۲ رأی – اورنگ ۹۵ رأی- دکتر طاهری ۵۳ رأی
کمیسیون نظام
آراءمربوط به کمیسیون نظام مأخوذه در جلسه ۳۰ دی ماه ۱۳۰۹ را استخراج و نتیجه آن به قراریست که ذیلاً به عرض میرساند:
عده حاضره در مجلس ۱۰۴ ـ آراء مأخوذه ۱۰۲
حائزین اکثریت آقای آصف ۱۰۱ رأی – آقای اعظم زنگنه ۱۰۱ رأی – آقای حبیبی ۱۰۱ رأی – آقای فتحعلی خان بختیار ۱۰۱ رأی – آقای موقر ۱۰۱ رأی – آقای دکتر شیخ ۱۰۱ رأی
کمیسیون پست و تلگراف
آراء مربوطه به کمیسیون پست و تلگراف که در جلسه ۳۰ دی ماه ۱۳۰۹ مأخوذ شده است در تاریخ ذیل استخراج و نتیجه آن به قراری است که ذیلاً به عرض می‌رسد.
عده حاضره در مجلس ۱۰۳ – عده آراء مأخوذه ۱۰۳
حائزین اکثریت آقای فرهمند ۱۰۲ رأی – آقای سهراب خان ۱۰۲ رأی – آقای اعتبار ۱۰۲ رأی – آقای دبستانی ۱۰۱ رأی آقای حیدری ۱۰۱ رأی – آقای ایزدی ۹۷ رأی.
کمیسیون محاسبات مجلس منتخبه از شعب متقرعه ۲۵ آذر ماه ۱۳۰۹
- شعبه اول – آقای حاج امین تربتی
- شعبه دوم – آقای مفتی
- شعبه سوم – آقای لاریجانی
- شعبه چهارم – آقای امیر عامری
- شعبه پنجم – آقای امیر ابراهیمی
- شعبه ششم – آقای ارکانی
کمیسیون بودجه منتخبه از سعب مقترعه ۲۵ آذر ماه ۱۳۰۹
- شعبه اول – آقایان: دولت شاهی – دکتر سنگ – شریفی
- شعبه دوم – آقایان: فهیمی – عراقی – ملک مدنی
- شعبه سوم – آقایان: اسکندری – دکتر طاهری – میرزا یانس
- شعبه چهارم – آقایان: امیرتیمور – روحی – فتوحی
- شعبه پنجم – آقایان: دادور – افشار- اعتبار
- شعبه ششم – آقایان: بیات – فرشی - عدل
رئیس ـ از آقایان اعضای کمیسیونها تمنی می‌کنم به سرعت هیئت رئیسه خودشان را تعیین بفرمایند که برای کارهایی صادر می‌شود مرجع هائی معلوم باشد. آقای ملک مدنی درباب کمیسیونها حرفی دارید؟
ملک مدنی – عرض کنم چون بنده در دو کمیسیون عضویت دارم و انتخاب شده‌ام از عضویت کمیسیون خارجه استعفا می‌دهم
رئیس ـ اگر آقا دو کمیسیون باشید وجودتان در کمیسیون سوم طبعاً مستعفی است.
- تصویب دو فقره اعتبارنامه
۳ – تصویب دو فقره اعتبارنامه
رئیس ـ آقای وثوق (مخبر)
(احضار برای قرائت راپرت شعبه اول)
تصویب نمایندگی آقای ثابتی
(خبر شعبه اول)
شعبه اول به دوسیه انتخابات بجنورد و نمایندگی آقای مسعود ثابتی رسیدگی نمود خبر آن از قراری است که ذیلاً به عرض میرساند:
در تاریخ ۳ آذر ۱۳۰۹ انجمن اصلی مطابق قانون تشکیل و سپس انجمنهای ششگانه فرعی را تشکیل و از روز ۹ آذر در تمام حوزه‌ها ی اصلی و فرعی شروع به توزیه تعرفه و اخذ رأی و قرائت آن گردیده و روز ۱۹ خاتمه یافته از مجموع ۸۵۶۲ رأی آقای مسعود ثابتی باکثریت ۷۶۲۰ رأی به سمت نمایندگی دوره ۸ تقنینیه انتخاب و تعیین گردیدند چون در موعد مقرره هیچگونه شکایتی نرسیده بود لذا شعبه صحت نمایندگی معزی الیه را تصدیق و اینک خبر آنرا تقدیم می‌دارد.
رئیس ـ آقای عراقی فرمایشی دارید
عراقی ـ در این باب عرضی ندارم عرضی دیگر دارم
رئیس ـ آقایانی که با صحت انتخاب اقای مسعود ثابتی موافقند قیام فرمایند. (اغلب بر خاستند)
رئیس ـ تصویب شد. آقای حیدری مخبر (احضار برای قرائت راپرت شعبه دوم)
تصویب نمایندگی آقای ضیائی
(خبر شعبه دوم)
جریان انتخابات ترشیز به شرحی است که به عرض می‌رسد.
در تاریخ ۱۳ آذر ۱۳۰۹ انجمن نظار مطابق قانون انتخابات تشکیل و از تاریخ ۱۷ آذر شروع به توزیع تعرفه و اخذ آراء نموده در نتیجه (۱۲۰۰۰) رأی مأخوذ و آقای میرزا آقای ضیائی باکثریت (۹۴۹۱)رأی به نمایندگی دوره هشتم تقنینیه انتخاب شده‌اند و شکایتی هم نرسیده شعبه ۲ به صحت نمایندگی ایشان رأی داده و اینک خبر آنرا تقدیم می‌دارد
رئیس ـ موافقین با صحت انتخاب آقای ضیائی قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد آقای عراقی
عراقی ـ بنده یک قدری کسالت دارم خواستم استدعا کنم از آقایان که عوض بنده برای کمیسیون بودجه ی ننفر دیگر را بنویسند که کار کمیسیون لنگ نشود چون بنده کسالت دارم نمی‌توانم برسم
رئیس ـ در این موضوع ضرور است بدواً با بنده صحبت بفرمائید
- طرح و تصویب پرگرام دولت
۴ ـ طرح و تصویب پرگرام دولت
رئیس ـ پرگرام هیئت دولت قرائت می‌شود.
ساحت محترم مجلی شورای ملی شید الله ارکانه
بر نمایندگان محترم پوشیده نیست که تمام شعب سیاسی واجتماعی و اقتصادی مملکت اصلاحات مهمی در جریان است که دولت شاهنشاهی حالاًو مالاً خود را عهده دار تکمیل و توسعه آن اصلاحات میداند و نظر به اینکه هریک از اصلاحات مزبوره برطبق قوانین مربوطه به عمل می‌آید.
لهذا هیئت دولت ذکر جزئیات را بیمورد دانسته و به موقع تصویب قوانین مربوطه واگذار می‌نماید.
مخصوصاًدر هزاروسیصدوده که در تاریخ اقتصادی مملکت سال مهمی محسوب خواهد شد یکی از موجبات پیشرفت موفقیتهای اقتصادی که قضیه استقرار اول واحد طلاست و انتشار اسکناسهای جدید عملی خواهد گردید و ذخیرة مهم طلای مملکتی که امروز در دست دولت است استقررواحد پول طلا را تأمین می‌نماید معذالک برای ترقی اقتصادی مملکت و تکثیر ثروت عمومی تمام هم هیئت دولت معطوف تعدیل واردات و صادرات به وسایل ممکنه و تکثیر قوة مولدة مملکت برای ازدیاد صادرات خواهد بود.
