مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ تیر ۱۳۲۷ نشست ۸۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶
مدیر سید محمد هاشمی
شنبه ماه ۱۳۲۷
دوره پانزدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۵
جلسه: ۸۸
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۳۱ تیر ماه ۱۳۲۷
فهرست مطالب:
۱. تصویب صورت مجلس
۲. بیانات قبل از دستور آقای دکتر متین دفتری
۳ - قرائت طرح پیشنهادی آقایان نمایندگان راجع به کالاهای بازرگانی و تصویب دو فوریت آن
۴- موقع و دستو جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت نه و سه ربع قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
۱. تصویب صورت مجلس
صورت مجلس روز قبل را آقای فولادوند (منشی) به شرح زیر قرائت کردند
دو ساعت و پنج دقیقه قبل از ظهر روز سه‌شنبه مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل و صورت جلسه پیش قرائت گردید
اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده است
غایبین بااجازه - آقایان: بیات - حسن اکبر - دادور - سلطان‌العلما - ملک‌پور - علی بهبهانی
غایبین بی‌اجازه - آقایان: محمدحسین قشقایی - ظفری - غضنفری - فولادوند - تولیت - علی اقبال - محمدعلی مسعودی - امیر تیمور - حسین وکیل - ناصری - بهار - دکتر مصباح‌زاده - دکتر مجتهدی - قهرمان - شریعت‌زاده - عباسی - افشار - صفا - امامی - باتمانقلیچ
دیرآمدگان با اجازه - آقایان: دکتر بقایی - معتمد دماوندی - دکتر راجی - سلطانی - محمد ذوالفقاری - دکتر طبا - افخمی - مسعود ثابتی - امامی اهری - هراتی
دیرآمدگان بی‌اجازه - آقایان: دکتر اعتبار - صاحب‌جمع - آقاخان بختیار - منصف - نراقی - سزاوار - دکتر آشتیانی - گلبادی - اسدی - دکتر ملکی - صاحب‌دیوانی - عرب شیبانی
آقای عباس اسکندری راجع به یادآوری قرائت ورقه استیضاح در جلسه گذشته تذکری دادند و صورت مجلس تصویب و انتخاب شعب آغاز شد از یکصد و نه نفر عده حاضر در مرکز برای هر شعبه ۱۸ نفر تعیین و یک نفر نیز به شعبه اول اضافه گردید
آقای وزیر دادگستری لایحه محاکمه مرتکبین قاچاق را به قید یک فوریت تقدیم داشتند و ورقه استیضاح آقای اسکندری از وزرای دارایی، دادگستری و امور خارجه قرائت شد
آقایان امامی اهری و جواد گنجه‌ای پیشنهاد نمودند گزارش عفو مجرمین سیاسی مطرح شود
آقای شریعت‌زاده مخالف بوده گفتند طبق صریح ماده ۳ قانون محاکمه وزرا باید گزارش کمیسیون عرایض راجع به اعلام جرم نسبت به آقای احمد قوام قرائت شود و پیشنهاد طرح لایحه عفو عمومی تصویب نگردید و گزارش کمیسیون عرایض قرائت و به کمیسیون دادگستری احاله شد
آقای وزیر امور خارجه اظهار نمودند برای پاسخ سؤال‌های آقای دکتر متین دفتری آماده هستند و چون عده برای مذاکره کافی نبود یک ساعت و بیست دقیقه به ظهر تنفس داده شد و ۲۵ دقیقه قبل از ظهر مجدداً مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید و آقای وزیر جنگ لایحه اصلاح تشکیلات ارتش را تقدیم نمودند.
آقای وزیر فرهنگ یک لایحه مبنی بر تقاضای برقراری مستمری درباره وراث ذوالفنون و رشیدی و جلیلی تقدیم داشتند و آقای تقی‌زاده پیشنهاد نمودند که گزارش عفو مجرمین سیاسی مطرح شود و گزارش مزبور قرائت و ماده واحده مطرح گردید
آقای اسکندری مخالف بوده گفتند منظور حقیقی عفو عمومی از این لایحه حاصل نمی‌شود باید تمام کسانی که مرتکب خلافی شده‌اند مرتکب خلافی شده مورد عفو قرار گیرند مگر کسانی که صریحاً مستثنی شوند آقای دهقان راجع به عمارت اپرای شهرداری در قبال اشاره آقای اسکندری توضیحاتی دادند
آقای عدل وزیر مشاوره اظهار داشتند دولت عامد بوده است که این لایحه عمومیت نداشته باشد فقط کسانی که محکوم شده‌اند یا تحت تعقیب هستند به تصویب دولت عفو خواهند شد و مأمورین دولت دیگر به هیچ عنوان نمی‌توانند مزاحم حال مردم شوند.
آقای مکی در کیفیت تشخیص جرم و چگونگی رسیدگی و لزوم رفع مزاحمت مأمورین دولت و محاکمه تعقیب شوندگان در محاکمه عادی توضیحاتی دادند و موضوع محاکمه خسرو روزبه را که جرم مطبوعاتی بوده و در محاکمه نظامی تقاضای فرجام وی نیز پذیرفته نشده شاهد مثال قرار دادند همچنین به موضوع محکومیت نصرت‌الدوله اشاره کردند
آقای مخبر کمیسیون دادگستری گفتند این بخشایش مربوط به کسانی است که بر اثر جهالت آلت دست بوده‌اند در کمیسیون هم تبعیض نشده بعد از این تاریخ هم کسی تعقیب نخواهد شد بیست و پنج دقیقه بعد از ظهر مجلس خاتمه یافت و به روز پنجشنبه محول و دستور گزارش بودجه کشور و لایحه عفو مجرمین سیاسی مقرر گردید
رئیس - نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟
کشاورز صدر - بنده یک عرض مختصری دارم
رئیس - راجع به صورت مجلس ایست
کشاورز صدر - بله، بنده خواستم عرض کنم که گزارش کمیسیون عرایض راجع به مرخصی‌ها آمده ولی مانده...
رئیس - مربوط به صورت مجلس نیست بنده خودم اعلام کرده‌ام و در دستور جلسه امروز گذاشته شده است صورت مجلس جلسه پیش تصویب شد مرخصی‌ها هم جزو دستور است باشد تا عده کافی شود چند نظر آقایان چندین جلسه است تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند (گفته شد - دستور - دستور) چون عده کافی برای رأی نیست ممکن است آقایان اجازه بدهند که صحبت شود (یکی از نمایندگان - آقا یک دوازدهم را مطرح کنید) یک دوازدهم محتاج به این است که آقای وزیر دارایی حاضر شوند عده هم برای رأی کافی نیست اجازه صحبت داده بشود، آقای دکتر متین دفتری
۲. بیانات قبل از دستور آقای دکتر متین دفتری
دکتر متین دفتری - بنده در این یک سالی که در مجلس هستم هیچ وقت اجازه نطق قبل از دستور نخواسته‌ام (یکی از نمایندگان - آقا بلندتر بفرمایید) و چون مطالبی بود راجع به مسافرت آذربایجان و مسافرتی هم در پیش دارم این بود که اجازه خواستم و امیدوارم آقایان توجه بفرمایند
موضوع نطق امروز بنده گزارش مسافرتی است که اخیراً به آذربایجان کرده‌ام ولی می‌خواهم از فرصت استفاده کنم و مقدمه عرایضی بنمایم و آقایان نمایندگان را به یک نکاتی توجه بدهند که تذکر آن در این موقع به نظر بنده کمال ضرورت را دارد. قریب یک سال از عمر مجلس پانزده می‌گذرد و اگر به ترازنامه این یک سال مراجعه کنیم ناگزیریم اعتراف نماییم که هنوز یک اقدام اساسی مثبتی برای تأمین رفاه مردم به عمل نیامده مشکلات اقتصادی کشور که یکی از علل اساسی اختلاف مالی و اقتصادی و گرانی است و کسر فاحشی نشان می‌دهد تاکنون با تصویب اعتبار یک دوازدهم در آخر هر ماه که بدترین رویه‌ها است برگذار شده مالیات‌های غیرقانونی دوره فترت که در عمل توأم اجحافات مأمورین وصول می‌باشد کماکان جاری است عوارض سنگینی که به عنوان مختلف از مایحتاج طبقه سوم یعنی قماش و شکر و چای و نفت و بنزین و دارو و غیره اخذ می‌شود ابداً دست نخورده خلاصه فقر و گرسنگی و هزینه طاقت‌فرسای زندگی که مردم را به ستوه آورده رو به فزونی رفته و می‌رود و به شهادت ترازنامه سال ۱۳۲۶ بانک ملی ایران که امسال بهار منتشر شده است (شاخص هزینه زندگانی که در اسفند ماه ۱۳۲۵ پیکر هفتصد و هفتاد و نه را نشان می‌داد برخلاف انتظار از ابتدای ۱۳۲۶ شروع به ترقی نمود و پس از مختصر توقفی در ماه‌های تابستان مجدداً به سیر صعودی ادامه داده در بهمن ماه به حد اعلای خود یعنی ۸۶۸ رسید شاخص اسفند ماه ۱۳۲۶ به این که در اثر تنزل بهای قند و شکر ۴ پله پایین آمده و رقم ۸۶۴ را نشان می‌دهد نسبت به اسفند سال پیش ۸۵ پله بالاتر است)
این است خلاصه وضع اسف‌انگیز زندگانی ملت ایران که هم مردم در زیر فشار گرانی تهدید به نیستی می‌شود و هم مأمورین دولت را در تلاش معاش از جاده درستی قهراً منحرف می‌کند و از طرف دیگر صادرات کشور با این وضع دائماً در تنزل است زیرا اجناس با این هزینه زندگانی به قدری در ایران گران تمام می‌شود که صدور آن برای بازرگانان صرف ندارد چنانچه صادرات ما در سال ۱۳۲۶ فقط بالغ بر ۲۳۳ میلیون ریال بوده و ۲۶۷ میلیون ریال از سال پیش کمتر شده است در صورتی که واردات ما (غیر از واردات معاف از حقوق گمرکی) در سال ۱۳۲۶ بالغ بر ۴۹۲۳ میلیون ریال (یعنی خیلی بیش از دو برابر صادرات) بوده و نسبت به سال ۱۳۲۵ مبلغ ۸۰۸ میلیون ریال فزونی داشته است.
با این ارقام زباندار آیا وخامت اوضاع را می‌شود انکار کرد؟ ما به کجا داریم می‌رویم؟ و مسؤل این اوضاع کیست؟ در ماه‌های اول عمر مجلس راجع به کسر بودجه و عوارض سنگین و مالیات‌های غیرقانونی تذکرات و اعتراضات شدید به دولت کردیم خود بنده در موقع به وسیله اعتراض در ضمن طرح یک دوازدهم و یک سؤال مفصل از وزیر دارایی که هرگز به جواب آن نائل نشدم لزوم تعدیل بودجه و توازن آن را و گذراندن بودجه ۱۳۲۷ قبل از انقضای سال قبل به طوری که قانون اساسی و قانون محاسبات عمومی مقرر داشته و تبدیل عوارض منشأ گرانی به عوارضی که بر مصرف کنندگان طبقه سوم تحمیل نشود و تثبیت نرخ ارزهای خارجی با تدابیر مؤثر اقتصادی برای تسهیل تجارت خارجی و تشویق صادرات ایران خاطر نشان نمودم.
دولت سابق موفق نشد دست به کارهای اساسی بزند و ایجاد تحولی بکند و عوامل گرانی و فلاکت را بر اندازه و فقط به بعضی صرفه‌جویی‌ها که احیاناً موجب وقفه کارهای جاری می‌شود اکتفا کرد. در اسفنده ماه سال گذشته که دولت دچار بحرانی گردیده و در شرف سقوط بود به همت بعضی از نمایندگان ابقا گردید بنده که یکی از آنها بودم آن ایام از نگاهداری دولت نظری نداشتم جز آن که قبل از انقضای سال سر و صورتی به بودجه داده شود و در ۱۳۲۷ دولت بتواند با بودجه تصویب شده شروع به یک رشته عملیاتی عمرانی بنماید متأسفانه این امید مبدل به یأس شد دولت نتوانست از آن فرصت استفاده کند بودجه را در فروردین ماه آوردند آن هم یک بودجه که با بودجه سال ۱۳۲۶ چندان فرقی است. تغییرات آن صوری بود و تمام مفاسد به جای خود باقی ماند ناچار امسال هم تاکنون با تصویب یک دوازدهم گذران کرده و به بهانه این که حقوق کارمندان عقب نیفتد فرصت نداده‌اند در رفع علل فلاکت کارمندان که بیشتر در خود بودجه کشور پنهان است فکری بشود.
بنده در کمیسیون برنامه هفت ساله افتخار عضویت آن را دارم صریحاً و مشروحا بیان و ثابت کرده‌ام مدام که به این موضوع اقتصادی و مالی کشور خاتمه داده نشده و اصلاحات حقیقی در زمینه تعدیل بودجه و تثبیت و تقویت پول ایران و پایین آوردن هزینه زندگانی حاصل نشود دست به اجرای نقشه عمران کشور که از اهم مسائل است نمی‌شود زد و اگر بدون این مقدمات شروع به عمل کنیم نتیجه معکوس و وضعیت ما وخیم‌تر خواهد شد. اکنون متحیرم چه باید کرد حرف زدن بیش از این چه فایده دارد؟ از صرف اعتراض و نطق‌های پرحرارت برای مردم چه نتیجه حاصل می‌شود؟ مردم دیگر از شنیدن حرف سیر شده‌اند - از طرف دیگر ما دیگر چگونه می‌توانیم مانند ماه‌های اول دوره قانونگزاری از غیرقانونی بودن مالیات‌ها و عدم اجرای نقشه‌های عمرانی شکایت بکنیم در صورتی که لایحه قانون مالیات برآمده چندین ماه است در مجلس معطل مانده و هنوز گزارش آن در مجلس طرح نشده است (یمین اسفندیاری - ولی داده شده) و مجلس با تصویب یک دوازدهم‌ها اعتبارات عمرانی را غیر قابل استفاده می‌کند. ما چگونه می‌توانیم به دولت در این زمینه‌ها اعتراض کنیم در صورتی که کمیسیون‌های مجلس مطابق معمول پارلمان‌های دنیا باید عهده‌دار حسن و سرعت جریان تمام کارها باشد به وظایف خود عمل نمی‌کنند و جلسات هم به وضعیتی تشکیل می‌شود که نتیجه آن غالباً صفر است و مجلس را در انظار کوچک می‌کند - علت سکوت بنده در چند ماه اخیر همین ملاحظات است. در هر حال ادامه این رویه می‌ترسیم برای اساس مشروطیت خدای نخواسته گران تمام شود و ما نمایندگان مجلس پانزدهم مسئولیت بزرگی در پیشگاه تاریخ خواهیم داشت. اما از طرف دیگر در چندین مورد به من ثابت شده است که هر جا پای مصالح عالیه کشور در میان باشد نمایندگان همه متفق‌القول می‌شوند و خوشبختانه روح وطن‌پرستی با همه فتورها در صف عموم
نمایندگان حکمفرما است. و هر وقت نادراً فرصتی پیش می‌آید از فکرهای خوب یک ولایتی از بی‌عدالتی‌ها یا از خطر گرسنگی و غیره استقبال می‌کنند که مایه امیدواری است. بنابراین دلیل ندارد وقتی که پایه ایمان ما به مصالح کشور این طور محکوم باشد در کارهای جاری این طور از خود غفلت نشان بدهیم بنده یقین دارم اگر قدری به خود آییم و مختصر تکانی بخوریم بر تمام مشکلات فائق می‌آییم انتظار بنده این است که دولت فعلی با نیروی جوانی در اجرای اصلاحاتی مالی و اقتصادی بیشتر جرأت نشان بدهد و ما هم به نوبه خود یک قدری در رعایت نظم جلسات و خودداری از حرف‌ها و پیشنهادات غیرلازم همت بگماریم و سعی کنیم به اسرع وقت بودجه کشور را با تقلیل عوارض سنگین و فراهم آوردن مقدمات پایین آوردن هزینه زندگانی و تثبیت پول ایران بگذاریم. برای نیل به این منظور البته در درجه اول وسعت نظر و احتراز از اختلافات داخلی و به طور خلاصه ایجاد یک محیط وحدت نظر و روح همکاری در مجلس برای مسائل اساسی کمال ضرورت را دارد و بنده از خداوند متعال این توفیق را برای خودمان مسئلت می‌کنیم. در مملکت مشروطه حکومت با مجلس است و اگر مجلس متوجه مسئولیت خود باشد اصول حفظ و آسایش مردم نیز تأمین می‌شود و اگر خدای نخواسته مجلس از مسئولیت شانه خالی کند چون امور یک مملکت قابل توقف نیستند قهراً کارها از محور قانونی خارج و مشروطیت متزلزل می‌شود. بنده هرگز میل ندارم که در اینجا عنواناتی بکنم که برای مجلس توهین‌آمیز باشد و تاکنون هم با عدم رضایتی که از جریانات داشته‌ام از این تظاهرات برای این که آدم متظاهر و عوام فریب نیستم احتراز کرده‌ام و عقیده‌ام این است که احترام مجلس را باید حفظ کرد (صحیح است) اما مجلس هم احترام خود را خودش باید بیشتر حفظ کند (صحیح است) اگر مجلس خدای نخواسته موهون شود دیگر برای مردم که با این وضع اسف‌انگیز زندگی می‌کنند و برای منعکس کردن ناله‌های آنها و تسکین آلام‌شان چه ملجأیی باقی می‌ماند؟ این معنی را بنده در مسافرت اخیر آذربایجان خوب حس کردم و اینک اجازه می‌خواهم گزارش این مسافرت را به عرض مجلس شورای ملی برسانم.
اوضاع آذربایجان عزیز نه چنان است که در مرکز منعکس می‌کنند. بنده نمی‌توانم بگویم که اوضاع آنجا وخیم و خطرناک است و نمی‌توانم ادعا کنم که مردم آذربایجان در رفاه هستند. هر یک از این دو اظهار را هر کس بکند راه مبالغه را پیموده است. بنده ۱۱ سال قبل که عهده‌دار مسئولیت دادگستری و بازرسی کل کشور بودم به آذربایجان مسافرت و تمام نواحی آنجا را سرکشی کرده بودم تردید ندارم آذربایجان امروز از لحاظ اقتصادی مسلماً تنزل کرده است. اما این تنزل معلول عللی است و سوابق زیاد دارد: یک روز که در تبریز به بازدید از اعضای محترم اطاق بازرگانی رفته بودم از اوضاع شکایت داشتند و می‌گفتند دولت نسبت به آذربایجان بی‌اعتنا شده و ما رادچار فقر و تنگی کرده است.
بنده گفتم این طور نیست آذربایجان همواره مورد علاقه دولت‌ها بوده و خواهد بود منتها بحران امروز اقتصادی جهاتی دارد که اهم آن وضع تجارت خارجی ما است تاریخچه و موجبات انحصار تجارت خارجی را در ایران و علل تأسیس شرکت مرکزی را برای تجارت با اتحاد جماهیر شوروی برای آقایان تشریح کرده و تذکر دادم سایر استان‌ها از این وضع تجارت خارجی بیشتر صدمه دیده‌اند مثلاً فارس را که من در سال ۱۳۰۷ دیده بودم بسیار رونق داشت وقتی که در سال ۱۳۲۴ بار دوم به آنجا رفتم دیدم زیاد عقب رفته و نزدیک است کرمان دومی بشود (رضوی - صحیح است، احسنت) یک روزی بوشهر از مهمترین بنا در خاورمیانه بود امروز با تأسیس راه‌آهن و جهات دیگر راه تجارت ما تغییر یافته و بوشهر تبدیل به یک قصبه متروکی گردیده و انحطاط آن موجب فلاکت فارس شده است. بازرگانان و سرمایه‌داران فارس خانه خود را فراموش کرده و در جاهای دیگر فعالیت می‌کنند. سپس اضافه نمودم یازده سال پیش که من به این استان آمدم صادرات آذربایجان رونق داشت یک کشور اروپایی به سبب احتیاج مبرمی که داشت تمام محصول آذربایجان را اعم از خشکبار پشم پنبه با منت و به قیمت خوب می‌خرید تجارت شوروی هم که چندی متوقف شده بود خود من در سال ۱۳۱۹ از نو افتتاح کردم اکنون بر اثر جنگ راه تجارت بر آذربایجان مسدود شده و شما موقتاً دچار اختناق اقتصادی شده‌اید ولی البته به هر قیمتی هست راه تجارت برای آذربایجان باید باز شود. هم تجارت ایران و شوروی امیدوارم به زودی برقرار شود و هم راه بازرگان و خانه را باید از هر حیث برای ترانزیت و فرستادن کالاهای آذربایجان به کشورهای غربی دایر کرد و دولت در هر دو قسمت حتماً اقدام می‌کند و نتیجه آن به زودی ظاهر خواهد گردید.
بنده در آن محفل و هم در سایر محافل چه در تبریز و چه در اردبیل گله کردم چرا عده‌ای از بازرگانان و مالکین آذربایجانی با این که اوضاع آنجا رفته رفته عادی شده و آذربایجان احتیاج به فعالیت اقتصادی آنها دارد به موطن خود برنمی‌گردند و خود را مورد طعن و ملامت قرار داده‌اند و دوری آنها اسباب خیال مقیمین آذربایجان شده و تصور می‌کنند خبر و خطری هست که آنها از خاک آبا و اجدادی ترک علاقه کرده‌اند. در صورتی که با اوضاع فعلی بین‌المللی برای آذربایجان خطری متصور نیست و تبلیغاتی که می‌شود در زمینه جنگ اعصاب است و باید بدانید که هر وقت خدای نخواسته اوضاع بین‌المللی دگرگون و خطری متوجه کشور ما شود از لحاظ امنیت فرقی بین تبریز و تهران نخواهد بود و در آینده اگر آتش جنگ به طرف ما شعله‌ور شود سرعت هواپیماها فاصله بین شمال و جنوب را بی‌اثر خواهد کرد.
ایرانی اصیل و باغیرت هرگز مرز و بوم خود را به بهانه این که در خطر است ترک نمی‌کند و هر کس از این دستور اجتماعی تخلف کند مردود جامعه و شایسته تکفیر سیاسی است. معنی این تکفیر آن است که این قبیل عناصر را باید از حمایت قوانین محروم کرد. این اشخاص چه نگرانی ممکن است داشته باشند در صورتی که دولت این همه مخارج برای تأمین امنیت آذربایجان متحمل می‌شود و انصافاً می‌توان ادعا کرد که در سرتاسر آذربایجان امنیت برقرار است آقایان اعضای اطاق بازرگانی پاسخ دادند آنچه مربوط به بازرگانی است توقف آنها در تهران عللی دارد که اگر دولت آن را رفع کند با کمال افتخار به آذربایجان برمی‌گردند و آن این است بازرگانی که در آذربایجان می‌ماند از تمام مزایای دولتی در قسمت سهمیه و ارز و غیره محروم می‌ماند دولت مقرر بدارد:
اولاً - سهمیه وارداتی آذربایجان اعم از کالاهای مشمول ارز دولتی و غیره نسبت به جمعیت و سکنه استان‌های ۳ و ۴ به طور عادلانه تفکیک و در خود محل به وسیله اداره اقتصاد ملی با اطلاع اطاق بازرگانی تقسیم شود مشروط بر این که تمام تشریفات اعم از تأمین محل در سهمیه و ارز در خود تبریز به وسیله بانک ملی یا بنگاه دیگری انجام شود بدون این که احتیاجی به مراجعه به مرکز باشد.
ثانیاً - اجناسی که از بنادر جنوبی به مقصد آذربایجان وارد ایران می‌گردد عموماً از طریق پاساوان به گمرک تبریز وارد و تشریفات گمرکی در خود تبریز به عمل آید.
ثالثاً - سهمیه وارداتی بین بازرگانی تقسیم شود که تجارتخانه‌شان در شهرهای آذربایجان دایر بوده خود و خانواده‌شان در آذربایجان سکونت داشته باشند.
اگر دولت این تدابیر را اتخاذ کند خواهید دید که همه بازرگانان خود با کمال میل باز گشت خواهند کرد. مسئله تخصیص سهمیه بازرگانی برای آذربایجان به ترتیبی که بیان شد یکی از شکایات و تقاضای عمده آذربایجان است. اما سایر حوائج آذربایجان - بنده فقط در زمینه عمران و اصلاح کشاورزی و فرهنگ و بهداری و طرق و شوارع صحبت می‌کنم.
آذربایجان یکی از نواحی مهم کشاورزی ایران است بهترین دلیل آن این است که از مازاد محصول گذشته یعنی اولین سال خلاصی آذربایجان در حدود ۴۵ هزار تن غلات از آنجا به تهران و سایر استان‌ها حمل و کمک شده است. استعداد آذربایجان خیلی بیش از اینها است و برای عمران آنجا سه عمل لازم است:
اول - اعطای اعتبارات فلاحتی کافی از طرف بانک کشاورزی برای ایجاد قنوات و تهیه ماشین‌های فلاحتی. دوم - اصلاح حال کشاورزان. سوم - تعدیل و تثبیت مالیات‌های دولتی.
در قسمت اعتبارات هر چند که از آذر ماه ۱۳۲۵ اعتبار مخصوص به بانک کشاورزی برای کمک به آذربایجان داده شده و بانک هم کمک‌هایی کرده است و تاکنون غیر از وام‌های عادی بیش از بیست میلیون ریال جمعاً از محل مخصوص در ۱۸۷۸ مورد وام داده‌اند. اما طرز عمل آن درست نیست. سختگیری‌هایی که بانک به موجب مقررات خود در تمام کشور می‌کند بانک کشاورزی را یک دستگاه معطله کرده است. مدت وام‌ها کوتاه است و نرخ آن گزاف و با این نرخ اعمال عمرانی صرف نمی‌کند. به املاک ثبت نشده وام نمی‌دهند
در صورتی که قانون مخصوصی در سال ۳۱۶ از مجلس گذشته که خود بنده لایحه آن را متعاقب قانون عمران تقدیم مجلس کردم و دادن وام به املاک ثبت نشده تجویز گردیده است - از همه بدتر این که رعایا و کشاورزان که ملک ندارند نمی‌توانند وام بگیرند سابقاً چندی بانک به رعایا هم به ضمانت مالک وام می‌داد و آن را وام ضمانتی می‌گفتند - این را هم مدتی است بانک موقوف کرده است - اساساً عقیده بنده این است که اصلاح بانک کشاورزی و تقویت آن مهمترین قدمی است که برای عمران و آبادی کشور می‌توان برداشت نسبت به برنامه هفت ساله هم بنده در کمیسیون اظهار کردم و اینجا تکرار می‌کنم که کشاورزی را مردم باید ترقی بدهند نه دولت هر سرمایه مصرف می‌شود باید به وسیله بانک کشاورزی به مردم داد و از آنها کار خواست نه این که بانک کشاورزی یک دستگاه صرافی و تنزیل‌خواری و قمار باشد. بانک کشاورزی به صورت فعلی اگر تعطیل شود اولی است.
اما اصلاح حال کشاورزان - باید عرض کنم که حال کشاورزان ما در تمام کشور که قسمت اعظم اهالی ما را تشکیل می‌دهند خوب نیست نه فقط از نعمت فرهنگ و بهداری محروم هستند و تا زمانی که فرهنگ آنها تأمین نشود نتیجه انتخابات عمومی همین است که می‌بینیم و مشروطیت ما متزلزل است و چنان که باید و شاید منشأ سعادت ملت نخواهد بود - به علاوه کشاورزان از حداقل خوراک و پوشاک که برای زندگانی افراد زحمتکش ضرورت دارد بی‌بهره هستند. اما اشتباه نشود علت آن ترتیب تقسیم محصول بین رعیت و مالک نیست اگر تمام محصول زمینی که یک رعیت کشت می‌کند به خود او بدهند و مالک که در مقابل بهره مالکانه تکالیفی از قبیل نگاهداری قنات و مخارج اداره ملک به عهده دارد به کلی مسلوب المنفعه شود باز سطح زندگانی رعیت به قدر کافی بالا نخواهد رفت.
علت عقب‌ماندگی کشاورزان ما بیشتر سیستم زراعتی است که از عصر حجر تاکنون ترقی نکرده است. باید با کمک ماشین و استعمال کود و غیره به سبک دنیای امروز کشاورزی کرد و حداکثر استفاده را از زمین برد تا حال کشاورزان ما اصلاح شود. اتفاقاً وضع کشاورزان آذربایجان نسبت به کشاورزان سایر نواحی کشور از حیث سهم‌بندی در تقسیم محصول بهتر است و رعیت آذربایجانی از حیث حقوق اعیانی و حق دسترنج و سرقفلی و غیره مزایایی دارد که در سایر نقاط کشور بی‌سابقه است و بنده در این موضوعات موقعی که قانون تقسیم سهم مالک و زارع را در سال ۱۳۱۸ تهیه می‌کردیم مطالعات نموده و در این سفر هم اطلاعاتی به من دادند که اطلاعات سابق را تأیید می‌کرد لیکن در هر حال برای اصلاح حال کشاورزان در تمام کشور و فراهم کردن موجبات به وجود آوردن خرده مالکین و تقویت آنها باید قوانین و تدابیر عملی در نظر گرفت - در آذربایجان به ماشین‌های فلاحتی توجه دارند اما به طوری که یکی از مالکین اردبیل شکایت می‌کرد اشکالاتی که شرکت‌های وارد کننده این ماشین‌ها در تهران به عذر سختگیری‌های کمیسیون ارز و غیره می‌کنند یاس‌آور است. در کشاورزی آذربابجان به یک موضوع اسف‌آور برخوردم و آن این است که کشت پنبه که به تشویق انحصار دولتی پنبه سابقاً در حوزه انتخابیه اینجانب و اطراف آن معمول شده و کسب رونق کرده بود به کلی موقوف شده و این ضایعه باید حتماً با کمک یک بانک یا مؤسسه که به پنبه‌کاران مساعده و بذر بدهد و محصول آنها را خوب بخرد جبران گردد.
وضع مالیات املاک مزروعی هم یکی از مواقع ترقی کشاورزی است. مأمورین دارایی می‌خواهند از مالکین آذربایجانی که در محصول به نسبت مالکین سایر استان‌ها سهم کمتری دریافت می‌دارند مانند سایر نقاط سه و نیم درصد از کل محصول اخذ نمایند و این ترتیب عادلانه نیست و اسباب کشمکش شده است که هم مالیات‌ها لاوصول مانده و هم تا زمانی که میزان عادلانه مالیات معلوم شود مالکین تکلیف خود را نمی‌دانند و دست به کارهای عمرانی نمی‌توانند بزنند. قبل از ختم مبحث کشاورزی اجازه می‌خواهم توجه نمایندگان محترم را به اهمیت دشت مغان جلب کنم که در مرز ایران زیر رود ارس واقع و استعداد فراوان برای زراعت مخصوصاً کشت پنبه دارد و فعلاً جز مرتع در فصل زمستان از آن استفاده نمی‌شود و به همین علت همه ساله از اردیبهشت تا مهر ماه ایل شاهسون آنجا را ترک کرده غیر از مارها و موش‌ها در این ناحیه مهم مرزی ذی‌روحی باقی نمی‌ماند.
آثار نهری معروف به نهر نادری به موازات رود ارس در آنجا دیده می‌شود که فعلاً آب به آن نمی‌نشیند و بایر مانده است. یک مهندس متخصص وزارت کشاورزی سابقاً مطالعات طولانی در آنجا کرده و نقشه شق نهر مهمی در آنجا ترسیم نموده که بلااجرا مانده اجرای این نقشه و عمران دشت مغان باید حتماً یکی از مواد برنامه هفت ساله باشد و رؤسای شاهسون هم بعد از مذاکره‌ای که در این سفر با آنها کردم کتباً پیشنهاد داده‌اند و حاضرند در صورتی که دولت اراضی آنجا را به شرایطی به آنها واگذار نماید در عمران این ناحیه بکوشند و دهاتی در آنجا احداث کنند که قطع نظر از فواید اقتصادی از لحاظ مرزداری هم کمال اهمیت را خواهد داشت.
در قسمت بهداری و فرهنگ هم آذربایجان نیازمندی‌های قابل توجهی دارد. هر چند از آذر ماه ۱۳۲۵ تاکنون کمک‌هایی شده ولی به هیچ وجه کافی نیست مطابق صورتی که در تبریز به اینجانب داده‌اند و موجود است از سال گذشته تاکنون ۷۴ عمارت برای دبستان و دبیرستان در شهرها و قرای آذربایجان ساخته شده و برای اول سال تحصیلی ۱۳۲۷ آماده می‌باشد همچنین از اعتبارات عطایای ملوکانه در ۱۲ شهر آذربایجان دبیرستان و دبستان ساخته شده بالاخره از وجوه اعانات که بابت قند و شکر مصرف اهلی به وسئله هیئت معتمدین در محل جمع‌آوری گردیده در هفت شهر مشغول ساختمان مدرسه هستند.
در قسمت بهداری غیر از یک بیمارستان چشم پزشکی و یک آزمایشکاه و یک درمانگاه دندان پزشکی و ۱۷ پست بهداری که به پست‌های موجود اضافه شده کمک قابل توجهی که به عمل آمده درمانگاه‌هایی است که سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی در نقاط مختلف آذربایجان به وجود آورده که ده درمانگاه در سال ۱۳۲۶ در ده نقطه ساخته شده و یکی از آنها در خباو حوزه انتخابیه اینجانب دایر شده شخصاً معاینه کردم کمک مؤثری به اهالی از حیث معاینه طبی و دارو می‌کند که موجب کمال تشکر است.
اما آئنده بهداری آذربایجان بسته به نضجی است که دانشگاه جوان تبریز خواهد گرفت.
خوشبختانه دانشگاه امسال با تمام مشکلاتی که بود دایر شد و از دانشکده پزشکی آن انتظار داریم عده کافی پزشک برای تمام شهرهای آذربایجان تهیه کند که بدون تهیه آنها مخارجی که برای بهداری بشود بیشتر به هدر خواهد رفت. با استانداری مذاکره کردم شهرداری‌ها را تشویق نمایند که هر یک در حوزه خود از اشخاص بی‌بضاعت محصلینی به خرج خود برای تحصیل علم طب به تبریز اعزام دارند با این التزام که در آینده در شهر خود اجباراً مشغول طبابت شوند اما دانشگاه نیاز به کمک‌های بزرگ دارد هنوز زمین آن تهیه نشده مواجه با مقاومت صاحبان اراضی و باغات گردیده است که به جای کمک و هدیه قیمت گزاف مطالبه می‌کنند. استادان دانشگاه تبریز که با کمال صمیمیت و علاقه انجام وظیفه نموده‌اند از مجلس انتظار دارند هر چه زودتر قانون دانشگاه را تصویب کنند تا وضعیت اشتخدامی آنها معلوم و با امیدواری بتوانند به خدمت ذی‌قیمت خود ادامه دهند. در حوزه انتخابیه خود بنده جز یک دبستان ناقص اثری از فرهنگ نبود و در نتیجه مذاکره با رؤسای شاهسون آنها حاضر شدند که اگر وزارت فرهنگ شش نفر آموزگار فعلاً به آنها بدهد در شش اوبه مهم دبستان سیار تأسیس کنند که اطفال شاهسون را تربیت نمایند و تمام مصارف دبستان و مخارج ایاب و ذهاب آن را از کیسه فتوت خود خواهند داد وزارت فرهنگ و عده انجام این درخواست و تأسیس یک آموزشگاه شبانه‌روزی در خیاو را داده و موجب امتنان است.
اما در قسمت طرق و شوارع - طرق آذربایجان همه محتاج به مرمت است. مشاهده آسفالت بین بندر پهلوی و آستارا موجب تأثر است و اگر این جاده که از بین زیباترین جنگل‌های ایران عبور می‌کند فوری تعمیر نشود به زودی غیرقابل استفاده خواهد شد. فراموش نمی‌کنم که وقتی به آستارا رسیدیم پل رودخانه آستارا خراب شده بود و مجبور شدیم از میان آب عبور کنیم و بالنتیجه اتومبیل ما خرابی پیدا کرد از فرماندار نظامی آنجا پرسیدم چرا این پل را نمی‌سازید جواب داد باید چند درخت انداخت و پروانه نداریم گفتم جنگل‌های ایران را به قصد انتفاع تاراج کرده‌اند کسی مواخذه نکرد و شما خیال می‌کنید اگر چند درخت برای ساختن پلی به این اهمیت بیندازید شما را زندانی خواهند کرد.
باری چند راه در آذربایجان هست که برای تجارت کشور اهمیت دارد و باید حتماً به زودی ساخته شود یکی راه ارتباط بین مشکین و اهر و تبریز است که برای حمل گندم از اردبیل به اطراف آن اهمیت کامل دارد و حساب کرده‌اند در ظرف یک سال مخارج آن به علت تفاوت کرایه به واسطه کوتاه شدن راه درخواهد آمد.
دیگر راه‌های شوسه که تبریز را به بازرگان و خانه متصل خواهد کرد که برای صادرات مهم است و حتماً باید آسفالت شود. این بود خلاصه حوایج ضروری آذربایجان در قسمت عمران و بهداری و فرهنگ و راهسازی قبل از ختم عرایض خود لازم می‌دانم مختصری هم در قسمت سازمان‌های اداری شهرداری‌های آذربایجان اضافه نمایم.
در این مسافرت که بالنسه کوتاه بود چیزی که استنباط کردم این است که از بعضی مأمورین شکایاتی مردم دارند نظیر شکایاتی که مردم در سایر استان‌ها از مأمورین دارند و اختصاص به آذربایجان ندارد و معلوم نیست دولت به این شکایت‌ها کی خاتمه خواهد داد انصافاً بعضی از مأمورین هم کج‌سلیقه‌گی‌ها کرده‌اند مثلاً در شهر اردبیل فرهنگ آنجا در زمین شهید گاه متصل به بقعه شیخ صفی که مزار شهدا جنگ چالدران است مشغول ساختمان یک دبستان شده و این عمل موجب انضجار قلوب مردم گردیده است که چرا قبور شهدای دوره صفویه که خون خود را برای حفظ آب و خاک نثار کرده زیرا ساختمان دبستان محو شده و ممکن بود با قیمت ارزان در جای دیگر دبستان ساخت همچنین باغ ملی شهر اردبیل را به جای این که محل تفریح مردم قرار دهند به روی مردم بسته و آن را باغ اختصاصی فرمانداری کرده‌اند. در هر دو قسمت به استانداری تذکر دادم و قول دادند که در حیاط دبستان یک بنای یادگار آبرومندی به نام شهدا به جبران این اشتباه بسازند و باغ ملی اردبیل را هم به مردم مسترد دارند.
از شهرداری‌های آذربایجان مردم رویهمرفته راضی نیستند ولی معلوم نیست که آنها سستی کرده‌اند یا این که فاقد اعتبار کافی برای آبادی شهرها می‌باشند با انجمن شهر تبریز مذاکرات مفصلی کردیم و آنها گله دارند که دولت مساعدتی نمی‌کند که از بانک ملی ایران وامی بگیرد که در ظرف چند سال استهلاک شود و شهرداری‌های آذربایجان بتوانند بعضی امور لازم از قبیل برق و آسفالت خیابان‌ها و احداث قنوات را شروع یا تکمیل نمایند. سازمان دادگستری آذربایجان ناقص است و کافی برای جمعیت این دو استان نیست مثلاً اردبیل یک سال است دادگاه بخش که نوعاً مرجع مردم طبقه سوم و بیجارگان است تعطیل شده و مردم دادرسی ندارند.
ژاندارمری آذربایجان این اواخر بالنسبه رو به اصلاح می‌رود رویهمرفته در آذربایجان محسوس است که به امنیت در طرق و شوارع توجه می‌شود و اوضاع رو به بهبودی است و اگر نیازمندی‌های فوری آذربایجان در قسمت عمران و بهداری و فرهنگ و راهسازی سریعاً رفع شود به آینده این استان ستمدیده می‌توانیم کمال امیدواری را داشته باشیم بنده دیگر عرضی ندارم و عرایضم تمام شده است اجازه بفرمایید سؤالی که از آقای وزیر امور خارجه داشتم مطرح شود.
رئیس - قبل از دستور است هنوز وارد دستور نشده‌ایم
مکی - مرخصی‌های یک عده از آقایان مانده خواهش می‌کنم آن را مطرح بفرمایید که آقایان فشار می‌آورند
یکی از نمایندگان - دستور، آقای رئیس دستور
رئیس - پیشنهاد ورود در دستور رسیده که قرائت می‌شود:
مقام محترم ریاست مجلس - تقاضا می‌کنم پس از خاتمه نطق جناب آقای دکتر متین دفتری وارد دستور شویم. صدرزاده
یکی از نمایندگان - صحیح است
رئیس - آقای عباس اسلامی و چند نفر دیگر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند
اسلامی - بنده اگر بودجه مطرح شود عرضی ندارم.
رئیس - آقای نخست وزیر تقاضا کرده‌اند که بودجه مطرح شود (صحیح است) گزارش بودجه مطرح است.
مکی - طرح یک دوازدهم باید مطرح شود
یمین اسفندیاری - خیر آقا مجلس باید بودجه کل کشور مصرف می‌شود...
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی...
مکی - آقا مخالفم با طرح این موضوع
رئیس - دولت تقاضا کرده است.
مکی - باید رأی گرفته شود این گزارش است آقا بنده مخالف با قرائت گزارش...
رئیس - این دستور است تقاضا شده وارد دستور شویم
مکی - بنده مخالفم آقا
رئیس - مخالف با دستور یا مخالف با این که این موضوع امروز جزو دستور قرار بگیرد؟...
مکی - بله مخالف با دستور یا مخالف با این موضوعم
رئیس - بفرمایید
مکی - بنده با طرح این موضوع یعنی بودجه کل کشور امروز مخالفم. مخالفت بنده هم این است که امروز روز سی و یکم برج است و شما بودجه کل کشور را که تمام مخارج آن را مجلس شورای ملی بایستی نظارت دقیق بکند می‌خواهید در یک روز به عنوان این که چرا مستخدمین حقوق نگرفته‌اند در میان جار و جنجالی بگذارنید (یمین اسفندیاری - ابداً این طور نیست) چطور این طور نیست؟ (صحیح است) چرا آقا؟ منافع شما در خطر است (یمین اسفندیاری - بله آقای مکی منافع بنده در خطر است) یک دسته از آقایان (یکی از نمایندگان - دسته نیستند مقاطعه‌کارها هستند) تمام آقایان پیشنهاد کرده‌اند که یک دوازدهم مطرح شود برای این که وقفه‌ای در کار پرداخت حقوق مستخدمین وارد نیاید بنابراین این یک دوازدهم را آقایان تصویب بکنند (یمین اسفندیاری - من مخالفم) بعد بودجه کل کشور را بیاورند اینجا و با این خاصه خرجی‌هایی که آقای نخست وزیر می‌کنند ما نمی‌توانیم یک دفعه بودجه را دست ایشان بدهیم که ایشان بروند همین طور بیت‌المال ملت را به باد غارت بدهند.
یمین اسفندیاری - نخیر این طور نیست بنده مخالفم.
رئیس - بفرمایید
مکی - مدافع دولت را ببینید
یمین اسفندیاری - خواهش می‌کنم آقای مکی از حدود خودتان خارج نشوید فرمایشی داشتید فرمودید جوابش را هم بشنوید (صحیح است) مجلس شورای ملی آقا مسئولیت گذراندن بودجه به عهده‌اش است آن هم نگفته‌اند در یک جلسه بگذرد چندین جلسه زحمت بدهیم به خودمان و حاضر شویم هر کدام حرفی در اطراف بودجه داریم بزنیم و تکلیف بودجه را معین کنیم یک دوازدهم تکلیف ما نیست این که بودجه‌ای نیست (آزاد - آقا نمی‌شود اول باید یک دوازدهم تصویب شود) اجازه بدهید ما حرف‌مان را بزنیم آقای آزاد بنده مخلص شما هستیم یک دوازدهم تکلیف ما نسیت که بگذارنیم مسئولیت این کشور و افرادی که برای کشور خدمت می‌کننند به عنوان مستخدم با خود دولت است اگر دولت لازم می‌داند بیاورد یک دوازدهم بگذراند و اگر هم لازم نمی‌داند و می‌تواند برای چند روز هم مستخدمین را نگاه دارد و به ما هم فرصت بدهد تا این که هر روز دست دولت به طرف مجلس برای یک دوازدهم دراز نباشد باید تکلیف قطعی بودجه را معین کرد نه در یک روز بلکه در ده روز پانزده روز صبح ظهر بالاخره قضیه بودجه را تمام کنیم که هم دولت بتواند تکلیف کارهایش را معین بکند و مردمان بیکار را برایشان کار معین بکند و اصلاحات اساسی که برای طبق بودجه عمل بکند آن را انجام بدهد و هم این که این یک دوازدهم هم آنها را از بین ببرد حال اگر آقای مکی نظر خاصی دارند می‌توانند آن را پیشنهاد بکنند بنده مخالفم و موافقم به این که باید دولت بودجه را امروز طرح بکند ما هم در اطراف آن آنچه می‌دانیم بگوییم و بخواهیم و اگر دولت خودش لازم می‌داند باید خودش یک دوازدهم را بیاورد
رئیس - رأی می‌گیریم به این که گزارش کمیسیون بودجه جزو دستور باشد
یکی از نمایندگان - جزو دستور که هست
تقی‌زاده - اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس - ماده‌اش چیست؟
سزاوار - ماده‌اش را بپرسید
رئیس - من که می‌پرسم بر طبق چه ماده‌ای
تقی‌زاده - ماده‌ای که باید لوایح طبع و توزیع بشود
رئیس - بفرمایید
تقی‌زاده - همه لوایح و خصوصاً لایحه بودجه هم مثل سایر لوایح اقلاً باید ۲۴ ساعت قبل از این که مطرح شود طبع و توزیع شده باشد در صورتی که این لایحه امروز به دست من رسیده است و وقتی هم که من اعتراض کردم گفتند خیر دیروز طبع شده و عصری توزیع شده است اگر هم عصر توزیع شده باشد ۲۴ ساعت نگذشته و علاوه بر این می‌خواهم عرض کنم انصافاً و وجداناً آیا ما نباید این را یک مرتبه هم بخواهیم؟... (صحیح است) به موجب همان رویه‌ای که معمول است البته ما هم حرف داریم حرف یک سال را در این بودجه داریم (صحیح است) عقیده بنده است که نود درصد مجلس بودجه است و باید ده جلسه بیست جلسه متوالیاً روی آن صحبت شود (صحیح است) آن وقت وقتی هم که ما این را طرح کردیم آقای حاذقی هم انشاءالله التفات می‌کنند که کفایت مذاکرات پیشنهاد
نکنند بنده هم عرایضی دارم که هر طور باشد کرد و اما این که یک دوازدهم را نیاورند این احساس سوء‌ظن شاید باشد اما این نمی‌شود که به واسطه این فشاری که یک دوازدهم را می‌خواهند بگذارنند همه آن فشار را روی بودجه بیاورند بگذارنند این خلاف اصول مجلس شورای ملی است و این صحیح نیست.
رئیس - مطابق گزارش اداره مطبوعات دیروز قبل از ظهر گزارش به آقایان رسید
مکی - نرسیده
فرامرزی - به همگی نرسیده آقای رئیس
رئیس - عده‌ای می‌گویند رسیده عده‌ای می‌گویند نرسیده
دکتر اعتبار - نسبت به حرف آقای تقی‌زاده که نمی‌شود تردید کرد می‌گویند نرسیده نرسیده
یمین اسفندیاری - ممکن است به ایشان نرسیده باشد
یکی از نمایندگان - به عقیده بنده آقای رئیس دولت موافقت بفرمایند که جلسه دیگر مطرح بشود و یک دوازدهم حالا بگذرد.
رئیس - آقای نخست وزیر
نخست وزیر - عرض کنم بنده حق مداخله در کارهای مجلس شورای ملی ندارم (صحیح است) اگر چنانچه یک چیزی ۲۴ ساعت قبلاً باید طبع و توزیع شده باشد و نشده این تشخیصش با نمایندگان محترم است بنده از آن حیث ابداً عرضی ندارم. اما راجع به یک دوازدهم بنده مشکلات کار مملکت را نمی‌بینم که با یک دوازدهم بشود حل کرد و چون می‌فرمایید که ۲۴ ساعت قبلاً طبع و توزیع نشده است و مطابق نظامنامه نمی‌شود بنده عرضی ندارم بگذارید برای جلسه بعد ولی علی ایحال بایستی تکلیف مملکت را معین کرد و در وسط سال این همه مخارجی که هست، مخارج عمرانی و مخارج دیگر باید با فرصتی که هست بشود و الا به غیر از این ترتیب نمی‌شود و اگر از لحاظ مستخدمین هم می‌فرمایید کار مستخدمین یک اضافاتی را باید به آنها پرداخت که تا این لایحه تصویب نمی‌شود نمی‌توان پرداخت مگر یک دوازدهمی که در این بودجه است. این یک مطلبی است. یک دوازدهم بودجه پارسال امور مملکت را امروز نمی‌گذراند حالا امروز نمی‌خواهید مطرح شود باشد جلسه آتیه بیست جلسه صد جلسه دیگر صحبت بشود
یمین اسفندیاری - صحیح است
مکی - پیشنهاد یک دوازدهم را مطرح بفرمایید
۳ - قرائت طرح پیشنهادی آقایان نمایندگان راجع به کالاهای بازرگانی و تصویب دو فوریت آن
رئیس - بنابراین گزارش بودجه می‌ماند برای جلسه آینده، حالا طرحی است با قید دو فوریت قرائت می‌شود.
مجلس شورای ملی - نظر به مشکلاتی که ماده دوم قانون مربوط به برنج مصوب ۱۸ خرداد ماه ۱۳۲۷ نسبت به کالاهای ورودی به نام بازرگانان خارجی ایجاد نموده و رفع آن از وظایف مجلس است ماده واحد ذیل را به عنوان طرح قانونی با قید در فوریت پیشنهاد و تقاضای تصویب آن را می‌نمایم
ماده واحده - واردات قبل از تاریخ تصویب قانون مصوب ۱۸ خرداد ماه ۱۳۲۷ به نام بازرگانان و شرکت‌های خارجی و داخلی که اعتبار آن به وسیله بانک‌های مجاز باز شده یا مطابق اسناد حمل آن به وسیله بانک‌های مجاز برات حواله شده و کالای آن به بنادر ایران هنوز نرسیده یا وارد شده در گمرکات موجود است مشمول قانون مصوب ۱۸ خرداد ماه ۱۳۲۷ نخواهد بود.
مهدی ارباب - سید حسن تقی‌زاده - رستم گیو - علی وکیلی - احمد اخوان - محمد هراتی - نواب یزدی - فاضلی - مهدی معین‌زاده - عباسقلی عرب شیبانی - احمد فرامرزی - حسن مکرم - معتمد دماوندی - اسدی - مشایخی - منصف - عباس نراقی
مهدی ارباب - اجازه بفرمایید توضیح بدهم
رئیس - آقای ارباب توضیحی ندارد فوریتش را مطرح می‌کنیم اگر مجلس رأی داده مخالف باید صحبت بکند، بنشینید
مهدی ارباب - اجازه بدهید یک توضیح مختصری عرض کنم
رئیس - می‌گویم ندارد، باید رأی گرفته شود
ارباب - آقایان توجه نمی‌کنند که به فوریتش رأی بدهند یا ندهند اجازه بدهید توضیح بدهم آخر نمی‌دانند چقدر اهمیت دارد.
دکتر عبده - آقا دستور جلسه باید قبلاً معین شود
رئیس - بفرمایید بنشینید
دکتر عبده - آقا اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس - طبق چه ماده‌ای؟
دکتر عبده - طبق ماده‌ای که دستور جلسه باید قبلاً معین شود. مطابق نظامنامه دستور جلسه بایستی قبلاً معین بشود و اگر یک لایحه و طرحی به قید دو فوریت داده شد معنایش این نیست که در همین جلسه مطرح شود.
رئیس - معنایش همین است که در دستور قرار بگیرد برای جلسه بعد و امروز بر طبق دستوری که قبلاً معین شده باید عمل شود.
رئیس - امروز بودجه بود و بعد هم این طرح که با قید دو فوریت داده شده
دکتر عبده - خیر قربان لایحه عفو عمومی جزء دستور است
رئیس - مجلس ممکن است رأی ندهند. آقای دکتر شفق بفرمایید
دکتر شفق - عرض کنم برای این که ما در باب فوریت و یا عدم فوریت این پیشنهاد چیزی بفهمیم و بتوانیم قضاوت صحیحی بکنیم اجازه بفرمایید یک توضیحاتی بدهند تا ببینیم فوریتش صحیح است یا نه
رئیس - این ماده واحده یک مقدمه‌ای داشت که دلایلش را ذکر کرده است خود طرح اگر گوش می‌دادید دیگر توضیحی نمی‌خواهد مطابق ماده ۱۰۸ باید موافق و مخالف صحبت بکنند اگر مجلس تصویب کرد فوریت مطرح می‌شود مخالف صحبت می‌کنند آن وقت ایشان هم صحبت می‌کنند و الا رد می‌شود.
سزاوار - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس - اگر نمی‌خواهد مجلس مرتب باشد بگویید
سزاوار - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس - مطابق چه ماده‌ای؟
سزاوار - جزء دستور لایحه عفو مقصرین آذربایجان بوده آن باید با نظر مجلس باشد مجلس رأی نداده
رئیس - پیشنهاد شده می‌خواهم رأی بگیرم چرا توجه نمی‌کنید؟
یکی از نمایندگان - رأی بگیرید آقا
رئیس - می‌گویم که رأی می‌گیریم اگر مجلس رأی نداد که جزو دستور نمی‌شود شما متوجه دستور نمی‌شود شما متوجه نظامنامه نیستید ماده ۱۰۸ قرائت شود
(ماده ۱۰۸ به شرح زیر قرائت شود)
ماده ۱۰۸ - در موباحثات ناطقین باید متناوباً به ترتیب مخالف و موافق نطق نمایند درباره وزرا و معاونین آنها و یا مخبرین کمیسیون‌ها که مأمور تأیید و دفاع لوایح یا طرح قانونی نطق بخواهند اجازه به آنها داده می‌شود
ثابتی - حق با آقای رئیس است
(در این موقع لایحه مجدداً به شرح سابق قرائت شد)
اردلان - آقا بنده مخالفم
رئیس - رأی می‌گیریم به فوریت اول این طرح پیشنهادی (اردلان - مخالفم) بله اگر رد شد آن وقت مخالف و موافق صحبت می‌کنید (صحیح است) آقایانی که موافقند جزء دستور باشد و به فوریت اول رأی می‌دهند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است مخالفید آقای اردلان (اردلان - بلی) بفرمایید
اردلان - بنده نسبت به فوریت اولش رأی دادم ولی نسبت به فوریت دوم عقیده‌ام این است که آقای ارباب موافقت بفرمایند که فعلاً مطرح نشود از کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر یک گزارشی داده شده است به مجلس شورای ملی و ما باید آن گزارش را با این طرح تطبیق بکنیم آن وقت در جلسه بعد یک چیز درست و حسابی به مجلس گزارش بدهیم بنابراین عقیده بنده این است که فوریت دومش را مطرح نکنیم و بپردازیم به لایحه معافیت مقصرین آذربایجان.
رئیس - آقای ارباب
ارباب - بنده از آقایان محترم استدعا می‌کنیم از تمام گمرکات بپرسند از گمرک مرکزی سؤال کنند که اگر بنده ده ریال کالایی در گمرک به طور مستقیم یا غیرمستقیم داشتم به این پیشنهادی که بنده دادم ترتیب اثر ندهند و الا اگر یک چیزی است که عام المنفعه است باید عمل شود و توجه بفرمایید این قانونی که وضع شد و تصویب شد در عین حالی که عطف به ماسبق نمی‌کند چون در آن ذکر شده که صدور پروانه از این
تاریخ به نام خارجی‌ها ممنوع است کلمه پروانه باعث شده که به آنهایی که از دو ماه قبل هم در گمرکات موجود است اجازه خروج نمی‌دهند و در حال فاسد شدن است (صحیح است) مثلاً آقایان لاستیک‌هایی که در گمرکات جنوب افتاده و دارد می‌پوسد این لاستیک‌ها وارد ایران شده و ایرانی‌ها باید استفاده بکنند نمی‌کنند آقا توجه بفرمایید عرض بنده را (همهمه نمایندگان) (زنگ رئیس) آقا نظم صحبتم را دارید به هم می‌زنید البته بنده عقیده‌ام آزاداست باید صحبت بکنم و توضیح بدهم یا آقایان قانع می‌شوند یا نمی‌شوند و الا حق ندارند بین صحبت بنده صحبت بکنند
رئیس - آقای ارباب فعلاً در اصل موضوع نیست در فوریت است مختصر صحبت کنید.
ارباب - چشم، یکی دیگر مال شرکت‌های داخلی است که سهام‌شان بی‌نام است و درگمرکات مال مردم را توقیف کردند که باید توضیح بدهند که این سهام دست کیست و یا مال خارجی‌ها هست یا نیست و مقدار زیادی از اموال مردم در حال تفریط و تضعییع است و چیزی هم برای فوریتش مانع نیست و تمنا می‌کنم با فوریتش موافقت بفرمایید که تصویب بشود.
رئیس - رأی گرفته می‌شود با فوریت دوم آقایانی که بافوریت دوم موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است.
دکتر اعتبار - ما اصلاً نفهمیدیم که این چه هست خدا شاهد است یک موضوع‌های فنی راشما با دو فوریت مطرح می‌فرمایید که ما هنوز نمی‌دانیم اصل لایحه چه هست.
رئیس - آقای دکتر اعتبار فرمایشی دارید بفرمایید.
دکتر اعتبار - بنده عرضی ندارم عرض کردم که یک دفعه دیگر خوانده بشود چون ما نفهمیدیم چه هست.
رئیس - سه مرتبه خوانده شده است، آقای مهندس رضوی بفرمایید.
مهندس رضوی - از آقای اورنگ تقاضا می‌کنم که اجازه بفرمایند عرایض بنده را هم آقای نخست وزیر توجه بفرمایند عرض کنم حضورتان که بنده بهیچوجه مخالفت ندارم از این که کالاهایی که برای مملکت ضروری است و در گمرک وارد شده است خارج بشود اما نکته اساسی اینجا است که دولت فعلی بعد از آوردن برنامه و عده‌ای راجع به اصلاح امور اقتصادی مملکت دادند و با انتخاب آقای دکتر فخرالدین شادمان که بنده به حسن نظر و امانت و تقوی ایشان کمال اعتقاد را دارم (صحیح است) امیدوار شدم که در این زمینه فکر اساسی خواهند کرد و در مسائل جزیی باید عطف توجهی بشود که راه‌حلی برای ابتلائات کشور باشد متأسفانه می‌بینم در این زمینه، آقای وزیر پست و تلگراف نمی‌گذارند صحبت بکنم بنده می‌خواهم دولت توجه کند، عرایض بنده برای مملکت است کار شخصی ندارم...
وزیر پست و تلگراف - این را هم که بنده عرض می‌کردم راجع به مملکت بود و کار خصوصی نداشتم
مهندس رضوی - عرض کنم که اولاً یک قانونی در مجلس چندین مرتبه مطرح شد پس از آن که چند مرتبه رفت و آمد و جلسه از اکثریت افتاد وابستر کمیسیون شد به کمیسیون رفت و برگشت آن قانون و آن طرح و آن تبصره از بین رفت آقای دکتر معظمی برای این که قسمت عمده از این فکر عملی بشود در یک موقع نامناسبی به عقیده من ولی مناسب از نقطه اتمسفر مجلس این کار را کردند و از این راه خواستند خدمتی به مملکت بکنند و من یقین دارم که نظرشان همین بوده است و در آینده هم انشاءالله این کار به خدمت ختم می‌شود چون فعلاً هنوز خدمتی نیست بعد منشأ خدمت می‌شود بعضی از آقایان محترم می‌فرمایند که کالاهایی از تجار هست و به زحمت افتاده باید تکلیفش معلوم بشود خیال می‌کنم تجاری که به زحمت هستند اعم از ایرانی یا خارجی اول می‌بایستی به آقای دکتر شادمان مراجعه می‌کردند و اگر ایشان در کار خودشان یعنی راجع به اجرای آن قانون اشکال می‌دیدند می‌بایستی راه‌حل را پیدا می‌کردند و به مجلس می‌آوردند (صحیح است) زیرا حقیقتاً من که الان صحبت می‌کنم نمی‌دانم دولت و مخصوصاً وزیر اقتصاد در این زمینه نظرشان چیست (صحیح است) این مطلب اول، مطلب دوم این است که اصلاً در این قانون که آقای دکتر معظمی هم خدمتی کرده‌اند نظرشان چه بوده بنده می‌خواهم نظر آقای نخست وزیر و هیئت دولت را به این نکته جلب بکنم که برای ملت ایران این که کالا را باید عبدالحسین یا ملا یزقل یا مسیو آبرام وارد کند فرق نمی‌کند فرق وقتی است که کالای مرغوب‌تر به بهای ارزانتر به دست مردم برسد ما منظورمان از این کار و تقویت بازرگانان داخلی این بود که در نتیجه داشتن این اختیار یعنی انحصار واردات به دست خودشان و کم کردن رقابت دستگاه‌های خارجی فکری برای مصرف کننده و پایین آوردن بهای کالا بکنند من هم گمان نمی‌کنم اصلاً هیچ از آقایان در این زمینه کوچک‌ترین قدمی بردارند اگر نظر بر این بود که رقابت‌ها کم بشود و بعد در نتیجه کم شدن رقابت‌ها باز بازار بالا برود من خیال نمی‌کنم خود آقای دکتر معظمی هم چنین منظوری داشتند پس بنده عقیده‌ام این است که آقایان موافقت بفرمایند دولت ضمن این اشکال فعلی فکر اساسی برای اقتصادیات مملکت به خصوص برای طرز توزیع و قسمت‌بندی واردات بکند و این نکته را هم اینجا عرض می‌کنم که از بالا بردن سیگار و قماش فوراً بازار و تجار استفاده می‌کنند و همچنین پیله‌ور و بقال برای بالا بردن جنس ولی از پایین آوردن این اجناس بدون کنترل شدید در فروشندگان خصوصی هیچ اثری حتی اثر روحی هم در مملکت ایجاد نخواهد شد بنده یقین دارم که حتی این سیگار که ارزان کرده‌اند به دست مصرف کننده دهاتی مدت‌ها به همین قیمت گران خواهد رسید بنابراین شما که حق پیشنهاد دارید و می‌توانید کالاهای اقتصادی را ارزان بکنید فکری هم برای قیمت‌گذاری و توزیع کالاهای دیگری که در مملکت مورد احتیاج است باید بفرمایید که تجار محترم ما که عموماً هم بنده عرض کردم حسن نیت دارند با سود معتدلی می‌توانند هم به مملکت خود خدمت بکنند و هم برای تجارت خودشان سود خوبی داشته باشد ولی در عین حال با این وضع آشفته که کالا وارد مملکت می‌شود در قسمت مبدأ ما اطلاع داریم و بعد در ایران که می‌آید صدی گاهی ۲۰۰ و ۳۰۰ یعنی دو برابر سه برابر قیمت اصلی روی این کالا می‌کشند و به دست مصرف کننده می‌دهند (صحیح است) وحتی صدی سی و چهل هم قرار نمی‌دهند. عقیده‌شان این است بنده فکر می‌کنم که در این اوضاع گیتی در موقعی که هیچ یک از کشورهای دنیا سرمایه همچون سودی نباید بیاورد و نمی‌آورد این طرز عمل برای مملکت ما راه نجات نیست و کشور ما روزبروز از حیث هزینه زندگانی بالا می‌برد و از حیث سطح زندگانی پایین می‌آورد و البته لازم نیست که عرض کنم هزینه زندگی مردم به آن حدی است که شاید پایین آوردنش محال باشد و زندگانی مردم به آن حدی است که از بشر هم پایین‌تر آمده همان طوری که حیوانات بدون لباس در طویله زندگی می‌کنند بسیاری از موکلین من‌جمله بسیاری از موکلین خود بنده هستند که نه لباس دارند و نه غذا دارند و نه منزل دارند و ما برای این که به فکر آنها باشیم و این چند متر قماش و چند کیلو قند و شکر را بتوانیم به آنها برسانیم و همین طور کالاهای دیگر را دولت باید در این زمینه یک فکر عاجلی بکند بنده هم در موقع برنامه عرض کردم که اگر دولت اختیارات قانونی ندارد و باید اختیارات را بگیرد و این کار را در ظرف یک ماه دو ماه سه ماه به منظور اصلی برساند و الا از این که هر روز یک موادی را بیاورند و ما هم بخواهیم موافقت بکنیم یا نکنیم این که رفع این اشکال نمی‌شود تمام ممالک بعد از جنگ یک فکری برای اقتصادیات خودشان کرده‌اند برای واردات صادرات برای توزیع برای قسمت‌هایی که باید دولت مداخله بکند، در مملکت ما هیچ گونه از این فکرها نشده اگر قوانین موجود ما به ما اجازه نمی‌دهد آقای نخست وزیر اختیار لازم را از مجلس بگیرید، بروید با اطلاعاتی که دارید بنشینید از سایر مردم مطلع هم استفاده بکنید لازم است از خارج هم اشخاص مستشار و بی‌نظر هم دعوت بفرمایید و بالاخره اساس امر یعنی این که ایرانی که در اینجا زندگی می‌کند قیمت کار روزانه‌اش را چگونه باید بفروشد این را باید حل بفرمایید که دست‌فروشی که ۳ تومان، ۴ تومان گیر می‌آورد چرا باید صرف خرید کالایی بشود که می‌بایستی با آن پول بیشتر از آن کالا داشته باشد یا پول کمتری بدهد و همان کالا را به دست بیاورد بنده در این زمینه عرضی ندارم تمام این عرایضی که عرض کردم از لحاظ نکات اصلی بود باز هم تکرار می‌کنم که از نظر مملکت ایران گرانفروشی احتکار، فشار به ملت از طرف مسلمان و یهودی، نصاری هر کدام وارد بشود بد است ولی البته همین کسانی که با حقوق متساوی خدمت به ایران می‌کنند کمال افتخار را داریم که تمام این بازرگانان ایرانی که خانواده‌شان اینجا است و در اینجا خرج می‌کنند، در اینجا عمران و آبادی می‌کنند ما به اینها واگذار بکنیم چنان که کردیم ولی آقایان محترم مسبوقند ۱۷ - ۱۸ نفر تجاری که اینجا جمع شدند و تمام مملکت منتظرند ببینند که تشریف آورده‌اند اینجا چه منظوری داشته‌اند
با دولت تشریک مساعی بکنند که یک فکری برای مصرف کننده که هیچ ملجأ و پناهی جز این ندارند بکنند و الا می‌آید روزی که مصرف کننده‌ای برای کالاهای آقایان دیگر موجود نباشد و همین قدر به آقایان عرض می‌کنم که از فشار اقتصادی آن چیزهایی حاصل می‌شود که از نظر سیاسی از آن وحشت دارید سعی کنید این طور نشود. (صحیح است)
رئیس - آقای دکتر شفق موافقید؟
دکتر شفق - بله
رئیس - بفرمایید
دکترشفق - به نظر بنده یکی از مشکلات مجلس و اگر تعبیرش را بد بکنیم یکی از کارهای عجیب مجلس این است که اغلب مطالب خارج از موضوع و در غیرمورد صحبت می‌شود و این صحبت‌هایی که خیلی مفید است به جای خودش در مورد مناسب موضوع بحث نمی‌شود و موضوع را از بین می‌برد و وقت مجلس را ضایع می‌کند و نتیجه‌ای هم به دست نمی‌آید آقایان مبتلا به ما موجب این طرحی که ایشان داده‌اند این نیست که لایحه محدودیت بازرگانان خارجی خوب است، بد است مضمونش چیست، مورد بحث است یا نیست یک ماده‌ای از این لایحه که بعداً باید به تفصیل بیاید و چنانچه آقای اردلان متذکر شدند مورد بحث در مجلس بشود یک ماده‌اش به نظر من با کمال تأسف در غیرمورد است الان یک اشکالی پیدا شده که آن اشکال با تفسیر مجلس با اجازه مجلس حل می‌شود و آن اشکال عبارت است از این که وزارت اقتصاد چنان که جناب آقای وزیر اقتصاد شخصاً به بنده صحبت فرمودند خود جناب آقای نخست وزیر هم صحبت فرمودند خود جناب آقای نخست وزیر هم صحبت فرمودند درست روشن نیست در این که اجناسی که قبلاً سفارش داده شده است و به بنادر وارد شده است آیا این اجناس مشمول آن ماده است یا نیست به نظر بنده به قدری آن ماده روشن است که وزارت اقتصاد و نخست وزیری نبایستی اشکال بکنند ماده صریح است بعد از تاریخ تصویب قانون این عملیات و این اقدامات می‌شود این به هیچ وجه من الوجوه ماده شامل به ماسبق که نمی‌شود با این حال وزارت اقتصاد مصر است که مجلس این موضوع را روشن کند (سزاوار - روشن است محتاج به تفسیر نیست) که اجناسی که وارد گمرکات بنادر شده وارد این ماده نیست استدعا می‌کنم که در این باب توجه بکنند آقایان محترم یک موضوع‌هایی هست که مرهون به وقت است اگر آن وقت بگذرد متضمن خسارات جبران‌ناپذیری است فرض بفرمایید یک موضوعی راجع به محکومین آذربایجان اینجا مطرح شد قسمت مهم آن ماده مربوط به مهاجرینی است که در جاهای گرم و سوزان محکوم به فنا هستند (صحیح است) شما هی می‌فرمایید جلسه دیگر، جلسه دیگر اصلاً موضوع لایحه از بین می‌رود که سلامتی یک عده است این هم از آن قبیل است یک اجناسی و لو مال ایرانی و لو مال غیر ایرانی در گمرک رو به فساد و زوال است این معنی ندارد بنده عقیده‌ام این است که مجلس نظر مساعدش را ابراز بکند بر این که این ماده بهیچوجه من الوجوه عطف به ماسبق نمی‌شود (صحیح است) و بنده تعجب می‌کنم که چرا جناب آقای وزیر اقتصاد در این باب توضیحی نمی‌فرمایند.
رئیس - آقای وزیر اقتصاد فرمایشی دارید بفرمایید.
وزیر اقتصاد (آقای دکتر شادمان) - بسم الله الرحمن الرحیم چون این اولین دفعه‌ای است که در مجلس شورای ملی ایران حرف می‌زنم خواستم کلمه خودم را به اسم خدا که پشتیبان همه ما است و استظهار به خدا شروع بکنم (احسنت) و امیدوارم که در هر جا و به هر مقام که هستم هیچ وقت جز مصالح این ملت بزرگ و جز استظهار به خدا هیچ منظوری نداشته باشم (اورنگ - آفرین، احسنت) از نظر لطف آقای مهندس رضوی خیلی متشکرم و امیدوارم که هیچ وقت کاری نکنم که اطمینان ایشان سلب یا کم بشود و چون وقت مجلس کم است و عزیز وارد اصل موضوع می‌شوم و عرض می‌کنم که در باب این قانون مصوب ۱۸ خرداد ۱۳۲۷ ماده دوم یکی از مهترین موادی است که ممکن است در مجلس شورای ملی ایران مطرح شود و بگذرد چون اساس تجارت این مملکت بیشتر واردات است و بودجه مملکت و نظم مملکت و ترتیب مملکت همه منوط است و موقوف است به این که پول داشته باشیم درست بگیریم و با عدل برای این که تمام طبقات این مملکت، تمام طبقات این ملت بزرگ بتوانند استفاده بکنند و خرج بکنیم (اورنگ - آفرین، آفرین) و برای این منظور بوده است که وزارت اقتصاد ملی طرحی فرستاده است و بعد کمیسیون اقتصاد مجلس شورای ملی آن گزارش را به مجلس تقدیم کرده است و بنده بایستی با کمال ارادتی که به آقای دکتر معظمی دارم عرض بکنم که با آقای مهندس رضوی در این باب موافقم که در این باب کاشکی بیشتر دقت می‌فرمودند و امروز هم منتظرم که خودشان هم توضیح بدهند اساس نیت خیری است، نیت بزرگی است که هیچکس نمی‌تواند و اگر هم بتواند جرأت گفتن ندارد و آن این است که مصالح این ملت بزرگ حفظ شود و راه بردن مال این ملت و یا رفتن پول این ملت به جیب کسانی که عضو این ملت نیستند قطع بشود (آفرین) ولکن ما که ملت بزرگی هستیم تعهدات داریم، قوانین ملی تجاری در دنیا داریم در کنفرانس‌ها ما به اسم این ملت تعهد می‌کنیم و شرکت می‌کنیم امروز بایستی عرض بکنم که این ماده دوم قانون مصوب ۱۸ خرداد ۱۳۲۷ که مجلس شورای ملی ایران گذرانده است تنها در قدرت مجلس است که هر امری بدهد ما اجرا بکنیم تفسیر و توضیح هر چه هست از مجلس است و بنده عرض می‌کنم در اولین دفعه‌ای که صحبت می‌کنم همیشه مطیع و مأمور خواهم بود که آنچه را که مجلس تصویب می‌کند اجرا خواهم کرد (آفرین - آفرین) و از برای توضیح عرض می‌کنم که بعد از کابینه آقای حکیمی و پیش از تشکیل این کابینه جدید در باب همین قانون مصوب ۱۸ خرداد ۱۳۲۷ از طرف وزارت اقتصاد ملی شرحی به مجلس شورای ملی نوشته شده است و توضیح خواسته شده است و این مطلب را آقایان اعضای مجلس باید به یاد داشته باشند و بعد در خود مجلس چند نفر از آقایان اعضا توضیح دادند در این باب این دو نکته را اگر آقایان در نظر داشته باشند که پیش از این که بنده به وزارت اقتصاد ملی بروم یک توضیحی خواسته شده است و بعد در مجلس شورا که جمیع قوانین را وضع می‌کنند و می‌توانند تفسیر بکنند در اینجا توضیح داده شده است پس معلوم می‌شود یک امری است محتاج به توضیح و تفسیر و وزارت اقتصاد ملی تقصیر و حتی قصوری نکرده است او تفسیری را که پیش آمده توضیح خواسته و جواب هنوز نرسیده است و آقایان محتاج دیده‌اند که در آن توضیح و تفسیری در مجلس بدهند بنده اگر دقت می‌کنم که مال این مملکت محفوظ بماند و مصالح این ملت بزرگ مأمون باشد هیچ تقصیری و قصوری برای خودم قائل نیستم و الان هم عرض می‌کنم که خیلی به جا است آقایان اعضای مجلس شورای ملی با کمال دقت برای این که دیگر نکته‌ای ناگفته و نانوشته نماند این ماده دوم این طرحی که الان هست راجع به ماده دوم دقت بفرمایید و هر چیز که از این مجلس امر بشود که دولت آن را اجرا بکند ما اجرا خواهیم کرد اگر باز محتاج به تفسیر باشد بنده هیچ خجلت نخواهم کشید که ده بار دیگر توضیح بخواهم. (آفرین - آفرین)
رئیس - پیشنهادی آقای کشاورز صدر کرده‌اند که قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای کشاورز صدر به شرح زیر قرائت گردید)
پیشنهاد می‌کنم طرح مطروحه از دستور و قانون عفو عمومی مطرح شود.
رئیس - آقای کشاورز صدر یکقدری مختصربفرمایید -
کشاورز صدر - بنده مخالف با این لایحه در صورتی که با دقت و تعمق تهیه شده بود نیستم ولی بدبختانه برای این که یک دقت نظری نشد در جلسات پیش و یک پیشنهادی شد که زیاد در اطراف آن بحث و مطالعه نشد ما دچار این اشکال شده‌ایم که الان آمده دولت وقت مجلس را برای رفع این اشکال گرفته است و حال این که اگر به عقیده بنده این لایحه مطرح شود و آقایان بتوانند در کلیات آن صحبت کنند و وارد ماده شوند آن وقت به قدری پیشنهادات خواهد رسید که در همان پیشنهادات هم یک اشتباهات عجیب و غریبی هست که باز محتاج به آوردن یک قانون دیگری هستیم بنده معتقدم که آقایان تقدیم کنندگان این طرح موافقت بفرمایند که این قانون ضمن تقدیم یک تبصره‌ای که در قانون ۲ دوازدهم بودجه که تقدیم می‌شود باشد و عموم آقایان قبول می‌کنند و تصویب می‌کنند که دیگر زیر آن پیشنهاد نکنند و تبصره و ماده اضافی پیشنهاد نشود که اسباب زحمت فراهم بشود و محتاج به وقت دیگر باشیم و دیگر این که ما تصدیق داریم که این لایحه لازم است به طوری که آقایان مطالعه کرده‌اند و نوشته‌اند ولی آن چیزی که از اموال مردم احترامش زیادتر است آن جان مردم است (صحیح است) ما قانون عفو عمومی را آوردیم مردم در سرحد دارند می‌میرند در نقاط بد آب و هوا تبعیدند دارند می‌میرند ما اگر زودتر آنها را نجات بدهیم به تحقیق بهتر از این است که کالا را از گمرک خارج بکنیم (صحیح است) بنابراین بنده از آقایان استدعا می‌کنم و هیچ منافات هم ندارد و حتی قول می‌دهم که لایحه عفو عمومی فوراً تصویب خواهد شد و دو دوازدهم را مطرح بکنید (یکی ازنمایندگان
یک دوازدهم) تبصره‌ای که پیشنهاد کردند هم خود آقای دکتر معظمی موافقت خواهند کرد و هم دیگر آقایان که رفع این اشکال بشود (صحیح است) ولی بنده عرض می‌کنم که اگر این مطرح شد صد تا پیشنهاد خواهد رسید بنده خودم هم ممکن است چند تا پیشنهاد بکنم برای این که سوءاستفاده از این نشود حالا بسته به نظر آقایان است
رئیس - آقای رضوی
رضوی - بنده قبلاً بیان کردم که اگر جریان مجلس مخالف نظم و ترتیب خودش جاری شود و آقایان به وسیله پیشنهادات و واردکردن پیشنهادات مختلف داخل همدیگر از دستور خارج شوند ما نمی‌توانیم از وضعیت نشست و برخاست و اقدامات و بالاخره مذاکراتی که در مجلس می‌کنیم نتیجه‌ای بگیریم اگر واقعاً دستور شده بود همان طور که در جلسه قبل عرض شد این قوانینی که در جلسه مطرح شده بود خوب امیدوار بودیم که آقایان حقیقتاً یک موضوع دو موضوع را حل کرده و نتیجه بگیریم حالا یک موضوع دیگری این ماده پیشنهادی مطرح است مدتی رویش بحث می‌شود مجدداً پیشنهادی می‌رسد که از دستور خارج بشود موضوع دیگری هم که مطرح شد نوعاً پیشنهادی می‌رسد نتیجه این است که همان طور که ملاحظه می‌کنید هیچ وقت کارهای مجلس یک نتیجه حسابی مثبتی نمی‌دهد از این جهت بنده به طور کلی استدعا می‌کنم الان که موضوعی مطرح شده است اجازه بفرمایید دنباله‌اش را بیاورند که کار به نتیجه‌ای برسد.
رئیس - اینها مربوط به این است که آقایان نمایندگان رعایت اینموضوع رابکنند با این که یک قانونی مطرح است یک چنین پیشنهادی به قید دوفوریت می‌دهند وماده هم صراحت داردکه هرتقاضائی می‌رسد مطابق ماده ۹۷ باید قرائت شود ماده ۹۷ را قرائت کنید.
(به شرح زیر قرائت گردید)
ماده ۹۷ - تقاضاهایی که راجع به دستور مذاکرات مجلس یا راجع به حق تقدم است و نیز آنهایی که راجع به رعایت نظامنامه داخلی است همیشه بر مسأله اصلی تقدم دارد و مذاکرات مسأله اصلی را توقیف می‌نماید ولی هرگاه شخصی مشغول نطق در مسأله اصلی شده باشد تا نطق او تمام نشود مذکوره تقاضا نمی‌شود.
رئیس - آقای کشاورز صدر استرداد می‌فرمایید؟
کشاورز صدر - خیر
رئیس - رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقای کشاورز صدر آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
پیشنهادی رسیده که مذاکرات در جزییات کافی است و ماده واحده مطرح شود.
دکتر شفق - جزییات ندارد
رئیس - پیشنهادی برای کفایت مذاکرات رسیده پیشنهادات مطرح است قرائت می‌شود آقای ملک مدنی موافقید؟
ملک مدنی - بلی موافقم
رئیس - آقای رضوی موافقید؟
رضوی - با اصل ماده موافقم.
رئیس - آقای کشاورز صدر موافقید؟
کشاورز صدر - موافقم
رئیس - آقای دکتر عبده موافقید؟
دکتر عبده - موافقم
رئیس - آقتی شریعت‌زاده موافقید؟
شریعت‌زاده - موافقم
رئیس - آقای اسلامی موافقید؟
اسلامی - مخالف هستم
رئیس - آقای اسلامی بفرمایید توضیح بدهید
اسلامی - عرض کنم کار مجلس به چشم‌بندی و سحر و جادو کشیده شده است (صحیح است) آخر این چه جوری است ما که سر از این درنمی‌آوریم ما که چیزی نمی‌فهمیم یک لایحه‌ای در مجلس نیمه‌کاره مانده است یک چیز دیگری می‌آورند بعد می‌گویند این خوب نیست یک چیز دیگری می‌آورند ۲۰ روز پیش اینجا عرض کردم که از آقایان اعضای کمیسیون بودجه استدعا می‌شود که کار این بودجه را تمام کنند و زودتر بیاورند به مجلس حالا امروز بیاورند بنده نمی‌دانم امروز مطرح می‌شود پس‌فردا که روز یکشنبه و سوم ماه خواهد بود این بودجه را تصویب می‌کنید و حقوق کارمندان را می‌دهید بنده هیچ چیزی از این سر در نمی‌آورم و به علاوه آقایان راجع به این موضوع بخصوص بیان فرمودند که کالاهایی که در آنجا مانده است از بین می‌رود و این عمل به ضرر کشور تمام می‌شود آقای وزیر اقتصاد ملی هم در جواب بیان کردند که چنین می‌شود و چنان می‌شود آقا این کالاهایی که آنجا از بین می‌رود چیست یک مشت اتومبیل است، کمپانی‌هایی یک چیزهایی آورده‌اند که دو هزار تومان می‌ارزد و ده هزار تومان می‌ارزد و ده هزار تومان می‌فروشند ما باید اینجا رأی بدهیم برای این که یک عده از آقایان با آنها بست و بند دارند. (مکی - صحیح است، احسنت) این چه وضعیتی است، این چه وضع مجلس است شما لایحه معافیت اشخاصی که در آذربایجان جرایمی مرتکب شده‌اند مطرح کردید بعد هم دلایلی آوردید که باید معاف بشوند خیلی خوب اگر باید معاف بشوند که بشوند اگر نه که نشوند بنده از این جهت مخالفم که آقای وزیر اقتصاد ملی توضیح بدهند چه کالاهایی آنجا هست، توضیح بدهند تا روشن بشویم بعد هم رأی بدهیم و یکی دیگر هم فرمودند که این کالاها عطف به ماسبق نشود بنده هم می‌دانم در قانون مدنی هم متذکر است که قوانینی که تصویب می‌شود عطف به ماسبق نمی‌شود ولی آنهایی که وارد مرکز شده یا آنهایی که معامله کرده‌اند قرارداد بسته‌اند افر دارند، چه دارند آنچه عطف به ماسبق نمی‌شود اینجا معلوم بشود که حدش کجا است فقط کالاهایی هستند که وارد گمرک شده این قانون عطف به ماسبق نشده یعنی چه (برزین - از تاریخ تصویب) ما باید چشم‌مان را ببندیم و رأی بدهیم چرا برای این که یک عده‌ای از آقایان دل‌شان می‌خواهد و به آنها شریکند بنده از این جهت مخالفم.
رئیس - ملک مدنی.
ملک مدنی - بنده وقتی که پیشنهادشد لایحه عفو عمومی از دستور خارج شود رأی ندادم عقیده‌ام این بود همان طوری که لایحه عفو عمومی در دستور گذاشته شد هم از نقطه نظر مجلس باید مطرح کرد. هم وضعش طور خوبی بود ولی وقتی که مجلس رأی داد و آن لایحه از دستور خارج شد به عقیده بنده ضرورت دارد که مجلس روی این قضاوت بکند و خاتمه بدهد یکی از معایب کار مجلس این شده که هر کاری که در مجلس گذاشته می‌شود تمام نمی‌شود مثبت و منفی معلوم نمی‌شود هیچ اظهار عقیده نمی‌کنیم این بود که بنده خواستم عرض کنم که ما دو سه لایحه مهم در دستور داریم که همه اهمیت دارد یکی‌اش همین لایحه عفو عمومی است یکی مالیات بر درآمد است که خبر کمیسیون قوانین دارایی است ما باید یک قدری در کوتاه کردن مذاکرات تصمیم بگیریم و در نتیجه راندمان کار مجلس را زیادتر کرده باشیم مجلس برای این است که کار انجام بدهد و نتیجه‌اش هم برای مملکت باشد این یک مقدمه‌ای بود که بنده خواستم توضیح بدهم که رفع شبهه شده باشد عرض کنم وقتی که در قسمت کالاهای بازرگانی و تجار بحث می‌شود اضافه بر چهار، پنج تاجری که در مملکت برخلاف اصول عمل کرده‌اند نباید به بازرگانی کشور و نسبت به تجار با یک بغض و کینه‌ای نگاه کرد (صحیح است) برای این که یک دسته از مردمی هستند که در این مملکت هستند و زندگی می‌کنند (اسلامی - تمام بدبختی ما از آنهاست) اجازه بدهید آقای اسلامی بدبختی از آنجا است که سرچشمه انتخابات مجلس درست نیست (صحیح است) بدبختی مملکت از اینجا است هر وقت که شما خواستید مملکت درست بشود باید انتخابات را درست کنید بدبختی روی بازرگان نیست بنده اینجا صاف و صریح عرض می‌کنم شما خیال می‌کنید تاجر گناهکار است خیر دیگران هم گناهکار هستند آن پیشنهاد آقای دکتر معظمی صحیح بود بنده هم رأی دادم ولی خود آقای دکتر معظمی که یک مرد منطقی و اصولی هست و دکتر حقوق هم بوده و تحصیلات‌شان در این رشته است آیا آقای دکتر قصد شما این بود که عطف به ماسبق بشود (دکتر معظمی - خیر) اجازه بفرمایید یک کالاهایی قبلاً وزارت اقتصاد ملی و دستگاه حاکمه کشور به یک مردم و تجاری اجازه داده است حساب باز کرده‌اند در بانک ملی این کالاها حمل شده آمده در گمرک و الان در گمرکات موجود است (صحیح است) این کالاها زیرآفتاب سوزان بندر بوشهر و اهواز هست (اسلامی - چیست) هر چه هست مال مملکت است آقای اسلامی هر چه حسابش کنید این دارایی و ثروت مملکت است امروز پیشنهاد شده ما بیاییم به آنهایی که عطف به ماسبق نمی‌شود به آنهایی که پروانه داده شده است تشریفات قانونش گذشته اجازه بدهیم که مرخص بشود ما در اینجا نباید وقتی که یک قانونی می‌گذرانیم بنویسیم یک آدمی که در یک ماه پیش فلان کار را کرده است آن گناهکار است آن آدم که آن روز نمی‌دانست که یک چنین قانونی می‌گذرد تجار خارجی را ما موافقت داریم که دراین کشور تجارت‌شان محدود شود اما تجار خودمان متضرر می‌شوند آقا این یک امری است که به نظر بنده آقایان بایستی توجه بفرمایند خود آقای اسلامی هم که یک آدمی هستند علاقمند به کشور و همیشه سعی ایشان این است که کار از مجرای خودش بگذرد ایشان باید توجه بفرمایند و از طرفی وقتی وزیری که ما رأی را می‌دهیم به او می‌آید و توضیح می‌دهد که آقا ضرورت دارد ما باید قبول کنیم و بعد هم اجازه ندهیم به تجار بیگانه طبق آن پیشنهاد
آقای دکتر معظمی (صحیح است) در اینجا با نظر توجه به حفظ اموال عمومی کشور و با توجه به حفظ آن قانونی که گذشته باید قضاوت شود که از نقطه‌نظر این که چند نفر کارمند برخلاف اصول رفتار کرده‌اند (صحیح است) اصل کلی را از نظر فراموش نفرمایید (صحیح است)
رئیس - آقای نخست وزیر
نخست وزیر - آقایان قانونی از مجلس شورای ملی گذشته است نوشته از این تاریخ اجازه ورود کالاهای وارداتی فقط به اتباع ایران داده خواهد شد گمرک یک معمولی دارد معمول گمرک این است که هر جنسی که با کشتی یا با راه‌آهن بیاورند تحویل گمرک بدهند گمرک نمی‌پرسد که شما اجازه ورود دارید یا ندارید هر چیز را بیاورند قبول می‌کند حتی نمی‌داند مال کیست قبول می‌کند و می‌گذارد در انبار اسناد این بار به وسیله بانک می‌رسد صاحبکار می‌آید از بانک اسناد را می‌گیرد بعد به وسیله یک آثار یا نمونه یا انگ‌هابی که روی آن اجناس هست می‌رود از گمرک می‌گیرد حالا اگر آقایان اجازه ورود را تلقی بفرمایید که گمرک قبول کرده گمرک تمام بارها را اعم از کالاهای ممنوع یا غیرممنوع مثل اسلحه و غیره و هر چه باشد می‌پذیرد پس بارهایی آمده رفته در گمرک آقایان به موجب قانونی که تصویب فرمودید نوشته‌اید اجازه ورود از این تاریخ به اتباع خارجه داده نمی‌شود حالا اگر اجازه ورود یعنی آن پروانه ورود، آن جواز ورود، آن موافقت‌نامه ورود بحمدالله آن قدر ما لغات مترادف داریم که خودمان هم افتاده‌ایم به دردسر، اجازه ورود یعنی چه؟ این جواز ورود یعنی پروانه ورود یعنی موافقت‌نامه ورود اگر مقصود از نکته‌ای که در این قانون نوشته است این است که بیش از این داده شده است به کسی آن اصلاً به وزارت بازرگانی نیز مراجعه می‌کند و نه ضرورت دارد که مراجعه بکند با همان جواز می‌رود مالش را خارج می‌کند اگر به وزارت بازرگانی مراجعه می‌کند که یک جوازی به من بدهید معنی‌اش این است که قبل از این که این قانون از مجلس بگذرد اجازه ورود ندارد این است اصل مطلب حالا بفرمایید، چطور تلقی بکنیم بنده به قانون کار ندارم می‌گویم یکی از دو اصل را باید مجلس شورای ملی اتخاذ کند یا بفرمایید قانونی که از مجلس گذشته تعبیرش هم همان است که وزارت اقتصاد ملی کرده یعنی وزارت اقتصاد می‌گوید که از تاریخ تصویب این قانون من جواز ورود به احدی از آحاد که اتباع ایران نباشد نمی‌دهم (صحیح است) اگر این تعبیر را قبول دارید دیگر احتیاجی به مذاکره و توضیح نیست اما اگر این تعبیر را قبول ندارید مجلس شورای ملی یعنی عقیده مجلس شورای ملی این است که اتباع خارجه‌ای که قبل از تصویب این قانون جنس خریده یا سفارشی کرده‌اند یا در انبار گمرک داشته‌اند به آنها باید جواز داد این یک اصلاحی لازم دارد وزارت اقتصاد نمی‌تواند قبل از این اصلاح تعبیر این قانون را آن طوری که بعضی از نمایندگان در نظر دارند بکند یا باید از آن تاریخ به احدی از آحاد که اتباع بیگانه هستند جواز ورود ندهند ما این طور تعبیر می‌کنیم و لو این که آن اتباع بیگانه قبلاً سفارش داده باشند یا جنس آنها در راه بوده و یا به گمرک وارد شده است وزارت اقتصاد با این قانون و با این تعبیر جواز ورود نمی‌تواند بدهد اگر این را قائل هستید که این طور اجرا شود بعد هم اجرا خواهد شد اگر اصلاحی قائل هستید آن اصلاح بدون این که نص صریح از مجلس بگذرد وزارت اقتصاد نمی‌تواند عمل کند.
رئیس - پیشنهادی رسیده قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم مذاکره کافی است پیشنهادات قرائت بشود. حاذقی
رئیس - آقای حاذقی
حاذقی - اگر مخالفی نیست بنده توضیحی ندهم.
رئیس - چرا مخالف هست بفرمایید توضیح بدهید.
حاذقی - شکایت عموم آقایان نمایندگان این است که پیشرفت کار کم است و این هم مربوط به حوصله و بردباری آقایان است که اجازه نمی‌فرمایند کارها تمام بشود و کار دیگری که در دستور است مطرح بشود و روی این اصل است که ما چندین کار نیمه تمام در دستور داریم که مطرح شده و بحث شده و نسبت به قسمتی رأی داده شده و بقیه جزء دستور مانده است و راجع به لایحه محدودیت بازرگانان خارجی متأسفانه پنج شش بار سابقه عمل در مجلس دارد در کمیسیون روش به صورت قانونی که دولت تقاضا کرده بود رأی بدهد ناچار آقای دکتر معظمی روی علاقه به مملکت پیشنهاد کردند و رأی داده شد بنابراین اجازه بفرمایید آن اشکالی که خود دولت متذکر شده و خود دولت خواهان رفعش هست مجلس شورای ملی اختیار را به خود دولت بدهد یا با یک نظر آن را روشن بکند و این اختلاف را رفع بکند و ابتلائاتی که در اثر این اختلاف پیش آمده ازبین برود و بعد لایحه عفو مجرمین آذربایجان و سایر لوایح مطرح بشود و تا یک بعد از ظهر آقایان بحث بکنند و تصویب بشود.
رئیس - آقای دکتر شفق با این پیشنهاد مخالفید.
دکتر شفق - بله با یک قسمتش مخالفم بنده باید واقعاً از جناب آقای نخست وزیر یک مختصر گله‌ای به حساب خودم بکنم یک موضوعی را که هم به نظر ایشان و هم به نظر ما روشن است بدون اظهار نظر با نهایت احتیاط این جا می‌فرمایند بنده دلیلش را نمی‌دانم که دولت چرا نظرش را در این باب نمی‌فرماید چرا می‌فرمایید که اگر این رأی را بدهید این طوری است اگر آن رأی را بدهید آن طوری است این ملاحظه به عقیده بنده اساس ندارد و موضوع کاملاً برای ما روشن است اگر ما می‌خواهیم روی الفاظ صحبت بکنیم که بکنیم اگر برای وزارت اقتصاد مبرهن شده است که اجناس سفارش داده شده قبل از آن تاریخی که این ماده تصویب شده است و لو این که اجازه ورود رادرآن تاریخ نگرفته‌اند و این سه ماه، چهار ماه، پنج ماه یک کالا باید سابقه داشته باشد تا برسد به گمرک البته در ظرف یک هفته که نیامده است به گمرک این اجناس و نظر دولت ایران هم که ایجاد خسارت به اتباع خارجی نیست ما خواستیم از این تاریخ واردات را منحصر بکنیم به تجار خودمان ولی قبل از آن که این قانون نظری نداشته است برای وزارت اقتصاد اگر ثابت شد که تعهداتی قبل از این ماده شده و این جنس هم وارد شده است به عقیده بنده تردیدی نیست جای صحبتی نیست، چرا دولت اظهار نظر نمی‌کند از این جهت بنده با پیشنهاد آقای حاذقی که می‌فرمایند پیشنهادات را بخوانید مخالفم، چه پیشنهادی آقای مطلبی مطرح نیست، دولت تفسیری می‌خواهد که آیا این ماده شامل به ماسبق هست یا نیست، چه پیشنهادی این موضوعی ندارد.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات در ماده واحده، آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثربرخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم جمله زیر به ماده واحده اضافه شود. کالاهایی که برای احتیاج‌های شرکت‌های عمومی که به موجب امتیازنامه مخصوصی تشکیل شده است وارد می‌شود و لو این که بعضی از سهام آن متعلق به خارجی‌ها باشد مشمول ماده دو قانون مصوب ۱۸ خردادماه ۱۳۲۷ نخواهدبود. مشایخی
رئیس - آقای مشایخی
مشایخی - استدعا می‌کنم که آقایان توجه بفرمایند که بنده یک توضیحی بدهم زیرا در سرنوشت یک مؤسساتی تأثیر دارد و این پیشنهاد بنده منشأ اثر واقع خواهد شد در کابینه اسبق یک لایحه به نام تحدید بازرگانی خارجی آمد رفت به کمیسیون مربوطه و مورد مطالعه واقع شد و با اصلاحاتی در کابینه جناب آقای جکیم‌الملک این قانون دو مرتبه برگشت به مجلس به نام تنظیم امور بازرگانی به طور کلی در تمام جلساتی که این قانون مطرح شده بود قاطبه نمایندگان مجلس، اکثریت نمایندگان مجلس با آن قانون موافق بودند (صحیح است) زیرا این قانون به نفع مصالح عمومی مملکت بود (صحیح است) ولی متأسفانه به واسطه پیشنهادات زیادی که شد و از نظر این که نظریات مختلفی در موضوعات این قانون مطرح شد مجلس موفق نشد که قانون محدودیت بازرگانان خارجی یا قانون تنظیم امور بازرگانی را که کمیسیون به تصویب رسیده بود تصویب بکند و در بوته اجمال ماند تا این که آقای دکتر معظمی از موقع استفاده کردند و در ضمن قانون برنج تبصره‌ای پیشنهاد کردند و این قانون به این کیفیت تصویب شد که از تاریخ وضع این قانون هیچ کالایی به نام اتباع خارجی نباید داده شود به طور کلی با تصویب این ماده واحده روح اصلی قانون تحدید بازرگانان خارجی و مقصود اساسی که مورد توجه نمایندگان بوده است تصویب شده ولی این قانون در عمل اشکالاتی ایجاد کرده است که در مذاکراتی که آقایان نمایندگان کردند و آقای نخست وزیر و آقای وزیر اقتصاد ملی هم به مشکلاتی که برای این کار پیش آمده اشاره کردند این خود می‌رساند که مجلس باید تصمیمی اتخاذ کند بنده می‌خواهم توجه آقایان را جلب بکنم که در هر حال یک کالاهایی در گمرکات وارد شده به نام بازرگانان خارجی و این کالاها به موجب اعتبارات بانکی بوده یعنی ارز این مملکت خارج شده فرض بفرمایید به آن اجازه داده نمی‌شود که کالا
وارد بکند سفارش ده هزار یا رد قماش نخی داده است برای این که ده هزار یارد قماش نخی وارد گمرک بشود برای آن باید اعتبار باز بشود، پول داده شود و ارز گرفته شود، تا اسناد آن به دست بیاید، آقایانی که موافق هستند که بالاخره این قانون عطف به ماسبق بشود یعنی بگویند به این که هر جنسی که وارد گمرک شده و لو این که متعلق به بازرگانان خارجی باشد از گمرک ترخیص نشود باید توجه بفرمایند که از نقطه‌نظر ارزی چه می‌شود و چه فایده دارد؟ آیا وقتی یک سرمایه‌ای، یک ارزی از مملکت رفته یک جنسی آمده به گمرک اگر این جنس مرخص بشود و نظر پیش می‌آید یا باید جنس را مطابق مقررات گمرکی در گمرک حراج کرد و یا این جنس را برگرداند به مبدأ، اگر برگردانیم به مبدأ که ارزمان از بین می‌رود و اگر بخواهیم حراج بکنیم این موافق با عدالت و نظم نیست زیرا در زمانی اعتبار خواسته شده است که بازرگانان خارجی حقی داشته‌اند یک جنسی به مملکت وارد بکنند با اتکای به قوانین داخلی مملکت آمدند سفارش کردند. پس بنابراین اگر ما یک تصمیمی اتخاذ بکنیم که مطابق این تصمیم بازرگانان خارجی امروز متضرر بشوند باید تصدیق بکنیم که این خلاف عدالت و حق خواهد بود و از نقطه‌نظر اصول و قوانین بین‌المللی ما نبایستی رویه‌ای اتخاذ بکنیم که اتباع خارجی در مملکت ما بگویند رویه‌ای که ملت ایران نسبت به اتباع خارجه در پیش گرفته است این رویه غیرعادلانه است به این دلیل بنده می‌خواستم عرض کنم که این کالاهایی که به گمرک وارد شده به هر اسم و رسم و به هر نحوی از انحا اعم از این که در مقابل اعتبارات گردان وارد کرده است یا به موجب تلگراف اعتبارش باز شده تا موقعی که این قانون در مجلس شورای ملی تصویب نشده است حق دارند که این اجناس را از گمرک خارج کنند به علاوه از نظر عرضه و تقاضا از نظر اعتبار اقتصادی ما لازم است بهتر است مجلس شورای ملی این را تصویب بکند. گذشته از این علت تقدیم پیشنهاد بنده یک چیز دیگری است...
رئیس - خارج از موضوع صحبت نفرمایید و ماده ۶۳ رارعایت بفرمایید.
مشایخی - مربوط به پیشنهاد بنده است ملاحظه بفرمایید منظور از تحدید بازرگانی خارجی و این قانونی که تصویب شده است این بوده است که منافعی که بازرگانان خارجی ممکن بوده است ببرند یا می‌بردند این نصیب بازرگانان داخلی شود واقعاً از ارزی که ممکن است به طور نامشروع از مملکت خارج شود جلوگیری نمود. البته این یک منظور بسیار مفیدی است و ما هم که به این قانون رأی دادیم از این نقطه‌نظر بود و یک هدف نهایی و یک هدف غایی هم در وضع این قانون در نظر گرفته شد و آن تنزل هزینه زندگی است اما یک چیز دیگر هست که در اینجا یک شرکت‌هایی برای منافع عامه وجود دارد و در عین حال مطابق قانون تجارت شرکت‌های سهامی و تجارتی شناخته می‌شوند این شرکت‌ها تشکیل نشده‌اند که یک کالاهایی را وارد کنند و به اشخاص بفروشند (یک نفر ازنمایندگان - کدام شرکت؟) مثلاً شرکت تلفن به موجب یک امتیازنامه مخصوص به منظور تأمین تلفن و بسط تلفن در تمام کشور تشکیل شده شرکت تلفن نمی‌تواند امروز جنس وارد کند و ببرد به بازار عرضه کند و بفروشد که از روی آن منافع زیاد یا کم ببرد این مطابق امتیاز خودش می‌تواند ماشین وارد کند، تلفن وارد کند، شرکت تلفن که سرمایه‌اش ۳ میلیون تومان هست سی هزار تومان از این سهامش متعلق به یک شرکت خارجی یعنی شرکت زیمنس است چه شده که شرکت زیمنس در این جا سهم پیدا کرده اجازه بفرمایید قبل از جنگ شرکت تلفن با دولت آلمان یا شرکت زیمنس قراردادی منعقد نمود که شش هزار شماره تلفن واگذار بکند تعدادی از اینها را وارد و بقیه به واسطه بروز جنگ ممکن نشد حالا وزارت اقتصاد امروز می‌گوید چون سی هزار تومان از این سهام مال زیمنس است بنابراین به این ۲۰ هزار شماره تلفنی که شما در حال حاضر با سرمایه ملی با سرمایه داخلی به انگلیس سفارش داده‌اید و ساختمانش هم تمام شده است و طبق این قانون می‌گوید اجازه این جنس را نمی‌دهم ملاحظه بفرمایید که کاملاً نقض غرض است منظور عرض بنده این بود که شرکت‌های عام‌المنفعه که در این مملکت تشکیل شده به موجب امتیازنامه مخصوص و برای احتیاجات عمومی (امامی اهری - شرکت تلفن را باید وزارت پست و تلگراف در اختیار داشته باشد) (زنگ رئیس) موضوع عرض بنده این بود که کالاهایی راکه برای احتیاجات عمومی این شرکت سفارش داده یا بعداً می‌دهد مشمول این قانون نبایستی بشود و تقاضا می‌کنم از این نقطه‌نظر که تلفن تهران زودتر شروع به کار کند و این اشکالات داخلی و سرقفلی از بین برود و ۲۰ هزار تلفن شروع به کار کند با این پیشنهاد بنده موافقت فرمایید.
دکتر امینی - جای این پیشنهاد این جا نبود.
مشایخی - چرا در همین جا مورد داشت
رئیس - آقایان نمایندگان توجهی به نظامنامه ندارند ماده ۷۲ قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۷۲ - راپورت عرایض را کمیسیون در مجلس علنی می‌دهد تقدم یا فوریت رسیدگی به هر یک از آنها را می‌توان تقاضا نمود مجلس رأی خود را در این تقاضا که دلیل آن باید مختصراً بیان شود اظهار می‌دارد مخبر کمیسیون یا یکی از وزرا می‌تواند در این باب اظهارات بنماید.
رئیس - آقای مهدی ارباب بفرمایید
مهدی ارباب - مخالفت بنده با پیشنهاد آقای مشایخی متأسفانه از این جهت است که هیچ شرکتی را که خارجی‌ها در آن سهیم باشند بنده موافق نیستم به هیچ قیمتی اجازه ورود کالا داشته باشد بایستی کاری به واردات نداشته باشد و این مطلب خیلی روشن است و خلاصه که شرکت‌های تمام ایرانی یعنی که تمام سرمایه‌شان مال ایرانی است این شرکت‌هایی که سرمایه‌شان متعلق به ایرانی‌ها است و سهام‌شان بی‌نام است الان اموال آنها در گمرکات مرخص نمی‌شوند تا ثابت کنند که سهام اینها دست خارجی هست یا نیست یعنی خارج کردن این قبیل اموال مربوط به کالای قبل از تصویب ماده دوم قانون مصوب ۱۸ خرداد است بنابراین مطلب خیلی روشن است ارز مملکت خارج شده قبل از این قانون اعتبار باز شده یا برات رسیده یا سند حمل داده اینها هیچ کدام اجناسی نیست که مشمول این قانون بشود و اشکالی که وزارت اقتصاد کرده از لحاظ دادن پروانه بود آن هم آقایان متوجه شدند اما نکته دیگری که می‌خواستم عرض کنم و لازم بود با استفاده از ماده ۱۰۹ عرض کنم و حالا عرض می‌کنم راجع به فرمایش آقای اسلامی است بنده این نکته را عرض می‌کنم که ما هر چه بوده‌ایم و هر چه هستیم به نام ملت ایران وارد این طالار شده‌ایم همه ماها برادر هستیم و همه به اهم دارای یک هدف مشترک هستیم و یکی از صفات وکیل شجاعت و شهامت است اگر بنده یک روزی تجارت می‌کردم مانعی ندارد شهامت خودم را از دست نمی‌دهم و با هیچ تهمتی هم ممکن نیست از دست بدهم. در کارهای اقتصادی حق وکلای بازرگان است که کارهای مربوط را در اینجا مقدم بدارند و امیدوارم که بعداً از این بی‌لطفی نفرمایید.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای مشایخی آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
چند نفر ازنمایندگان - پیشنهاد قرائت شود.
رئیس - پیشنهاد یک بار قرائت شد آقایان توجه نفرمودند پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(تبصره ذیل را به ماده واحده پیشنهاد می‌کنم)
تبصره - دولت مکلف است کلیه کالاهایی را که با دادن ارز دولتی به وسیله بازرگانان وارد شده یا می‌شود با سود صد پانزده خریداری و به وسیله تشکیل توزیع نماید. احمد رضوی
رئیس - آقای مهندس رضوی
مهندس رضوی - بنده این پیشنهاد را کردم در نتیجه همان عرایضی است که اینجا خدمت نمایندگان محترم و هیئت دولت بیان نمودم اصولاً آقایانی که ارز دولتی گرفته‌اند یک تعهدی هم در وزارت اقتصاد سپرده‌اند که صدی پانزده بیشتر سود از این تجارت نبرند ولی بر همه ملت ایران و به خصوص بر نمایندگان ملت روشن است که این تعهد به هیچ وجه اجرا نشده و نخواهد شد به این جهت بنده پیشنهاد کردم که دولت کالاها را از صاحبان این کالا یعنی واردکنندگان به قیمت تمام شده به علاوه پانزده درصد سود بخرد و بعد به وسیله دستگاه‌های دقیق و صلاحیت‌داری در کشور توزیع کند منظور بنده هم این نیست که تمام دستگاه توزیع را دولت تشکیل بدهد بلکه ممکن است به وسیله شرکت‌هایی که در محل تشکیل می‌شود و دقت‌های بیشتری که می‌شود بالاخره به مصرف کننده جنس به یک قیمت عادلانه تریب برسد. (دهقان - مخالفی ندارد) این نظر بنده است قبولش بسته به نظر آقایان دارد.
سزاوار - یک مرتبه پیشنهاد قرائت شود
مهدی ارباب - بنده مخالفم
رئیس - آقای ارباب
مهدی ارباب - عرض کنم که یکی از بدبختی‌های موجود مردم این است که مأمورین دولت زیاد با زندگی آنها تماس دارند ما می‌خواهیم کوشش
کنیم که تماس مأمورین دولت را از مردم کم بکنیم و جناب آقای نخست وزیر هم با نیات خیری که دارند اگر قصد نداشته باشند که تماس مردم را با مأمورین قطع بکنند سطح هزینه زندگی مردم پایین نخواهد آمد و هر اقدامی که هم بکنند محال است که سطح هزینه بیاید پایین بنده روی تجربه عرض می‌کنم و برای دو ماه دیگر خواهند فرمود اما این که فرمودید که دولت بخرد و به وسیله دستگاه‌هایی توزیع بکند چنین دستگاهی را بنده عرض کنم که دولت ندارد و صریحاً هم عرض می‌کنم که چنین دستگاه سالمی ندارد. (برزین - باز هر چه باشد بهتر از محتکرین است) به اضافه مقصود از پیشنهاد و تقدیم این طرح این بود که مال مردم در گمرکات نپوسد و فوری مرخص بشود ممکن است دولت کالاها را مرخص کند ببرند در انبارشان و یک عده‌ای ورشکست نشوند این مربوط به اتباع خارجی نیست تمام شرکت‌های داخلی که سهام‌شان بی‌نام است مال آنها را مرخص بکنید و تقاضای بنده و تقدیم این طرح به منظور این بود که فوری این کالاها مرخص شوند و حالا اگر دولت بخواهد بخرد تا بیاید کمیسیون‌های مربوطه را تشکیل بدهد تا بیاید تصمیم بگیرد ۸ ماه طول می‌کشد و نتیجه‌ای هم به دست نمی‌آید و بکلی اموال مردم از بین می‌رود استدعا می‌کنم از آقای مهندس رضوی که ایشان پیشنهادشان را پس بگیرند.
بعضی از نمایندگان - یک دفعه دیگر قرائت شود
(به شرح سابق مجدداً قرائت شد)
رئیس - آقای نخست
وزیر نخست وزیر - آقای مهندس رضوی البته یک فکری برای کمک مردم دارند (صحیح است) ولی دو چیز هست که لازم است یکی آدم یکی پول پولش را که الان نداریم اگر بودجه تصویب شود این پیشنهاد را جزء مواد الحاقیه پیشنهاد بفرمایید که تأمین بشود.
مهندس رضوی - با این جریانی که آقای نخست وزیر فرمودند بنده مسترد می‌دارم و در موقع خود مجدداً تقدیم می‌دارم
رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده واحده به طریق ذیل اصلاح شود دکتر معظمی - صادقی کالاهایی که تا تاریخ تصویب قانون ۱۸ خرداد ماه ۱۳۲۷ اعتبار آن به وسیله بیگانگان در بانک‌های مجاز باز شده و یا اسناد اصولی آن به بانک‌های مجاز رسیده و یا به موجب آن اسناد حمل کشتی برای بیگانگان حمل شده مشمول ماده ۲ قانون مصوب ۱۸ خرداد ماه ۱۳۲۷ نخواهد بود (صحیح است)
رئیس - آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی - بنده از این فرصت خواستم استفاده بکنم و جواب آقای وزیر بازرگانی را بدهم که فرمودند بنده در این پیشنهاد مطالعه نکرده بودم خواستم عرض کنم که اتفاقاً خیلی مطالعه کرده بودم دلیلش هم این است که به نتیجه رسیدیم چون یکی از قسمت‌هایی که مدتی مجلس را مشغول کرده بود همین لایحه بازرگانان خارجی بود (صحیح است) بنابراین کاملاً دقت شده بود و کاملاً رسیدگی شده بود و ماده هم طوری نوشته شده است که منظور را می‌رساند منتها بنده اطلاع نداشتم که وزارت بازرگانی برخلاف قانون انحصار تجارت اول اجازه می‌دهد جنس را از خارج وارد کنند در گمرک بعداً سهمیه می‌دهد بنده خیال می‌کردم که وزارت بازرگانی ما قبلاً سهمیه می‌دهد بعد اجازه ورود اگر سهمیه صادر کرده بود مطابق قانون این کار درست می‌شد و این می‌رساند که قانون در مملکت کاملاً اجرا نمی‌شود و واقعاً اسبات دست یک عده‌ای می‌شود و از این جهت است که اشکال شده و یک تذکر دیگری هم می‌خواستم به آقای وزیر بازرگانی بدهم که ما در این مملکت وزارت بازرگانی داریم و اسماً بودجه‌اش را پرداخت می‌کنیم ولی نه بازرگانان و نه مردم هیچکدام راضی نیستند و تمام اسباب زحمت بازرگانان است و از طرفی به بنده ارائه بدهید که بعد از وقایع شهریور ۱۳۲۰ کدام معامله تجارتی شده است، شما مملکت را باز کرده‌اید و هر کس هر چه داشته هر بنجلی که داشته آورده و در بازار تهران آب کرده است بنده وقتی که به خیابان می‌روم این اجناس بی‌ربط را که می‌بینم واقعاً متأسف می‌شوم (صحیح است) این همه ارزهایی که داشتیم و ما می‌توانستیم مملکت را اداره بکنیم در نتیجه عدم لیاقت همه از بین رفته و الا اگر یک وزیر بازرگانی محکم پیش میزش بنشیند این عوامل خارجی که می‌آیند و می‌گویند فلان ارفاق راباید بکنید باید بگوید که تو همان طوری که مملکتت را دوست داری من هم مملکت خودم را دوست دارم نمی‌توانم سرحد را باز کنم اگر اعتراضی کردند با ما معامله نکنند روابط تجارتی وقتی دارند می‌توانند استفاده بکنند شنیدم که در ممالک خارج اعتراض کردند بنده هم اعتراض می‌کنم چرا حاضر نمی‌شوند با ما روابط تجارتی داشته باشند، معاهده تجارتی داشته باشند، قنسول دارند قنسول برای این نیست که بیاید در کارها دخالت بکند آن استاندار یا فرمانداری که بخواهد بگذارد قنسول در کار او دخالت نماید باید توی سرش زد، (صحیح است) هیچ قنسولی، هیچ کسی حق ندارد که دخالت بکند آقای وزیر بازرگانی باید این کارها را بکنید و این بسم اللهی که شما شروع می‌کنید باید برای نفع مردم باشد باید برای این کارها باشد ما هیچ معاهده تجارتی نداریم در عوض سی قنسول برای این کارها هست (صحیح است) آقای وزیر بازرگانی باید این کارها را عملاً کرد پشت میز نشست و از منافع مملکت دفاع کرد (صحیح است) موقعیت دنیا هم به ما اجازه می‌دهد که صریحاً از منافع خود دفاع کنیم پس بنابراین بنده با این ایرادتی که دارم و با این که به شخص جنابعالی ارادت قدیمی دارم می‌خواهم عرض کنم که اگر این کارها را نکنید حتماً می‌دانم که ارادت چندین ساله من از بین خواهد رفت (یمین اسفندیاری - خدانکند) به جهت این که ما از وزیر توقع داریم وقتی که می‌آید اینجا دردی را دوا کند پس بنابراین وقتی به شما اعتراض کردند بفرمایید که بیابید با ما معامله تجارتی برقرار کنید و معاهده منعقد نمایید این یک قسمت، یک قسمت هم مربوط به بازرگانان داخلی است، مجلس شورای ملی تصمیم گرفت که واردات را منحصر به تجار داخله نماید البته در یک صنفی نمی‌شود گفت که همه بدند خوب و بد همه جا هست (صحیح هست) ما در مقابل این کار را کردیم و ضمناً پشتیبانی از آنها می‌کنیم بعد اگر دیدیم خطایی کردند آن وقت شروع می‌کنیم به حمله هنوز که قانون عملی نشده و آنها هم اقدامی نکرده‌اند و محدودیت هم برقرار نشده، به خصوص در داخل بازرگانان ما مردم شریف و وطن‌پرستی هم وجود دارد اما پیشنهاد بنده که در اینجا اصلاح کردیم کاملاً رفع اشکال را می‌کند آن تاریخی که ما این قانون را وضع کردیم چند قسم کالا بود بعضی از کالاها هست که سهمیه را گرفته‌اند و پروانه دارند بعضی‌ها هستند که یک قسمت اعتبار باز کرده‌اند و بعضی‌ها هستند که تحویل کشتی برای حمل شده تمام این قسمت‌ها اشکالاتی ایجاد کرده که با تصویب پیشنهاد بنده اشکالات رفع می‌شود. (صحیح است)
مهدی ارباب - شرکت‌های داخلی را هم اضافه بفرمایید.
یک نفر ازنمایندگان - مجدداً قرائت شود (به شرح سابق قرائت شد)
رئیس - آقای تقی زاده
تقی‌زاده - بنده می‌خواهم عرض کنم که اگر ممکن است این طور نوشته شود: کالاهایی که تا قبل از پیشنهاد شدن قانون در مجلس سفارش داده شده است و از آن مدتی که لایحه آمده و در مجلس صحبت شده شامل قانون تصویب شده باشد...
سزاوار - نقض غرض است.
تقی‌زاده - ممکن است خیلی از تجار عجله کرده باشند و اعتباراتی باز کرده باشند که یک سال دیگر این اجناس وارد شود اگر گفته بشود از موقعی که لایحه به مجلس پیشنهاد شده پیش از آن اگر اعتباری باز شده مشمول این قانون نخواهد بود.
رئیس - آقای تقی‌زاده پیشنهاد آقای دکتر معظمی هم همان مقصود شما را می‌رساند اجازه بفرمایید قرائت می‌شود.
(به شرح سابق مجدداً قرائت شد)
رئیس - اگر تذکر اصلاحی دارید پیشنهاد بفرمایید
دکتر معظمی - آقای رئیس اجازه بفرمایید با یک اصلاح بعد از کلمه حمل کشتی اضافه شود «به مقصد ایران» و رأی گرفته شود.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر معظمی با این اصلاحی که شده به مقصد ایران آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثربرخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر اضافه شود: دولت موظف است ارز دولتی را به قیمت بازار آزاد بفروشد و اضافه آن را از قیمت رسمی دولتی به مصرف عمران و آبادی کشور برساند. رحیمیان
رئیس - آقای رحیمیان
رحیمیان - بنده نمی‌دانم قسمتی که مربوط به نفع توده مردم هست نه گفتگو می‌شود و نه توجهی به آن می‌شود همه می‌دانند که بعد از شهریور دو سفره خیلی بزرگی در کشور ایجاد شده برای منفعت عده معدودی سفره اول جیره‌بندی قند و شکر
است که یک عده‌ای از آن استفاده کردند و ابداً ملت به حق خودش نرسید (صحیح است) و سفره دیگر سفره وحشتناک و عریض و طویل (سزاوار - پربرکت) بلی پربرکت ارز دولتی است همین ارز دولتی است که بنده اسمش را می‌گذارم سفره وحشتناک دولت این ارز را می‌فروشد سیزده تومان و در بازار آزاد فروخته می‌شود ۲۶ تومان تفاوت اینها می‌شود ۲۵۰ میلیون تومان صورت ارز را ببینید نگاه کنید کدام اشخاص از آن استفاده کرده‌اند یک کسی می‌رود ارز را سیزده تومان می‌خرد و بعد می‌آید ۲۶ تومان به مردم می‌فروشد بروید ببینید کی توصیه بروید ببینید کی اقدام می‌کند بروید ببینید چه جنجال‌هایی در این کمیسیون ارز پیدا می‌شود (صحیح است) چهار سال است در این کار اقدام شدید و عجیب و غریب می‌شود ما آمده‌ایم در اینجا نفع مردم را در بگیریم نه نفع یک عده معدودی را، انصاف لازم است، وجدان لازم است، شرافت لازم است...
(یک نفر از نمایندگان - آقای رحیمیان تمام اینها تقصیر نمایندگان است)
دویست و پنجاه میلیون تومان تفاوت قیمت ارز عادی است با ارزی که در بازار فروخته می‌شود این دویست و پنجاه میلیون تومان باید صرف بهداری بشود، صرف ساختمان بشود، صرف فرهنگ بشود و وقتی که این مقدار به مصرف مردم رسید همه صاحب نان، صاحب زندگی می‌شوند از دو حال خارج نیست جناب آقای نخست وزیر (یک نفر از نمایندگان - پیشنهاد بکنید) پیشنهاد کرده‌ام آقا اعتراف بکنید کسی که ۱۳ تومان ارز را گرفت نمی‌توانیم کنترل بکنیم که بیشتر نفروشد تا ما بدانیم که دولت عاجز است یا باید به قیمت آزاد بفروشد و تفاوت آن را که در سال دویست و پنجاه میلیون تومان است، این مقدار خیلی از دردها را در این کشور دوا می‌کند، صورت گیرندگان ارز را نگاه کنید یک عده هزار نفری از این ارز دولتی استفاده می‌کنند کس دیگری استفاده نمی‌کند هر کس در این اقدام مفید شرکت بکند و موافقت بکند خیر کشور در این است.
رئیس - آقای نبوی
نبوی - در اصل موضوع با نظر آقای رحیمیان تا حدی بنده موافقم برای این که در ارزهایی که به وسیله دوایر دولتی داده می‌شود حیف و میل شده ولی می‌خواستم عرض بکنم که این پیشنهاد حالا قابل طرح نیست (رحیمیان - چرا؟) این پیشنهادی که حالا آقای دکتر معظمی فرمودند در اصل قانون بود و تمام شد (صحیح است) قانونی که باید مطرح بشود و تصویب بشود مطرح شد و تصویب شد بعد از گذشتن قانون دیگر نمی‌شود آن را اصلاح کرد (دهقان - آقا شما قانون تجارت خارجی را چسباندید به مازاد غله) پیشنهاد آقای دکتر معظمی اصلاح همان طرحی بود که اصل قانون است بنابراین موضوع خاتمه یافته و دیگر نمی‌توان طرح کرد.
رئیس - رأی گرفته می‌شود یک مخالف صحبت کرده است و یک موافق هم صحبت کرده.
دکتر اعتبار - آقای رئیس ایشان مخالفت با این پیشنهاد نکردند اخطار نظامنامه‌ای کردند
رئیس - هر ماده واحده‌ای که پیشنهاد می‌شود تبصره‌ای پیشنهاد می‌شود کرد آقای دکتر اعتبار
رحیمیان - آقای رئیس بنده نوشته‌ام به تبصره اضافه شود خواه مال آقای دکتر معظمی باشد خواه مال دیگری
رئیس - در پیشنهادات یک موافق و یک مخالف بیشتر صحبت نمی‌کند آقای دکتر اعتبار
دکتر اعتبار - عرض می‌شود بدبختی و تبعیض به قدری در این مملکت زیاد است وقتی که یک پیشنهادی می‌شود همه چهار دستی می‌گیریم این پیشنهاد آقای رحیمیان پیشنهاد بسیار خوبی است ولی بنده اصولاً مخالفم که یک موضوع‌های فنی به این عجله در این جا مطرح بشود و نسبت به آن رأی گرفته بشود (صحیح است) موضوع ارز یکی از مشکل‌ترین و مهمترین مسائلی است که مملکت ما گرفتار آن است به عقیده من اگر دولت آقای هژیر موفق بشود که برای مسأله ارز یک راه‌حلی درست بکند این گرفتاری‌های اقتصادی مملکت هم رفع خواهد شد رأی گرفتن به این پیشنهاد مشکل است الان دولت دارد راجع به موضوع ارز یک مطالعاتی می‌کند و دارد یک تصمیماتی اتخاذ می‌کند و من متعجبم که چطور آقای نخست وزیر و آقای وزیر اقتصاد ملی می‌نشینند اینجا و اصلاً اظهار عقیده‌ای نمی‌کنند آقا شما به مشکلات امر وافقید و اطلاع دارید بیایید بگویید که این کار ممکن است یا ممکن نیست.
نخست وزیر - یک دفعه پیشنهاد را قرائت بفرمایید.
رئیس - قرائت می‌شود و رأی گرفته می‌شود
(پیشنهاد آقای رحیمیان به شرح سابق قرائت شد)
نخست وزیر - این اتفاقاً الان یک طرحی است این جا که نشسته بودم از بس دولت به این کار اهمیت می‌دهد اینجا آوردند راجع به اصلاح این کار، آقایان دولت که از اهمیت این موضوع غافل نیست ولی یک مرتبه آمدن و گفتن که نرخ ارز را به نرخ بازار آزاد ما بفروشیم به قدری اطراف و جوانب این مطلب را ما باید توجه داشته باشیم که کار مشکل نشود ملاحظه می‌فرمایید اشکال که الان پیش آمده یک جلسه صرف وقت شده است برای این است که دقت کافی برای آن ماده نشده و این ابتلا پیش آمده اگر آن روز دقت کافی می‌فرمودند دیگر امروز اشکالی نداشت موضوع ارز یک مطلبی است که به محض این که اینجا تصویب شد تمام قیمت اجناسی که در بازار هست دو برابر خواهد شد آقایان تأمل بفرمایند این همان طرحی است که عرض کردم یک چند روزی تأمل بفرمایند که اصلاح بشود.
بعضی از نمایندگان - آقای رحیمیان پیشنهادشان را پس می‌گیرند.
رحیمیان - پس نمی‌گیرم.
رئیس - رأی گرفته می‌شود. پیشنهاد آقای رحیمیان آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای صفوی به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده واحده علاوه شود
تبصره - کالاهایی که با ارز دولتی وارد کشور شده است یا می‌شود باید با سود صدی دوازده در اختیار مصرف کننده گذاشته شود متخلفین مشمول قانون کیفر گرانفروشان خواهند شد.
رئیس - آقای صفوی
صفوی - عرض کنم چون آقایان خیلی خسته هستند به طور مختصر توضیح می‌دهم یک ارزهای دولتی برای کالاهای معینی به بازرگانان خارجی داده شده است که الان این ماده شامل حال آنها می‌شود و می‌گویند جنس‌شان آمده وارد گمرک شده است و دست به دامن آقای ارباب می‌شوند که دارد این کالاها خراب می‌شود و ضایع می‌شود و از بین می‌رود سه چهار رقم آن که البته مورد احتیاج مردم است من‌جمله دارو است که همه مردم به آن احتیاج دارند باید این کالا بیاید و از گمرک هم خارج بشود و در دسترس مردم گذاشته شود یکی دیگر از این کالاها قماش نخی است که مورد احتیاج افراد فقیر این کشور است آنهایی که لخت و عور هستند باید این قماش نخی در اختیار آنها گذارده شود که بتوانند بپوشند و یکی هم کاغذ است و سه چهار رقم جنس دیگر است که وزارت اقتصاد ملی برای آنها ارز دولتی داده یعنی الان که ارز دولتی قیمتش یک برابر کمتر از قیمت ارز آزاد است آقایان از ارز دولتی استفاده کرده‌اند و آن کالاها را وارد کرده و آورده‌اند. بنده پیشنهادکردم که آن کالاهایی که به این طریق با ارز دولتی وارد شده و از قیمت سیزده تومان استفاده کرده‌اند و قماش نخی مثلاً آورده‌اند این قیمت قماش نخی مثل آن بازرگانی که با قیمت بیست و شش تومان ارز قماش وارد کرده باید با سود صدی دوازده (یک نفر ازنمایندگان - صدی پانزده) موافقم یا لااقل صدی پانزده بفروشد (سزاوار - این آقایان آورده‌اند که سه برابر قیمت بفروشند) بنده پیبشنهاد کردم با سود صدی پانزده آنهایی که از ارز دولتی استفاده کرده‌اند و کالا آورده‌اند و در گمرک است و برحسب این قانون الان از گمرک خارج می‌شود با سود صدی پانزده در دسترس مردم برای استفاده قرار بدهند و اگر اینها تخلف کردند به دادگاه کیفر گرانفروشان جلب و مجازات شوند این پیشنهاد بنده است و استدعا می‌کنم که آقایان موافقت بفرمایند که یک کاری به نفع جامعه کرده باشیم.
رئیس - آقای اسلامی
اسلامی - بنده همانز طور که یک دفعه هم عرض کردم قوانین ماخیلی مشمشع مطنطن تصویب می‌شود، قانون محتکرین را داریم کدام تاجر را آوردند در میدان شهرداری به چوب بستند یخ‌فروش و سبزی‌فروش و امثال اینها یعنی طبقات ضعیف را می‌آورند و در زحمت می‌اندازند بنده با پیشنهاد آقای صفوی به این شرط موافقم که قانون یک ضمانت اجرایی داشته باشد و الا اگر وسیله‌ای بشود در دست مأمورین وزارت دارایی و مالیات بر درآمد و این قانون یک لولویی بشود برای مردم و اسباب زحمت آنها بشود چه فایده‌ای دارد بنده عرض می‌کنم که باید یک ضمانت اجرای خیلی
شدیدی داشته باشد که اگر تخلف کردند به مجازات سخت برسند و الا بنده مخالفم
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای صفوی آقایان موافقین قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد (همهمه نمایندگان)
اسلامی - آقای رئیس مشکوک شد باورقه رأی بگیرید.
بعضی از نمایندگان - معلوم نشد که چیست دو مرتبه قرائت شود
(پیشنهاد آقای صفوی به شرح سابق قرائت شد)
رئیس - پیشنهادی رسیده که با ورقه رأی گرفته شود.
(پیشنهاد به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم به پیشنهاد آقای صفوی رأی با ورقه گرفته شود
رئیس - رأی با ورقه گرفته می‌شود آقایان موافقین ورقه سفید می‌دهند عده حضار ۸۴ نفر
(اخذ و استخراج آرا به عمل آمد و شصت و شش ورقه سفید شماره شد)
رئیس - با ۶۶ رأی تصویب شد و جزء قانون خواهد شد.
اسامی رأی‌دهندگان - آقایان: لاهوتی - اعزاز نیک‌پی - دکتر فلسفی - گرگانی - گنابادی - آشتیانی‌زاده - قبادیان - نبوی - عباس اسکندری - گلبادی - اردلان - وثوق - بوداغیان - ساعد - احمد رضوی - حاذقی - عدل اسفندیاری - ابوالحسن رضوی - رحیمیان - حائری‌زاده - اسلامی - امینی - کفایی - صفوی - کهبد - صاحب‌جمع - افخمی - نیک‌پور - ملک مدنی - ناصر ذوالفقاری - عرب شیبانی - رفیع - موسوی - ملک‌پور - زنگنه - بهادری - امیر نصرت اسکندری - سالار بهزادی - امامی اهری - ضیاء ابراهیمی - مکرم دهقان - ابوالقاسم بهبهانی - کامل ماکویی - دکتر متین دفتری - شادلو - محمود محمود - معتمد دماوندی - کشاورز صدر - برزین - حسین مکی - آزاد - پالیزی - دکتر اعتبار - صدرزاده - منصف - سلطانی - عباس مسعودی - امین - شهاب خسروانی - دکتر طبا - مهندس هدایت - قوامی - موافق بی‌اسم سه ورقه
مخالف یک نفر
ممتنع ۹ ورقه
رئیس - پیشنهاددیگری قرائت می‌شود
(پیشنهادی آقای ابوالحسن رضوی به شرح زیر قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود.
تبصره - دولت مکلف است تقاضاهای ارزی که برای وارد ساختن کارخانه‌جات ملی دریافت داشته است تا تاریخ پانزدهم مرداد ماه ۲۷ روشن و با مراعات الاهم فالاهم نسبت به احتیاجات عمومی ارز لازم را پرداخت و صورت آن را برای استحضار مجلس شورای ملی تقدیم دارد.
رئیس - آقای رضوی
رضوی - محتاج به توضیح نیست که اسعار و ارزی که گرفته می‌شود و برای وارد کردن کالاها داده می‌شود دو نوع است، یک قسمت برای مال‌التجاره‌های معمولی فاسد شدنی است که بالاخره به همان ده روز پانزده روز انجام می‌شود یا این که فاسد می‌شود و از بین می‌رود این قبیل اسعار مثل این که متأسفانه زودتر می‌شود و بهتر هم صرف می‌کند ولی یک قسمت اسعاری درخواست شده است برای کارخانه‌جات که برای مملکت علاوه بر این که دوامش زیاد است نتیجه بسیاری هم دارد بالاخره خودش هم یک موضوعی حیاتی و انتفاعی است که احتیاج این مملکت را مرتفع می‌کند و از این جهت این قسمت از تقاضاها که یک تقاضاهای خوب و مشروعی است و به خودی خود یک قدم مثبت برای اصلاحات کشور است متأسفانه در این باب بنده نمی‌دانم موضوع چیست؟ که الان سه تا کابینه آمده و رفته و کابینه فعلی هم موجود است و شروع به کار کرده است و معذلک که هنوز تکلیف این آقایانی که تقاضای اسعار برای کارخانه‌جات کرده‌اند به هیچ وجه من الوجوه روشن نشده است (صحیح است) لااقل مال ایالات و ولایات هم که احتیاج شدید دارند تا آنجا که من اطلاع دارم روشن نشده (صحیح است) آقایان تجار و محترمین هم من اطلاع دارم که بلند شدند از ولایات خودشان آمدند تهران و مدت‌ها نوکر کمیسیون ارز شدند وزارت اقتصاد هر جور به آنها دستور بدهد از حیث افت از حیث تقاضا بالاخره از حیث صورت اقل و اکثر این آقایان عمل خواهند کرد این مطالعات کمیسیون ارز از چه قبیل است تا کی باید بشود و چه جور باید بشود بنده نمی‌دانم بالاخره از این جهت بود که بنده چون در مدت نزدیکی هم خدمت آقای نخست وزیر رسیدم ایشان را دیدم که خودشان توجه به این موضوع دارند و حتی گفتند که دستور داده‌ام که یک صورتی استخراج بشود از مجموع تقاضاهایی که شده است از برای این که ارز و اسعار به آن نسبت تعیین بشود حالا باید استدعا بکنم خود آقای نخست وزیر هم توجه دارند خوب است در این موضوع موافقت بشود که در ظرف یک مدت معینی اساساً کار ارز از دست اختیار کمیسیون‌ها بیرون بشود و تکلیف این کارخانه‌جات هم به موضوع الاهم فالاهم نسبت به احتیاجات عمومی در نظر گرفته شود مثلاً در میان همان کارخانه‌جات که هست یکی تقاضای کارخانه سیمان کرده از نظر احتیاجی که هست این باید تصویب شود و امثال این کارخانه‌جات بنده می‌خواهم تقاضا بکنم موافقت بفرمایند دولت هم موافقت بکند این تبصره اجرا بشود که بعد از مدتی این موضوع لاینحل سر و صورتی پیدا کند و مجلس بتواند تکلیف این کار را روشن بکند ضمناً از نتیجه هم خواهش می‌کنم که مجلس شورای ملی مستحضر باشد زیرا خواستم عرض بکنم در کابینه سابق شروع یک کارخانه از طرف آقایان نمایندگان فارس مکرر مراجعه شد دولت وقت موافقت نکرد بعداً ما شنیدیم که با همان نظر و همان کیفیت با کس دیگری کنار رفته البته این تبعیضات موجب عدم رضایت و شکایت عمومی است و کار خوبی هم نیست بنابراین هر گاه مجلس شورای ملی از نتیجه مستحضر باشد این تبعیضات کمتر می‌شود.
رئیس - آقای وکیلی
وکیلی - بنده مخالفتم با پیشنهاد آقای رضوی این است که موضوع اقتصادی فعلاً باید مطالعه شود و باید ببینیم چه درخواست کرده‌اند، پنج میلیون لیره درخواست کارخانه‌جات است اگر به وزارت اقتصاد ملی مراجعه کنید به نام اینهایی که درخواست شده است واجب است ولی به هر کدام فعلاً اجازه بدهند موجب شکایت دیگری می‌شود این جا آقای نخست وزیر هم توضیح دادند که راجع به عامل ارزی یک مطالعاتی دارند می‌کنند بهتر این است که آقایان به دولت اعتماد داشته باشند و مجال به دولت بدهند یک عملی است که مجموعش ۲۵ میلیون است در یک ساعت در این هوای گرم آقایان نمی‌توانند یک ماده را اینجا بگذرانند همین ماده‌ای که آقای رضوی نماینده محترم با حسن نیت پیشنهاد کردند بهیچوجه به عقیده بنده در این مملکت عملی نیست این فقط برای رشوه گرفتن یک عده مأمور دولت خوب است (صحیح است) به عقیده بنده مسائل اقتصادی را با تمام حسن نیت که آقایان دارند باید یک قدری مطالعه بکنند این پیشنهادی که شده یک ماده است که در اطراف این پیشنهاد روزی ۵۰۰ هزار تومان ضرر دولت است مقداری دوا آمده است و یک مقداری لاستیک آمده است دارد خراب می‌شود چیزهای دیگر هم هست پیشنهادی شده بود گفتند آقا توضیحی برای اصلاح این قانون دارند این را بگذارید اگر پیشنهادات دیگری دارید بفرمایید این برود به کمیسیون و در آنجا مطالعه بکنند از این جهت بنده با این پیشنهاد مخالفم.
رئیس - باید رأی گرفته شود که عده حالا کافی نیست آقای حاذقی صورت کسانی که رفته‌اند بیرون بردارید
حاذقی - قبلاً برداشته شده است (بعضی ازنمایندگان - ختم جلسه) (اکثریت حاصل شد)
رئیس - رأی گرفته می‌شود پیشنهاد آقای رضوی آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد - پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (پیشنهادآقای کشاورز صدربشرح زیر قرائت شد)
جناب آقای رئیس مجلس - تبصره ذیل را پیشنهاد می‌نمایم
تبصره - هرکس برای ورود کالا ارزی از دولت دریافت دارد و به مصرفی که دولت برای آن ارز داده است نرساند و یا به قیمت آزاد در بازار سیاه بفروشد و یا ازطرق دیگر سوءاستفاده نماید و یا جنسی که با ارز دولتی تهیه می‌کند از قیمت مقرر قانونی گران‌تر بفروشد کلاهبردار محسوب و طبق ماده ۲۳۸ قانون مجازات عمومی قابل تعقیب کیفری است
رئیس - آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر - نگرانی آقایان همیشه از این است که چرا یک عامل اجرایی نیست بنده با اجازه آقایان یک توضیح مختصری می‌دهم همین شروع این کار یکی از آن مواردی است که یک کسی ارز دولتی بگیرد برای ورود یک کالای متناسب که لازم است آن را ببرد یک کالای دیگری مانند اجناس لوکس بخرد بنده معتقدم که یک چنین شخصی چون خلاف آن ترتیبی که بوده با وسایل متقلبانه رفتار کرده است کلاهبردار محسوب است (صحیح است) مورد دیگر این است که یک کسی ارز آزاد بگیرد برای خریدن کاغذ و جریان انداختن روزنامه که بسیار مقدس است و بعد این ارز را ببرد در بازار آزاد و به قیمت آزاد بفروشد و یا از آن
سوءاستفاده نماید این را گمان می‌کنم مورد تصدیق همه آقایان باشد و کسی مخالف این قسمت نباشد دیگر این که وسایل متقلبانه دیگری هم بنده گذاشته‌ام که شاید به ذهن آقایان نیاید و به ذهن آنهایی که تقلب و سوءاستفاده می‌کنند می‌آید یک موضوع دیگر موضوع همین نرخی بود که آقای صفوی پیشنهاد داده‌اند و واقعاً همه ما متشکریم از ایشان که با ارز آزادی که آقایان می‌گیرند و جنس خریداری می‌کنند به عقیده بنده معتقدم که استفاده آنها حداکثرش باید صدی دوازده باشد و الا در عرض دو ماه این ارز را گرفتن و جنس را آوردن و دو ماه بیش از صدی دوازده گرفتن و استفاده کردن این بی‌انصافی است باید مقرر شود که اگر از صدی دوازده تجاوز کردند برطبق ماده ۲۳۸ قانون مجازات عمومی قابل تعقیب کیفری باشند و عموم آقایان گمان می‌کنم با این پیشنهاد موافق باشند و بنده چون کارهای قضایی کرده‌ام قطع دارم که این مؤثر واقع می‌شود (صحیح است) تقاضا می‌کنم که موافقت بفرمایند و رأی بدهند.
رئیس - آقای دهقان
دهقان - نماینده محترم توجه ندارند که راجع به قضایای ارزی قانون مفصلی هست و هر روز هم در جراید می‌بینیم که یک عده تجاری که رعایت آن تشریفات را نکرده‌اند و یا ارز را به مصرف دیگری رسانیده‌اند یا جنس وارد نکرده‌اند و یا سوءاستفاده کرده‌اند مورد تعقیب واقع شده‌اند (کشاورز صدر - نیست این طور آقا) این کار قانون دارد (کشاورز صدر - من خواندم اطلاع دارم بهتر از شما می‌دانم) شما بهتر از من نمی‌دانید مطالعه نکرده‌اید بی‌جهت می‌فرمایید بنده از این فرصت استفاده کردم خواستم به آقای وکیلی چون فرمایشی فرمودند که مربوط به این لایحه است جواب عرض کنم ایشان گفتند که این قوانین می‌رود دست مأمورین دولت و مأمورین دولت اجرا نمی‌کنند باید گفت آن کسانی که پول می‌دهند به مأمورین دولت که قوانین اجرا نشود آنها تنبیه و مجازات بشوند باید آنهایی که رشوه را باب می‌کنند برای این که قوانین اجرا نشود و خلاف قانون می‌کنند و قانون مملکت را خراب می‌کنند آنهایی هستند که می‌آیند و جنس‌شان را می‌خواهند چند بفروشند و آنها می‌روند به مأمورین دولت رشوه می‌دهند برای این کار و نمی‌گذارند قوانین اجرا بشود بابا محض رضای خدا آنها نکنند این کار را و این ملت را این قدر در فشار و سختی و بدبختی و گرانی قرار ندهند.
نمایندگان - رأی رأی
رئیس - می‌فهمم اولاً چرا مداخله می‌کنید ثانیاً اقلاً نگاه کنید به تابلوی مجلس ببینید که عده کافی نیست چرا نمی‌خواهید که مجلس مرتب باشد (صحیح است)
بعضی ازنمایندگان - حالا عده کافی شد
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای کشاورز صدر آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. دو پیشنهاد دیگر هست آقایان توجه کنند قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای اسلامی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم شرح زیر در تکمیل تبصره پیشنهاد آقای صفوی افزوده شود چنانچه واردکنندگان کالا زیادتر از صدی پانزده نفع از کالا دریافت دارند در صورت ثبوت به مجازات از یک تا سه سال محکوم خواهند شد و تعقیب به وسیله شاکی خصوصی یا دادستان به عمل خواهد آمد.
بعضی از نمایندگان - پس گرفتند آقا
اسلامی - پس گرفتم
رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای کهبد به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی - اینجانب پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به این ماده علاوه شود
تبصره - دولت مکلف است تا حدود یک میلیون تومان لیره از ارز دولتی برای ماشین‌آلات کشاورزی اختصاص و تا ۱۵ مرداد به وضعیت درخواست‌های واصله با نظارت وزارت کشاورزی رسیدگی و تکلیف آنها را معین کند
رئیس - آقای کهبد توضیحی دارید؟
دهقان - خود دولت وارد می‌کند
یمین اسفندیاری - به وسیله آقای کهبد
کهبد - البته آقایان اطلاع دارند که برای مؤسسه بانک کشاورزی تاکنون یک قدم برداشته نشده است (یک نفر از نمایندگان - انشاءالله شما برمی‌دارید) آقایان اجازه بفرمایید بنده وقت مجلس را زیاد نمی‌گیرم و مختصر عرض می‌کنم (بفرمایید آقا) آقایان ملاحظه می‌فرمایند که ما با افزار و آلات زمان حضرت نوح داریم کشاورزی می‌کنیم و یک قدم هم برای فلاحت ایران برداشته نشده است البته فرق نمی‌کند که دولت خودش وارد بکند ماشین‌آلات کشاورزی را یا بانک کشاورزی وارد بکند این قسمت را بنده اهمیت نمی‌دهم منظورم این است که این ماشین‌آلات کشاورزی وارد شود و در دسترس کشاورزان قرار گیرد و بنده استدعا می‌کنم که این پیشنهاد مورد توجه آقایان بشود (صحیح است)
رئیس - آقای دکتر اعتبار
دکتر اعتبار - پیشنهاد آقای کهبد اصولاً به عقیده بنده صحیح است برای این که واقعاً احتیاجات کشاورزی مملکت مرتفع بشود قوه تولیدی مملکت زیاد شود سه روز قبل بود که اتفاقاً در دفتر جناب آقای وزیر کشاورزی بودیم که آقای صفوی و آقای رضوی هم تشریف داشتند همین موضوع صحبت بود یعنی گفته شد که دولت ارز بدهد و یک مقداری تراکتور وارد بکند و این تراکتور را در اختیار کشاورزان بگذارند (سزاوار - کشاورزان جزء نه سرمایه‌دارها) اشکال این جا پیدا شده بود که یک کسی می‌آید می‌گوید آقا چند تا به من بدهید که می‌خواهم در خراسان فلاحت کنم یک عده دیگر خواهند گفت که می‌خواهیم در شیراز کار کنیم آقای وزیر کشاورزی گفتند که ما ارز نداریم که هر چقدر تراکتور بخواهید وارد کنید ما یک عده محدودی فقط می‌توانیم وارد کنیم و آن را هم همین طور چند تا به این چند تا به آن اختصاص بدهیم آقایان توجه بکنند مخصوصاً تقاضا می‌کنم که جناب آقای نخست وزیر توجه بفرمایند که مکانیزه کردن وضعیت کشاورزی امروز به عقیده بنده باید با یک برنامه صحیحی باشد یعنی ما نمی‌توانیم امروز ۵۰۰ تا تراکتور وارد بکنیم و پخش بکنیم در تمام مملکت و وسایل دیگر نباشد آن وقت اینها هم از بین برود و نتیجه‌ای از آن گرفته نشود (صحیح است) به عقیده من آقایان باید بنشینند مطالعه بکنند یک عده تراکتور امسال وارد بکنند با تمام وسایل و این را فقط در یک نقطه مملکت اختصاص بدهند که یک نتیجه‌ای از آن گرفته شود و سال بعد یک مقدار دیگری بیاورند و همین طور در ظرف چندین سال بشود وضع کشاورزی را مکانیزه کرد و الا آقای کهبد با این چند تا تراکتور شما نمی‌توانید نتیجه‌ای بگیرید و اینها بعد از مدتی فرسوده می‌شود و از بین می‌رود و اوراق می‌شود و منتج به نتیجه‌ای هم نمی‌شود و این را هم می‌فرمایید این هم باید در اختیار دولت گذارده شود مگر دولت چقدر ارز دارد که این کار را بکند اینها یک مطالبی هست که باید مطالعه شود خواهش می‌کنم که پیشنهادتان را پس بگیرید و در اختیار دولت بگذارید.
نخست وزیر - پیشنهاد را یک مرتبه قرائت کنند (پیشنهاد به شرح سابق مجدداً قرائت شد)
نخست وزیر - آقایان ملاحظه می‌فرمایند که نوشته شده است دولت مکلف است تا پانزدهم مرداد اجرا کند مطابق مقررات هم این نمی‌شود تا پانزدهم مرداد اجرا بشود این طور با عجله و هول هول که نمی‌شود (کهبد - آقا حذف می‌کنم) وقتی که حذف کردید تازه آن طرفش چه فایده دارد که دولت یک میلیون لیره اختصاص بدهد شاید دو میلیون لیره خواست بدهد.
بعضی از نمایندگان - پس گرفتند آقا
کهبد - چون آقای نخست وزیر قول دادند که تسریع در این کار بکنند پس می‌گیرم
نخست وزیر - بنده همچون قولی ندادم پول نداریم آقا.
رئیس - رأی می‌گیریم به ماده واحده (دکتر عبده - بنده پیشنهاد دارم) آخرین پیشنهاد را هم بخوانید (سزاوار - آقا اعلام رأی فرمودید) (یمین اسفندیاری - پیشنهادشان را پس گرفتند) یک پیشنهادی است راجع به اختلاف که بین پیشنهاد آقای کشاورز صدر و آقای صفوی است قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای دکتر جلال عبده به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم قسمت اخیر پیشنهاد آقای صفوی «متخلفین مشمول قانون کیفر گرانفروشان خواهد بود» تبدیل بشود به (متخلفین طبق تبصره پیشنهادی آقای کشاورز صدر مجازات خواهد شد)
رئیس - آقای دکتر عبده
دکتر عبده - عرض می‌کنم ما چون کارها را می‌خواهیم اغلب زود انجام بدهیم زیاد دچار اشکال می‌شویم مثل این که بنده اگر متوجه این نکته نشده بودم فکر می‌کنم بعدها کار مجلس قابل ایراد بود ما در یک قانون دو مجازات قائل شده‌ایم یکی به موجب پیشنهاد آقای صفوی آمده‌ایم گفته‌ایم که متخلف اگر جنس را گران بفروشد مشمول قانون کیفر گران
فروشان است این قانون کیفر گرانفروشان یک مقرراتی دارد یک مجازاتی را هم آمدیم گفتیم اینجا طبق پیشنهاد آقای کشاورز صدر متخلف مشمول عنوان کلاهبرداری می‌شود تصدیق می‌فرمایید که این قانون به این شکل یک صورت خوبی ندارد و باید این اصلاح بشود از نظر قانونگذاری اردلان - ارتباطی با هم نداشت) چطور ارتباط نداشت عمل این است یک جا می‌گوییم اگر کسی جنسی را از نرخ مقرر گران‌تر بفروشد (اردلان مربوط بارز است) هر دو راجع بارز است در هر حال به نظر بنده رسید که یک مجازارت برای هر دو قائل بشویم و آن عبارت از مجازاتی است که آقای کشاورز صدر پیشنهاد دادند یعنی عمل را مشمول قانون کلاهبرداری کردند اجازه بدهید آقای رئیس هر دو پیشنهاد را بخوانند مطلب روشن می‌شود.
(پیشنهاد آقایان صفوی و کشاورز صدر به شرح سابق قرائت شد)
دکتر عبده - قسمت اخیر ماده نظر بنده است.
رئیس - آقای سزاوار.
سزاوار - موضوع دو تا است یکی راجع به گرانفروشی است که آقای صفوی پیشنهاد کردند که البته هر کسی که خواست از صدی پانزده گران‌تر موضوع پیشنهاد آقای کشاورز صدر این است که اگر ارز را برای یک مصارف بخصوص و معین گرفتند و بعد مورد سوءاستفاده قرار دادند مشمول یک مجازاتی بشوند یعنی مشمول ۲۳۸ کلاهبرداری خواهند شد به هر صورت به نظر بنده این دو موضوع یکی نیست و دو عنوان است و در هر حال اگر بخواهیم یک مجازات اشدی برای گرانفروشان معین کنیم اشکالی ندارد ولی این عنواناً دو تا است.
دکتر عبده - اجازه می‌دهید توضیحی بدهم آقای رئیس.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر عبده آقایان موافقین قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. رأی گرفته می‌شود به ماده واحده با ورقه.
دکتر عبده - بنده پیشنهاد تجزیه می‌کنم.
بعضی از نمایندگان - اعلام رأی شد.
رئیس - با قیام و قعود هم می‌شود گرفت چون دو فوریت دارد عده حاضر ۸۲ نفر رأی با ورقه گرفته می‌شود.
(اخذ و استخراج آرا به عمل آمده ۶۵ ورقه سفید و دو ورقه کبود شماره شد)
رئیس - از ۸۲ نفر عده حاضر طرح پیشنهادی با ۶۵ رأی تصویب شد.
اسامی رأی‌دهندگان - آقایان: سالار بهزادی، دکتر متین دفتری، امامی اهری، امیر نصرت اسکندری، گنجه، ملک‌پور، شهاب خسروانی، ناصر ذوالفقاری، شادلو، قوامی، بوداغیان، اسدی، شکرالله صفوی، وثوق، محسن گنابادی، احمد رضوی، دکتر طبا، معتمد دماندی، مکرم برزین، دکتر معظمی، یمین اسفندیاری، مهدی ارباب، صدرزاده، دکتر فلسفی، دکتر شفق، محمود محمود، مشایخی، ضیاء ابراهیمی، نواب یزدی، فاضلی، صادقی، ارباب گیو، نیک‌پور، ابوالقاسم بهبهانی، اعزاز نیک‌پی، گرگانی، لاهوتی، رحیمیان، کشاورز صدر، دکتر اعتبار، عامری، پالیزی، قبادیان، ساعد، دهقان، حاذقی، صاحب‌جع، عدل اسفندیاری، منصف، سلطانی، جعفر کفایی، کهبد، ملک‌مدنی، ابوالقاسم امینی، افخمی، رضوی، ظفر بختیاری، موسوی، نبوی، عباس مسعودی
موافق بی اسم ۱ ورقه
ممتنع ۴ نفر
مخالف آقایان اسلامی - عباس اسکندری.
۴- موقع و دستو جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - پیشنهادی رسیده است از آقای دکتر شفق که قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای دکتر شفق به شرح زیر قرائت شد:)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم از تاریخ روز یکشنبه ۹ مرداد روزهای یکشنبه و دوشنبه و سه‌شنبه و چهارشنبه هر روز صبح‌ها بین ساعت هشت و نیم و یازده و نیم و عصرها بین هشت و ده بدون دیر و زود مرتباً منعقد گردد و این ترتیب تا گذشتن بودجه و دو سه لایحه ضروری ادامه یابد و بعد از اختتمام به علت گرمای تابستان یک ماه تعطیل شده و روز شنبه صبح جلسه تشکیل گردد.
رئیس - حالا آن قسمت وقت باید روز به روز تعیین بشود (صحیح است) (مکی- یکدوازدهم را همین الان مطرح بکنید).
رئیس - روز شنبه ساعت ۹ صبح مجلس خواهد بود دستور بودجه و سایر گزارش‌هایی است که رسیده است.
(مجلس یک ساعت و ده دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت