مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ خرداد (جوزا) ۱۳۰۲ نشست ۲۹۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
جلسه ۲۹۲
صورت مشروح مجلس یوم پنجشنبه سی و یکم جوزا ۱۳۰۲ مطابق ششم ذیقعده ۱۳۴۱
مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای مؤتمن‌الملک تشکیل گردید.
(راپُرت کمیسیون بودجه راجع به حقوق معلمین ژیمناستیک و ذعال سنگ مدارس را آقای منتصرالملک به شرح ذیل قرائت نمودند)
کمیسیون بودجه سابق لایحه ۱۴۳ وزارت معارف را تحت مطالعه در آورده قسمت اول و دوم لایحه را که راجع به مبلغ دویست و دو تومان حقوق معلمین ژیمناستیک مدارس متوسطه و سه هزار و هفتصد تومان قیمت ذغال سنگ مدارس متوسطه است و در بودجه پیشنهادی از قلم افتاده بود تصویب نموده است لهذا دو ماده ذیل را برای تصویب به مجلس مقدس پیشنهاد می‌نماید:
ماده ۱- وزارت مالیه مجاز است مبلغ دویست و دو تومان حقوق معلمین ژیمناستیک مدارس متوسطه را از بابت یکساله سنه ماضیه ایت ائیل ۱۳۰۱ علاوه بر بودجه وزارت معارف پرداخت نماید.
ماده ۲- وزارت مالیه مجاز است مبلغ سه هزار و هفتصد تومان قیمت ذغال مدارس متوسطه که در موقع پیشنهاد بودجه از قلم افتاده بوده است علاوه بر بودجه سنه ماضیه ایت ائیل ۱۳۰۱ وزارت معارف پرداخت نماید. (مخبر کمیسیون- فیروز)
رئیس- مخالفی هست یا نه؟
(گفته شد خیر)
رأی گرفته می‌شود برای دخول در شور مواد. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام نمایند
(جمع کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده اول: (به شرح فوق قرائت شد)
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- گر چه بنده نمی دانم از طرف مقام محترم ریاست امر می‌شود که خارج از موضوع است ولی ناچارم این یک کلمه را عرض کنم که آقای مخبر یا کسی دیگر به بنده جواب بدهند وزیر مسئول بودجه یک وزارتخانه است و بعد از آنکه او بودجه خودش را می‌نویسد و در مجلس هم تصویب می‌شود دیگر مجلس مسئول اجرای ادارات و وزارتخانه‌ها نیست. شخص وزیر مسئول است بعد از آنکه یک بودجه تصویب شد و پولی را گرفته خرج کردند در سال دیگر به مجلس پیشنهاد می‌کنند که فلان خرج را ما پیش بینی نکردیم آیا در محاکمات وزراء مسئول این مسئله پیش بینی شده است تا مادر آتیه گرفتار این ترتیبات نباشیم؟ بعد از آنکه سال تمام شده و وقت گذشته است می‌آیند و پیشنهاد می‌کنند که ذغال سنگ یا معلم ژیمناستیک را فرموش کرده‌ایم!؟ ما باید ببینیم حل این مسئله را چطور باید کرد.
رئیس- آقای داور (اجازه)
میرزا علی اکبرخان داور- بنده راجع به سئوالی که آقای آقا سید یعقوب در خصوص قانون محاکمه وزراء کردند جوابی نمی‌دهم که آیا در این قانون از این ترتیبات پیش بینی شده است یا خیر، ولی چیزی که هست این است که معلمین ژیمناستیکی که کار کرده‌اند و زحمت کشیدهاند باید حقوقشان داده شود و اگر بودجه مرتبی در مملکت ما نبوده است یا وزیر فراموش نموده است که در بودجه بنویسد آن‌ها تقصیری نکرده‌اند باید حقوقشان را بگیرند و همچنین اشخاصی را که ذغال فروخته‌اند به مدارس و در مدارس دولتی این ذغال مصرف شده است باید پول ذغالشان داده شود و در این دو موضوع اساساً نمی‌شود مخالفت کرد و البته در آتیه بایستی آقای آقا سید یعقوب و سایرین سعی نمایند وقتی بودجه‌ها به مجلس آمد این قبیل نواقص را نداشته باشند.
(از طرف جمعی از نمایندگان- صحیح است- مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده اول. آقایانی که تصویب می‌نمایند قیام فرمایند. (اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده دوم (به شرح سابق قرائت شد)
رئیس- آقای آقا سید فاضل (اجازه)
آقا سید فاضل- بنده کمال موافقت را دارم به اینکه پول ذغال اشخاص را باید داد ولی تعجب می‌کنم ذغال برای وزارتخانه و مدارس لازم است و چطور شده این مسئله را از قلم انداخته‌اند یا فراموش فرموده‌اند. خوب است یکی از اعضاء کمیسیون بیان کنند ذغال چطور شده است که از قلم افتاده است واِلا در اصل مسئله بنده موافقم.
رئیس- آقای داور (اجازه)
میرزا علی اکبرخان داور- چه شده است که از قلم افتاده است کاری به آن ندارم ولی آقای آقا سید فاضل پس از مراجعه به بودجه معارف می‌بینند که برای مدارس متوسطه ذغال نوشته نشده است در صورتی که دولت هشت مدرسه متوسطه دارد و در هر مدرسه ده دوازده اطاق است و هر اطاق یک بخاری دارد و در مدت زمستان لااقل دو ماه و نیم ذغال لازم دارند و حد وسطی که در سال باید ذغال بسوزد همین قسمی است که ملاحظه می فرمائید نوشته شده و فوق العاده نیست و بعلاوه پس از تحقیقات و تفتیشات مجدد این وجه پرداخته می‌شود بنابراین جای تردیدی نیست.
(بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده دوم. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. شور در کلیات است. مخالفتی نیست؟
(گفته شد خیر)
رئیس- رأی می‌گیریم به راپُرت کمیسیون بودجه که مشتمل بر دو ماده است. آقایانی که تصویب می‌کنند ورقه سفید واِلا کبود خواهند داد. (اخذ آراء به عمل آمده آقایان امیر ناصر و منتصرالملک استخراج نمودند)
رئیس- عده حضار ۷۰ به اکثریت ۴۸ رأی تصویب شد. (خبر کمیسیون خارجه راجع به استخدام موسیو دومرنی به شرح ذیل قرائت شد)
کمیسیون خارجه لایحه ۳۲۷۱۴ دولت را راجع به استخدام موسیو دومرنی برای اداره گمرکات تحت مطالعه و دقت در آورده از نقطه نظر ملیت تصدیق نمی‌نماید.
رئیس- آقای پور رضا (اجازه)
پور رضا- بنده با راپُرت کمیسیون موافقم.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- بنده خواستم آقای مخبر یا آقای معاون وزارت مالیه توضیح بدهند که آیا این شخص در اداره گمرک سابقه خدمت داشته است یا نه و چند سال در اداره گمرک مستخدم بوده است توضیح بدهند تا آقایان مسبوق شوند.
حاج نصیرالسلطنه (مخبر کمیسیون خارجه)- بنده نمی دانم مقصود آقای حاج شیخ اسدالله از این سئوال چه بود اگر مقصودشان استخدام بود چنانکه در یکی دو سه جلسه قبل راجع به استخدام این قبیل اشخاص از طرف کمیسیون عرض کردم نظر کمیسیون خارجه این است که اشخاص را که استخدام می‌کنند از نقطه نظر تخصص باشد به این مناسبت تصدیق خواهند فرمود که از نقطه نظر تخصص در یک عده اشخاص معدودی باقی خواهند ماند. به این جهت کمیسیون کنترات بعضی از مستخدمین را تصویب نکرده نظایر هم دارد.
(جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است)
رئیس- کافی است؟
(جمعی گفتند کافی است و عده‌ای اظهار کردند کافی نیست)
حاج شیخ اسدالله- احتیاج مربوط به ملیت نیست.
رئیس- آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند
(اکثر برخاستند)
رئیس- معلوم می‌شود کافی است. آقایانی که مفاد راپُرت کمیسیون خارجه را تصویب می‌کنند قیام نمایند.
(قریب به اتفاق قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. (راپُرت کمیسیون خارجه راجع به استخدام موسیو باور به شرح ذیل قرائت شد)
کمیسیون خارجه لایحه ۲۴۶۲ دولت را راجع به استخدام موسیو باور تحت مطالعه و دقت در آورده و استخدام مشارالیه را از نقطه نظر ملیت تصدیق نمی‌نماید.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- بنده تصور می‌کنم این تعبیری که در راپُرت‌های کمیسیون خارجه شده و می‌نویسد از نقطه نظر ملیت رد می‌کند صحیح نیست.
(جمعی از نمایندگان- اینطور نیست)
آنچه که بنده تحقیق کردم نظر آقایان عدم احتیاج است و عدم احتیاج مربوط به ملیت نیست. کمیسیون خارجه هم فقط باید ملیت را رد نماید و اگر غیر از ملیت و مثلاً عدم احتیاج منظور است باید کمیسیون بودجه رد نماید اگر از نقطه نظر ملیت رد می‌کنند باید تمام مستخدمینی که از آن ملت هستند رد نماید این است که بنده از این جهت با راپُرت کمیسیون خارجه مخالفم.
رئیس- آقای نصرت‌الدوله (اجازه)
نصرت‌الدوله- بنده مخالفم بعد از یک موافق عرایض خود را عرض می‌کنم.
رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی- بنده عرضی ندارم.
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده با اصل راپُرت کمیسیون خارجه مخالف نیستم و با عبارت راپُرت همانطور که آقای حاج شیخ اسدالله فرمودند مخالف هستم.
رئیس- آقای اقبال السلطان موافقند؟
اقبال‌السلطان- خیر بنده هم مخالفم.
رئیس- آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- کمیسیون خارجه یک جمله مخصوصی دارد که متعلق به خودش است و آن از نقطه نظر ملیت (یا سیاست) است. و آن عبارتی که آقایان می‌خواهند متعلق به کمیسیون بودجه است و مقصود ما هیچ از این عبارت عین مقصود آقای حاج شیخ اسدالله است یعنی ما امروز احتیاجی به مستخدمین غیر ایرانی ندارم و الآن هم ایرانی‌ها همه بیکار هستند و متخصص خارجی هم بقدر کفایت در ادارات داریم و باید مابقی اشتغال را به ایرانی‌ها واگذار نمائیم و این پول‌های زیادی که به این اشخاص داده می‌شود منبعد صرف خود ایرانی‌ها بشود و کمیسیون خارجه در نظر گرفته است که غیر از متخصصین که بقدر کفایت هستند و اخیراً کنترات شده‌اند سایر کنترات‌ها را کلیتاً رد نماید و مجال جلو رفتن به ایرانی‌ها بدهد حالا عبارتش را هر طور آقایان صلاح می دانند و می‌فرمایند همانطور اصلاح فرمایند و از نقطه نظر عدم لزوم یا عدم احتیاج بنویسند کمیسیون اشکالی ندارد.
رئیس- آقای نصرت‌الدوله (اجازه)
نصرت‌الدوله- اولاً اینطور که گفته می‌شود تصدیق می‌کنید. مستخدم از نقطه نظر احتیاج یا از نقطه نظر حقوق زیاد یا کم است. لازم است یا لازم نیست، تصور نمی‌کنم مربوط به کمیسیون خارجه باشد فقط وظیفه کمیسیون خارجه تشخیص ملیت است که آیا از نقطه نظر ملیت صلاح هست یا خیر. کمیسیون بودجه باید رأی بدهد که این مستخدم از نقطه نظر حقوق لازم است استخدام شود یا نه و آیا باید فلان قدر حقوق به او داده شود یا خیر. بدین جهت بنده تصور می‌کنم کمیسیون خارجه نبایستی یک نفر از مستخدمین که تبعه آمریکا هستند و ما هم همه بالااتفاق تصویب کردیم که هر گاه احتیاج پیدا کردیم از آمریکا متخصصین خارجی استخدام کنیم رد نماید و این عرض بنده هم مانع از این نیست که از نقطه نظر سیاسی با حضرت والا موافق باشیم که می‌فرمایند ما باید سعی کنیم حتی‌المقدور مستخدم خارجی کمتر داشته باشیم و تا احتیاج مبرم ما را وادار نکند از خارجه استخدام نکنیم و به اتباع خودمان اجازه بدهیم و وسیله‌ای تهیه کنیم که آن‌ها هم بتوانند استفاده کنند و استفاده بدهند این فرمایش شان صحیح است ولی بالاختصاص در مورد این شخص که فعلاً مطرح مذاکره است بنده مخالفم و دلایلی که دارم به عرض آقایان می‌رسانم. خاطر محترم آقایان است در موقعی که مستشار و مستخدم از آمریکا خواسته می‌شد در کابینه آقای قوام‌السلطنه مخصوصاً خیلی از آقایان مصرّ بودند که از برای وزارت فواید عامه از نقطه نظر فنی مهندسین آمریکایی بخواهند و مکرر این مطلب در مجلس (گر چه مکرر نمی‌گویم ولی دو مرتبه قطع دارم اشاره به این مطلب شده است حتی در موقع پروگرام آقای مستوفی الممالک هم در این باب مذاکره شد) دولت آمریکا در جواب تقاضای دولت ایران اینطور اظهار عقیده کرده بودند که پس از آمدن مستشاران مالیه به ایران و آمدن رئیس کل مالیه و پس از مطالعاتی که نموده‌اند تبعه آن‌ها حاضر خواهند شد که به ایرانی‌ها کمک کنند و مستخدم بدهند. استخدام این شخص که فعلاً موضوع مذاکره است در نتیجه تمام این مذاکرات واقع شد. یعنی پس از تذکرات دولت ایران با دولت آمریکا و موکول کردن دولت آمریکا به اینکه آن مأمورین مالیه که می‌آیند رسیدگی کنند و اطلاع بدهند بعد از این مأمورین مالیه آمدند و اطلاعاتی تحصیل کرده و مذاکراتی نموده‌اند این شخص که موسیو باور بوده یا نبوده بنده نمی دانم اظهاری که دکتر میلیسپو خودش به بنده کرد بعد از اطلاعات یک نفر آمریکایی را در نظر گرفتند که استخدام کنند اگر غلط نرفته باشم آن شخص که دکتر میلیسپو به بنده گفت همین موسیو باور است و اگر همان است و بنده اشتباه نکرده‌ام ما باید با این مقدمات استخدام این شخص را قبول کنیم و آقایان هم تصدیق می‌فرمایند ما از نقطه نظر فنی و رفع احتیاج متخصصین لازم داریم و این شخص متخصص است مهندس است و اگر این شخص نیست و من اشتباه می‌کنم البته آقای مخبر توضیح می‌دهند آنوقت بنده اشکالی نخواهم داشت ولی در هر صورت در این اشکال باقی می‌مانم اگر هم آن موضوع نیست و موضوع دیگری است باز باید کمیسیون بودجه رد بکند و کمیسیون خارجه راپُرتش را بدهد و بنده با این راپُرت از این نقطه نظر مخالفم زیرا کمیسیون خارجه از نقطه نظر ملیت رد نکرده چون می‌فرمایند از نقطه نظر عدم احتیاج کمیسیون بودجه باید تشخیص بدهد و رد بکند بنابراین رأی هم نخواهیم داد.
حاج نصیرالسلطنه (مخبر کمیسیون خارجه)- راجع به موسیو باور اطلاعاتی که کمیسیون خارجه دارد این است که از قرار معلوم این شخص در مدرسه آمریکائی مستخدم بوده و اخیراً در دایره محاسبات کل مالیه استخدام شده است.
(جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است)
رئیس- مذاکرات کافی است؟
(گفتند کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به راپُرت. آقایانی که مفاد راپُرت کمیسیون خارجه را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. (راپُرت کمیسیون خارجه راجع به موسیو لوسین انگلیسی قرائت گردید)
کمیسیون خارجه لایحه ۳۱۷۷ دولت را راجع به استخدام موسیو لوسین انگلیسی برای اداره گمرک تحت مطالعه و دقت آورده استخدام مشارالیه را از نظر ملیت تصدیق نمی‌نماید.
رئیس- آقای آقا میرزا علی کازرونی (اجازه)
آقا میرزا علی- بنده موافقم.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- همانطور که رئیس محترم کمیسیون خارجه توضیح دادند رد کنترات استخدام این اشخاص فقط و فقط از نقطه نظر ملیت نیست بلکه بیشترش از نقطه نظر عدم احتیاج است و همانطور که گفته شد غیر از متخصصین که اخیراً کنترات شده‌اند سایر مستخدمین باید تماماً ایرانی باشند و بنده هم از این نقطه نظر موافقم و رفع اشکال بنده هم باشد.
(جمعی گفتند مذاکرات کافی است)
رئیس- مذاکرات کافی است؟ (گفته شد کافی است). رأی گرفته می شو. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(به اکثریت قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. (راپُرت کمیسیون خارجه راجع به استخدام موسیو هوتن و دیلمسینس خوانده شد)
کمیسیون خارجه لایحه ۳۵۳۹۰ دولت را راجع به استخدام موسیو هوتن و دیلمسینس برای اداره گمرک تحت مطالعه و دقت در آورده استخدام مشارالیه را از نقطه نظر ملیت تصدیق نمی‌نماید.
رئیس- آقای آقا میرزا علی (اجازه)
میرزا علی کازرونی- بنده موافقم
رئیس- آقای معتمدالسلطنه (اجازه)
معتمدالسلطنه- بنده متأسفانه با این لایحه مخالف هستم. موسیو هوتن و دیلمسینس دو نفر از مستخدمین بلژیکی هستند که تقریباً هیجده بلکه بیست سال است که در اداره گمرکات مشغول خدمت هستند دیلمسینس هم کسی است که در موقع تأسیس اداره ارزاق خدمات بسیار مهمی کرده است و بنده نمی دانم با اینکه در چندی قبل لایحه بلژیکی‌ها در همین مجلس تصویب شد امروز به چه ملاحظه است و از نقطه ملیت این دو نفر را می‌خواهند رد کنند.
مخبر- آقای حاج شیخ اسدالله تکرار کردند و به طوری که رئیس محترم کمیسیون خارجه هم توضیح دادند این فرمولی است که در کمیسیون خارجه معمول است نه اینکه چون این شخص بلژیکی یا فرانسوی یا آمریکایی است رد کنند بلکه فقط و فقط از نقطه نظر این است که ادارات دولتی بیش از این احتیاج به وجود مستخدمین خارجی ندارند و از این جهت آن‌ها را رد می‌کنند و این را هم که آقای معتمدالسلطنه فرمودند، بنده ناچارم عرض کنم همان موقعی که لایحه پیشنهادی اتباع بلژیک از اداره گمرک به مجلس شورای ملی تقدیم شد با مراقبت نظر رئیس گمرک مراکزی که برای آن اشخاص لازم است در نظر گرفته و تشخیص داده شد که این عده برای گمرک لازم است و تصویب کرد ولی عجالتاً چون این‌ها را لازم نمی‌دانستند رد کردند.
(جمعی گفتند- مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به راپُرت. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(جمع کثیری از نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. (راپُرت کمیسیون خارجه و کمیسیون بودجه راجع به موسیو واهرن کامف متوالیاً قرائت شد)
کمیسیون خارجه لایحه ۹۹۶۰ دولت را راجع به استخدام موسیو واهرن کامف بلژیکی به سمت مهندس و شیمیست تحت مطالعه و دقت آورده استخدام مستخدم مزبور را از نظر ملیت تصدیق نمی‌نماید.
کمیسیون بودجه لایحه ۹۹۴۵ وزارت مالیه را راجع به تجدید کنترات موسیو واهرن کامف را تحت مطالعه و دقت در آورده چون تجدید کنترات مشارالیه را لازم نمی داند لایحه مزبوره را به اکثریت رد نموده راپُرت آن را به عرض مجلس مقدس می‌رساند.
رئیس- آقای آقا سید فاضل (اجازه)
آقا سید فاضل- بنده با راپُرت کمیسیون بودجه موافقم. مخالفی هست؟
رئیس- آقای مستشارالسلطنه (اجازه)
مستشارالسلطنه- بنده اجازه نخواستم. مخالفی نیست.
رئیس- آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- بنده موافقم
رئیس- آقای سهام‌السلطان (اجازه)
سهام‌السلطان- بلی
رئیس- بفرمائید
سهام‌السلطان- بنده از قراری که شنیدم این مهندس در مدرسه رنگرزی است و مدرسه رنگرزی را که عجالتاً در تهران است همین شخص اداره کرده و تعلیم می‌دهد. اگر برود گمان می‌کنم مدرسه رنگرزی خیلی بی ترتیب بشود چون بنده معتقد هستم که باید به مدارس صنعتی اهمیتی داد و مخصوصاً رنگرزی خیلی مهم و طرف احتیاج مردم است. لهذا عقیده بنده این است که باید کنترات ایشان را تجدید کرد و از آن استفاده کرد و در این مدت هم از قراری که بنده شنیده‌ام شاگردانی هستند که تحصیل خوبی کرده و می‌کنند و این مدرسه واقعاً برای ترتیب رنگ‌های ثابت و ترتیب قالی و رنگرزی بسیار نافع است. در موضوع قالی خود ما میل داشتیم که رنگ جوهری موقوف شود رنگ‌های ثابت منتشر گردد یکی از آن اقدامات منوط به نگاه داشتن همین مدرسه است اگر این مدرسه هم از میان برود بنده گمان می‌کنم قدری سکته به مقصود ما وارد شود.
آقا سید فاضل- از قرار اطلاعاتی که بنده راجع به این شخص دارم گمان نمی‌کنم ما احتیاجی به وجود این شخص داشته باشم. مدرسه رنگرزی را همانطور که فرمودند بنده هم موافقم لیکن بنده خیلی در اطراف این شخص تحقیقات کردم و آنچه فهمیدم این شخص نه تخصص دارد و نه محتاج به او هستیم.
(جمعی گفتند مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به راپُرت کمیسیون خارجه. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(به اکثریت قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. (راپُرت کمیسیون خارجه راجع به استخدام پنج نفر از اتباع خارجه به شرح آتی قرائت گردید)
کمیسیون خارجه لایحه ۲۴۶۵ دولت را راجع به استخدام پنج نفر اتباع خارجه برای وزارت مالیه تحت مطالعه و دقت آورده اشخاص پیشنهادی ذیل را از نقطه نظر ملیت تصویب نمی‌نماید. چارندف- پالومین- شاپورجی- بهمن جی پریس- پامین تورشکو و امشنکوسکی (مخبر کمیسیون- نصیرالسلطنه)
مخبر- چهار نفر تبعه روس هستند یک نفر تبعه انگلیس، لهستانی هم دارد.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- موافقم
رئیس- آقای آقا میرزا علی کازرونی (اجازه)
آقا میرزا علی- بنده موافقم
رئیس- رأی گرفته می‌شود. آقایانی که تصویب می‌نمایند قیام فرمایند
(اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد. راپُرت کمیسیون خارجه راجع به موسیو اندانایل و موسیو مات و موسیوهای به شرح آتی قرائت شد.
کمیسیون خارجه لایحه ۷۰۶۹ دولت راجع به استخدام موسیو مات و موسیو واندانایل و موسیوهای را تحت مطالعه و دقت در آورده استخدام مشارالیهم را از نقطه نظر ملیت تصدیق و تصویب نمی‌نماید.
مخبر- در این جا یک توضیحی خدمت آقایان عرض می‌کنم و آن نقطه نظر سابق است که عرض شد ولی چون مستشار آمریکائی در وزارت فواید عامه مشغول مطالعاتی است برای ترتیباتی که در نظر دارند هستند و مطالعات هنوز تمام نشده این است که وزارت فواید عامه برای ترتیبات خرابی‌ها و طرق عمومی اینطور در نظر گرفتند که این‌ها هم زیاد هستند و مقتضی نیست بمانند.
رئیس- رأی گرفته می‌شود. آقایانی که راپُرت کمیسیون خارجه را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. (راپُرت کمیسیون بودجه راجع به دوازده نفر مستخدمین بلژیکی به شرح ذیل قرائت شد)
کمیسیون بودجه لایحه ۳۸۶۱۶ دولت را راجع به تجدید کنترات دوازده نفر مستخدمین بلژیکی که سابقاً در مجلس شورای ملی تصویب شده بود تحت مطالعه و دقت آورده ماده پیشنهادی دولت طرف قبول کمیسیون واقع نشده و بطوری که در چهارم سنبله ۱۳۰۱ در مجلس شورای ملی مقرر گردیده است کنترات دوازده نفر مستخدم بلژیکی از روز تصویب در مجلس شورای ملی باید تجدید شود و برای مدت خدمت مأمورین مزبور که بین انقضای کنترات سابق آن‌ها و تاریخ تجدید کنترات‌ها واقع می‌شود مطابق شرایط کنترات‌های سابق آن‌ها رفتار خواهد شد.
نصرت‌الدوله- بنده باید توضیحی بدهم. همانطور که سابقاً ذکر شده دوازده نفر از مستخدمین بلژیکی کنترات شان در این مجلس تصویب شد که تجدید شود بعد از طرف دولت اشکالی پیش آمد که این تاریخ تجدید کنترات همان تاریخ تصویبی است که از طرف مجلس شورای ملی می‌شود ولی این‌ها اشخاصی بودند که مدت دو سه ماه بیشتر یا کمتر بین انقضای تاریخ کنترات سابق و تصویب مجلس خدمت کرده دولت تقاضا کرد که ما رأی بدهیم کنتراتی که مجلس تجدید کرده است از تاریخ انقضاء کنترات‌های پیش باشد و کمیسیون بودجه موافقت نکرد و اینطور تصدیق کردند که تجدید کنترات از موقع تصویب مجلس شورای ملی باشد و شرایط کنترات هم همان شرایطی باشد که سابقاً ذکر شده است. این بود نظر کمیسیون. (گفتند مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به مفاد راپُرت. آقایانی که مفاد راپُرت کمیسیون را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. راپُرت دیگری است از طرف کمیسیون بودجه قرائت می‌شود
(به مضمون ذیل قرائت شد)
کمیسیون بودجه لایحه ۱۲۶۵۴ دولت را تحت مطالعه و دقت در آورده و نظر به اینکه برخلاف قانون مصوبه مجلس شورای ملی راجع به عدم اخذ مستمری و شهریه معاً است لذا کمیسیون لایحه مزبور را رد نموده و راپُرت آن را به مجلس مقدس تقدیم می‌نماید.
رئیس- آقای آقا میرزا علی (اجازه)
آقا میرزا علی- بنده موافقم.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- بنده هم موافقم.
(گفتند- مخالفی نیست) ن
رئیس- رأی می‌گیریم به راپُرت کمیسیون بودجه. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. (راپُرت کمیسیون بودجه راجع به مصارف انتخابات به مضمون آتی قرائت شد)
کمیسیون بودجه لایحه ۹۶۴ دولت را راجع به اضافه اعتبار برای مصارف انتخابات دوره پنجم تحت مطالعه و دقت در آورده ماده واحده ذیل را برای تصویب به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید:
ماده واحده- مجلس شورای ملی مبلغ پنج هزار تومان علاوه بر یک صد هزار تومان اعتبار سابق برای مصارف انتخابات دوره پنجم تقنینیه به وزارت داخله اعتبار می‌دهد. ولیکن اعتبار محل مزبور از صرفه جوئی‌هایی خواهد بود که در سایر مخارج و پیش بینی شده دولت واقع شود و اضافه بر مخارج کل مملکتی که در بودجه هذه السنه مقرر شده نخواهد گردید.
رئیس- آقای آقا میرزا علی (اجازه)
آقا میرزا علی- موافقم
رئیس- مخالفی نیست؟
(گفتند خیر)
رئیس- رأی می‌گیریم به این راپُرت با ورقه. آقایانی که تصویب می‌کنند ورقه سفید واِلا ورقه کبود خواهند داد.
(در این موقع اخذ و استخراج آراء به عمل آمده نتیجه به قرار ذیل حاصل شد) ورقه سفید ۵۹
رئیس- عده حضار ۷۴ به اکثریت پنجاه و نه رأی تصویب شد. (راپُرت کمیسیون خارجه راجع به موسیو منار به شرح ذیل قرائت شد)
کمیسیون خارجه لایحه ۲۲۰ دولت را راجع به استخدام موسیو منار رئیس مؤسسه پاستور را تحت مطالعه و دقت در آورده استخدام مشارالیه را از نقطه نظر ملیت تصدیق می‌نماید.
ماده اول- مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد که دولت دکتر ژوزف منار فرانسوی عضو انستیتو پاستور پاریس را برای مدت هفت سال از اول حمل ۱۳۰۲ برای ریاست مؤسسه پاستور دولت علیه ایران استخدام نماید.
ماده دوم- حق دکتر منار سالیانه پنج هزار تومان است و در دوازده قسط پرداخته خواهد شد.
ماده سوم- دولت مجاز است بر طبق ماده دوم قانون کنترات مستخدمین خارجه مصوبه ۲۳ برج عقرب ۱۳۰۱ سایر شرایط را تعیین و کنترات دکتر منار را امضاء نماید.
رئیس- آقای شیخ‌الاسلام اصفهانی (اجازه)
شیخ‌الاسلام- بنده هیچوقت در نظر نداشتم و معتقد نبودم که از شخص خودم مدافعه کنم. هر وقت در هر کاری که بوده‌ام نظرم به ادای وظیفه و انجام کار بوده است در عرایضی که بنده در مجلس شورای ملی در این مدت کرده‌ام در چند موقع محل حمله و تعرض واقع شدم یکی در موقعی که به بنده نسبت دادند که گفته‌ام: یزید از مؤمنین بوده و نماز شب می‌خواند و خیلی از این قبیل چیزها به بنده نسبت دادند. پول‌ها خرج کردند و بر علیه بنده نوشتند. هر چه به بنده اصرار کردند که حق مدافعه داری مدافعه کن گفتم رسم نیست که مدافعه کنم هر کسی هر چه می‌خواهد بگوید و بنویسد یکی هم مورد پاستور بود که به بنده نسبت دادند نسبت به ایشان اهانت نکردم. فقط گفتگوی بنده در لفظ (انستیتو) بود گفتم در عوض این لفظ ما خودمان در محاورات لفظ داریم بودجه معارف مطرح بود نوشته بودند: مخارج انستیتو پاستور فلان مبلغ. بنده گفتم چرا لفظی می‌نویسید که امثال بنده معنی اش را نفهمند و به هیچ گفتگوی پاستور نبود. این معقول نیست که اسم شخص که برای او علم است آن اسم را تغییر بدهند مثلاً پاستور در فارسی در انگلیسی در فرانسه در عجم در عرب همه پاستور است و این مطلب را هم اسباب دست کردند و حرف‌ها زدند حتی یکی از رفقا گفتند دکتر منار گفته است من می‌روم به مملکت خودم می‌گویم در یک مملکتی من خدمت کرده‌ام که پاستور را مهمانخانه یا قهوه خانه می دانند و حالا آنکه اگر ایشان اگر در مملکت خودشان تشریف ببرند یک حرف‌های بهتر از این دارند ممکن است در آن جا این حرف را بزنند بگویند به ایران رفتم و چند سال خدمت کردم و صد هزار تومان آن‌ها را متضرر کردم هیچ کاری هم برای آن‌ها نکردم
(جمعی گفتند خیر- اینطور نیست)
شیخ‌الاسلام- خلاصه بنده با استخدام جناب ایشان مخالفم به دو دلیل. یکی اینکه ایشان از بال‌های آن قرارداد هستند و بطور معاوضات سیاسی ایشان را کنترات کرده‌اند و به این مملکت تشریف آورده‌اند
(بعضی گفتند- اینطور نیست)
یکی هم بواسطه این است که ایرانی از وجود ایشان هیچ نفعی نبرده است. می‌گویند ایشان رفع طاعون گاوی می‌کنند. آیا چه وقت یک گاو را ایشان در تمام مملکت ایران از طاعون حفظ کرده و معالجه نموده؟ می‌گویند رفع طاعون از گوسفند می‌کند. کدام گوسفند را در تمام این مدت ایشان معالجه کرده‌اند؟ می‌گویند از برای ملخ‌ها انژکسیون درست می‌کند که وبا بگیرند آیا کدام یک از ملخ‌ها مرض وبا گرفتند؟ دولت که پول می‌دهد و تخم ملخ‌ها را جمع می‌کند. یک شخصی بود در ۵۵ سال قبل که در اصفهان آبله می‌کوبید و اسم او حاج عبدالله دلاک بود از آن مدت تا بحال ۵۱ سال است و بنده خودم در نظر دارم که صد هزار اطفال را آبله کوبیده کدام یک از آن‌ها آبله گرفته‌اند و یا از آبله تلف شده‌اند؟ و حالا که ایشان دوا برای این مرض درست کرده‌اند همین امسال در همین مرکز و اطراف اطفالی که سال گذشته آبله آن‌ها کوبیده شده از آبله مرده‌اند و حال آنکه سال قبل آبله ایشان را در محل آبله کوبی پاستور کوبیده بودند و ماده آبله تزریق کرده بودند. یک وقت می‌گویند سال یک مرتبه ۲ سال یک مرتبه ۳ سال یکمرتبه باید آبله کوبید و حال آنکه در ۵۱ سال قبل آبله خود بنده را همین حاج عباس دلاک کوبیده و ابداً تاکنون محتاج به آبله کوبی ثانوی نشده‌ام. بالاخره بنده وجود این اشخاص را برای مملکت غیر نافع و مضرّ می دانم و اگر هم یک روزی به وجود این اشخاص محتاج شویم امروز آن روز نیست. یک کارهای بهتر و لازم تر داریم. دیگر اینکه می‌گویند ایشان یک کار دیگر می‌کنند و آن تجزیه است که اطباء هم تجزیه می‌کنند بنده خودم ۵ روز قبل در مریضخانه وزیری بودم آن جا اسباب تجزیه در کمال خوبی و صحبت بود همه می دانند پسر بنده دکتر است او اظهار کرد که این اسباب‌ها کامل و خوب است برای آبله و ابداً در تجزیه هم محتاج به این قبیل اشخاص نیستیم. بنده عقیده‌ام این است که باید آبله کوبی مثل سابق شود که این اطفال نمیرند.
سلیمان میرزا- آقای شیخ‌الاسلام یک قسمتی برگشتند به ترجمه لغتی این را که این دفعه اصلاح کرده‌اند و مؤسسه نوشته‌اند دیگر در این قسمت داخل نمی‌شوم حالا داخل می‌شوم در قسمت‌های دیگر. متأسفانه می‌فرمایند مشهدی عباس یا حاج عباس دلاک در ۵۰ سال قبل ایشان را آبله کوبیده پس دکتر منار وجودش لازم نیست. این مطلب هیچ مربوط به هم نیست. اوضاع ۵۰ سال پیش از این هم باز آن مشهدی عباس را لازم نداشته به جهت اینکه همان مشهدی عباس است که این همه مردم را کور و گرفتار معایب کرده و یا مرده‌اند و حالا هم نمی‌توانند از قبر بیرون بیایند و عرضحال از دست مشهدی عباس‌ها بدهند و بگویند ما را کشته یا کور کرده و وجود مشهدی عباس‌ها آن‌ها را به این روز انداخته است. بنده نمی دانم آیا ممکن است گاو بیاید و عرضحالش را به شما بدهد؟ امروز به این ترتیب انستیتو پاستور هیچکس نمی‌تواند اعتراض کند و یا اشکالی در کارهای او بنماید. دفاع از او محتاج به صحبت‌های بنده و کس دیگر نیست زیرا دنیا از او دفاع می‌کند. امروز خدماتی که انستیتو پاستور به نوع بشر می‌کند از هر حیث قابل تقدیس است چه انسان را از امراض خلاص می‌کند و امراض مسریه حیوانات را مثل وبا و طاعون دفع می‌نماید و چه محصولات را برای نوع بشر حفظ می‌کند و اگر گوسفندی هم که سیاه زخم داشته معالجه کرده است و در قصابخانه سر او را بریده‌اند حاضر نیست شهادت بدهد. سایر خدمات انستیتو پاستور هم معلوم است و اگر در اصفهان یک عده مرده‌اند علتش این است که دایره انستیتو پاستور در تمام نقاط مملکت نیست و اگر در همه جا شعبات آن را امتداد دهیم آنوقت خواهیم دید که چقدر از تلفات ما کم می‌شود و اگر وسائل حفظ الصحه را در همه جا توسعه بدهیم آن وقت می‌بینید که جمعیت ما چقدر زیاد می‌شود اگر نقصی هست از این است که شعبات این مؤسسه هنوز در تمام مملکت تأسیس نشده و باید سعی کرد که شعبات این اداره در تمام مملکت باشد و قطع نظر از این ترتیب انستیتو پاستور از نقطه نظر تجارتی هم برای ما مفید است زیرا پس از آنکه در داخله مملکت ما سِرُم‌های مختلف را درست کنند دیگر واردات ما در سال مقدار زیادی سِرُم نخواهد بود و یک مقداری هم به تعادل واردات از حیث انژکسیون خدمت می‌کند. گمان می‌کنم محتاج نبوده بنده این عرایض را بکنم زیرا همه دنیا خدمات انستیتو پاستور را می دانند و یک چیز لازمی هم هست.
(جمعی گفتند مذاکرات کافی است)
وزیر مالیه- بلی مذاکرات کافی است و احساسات آقایان هم معلوم است فقط بنده می‌خواستم دو سه کلمه عرض کنم. اولاً- آقای شیخ‌الاسلام فرمودند این شخص را از بعضی نظرهای سیاسی استخدام کرده‌اند. ابداً همچو چیزی نبوده است. بنده خودم در پاریس بودم و خیلی خوشوقت هستم که یک شرکت تامه در استخدام ایشان داشتم یعنی به مباشرت بنده واقع شده و بنده رفتم رئیس انستیتو پاستور را دیدم و از ایشان خواهش کردم که می‌خواهیم انستیتو پاستوری در ایران دایر کنیم یک نفر را معرفی کنید. رئیس انستیتو پاستور که یکی از بزرگان رجال دنیا است و یکی از بزرگ ترین کارهای او این است که سِرُم از برای دیفتری درست کرده که اگر خاطر آقایان مسبوق باشد دیفتری یا خناق گلودرد بسیار بزرگی است که اگر کسی به آن مبتلا شود گلوی او ورم بزرگی می‌کند و بسیار خطرناک است و مبتلا غالباً اطفال هستند و در صد نفر نود و پنج نفر را می‌کشد و در خانواده خود بنده هم اینطور شده است. این آدم سِرُم این مرض را درست کرده که امروز وقتی صد نفر مبتلا شوند ۹۵ نفر معالجه می‌شوند و نتیجه اش را خود بنده شهادت می‌دهم و آقایانی هم که به این مطلب بر خورده‌اند می دانند که یا به حسب اتفاق یا بر حسب اینکه رئیس انستیتو پاستور آدم خیرخواهی بود این شخص را انتخاب کرد. این یک آدم صحیح و درستکار و خیّری است و به مملکت ما خدمت می‌کند و این مؤسسه هم یک مؤسسه بسیار مفیدی است و اگر تاکنون نتیجه زیادی برده نشده (و حال آنکه برده شده) برای این است که آنقدر وقتی نیست که این مؤسسه تأسیس شده و خرج هم دارد این مؤسسه فواید علمی زیادتر دارد و یک جوان هائی در آن جا مشغول کار هستند و عملیات یاد می‌گیرند و نتیجه حفظ الصحه را هم دارد هم برای انسان و هم برای حیوان و هیچ نظر سیاسی هم نبوده است.
(جمعی گفتند- صحیح است. جمعی گفتند مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به شور مواد. آقایانی که شور مواد را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده اول (به شرح ذیل قرائت شد)
رئیس- مخالفی نیست؟
گفته شد- خیر.
آقایانی که ماده اول را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده دوم. به شرح ذیل مجدداً قرائت شد.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- موافقم.
رئیس- مخالفی نیست؟
بعضی گفتند خیر
رئیس- پس رأی می‌گیریم به ماده دوم. آقایانی که ماده دوم را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده سوم. به تفصیل سابق قرائت شد.
رئیس- در این ماده هم که مخالفی نیست؟
(جمعی گفتند خیر)
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده سوم. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. در کلیاتش هم مخالفی نیست؟
آقا سید یعقوب- بنده یک عرضی دارم.
رئیس- بفرمائید.
آقا سید یعقوب- مجلس شورای ملی و ملت ایران کاملاً منافع این اداره را فهمیده‌اند حقیقتاً یک حیات جدیدی برای نوع بشر است و بعد از بیانات آقای وزیر مالیه و آقای سلیمان میرزا و تذکر مقام ریاست و چندی قبل در واقع پرده نادانی از ما برداشته شد و فهمیدیم ولی کلام در این است که چرا دولت این اداره به این مهمی را مثل یک شیئ غیر معتنابه قرار داده. عقیده بنده این بود که همانطور که یکی از شاهزادگان و بزرگان این مملکت که حضرت والا شاهزاده فرمانفرما باشد یک مدتی در این خصوص برداشته است و در جرائد هست که ده هزار تومان پول داده است و مقداری هم آب و زمین معین کرده است دولت هم یک مبالغی پیشنهاد کند بطوری که این اداره در تمام ایران منتشر شود. چنانچه نظر آقایان هست یک روزی که راجع به فارس صحبت شده بنده عرض کردم در فارس مرض گاو میری زیاد است و بیچاره رعایای فارس همیشه گرفتار این بلا هستند و باید شعبه این مؤسسه در فارس هم باشد. همینطور سایر نمایندگان ولایات این تقاضا را دارند حالا خواستم آقای وزیر مالیه و هیئت دولت را تذکر بدهم که در توسعه این اداره و تشکیل شعبات آن در تمام ایران یک بذل توجهی بفرمایند و این قدم سعادت را برای مملکت بردارند و قلب بنده مطمئن است و با یک وجدان پاکی در این باب رأی خواهم داد.
وزیر مالیه- همانطور که می‌فرمایند این اقدام را دولت در نظر داشته و دارد و ضمناً از حضرت والا شاهزاده فرمانفرما تشکر می‌کنم که واقعاً این جا مساعدت کردند و دولت هم پس از آنکه دیدند ایشان ده هزار تومان دارند یا پانزده هزار تومان تصویب کردند از اعتبار دولت داده شود و انشاءالله امسال انستیتو پاستور دارای نتایج خوبی خواهد بود و در صدد توسعه او هم خواهیم بود الا اینکه این امر تدریجی است و اسباب او را هم یکمرتبه نمی‌توانیم و تدریجاً از حیث اشخاص و مالیه باید اسباب فراهم شود.
(جمعی گفتند- صحیح است)
رئیس- رأی می‌گیریم به این سه ماده. آقایانی که تصویب می‌کنند ورقه سفید می‌دهند.
(اخذ و استخراج آراء به عمل آمده نتیجه به ترتیب ذیل حاصل شد)
عده حضار ۷۳- ورقه سفید (علامت قبول) ۶۷
رئیس- کمیسیون بودجه و خارجه باید معاً با هم بنشینند و رأی بدهند؟
(از طرف نمایندگان- بلی)
رئیس- در این باب مخالفتی نیست؟
(گفته شد- خیر)
جلسه آتیه امروز دو ساعت و نیم قبل از غروب خواهد بود.
(مجلس سه ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس- مؤتمن‌الملک