اگر چه اوضاع مالی مملکت در حال بهبودی بوده و بالنتیجه عواید موجوده کاملاً هوائج مالی دولت را تأمین می‌نماید معذالک تعدیل بودجه مملکتی و مراعات نهایت درجه صرفه جوئی یکی از مواد مهم پرگرام دولت خواهد بود. در سیاست خارجی روابط دولت شاهنشاهی با تمام ممالک در روی اساس محبت و احترام متقابل بوده و امیدواری می‌رود که مراتب ودادیه در بین بواسطه توافق نظر در کلیه مطالبی که محل علاقه طرفین است تکمیل گردد در سایر شعب مملکتی در هر کدام به نوبه خود اصلاحات در جریان بوده و سال به سال رو به تکمیل وتکامل است ودولت شاهنشاهی که خود را عهده دار اجرای آنها میداند امید وار است که با توحید مساعی با مجلس شورای ملی موفقیت کامل حاصل نماید ولی نظر به اینکه پس از افتتاح مجلس شورای ملی و ابتدای کار باید ابراز اعتماد قوه مقننه نسبت به دولت بعمل آمده باشد و وسیله نیل به این مقصود تقدیم پرگرام است. لهذا دولت شاهنشاهی در ضمن تقدیم این پرگرام انتظار دارد که مجلس شورای ملی با ابراز اعتماد خود نسبت به دولت تصمیم خود را نسبت به اصلاحات مذکوره اعلام نماید.
رئیس ـ آقای فاطمی
فاطمی ـ بنده عجالهً عرضی ندارم
رئیس ـ آقای وثوق
وثوق ـ پرگرام از حیث کلی خوب است ولی انتظاراتی مردم دارند در اطراف و اکناف مملکت و متوقعند موقعی که پرگرام هیئت دولت در بدو هر دوره تقنینیه به مجلس می‌آید اقلاً این انتظاراتی را که دارند در آن پرگرام ذکر کنند هر چند به طور کلی متعرض است اصلاحات مهمی در شعب سیاسی و اجتماعی و اقتصادی مملکت در جریان است صحیح است و این مطلبی است که قابل انکار نیست البته عزم ثابت و اراده آهنین شخص اعلیحضرت شاهنشاهی که تا امروز اصلاحات مهمه در مملکت کرده است قابل هیچگونه انکاری نیست این یک اصلی است که دنیا هم این اصل را تصدیق دارند ولی هیئت دولت هم که مظهر اراده چنین شخصی است البته این انتظار هم از هیئت دولت هست که اصلاحات مهم اساسی در این شعب در جریان باشد ولی عرض کردم آنطوری که مردم انتظار دارند در خارج که این کلی چه جور تطبیق بجزئی بکند البته آن شخص تاجر منظر است ببیند در هزار و سیصد و ده امور تجارت روی چه اصلی و جریان توازن واردات و صادرات روی چه پایة است البته از این پرگرام فقط اصلاحات مهمه که در جریان است نشان داده ولی اینجا نمی‌گوید همچنین زارع با این ترتیبی که همة آقایان میدانند از برای زارع پیش آمده است برای تنزل قیمت غله و برنج همچنین مالک همچنین سایر طبقات کاسب که تماس دارند تمام طبقات با هم البته در این موضوع مهم انتظاراتی دارند که این پرگرام چون فاقد مواد است البته انتظار آنها از این پرگرامی که مطالعه می‌کنند چیزی مفهوم نمی‌شود حالا شعب اجتماعی البته در رأس شعب اجتماعی وزارتخانه هاست باید فهمید که عامل وزارتخانه‌ها مستخدمین دولت اند اینجا در این سال نسبت به آنها باز همان متحد آلمانها یا همان ترتیبات سابق در جریان است یااینکه نسبت به آنها اضافه حقوقی ارتقاء رتبة چیزی که باصطلاح به آنها وعده شده بود و در ظرف این دو سال به مناسبت موانع وجهات بودجة اجرا نشده در این سال اجرا شود همچنین راجع بتوسعة قوة قضائیه در اطراف و اکناف مملکت البته همة مردم منتظرند انتظار دارند قوة قضائیه در تمام مملکت توسعه پیدا کند و اگر یک اعتراضی دارند یک دعوائی دارند از بیست فرسخ از چهل فرسخ بتوانند بمراکز حوزه قضائیه بیایند البته خود هیئت دولت هم تصدیق دارند که اسباب زحمت است برای مردم آیا توسعة هست؟ نیست اینها چیزهائی است که در پرگرام ذکر نشده همچنین توسعة افراد امنیه و نظمیه که حقیقتاً با افراد کمی که دارند نهایت جدیت را درایفاء وظیفه دارند آیا در این سال یک توسعة دارد یا ندارد همچنین رفع عیوب بعضی ادارات از قبیل سجل احوال که دفاتر اربعه در تمام مملکت اجرا نشده است در خود مرکز می‌توانید صورت بدهید که متولدین این ماه چه بوده؟ چند فقره طلاق واقع شده چند فقره نکاح واقع شده حالا از بلوکات و دهات بنده صرف نظر می‌کنم در خود شهرها در خودمرکز دفاتر اربعه مطابق قانون اجرا نشده کی باید اجرا شود آمدیم در توازن وتعدیل واردات وصادرات که در خود پرگرام هیئت دولت متعرض است بنده چندان وارد جزئیات نمی‌شوم که وقت مجلس را بگیرم ولی البته آقایان بیشتر اطلاع دارند که تجار ما در اثر تجارت آزادی که جریانش چه شکل است باز آقایان و هیئت محترم دولت بهتر اطلاع دارند که یکی بعد از دیگری دچار ورشکستگی و فقر و فلاکت می‌شوند بنده یک فقره مثل می‌زنم مابقی را برگذار می‌کنم به وجدان آقایان. تجار گیلان عموماً (آقایان نمایندگان گیلان هستند) برنج پیش خرید کرده‌اند از ملاکین و از زارعین پول داده‌اند و بطور مسلم پوطی چهار قران پنج قران هم ازانبارداری و از مصارف داده‌اند و آورده‌اند به انبار و حالا که می‌خواهند بفروشند البته نرخ هم دست تاجر نیست دیگری نرخ رامعین می‌کند پوطی هشت قران قیمت می‌کنند صدی بیست و پنج هم با آنها شرط می‌کنند که باید شلتوک داشته باشد تجزیه برنج هم سابق در بندر پهلوی بود حالا که در بادکوبه می‌شود صدی سی از پول تاجر نگه می‌دارند که تجزیه کنند اگر صدی بیست و پنج اضافه شلتوک داشت اتفاقاً صد سی شلتوک داردصد بیست و هفت شلتوک دارد آنوقت صدی سی هم از پول تاجر نگه می‌دارند بالاخره به تاجر هم که در عوض پول نمی‌دهند قند می‌دهند شکر می‌دهند آهن می‌دهند مال زرعی می‌دهند تاجر آن قند و شکرو مال زرعی را می‌آورد پشت سر هم چهار تا کشتی وارد می‌شود و آن اجناس را خودشان می‌آورند و تاجر که شش تومان و هفت تومان باید قند بفروشد خود آنها وارد می‌کنند می‌فروشند پوطی پنج تومان دیگر برای تاجر بیچاره چه باقی می‌ماند تاجر یک تومان داده هشت قران و سه عباسی فروش کرده است هشت قران وسیصد دینار هم صد سی از پولش کسرکرده مال درمقابل گرفته که بفروشد پول نگرفته چه اوضاعی است بالاخره صبرآقای وزیر امورخارجه صبردیپلماسی و به اصطلاح اخلاقی ایشان به قدریزیاد شده است که حقیقتاًاز صبر ایوب هم زیادتر است شما قانون آوردید به مجلس برای معامله متقابله هیچ معلوم نیست چه شده بالاخره تاجری از تجار ما در آنجا حق تجارت دلالی حق خریدو فروش ندارد اگر یک خرید و فروشی کرده جزءقاچاق محسوب است و محکوم به اعدام می‌شود اما تجار آنها در مملکت ما خرید و فروش می‌کنند خودشان با زارع طرفند با کاسب طرفند دادو ستد وتجارت و همه را ه دست گرفته‌اند وبالاخره معامله متقابله هم جریان ندارد توازن واردات و صادرات وقتی است که تجارتی باشد اگر تجارت معنی اش این است توازن واردات وصادرات روی چه اصلی است بنده نمیدانم تبدیل پول هم که در پرگام وعده شده است که در هزارو سیصدوده عملی خواهدشد این یک قدم مهمی است از برای اصلاحات اقتصادی که همه می گوئیم ولی یک چیز است که در اینجا مردم را نگران می‌کند و او البته با یک توضیحی که هیئت دولت در اینجا بدهند رفع نگرانی خواهد شد اولاً این تبدیل در چه موقع ازسال اول سال وسط سال آخر سال اجرا خواهد شد؟ وثانیاً از این تبدیل آیا به مردم یک خسارتی متوجه خواهد شد. آیا از تبدیل پول قران به ریال خسارتی متوجه مردم خواهد شد یانه؟ این یک موضوعی است که خیلی مورد بحث است در بین مردم ما هم به اندازه‌ای که توانسته‌ایم دفاع کرده‌ایم که گمان نمی‌کنم در این باب خسارتی متوجه شود ولی البته خود هیئت دولت توضیح بدهند بهتر است و این عرایضی که عرض می‌کنم چون در پرگرام اصولاً تمام این مطالب بود ولی چون جزئیات درش ذکر نشده بود و موادی نداشت و فاقد مواد بود عرض کردم روی انتظارات مردم این عرایض رابنده کردم که یکی از آقایان وزراءدر این باب توضیحی بفرمایند که البته انتظارات مردم هم به طوری که از هیئت دولت دارند رفع شود.
وزیر عدلیه (آقای داور) کلیه هم نماینده محترم البته متوجه هستند و هم همه نمایندگان که در گذشته وقتی که دولت پرگرام به مجلس می‌آورد همان طوری که ایشان اشاره کردند یک موادی نوشته می‌شد مجلس هم در هر یک بحث مفصلی می‌کرد و لیکن اگرانصاف را بخواهید در نظر بگیرید آنوقت یعد از اینکه مدتها می‌گذشت آن حرفهای گذشته و مذاکراتی که در موقع دفاع از پرگرام یا تشریح پرگرام گقته می‌شد آنها را می‌گذاشتیم پیش عمل می دیدیم که در عمل آنطورنیست و در دوره گذشته هم خاطر آقایان باشدپرگرامی شبیه به این پرگرام از حیث اینکه ماده بندی نشده بود واز حیث اینکه بطور کلی جان مسائل و روح قضایائی که در نظر بود بطور اشاره در پرگرام آوردند به مجلس برای چه؟ برای اینکه منظور اتلاف وقت مجلس و نمایندگان و هیئت دولت به اینکه چندین جلسه با هم مذاکره بکنند و مباحثه بکنند ودر ماده به ماده حرف بزنند و عرایضی از طرف هیئت دولت بشود مقصود این نبود مقصود این بود که بطورکلی گفته شود که دولت به چه مسائلی توجه دارد و چه مسائلی را دنبال می‌کند اگر آقا خاطرتان باشد یا اینکه زحمت این کار را به خودتان بدهید پرگرام دوره گذشته دولت را ملاحظه بفرمائید تصدیق خواهید کرد که جزء اعظم آن پرگرام عملی شد بنا براین حالا از آقا می‌پرسم آیا این رویه که یک پرگرامی در چند سطر یک مسائلی را بطور کلی بدون اینکه وارد تفصیل شود بدون اینکه ماده بندی بکند یک هیئت دولتی این طور پرگرام بیاورد بهتر است یا این که یک پرگرامی دارای مواد متعدد بیاورد به مجلس و مقدار زیادی وقت مجلس هم گرفته شود و بهش عمل نشود؟ پس یقین دارم آقایان همه در این قسمت باما متفقند که دوره را باید دوره عمل دانست ودر قسمت عمل وارد شد و کمتر حرف زد به این جهت در این قسمت اول که پرگرام چرا ماده بندی نشده است بطور کلی صحبت کردند و وارد نمی‌شویم (صحیح است) در آن قسمتی که فرمودند که مردم یک انتظاراتی دارند و از این کلیات می‌خواهند یک مطالب بهتری بطور روشن تر بفهمند و بدانند که به چه طریق دولت به این نتایج می‌رسد البته آقا تصدیق دارند که مردم همانطور که می فرمائید همیشه نتیجه عملی میخواهندمردم کارندارند به اینکه ببینند شما چه میگوئید این جا ولی همیشه منتظر این هستند که ما چه می‌کنیم (صحیح است) بنا بر این اگر به آن قسمت اول پرگرام هم مراجعه بفرمائید جواب آقا در بین سطرهای اول داده شده که چون هر کدام از این کلیات که در اینجا گفته شده است به موجب یک قوانینی بایستی که بهش رسید واز طریق قانون گذاری و بعد اجرای قانون بایستی به آن مقاصد ما برسیم گذاشته‌ایم که در هر موقع هر قسمت که قانونی می‌آوریم در آن موقع صحبت بکنیم و بحث مفصل بکنیم مثلاً وقتی که آقا اینجا ملاحظه میفرمائید راجه به مسائل اقتصادی صحبت می‌شود قطع داشته باشید بنده به شما قول می‌دهم که هیئت دولت نه تنها این کلی را که در اینجا نوشته شده است بلکه یک اصولی را برای خودش درک کرده و خیلی بیشتر از آنچه که تصور میفرمائید وارد جزئیاتش شده و عنقریب آقا قوانینی که راجع به این قسمت است شاید دو سه هفته نگذرد که در این مجلس خواهید دید بحث می‌شود و دارایی یک مواد خیلی مفصلی است که در هر قسمت می‌تواند حرف بزند و الی ممکن است امروز یک دو سه سطری علاوه این جا بنویسم و شما راجع به آن کلیات صحبت کنید تازه کلیات خواهد بود در هر حال هیچ وقت پرگرام یک روی دولتی روی این اصل نخواهد بود که کلیه موادی را که بایستی در نظر بگیرد و بصورت قانون در بیاورد و به موقع اجرا بگذارد اینها را در ضمن پرگرام بنویسد و ماده بندی بکند تازه اگر می‌خواست ماده بندی بکند و قدری مفصلتر بکند باز کلیاتی بود و ما برای اینکه وقت را تلف نکنیم به شما قول می‌دهم که درموقع خودش همین مسائل اقتصادی که در پرگرام گفته شد موادی برای آن مسائل اقتصادی خواهیم آورد و ان وقت و آن موقع هم هماطور که عرض کردم تصور می‌کنم که بیش از دو سه هفته طول نکشد که خواهیم آورد البته در قسمت اقتصادی هم آقا حق دارید بطور کلی وقتی که توجه می‌دهید هیئت دولت را و هم اینکه اطمینان داشته باشید بطوری که عرض کردم دولت هم عمل می‌کند ولی این راهم در نظر داشته باشید بحران اقتصادی اختصاص به ایران ندارد بحران اقتصادی از متمولترین ممالک دنیا شروع شده است و در تمام نقاط دنیا واقعاً حکومت می‌کند آقا از روی اخبار تلگرافی هم وقتی که مراجعه بکنید این مسئله را خواهید دید طبیعی است وقتی که یک قسمت از دنیا بیاید و تمام اطراف خودش اوضاع بحرانی را ببیند باید خودش هم انتظار داشته باشد که وضعیات خودش هم یک وضعیات نامطلوبی باشد و بحران داشته باشد برای اینکه زندگانی دنیا زندگانی تجارتش زندگانی دادوستد است اگر در بازارهای دنیا درش یک کسادی پیدا شد یک بحرانی پیدا شد شما نمی‌توانید مال التجاره خودتان را آنطور که سابق می‌فروختید بفروشید همیشه یک عکس العملهائی دراین مسائل هست بالطبیعه وقتی که بازار صدمه خورد کسانی که فروشنده هستند صدمه می‌خورند البته مقصود بنده از این عرض این نبود که چون در تمام دنیا بحران است ما بایستی بنشینیم و تماشا کنیم ما بایستی بنشینیم و بگوئیم که خوب اوضاع در همه جا بد است و ماباید ببینیم چه خواهدشد خیر ولی نخواستم این را هم عرض کنم یک مرتبه تصور نشود اگر آقا میداند از برای دیگران می‌گویم از برای آن مردمیکه می‌گویند بنده در پشت تریبیون می‌خواهم جواب بدهم که تصور نشود بحران همه جای دنیا را گذاشته است و آمده است اینجارا در نظر گرفته است خیر اگر مقایسه بکنیم نسبت به اغلب ممالک دنیا بحران ما باز به آن سختی نسیت و وضعیت ما بهتر است یکی از بزرگترین مسائل و یکی از مهم ترین مسائلی که قبل از افتتاح مجلس شورای ملی و در این روزهای اخیر که مخصوصاً انتظار می‌کشیدیم که مجلس افتتاح شد و باید قانون مربوطه به این کار رابیاوریم به مجلس همین مسائل اقتصادی بود در این خصوص هم اوامر صادرشده و با اهمیتی که مسئله دارد و با منتهی درجه جدیتی که لازم است و دولت هم در این خصوص یک فکرهائی کرده و یک قدمهای که لازم میداند برداشته شود و برداشته و امید وارم که همین چند روزه وقتی که مواد به مجلس می‌آید نمایندگان هم کمک و مساعدت می‌کنند و همه با هم کمک و همکاری می‌کنیم که بتوانیم وضعیت فعلی خودمان را بهتر کنیم و تا وقتی که بحران عمومی دنیا این وضعیت را در دنیا ایجاد کرده است ما لااقل هر چه ممکن است کمتر صدمه بخوریم و سعی بکنیم آنچه ممکن است بیشتر محصول بعمل بیاوریم و مخصوصاً توازن واردات و صادرات خودمان را بهش اهمیت بدهیم و هم مردم بفهمند و هم ما بدانیم و هم بهش عمل کنیم که زندگانی اقتصادی یک زندگانی نیست که بشود روی آن سرسری عمل کرد و خیلی جدی است وما هم بایستی به یک جدیتی تلقی کنیم وحل کنیم. راجع به یک دو مسئله دیگر که آقا اشاره فرمودند بنده می‌خواهم خیلی بطور اختصار جواب عرض کرده باشم که یکیش راجع به این بود که آیا در قسمت دفاتر سجل احوال چه اقدامی شده بنده عرض می‌کنم در مسئله سجل احوال البته اقداماتی شده است ولی در یک مسئله که تازه در یک مملکتی شروع می‌شود نواقصی پیدا می‌شود و لیکن بالاخره باید دانست و معتقد بود که یک قسمت از امور احتماعی بسته است به مردم آقا وقتی که اینجا میفرمائید وقایع اربعه که اتفاق می‌افتد اینها را ثبت بر نمی‌دارند آقا هیچ میدانند که اطلاع دادن این وقایع اربعه تکلیف مردم است؟ هیچ میدانید که وقتی یک عقد و نکاحی اتفاق می‌افتد یا طلاقی واقع می‌شود بایستی که همه کمک کنندتا ثبت شود والا نمی‌شود که یک عده اشخاصی که طلاق می‌دهند یا عقدی می‌کنند به عده آنها مأمور داشت در مملکت پس یک عده ازاین نواقص که الآن در کارهست مربوط به اخلاق عمومی همه ماهاست و واقعاً مردم هم باید کمک کنند و باید به مردم نصیحت کرد البته از طرف دولت و مأمورین دولت هم باید اقدام شود و باز هم می‌خواهم عرض کنم که بنده نمی‌خواهم منکر یک نواقصی که بالطبیعه در این ادارات جدید التأسیس هست بشوم یک قسمتهایش و یک موارد معینی به نظر رسیده است و یک مسائلی هم که به نظر آقایان می‌رسد تذکر بدهند که از این راه رفع آن نواقص شود البته با کمال میل قبول خواهد شد اطاعت خواهد شد و اجرا می‌شود راجع به توسعه قوه قضائیه البته هم هیئت دولت هم بنده می‌خواهیم که هر قدر می‌شود قوه قضائیه توسعه پیدا کند و دسترس مردمی که با هم دعوی دارند لا اقل وسایل جلوگیری از توی سر هم زدنشان را فراهم بکنیم و لیکن آن را باید عرض کنم که زمان می‌خواهد پول می‌خواهد و بایستی که تا یک حدی به تدریج قائل شد در این جور مسائل و اما راجع به آن قسمت دیگری که فرمودند که به مستخدمین هم خوب اضافاتی وعده داده شده؟ کی آمد اینجا و گفت که ما برای مستخدمین هر روز یک اضافاتی قائل می‌شویم؟ بالاخره شما اگر خودتان دارای یک مباشر و یک مستخدمی باشید واقعاً هر دو سال سه سال یک مرتبه یک چیزی اضافه مرحمت میفرمائید؟ واقعاً باید یک قدری هم فکر مملکت را کرد واقعاً باید یک قدری فکر این را کرد که این اضافاتی که باید داده شود این پولهائی که باید داده شود این را از کجا باید آورد از کی باید گرفت هیئت دولت به طوری که در اینجا اشاره کرده‌اند ابداً خیال ندارد که یک تحمیل جدیدی از هر جهت بر مردم بکند آنچه را که لازم دانسته است کرده است و هر وقتی اگر چیزی لازم بشود که اگر یک روزی پیش آمد که در این دوره یا دوره دیگر یک تحمیلاتی بشود البته از برای کارهای مهمی باید کرد نه برای اینکه به مستخدمین خودش اضافه بدهد بنده تصور می‌کنم که بالاخره مستخدمین یک مملکتی به اندازه استطاعت مالی آن مملکت باید اضافات بگیرند و تصور هم می‌کنم از طرف دیگر اگر که مقایسه بکنید حقوقی که مستخدمین ایران می‌گیرند نسبت به حقوقی که مستخدم ممالک دیگر می‌گیرند کمتر نیست پس بنابر این سنگ مستخدم به سینه زدن یا اظهار لطف به یک عده کردن البته یک عده را ممنون می‌کند اما بی جهت ما بیچاره‌ها بنده را در مقابل یک عده مستخدم روسیاه می‌کند به شما می‌گویم خوب عوض اینکه از مستخدمین دولت دفاع کنید و بروید حقوق بیشتر برایشان درست بکنید کا ر وارونه شده است به قول بعضی‌ها که به بعضی می گفته وکیل وارونه وزیر هم وارونه شده وزیر باید بیاید و بگوید که اضافه بدهید به من که به مستخدم خودم بدهم وکیل هم باید یگوید که ما نداریم حالا ما داریم وزیر وارونه می‌شویم و نمی‌توانم به آقا جسارت کنم و بگویم وکیل وارونه (خنده نمایندگان)
رئیس ـ آقای کازرونی
کازرونی ـ بنده اولاً اعتراف می‌کنم که هیئت محترم دولت پیش از آنچه تصور می‌شود تمام اوقاتش را مصروف اصلاحات مملکتی می‌کند و اگر چنانچه ممکن بود یک تمدیدی در اوقات خودش قائل می‌شد آن اوقات زیادی تمدید داده شده هم صرف اصلاحات می‌شد و هیچ فرو گذار هم نمی‌کرد و همه ماها باید باهیئت محترم دولت هم صدا و هم آواز شویم به جهت اینکه اگر نواقصی داریم رفع کنیم و اگر اصلاحاتی لازم است شروع کنیم. بنده اجازه می‌خواستم بعد تصور کردم دیدم عرایض بنده به منزله تذکراتی است و هیچ ضرری هم برش مترتب نیست عرضی که بنده می‌خواهم بکنم این است که اولاً راجه به اقتصادیات و اسعار خارجی تصدیق بفرمائید که یک حال غیر طبیعی در اوضاع زندگی تجاری ما پیدا شده است استدعا می‌کنم یک قدری دل بدهید همیشه این طور نبود. حال طبیعی بود. کم بود یا زیاد بود. بالا بود یا پایین طبیعی بود و اگر امروز خوب هم باشد غیر طبیعی است بنده می‌خواستم سؤال کنم آیا ممکن است این حال غیر طبیعی به هر تقدیر به یک حال طبیعی در یک آتیه نزدیکی متحول شود یا خیر؟
عقاید بنده راجع به اقتصادیات آقای وزیر محترم کاملاً اطلاع دارند بنده لازم نمیدانم در این باب چیزی عرض کنم و شاید بعد از این هم اگر عرضی داشته باشم خدمت خودشان عرض خواهم کرد حضوراً و در این جورموارد هم اظهار را بیمورد می دانم لاکن همین قدر بطور اجمال می‌خواهم عرض کنم که هیئت محترم دولت باید بیش از همه بذل مساعی بکند که اوضاع را به حال طبیعی بر گردانند. اقتصادیات مملکت تجارت مملکت یک حال بسیاربسیار ناهمواری به خودش گرفته من امید واری دارم بزودی زود و عاجلاً بواسطه همت عالی و حسن نیتی که هیئت محترم دولت دارد اوضاع به حال طبیعی خودش برگردد. عرض دیگر بنده راجع به طرق شوسه است. بنده عقیده‌ام این است که هر وقت کلمه اقتصاد به زبان جاری می‌گردد و می‌خواهیم یک کارهای خوبی برای اقتصادیات بکنیم بایستی اولاً و ثانیاً الی آخر راجع به راه شوسه صحبت بداریم هیچ اقدامی به عقیده بنده مقدم بر شوسه کردن امروزه در ایران ما وجود ندارد. مخصوصاً در نزدیکی سواحل و راههای تجاری مملکت ما متأسفانه در قسمت جنوب ایران که راه تجاری شمااست اقدامی که انتظار داشتیم به عمل نیامده است. از جمله راه بوشهر است به شیراز که دولت در چندی پیش یک اقداماتی کرد و یک مهندسی رفت جهت یک تغییراتی با یک اصلاحاتی. نمیدانم بواسطه اینکه خرجش را زیاد بر آورد کرده بودند منصرف شدید؟ یا اینکه موقع مقتضی نبود لکن از اینکه قسمت اعظم تجارت شما بایستی از راه بوشهر و عباسی بعمل آید هر اندازه هیئت دولت در این باب بذل دقت وجهد بکنندزیادنیست و کم است یک راه ساحلی مکرر شنیدیم که دولت به ما وعده می‌داد که احداث خواهد کردکه تمام سواحل دریا دارای راه شوسه باشد که این یک بشارتی بود که هنوز هم آن بشارت از قلب ما زائل نشده بنده میدانم اگر چنانچه این راه درست شود یعنی سواحل ما دارای یک راه شوسه باشد در مدت یک سال جبرانش بواسطه جلوگیری از قاچاق به جهت دولت خواهد شد علاوه بر منافعی که از نقطه نظر تجارت و ایاب و ذهاب دارد. بنده نمیدانم. سؤال می‌کنم هیئت محترم دولت توضیح بدهند که دولت آیا منصرف شده از تسطیح این راه یا منصرف نیستند یکی از عرایض بنده راجع به راهی بود که از عباسی تا لار و از لاربه شیراز باید شوسه شود بنده نظر به اطلاعاتی که از اوضاع محلی و از این راه دارم مطالعاتی کرده‌ام و آن این است که به عقیده بنده این راه یک راه فوقالعاده مهمی است و یک اثر سریع آتی به جهت کلیه مملکت ایران دارد که ازجمله در امور پستی ما برای همیشه و دائم سه روز در عرض هفته تفاوت می‌کند مثلاً از بوشهر تا بندر عباس باکشتی غیر سریع پنج روزه بایستی مسافرت نمود لاکن اگر چنانچه سی شش فرسخ از بندر عباس تا لار شوسه شود ممکن است در ظرف دو روز از بندر عباس به شیراز بیایند وکامیون به سهولت می‌تواند مال التجاره را از شیراز به بندر عباس وارد کند ملاحظه بفرمائید چقدر تفاوت در تجارت است و حمل و نقل و چیزهای پستی یکی از عرایض بنده که باز هم متوجه است به شخص محترم آقای وزیر عدلیه:
میدانند که در فارس بیچاره بدبخت و مخصوصآً قسمت جنوب بد بخت ترما که امید وارم بزودی بواسطه زحماتی که مبذول می‌شود خوشبخت ترین تقاط ایران بشود زیرا آن اهتمامی که منظور است و در خور شهریت خلیج است و در خور جنوب و بنادر ایران است در باره اش منظور نشده مثلاً برای اتساع قوای شعب عدلیه که محل احتیاج تجارت است و مردم مکرر توسط بنده متشبث و متوسل شده‌اند و آقای وزیر محترم عدلیه جوابی به بنده داده‌اند ولی تا امروز هیچ مساعدتی نشده وعده دادند امسال برای یک قسمتی. ولی لازم نیست بنده عرض کنم خود ایشان به مراتب بیشتر بنده بذل جهد دارند. بنده اگر بر می‌گردم به یک قسمتی که درش ذی نفعم منافات ندارد. نفع من نفع شما است نفع شما نفع من است و بالاخره همه نفع مملکت است. و استدعا می‌کنم که در توسعه شعب عدلیه‌ها به آن قسمت جنوب ایران و مخصوصاً بنادرش بیشتر بذل جهد بفرمایند و یکی هم راجع به معارف است. مردم را عادت دادید که حالا دیگر محتاج دانسته‌اند خودشان را به تحصیل اولادشان. که اولادشان را می‌خواهند بفرستند به تحصیل. در قسمت جنوب ایران آنطورکه باید و شاید مدارس وجود ندارد. آنطور که در سایرنقاط نزدیک به مرکز مدارس تأسیس شده در جنوب نشده و نبده نمیدانم آیا یک اضافاتی به وزارت معارف شده یا نه خواهش می‌کنم از آقای کفیل وزارت معارف که در این باب هم یک توضیحی بدهند و البته هر قدر بیشتر به معارف مملکت داده شود منافعش عاید تمام مملکت می‌شود و این ربطی به مستخدمین ندارد. یک عرض دیگر بنده هم این است که استدعا می‌کنم در اوضاع خلیج فارس و تأمیناتی که برای آنجا لازم است بیشتر بذل دقت بفرمائید که بعضی سارقین که هستند دستشان کوتاه شود
وزیر عدلیه ـ بنده می‌خواهم اول از وسط بگویم برای این که در وسط بیاناتشان فرمودند در قسمت عدلیه که هر وقت مراجعه می‌کردم به وزیر عدلیه می‌گفتند ولی مساعدت نشد این آقا رویه بنده نیست. چون گمان می‌کنم مقصودتان این بود ولی عبارتتان یک طوری بود که بنده متأسفم
کازرونی ـ صحیح است صحیح است
وزیر عدلیه ـ واقعاً بنده عادت ندارم به اینکه یک کاری که مربوط به وزارتخانه بنده است اینرا می‌خواهم تقصیر کس دیگری بیندازم آقا چند مرتبه به بنده مراجعه فرمودند به ایشان عرض کردم بایستی تأمل بفرمائید که اشخاص تهیه شوند پس از اینکه اشخاص تهیه شدند بهشان عرض کردم از نقطه نظر وضعیت مالی امسال ما این کار را نمی‌کنیم و در سال آتیه اقدام خواهیم کرد. حالا اگر آقا این را آمدید و اینطور تعبیر کردید که وقتی بنده در هیئت دولت نشستم فقط فکر می‌کنم که بنده وزیر عدلیه هستم و هیچ فکر وزیر دیگر را نمی‌کنم و وزیر مالیه هم به بنده بگوید که من پول نمی‌دهم و بنده هم یواشکی وقتی شما تشریف بیاورید دم گوشتان بگویم که وزیر مالیه با من مساعدت نمی‌کند این را بنده ادعا می‌کنم که هیچوقت بنده آدم این کاره نبوده‌ام و قول هم بهتان می‌دهم. اما چون مطلب اینجا یک طوری بود که به حیثیت شخصی بنده بر می‌خورد که یک کاری نکنم بخواهم گردن دیگری بگذارم این بود که عرض کردم ….
کازرونی ـ سوءتعبیر شده است
وزیر عدلیه ـ اما راجع به قسمت تأمیناتی که تذکر دادید در این خصوص اقداماتی شده است اقداماتی که لازم بوده شده است و می‌شود – در قسمت اضافه کردن بر مدارس امید وار هستم که به آن اندازه که بودجه اجازه بدهد این اقدامات بشود. بودجه هم بالاخره می‌آید به مجلس آقایان هم می‌بینند آنچه که بشود در حدود اعتبارات مملکت خرج کرد البته می‌کنیم در قسمت راه شوسه هم البته دولت خیلی توجه دارد و تصور می‌کنم آنطوری که آقا فرمودید دولت ازیک راههای ساحل لازمی صرف نظر کرده باشد.
کازرونی ـ کی گفتم صرف نظر کرده است
وزیر عدلیه ـ چون فرمودید آیا منصرف شده‌اید؟ این تردید شما را بنده طوری گرفتم که گفتید ولی حالا که خودتان گفتید نگفتید بسیار خوب. این تذکری بود و از این تذکر دولت خیلی ممنون است و البته همانطوریکه تا بحال ملاحظه فرموده‌اید که در این چند سالة اخیر چند هزار کیلومتر راه ساخته شده و البته باز هم دنبال این کار را خواهد گرفت و راه هائیکه لازم است ساخته خواهد شد.
بعضی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس ـ فقط آقای مؤید احمدی مانده‌اند.
دشتی ـ صحبت کنند
ناصری ـ بفرمائید
رئیس ـ ایشان می‌خواهند استفاده کنند و لو بعنوان عدم کفایت مذاکرات باشد
دشتی ـ بفرمائید
رئیس ـ آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی ـ بنده با اعتماد و اطمینان کاملی که دولت حاضره دارم لازم دانستم دو موضوع را عرض کنم موضوع اول راجع بمسئله پول است چون بنده می‌بینم که در تهران و در سایر شهرهای ایران این موضوع خیلی محل بحث واسباب وحشت مردم است که آیا در تبدیل پول ضرری متوجه مردم می‌شود یا نه و خیلی انتشارات عجیب و غریب که البته خود آقایان وزراء بهتر از بنده مطلع هستند که الآن در تهران و ولایات چه معاملاتی می‌شود بعضی می‌گویند ثلث دارائی مردم می‌رود می‌گویند این صحبتها را دیگر و چون اینجا در پروگرام هست که در سال آتیه واحد پول طلا اجراء می‌شود و شکل اجرایش در پروگرام ذکر نشده است بنده خواستم استدعا کنم توضیحی در این باب بفرمایند که رفع وحشت مردم بشود و البته مطابق قانون باید قسمت تبدیل مطابق قانونی باشد که از مجلس شورای ملی خواهد گذشت لکن عرض بنده اینست توضیحی بفرمایند که این انتشارات یکقدری مردم را بزحمت نیندازند. این یک موضوع. موضوع دوم راجع به تعدیل بودجه این ترتیبی که عجالتاً دولت در نظر گرفته است تعدیل بودجه را بنظر بنده کار خوبی نیست عرض کنم یک بودجة فرض بفرمائید گذشته است تصویب هم شده است در کمیسیون بودجه آنوقت نمی پردارزند و در نتیجه بعضی از شهرهای ایران دارای ثبت اسناد نمی‌شود باین شکل تعدیل که اگر خرجها را نپردازند خوب تعدیل است تمام پولها را ندهند و تمام کارها بماند الآن یک ایالت کرمان با آن وسعت خاک ثبت اسناد ندارد در هزار و سیصد و هفت بودجه برای ثبت اسناد کرمان تصویب شد ولی نپرداختند و اجراء نشد در آنسال گذشته هم یک مبلغ کلی بطور اعتبار بود که شاید صد و چهل هزار تومان باقی مانده بود هنوز آنهم تشکیل نشده بنده این سفر که کرمان رفتم مخصوصاً دیدم تمام معاملات متوقف شده هر کس می‌خواهد معامله کند بخیال این که ثبت اسناد نیست آنجا و شاید معامله کند اسباب اشکال برایش بشود معامله نمی‌کند بانک فلاحتی باز شده است و در جاهائیکه ملک ثبت شده نباشد پول داده نمی‌شود بمردم خواستم استدعا کنم که این تبعیضات را در کار نکنند یا مثلاً در قسمت خیابان سازی هشتصد هزار تومان در مجلس تصویب شد پانصد هزار تومان برای تهران و سیصد هزار تومان برای ولایات و باغلب ولایات داده شده ببعضی جاها داده نمی‌شود الآن دو ماه به آخر سال است بیست هزار تومان در مجلس تصویب شد برای کرمان در جوابی که آقای وزیر داخله راجع به توسعه خیابانهای شهر کرمان به بنده دادند فرمودند که بیست هزار تومان برای کرمان داده‌ایم و تا امروز بنده تحقیق کرده‌ام به تمام شهرهای ایران داده شده است الا به کرمان بنده خواستم استدعا کنم اولاً یک توضیحی در موضوع اول بفرمائید و ثانیاً راجع به افتتاح ثبت اسناد کرمان اگر امسال ممکن است از اعتباری که دارند بردارند معین کنند بفرستند و الا لااقل در هزارو سیصد و ده افتتاح شود یکی هم راجع به خرج خیابان که تصویب شده و مجلس رأی داده و اعتبارش داده شده است به همه جا داده‌اند الی به کرمان.
بعضی از نمایندگان – به هیچ جا نداده‌اند.
مؤید احمدی ـ بدتر
وزیر عدلیه ـ آقای وثوق نماینده محترم هم راجع به مسئله تبدیل پول یک بیانی فرمودند بنده فراموش کردم جوابی عرض کنم حالا چون آقا فرمودند آن جوابی که بنده در آن موقع می‌خواستم عرض کنمو فراموش شد حالا عرض می‌کنم وآن جواب خیلی مفصل نیست این است که به موجب قانون تبدیل پول موقع تبدیل و میزانش هم بالطبیعه به مجلس خواهد آمد و البته تصدیق می‌کنید که در این مسائل هرکاری رابه موقع خودش باید کرد وقتی که می‌خواهند یک پولی را تبدیل بکنند از چندین ماه یا سال قبل ضرورتی ندارد که بگویند روی این ترتیب تبدیل خواهد شد مسلم است دولت تمام اطراف کار را در نظر خواهد گرفت و بعد هم وقتی که این قانون خواهد آمد آقایان نمایندگان هم فرصت و مجال همه طور بیانات و مذاکرات رادارند و قبل از وقت صحبت کردن در این مسئله به عقیده بنده مناسبتی ندارد و اینکه می‌فرمایند مردم یک ضرری می‌دهند یا نمی‌دهند ببنده عرض می‌کنم متأسفانه و بد بختانه از اقتدار بنده وشما خارج است مردم مردم ضرری برده‌اند اشتباه نشود آقا قران امروزی که در جیب شماست قران دو سال پیش نیست یک تنزلی در قیمتش پیدا شده برای اینکه قیمت جنس داشت در دنیا و آن جنس هم در دنیا پایین آمده و یک ضرری بالطبیعه مردم کرده‌اند ولی درهر حال که این به چه ترتیب تبدیل خواهد شد اجازه بدهید که همان موقعی که دولت آن قانون رامی آورد در همان موقع صحبت بشود و قبل از آن از دولت توضیح خواستن به عقیده بنده مورد ندارد اما در مسئله تعدیل بودجه آقا می‌فرمایید این ترتیبی راکه شما تعدیل می‌کنید خیلی بد است و آن شکل را هم تشریح کردید که این است که یک مخارجی را می‌آیید تصویب می‌کنید بعد آن خرج را نمی‌دهید بنده عرض می‌کنم اگر جنابعالی یک عایداتی را از برای سال خودتان پیش بینی کرده باشید ولی در ماه پنجم و ششم ملاحظه می‌کنید که آن عایدات را ندارید حالا می‌خواهیم ببینیم تمام آن مسافرتهایی را که آقا در نظر گرفته بودید رفتن به شمیران در ایام تابستان گردشهایی که قرار بود دراطراف بکنید اینها را هم می‌کنید ؟! نمی‌توانید بکنید. از کجا پول می‌آورید ؟!ما یک پیش بینی‌هایی کردیم و در بعض قسمتها بر خلاف شد منجمله این ثبت اسنادی را که آقا اشاره فرمودید و بنده که اینجا خدمت آقا عرض می‌کنم با کمال خجالت عرض می‌کنم که خیلی پیش بینی کرده بودیم و یک نکسی در عایدات ما پیدا شد و البته اولی قدری اشتباه بود که بنده کرده بودم و یک قسمت برای این بود که املاک دولت را اول خیال داشتیم که مثل سایرین ازش حق الثبت بگیریم بعد در گذشتن قوانین متمم قانون بودجه آن حق الثبت که در همین تهران دویست هزار تومان می‌شود کسر شد البته در یک قسمتهای دیگر هم کسر شد و از طرفی هم بواسطه اینکه کلاس قضایی که لازم بود در موقع آدم بیرون بدهد بعده که لازم است نتوانستیم تشکیل بدهیم خوب آقا این عایداتی که مانداریم در مقابلش یک خرجی ما داشتیم می‌خواستید از کدام محل ما خرجش کنیم وقتی که انسان پول ندارد تنها راهی که به زحمت نیفتد این است که خرج نکند آقا آیا پیشنهاد می‌فرمایید که قرض کنیم یا اینکه بهتر است که ثبت اسناد کرمان یا چند نقطه دیگرچند سال عقب بیفتد (و نخواهد شد آقا اوقاتتان تلخ نشود) بنده امید وارم در سال آتیه در آنجا تشکیل بشود ولی می‌خواستم عرض کنم که این پیشامد و این تجربه هم به دولت یک امری را تذکر داد و دولت را متوجه به یک مسئله کرد و آن این است که بعد از این ما حتی الامکان پیش بینی‌ها را خیلی کم بکنیم و یک پیش بینی‌هایی بکنیم که نزدیک باشد به آن چیزی که وصول شده و به آن عمل شده آنوقت در مقابل آنها یک خرج مسلمی بگذاریم ولی وقتی که بنا باشد پیش بینی‌هایی که کردیم در چند قسمت نکس‌های فاحشی پیدا شد تصدیق می‌فرمایید که تکلیف دولت این بوده است که حتی الامکان سر کیسه را ببندد و یک قدری جلو خرج را بگیرد تا بتواند سال را به آخر برساند و با وجود اینها به طوری که عرض کردم البته در قسمتهایی که آقا تذکر دادند یا راجع به ثبت اسنادش یا راجع به بلدیه اش اینها البته یادداشت می‌شود آنچه در قسمت ثبت اسناد است در سا ل آتیه در نظر گرفته خواهد شد و تشکیل خواهد شد در کرمان و آن قسمت که راجع به بلدیه است البته وزارت داخله عمل خواهد کرد
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
رئیس ـ حالا می‌بایستی ما رأی به پرگرام بگیریم ولی دولت در پایان لایحه خودش متذکر شده است که در همان حین هم رأی اعتماد گرفته شود جماعتی از آقایان که آقای محمد تقی خان اسعد و سایرین هستند و بیش از پنج نفر می‌شوند تقاضا کرده‌اند که رأی با ورقه گرفته شود (صحیح است) این است که رأی می‌گیریم با ورقه آقایان موافقین با پرگرام یعنی معتمدین و کسانیکه اعتماد به دولت دارند ورقه سفید خواهند داد عده حاضر ۱۰۱
(اخذ و استخراج آراء بعمل آمده ۱۰۱ ورقه سفید تعداد شد)
رئیس ـ عده حاضر اگر بنده را هم حساب بفرمایند ۱۰۲ بوده است و ۱۰۱ نفر به پرگرام و اعتماد هیئت دولت رأی سفید داده‌اند یعنی به اتفاق آراء و این به نظر بنده یک چیز خطیری است برای دولت
نمایندگان ـ صحیح است.
- قرائت یک فقره لایحه اداره مباشرت
۵ ـ قرائت یک فقره لایحه اداره مباشرت
رئیس ـ پیشنهادی از اداره مباشرت رسیده است قرائت می‌شود:
ساحت مقدس مجلس شورای ملی شیدالله ارکانه
- نظر به اینکه لایحه بودجه سال جاری ۱۳۰۹ مجلس مقدس در قسمت مقرری آقایان نمایندگان عظام برای مدت هفت ماه و چهارده روز آخر دوره هفتم تقنینیه و برای سایر اقلام در حدود مصارف یک ساله تدوین و برای تصویب تقدیم مقرری نمایندگان محترم در قسمت آخر سال ۱۳۰۹ موکول به افتتاح دوره هشتم تقنینیه شد که درحدود احتیاج پیشنهاد گردد اینک که دوره هشتم تقنینیه به مبارکی افتتاح یافته است لایحه متمم بودجه سال ۱۳۰۹ در قسمت مقرری نمایندگان محترم در تحت یک ماه تنظیم و به شرح ذیل تقدیم و استدعای تصویب دارد
ماده واحده ـ برای تتمه مخارج سال ۱۳۰۹ مجلس شورای ملی مبلغ هفتاد هزار تومان به مباشرت مجلس شورای ملی اعتبار دا ده می‌شود که از وزارت مالیه دریافت دارد
رئیس ـ به کمیسیون محاسبات مجلس ارجاع می‌شود:
- تقدیم دو فقره عهد نامه از طرف آقای وزیر امور خارجه
۶ ـ تقدیم دو فقره عهد نامه از طرف آقای وزیر امور خارجه
وزیر امور خارجه (آقای فروغی) دو فقره عهد نامه مودت است که با دولت اروپا منعقد شده است یکی با دولت لیتوانی و دیگری با دولت چک و اسلواکی که نماینده دولت امضاء کرده است باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد و مبادله شود.
- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر عدلیه
۷ ـ تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر عدلیه
وزیر عدلیه ـ یک لایحه راجع به ملک‌های اتباع خارجه که بر خلاف مقررات و عهود بوده و تصرف کرده‌اند دولت تهیه کرده است و تقدیم می‌کنم و در مجلس مطرح خواهد شد و بعد هم در موقعش البته بحث خواهیم کرد
اسامی رأی دهندگان
آقایان: اسعد – بختیار – یونس آقا وهاب زاده – دبیر سهرابی – تربیت – امیر ابراهیمی – اسکندری – ارکانی – ایقوانی – بهبهانی – احتشام زاده – افشار – تهرانی – کفائی – محمد تقی طباطبائی – اسفندیاری – ایزدی – صفاری دربانی – امیر اعلم - طباطبائی وکیلی – پیر نیا – دکتر شیخ – فتوحی – معتصم سنگ – همراز – دکتر سنگ – لاریجانی – مولوی - طباطبائی دیبا – حبیبی – بنکدار - مقدم – فقیه – میرزا یانس – جمشیدی – افخمی – ملک زاده آملی – طالش خان – میرزا محمد خان وکیل – امیر دولتشاهی – قراگوزلو- تهرانچی – طاهری – وهاب زاده – کازرونی – سید کاظم یزدی- حاج علی اکبر امین – میرزا حسین خان فاطمی – دکتر احتشام – مخبر فرهمند – امیر عامری – قثه الاسلامی – خواجوی – فزونی – افسر – دکتر ملک زاده – فهیمی دکتر لقمان – میرزا محمد حسین نواب – فرشی – مسعود ثابتی – مصدق جهانشاهی – بیات ماکو – دکتر سمیعی – شریفی – مجد ضیائی – اورنگ – رهبری – میرزا صادق خان اکبر – ساکنیان – ارباب کیخسرو – حسنعلی میرزا دولتشاهی – مؤید احمدی – امیر تیمور- حاج حسین آقا مهدوی- محمد علی میرزا دولتشاهی – چایچی – دادور باستانی – روحی – مسعودی خراسانی حاج میرزا حبیب الله امین - محیط – آدینه جان آخوند – دهستانی – یاسائی – حیدری – مفتی – اعتبار – ناصری – ملک مدنی – آصف هزار جریبی – فاطمی – بیات – ملک آرائی – سید مرتضی وثوق – عراقی – دشتی- دبستانی
ولکن همین قدر عرض می‌کنم از نقطه نظری که دولت مطالعه کرده است عجالهً راجع به املاک مزروعی که اتباع خارجه در ایران تهیه کرده‌اند این لایحه را داده است بعد در قسمت خودش هر چیزی که لازم باشد پیشنهاد خواهد شد (صحیح است)
رئیس ـ این لایحه در مجلس مطرح می‌شود؟
وزیر عدلیه ـ بله
- موقع جلسه بعد ـ ختم جلسه
۸ ـ موقع جلسه بعد ـ ختم جلسه
رئیس ـ کار دیگری در دستور نداریم و برای اینکه کمیسیونها هیئت عامله خودشانرا تعیین کنند و آن مقدار از کار که در دسترس است حاضرکنند اگر موافقت میفرمائید جلسه آینده شنبه یازدهم بهمن ساعت هفت و نیم بعد از ظهر و دستور طرح لوایح موجوده.
وزیر عدلیه ـ اگر اجازه میفرمائید گر چه تعیین وقت جلسه با مجلس شورای ملی است ولیکن چون اغلب دولت میل دارد که در مجلس حاضر باشد و روزهای شنبه مصادف می‌شود با جلسه هیئت دولت که ممکن است تاقسمتی از شب طول بکشد در صورتی که آقایان موافقت بفرمایند طوری باشد که با روزهای شنبه تصادف نکند (صحیح است) جلسه‌های هیئت دولت شنبه و چهارشنبه است حالا اگر آقایان موافقت بفرمایند به یک روز دیگری بیفتد خیلی بهتر است.
رئیس ـ بدیهی است لوایح مدافع می‌خواهد و همین طور هم که اظهار رغبت می‌شود جلسه یکشنبه دوازدهم بهمن ساعت هفت و نیم بعد ازظهر دستور لوایح موجوده
(مجلس ساعت نه و نیم بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
تصمیم ها و قوانین
تصمیم
جلسه چهارم بهمن ماه ۱۳۰۹ راجع به کابینه آقای هدایت
مجلس شورای ملی در جلسه چهارم بهمن ماه۱۳۰۹ شمسی پرگرام مورخه ۳۰ دی ماه ۱۳۰۹ کابینه آقای هدایت را که متضمن تقاضای رأی اعتماد نیز بود باکثریت ۱۰۱ رأی از ۱۰۲ نفر عده حاضر تصویب نمود.
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر