مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۳۲۳ نشست ۷۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۷۴
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه سی‌ام مهر ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲- مذاکره در دستور
۳ - تقدیم یک فقره طرح قانونی از طرف آقای اردلان
۴ - سؤال آقای نراقی و جواب آقای وزیر فرهنگ راجع به دانشکده پزشکی
۵ - تصویب نمایندگی آقای محمد علی اعتمادی از غار و فشافویه
۶ - بقیه شور و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به اعتبار وزارت جنگ
۷ - قرائت گزارش شعبه دوم و اول راجع به نمایندگی آقایان مراداریه و لنگرانی و موکول شدن به بعد
۸ - بقیه شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع به حقوق و هزینه سفر پروفسور ابرلین
۹ - اقتراع جهت شرفیابی حضور اعلیحضرت همایونی
۱۰ - بقیه شور و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به حقوق و هزینه سفر آقای پروفسور ابرلین
۱۱ - موقع و دستور جلسه آتیه - ختم جلسه
مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای سید محمد صادق طباطبایی تشکیل گردید
صورت مجلس روز پنجشنبه ۲۷ مهر ماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند
(اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین بی‌اجازه- آقایان: تربتی- فرمانفرماییان- صفوی- کفایی- آصف- فرود- قبادیان- گرگانی- اکبر- دکتر شفق-مهندس فریور- معدل- رفیعی- مجد- ایرج اسکندری- سرتیب‌زاده
دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: خاکباز- نقابت- عامری- رحیمیان- حیدرعلی امامی- صمصام- تیمورتاش- سیف‌پور- صدریه- گله‌داری- دکتر آقایان- دکتر مجتهدی)
۱ - تصویب صورت مجلس
رئیس - آقای دکتر آقایان در صورت مجلس نظری دارید؟
دکتر آقایان - بنده را غائب بی‌اجازه نوشته‌اند این مطلب صحیح نیست روز سه-شنبه آخر جلسه بنده چند سطری به حضرت آقای ملک‌مدنی و عرض کردم که یک مسافرت فوری دارم و روز پنجشنبه نخواهم آمد.
طوسی - دیر آمده نوشته‌اند نه غایب.
رئیس - آقای امینی در صورت مجلس نظری دارید؟
امینی - خیر راجع به گزارش کمیسیون
رئیس - آقای تیمورتاش راجع به صورت مجلس نظری دارید؟
تیمورتاش - قبل از دستور
۲ - مذاکره در دستور
رئیس - جمعی از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند.
جمعی از نمایندگان - دستور. دستور
تیمور تاش - بنده مخالفم با ورود در دستور
رئیس - بفرمایید
تیمور تاش - عرض کنم آقایان می‌دانند که بنده شهوت کلام ندارم و نمی‌خواهم زیاد صحبت کنم ولی بعضی اوقات هست که مجلس در مقابل امور خطیری قرار می‌گیرد که لازم است به عرض مجلس برسد و به نظر بنده بلکه به عقیده غالب آقایان نمایندگان دقایقی را که امروز این کشور می‌گذراند از آن دقایق خطیری است که در تاریخ این مملکت ضبط خواهد شد و صحبت‌هایی است که باید در مجلس گفته شود که مجلس بالاخره قضاوت کند و این قضاوت در تاریخ ایران هم باقی خواهد ماند. بنابراین بنده عرایضی دارم و تمنا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند کسانی که قبل از دستور مطالبی دارند عرایض‌شان را بکنند برای این که مجلس واردتر و عالم‌تر به امور باشد و قضاوتی را که می‌کند از روی اطلاع باشد. این است که بنده اجازه می‌خواهم آقایان موافقت بفرمایند مطالبی که هست به عرض مجلس برسد ولو به اختصار باشد و بالاخره اگر آقایان اجازه نمی‌فرمایند که در جلسه علنی صحبت شود همان طور که سابقه داشته است امروز بعد از ظهر بفرمایند هیئت دولت بیایند به مجلس و ما هم صحبت‌هایی که داریم بکنیم (صحیح است)
رئیس - رأی می‌گیریم به ورود در دستور آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد.
تیمورتاش - برای بنده معلوم بود که آقایان اجازه نمی‌فرمایند.
۳ - تقدیم یک فقره طرح قانونی از طرف آقای اردلان
اردلان - بنده یک تذکر نظامنامه‌ای دارم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید
اردلان - عرض کنم ماده ۳۳ و ۳۴ نظامنامه به نمایندگان اجازه داده است که اگر طرحی تهیه کرده‌اند بیایند اینجا تقدیم مجلس کند بنده یک طرحی خیلی مفیدی تهیه کرده‌ام که در وضعیت مذاکرات مجلس خیلی مؤثر است اجازه می‌فرمایید توضیحی عرض کنم و آن طرح را تقدیم کنم (نمایندگان - بفرمایید) قریب یکی دو ماه است که در مجلس شورای ملی چه در جلسات علنی و چه در کلوآرهای مجلس و چه در کمیسیون‌ها (سیف‌پور - وارد دستور شدیم) این هم جزء دستور است. بین آقایان نمایندگان مذاکراتی می‌شود و بنده با هرکدام از آقایان که صحبت کردم دیدم خیلی مایل هستند که یک راه حلی برای این کار پیدا شود و آن موضوع راجع به تقدیم پیشنهادات است در موقعی که لوایح در مجلس شورای مطرح است. بنده در این قسمت مطالعات خیلی دقیقی کردم و یک طرحی در تحت پنج ماده تنظیم نموده‌ام که با اجازه آقایان امروز تقدیم کنم. دو اصل مهم در این پنج ماده رعایت شده یکی این که حق قانونی آقایان نمایندگان در تقدیم پیشنهادات در موقع طرح لوایح صددر صد رعایت شده دومش این است که رعایت سرعتی که منظور نظر مجلس و مجلسیان است که لوایح دولت در مجلس معطل نشود و این همه پیشنهاد داده نشود و کار از جریان باز نماند این هم صد در صد رعایت شده است البته تصدیق می‌فرمایند که این دو موضوع متضادی است ولی بنده با زحمت زیادی که به خودم داده‌ام این را حل کرده‌ام و پنج ماده بیشتر نیست اگر آقایان اجازه می-فرمایند بخوانم (بعضی از نمایندگان - بخوانید) عرض کنم مطالبی که در مجلس مطرح می‌شود دو نوع است یکی آنهایی است که گزارش آن از شعبه‌ها و از کمیسیون‌ها می‌آید به مجلس و دیگر آن که با قید دو فوریت در مجلس مطرح می-شود این موضوع دو فوریت زیاد مورد توجه نیست زیرا آقایان می‌دانند از وقتی که مجلس چهاردهم تشکیل شده است فقط یک مورد راجع به گورستان امریکایی‌ها بود که با دو فوریت مطرح و تصویب شد باقی تمام لوایحی است که گزارش آن از کمیسیون‌ها می‌آید این طرح ماده اولش راجع به آن موارد فوری است حالا بنده این طرح را می‌خوانم آقایان ملاحظه می‌فرمایند.
(طرح پیشنهادی به وسیله خود آقای اردلان به شرح ذیل قرائت شد).
ماده اول - در موقعی که لایحه و یا طرحی به قید دو فوریت در مجلس شورای ملی مطرح است پیشنهادات نمایندگان در مجلس قرائت و پس از توضیح مختصری که پیشنهاد دهنده می‌دهد نسبت با آن اخذ رأی به عمل خواهد آمد.
ماده دوم - در مواردی که لایحه و یا طرح به مجلس تقدیم و به کمیسیون احاله می‌شود نمایندگان پیشنهادات خود را در ظرف سه روز از تاریخ طبع لایحه باید به کمیسیون مربوط تقدیم نمایند و فقط این پیشنهادات است که در جلسه علنی مجلس مورد مذاکره واقع خواهد شد.
ماده سوم - پیشنهادات در کمیسیون تحت مطالعه قرار گرفته و پیشنهاد دهنده نیز می‌تواند برای ادای توضیحات در کمیسیون حاضر شود. کمیسیون ضمن تقدیم گزارش خود به مجلس اسامی آقایان نمایندگانی که پیشنهادات آنها مورد قبول کمیسیون واقع شده ذکر نموده و پیشنهادات قبول شده را ضمن لایحه گزارش می‌دهد و در عین حال کلیه پیشنهادات دیگر نمایندگان که قبول نگردیده نیز به طبع رسیده به ضمیمه گزارش تقدیم می‌شود تا عموم نمایندگان از مدلول آن مستحضر گردند.
ماده چهارم - در جلسه علنی مجلس پیشنهادات قبول نشده نمایندگان به ترتیبی که چاپ شده نیز قرائت و بدون این که پیشنهاد دهنده و یا مخبر کمیسیون و یا هیچ یک از نمایندگان در اطراف آن مذاکره نمایند و یا توضیحی بدهند نسبت به هریک اخذ رأی می‌شود.
ماده پنجم - در صورتی که یکی از پیشنهادات مورد توجه مجلس واقع گردید پیشنهاد و لایحه مجدداً به کمیسیون ارجاع می‌شود لیکن در این نوبت پیشنهادات جدیدی به طوری که در ماده دوم ذکر شده نمی‌توان به کمیسیون تقدیم نمود
اردلان - البته هر طرحی ابتدایش ناقص است ولی اصولاً اگر وارد این قسمت بشویم ممکن است یک راه حلی برای این کار پیدا بشود.
۴ - سؤال آقای نراقی و جواب آقای وزیر فرهنگ راجع به دانشکده پزشکی
رئیس - آقای وزیر فرهنگ برای جواب سؤال آقای نراقی سه جلسه است حاضر می‌شوند اگر آقایان موافقند آقای نراقی سؤال خودشان را بفرمایند (نمایندگان - بفرمایند) آقای نراقی
نراقی - بنده چند جلسه قبل سؤالاتی از آقای وزیر فرهنگ کرده بودم خوشوقتم که هم برای جواب گفتن حاضر شده‌اند و هم منظوری که در ضمن آن سؤال بوده است تا اندازه انجام داده‌اند ولی قبل از آن که سؤالم را طرح کنم لازم است یک نکته‌ای را به عرض آقایان برسانم راجع به این موضوع فوری بنده تقاضا کرده بودم که اجازه داده شود موضوعی که لازم بود عرض شود اجمالاً آن موضوع را به عرض آقایان برسانم ولی متأسفانه موافقت نشد و فعلاً سوالی از وزارت دادگستری دارم که به مجلس تقدیم می‌کنم موضوع سؤال این است که شیندم (خودم نبودم) که عنفاً آنجا را تخلیه کند و عمارت آنجا را تصرف کرده‌اند در پایتخت مملکت با حضور مجلس شورای ملی یک حرکاتی حقیقتاً شرم آور است (صحیح است) خواستم این را به استحضار مجلس برسانم و عرض کنم که ما چه توقعی از مردم افسار گسیخته ظلم کشیده ولایات داریم مخصوصاً این عمل از ناحیه کسی صادر شده است که داعیه و حفظ آرامش کشور و حفظ اصول دمکراسی و سرمایه‌داری را دارد (دکتر رادمنش - اسم ببرید کیست) و به نام این که من حافظ حقوق طبقه مشمولین و مالکین بزرگ هستم یک عده را دور خودش جمع کرده و یک پول‌های گزافی را از آنها می‌گیرید و خرج‌های گزافی هم می‌کند او باید متذکر باشد که عدم رعایت مقررات انتظامات عمومی مخالف حکومت دموکراسی و داعیه‌ای است که شخص او دارد اصل مالکیت با آرامش و اطاعت از مقررات همراه است اگر بنا باشد که مقررات و نظامات را رعایت نکنند این وسیله به دست طبقه‌ای که در زحمت هستند می‌افتد که آنها بیفتند جلو و اساس مملکت را متزلزل کنند (صحیح است) این است که دولت با کمال جدیت در این مورد باید مداخله کند و کسی
که عنفاً در این مورد یک چنین اقدام عنیف خشن بی‌سابقه را در مرکز مملکت کرده است او را شدیداً تنبیه کنند و قضیه را به صورت اول بر گردانند (جمال امامی - با دولت مذاکره شد ولی اقدامی نکردند) و هر کس ادعایی دارد به محاکم صالحه مراجعه کند. بنده خودم شخصاً نه عضو کلوپ هستم نه آنجا رفت و آمدی دارم و نخواهم رفت اما روی اصول این عرض را کردم و امیدوارم که آقای وزیر دادگستری زودتر تشریف بیاورند و جواب این سؤال را بفرمایند اما سؤال بنده از آقای وزیر فرهنگ، موقعی که سازمان وزارت بهداری مطرح بود بنده به عرض آقایان رساندم که مهم‌ترین وسیله برای حفظ بهداشت مملکت داشتن طبیب به قدر کافی است و مملکت ما این مایه را ندارد عده اطبای دیپلمه در تمام کشور ایران به نهصد نفر می‌رسد که پانصد نفر آنها ساکن شهر تهران هستند و چهارصد نفرشان در تمام ایران پراکنده‌اند و این از روی آمار صحیح و دقیق است اگر جمعیت ایران هیجده میلیون مطابق آن صورتی که اداره کل آمار داده است حساب کنیم به هر بیست هزار نفر یک نفر طبیب می‌رسد در صورتی که از این نهصد نفر طبیب یک عده‌شان پیر و متعین و از کار افتاده هستند و طبابت نمی‌کنند و اولین چیزی که برای حفظ بهداشت عمومی لازم است این است که باید طبیب به قدر کافی در مملکت تهیه کرد و الا بنده دیدم به ولایاتی صندوق‌های دوا فرستاده شده است اما چون طبیب نبوده است صندوق‌های دوا آنجا مانده است و پوسیده است یا این که حیف و میل شده است از کجا باید پزشک تهیه کرد؟ پزشک را که نمی‌شود از خارج وارد کرد باید در داخله مملکت تهیه کرد و بنده می‌بینم دستگاه فرهنگی ما طوری است که برای این کار آماده نیست و علاوه بر این نقشه هم برای این کار تا به حال نداشته است که ببیند مملکت ایران چه وسعتی و چه جمعیتی و چه احتیاجی دارد و روی همان زمینه پزشک برای مملکت تهیه کند متأسفانه اختلاف فاحش بین مملکت ما و کشورهای متمدن‌تر از ما این است که آنها هر کاری که می‌کنند روی نقشه است و روی احتیاج است و ما هر کاری که می‌کنیم روی تظاهر است. دانشکده پزشکی که الحال بالاترین عده را قبول کرده است هشتاد نفر شاگر قبول کرده است و بیست نفر هم از ارتش که جمعاً صد نفر می‌شود چون عده دوره دانشکده پزشکی شش سال است و اگر هم بخواهند کارشناس بشوند در یک رشته لااقل دو سال یا چهار سال دیگر باید درس بخوانند پس دوره دانشکده پزشکی می‌شود هشت سال یا ده سال بعد از ده سال آقایان فکر بفرمایند که با این مشکلات اقتصادی و اجتماعی که در مملکت ما هست از این عده صد نفری که مسلماً بیش از پنجاه نفرشان به ثمر نمی‌رسند این چهل پنجاه نفر هم جای خالی شده از این نهصد نفر را نمی‌تواند پر بکند چه رسد به این که طبیب اضافی برای مملکت آماده و تهیه کند.(صحیح است) و این تسلسل تا آخر خواهد بود و اگر ما امسال سیصد نفر پذیرفتیم تازه هشت سال دیگر در مملکت اثر خواهد کرد که صد تا پزشک تهیه کنیم و اگر دو سال این کار را عقب انداختیم دو سال دیگر عقب هستیم و این مطلب که تهیه پزشک کافی باشد چندین مرتبه این مطلب در این مجلس گفت و گو شده و مورد قبول آقایان نمایندگان واقع شده است. (صحیح است) مخصوصاً از طرف آقایان نمایندگان در این موضوع مذاکرات زیادی شده آن روز آقای کفیل وزارت فرهنگ و آقای وزیر بهداری هم قول دادند در دو ماه قبل که ما امسال عده کافی می‌پذیریم ولی وقتی که اعلان دانشکده پزشکی بیرون آمد دیدیم که نوشته‌اند هشتاد نفر از عموم و بیست نفر از ارتش می‌پذیریم و وقتی که مراجعه شد جواب دادند که بیش از این وسایل نداریم. بنده نفهمیدم که وسایل چیست؟ نیمکت است؟ صندلی است؟ اتاق است یا وسایل لابراتوری است؟ هر چه هست باید از الان آن وسایل را باید تهیه کرد چطور در ظرف یکی دو سال نمی‌شود در یکو بودجه هزار میلیونی تهیه این وسایل را گذاشت و وسایلی تهیه کرد که کلاس اول دانشکده پزشکی را دوبل و مضاعف بکنند؟ نمی‌خواهند این کار را بکنند این کار واقعاً خیلی شبیه است به آن کسی که مدتی معطل و سرگردان بود که دوازده نفر مهمان را با یک میز شش نفری چطور پذیرایی کند از عقلای ده هم وقتی مشورت کرد آنها هم درماندند یک
مسافر عادی که از آن ده می‌گذشت گفت این که اشکالی ندارد میهمان‌ها را دو دسته کنید با نیم ساعت فاصله شش نفر را پذیرایی کنید شما هم که می‌توانید صد نفر را بپذیرید دویست نفر را قبول کنید صبح یک دسته را و عصر دسته دیگر را قبول کنید وقتی که بخواهید کاری را بکنید وسایل هم فراهم می‌شود عمده این است که آن جوش و خروش برای کار کردن در مملکت ما نیست (اردلان - رئیس ایرانی بگذارید کارها را درست می‌کند) آنچه که بنده اطلاع دارم آقای وزیر فرهنگ شخصاً یک اقداماتی کرده‌اند گویا وسایلی فراهم شده است که امسال یک عده بیشتر پذیرفته شود اما بنده خدمت‌شان عرض می‌کنم که این قدر کافی نیست امسال چهار صد نفر دیپلمه متوسطه شعبه طبیعی داوطلب ورود به دانشکده پزشکی بودند باید همه را پذیرفت و از همه هم باید ممنون باشید که داوطلب این کار شده‌اند نه این که آنها را محروم کنید و سرگردان بگذارید. آن سال که خود بنده از مدرسه متوسطه بیرون آمدم در سال ۱۳۰۰ دیپلمه متوسطه بودند که چهار صد نفرشان داوطلب دانشکده پزشکی هستند ملاحظه بفرمایید چقدر تفاوت حاصل شده است آن وقت مغتنم می‌شمردند اگر یک کسی به مدرسه مراجعه می‌کرد ولی حالا با مشت به سینه‌اش می‌زنند و بیرونش می‌کنند و تحصیل کردن اختصاص به یک عده عناصر خاصی پیدا کرده است. این است که بنده استدعا می-کنم آقای وزیر فرهنگ بفرمایند چه اقدامی برای این موضوع کرده‌اند و اصولاً چه نقشه‌ای طرح کرده‌اند برای این که رفع احتیاجات مملکت را با این دانشکده پزشکی بکنند؟
وزیر فرهنگ (آقای کاظمی) - وقتی سؤال نماینده محترم به بنده رسید با رئیس دانشکده پزشکی مذاکره کردم ایشان توضیحات جامعی دادند که خلاصه‌اش این بود که تحصیل در دانشکده پزشکی توأم با عمل است یعنی شاگردی که در آنجا تحصیل می‌کند باید در لابراتوار هم کار بکند و برای این کار باید وسایل کافی داشته باشیم در سالن تشریح به قدر کافی جا داشته باشیم که در آنجا حاضر شوند و ضمناً به بیمارستان‌ها هم بروند و کارهایی که در آنجا هست بکنند و عملیاتی که می‌شود ببینند که بالاخره وقتی که دوره تحصیل‌شان تمام می‌شود دوره عمل را هم دیده باشند ولی حالا تشکیلاتی که در آنجا هست آقایان می‌دانند که برای صد نفر هم به زحمت کافی است رئیس مدرسه طب این طور می‌گوید (اردلان - غرض دارد) ولی برای این که بتوانیم یک عده زیادتری بپذیریم اقداماتی شده بود که سالن تشریح توسعه پیدا کند و مدت‌ها مذاکره بدون اخذ نتیجه جریان داشت تا بالاخره به این نتیجه رسیدیم که برای امسال عده‌ای اضافه خواهد شد و اول سال آینده هم ممکن است یک عده زیادی را پذیرفت و به علاوه لوازم کار از قبیل لابوراتوار و میکروسکوپ کم بود آن را هم هر طوری بود یک اعتباری تهیه کرده-ایم و هر طور که ممکن بود وسایل این کار را فراهم کرده و اقدام کرده‌ایم خلاصه این است که اقداماتی خاصی شده است که با این وسایلی که الان هست در حدود صد نفر، صد و پنجاه نفر بپذیریم و البته سعی کنیم که عده بیشتری بپذیریم با این ترتیب خواستم عرض کنم به قدری که وسایل اجازه می‌داد وقت اجازه می-داد منظور نماینده محترم تأمین شده است.
۵ - تصویب نمایندگی آقای محمد علی اعتمادی از غار و فشافویه
رئیس - آقای دولت آبادی پیشنهاد کرده‌اند اعتبارنامه آقای اعتمادالتولیه مطرح شود.
جمعی از نمایندگان - صحیح است - مخالفی ندارد.
رئیس - آقای امینی (احضار برای قرائت گزارش شعبه) (امینی گزارش شعبه ششم راجع به انتخابات غار و فشافویه و نمایندگی آقای اعتمادی را این طور خواندند)
انجمن انتخابات دهستان غار و فشافویه در تاریخ ۱۲/۳/۲۳ تشکیل و از ۱۱ تیرماه تا چهاردهم مرداد ماه ۲۳
در حضرت عبدالعظیم و سه شعبه فرعی به توزیع تعرفه و اخذ رأی مشغول بوده است. از کلیه آراء مأخوذه که ۷۷۹۴ رأی بوده است آقای سید محمدعلی اعتمادی با اکثریت ۲۴۳۰ رأی به نمایندگی دوره چهاردهم تقنینیه انتخاب شدند. شکایات واصله به انجمن غیر وارد تشخیص شده است. شعبه ششم با اکثریت صحت انتخاب آقای محمدعلی اعتمادی را تصدیق می‌نماید.
رئیس - مخالفی نیست؟ (اظهار شد- خیر) رأی می‌گیریم به نمایندگی آقای اعتمادی آقایان موافقین قیام فرمایند. (عموم نمایندگان برخاستند) تصویب شد.
۶ - بقیه شور و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به اعتبار وزارت جنگ
رئیس - لایحه اعتبار وزارت جنگ مطرح است
امینی - بنده تذکر نظامنامه دارم راجع به این لایحه.
رئیس - بفرمایید.
امینی - تذکر نظامنامه‌ای بنده مطابق ماده ۶۳ نظامنامه است. در این لایحه بنده پیشنهاد کردم که از لحاظ صرفه‌جویی بودجه وزارت جنگ که محل پرداخت این وام است مدت خدمت دیپلمه‌ها هم یک سال بشود و مطابق افسران لیسانسیه بشود زیرا اختلاف درجه‌ای که آنها دارند کافی خواهد بود از لحاظ تفاوت تحصیلی و اطلاعات علمی که دارند این پیشنهاد مورد قبول آقای کفیل وزارت جنگ واقع شد ولی متأسفانه در این گزارش جدید کمیسیون قید نشده است و امروز که می-خواهند با آن لایحه رأی بگیرند ممکن است آن قسمت اسقاط شود و در نظر گرفته نشود (صحیح است)
فاطمی (مخبر کمیسیون بودجه‌ای) - این پیشنهاد را آقای کفیل وزارت جنگ قبول کردند چون جزء پیشنهاداتی که به کمیسیون آمد نبود فراموش شده است ممکن است پیشنهاد کنید قبول می‌شود و ضمیمه خواهد شد.
رئیس - گزارش کمیسیون بودجه خوانده می‌شود:
ماده واحده - شماره ارتش ایران در سال جاری ۹۰۰۰۰ نفر خواهد بود و برای پرداخت کمک هزینه قانونی به کارمندان اعتباری به میزان ۰۰۰/۰۰۰/۱۵۰ ریال به وزارت جنگ اعطا می‌شود و برای پرداخت اعتبار نامبرده وزارت دارایی مجاز است مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۱۵۰ ریال از بانک ملی ایران وام دریافت و از محل صرفه‌جویی بودجه وزارت جنگ و صرفه‌جویی بودجه وزارت کل کشور در سال ۱۳۲۳ و سال ۱۳۲۴ مسترد دارند.
تبصره ۱ - وزارت جنگ مجاز است صرفه‌جویی‌هایی که از مواد و بعضی از فصول بودجه حاصل نموده به مصرف سایر مواد و فصولی که کسر اعتبار دارند برساند.
تبصره ۲ - برای رسیدگی و حیف و میل اموال دولت و کلیه جرایم به هر طریق که به مناسبت وقایع شهریور ماه ۱۳۲۰ از طرف افسران و کارمندان وزارت جنگ ارتکاب شده است دادگاه فوق‌العاده تشکیل شود.
دادگاه مزبور مرکب از سه نفر و دو نفر قاضی عالیرتبه خواهد بود.
این دادگاه یک دادستان و به تعداد کافی بازپرس و دادیار و کارمند علی‌البدل از افسران ارتش خواهد داشت.
کلیه کارمندان قضایی این دادگاه بنابر پیشنهاد وزارت جنگ و وزارت دادگستری و به تصویب هیئت دولت و فرمان اعلیحضرت همایونی تعیین شده و احکام صادره آن قطعی است مرور زمان نسبت به جرایم فوق جاری نخواهد بود.
مخبر- اجازه می‌فرمایید؟ اینجا یک اشتباه مطبعه‌ای است که بایستی اصلاح شود.
در تبصره دوم نوشته است (برای رسیدگی و حیف و میل اموال دولت) عبارت این طور است: برای رسیدگی به حیف و میل اموال دولت. اول تقاضا می‌کنم این را آقایان اصلاح بفرمایند.
رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک¬ مدنی - موافقم
دشتی - در این گزارش کمیسیون چون در اصل مطلب مذاکره کافی شده فقط در تبصره باید صحبت شود.
نقابت - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - آقای نقابت بفرمایید
نقابت - عرض کنم چون این لایحه از کمیسیون برگشته است در قسمت مربوط به تبصره مطالبی هست که لازم است
در اطراف آن تذکراتی به عرض مجلس برسد. عرض کنم در جلسه گذشته تأیید شد از طرف عامه آقایان نمایندگان محترم که لازم است نسبت به جرایم مربوط به وقایع شهریور ۱۳۲۰ دقیقاً رسیدگی شود و انواع تخلفاتی که در آن وقایع ملحوظ شده مورد رسیدگی و مجازات قرار گیرد و تنها مأمورین وزارت جنگ نبوده‌اند که باید مورد رسیدگی واقع شوند بلکه یک عده زیادی از مأمورین دیگر هم بودند که به وظایف خودشان عمل نکردند مثلاً اگر مأمور پست و تلگراف که دارای یک صندوق امانات یا وجوه نقدی بوده که مأمور حمل آن از یک شهری به شهر دیگری بوده است این بر اثر تصورات موهومی پستش را ول کرده باشد یا احیاناً از آن وجوه سوء استفاده کرده باشد آن هم باید تعقیب شود رئیس شهربانی رئیس ژاندارمری که حافظ امنیت در یک منطقه بوده است اگر مراعات وظیفه‌اش را نکرده باشد باید او هم مورد تحقیق و رسیدگی قرار بگیرد. استانداری که در آن موقع فرار کرده است و حاکمی که پستش را ترک کرده و توجه به وظایفش نکرده اینها هم باید رسیدگی بشود تنها هدف را وزارت جنگ نباید قرارداد بسیاری دیگر هم هستند و باید توجه کرد و از نظر کیفیت رسیدگی و جرایمی که ممکن است رخ داده باشد ما قوانین کافی چه در قانون مجازات عمومی و چه در قانون محاکمات نظام داریم و حالا منظور آقایان این است که یک دادگاه مخصوصی تشکیل بشود که تمام این جرایم آنجا رسیدگی شود یعنی بنده این طور می‌فهمم که نظر آقایان این است که یک تأسیسی بشود که از دسترس نفوذ قوه مجریه خارج باشد و آنها بنشینند بی‌طرف نسبت به تمام اینها رسیدگی بکنند مقصود آقایان این است و این حرف بسیار صحیح است اما این محتاج مطالعه بیشتر و توجه بهتری است این رویه یعنی به عجله یک تبصره در ذیل یک ماده مالی مقصود آقایان را تأمین نمی‌کند بلکه متضمن یک سلسله نقصی است حتی از نظر قانونگذاری هم اشکال دارد مثلاً قانونی که متضمن تشکیل یک دادگاه الغاء مرور زمان تعقیب جرایم ایجاد تکلیف برای وزیر دادگستری است این قانون حتماً باید از کمیسیون قوانین دادگستری مجلس شورای ملی عبور بکند حتی در قانون اختیارات دکتر میلسپو که یک ماده راجع به لایحه تعدیل مال‌الاجاره‌ها بود آن را فرستادند به کمیسیون دادگستری و نظر خواستند دیروز کمیسیون دادگستری تشکیل بود آقای وزیر دادگستری هم بودند مقتضی بود این لایحه را هم به کمیسیون می‌فرستاند و یک مسائل خلاف اصلی را که نباید پیروی کرد کمیسیون بودجه که صرفاً از نظر دخل و خرج مملکت رسیدگی می‌کند آن وقت رأی می‌دهد نسبت به یک لایحه محاکماتی و ایجاد یک رویه قضایی این اساس را به هم می‌زند به این جهت در متن این ماده هم اشکالاتی است مثلاً عبارت حیف و میل اموال دولت این عبارت حیف و میل اموال دولت در حدود قانون عنوان ندارد یعنی حیفمان می‌آید که چرا او خورد یا او حیفش می‌آید که چرا این بخورد این عنوان قانونی ندارد یا مصرف غیر قانونی در مال مملکت است که در حکم اختلاس است یا سرقت است یا اخفا اموال مسروقه است یا کلاهبرداری است یا ارتشاء است یک عنوانی از عناوین قانونی را باید گرفت و یک نکته دیگری که قابل توجه بود و آقایان پیشنهاد دهندگان در پیشنهادشان ذکر کرده بودند ولی حذف شده است جرایم نظامی است این در کمیسیون اسقاط شده است و عبارت مطلق جرایم ذکر شده است و حال این که بعضی مسائل هست که از لحاظ فنی در حدود عرف یک دستگاهی جرم است اما در قانون کیفر عمومی آن را جرم تلقی نمی‌کنند مثلاً هر گاه یک دسته ژاندارم که مواجه شده است با یک راهزنی تلگراف می‌کند از رئیس خود می‌پرسد که آقا بنده بایستم یا بروم، فرار کنم یا کمک بدهید یا ندهید و او جواب ندهد این عمل جواب ندادن اصولاً جرم است یا جرم نیست این از نظر فنی و از نظر آثار مترتبه بر این سکوت باید مورد مطالعه قرار بگیرد این را کی حق دارد مورد مطالعه قرار بدهد کسانی که اهل فن هستند بنابراین یک توجه دقیقی نسبت به این موارد نشده است یکی دیگر
قضیه مطلق سقوط مرور زمان است می‌نویسد مرور زمان نسبت به جرایم فوق جاری نخواهد بود تا کی؟ الی الابد؟ نمی‌شود مرور زمان را ساقط کرد بلکه اگر امور جنایی بشود مرور زمانش ده سال است و از شهریور ۲۰ تا شهریور ۳۰ مدت دارد و اگر جنحه باشد مرور زمان آن سه سال است و از شهریور بیست به این طرف بعضی‌ها از تاریخ ارتکاب مرور زمان‌شان گذشته و بعضی‌ها نگذشته است حالا ممکن است این مدت را یک قدری زیادتر بکنند از طرف دیگر حقوق مکتسبه برای متهم را می‌خواهند کنار بگذارند برگردانند به سابق و حقوق مکتسبه را متهم بگیرند اینها یک مسائلی است که از نظر حقوق جزا باید توجه کرد زیرا قانون نماینده افکار هر جامعه است و بایستی به این مطالب توجه کرد مثلاً اگر ذکر بفرمایند مرور زمان جنحه‌های این قانون پنج سال است یا شش سال است خیلی اشکال نداریم اما این که بگوییم مطلق مرور زمان ندارد صحیح نیست به این جهت جمعی از آقایان هم نظر داشتند که تجزیه بشود این قانون قسمت امور مالیش را مورد حاجت هم هست آقایان هم موافقند رأی داده شود ولی ذیلش مربوط به تشکیل محکمه برای شور دوم مراجعه شود به کمیسیون دادگستری آقای وزیر جنگ و آقای وزیر دادگستری بیایند و نمایندگان محترمی که ذی‌نظر هستند در این امور تشریف بیاورند و یک قانونی بگذرانیم که شامل مأمورین شهربانی وزارت کشور ژاندارمری پست و تلگراف و سایر مأمورینی که تخلفاتی در این حدود کرده-اند بشود و یک مطلب پخته شده مطابق با اسلوب قانونگذاری بیرون بیاید که مفید باشد این مطلب مهم یعنی یک دادگاه مهم تاریخی را با یک تبصره ذیل ماده مالی کمک خرج اضافه کردن حکایت از کمال تعجیل می‌کند.
رئیس - مذاکره در این باب زیاد شده است و حالا به عقیده بنده آقای فرهودی که موافق هستند صحبت کنند.
ملک¬ مدنی - آقا نوبت بنده است.
رئیس - بنده گفتم آقا فرمودید مطلبی ندارم آخرین صورتی است که در لوحه هست.
دکتر رادمنش - آقا اسم بنده اول بود.
رئیس - خیر
دکتر رادمنش - دلتان نمی‌خواهد بنده حرف بزنم آن مسأله دیگری است
فرهودی - این لایحه طوری است که تکلیف قانونگزاری را مشکل کرده است برای این که اصل لایحه عبارت بود از اعطای یک اعتباری به دولت برای کمک خرج افسران این لایحه در مجلس مورد مذاکره قرار گرفت و بعضی پیشنهادات شد رسیدگی شد بالاخره منجر به رأی نهایی شد در این بین این پیشنهاد جدید شد که رفت به کمیسیون و به این صورت در آمد و دولت هم قبول کرد به نظر بنده اینجا دو مطلب است یکی اصل قضیه است که ببینیم آیا واقعاً مجلس شورای ملی لازم می‌داند که این بی‌ترتیبی‌هایی که در شهریور پیش آمده است رسیدگی بشود و مرتکبین مجازات بشوند یا نه و یکی این که اگر مجلس شورای ملی این اصل را قبول کرد ببینیم راه حل و عمل آن چه جور است و آن قانونی که بهتر زودتر ما را به مقصود می‌رساند چیست؟ بنده موافقتم را با این لایحه از این جهت است که خیال می‌کنم رأی اکثریت مجلس این است که این بی‌ترتیبی‌های شهریور را رسیدگی بکنند بنده اصولاً با این نظر موافقم اما این اصل که در اینجا پیش‌بینی شده است گمان نمی‌کنم آقایان نمایندگان و مخصوصاً آقایانی که این نظر را دارند به مقصود برساند مخصوصاً این که در کمیسیون بودجه یک تبصره دیگری به این اضافه شده است و کار ما مشکل‌تر شده است از آقای مخبر استدعا می‌کنم توجه بفرمایند که ما را از این حالتی که در این لایحه بخصوص گیر کرده‌ایم بیرون بیاورید (طباطبایی - شما پس مخالفید) خیر در یک تبصره اینجا دارد که وزارت جنگ مجاز است صرفه-جویی‌هایی که از مواد و بعضی از فصول بودجه حاصل نموده به مصرف سایر مواد و فصولی که کسر اعتبار دارند برساند، در صورتی که اصل استرداد وام را ما فکر کرده بودیم که از صرفه‌جویی‌های وزارت جنگ بردارند
بعد یک تبصره گذاشته‌اند که صرفه‌جویی‌های هر ماده را صرف مواد دیگر بکنند بنابراین اصل مورد صرفه‌جویی از بین می‌رود بخصوص که بنده خیال می‌کنم در بودجه ۱۳۲۳ ما صرفه‌جویی در بودجه وزارت جنگ بخصوص زیاد داشته باشیم چرا برای این که بودجه ۱۳۲۳ وزارت جنگ تقریباً در ماه اردیبهشت تهیه شده است و در ماه اردیبهشت نرخ خواربار و اجناسی که مابه‌الاحتیاج وزارت جنگ است خیلی گران‌تر از حالا بود و روی نرخ‌های آن وقت نرخ خواربار و برنج و حبوبات را معین کرده‌اند و حالا که تنزل کرده است و باز هم رو به تنزل است بنده عقیده دارم که از اعتبارات خوارباری و اجناس وزارت جنگ چون مطابق قیمت‌های اردیبهشت تهیه شده بود صرفه‌جویی‌های زیادی خواهیم داشت و همان صرفه‌جویی‌ها به مصرف استرداد این وام می‌رسد (فداکار- قبلاً پیش خور شده است) متأسفانه یک تبصره در کمیسیون بودجه اینجا گذاشته شده که اگر از این مواد از ماده برنج از ماده حبوبات از ماده لباس صرفه‌جویی شد به مصرف سایر مواد برسانند و این در حقیقت هم موضوع پرداخت وام را مشکل می‌کند و هم در اینجا ضرورت ندارد اما در باب قضیه شهریور به نظر بنده می‌خواستم استدعا کنم توجهی بشود قضیه شهریور به نظر بنده بیشتر یک قضیه سیاسی بود تا یک قضیه نظامی حالا که مجلس شورای ملی می‌خواهد یک تعمیمی به این امر بدهد باید عناصر سیاسی مسئول آن وقت را هم مشمول این ماده بکند و محاکمه بکند.
مخبر کمیسیون بودجه (آقای فاطمی)- بنده به سایر قسمت‌ها وارد نمی-شوم فقط در موضوع تبصره می‌خواهم توضیح بدهم متأسفانه وقتی یک موضوعی را ما توضیح می‌دهیم در آن وقت آقایان گوش نمی‌دهند بعد اسباب اشکال می-شود اگر خاطر آقا باشد در جلسه قبل بنده در همین جا در جواب یکی از آقایان گویا آقای امیرتیمور بود به عرض مجلس رساندم گفتند موجب چیست و به چه مدرکی این اضافه پرداخت را تاکنون پرداخته‌اند در آنجا عرض کردم که این را با موافقت وزارت دارایی و به موجب آن تبصره بودجه تقدیمی به مجلس که وزارت جنگ در اول سال پیشنهاد کرده بود پرداخته‌اند متأسفانه چون بودجه تصویبش به تأخیر افتاده بود بنابراین برای این که این امر را وزارت دارایی هم موافقت کرده است قانونی بشود این تبصره را در اینجا اضافه کردند و این به هیچ وجه من‌الوجوه این معنی را نمی-دهد یعنی تاکنون این عمل شده است این اضافاتی را که بایستی مطابق قانون بپردازند تا این تاریخ پرداخته‌اند یعنی از یک فصول دیگری که صرفه‌جویی داشته‌اند برداشته‌اند و تاکنون پرداخته‌اند و یک نکته دیگری را که می‌خواهم به اطلاع آقا برسانم این است که کار که بی‌حساب نیست وزارت جنگ هم مثل سایر وزارتخانه‌ها تحت نظر وزارت دارایی تعیین می‌شود و در تمام جزئیان نظارت می‌کند اگر صرفه‌جویی در آنجا بشود بدون تصویب مجلس خرج نمی‌شود (فرهودی - استدعا می‌کنم بخوانید) اینجا می‌گوید وزارت جنگ مجاز است صرفه‌جویی‌هایی که در مواد و فصلی از فصول بودجه حاصل به مصرف سایر مواد و فصولی که کسر اعتبار دارند برساند کجا است که کسر اعتبار دارند؟ کسر اعتبار اینجا است که آن اضافه حقوقی که به تمام وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی داده‌اند به وزارت جنگ نپرداخته بودند آمدند حساب کردند که این چقدر می‌شود دیدند نوزده میلیون و چهارصد و کسری هزار می‌شود ولی بعد در نتیجه مذاکره‌ای که با وزارت دارایی کردند وزارت دارایی با پانزده میلیون بیشتر موافقت نکرد این است که این لایحه را با این وضعیت و با موافقت وزارت دارایی پیشنهاد کردند حالا هم وقتی این لایحه را تصویب می‌کنید نتیجه‌اش این است که پانزده میلیون می‌گیرند می‌دهند با نظارت خودشان تقسیم می‌شود و هر چه صرفه‌جویی باشد مطابق این ماده صرفه‌جویی‌های امسال و صرفه‌جویی‌های سال آینده محل پرداخت این وام است.
رئیس - اینجا یک صورتی بود که در پرونده بود و به بنده نداده بودند بعد صورت را آوردند آقای دکتر رادمنش است و آقای فرهودی. آقای دکتر رادمنش بفرمایید.
دکتر رادمنش -بنده اول دفعه است که لایحه‌ای در مجلس شورای ملی مطرح شده اسمم را جزء اشخاصی که مخالف هستند نوشته‌ام و متأسفانه یا خوشبختانه اکثریت آقایان نمایندگان در تحت تأثیر نطق جناب تیمسار رفتند و رأی دادند که مذاکرات کافی است و وارد پیشنهادات شدند گرچه مطالب در این لایحه به وسیله اکثر آقایان گفته شده است ولی یک موضوع گفته نشده است که بنده می‌خواهم عرض کنم خاطر آقایان مسبوق باشد و آن موضوع قرض است بنده تحقیق کردم که دولت ایران تاکنون به بانک ملی چقدر مقروض است گفتند صد و چهل میلیون تومان دولت به بانک ملی مقروض است حالا هم پانزده میلیون تومان قرض می‌کنیم این می‌شود صد و پنجاه و پنج میلیون تومان با این وضع اقتصادی که امروز ما داریم با طرزی که آقای دکتر میلسپو در مملکت ما عمل می‌کنند قطعاً هیچ وقت نخواهیم توانست که این قرض‌ها را بپردازیم این تبصرهایی که در اینجا نوشته شده است که از صرفه‌جویی‌ها این وام پرداخت شود در عمل تاکنون ثابت شده است که هیچ وقت از این صرفه‌جویی‌ها در راه خیر استفاده نشده است همیشه یک مخارج غیرمترقبه پیش می‌آید و اگر هم پیش نیاید احداث می‌کنند یک کاری پیدا می‌کنند یک احتیاجی در یک گوشه پیش می‌آید که نه تنها با این صرفه‌جویی-ها اکتفا نمی‌کنند بلکه احتیاج پیدا می‌کنند که یک قرض‌هایی هم بکنند وقتی که ما همین طور بدون قید قرض می‌گیریم نتیجه چه می‌شود؟ نتیجه این می‌شود که مقدار اسکناس در بازار زیاد می‌شود و علاوه بر این که دولت مقروض از نظر اقتصادی غلط است اسکناس در بازار زیاد می‌شود و تورم پیش می‌آید قیمت اجناس بالا می‌رود بازار زیاد می‌شود و تورم پیش می‌آید قیمت اجناس بالا می‌رود باز آن بیچاره‌ای که می‌خواهد در این ارزانی یک پیراهنی بخرد به دستش نخواهد رسید این است که بنده به طور کلی با این قرضه مخالف هستم و مخالف بودم و رأی مخالف هم خواهم داد و در ضمن اظهارات رفقای ما هم متذکر شدند که ما علی‌الاصول مخالف نیستیم با تشکیلات ارتش ما لازم داریم ارتش را، ما عقیده داریم که باید ارتش باشد و خوب هم باید باشد و به عقیده تمام رفقای ما ارتش یگانه سنبل استقلال ما است (صحیح است) ولی ما نباید از اعتراض و انتقاد بترسیم باید انتقاد کرد و چاره جویی کرد بنده معتقدم ما چاره جویی می‌توانیم بکنیم ما نباید قرض بکنیم آقای دکتر میلسپو هم هر جا دستش بسته می‌شود فوراً قرض می‌کند تمام گفتند که قانون مالیات بر در آمد وقتی درست شد مملکت بهشت خواهد شد معلوم شد که این پیش‌بینی‌ها هم مثل سایر پیش بینی‌های اقتصادی-شان غلط است البته آن روز اجازه داد نشده که بنده عرض خودم را بکنم ولی این را هم آنترپرانتز عرض کنم این که آقایان نمایندگان جلوگیری می‌کنند از مذاکرات این به نظر بنده اشتباه است نماینده بایستی در تمام موارد صحبت بکند و عقیده‌اش را بگوید و اگر نگوید بد است (صحیح است) بنده با دولت هیچ بند و بستی ندارم و با هیچ دولتی هم بند و بست نخواهم داشت و در هر موردی هر لایحه‌ای می‌آید وظیفه نمایندگی خودم می‌دانم که از کوچک‌ترین موقع استفاده کنم و بیایم پشت تریبون و عقاید خودم و رفقای خودم را بگویم پس بایستی سعی کرد که مذاکرات بشود در اینجا و هیچ یک نظر سوئی ندارند و همه آقایان نمایندگان انشاءالله نظر خوبی دارند بنابراین بایستی مجهز به یک منطق اساسی باشیم (یک نفر از نمایندگان - انشاءالله هستیم) پس به عقیده بنده قرض کردن پانزده میلیون برخلاف مصالح اقتصادی ما است و قطعی است که این موجب تورم اسکناس می-شود و این تورم اسکناس به ضرر آن مردمی است که می‌خواهند در این ارزانی شاید یک پیراهنی تهیه بکنند اما این سومین باری است که این لایحه چاپ می-شود و توزیع می‌شود و برخلاف نظامات امروز صبح به بنده داده شده است در صورتی که مطابق نظامنامه باید بیست و چهار ساعت قبل از طرح لایحه به نمایندگان داده شود (مخبر- اصلاحات این طور نیست) در نظامنامه همچو چیزی ذکر نشده است آقای فاطمی. اما موضوعی که موجب شد این لایحه مجدداً برود به کمیسیون آن احساساتی بود که یک عده از آقایان نمایندگان به حوادث شهریور در این مجلس بروز دادند بنده خودم یکی از مظلومین دوره دیکتاتوری هستم اکثر آقایان نمایندگان به وضعیت
بنده آشنا هستند و بنده نه تنها از سوم شهریور آزاد نشدم بلکه درتاریخ ۲۸ شهریور بعد از آن که شاه ایران خارج شد بنده با یک داد و فریاد و جار و جنجالی از محبس خارج شدم (دکتر کشاورز - شما الان هم جزء مظلومین هستید) موضوعی که برای ما مهم است این ا ست که ما نه تنها همان طور که آقایان گفتند به حساب افسران باید رسیدگی کنیم بلکه بایستی به حساب تمام مسئولین دستگاه سابق رسیدگی بکنیم اگر ما رسیدگی کردیم رشد سیاسی و رشد اجتماعی خودمان را ثابت کرده‌ایم آقایان نگاه کنید روزنامه که همه می‌خوانید ببنید در بلغارستان چه خبر است در مجارستان چه خبر است در رمانی چه خبر است در فرانسه چه خبر است تمام آن رؤسا و تمام وزرای مسئول را گرفته محاکمه می‌کنند، تیر باران می‌کنند و محکوم می‌کنند و چشم بسته هر کسی را که مسئول اوضاع سابق بود محاکمه می‌کنند و محکوم می‌کنند ما از تمام دستگاه سابق یک مسئول بیچاره پیدا کردیم آن هم پزشک احمدی بود. (یکی از نمایندگان - بیجاره نبود) (هاشمی - جزء شهدا شده است ؟!) از او مظلوم‌تر در دستگاه سابق پیدا نکردند. (یکی از نمایندگان - ظالم‌تر) … بنده عقیده دارم آنهایی که به او حکم کرده‌اند آنهایی که آن دستگاه را چرخانده‌اند آنها مسئولیت بیشتری دارند اگر ما توانستیم آنها را محاکمه کنیم آنها را محکوم کنیم، آن وقت می‌توانیم بگوییم، ما قبل از آزادی قابل استقلال هستیم، البته این نشد، و این مجلس هم با یک تبصره خیلی کوچکی می‌خواهد یک کارهایی بکند ولی البته اینها قانع کننده نیست، اگر امروز مجلس شورای ملی در این در دوره ۱۴ این مجلس یک تصمیم قطعی در این خصوص نگیرد بنده به شخصه عقیده دارم که یک روزی خود ملت ایران به حساب خیانتکاران خواهد رسید.(صحیح است) در جلسه گذشته گفته شد و همه افراد هم اقرار فرمودند و حتی همکار محترم آقای شهاب پیشنهاد کرد که مورد توجه آقایان واقع شد و آن در ترکیب و تشکیل این دادگاه بود، گفته شد دو سه نفر قاضی و دو نفر افسر باشد و دلایلی هم فرمودند مورد توجه همه آقایان هم واقع شد حتی آقای کفیل وزارت جنگ هم قبول کردند، بنده تعجب می‌کنم با این که این موضوع مورد توجه همه آقایان نمایندگان واقع شد نمی‌دانم چرا باز اصرار دارند که به آن ترتیب عمل نشود و سه نفر افسر باشد در آن دادگاه و دو نفر قاضی، البته این درست نیست (امینی - آنها فهمشان بهتر است…) بنابراین از آقایان خواهش می‌کنم و خواهش اول بنده این است که این ۱۵ میلیون تومان قرض نشود و اضافه حقوق داده شود ولی قرض گرفته نشد.(یکی از نمایندگان - آنها از کجا بیاورند؟.) از آقای دکتر میلسپو می‌گیرند، به هرحال این قرض شدنش به صلاح کشور ما نیست از آقای دکتر میلسپو که این قدر هارت و پورت دارند از ایشان بگیرند، ایشان مسئول مالی این کشور هستند باید راه حل پیدا کنند، ایشان باید عدالت و مخارج ما را تأمین کنند حالا که یک چنین استقلالی پیدا کرده‌اند و هر کاری دل‌شان می‌خواهد می‌کنند، پس لااقل این خرج‌ها را هم پیدا کنند (صحیح است) و در مرحله دوم تقاضا دارم و پیشنهاد هم کرده‌ام که این تبصره تعمیم پیدا کند و بنده مخالف این هستم که می‌گویند این تبصره اینجا جایش نیست، نه، تبصره‌ای که مورد تصویب مجلس شورای ملی باشد در هر جا جایش هست دولت مأمور اجرای آن خواهد بود و بایستی این تبصره بیشتر توسعه پیدا کند و مشمول سایر مسئولین هم باشد (محمد طباطبایی - شامل) … بلی شامل، و قسمت دوم هم راجع به افسران بنده عقیده دارم که به همان پیشنهاد اول بر گردیم که دو نفر افسر و سه نفر غیر افسر باشد نه این که سه نفر افسر و دو نفر قاضی باشد، این عرایض بنده بود که می‌خواستم عرض بکنم و دو نفر از آقایان تذکر دادند که خوب است این موضوع را هم در این موقع استفاده بکنیم و آن آمدن آقای ساعد است برای جواب سؤالات، هیچ راهی اینجا نداریم برای این که عرایض خودمان را به سمع آقایان برسانیم. قبل از دستور که اجازه داده نمی‌شود از مدتی به این طرف دیگر اجازه داده نمی‌شود (یمین اسفندیاری- صحیح است) در کلیات هم اجازه داده نمی‌شود، به طور کلی در پیشنهاد هم اگر یک قدری طولانی شود فوراً مطابق نظامنامه جلوگیری می‌شود، وقتی
سؤال هم از دولت می‌شود وقتی به آنها نمی‌گذارد و تاکنون سیصد، چهارصد سؤال از طرف آقایان نمایندگان شده است و در سرسرای مجلس ابلاغ شده است و از آقایان وزرا خود آقای وزیر فرهنگ تشریف آوردند و یک توضیحاتی دادند، خلاصه این که در جواب سؤالات چیزی گفته نمی‌شود (دکتر کشاورز - این ابهت مجلس شورای ملی را می‌رساند) … معلوم می‌شود که دولت متکی به یک عده معینی است و ابداً به دسته‌جات دیگر توجهی ندارد و مشغول کارش هست و هر روز هم از آن دسته دستور می‌گیرد و هر کاری را می‌خواهد می‌کند و به حساب مجلس شورای ملی می‌گذارد و هر چند وقت یک بار هم یک لایحه را می‌آورد اینجا و تقدیم مجلس می‌کند. بنده عقیده دارم که اقلاً همان طوری که خودشان میل دارند هفته-ای یک بار بیایند در مجلس شورای ملی درجلسه خصوصی به سؤالات آقایان نمایندگان جواب بدهند اگر چه به نظر بنده بهتر است که این سؤالات تماماً در جلسه علنی مجلس شورای ملی بشود تا ملت ایران بفهمد که سؤالات چیست و چه جواب‌هایی داده می‌شود ولی حال که خودشان حاضر نیستند در جلسه علنی باشد لااقل در جلسه خصوصی این کار را بکنند، وقتی که این کار را نمی‌کنند معلوم می‌شود که این عدم توجه علایم کوتاهی عمر دولت است.
رئیس - آقا استدعا می‌کنم خارج از موضوع لایحه نفرمایید
امینی - آقا مذاکرات کافی شده است، پیشنهادات را قرائت بفرمایید.
رئیس - آقای هاشمی
هاشمی - بنده نخست از آقای ملک¬ مدنی تشکر می‌کنم که نوبت‌شان را به بنده دادند چون خواستم یک راه حلی پیدا بکنم برای این موضوعی که الان مبتلا به ما است، بنده با این نوع الحاق مواد یا تبصره‌ها به قوانین موافق نیستم و موافق هم نبودم چه در این دوره و چه در دوره‌های گذشته، این عیناً مثل این است که یک تابلویی را چند نفر نقاش بگذراند میان و همه با هم بخواهند یک نقشی را بکشند یکی چشم، یکی ابرو، یکی دهان، یکی گوش، این یک چیز هجوی درست می-شود. این تبصره آمد به مجلس و باز شروع شد به مذاکره در کلیات راجع به تبصره تنها قریب ۲۶ پیشنهاد آقای دشتی ملاحظه می‌فرمایید؟ قریب بیست و شش پیشنهاد الان راجع به اصلاح این تبصره رسیده است. (طباطبایی - باز هم می-رسد) در اینجا بنده دو راه حل می‌گویم، یکی این که متذکر بودم و تشکر می‌کنم از آقای دکتر اعتبار که مراجعه فرمودند به صورت مجلس‌های پنج و شش دوره قبل، همیشه از طرف مقام ریاست اگر پیشنهادی که تناسب با اصل قانون نداشته است تذکر داده می‌شده است که این پیشنهاد متناسب با این قانون نیست و اصلاً خوانده نمی‌شد (صحیح است) با اجازه مجلس بعد از این هم مقام ریاست همین عمل را اجرا کنند. (صحیح است) این یکی یکی دیگر هم نسبت به اصل این قانون که الان چندین روز است ما گرفتار هستیم پیشنهاد تجزیه رسیده مجلس محترم اجازه بدهند پیشنهاد تجزیه قبلاً خوانده شود و به اصل لایحه رأی بدهیم بعد برسیم به این موضوع قضیه شهریور که مطابق اظهارات تمام آقایان اهمیتش بیش از این است که ضمن یک تبصره مختصری بشود آن را تأمین و اصلاح کرد، وقتی که رأی دادیم به اصل لایحه آن وقت به پیشنهاداتی که راجع به تبصره رسیده است آن وقت به این جریان با یک فسحت خاطری بحث می‌کنیم و رسیدگی می‌کنیم و یک چیز پخته و جامعی را رأی می‌دهیم.
رئیس - این توضیحی که آقا دادند پیشنهاد شده است، به عقیده بنده همان طور که آقای دشتی فرمودند این مذاکرات سابقاً شده است و بایستی ما وارد پیشنهادها شده باشیم حالا آقا حرف به قدر کفایت زده شده است اجازه می-فرمایید پیشنهادات خوانده شود پیشنهاد تجزیه هم شده است شش، هفت پیشنهاد راجع به تجزیه رسیده است که قرائت می‌شود.
هاشمی - هفت پیشنهاد تجزیه رسیده است.
پیشنهاد می‌کنم - به ماده واحده و تبصره جداگانه اخذ رأی شود - طباطبایی
امینی - پیشنهاد تجزیه که الان نمی‌شود باید بعد از پیشنهادات موقع رأی گرفتن اجرا بشود.
رئیس - آقای طباطبایی
محمد طباطبایی - بنده یک پیشنهادی بعد از این پیشنهاد با موافقت آقای مخبر کمیسیون تنظیم کردم دادم به مقام ریاست پیشنهاد این است که آقایان موافقت بفرمایند به ماده واحده رأی گرفته شود اگر مجلس تصویب کرد این اعتبار به وزارت جنگ داده می‌شود و اگر مجلس رد کرد داده نمی‌شود ولی در ذیل ماده واحده ملاحظه فرموده‌اید یکی دو مطلب هست که مربوط به ماده واحده نیست و با این عرایض من استدعا می‌کنم که از لحاظ مجلس و از لحاظ قانونگزاری توجه بفرمایید یک لایحه قانونی که می‌دهند و باید مطرح شود دو راه بیشتر ندارد یا دولت پیشنهاد می‌کند که لایحه قانونی می‌آورد به مجلس و ما آن لایحه را می‌گیریم مطابق اصول می‌فرستیم به کمیسیون‌ها اگر فوریت دارد که در جلسه مطرح می-شود، شکل دیگر هم به صورت طرح است که از طرف عده‌ای از آقایان نمایندگان به مجلس تقدیم می‌شود شق ثالث ندارد که یک مطلب جداگانه غیر از لایحه دولت و طرح قانونی باشد البته راجع به لایحه دولت هر مطلبی که مربوط به آن باشد می-شود پیشنهاد کرد صحبت کرد جرح و تعدیل کرد و همه طور می‌شود پیشنهاد کرد، صحبت کرد و اصلاح کرد، اما یک مطلب دیگری غیر از لایحه دولت که در اینجا مطرح می‌شود باید که مطابق نظامنامه یکی از دو راه را طی بکند، یعنی یا دولت باید پیشنهاد بکند، یا به صورت طرح پیشنهاد بشود، ۱۵ میلیون وزارت جنگ اعتبار خواسته است، این چه مربوط به این است که دادگاه فوق‌العاده تشکیل بشود و قانون مرور زمان برداشته شود، آخر این را یک قدری توجه بفرمایید برخلاف اصل و خلاف ترتیب و خلاف نظامنامه است، اگر این طرح است، طرح تهیه کنید و تقدیم مجلس بکنید (دکتر رادمنش- نظامنامه اراده مجلس است)… آقا اراده شما باید مطابق قانون باشد نه این که برخلاف قانون مجلس را معطل بکنیم، این صحیح نیست بنابراین موافقت بفرمایید ما تکلیف ماده واحده را نفیاً یا اثباتاً معلوم بکنیم بعد بیاییم سر قضایای شهریور (فداکار - و بقیه‌اش را هم سنبل بکنیم) بر هم زدن قانون مروز زمان و مطالب دیگر مقتضی نیست آقایانی که موافق این ترتیب هستید، شما دولت را مکلف کنید که لایحه بیاورد و ما تصویب کنیم که کار هم که به جریان خودش بیفتد و از حدود اصول خارج نشود آقایان ایرادات آقای نقابت را یک قدری توجه بکنید، مثلاً قانون را بر هم زدن حق مروز زمان را گرفتن و سلب کردن وعده را با یک قانون جدیدی به محکمه فرستادن، اینها مطالبی نیست که سه جلسه، چهار جلسه بیاییم و در سر یک لایحه مالی مجلس را معلوم بکنیم، مجلس این پیشنهاد را بدون مطالعه قبول کرده است این بر خلاف اصول است بر خلاف قانون است برخلاف نظامنامه است آن وقت بیاییم رأساً در این موضوع مطالعه و مباحثه کنیم (صحیح است) بعد هم تقاضایی که من کردم یعنی تقاضای تجزیه این دیگر صحبت ندارد، آقایان باید موافقت بفرمایند اول تکلیف ماده واحده را معلوم کنید، بعد، بنده خودم از موافقین این هستم که باید دولت مطابق قوانین به جرایم گذشته و حال و آینده رسیدگی کند.
دکتر زنگنه - بنده اخطار نظامنامه دارم
رئیس - بفرمایید
دکتر زنگنه - عرض می‌کنم، راجع به پیشنهاد تجزیه وقتی صحبت خواهد شد که مذاکره در اطراف پیشنهادات به قدر کافی شده باشد، می‌فرمایند که ۲۶ تا پیشنهاد هست، اگر پیشنهادات دیگری هم هست باید تمام شود بعد که تکلیف پیشنهادات تعیین شد وارد بحث تجزیه بشویم و راجع به تجزیه بنده عرض می‌کنم تمام این دلسوزی‌هایی که برای قانون می‌شود برای حفظ اصول می‌شود فلسفه-اش این است که این عقیده از اینجا برود و مطرح نشود.(یکی از نمایندگان - چرا؟ این طور نیست)(طباطبایی - این اخطار نظامنامه نیست آقا)…. اجازه می-فرمایید آقا، بنده این پیشنهاد را دادم و نظری هم ندارم لکن به عنوان طرح هر چه پیشنهاد شده است از اول مجلس تا حالا رفته است به کمیسیون مبتکرات و یکیش برنگشته است، ما هم بالاخره می‌فهمیم این مربوط به قانون نیست، ولی هیچ رسیدگی
به حرف حق نمی‌شود و این همه وسایل و و فرمالیته‌ها درست می‌شود برای این است که یک کلمه حرف حسابی که در مجلس زده می‌شود از بین برود.
رئیس - آقای دشتی
دشتی - اگر اجازه بدهید آقای رئیس کار خودش را بکند زودتر کار درست می-شود، پیشنهاد تجزیه آخر کار باید عمل شود. (نمایندگان - صحیح است) وقتی می‌خواهند رأی بگیرند اول به خود ماده رأی می‌گیرید بعد به جزء جزء لایحه بنابراین بنده موافقم که مطابق معمول در اجزایش صحبت کنیم و پیشنهاد تجزیه هم راجع به آخر لایحه است بنابراین بفرمایید پیشنهادات مطرح شود و صحبت شود.(صحیح است)
رئیس - در اصل ماده پیشنهادی نیست و می‌گویند همه راجع به تبصره‌ها است (بعضی از نمایندگان - فرق نمی‌کند)
محمد طباطبایی - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - آقای طباطبایی
محمد طباطبایی - بنده پیشنهاد کردم تبصره‌ها برود به کمیسیون اگر مجلس موافقت بکند که تبصره‌ها برود به کمیسیون، پیشنهادات را دیگر نمی‌شود خواند، با آن پیشنهاد بنده رأی بگیرید.
رئیس - اگر مجلس موافقت کند که این تبصره برگردد به کمیسیون می‌شود به تجزیه رأی گرفته شود و پیشنهاد تجزیه هم هست. آقای هاشمی
هاشمی - هفت نفر از آقایان وکلا پیشنهاد تجزیه کرده‌اند. در اصل ماده هم پیشنهادی نداریم و تمام شده آقای نقابت هم موافقت کردند که به کمیسیون برود.
رئیس - عرض کنم تجزیه همان طور که گفته شد مطابق نظامنامه مربوط به بعد از ختم مذاکرات است چون پیشنهادها هنوز هست نمی‌شود تجزیه کرد بنابراین پیشنهادات قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای حاذقی:
پیشنهاد می‌کنم که به ماده واحده افزود شود. وزارت جنگ موظف است با وزارت دادگستری در اجرای ماده واحده ۲۴ آبان سال گذشته همکاری نماید.
رئیس - خواهش می‌کنم بر طبق نظامنامه توضیحات را مختصر بدهند که وقت زیادی نگیرد
حاذقی - چون بنده جزء اکثریت پشتیبان دولت هستم سعی می‌کنم که خیلی مختصر صحبتم را عرض کنم که بی‌سبب وقت تلف نشود متن این پیشنهاد بنده این است که در قانون ۲۴ آبان ۱۳۲۲ مجلش شورای ملی جرایم عمومی افسران و افراد نظامی را در حدود جرایم عمومی افراد تشخیص داده و رسیدگی به آن را در محاکم عادی مربوط به دادگستری معین کرده است گو این که مدت زیادی از تصویب این قانون نگذشته است، ولی امتحانی که به عمل آمده است در هر جایی که خواسته‌اند دادگاه‌ها اقدام کنند و به افسران و افراد اخطار شده است آنها استنکاف نموده‌اند چنانچه آن نامه‌ای که رئیس دادگاه جهرم فرستاده بود که به وزارت حنگ فرستاده شود رئیس دادگاه چندین مرتبه موارد تخلف را نوشته و شرح داده که برای آنها اخطاریه فرستاده ولی آنها پاره کرده‌اند و به آنها ترتیب اثر نداده‌اند و گزارش داده نشده، این است که بنده خواهش می‌کنم اگر مجلس شورای ملی موافقت بفرمایند وزارت جنگ مکلف باشد که برای اجرای این قانون با دادگاه‌های وزارت دادگستری تشریک مساعی کنند و هر وقت افسری و فردی متخلف شده به محکمه بیاورند و آن را شدیداً مجازات بکنند.
کفیل وزارت جنگ - بنده لازم است که به عرض آقایان برسانم که این قانون از موقعی که تصویب شده است در وزارت جنگ اجرا شده است و وزارت جنگ هم دستورات شدید و اکید داده است که باید این قانون در تمام واحدهای نظامی اجرا شود، اگر در یک نقطه یک افسری در این قسمت خطا کرده است برعهده وزارت دادگستری است که به ما بگوید ما آن افسر را تنبیه کنیم و مجازات کنیم. (صحیح است) ما اجرا کرده‌ایم و خواهیم کرد.
رئیس - رأی می‌گیریم…..
یکی از نمایندگان - پس می‌گیرند
حاذقی - در صورتی این قانون اجرا بشود و تسریع بشود بنده مقصودی ندارم و مسترد می‌کنم ولی خواهش می‌کنم آن نامه تقدیمی را به وزارت جنگ بفرستند چون از طرف دادگاه آنجا شکایت شده است.
رئیس - پیشنهاد آقای امامی قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم از این مبلغ ۱۵ میلیون تومان مبلغی به عنوان مساعدت به خانواده افسرانی که در راه انجام وظیفه و خدمت شهید شده‌اند منظور بشود.
مخبر- پیشنهاد خرج است آقا نمی‌شود
رئیس - پیشنهاد خرج نیست ولی خود ایشان هم که نیستند توضیح بدهند حالا پیشنهاد دیگری را بخوانید.
نقابت - بنده قبول می‌کنم.
امینی - این پیشنهاد خرج است و آقای امامی هم نیستند.
نقابت - اجازه می‌فرمایید. بنده عرض کردم، بنده آن را امضاء می‌کنم.
امینی - پس باید پیشنهادتان را بنویسید و بفرستید.
نقابت- از قدیم گفته‌اند لااعتبار فی القرطاس، آقا پیشنهاد و امداد بنده را قبول می‌کنید ولی صاحب آن را که اینجا ایستاده‌اند قبول نمی‌کند، این پیشنهاد خرج نیست و علت این که بنده آن را قبول کردم این است که به عقیده بنده همان طور که آقایان نسبت به متخلفین پیشنهاد می‌کنند که آنها را محاکمه و مجازات نمایند، البته لازم است که از خادمین هم تشویق بشود یک عده از اشخاصی، افسرانی هستند که در این راه خون ریخته‌اند در این راه هستی و حیات‌شان را داده‌اند اینها خانواده‌شان گرسنه‌اند، اینها مشمول عواطف شما هستند، آقایان پیشنهاد خرج نیست می‌گوید در ضمن این مساعدت به آنها هم عواطف و احساساتی به خرج بدهید و همراهی کنید.
مخبر - با اصل توضیح آقای نقابت تمام آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی موافقت دارند ولی جایش اینجا نیست الان هم با خود آقای کفیل وزارت جنگ صحبت کردم ایشان فرمودند. این تقاضایی که شده است مربوط به کمک هزینه وزارت جنگ است و از این خرج نمی‌شود به محل دیگر داد، البته این حس شفقت بسیار خوب است، اما به راه خودش یک لایحه دیگر تهیه بکنند و بیاورند همچو فکری دارند و از قرار معلوم در مجلس سیزدهم یک لایحه قانونی راجع به این موضوع گذشته است و خود آقایان بهتر می‌دانند.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای نقابت
نقابت - آقای جمال امامی هم خودشان آمدند توضیح می‌دهند.
جمال امامی - بنده این پیشنهاد را با موافقت آقای کفیل وزارت جنگ تقدیم کردم.
کفیل وزارت جنگ - عرض کنم، در موقعی که آقای امامی این پیشنهاد را کردند از صمیم قلب موافقت کردم ولی ضمن این لایحه دیدم که قابل اجرا نیست و این پیشنهاد برای وزارت جنگ در این لایحه اشکالاتی ایجاد می‌کند ولی مطلب به قدری مهم است که بایستی اشکالات را مرتفع کرد و باید عمل کرد و از مطالبی که آقای نماینده محترم فرمودند، چون نماینده احساسات حقیقی افسران هستند از طرف خانواده شهید افسران تشکر می‌کنم، این وظیفه ما است که از آنها نگاهداری کنیم اگر اجازه می‌فرمایند بنده در این موضوع حالا که موافقت شده است یک لایحه کاملی تنظیم کنم و تقدیم کنم (صحیح است)
جمال امامی - پس می‌گیریم
رئیس - پیشنهاد آقای سیف‌پور قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم که برای روشن شدن پرونده‌های مربوط به فراری‌های شهریور، وزارت جنگ از این تاریخ تا مدت سه ماه طبق مقررات قوانین ارتش به پرونده‌های آنها رسیدگی کرده و گزارش عمل را به مجلس بدهند.
سیف‌پور - پس می‌گیریم
رئیس - پیشنهاد آقای کامبخش قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم. وجوهی که برای تهیه لباس افسران بی‌بضاعت در حین انجام دانشکده فنی صرف شده است از این محل پرداخته شده و از افسران کسر نشود.
یکی از نمایندگان - ایشان نیستند.
رئیس - پیشنهاد آقای نقابت قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل افزوده شود.
تبصره - هیئت بازرسی مرکب از نماینده وزارت جنگ و وزارت بهداری و دانشکده پزشکی تشکیل شود که بیمارستان‌های ارتش را بازرسی نمایند، این هیئت اختیار عزل و نصب کارمندان و پزشکان بیمارستان‌های ارتش را خواهند داشت.
نقابت - پس می‌گیرم آقا لازم نیست.
رئیس - پیشنهاد آقای فداکار قرائت می‌شود:
بنده پیشنهاد می‌نمایم. در تبصره ۲ جملات زیر اضافه شود:
اول بعد از حیف و میل کلمه (تضییع و تفریط و یا به علت خودداری از انجام وظیفه موجب تضییع و تفریط اموال دولت شده‌اند اضافه شود. دوم مدت رسیدگی و اعلام رأی ۶ ماه می‌باشد و دولت مکلف است در ظرف ۶ ماه مجلس شورای ملی را از نتیجه رأی آگاه و در صورت خودداری در مدت مزبور مأمورین اجرای این تبصره به عنوان ممتنعین از انجام وظیفه مجرم خواهند بود.
۳- فرماندهان و رؤسای ستاد متهم از تاریخ تصویب این قانون از مشاغل نظامی تا ختم رسیدگی معلق و حق استفاده از کمک هزینه مقرره در این ماده نخواهند داشت
رئیس - آقای فداکار
فداکار - عرض کنم در تبصره ۲ این لایحه نوشته شده است، حیف و میل شده، جمله حیف و میل البته کافی نیست چون یک جهت عمده خطاهای فرماندهان ارتش بوده است در وقایع شهریور اموال و اسلحه دولت را تضییع و تفریط کردند و این ناامنی که امروز در سرتاسر مملکت هست در اثر این اقدامات فرماندهان لشکرها است، یا این که در اثر بی‌عرضگی و بی‌لیاقتی بوده است و یا این که این کار عمداً بوده است که یک ناامنی ایجاد کنند که جامعه را متوجه خودشان کنند که ما می‌توانیم این ناامنی را که ایجاد شده رفع کنیم در هر صورت این جمله حیف و میل اموال دولتی کافی نیست باید آن کسانی که سبب تضییع و تفریط دارایی دولت شده‌اند تحت تعقیب واقع شوند، یکی دیگر جمله‌ای است که در آن دفعه آقای کفیل وزارت جنگ قبول کردند و مخبر کمیسیون هم قبول کردند نمی‌دانم چه شد که این دفعه آن جمله در این لایحه حذف شده است، و آن موضوع مدت ۶ ماه از تاریخ تصویب این قانون است، در مدت ۶ ماه رسیدگی به جرایم مجرمین در این لایحه باید بشود و پس از محاکمه نتیجه‌اش به عرض مجلس شورای ملی برسد بدبختانه این جمله حذف شده است و در صورتی که این قید مدت نباشد این هم مثل تمام قوانین ما همین طور معلق می‌ماند و دولت هم مجبور است این قضایا را تعقیب بکند وزارت جنگ هم هیچ نوع تعقیب نخواهد کرد بنده مخصوصاً جمله معترضه عرض می‌کنم نسبت به یکی از فرماندهان وزارت جنگ اعلام جرم کردم و دلایلی دادم وزارت جنگ بعد به عنوان این که به حیثیت ارتش بر می‌خورد این موضوع را تعقیب نکرد مخصوصاً رئیس ستاد ارتش و آقای سرتیپ هدایت هم می-دانند بنده نسبت به سرتیپ قدر رئیس لشکر اصفهان اعلام جرم کردم و دلایلی را که داشتم نوشتم و امضاء کردم و دادم (شهاب فردوسی- جزء همین دسته محاکمه خواهند شد).. در همین محکمه اگر معلق باشد که خیر ولی اگر مدت داشته باشد و بخواهند رسیدگی کنند این شخص یکی از کسانی بوده است که سابقاً اسلحه‌های دولت را به دست عشایر داده به دست اشرار داده و باید تعقیب شود این یکی، یک قسمت دیگر این است که فرماندهان و رؤسای ستاد لشکرانی که متهم در این قضایا هستند باید تا خاتمه تحقیقات معلق باشند برای این که فرضاً یک فرمانده لشکری همه کاره است می‌رود در اصفهان و اهواز یا خراسان مشغول توطئه می‌شود و آثار جرم را محو می‌کنند بنابراین موضوعی ندارد که در سر کار باشد از این جهت ماندن آنها در سرکار موجب نخواهد داشت و حق استفاده از این کمک هزینه را هم به آنها نباید داد وقتی که ما داد می‌زنیم و فریاد می‌کنیم برای تعقیب آنها چطور ممکن است که تصویب کنیم به آنها کمک هزینه بدهند و پول بدهند ما تقاضای مجازات این گونه اشخاص را می‌کنیم در هر صورت دادن کمک هزینه به این قبیل آقایان هیچ مورد ندارد و استدعا می‌کنم که آقایان
توجه بیشتری بکنند و به این موادی که پیشنهاد کردم توجه بیشتری بفرمایند که این عملی که می‌شود با توجه آقایان انجام شود والّا اگر به همین ترتیب بگذرد این کار از بین می‌رود و معطل می‌ماند و نتیجه هم گرفته نمی‌شود.
رئیس - باید رأی بگیریم
جمعی از نمایندگان - عده کافی نیست برای رأی. اسامی آقایانی که از جلسه خارج شده‌اند قرائت بفرمایید.
رئیس - آقایانی که در این جلسه دو مرتبه بیرون رفته‌اند اسامی‌شان قرائت می-شود:
آقایان - مجد ضیایی - تولیت - دکتر اعتبار - گله‌داری - نراقی - مراد اریه - ذوالفقاری - حشمتی - فولادوند
نراقی - بنده حاضرم آقا من بیرون نرفته‌ام این شخص کیست که اینها را می-نویسد خوب است یک عینک بزند.
رئیس - عرض کنم این مرتبه دوم است که در ظرف نیم ساعت به بنده صورت داده‌اند جنابعالی هم آقای نراقی تشریف داشتید اشتباه نوشته‌اند. در هر حال رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای فداکار آقایانی که موافقند قیام کنند. (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. دو پیشنهاد آقای نقابت داده‌اند که مربوط به همین موضوع است قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم تبصره ۲ از لایحه وزارت جنگ برای شور دوم به کمیسیون دادگستری ارجاع شود.
نقابت - بنده پیشنهاد کردم فقط تبصره ۲ برود به کمیسیون دادگستری نه این که تجزیه شود (هاشمی - پیشنهاد هم قرائت می‌شود) لازم نیست قرائت بفرمایید اجازه بدهید بنده پیشنهاد کردم که فقط تبصره دوم برود به کمیسیون نه این که یک قسمت از قانون از طرف نمایندگان تجزیه شود چون تجزیه شدن یک قانون وقتی از طرف نمایندگان پیشنهاد شد این اجباری است یعنی هنگام رأی نهایی رئیس اول به اصل ماده بعد از آن به تبصره یک بعد به تبصره ۲ و بعد به تبصره سه و بعد به مجموع آن رأی را می‌گیرند و ممکن است که کسی به بعضی از اجزای لایحه رأی بدهد و به بعضی از اجزای دیگر لایحه موافق نباشد و رأی ندهد در هر حال با هر دو جزء آن موافق هستم و نمی‌خواهم که تجزیه بکنم و ساقط بشود با تبصره دوم هم موافقم ولی محتاج به اصلاحات و بحث می‌دانم از این جهت پیشنهاد کردم که تبصره ۲ این لایحه وزارت جنگ برای اصلاح به کمیسیون دادگستری ارجاع گردد تا در آنجا هم شور و مطالعه بشود و برگردد به مجلس و تصویب شود.
رئیس - آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی - بنده تعجب می‌کنم که آقای نقابت چه اصراری دارند به این تبصره که یا تصویب نشود یا این که اقلاً در یک جایی برود که مدتی به طول بیانجامد. اصولاً این که ما این پیشنهاد را کردیم برای این بود که بودجه وزارت جنگ که امسال به مجلس نیامد و این اولین اعتباری است که در این دوره چهاردهم به وزارت جنگ داده می‌شود. این ایراداتی که به وزارت جنگ مخصوصاً به افسرانی که موجب شده‌اند که یک عده اسلحه را از دست داده و به دست عشایر و اشرار داده‌اند می‌شوند برای این است که تاکنون مجرمین اصلی و افسران فراری در این سه ساله تعقیب نشده‌اند و منویات عمومی به صورت عمل در نیامده است. این اولین مرتبه‌ای است که بنا به وظیفه وجدانی راجع به این موضوع در اینجا صحبت می‌کنیم.
آقایان - می‌فرمایند که جای این تبصره و این منظور اینجا نیست. چرا آقایان اینجا جایش نیست؟ اتفاقاً خیلی هم به جا است، این اولین مرتبه‌ای است که شما دارید راجع به ادارات وزارت جنگ در مجلس اعتباری تصویب می‌کنید به عقیده بنده خیلی هم به جا است (صحیح است) و این دلیلی هم که فرمودید هیچ کدام صحیح نبود و قابل قبول نیست شرحی فرمودید راجع به مرور زمان ما هم که این پیشنهاد را کردیم هم مرور زمان را می‌دانیم و هم فلسفه‌اش را تدریس کرده‌ایم، هر وقت که ملت بتواند آن عناصری را که موقع بدبختی به او لطمه وارد آورده است مجازات کند مرور زمان لازم ندارد. (صحیح است) از جنابعالی خواهش می‌کنم مرور زمان را به رخ ما نکشید چند نفر از حقوقدان‌ها در کمیسیون بودند و حتی از
از اعضای کمیسیون دادگستری هم شرکت داشتند برای این موضوع، بنابراین بنده می‌خواهم عرض کنم که جنابعالی اگر پیشنهاد تجزیه بفرمایید ما هم برای این که ملت ایران بداند چه اشخاصی در این مورد رأی خواهند داد و چه اشخاصی رأی نخواهند داد و مخالفت خواهند کرد پیشنهاد کرده‌ایم که به این تبصره با ورقه رأی گرفته شود تا این که اسامی که ثبت می‌شود و در صورت جلسه مذاکرات بماند و آن وقت ملت ایران بداند آن اشخاصی که نخواستند، آنهایی که به همه چیز ملت ایران لطمه وارد کردند مجازات شوند چه کسانی هستند. (صحیح است)
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای نقابت. آقایانی که موافقند قیام کنند.
نراقی - اجازه می‌فرمایید؟
نقابت - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - اعلام رأی کرده‌ایم آقا
نقابت - اهانت شده است به بنده، آقای دکتر می‌گویند که ملت ایران باید بداند که چه اشخاصی مخالفند باید عرض کنم از اول هم بنده مخالفت نبودم حالا هم مخالفت نیستم و عرض کردم که باید همه خائنین را تعقیب کرد و گرفت.
رئیس - آقا ممکن بود بعد از رأی توضیح بدهید. آقایانی که موافقند با این پیشنهاد آقای نقابت قیام فرمایند.(هیچ کس برنخواست) تصویب نشد.
یکی از نمایندگان - خودتان هم موافق نیستید؟…
رئیس - آقای شهاب فردوسی پیشنهادی داده‌اند قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم جمله دادگاه مزبور از دو نفر افسر الی آخر به این ترتیب اصلاح شود. دادگاه مزبور از سه نفر از قضات عالی رتبه وزارت دادگستری که پایه آنها کمتر از پایه ۸ نخواهد بود تشکیل خوهد شد این دادگاه یک دادستان و تعداد کافی بازپرس دادیار و کارمند علی‌البدل از قضات دادگستری خواهد داشت و اصولاً جزو سازمان‌های دادگستری ملحوظ است.
شهاب فردوسی - بنده آن روز خدمت آقایان عرض کردم که اگر این دادگاه به این ترتیب تصویب شد که سه نفر و دو نفر قاضی باشد و مخصوصاً با این که معلوم نشده است که دادستان و بازپرس از ارتش باشد یا از دادگستری به هیچ وجه نتیجه از این قانون نمی‌توانیم بگیریم. برای این که همان طور که جناب آقای امیرتیمور هم در این باب مذکرات کافی فرمودند ما برای حیف و میل شدن اموال دولتی و برای این که افسرانی که برخلاف وظیفه رفتار کرده‌اند و دادگاه ارتش و دادرسی ارتش با این عرض و طول هم داریم چرا در این مدت نتوانسته‌اند رسیدگی کنند؟ و چرا رسیدگی نکردند برای این است که این دستگاه قادر نیست و نمی-تواند رسیدگی کند در این قبیل موارد در دادگستری هم که پرونده‌هایی تنظیم می-شود و بعد به دادرسی ارتش که ارجاع می‌شود از آن پرونده‌ها هیچ نتیحه گرفته نمی‌شود و بنده به خاطر دارم که در این جور مواقع که در عدلیه بوده‌ام دیده‌ام وقتی ارجاع می‌شود ابداً مورد رسیدگی قرار نمی‌گیرد و از این نظر است که ما می‌خواهیم این قانون تصویب شود و آقایانی که نمی‌خواهند آن تصویب شود و از این جهت است که می‌گویند اگر این تبصره هم تصویب شد و ملت ایران دید که از این تبصره هم نتیجه گرفته نشد ممکن است ما در نزد جامعه مفتضح شویم و مردم بیشتر ما را مورد بی‌اعتنایی خودشان قرار دهند و به عقیده بنده باید آقا این دادگاه را به وزارت دادگستری بسپارند و باید اشخاصی که در آن هستند مورد اعتماد ملت باشند از قضات دیوان کشور یا لااقل از قضات استیناف باشند و الّا با این دادرسی ارتش بنده می‌دانم و یقین دارم و اطمینان می‌دهم به آقایان که به این جرایم رسیدگی نخواهد شد و بنابراین یک عمل لغوی را انجام داده و یک قانون بدون نتیجه را تصویب کرده‌ایم می‌گویند فلسفه این که چون این دادگاه جزء دادرسی ارتش است بنابراین باید سه نفر افسر باشد و دو نفر قاضی اگر شما اعتماد دارد که در آنجا محاکمه خواهند شد قضات دادگستری نمی‌خواهد دیگر و همه‌شان از افسر باشند و الا موضوع ندارد که قضات دادگستری دخالت کنند و شرکت داشته باشند و چون آنها دو نفر هستند و نسبت به افسران در اقلیت واقع هستند.
و افسران هم که تحت امر مافوق خود هستند و اگر رأی هم بدهند تحت تأثیر اوامر مافوق‌شان قرار می‌گیرند قضات دادگستری هم در اقلیت واقع می‌شوند و چون در اقلیت واقعند رأی درستی در نخواهد آمد از آنجا بنابراین هیچ محاکمه به نتیجه مثبت نخواهد رسید که اگر به این شکل بخواهند رأی بدهند فایده ندارد مگر یک محکمه فوق‌العاده همین طور که پیشنهاد کردم از قضات دادگستری با عده کافی عضو علی‌البدل و بازپرس و دادیار و دادستان محکمه تشکیل شود تا رأی بدهند که ما بی‌خود به این عمل بی‌رویه رأی نداده باشیم و تصویب نکرده باشیم. (صحیح است) و اصولاً جزء سازمان‌های وزارت دادگستری باشد.
رئیس - آقای ملک¬ مدنی
ملک ¬مدنی - عرضی ندارم
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای شهاب فردوسی آقایانی که موافقند قیام کنند.(اکثر برخاستند) تصویب شد.
طباطبایی - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس - بفرمایید
طباطبایی - عرض کنم اولاً چون نه مخبر قبول و موافقت کرد و نه نماینده دولت و رأی گرفته شد به پیشنهاد بنابراین طبق نظامنامه باید برود به کمیسیون و فرمایشی را که آقای دکتر معظمی کردند چون بنده از این حیث با آقای نقابت شریک بودم و با نظر ایشان موافق بودم. (اردلان - اسمی از جنابعالی برده نشده است آقا)…. مطابق ماده ۱۰۹ حق دارم که توضیحی عرض کنم و آن این است که ما از شما آقا آتش‌مان خیلی تندتر و تیزتر و خیلی پر حرارت‌تر بوده و هست که به قضایای شهریور رسیدگی شود خود من چندین مرتبه راجع به وزارت جنگ افراطاً در همین مجلس صحبت کردم (صحیح است) این موضوع که یک مطالب پیش پا افتاده‌ای است با یک آب و تاب و با یک بزکی آمدن و صحبت کردن و به اشخاص حمله کردن دور از انصاف است، ما نمی‌دانیم که چه شخصی باید مجازات شود مگر این که رسیدگی و محاکمه بشود الان ملاحظه فرمودید که آقای شهاب پیشنهاد خوبی کردند و من هم رأی دادم به آن و ما نمی‌توانیم به یک محکمه‌ای اطمینان پیدا کنیم به این که سه نفر یعنی اکثریتش از افسران باشند و بیایند به جرایم افسران رسیدگی بکنند الان بنده با یکی از رفقایم صحبت کردم و ایشان عقیده‌شان غیر از نظر من بود و ایشان می‌گفتند که لااقل مطالب قابل بحثی که هست باید برود به کمیسیون دادگستری (امینی - این اخطار نظامنامه‌ای نیست) بنده این را توضیح می‌خواهم بدهم برای این که مجازات بشوند، اشخاصی که باید مجازات بشوند طرحی تهیه و تنظیم کنید و بنده اول کسی هستم که آن را امضاء خواهم کرد و به حد کفایت من معتقدم که باید رسیدگی کرد و دلیل ندارد که شما مجرمین ارتش را هدف قرار داده‌اید مجرمین کشوری و مأمورین اداره املاک و غیره و اشخاصی را که دخالت داشته‌اند و خرابکاری کرده‌اند و تفنگ‌ها را فروخته‌اند برای مسلح کردن عشایر برای این که پولش را بگیرند و منظور استفاده مالی بوده است البته باید به تمام این جرایم رسیدگی کرد ولی خواهش می‌کنم یک محکمه با این طول و تفصیل درست نکنید که به یک اشخاصی که تا به حال یک قدرتی داشته‌اند در این مملکت یک حکمی بدهند و بروند پی کارشان بلکه بدانند که یک روزی هم ممکن است در این مملکت رسیدگی بشود و تعقیب شود محاکمه و مجازات بشود و الّا با این ترتیب یک حکم تبرئه هم بدهند مثل این دستگاه‌هایی که برای تجدیدنظر درباره محکومین سابق درست کردند یک حکم تبرئه بدهند و یک چیزی هم که بدهکار بشویم. بلکه با مطالعه یک لایحه تهیه کنید که واقعاً رسیدگی شود نه با این عجله و اصرار
رئیس - آقای ملک¬ مدنی
ملک¬ مدنی - این تبصره جزو قانون شده است برای این که پیشنهادی را که آقای شهاب فردوسی دادند قبول شد و جزو قانون شد و باید مطرح شود
مخبر- جزو قانون نیست آقا دولت قبول نکرد و قابل توجه شد باید به کمیسیون برود.
ملک ¬مدنی - اجازه بفرمایید سابقه مجلسی را عرض
می‌کنم اگر ۱۰ مرتبه هم قبول شد در قانون تصریح دارد که در مرحله دوم وقتی پیشنهاد شد و پیشنهاد مورد قبول واقع شد باید رأی بگیریم در آن دو تای دیگر هم همین طور اجرا شده است سابقه هم در مجلس همین طور بوده است اصلاً مطلب معلوم است.
مخبر- بنده استدعا می‌کنم یک قدری آقایان بیشتر توجه کنند یک لایحه‌ای است مربوط به اضافات پرداختی وزارت جنگ آمده اینجا و یک عوارضی که پیدا کرده و با این عوارضی هم که پیدا کرده هیچ کس مخالف نیست به دلیل این که غالباً پیشنهاداتی که می‌شود مجلس رأی می‌دهد بنده می‌خواهم عرض کنم با این که باید بیاید به کمیسیون (بعضی از نمایندگان - خیر لزومی ندارد) می‌گویند که باید بیاید (بعضی از نمایندگان - نباید بیاید) اگر عقیده آقایان این است که باید بیاید به کمیسیون (اردلان - نباید بیاید به کمیسیون) اجازه بفرمایید که بنده چه عرض می‌کنم این که نمی‌شود هر وقت کسی خواست صحبت کند آقایان گوش ندهند و حرف بزنند و توی صحبتش بدوند شاید بنده هم یک حرف حسابی داشته باشم بنده عرض می‌کنم ممکن است مجلس موافقت بکند نسبت به این لایحه ۱۵ میلیونی به آن تبصره‌اش رأی بدهند راجع به این قست هم بیایند به کمیسیون بودجه یا کمیسیون دادگستری یا هر دو کمیسیون با یکدیگر تشریک مساعی کنند یک چیزی یک زمینه برای جلسه آینده تهیه کنند که یک کاری را با مطالعه تهیه کرده باشیم و الّا بدون مطالعه نمی‌شود یک چیزی را رأی داد که بعد همه را به زحمت بیاندازیم. (صحیح است). (امینی- تجزیه را عمل کنید). (هاشمی - قبلاً آقای اقبال پیشنهاد کرده‌اند)
رئیس - پیشنهاد آقای اقبال قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم که نسبت به گزارش کمیسیون بودجه راجع به یک صد و پنجاه میلیون ریال اعتبار وزارت جنگ به طور تجزیه اخذ رأی به عمل آید. اقبال نبوی و شش نفر دیگر.
رئیس - همان طور که آقای مخبر توضیح دادند ماده و تبصره اول را آقایان موافقند (جمعی از نمایندگان - تجزیه قابل مخالفت نیست رأی بگیرید) (امیر تیمور - پیشنهادات دیگر خواند شود. بعد به تجزیه رأی گرفته شود)
مخبر - آن قسمت دیگر هم باید به کمیسیون بودجه برگردد که با کمیسیون دادگستری مذاکره شود بعد بیاید به مجلس
فولادوند- بنده مخالفم با این پیشنهاد
جمعی از نمایندگان - پیشنهاد تجزیه که قابل مخالفت نیست
رئیس - باید رأی بگیریم
دکتر زنگنه - اجازه بفرمایید به این موضوع یک مرتبه رأی گرفته شد و رد شد و أقای نقابت هم یک دفعه پیشنهاد کردند که برود به کمیسیون و بعد رد شد حالا رأی به چه می‌گیرد؟
نقابت - مخبر قبول کرد (دکتر زنگنه - مجلس رد کرد آقا).
رئیس - عرض کنم دوباره رأی گرفته می‌شود. مانعی ندارد قانوناً
فولادوند- چطور مانعی ندارد یک مرتبه رأی گرفتید و رد شد مطلب باید حل شود.
رئیس - اقای اقبال فرمایشی داشتید؟
اقبال - مطابق ماده ۹۹ اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - بفرمایید
اقبال - ماده ۹۹ می‌نویسد: در مسائل و موادی که مشتمل بر فقرات مختلفه است اگر تجزیه آن ولو از طرف یک نفر خواسته شود باید آن ماده یا مسأله تقسیم شده و جزء به جزء رأی گرفته شود ولی پس از آن که در جزء آخر رأی گرفته شد مجدداً باید در مجموع قسمت‌هایی که قبول شده است رأی گرفته شود. (صحیح است) (دکتر زنگنه - کسی مخالف نیست ولی در آخر رأی نه حالا)
مخبر - بنده آن پیشنهادی را که کردم در آنجا حق داشتم مطابق نظامنامه مخبر حق دارد و می‌تواند و اگر بخواهد ارجاع ماده یا تبصره را به کمیسیون تقاضا کند اگر می‌خواهید که بعد از این بنده مداخله نکنم برای مخبری بنده را انتخاب نکنید الان بنده قبول کردم که به ماده واحده و تبصره اول
رأی گرفته شود و تبصره دوم به کمیسیون ارجاع شود و با شرکت کمیسیون دادگستری تجدید نظری درش بشود حالا مختارید که قبول بکنید یا نکنید رأی بدهید یا رأی ندهید (صحیح است) در هر حال مخبر کمیسیون این حق را قانوناً دارد.
نقابت - مخبر که قبول کرد به حکم اجبار می‌رود به کمیسیون (صحیح است)
رئیس - آقای دشتی
دشتی - بنده یک راه‌حلی به نظرم رسیده است اگر آقایان موافقت بفرمایند این کار را بکنیم که نظر آقایان تأمین شود این لایحه دو قسمت است یک قسمت مربوط به ۱۵ میلیون تومان اعتبار برای اضافات وزارت جنگ است و یک قسمت دیگر راجع به متخلفین شهریور ماه ۱۳۲۰ است که همه آقایان هم موافقند و عرض می‌کنم و گمان می‌کنم دیگر توضیحاتی برای این موضوع لازم نباشد.(صحیح است) حالا راه‌حلی که به نظر من رسیده است این است که همین الان قسمت تبصره دوم که اینجا آمده با اضافه و تبصره اصلاحی که آقای شهاب فردوسی پیشنهاد کردند ما به عنوان طرح با یک فوریت الان آن را امضاء کنیم و بدهیم که در جلسه آینده طرح بشود و آن قسمت اعتبار وزارت جنگ را هم به عنوان یک لایحه جداگانه الان رأی بگیریم (صحیح است) تمام بشود برود پی کارش.
رئیس - آقای دکتر زنگنه
دکتر زنگنه - عرض کنم که پیشنهادی را که آقای دشتی فرمودند نتیجه‌اش این می‌شود که این موضوع باز برود به کمیسیون مبتکرات و به این زودی‌ها نگذرد و همان جا بماند.
دشتی - گفتم به قید فوریت
هاشمی - برای سرعت عمل همین طور هم خوب است.
دکترزنگنه - نه خیر موجب تأخیر می‌شود.
رئیس - علاوه بر این که موضوع مطرح است آقای مخبر هم قبول کردند. بنابراین چون مخبر قبول کرده در مورد این پیشنهاد رأی لازم نیست و فقط در اصل لایحه باید رأی بگیریم
مخبر - بنده پیشنهاد کردم که این تبصره ارجاع شود به کمیسیون بودجه و کمیسیون دادگستری هم در این موضوع شرکت کند و دخالت داشته باشد و قسمت اعتبارش را هم حالا رأی بگیرند برای آن تبصره هم گزارش تنظیم می‌شود و می‌آید به مجلس و در جلسه آینده مذاکره می‌شود.
فداکار - بنده مخالفم
رئیس - مکرر عرض کردم که در قسمت ماده و تبصره هم علی‌حده رأی باید بگیریم؟
دکتر معظمی - عرض می‌کنم که تنها یک راه حلی دارد و آن این است که کمیسیون همین امروز فوراً تشکیل شود و نسبت به این پیشنهادی که قبول شده اظهار نظر بکند (صحیح است)
رئیس - مخالفی نیست که الان نسبت به ماده و تبصره اول رأی بگیریم
فداکار - بنده مخالفم
رئیس - بفرمایید
فداکار - دعوی سر این است که پول به یک اشخاصی که باید مجازات شوند تنبیه شوند و اعدام شوند داده نشود و از این اضافات هیچ پولی به آنها نباید داد و این دو موضوع کاملاً مربوط به هم است و ما نمی‌توانیم یک قسمت را تجزیه کنیم.
نمایندگان - رأی بگیرید آقا
رئیس - چون این موضوع را آقای مخبر قبول فرمودند به ماده واحده با تبصره اول رأی می‌گیریم با ورقه
جمعی از نمایندگان - اول باید جزء جزء رأی بگیرید
ملک‌مدنی - طرز گرفتن رأی به این لایحه اول باید به ماده رأی بگیرید بعد به تبصره‌ها یکی یکی با قیام و قعود رأی گرفته می‌شود به نسبت به مجموع.
این طرز رأی گرفتن است یعنی فقط ماده بعد تبصره (مخبر - با یک تبصره)
رئیس - رأی می‌گیریم اول با قیام و قعود است
یکی از نمایندگان - با ورقه با ورقه آقا
فرهودی - بنده راجع به تبصره پیشنهاد داده بودم.
مجد ضیایی - بنده اخطار نظامنامه دارم در نظامنامه
می‌نویسد: در طرح‌ها و لوایح قانونی اول باید ماده به ماده و بعد به کلیات آن رأی گرفته شود.
رئیس - به ماده واحده اول باید رأی گرفته شود بعد به تبصره‌ها
شریعت‌زاده - بنده در تبصره ماده واحده پیشنهاد کرده بودم چطور شد.
رئیس - آقایانی که موافقند با اصل ماده واحده قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد تبصره ۱ قرائت می‌شود:
وزارت جنگ مجاز است صرفه‌جویی‌هایی که از مواد و بعضی از فصول بودجه حاصل نموده به مصرف سایر مواد و فصولی که کسر اعتبار دارند برساند.
رئیس - آقایانی که با تبصره اول موافقند قیام فرمایند. (اکثر برخاستند) تصویب شد. حالا رأی می‌گیریم به مجموع…
دکتر معظمی - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس - بفرمایید
دکتر معظمی - عرض کنم (طباطبایی - وسط رأی که نمی‌شود حرف زد) نسبت به مجموع ماده واحده و تبصره اول نمی‌شود رأی گرفت.
رئیس - مجلس قبول کرده است
دکتر معظمی - مجلس نمی‌تواند قبول کند اخطار نظامنامه‌ای بنده این است که یک ماده واحده آمده است به مجلس دارای ۳ تبصره بنابراین موقع تقاضای تجزیه باید رأی اول را برای ماده واحده با قیام و قعود گرفت و بعد به تبصره ۱ و بعد به تبصره ۲ سوم بعداً نسبت به مجموع با ورقه اخذ رأی می‌شود. یعنی پس از این که تبصره‌ها به کلی تمام شد آقای رئیس آن وقت حق اخذ رأی کلی با ورقه را دارند و چون تبصره‌ها تمام نشده است اگر رأی به یک قسمت قانون گرفته شود یعنی به مجموع ماده واحده و تبصره یک این مبنای قانونی ندارد تا وقتی که مذاکرات تمام نشده است ولو این که چند تا تبصره باشد مجلس همان طور باید یکی یکی رأی بدهد و بعد به مجموع آن رأی بدهید بنابراین نمی‌شود گفت که یک تبصره برود به کمیسیون بعد به این قسمت دیگر با ورقه رأی گرفته شود یک عده از آقایان ممکن است که به لایحه رأی بدهند با در نظر گرفتن تبصره و این البته در وضع دولت هم مؤثر است.
دشتی - تصور می‌کنم آقای رئیس مجلس جلو را یک قدری ول می‌کنند و این طور می‌شود بایستی که جنابعالی اعلام رأی بفرمایید همان طور که آقای دکتر معظمی فرمودند اول باید به ماده واحده بعد به تبصره اول بعد هم به تبصره دوم رأی گرفته شود بعد نسبت به مجموع با ورقه. اگر پیشنهاد مخبر را قبول کردند یعنی ارجاع به کمیسیون باید مجموعاً باشد (صحیح است). (فرخ - حالا باید به تبصره دوم رأی بگیرید) نه شما که الان رأی می‌گیرید این هیچ معقول نیست سابقه نداد در مجلس شورای ملی شما الان که اعلام رأی کردید یعنی پیشنهادات دیگر مطرح نمی‌شود هیچ صحبتی نمی‌شود پس باید اول به تبصره دوم و بعد به تبصره سوم رأی بگیرید بعد هم به مجموع باید با ورقه رأی بگیرید وقتی که اعلام رأی فرمودید یعنی کار تمام است و معنی ندارد که دیگر ارجاع به کمیسیون شود یا صحبت دیگر بشود.(صحیح است)
رئیس - اعلام رأی برحسب تقاضای مجلس شد.
دشتی - این اعلام رأی بایستی پس از ختم مذاکرات باشد و به ماده واحده و تبصره‌ها باید جداگانه رأی گرفته شود و تجزیه شود و بعد به کلیه آنها رأی بگیرید و وقتی شما اعلام رأی کردید دیگر ارجاع به کمیسیون نباید بشود راجع به تبصره دوم هم باید رأی بگیرید.
رئیس - حالا مجلس گفته است که تبصره دوم را بدهیم به کمیسیون (طباطبایی - رأی بگیرید به تبصره دوم) و پیشنهاد آقای اقبال غیر این بود (اقبال - بلی آقا همین طور بود) بنده خیال کردم فقط راجع به تبصره دوم است.
نمایندگان - تکلیف سایر پیشنهادات چه شده؟
رئیس - با تبصره دوم آقایانی که موافقند قیام کنند
(یکی از نمایندگان - با چه ترتیب ؟)… با اصلاح پیشنهادی آقای شهاب فردوسی (اکثر برخاستند) تصویب شد.
امینی - پیشنهاد بنده هم جزء لایحه شده و مخبر و کفیل وزارت جنگ هم قبول کردند به پیشنهاد بنده هم باید رأی گرفته شود.
هاشمی - پیشنهادی که آقای امینی داده‌اند که در جلسه قبل قبول شده است چرا توجه نمی‌فرمایید.
دشتی - پیشنهادی دیگر قبول نمی‌شود.
هاشمی - اجازه بفرمایید پیشنهادی آقای امینی داده‌اند و قبول شده است و جزء قانون شده است.
دشتی - وقتی که می‌خواهید رأی بگیرید بفرمایید با اصلاحی که آقای امینی فرمودند.
هاشمی - همین طور است صحیح است
طوسی - اجازه بفرمایید (حاذقی - وقت اجازه نیست)
یک پیشنهادی آقای شهاب فردوسی کرده‌اند مورد قبول مجلس شورای ملی واقع شد و پیشنهاد دیگری هم آقای امینی کردند که مورد قبول مخبر کمیسیون و کفیل وزارت جنگ واقع شد بنابراین باید تذکر داده شود این که با ورقه رأی گرفته خواهد شد با تمام این اصلاحات و پیشنهادات است (صحیح است)
فاطمی - پیشنهاد آقای شهاب فردوسی این بود که این محاکمات برود به وزارت دادگستری و بنده با این قسمت مخالفم
نمایندگان - پس چرا رأی دادید؟
فاطمی - بنده این طور مخبری را حاضر نیستم. (از مجلس خارج شدند)
یمین اسفندیاری - آقا ما پیشنهاد آقای امینی را نشنیده‌ایم.
امینی - در دو جلسه قبل پیشنهاد شده است شما تشریف نداشتید.
رئیس - برای این که اختلاف فکر در بین آقایان پیدا شده است ۱۰ دقیقه تنفس داده می‌شود در این موقع چهل بعد از ظهر جلسه برای تنفس تعطیل و یک ساعت و بیست دقیقه قبل از ظهر روز سه‌شنبه دوم آبان ماه تشکیل گردید.
رئیس - چون جلسه به طور تنفس ختم شده بود لهذا صورت جلسه نداریم حالا باید راپورت کمیسیون خوانده شود و رأی با ورقه بگیریم. آقای طباطبایی فرمایشی داشتید؟
محمد طباطبایی - این لایحه تازه‌ای است و باید مطرح شود و درش صحبت بشود.
رئیس - عرض می‌کنم این لایحه برای تصویب همان پیشنهادی که شده بود به کمیسیون رفته و حالا خبرش را کمیسیون داده است بنابراین لایحه باید خوانده شود و رأی با ورقه گرفته شود و اعلام رأی هم شده است و دیگر جای صحبت به عقیده بنده نیست گزارش کمیسیون خوانده می‌شود و رأی می‌گیریم.
گزارش کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی کمیسیون بودجه لایحه پیشنهادی دولت را که تقاضای ارجاع به کمیسیون شده بود با توجه به کلیه پیشنهادات آقایان نمایندگان و نظر اکثریت مورد شور قرار داده و ماده واحده و تبصره‌های سه‌گانه زیر را با اصلاحاتی که به عمل آمده اینک تنظیم و برای تصویب تقدیم می‌نماید.
ماده واحده - شماره ارتش ایران در سال جاری نود هزار نفر خواهد بود و برای پرداخت کمک هزینه قانونی به کارمندان اعتباری به میزان یک صد و پنجاه میلیون ریال به وزارت جنگ اعطا می‌شود و برای پرداخت اعتبار نامبرده وزارت دارایی مجاز است مبلغ یک صد و پنجاه میلیون ریال از بانک ملی ایران وام دریافت و از محل صرفه‌جویی بودجه وزارت جنگ و صرفه‌جویی بودجه کل کشور در سال ۱۳۲۳ و سال ۱۳۲۴ مسترد دارند.
تبصره ۱ - وزارت جنگ مجاز است که از اعتبار مواد و بعضی از فصول بودجه به مصرف سایر مواد و فصولی که کسر اعتبار دارند برساند.
تبصره ۲ - برای رسیدگی به حیف و میل اموال دولت و کلیه جرایم به هر طریق که به مناسبت وقایع شهریور ماه ۱۳۲۰ از طرف افسران و کارمندان لشکری و کشوری ارتکاب شده
است دادگاه فوق‌العاده تشکیل می‌شود.
دادگاه مزبور مرکب از سه نفر از قضات عالیرتبه دادگستری که پایه آنها از هشت کمتر نباشد و دو نفر افسر خواهد بود این دادگاه یک دادستان و به تعداد کافی بازپرس و دادیار و کارمندان علی‌البدل از قضات دادگستری و افسر ارتش خواهد داشت.
کلیه کارمندان قضایی این دادگاه بنابر پیشنهاد وزارت جنگ و وزارت دادگستری و به تصویب هیئت دولت و فرمان اعلیحضرت همایونی تعیین شده و احکام صادره این دادگاه جز در مورد محکومیت‌های جنایی که قابل رسیدگی فرجامی در دیوان کشور است در باقی موارد قطعی است مرور زمان نسبت به جرایم فوق جاری نخواهد بود. رسیدگی و محاکمه در این دادگاه با رعایت قانون دادرسی و کیفر ارتش به عمل خواهد آمد.
تبصره ۳ - مدت خدمت مشمولین دیپلمه مانند لیسانسیه یک سال خواهد بود که شش ماه در دانشکده و شش ماه در صف خدمت خواهند کرد.
شهاب فردوسی - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید
شهاب فردوسی - پیشنهاد بنده را بفرمایید بخوانند اگر همان طور بود آن وقت رأی بگیرید.
محمد طباطبایی - توجه بفرمایید آقای رئیس این گزارش تاریخش اول آبان است
رئیس - بنده تصور می‌کنم اگر اعلام رأی را آقایان قبول دارند دیگر صحبت لزومی ندارد
نقابت - بنده اخطار نظامنامه دارم.
رئیس - بفرمایید
نقابت - عرض کنم که ماده ۶۳ نظامنامه مقرر می‌دارد که در شور ثانوی مواد هرگاه اصلاحی پیشنهاد شود به شرط آن که از طرف مخبر کمیسیون اجرا آن لایحه به کمیسیون خواسته نشود آن اصلاح مطرح می‌شود و هر گاه مورد توجه مجلس واقع شد آن اصلاح به کمیسیون مرجوع می‌شود. در جلسه گذشته اصلاحی از طرف آقای شهاب فردوسی پیشنهاد شد موضوع آن پیشنهاد این بود که در دادگاه دو نفر از افسران و سه نفر هم از قضات عالیرتبه وزارت دادگستری باشند این پیشنهاد در مجلس تصویب شد و مورد موافقت وزیر و مخبر کمیسیون هم نبود ناچار این پیشنهاد طبق ماده ۶۳ مراجعت می‌کند به کمیسیون و همچنین آقای مخبر هم تقاضا می‌کرد که قسمت دادگاه باید برود به کمیسیون و تقاضای او هم مطابق سطر ۳ ماده ۶۳ اجباری بود وقتی که لایحه رفت به کمیسیون مقرر چنین بود که کمیسیون دادگستری و کمیسیون بودجه تواماً بنشینند و این لایحه را اصلاح کنند دیروز کمیسیون بودجه تشکیل شد ولی اعضا کمیسیون دادگستری نیامدند تنها بنده و آقای تهرانی حاضر بودیم بقیه آقایان هم شاید اطلاع از وقت نداشتند حتی دیروز عصر که کمیسیون تشکیل شد آقایان اظهار بی‌اطلاعی کردند بنابراین این لایحه چون به کمیسیون دادگستری نرفته نقصان دارد و نمی‌شود الان رأی گرفته شود این لایحه باید الان مطرح شود و آقایان در اطرافش مذاکره کنند در صورتی که مذاکرات را کافی دانستند رأی خواهیم گرفت و هر طور که مجلس بخواهند مقرر می‌کنند.
رئیس - این موضوع یک قدری به واسطه تناقض پیشنهادات موجب این اشکالات شده است آقای طباطبایی شما نظرتان با آقای نقابت مخالف است؟
محمد طباطبایی - بنده با نظر آقای نقابت مخالف نیستم ولی اجازه بفرمایید تاریخ این گزارش اول آبان است من تا حالا ندیده‌ام که یک لایحه مطرح شود و سه مرتبه رأی بگیرند وسط راه این لایحه بماند برود به کمیسیون و کمیسیون گزارش بدهد آن وقت گزارش بیاید به مجلس و گفته شود که باید رأی با ورقه بگیریم و صحبت هم نشود اگر رأی باید گرفته شود که وسط رأی است و نباید صحبت شود. (یکی از نمایندگان - پس چرا شما حرف می‌زنید) بنده عقیده‌ام این است که آن دو سه رأیی را که گرفته شدکان لم یکن باید فرض کرد چون عملاً این طور شده لایحه رفته
است به کمیسیون و از کمیسیون دوباره گزارش داده شده بنابراین این لایحه تازه-ای است دیروز هم یک قدری تسریع کردند و طبع و نشرش که امروز مصادف با اعتراض و اشکالی نشود خوب یک لایحه‌ای است که ثانیاً آمده است به مجلس و امروز هم بایستی درش صحبت شود و اگر نظر آقای نقابت هم صحیح باشد که باید به کمیسیون دادگستری هم برود بنابراین نمی‌شود به این لایحه حالا رأی گرفت.
رئیس - آقای ملک¬ مدنی
ملک ¬مدنی - این موضوع خیلی ساده و روشن است و من نمی‌دانم چطور است که این لایحه این قدر مورد بحث و صحبت شده و دائماً یک اظهاراتی می‌شود که همه بر خلاف نظامنامه است در جلسه گذشته یک پیشنهادی آقای شهاب فردوسی کردند که مورد توجه مجلس واقع شد و مطابق آیین‌نامه به کمیسیون رفت و کمیسیون هم این پیشنهاد را تأیید کرد (محمد طباطبایی - به کدام کمیسیون ؟) کمیسیون بودجه (محمد طباطبایی - مرجع که کمیسیون بودجه نیست) این را مجلس باید تشخیص بدهد اگر نظر مجلس این است که کمیسیون دادگستری هم باید درش نظر کند البته نظر مجلس مطاع است و البته صلاحیت تشخیص این موضوع با مجلس شورای ملی است الان هم اگر مجلس بخواهند که این تبصره راجع به دادگاه و وقایع شهریور ماه برود به کمیسیون عدلیه بنده مخالف نیستم زیرا رأی مجلس حاکم است در جلسه گذشته قیافه مجلس نشان داد و خواستند که یک امری را که طرف توجه و علاقه است و بسیار قدم به جا و صوابی است خود مجلس بدون این که در پیچ و خم کمیسیون‌ها بیفتد حل کرده باشد (صحیح است) بنابراین این نظر را تصدیق کرد که سه نفر قاضی عدلیه و دو نفر افسر باشد چون مورد توجه واقع شد مخبر هم قبول کرد آمد به کمیسیون کمیسیون هم این نظر را تأیید کرد حقاً هم باید این طور باشد و باید نظر اکثریت مجلس را کمیسیون رعایت کند و محترم شمارد بنابراین خبرش را تهیه کردند فرستادند اما نحوه رأی که اینجا صحبت شد این بود که در ماده رأی گرفته شد و در تبصره هم رأی گرفته شد و در تبصره دوم باید رأی گرفته شود (بعضی از نمایندگان - رأی گرفته شد) رأی گرفته شد ولی چون دولت قبول نکرد از این جهت به کمیسیون رفته حالا که برگشته مطابق سابقه و نظامنامه و ترتیبی که معمول بوده است اول باید به این تبصره رأی گرفته شود و بعد با ورقه به تمام لایحه رأی گرفته شود.
شهاب فردوسی - بنده اخطار نظامنامه دارم.
رئیس - بفرمایید
شهاب فردوسی - بنده با این نظر مخالفم و این پیشنهاد را بنده دادم چون ماده ۶۳ نظامنامه در جمله آخرش می‌نویسد: در صورت قبول توجه آن اصلاح به کمیسیون فرستاده می‌شود بنابراین پیشنهادی که بنده دیروز دادم مورد توجه مجلس واقع شده است (صحیح است) و دیگر رأی دوم نباید گرفته شود موضوع پیشنهاد آقایان حشمتی و دکتر عبده این بود که سه نفر افسر باشد و دو نفر قاضی بنده پیشنهاد کردم که سه نفر قاضی باشد و دو نفر افسر این پیشنهاد قبول شد و رفت به کمیسیون و برگشت به مجلس وقتی که این پیشنهاد آمد به مجلس در جریان بنده متوجه شدم که این پیشنهاد هم منظور ما را عملی نمی‌کند یعنی منقلب شده و باز همان طور که سه نفر افسر و دو نفر قاضی و کارمند علی‌البدل و بازپرس و دادیار و دادستان از افسران ارتش باشند پس وقتی که بنا باشد که بازپرس این دادگاه و دادستان و کارمندان علی‌البدل همه از افسران باشند و فقط ۲ نفر از قضات وزارت دادگستری باشند که کار در همان مراحل مقدماتی می‌ماند بنابراین در مرتبه دوم بنده پیشنهاد کردم برای این که این دادگاه تشکیل شود از سه نفر از قضات عالی رتبه که رتبه شان از هشت کمتر نباشد و دو نفر افسر و بقیه هم از دادیار و باز پرس و کارمند همه از قضات وزارت دادگستری باشند و جزو سازمان وزارت دادگستری باشد پیشنهاد دوم بنده این بود و مجلس هم پریروز رأی داده باز این پیشنهاد رفته است به کمیسیون و به صورت پیشنهاد اولی برگشته ولی ناقص که سه نفر از قضات دادگستری و دو نفر از افسران ارتش و قسمت آخر که
کارمندان و اعضا علی‌البدل و دادیار و بازپرس هم که باید از قضات دادگستری باشند همه از بین رفته بنابراین این قسمت الان هم قابل مذاکره است و باید بحث شود و بنده پیشنهاد اصلاحی داده‌ام.
رئیس - آقای مجد ضیایی توضیح نظامنامه دارید؟
مجد ضیایی - بلی از آخر ماده هشتادم نظامنامه همچو مفهوم می‌شود که ما نمی‌توانیم غیر از این لایحه صحبت کنیم چون می‌گوید کمیسیون نتیجه عمل خود را بدون فوت وقت تقدیم مجلس نموده و لایحه یا طرح قرائت شده و مباحثاتی که در آن باب می‌شود فقط راجع به انشا آن لایحه یا طرح خواهد بود بنابراین این را نمی‌توانیم مطرح کنیم و رویش بحث کنیم مگر راجع به انشا آن باشد و الّا باید رأی بگیریم.
رئیس - آقای دولت آبادی
دولت آبادی - عرض کنم این قضیه یک صورتی پیدا کرده است که یک قدری پیچیده شده است و به نظر بنده یک اشتباهی هم شده است یعنی اشتباه مصادف با یک موردی شده است که قابل توجه است و آن راجع به فلسفه کار کمیسیون عدلیه و البته کمیسیون کارش مراجعه در لوایح و تنظیم و تنقیح لوایح است که کار مجلس را تسهیل بکند و الا این اشکالی نخواهد داشت که مجلس خودش رسیدگی بکند و در یک امری اظهار نظر بکند این یک اشکال که به نظر بنده مرتفع است یک موضوع دیگر طرز اخذ رأی بوده است که دیروز مجلس نظر خودش را اتخاذ کرده است و به عقیده بنده نسبت به متن گزارش کمیسیون و تبصره یک پریروز مجلس رأی داد و در قسمت تبصره دو توضیحی داده شده و یک جریان خاصی پیش آمد که مخبر کمیسیون تقاضای ارجاع به کمیسیون کرد و رفت به کمیسیون و مجلس در این خصوص ساکت ماند حالا این نظر رفته است به کمیسیون و مطالعه شده است و آمده است به مجلس و هیچ مانع قانونی ندارد و اشکالی هم ندارد و نظر آقای شهاب فردوسی هم که می‌فرمایند البته استنادشان به نظامنامه به عقیده بنده درست نیست زیرا پیشنهاد ایشان همان بوده است که در جلسه اسبق بوده است و در جلسه سابق بر خلاف آیین‌نامه رأی گرفته شده است و حالا هم اشکالی ندارد و نظر ایشان هم که سه نفر از قضات دادگستری و دو نفر افسر باشند تأمین شده است و به علاوه در متمم تبصره هم تصریح شده است که به قدر حاجت دادیار و دادستان و افرادی را که بتوانند این محکمه را اداره کنند از قضات وزارت دادگستری و وزارت جنگ انتخاب می‌شوند بنابراین بنده معتقدم که نسبت به تبصره دوم با اصلاحی که شده است باید رأی گرفته شود و بعد هم با ورقه رأی کلی گرفته نسبت به خود لایحه (صحیح است)
رئیس - اینجا چند نظر است یکی این است که به کمیسیون ارجاع شود (بعضی از نمایندگان - همچو نظری نیست) چرا آقا پیشنهاد شده است یک نظر هم این است که طرح شود یک نظر هم این است که رأی گرفته شود. آقای دکتر زنگنه
دکتر زنگنه - اگر بنا باشد هر موضوعی دو مرتبه سه مرتبه مطرح شود و عقاید مختلف را در نظر گرفت به هیچ وجه کاری از پیش نخواهد رفت بالاخره قطع این مطلب با مقام ریاست است. آقای نقابت در جلسه گذشته پیشنهاد کردند که این موضوع به کمیسیون دادگستری مراجعه شود بعد از مذاکرات مفصل رأی گرفته شد و رد شد حالا دو مرتبه که نمی‌شود این موضوع را پیشنهاد کرد و رأی گرفت از طرفی به طوری که آقای دولت آبادی ذکر کردند تمام نکاتی که مجلس پیشنهاد کردند کمیسیون رعایت کرده است و در لایحه پیش‌بینی شده است ما نسبت به دادرس¬های نظامی هم سوءظنی نداریم و نمی‌گوییم که هیچ کدام از آنها نباشد چون به خصوص که موضوع هم فنی است و باید باشند. (صحیح است) به عقیده بنده هم باید رأی گرفت و کار را تمام کرد.
رئیس - بنده عقیده‌ام این است که رأی بگیریم به این که مطرح شود یا خیر؟ (محمد طباطبایی - به چه چیز رأی بگیرید؟) به همین راپورت کمیسیون (محمد طباطبایی - راپورت وقتی که آمده باید مطرح شود) آقای دشتی مطلبی دارید بفرمایید؟
دشتی - عرض می‌کنم به نظر بنده تمام کارهایی که ما می‌کنیم الان زائد است برای این که اگر آقای رئیس مجلس نظامنامه را عمل بفرمایند همه این چیزها تمام می‌شود عرض می‌کنم پریروز اینجا
رأی گرفته شد به هر سه قسمت این لایحه دو تبصره و یک ماده واحده و رأی موافق هم داد شده و فقط رأی کلی‌اش ماند برای رأی کلی‌اش هم اکثریت نبود تنفس داده شد و رفتیم بیرون و لایحه رفت به کمیسیون و کمیسیون هم رأی مجلس را تنفیذ کرد و برگشت به مجلس و الان ما یک رأی کلی می‌خواهیم و بس و دیگر بقیه مطالب زیادی است.
رئیس - بنده هم نظرم همین است که آقای دشتی اظهار کردند حالا قریب ده نفر اجازه خواسته‌اند بنده هم عقیده‌ام همین است که باید با ورقه رأی بگیریم…
شهاب فردوسی - می‌خواهید به این لایحه که از کمیسیون برگشته رأی بگیرید یا به لایحه سابق؟
رئیس - به همین لایحه که از کمیسیون آمده.
دکتر کشاورز - آقا نمی‌توانید رأی بگیرید مخالف نظامنامه است بدون مباحثه نمی‌شود به این گزارش رأی داد.
رئیس - مجلس می‌تواند رأی بدهد و مخالف نظامنامه هم نیست.
جمعی از نمایندگان - رأی بگیرید
رئیس - عرض کنم آقا ما چاره نداریم باید به یک صورتی کار را تمام کرد آقایانی که موافقند به این که در کلیات لایحه رأی با ورقه گرفته شود قیام فرمایند. (اکثر برخاستند) تصویب شد.
شهاب فردوسی - آقای رئیس خواهش می‌کنم تصریح بفرمایید به کدام لایحه می‌خواهید رأی بگیرید
رئیس - به همین لایحه
شهاب فردوسی - این غلط است.
دکتر کشاورز - آقا به این لایحه نمی‌شود رأی گرفت اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - آقا نمی‌شود چندین نفر اجازه خواسته‌اند. رأی می‌گیریم به این لایحه با ورقه آقایانی که موافقند ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ و استخراج آراء به عمل آمد ۷۶ ورقه سفید و هفت ورقه کبود تعداد شد)
رئیس - عده حضار در موقع اعلام رأی نود نفر با اکثریت ۷۶ رأی تصویب شد.
(اسامی موافقین- آقایان: مؤید ثابتی- هاشمی- گله‌داری- مقدم- تولیت- خلعتبری- دکتر آقایان- حکمت- اسکندری- فرهودی- بیات- بهبهانی- دکترکیان- کاظمی- حشمتی- محمدعلی اعتماد- افخمی- بوشهری- فرخ- دکتر طاهری- مجد ضیایی- محمد تقی اسعد- نقابت- دکتر زنگنه- شریعت‌زاده- روحی- طوسی- نمازی- ابوالحسن صادقی- امیر ابراهیمی- دکتر عبده- دهقان- ثقةالاسلامی- امینی- امام جمعه- خاکباز- دکتر معاون- ذوالفقاری- دکتر مصدق- افشار صادقی- علی دشتی- صدر قاضی- مهندس پناهی- فرمند- مظفرزاده- صدریه- صفوی- سرتیب‌زاده- مرآت اسفندیاری- دکتر مجتهدی- ظفری- منصف- رحیمیان- حسن اکبر- مراداریه- عباس مسعودی- موسی فتوحی- خلیل دشتی-دولت آبادی- جواد مسعودی- اردلان- مخبر فرهمند- عمادالسلطنه فاطمی-صمصام بختیاری- دهستانی- عبدالله معظمی- مهدی عدل- ملک‌مدنی- حاذقی- سلطانی- شیخ‌الاسلامی- حسین تهرانی- محمدعلی مجد- ابراهیم ریگی.
اوراق کبود: دکتر کشاورز- پروین گنابادی- دکتر رادمنش- شهاب فردوسی- تقی فداکار- ارداشس اوانسیان- فیروزآبادی)
رئیس - لایحه استخدام پروفسور ابرلین مطرح بود حالا دو سه پیشنهاد شده است یکی راجع به اعتبارنامه آقای لنکرانی و یکی راجع به اعتبارنامه آقای پور رضا
اردلان - یکی هم بنده پیشنهاد می‌کنم که اعتبارنامه آقای مراداریه مطرح شود.
۷ - قرائت گزارش شعبه دوم و اول راجع به نمایندگی آقایان مراداریه لنکرانی و موکول شد به بعد
رئیس - با طرح اعتبارنامه‌ها مخالفی نیست؟ (گفتند خیر) اعتبارنامه آقای مراد اریه مطرح می‌شود.
(گزارش شعبه دوم راجع به اعتبارنامه آقای مراد اریه را آقای اردلان منشی شعبه قرائت نمودند)
در تاریخ سه‌شنبه ۱۸ مهر ۱۳۲۳ پرونده اتتخابات کلیمین در شعبه دوم به ریاست آقای آشتیانی تشکیل گردید:
نظر به این که غیر از یک فقره شکایت نسبت به طرز تشکیل انجمن قبل از شروع به اخذ رأی که آن هم مورد توجه فرمانداری واقع نشده و هیچ گونه شکایت دیگری از جریان انتخابات در پرونده موجود نیست شعبه مزبور صحت انتخابات
و نمایندگی آقای مراداریه را تصدیق و گزارش آن را برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس - مخالفی نیست؟
طوسی - بنده مخالفم
رئیس - می‌ماند برای جلسه دیگر. (آقای پروین گنابادی (احضار برای قرائت راپورت)
(آقای پروین گنابادی گزارش شعبه اولی راجع به اعتبارنامه آقای شیخ حسین لنکرانی را این طور قرائت نمودند) شعبه اولی در تاریخ ۳/۷/۲۳ تشکیل و پرونده انتخابات اردبیل که سابقاً در شعبه ششم تحت رسیدگی بوده و در نتیجه تجدید شعبات به این شعبه مراجعه شده مورد مطالعه قرار گرفت.
از مداقه در پرونده و صورت جلسه و گزارش منتخبین شعبه سابق به عنوان کمیسیون فرعی چنین ظاهر می‌شود که در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۳۲۲ مطابق مقررات عمومی قانون انتخابات در حوزه اردبیل و توابع اعلان منتشر پس از دعوت از طبقات مقرره در قانون ۹ نفر اعضا اصلی و ۹ نفر اعضای علی‌البدل برای انجمن نظارت تعیین می‌شوند ولی بر اثر دستور استانداری تبریز جریان متوقف می‌گردد در تاریخ ۱۴/۲/۲۳ مجدداً از طرف فرمانداری جریان انتخابات شروع می‌شود و چون در خلال امر سه نفر از اعضا اصلی مستعفی شده بودند از اعضا علی‌البدل سه نفر دیگر مطابق مقررات دعوت می‌شوند و از ۱۴/۳/۲۳ مدت ده روز در شهر اردبیل و مدت ۸ روز در حوزه‌های تابعه توزیع تعرفه و اخذ آراء می‌شود در پایان مدت‌های مقرره در شهر و مراکز فرعی انجمن اصلی و انجمن‌های فرعی مشغول استخراج و قرائت آراء بوده‌اند. در نتیجه از مجموع آراء در اردبیل و آستارا و حوزه‌های دیگر فرعی که ۲۰۲۰۶ رأی بوده ۱۸۴۰۶ رأی به نام آقای شیخ حسین لنگرانی قرائت و از تاریخ ۲۱/۳/۲۳ انجمن مدت یک هفته برای قبول شکایات منعقد در این مدت شکایت مورد توجهی نرسیده لهذا انجمن مطابق مقررات قانون اعتبارنامه به نام آقای شیخ حسین لنکرانی صادر می‌نماید. شکایتی به امضای نقی وکیلی به مجلس شورای ملی می‌رسد حاکی بر این که پدر مشارالیه را که یکی از داوطلبان انتخابی بوده در موقع جریان انتخابات به تبریز خواسته‌اند چون مدرک و دلایلی بر صحت شکایت در پرونده نبوده و در مقابل نیز تلگرافاتی به امضاء عده کثیری از اهالی دایر بر رضایت از حسن جریان انتخابات در پرونده موجود بود لذا شعبه اولی شکایت وارده را کافی ندانسته و با اکثریت آراء صحت نمایندگی آقای لنکرانی را تصدیق و برای تصویب به مجلس شورای ملی گزارش می‌دهد.
رئیس - آقای حاذقی
حاذقی - بنده با هر نماینده غیر محلی مخالف هستم و به همین دلیل با آقای لنکرانی هم مخالف هستم.
رئیس - می‌ماند برای جلسه دیگر. آقای مظفرزاده
مظفرزاده - مخالفت آقای حاذقی به نظر بنده مخالفت با قانون هست زیرا ایشان نسبت به اعتبارنامه آقای لنکرانی اظهار نظری که کردند این است که صرفاً می-گویند من با وکیل غیر محلی مخالف هستم در قانون همچنین ماده نیست پس بنابراین اعتراض ایشان به قانون است به نماینده نیست و بنده خیال می‌کنم اصلاً مورد ندارد.
رئیس - به هرحال چون مخالفت شد می‌ماند برای جلسه بعد.
یکی از نمایندگان - اعتبارنامه آقای پور رضا را مطرح بفرمایید
رئیس - هنوز خبرش نرسیده است.
۸ - بقیه شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع به حقوق و هزینه سفر آقای پروفسور ابرلین
رئیس - اگر آقایان موافق هستند لایحه آقای پروفسور ابرلین مطرح شود (صحیح است)
فرهودی - بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات کرده بودم.
رئیس - بفرمایید
فرهودی - عرض می‌کنم لایحه که راجع به پروفسور ابرلین مطرح است آقایان توجه دارند که مربوط به استخدام ابرلین نیست بلکه ابرلین به موجب قانونی که در دوره گذشته تصویب شد در خدمت دولت هست چیزی که هست این
لایحه راجع به تکمیل حقوق ایشان است برای این که در سابق که استخدام شده بود حقوق او عبارت بود از هزار پهلوی که به نرخ آن روز می‌شد هفت هزار و دویست تومان در این لایحه نوشته‌اند پانزده هزار دلار بنابراین هزار پهلوی به نرخ امروز در حدود سی هزار تومان می‌شود و پانزده هزار دلار چهل و پنج هزار تومان می‌شود و در واقع حقوق او صدی پنجاه علاوه شده است در صورتی که از هزار و سیصد و بیست به این طرف حقوق مستخدمین دولت صدی صد اضافه شده است پس مال ایشان از حقوق دیگران کمتر است و ایشان از کمک هزینه کارمندان استفاده نمی‌کنند و فقط همین صدی پنجاه است که باید مورد تصویب واقع شود و فعلاً هم بنده می‌بینم که اکثریت آقایان نمایندگان با وجود ایشان موافق است به خصوص که دولت هم تلگراف به او کرده است که بیاید و ایشان هم چهل و پنج روز در اقیانوس‌ها و در خطر دریاها بوده‌اند و الان هم مدتی است در اینجا هستند و تکلیف‌شان معلوم نیست و این لایحه هم مدتی است که در اینجا بلاتکلیف مانده است این بود که بنده استدعا کردم که آقایان به کفایت مذاکرات رأی بدهند و بعد هم به اصل لایحه که گمان می‌کنم مذاکرات زیادی لازم نداشته باشد. آقایان رأی بدهند.
رئیس - آقای دکتر معاون
دکتر معاون - بنده مخالفم
رئیس - بفرمایید
دکتر معاون - عرض کنم الان چند روز است که لایحه مربوط به اضافات وزارت جنگ مطرح است و ما دیدیم که یک مقدار زیادی نظریاتی که آقایان نمایندگان داشتند اظهار کردند و حتی یک تبصره‌هایی هم اضافه کردند که مورد قبول مجلس واقع شد تنها موقعی که ما می‌توانیم برای اصلاح دانشکده پزشکی صحبت‌هایی بکنیم در این موقع است که به رئیسش یک اضافه حقوقی می‌باید داده شود آقایان اجازه بفرمایند که یک نظریاتی که ما داریم به عرض برسانیم و الا ممکن است به وسیله پیشنهاد عرایض خود را بکنیم و اگر آقای فرهودی اجازه نمی‌دهند که عملیات آقای مرآت را در اینجا ما عرض کنیم در پیشنهاد عرض خواهیم کرد و به حال ما فرقی نمی‌کند.
جمعی از نمایندگان - رأی بگیرید
رئیس - رأی می‌گیریم آقایانی که موافقند با کفایت مذاکرات قیام کنند.
جمعی از نمایندگان - عده کافی نیست.
فرهودی - بنده پس گرفتم آقا
رئیس - آقای فیروز آبادی مخالفند.
دکتر معاون - نوبت خودشان را به من داده‌اند.
یمین اسفندیاری - ایشان مخالفند شما هم مخالفید؟
دکتر معاون - بله با اجازه شما بنده مخالف هستم.
فرهودی - بنده هم مانع صحبت شما نیستم و عرض کردم پیشنهادم را پس گرفتم.
رئیس - آقای دکتر معاون.
دکتر معاون - شاید پسندیده نباشد که در یک جامعه که کاملاً علمی نیست یک طبیب از عملیات یک طبیب دیگری انتقاد بکند بنده خیلی متأسفم و تأسفم بیشتر می‌شود وقتی که می‌بینم این طبیب یک نفر فرانسوی است یعنی یکی از افراد آن آب و خاکی است که معروف به سر چشمه تمدن ممالک دنیا است و خود بنده هم مرهون تعلیم و تربیت آن مملکت هستم اما روزی که وارد مجلس شدم عهد کردم با خودم که تمایل شخصی را کنار بگذارم و تحت تأثیر احساسات قرار نگیرم و در راه اصلاح پیکار کنم در مقدمه باید تعرض آقایان برسانم که وقتی آقای پروفسور ابرلین تشریف آوردند و مشغول اصلاحات دانشکده پزشکی شدند بنده مهمان آقای مختاری بودم و بنابراین نه ایشان دسترسی به بنده داشت و نه هیچ کس دیگر و ایشان هیچ نوعی ظلمی و تعدی با من نکردند که بخواهم غرضی داشته باشم الان درحدود ۱۵ یا ۱۶ سال است که در ایران بنده مشغول جراحی هستم و اگر تا امروز نتوانسته باشم لیاقت فنی خودم را به مردم نشان داده باشم یک لباس استادی گمان نمی‌کنم یک افتخاری برایم باشد ثانیاً هم حقوق استادی که یک نخور و بمیری است قابل این را
ندارد که انسان وقت مجلس را با این حرف‌ها ضایع بکند استدعا می‌کنم عرایض بنده که کاملاً بی‌غرض است مورد توجه آقایان قرار بگیرد چون برای اصلاح دانشکده پزشکی است و برای اصلاحی است که همه آقایان ذی‌نفع هستند آقای پروفسور ابرلین در اواخر سال ۱۳۱۸ برای ریاست دانشکده پزشکی و داروسازی و دندانسازی با ایشان است به اضافه چون یک عده از مریضخانه‌های پای تخت جزء دانشکده پزشکی محسوب می‌شوند این بیمارستان‌ها نیز تحت ریاست ایشان اداره می‌شود به علاوه در ۱۳۱۹ برای اصلاح دانشکده پزشکی به توسط وزیر فرهنگ وقت ایشان یک قانونی تقدیم مجلس شورای ملی کردند و این کارهایی است که به عهده ایشان است بنده می‌خواستم عیوبات کار ایشان را به عرض مجلس برسانم تا فهمیده و سنجیده درباره این لایحه یک تصمیمی بگیرند عرض کنم که (یکی از نمایندگان - عده کافی نیست) پس اسامی را قرائت بفرمایید.
(به شرح زیر قرائت شد)
آقایانی که در این موقع از مجلس تشریف برده‌اند آقای دشتی - آقای خلیل دشتی - آقای هاشمی - آقای دکتر کیان.
رئیس - آقایان گفتند اسامی خوانده شود ما هم اطاعت کردیم ولی هیچ اثری ندارد و آقای دکتر معظمی هم الان رفتند آقایان را خبر کنند.
فرهودی - اگر خودشان می‌ماندند عده کافی بود
(در این موقع چند نفر از آقایان نمایندگان وارد شدند)
رئیس - آقا عده کافی شد بفرمایید
دکتر معاون - آقایان هیچ فکر کرده‌اند که جامعه چه قدرتی به یک طبیب داده است؟ اگر طرف نظر کنید از یک موقع نادری که برای یک اشتباه فاشی یک طبیب تحت تعقیب قانونی می‌رود هیچ قدرتی در روی زمین با قدرت یک طبیب برابری نمی‌کند با یک مختصر دارو و با یک کمک مؤثر و به جا، با یک محل جراحی این طبیب نه فقط آتیه یک نفر بلکه سرنوشت یک فامیل را در دست خودش دارد حکمی که این طبیب در سر یک مریض می‌کند حکمی است که نه تمیز دارد نه استیناف، حکمی است شبیه به حکم خدا حالا باید ببینیم در مقابل چه شرایطی جامعه چنین قدرتی به دست یک طبیب می‌دهد شرط لازمش داشتن یک دیپلم است که بعد از تحصیلات علمی و عملی در بیمارستان‌ها به دست این طبیب می-دهند، دیپلم دانشکده پزشکی با دیپلم‌هایی که در دانشکده‌های دیگر می‌دهند یک فرق خیلی بزرگ دارد در دانشکده پزشکی هر شاگردی موظف است که در هر رشته از علوم طب دارای یک حداقل معلومات باشد و اگر در یک درس فوق‌العاده قوی باشد و در یک درس جواب کافی ندهد مجبور به تجدید آن درس آخری خواهد بود پس دیپلم دانشکده پزشکی روی معدل داده نمی‌شود اگر ما برای یک طبیب قائل باشیم که باید در هر قسمت یک حداقل معلومات داشته باشد به طریق اولی دانشکده پزشکی باید دارای یک عده استادانی باشد که هر کدام در فن خودشان دارای یک تخصص کامل باشند متأسفانه دانشکده پزشکی و طرز انتخاب استادانش طوری شده است که این شرایط اجرا نمی‌شود (یمین اسفندیاری - نسبت به همه این طور است؟) اجازه می‌فرمایید نسبت به بعضی‌ها این طور است (یمین اسفندیاری- پس بفرمایید بعضی‌ها) روزی که آقای پروفسور ابرلین برای ریاست دانشکده پزشکی و رفع نواقص آن وارد ایران شدند از هر طرف سعی و کوشش کردند که در کارهای او یک اعمال نفوذی بکنند و این مرد شریف و نجیب بیش از ۶ ماه اینجا منتظر شد بلکه بتواند یک کارهایی بکند و نشد آخر سر متوسل شد به اعلیحضرت همایونی که در آن زمان ولایتعهد بودند اعلیحضرت با آن توجه مخصوصی که به امور فرهنگی داشتند و دارند امر فرمودند به وزیر وقت که قانون اصلاح دانشکده را در عرض ۲۴ ساعت شما باید بیاورید تقدیم مجلس شورای ملی بکنید آقای وزیر فرهنگ وقت یک عمل خیلی شایسته فرمودند و آقای پروفسور ابرلین و یک مترجم و یک ماشین نویس را در یکی از اتاق‌های وزارت فرهنگ نگاه داشتند تا اول یک مقدار ابلاغاتی که برای دوستان و اقوام خودشان می‌خواستند ایشان امضا کردند.
و بعد این قانون بی‌سر و ته را آوردند تقدیم مجلس شورای ملی کردند (یکی از نمایندگان - آن وزیر کی بود) آقای مرآت (امیر تیمور - آقای مرآت خودمان وکیل مجلس؟) خیر آقا آقای مرآت وزیر فرهنگ (یمین اسفندیاری - آقای دکتر معاون زیاد هم بی‌لطفی نفرمایید) اجازه بفرمایید متأسفانه یک عده از استادان به این ترتیب استاد شدند یک عده دیگر اطبایی بودند که در فن خودشان فوق‌العاده متخصصند و دانشکده پزشکی اگر بدون این اطباء تشکیل می‌شد این دانشکده پزشکی مورد تنقید قرار می‌گرفت این آقایان را آوردند اما به جای این که اینها را وارد کنند به تدریس رشته‌هایی که تخصص دارند یک دروس دیگری به آنها واگذار کردند اینها البته یک اطبای خوبی هستند اما نه در آن رشته که فعلاً تدریس می-کنند این هم یک عده دیگر اما دسته سوم ما در ایران یک عده طبیب ایرانی کار کرده لایق داریم و چون این اشخاص مورد پسند اطرافیان آقای پروفسور ابرلین نبودند اینها را وارد دانشکده نکردند رفتند خارجی آوردند و استخدام کردند در این خصوص هم بنده از آقای کفیل وزارت فرهنگ قبلی یک سؤالی کرده بودم که متأسفانه هنوز بی‌جواب مانده است بنابراین کادر استادان یک نواقص کوچکی دارد و چند نفر از اشخاصی که آنجا تدریس می‌کنند به نظر بنده اشخاصی هستند که لایق این کار نیستند و به قول بعضی از آقایان این لباس استادی برای تنشان گشاد است اما روی هم رفته تعداد دیگر استادان اشخاص فهمیده، اشخاص لایق، اشخاص کار کن بسیار خوبی هستند و بنده مدعی هستم که با تغییر و تبدیل سه چهار نفر دانشکده پزشکی می‌تواند دارای یک کادر استادی بسیار خوب و لایق و قابل باشد سه چهار نفر بین سی چهل نفر یعنی ده درصد اما متأسفانه این تنها عیب کادر استادان نیست یک عیب آقایان استادان این است که در روز اول وقتی که وارد دانشکده شد به منتها درجه استادی رسیدند یعنی رتبه ۱۰ این رتبه را چطور حساب کردند؟ حالا عرض می‌کنم فرض بفرمایید بنده در یک مؤسسه کار می‌کردم ماهی ۲۰۰ تومان می‌گرفتم برای روزی دو ساعت در یک بیمارستان دیگر می‌گرفتم ماهی صد تومان و هفته یک ساعت درس می‌دادم از دانشکده پزشکی هم ماهی ۵۰ تومان می‌گرفتم آمدند این ۳۵۰ تومان را جمع کردند و مأخذ رتبه قرار دادند بنده شدم استاد رتبه ۱۰ درس سن ۳۵ و ۴۰ سالگی و چون دیگر راه ترقی جلوی بنده نیست اعتنایی دیگر به دانشکده ندارم (یمین اسفندیاری لابد نسبت به سایرین می‌فرمایید و الا خودتان که ۴۰ سال بیشتر دارید) بنده نصف سال آقا را دارم به جای اولاد شما هستم بنده از این چیزها جا نمی‌خورم قربان این آقایان استادانی که به این طریق در بدو کارشان به منتها درجه رتبه استادی رسیدند دیگر اعتنایی به دانشکده ندارند و راه ترقی برای آنها بسته است به این دلیل دیر تشریف می‌آوردند سر درس حاضر نمی‌شوند اعتنا به مریض‌ها نمی‌کنند بنده الان اینجا یک نفر را می‌بینم که بنده را نگاه می‌کند و خودش هم شاهد بنده هست که رسیدگی نمی‌کنند به مریض‌ها ملاحظه بفرمایید این طرز اشتباهی است که در دانشکده رخ داده است (دکتر اعتبار - بنده هم یک عرایضی دارم که بعد عرض می‌کنم) اینها البته یک عیوبات کوچکی است که گمان می‌کنم با توجه مخصوص و آن جدیتی که آقای وزیر فرهنگ دارند رفع شود (اینها عیب بزرگ است کوچک نیست) غیر از دانشکده پزشکی یک عده از بیمارستان‌ها هم تحت ریاست آقای پروفسور ابرلین است و بالای اینها اداره امور بیمارستان‌ها است نقل می‌کنند یک روزی که اعلیحضرت سابق تشریف برده بودند برای بازدید اداره امنیه به ملتزمین رکاب خودشان فرموده بود مواظب جیب‌های خودتان باشید اینجا اداره امنیه است نمی‌دانم این حکایت راست است یا دروغ بنده همچه شنیده‌ام (صحیح است) تمنا می‌کنم آقای وزیر فرهنگ آن روز که خواستند به اداره امور بیمارستان‌ها تشریف ببرند این حکایت را فراموش نفرمایند یکی از کثیف‌ترین، یکی از بدترین اداره‌هایی که در ایران وجود دارد اداره امور بیمارستان‌ها است و الان عرض می‌کنم که چرا عرض کنم که یکی از دزدی‌های کوچک عادی آنجا این است که آقای بازرس اداره بیمارستان‌ها این حکایت را برای بنده نقل کرده خوشبختانه
بنده هیچ وقت پایم را توی این اداره نمی‌گذارم و کاری هم ندارم، از یکی از اداره-های آقای دکتر میلسپو نمی‌دانم کجا ۲۰ توپ پارچه برای اداره امور بیمارستان‌ها فرستادند. تعداد توپ‌ها معین و طول و عرض آنها هم معین بود که هر توپی چند ذرع پارچه دارد با وجود این ده تا از این توپ‌ها را دزدیدند ده تای دیگر را از وسط نصف کردند شد ۲۰ توپ و ۱۰ توپ دیگر را بردند این حکایت را بنده شنیدم از خود آقای بازرس اداره امور بیمارستان‌ها.
یکی از نمایندگان - این مربوط به ابرلین نیست.
دکتر اعتبار - چرا این مربوط است به پروفسور ابرلین
دکتر معاون - … حکایت دیگر این است لوازمات ضروری که قیمت آنها فوق‌العاده کم باشد هیچ وقت اداره امور بیمارستان‌ها آنها را نمی‌خرد فرض بفرمایید که اطبا یخ برای مریض‌ها لازم دارند این یخ را اداره امور بیمارستان‌ها نمی‌خرد چرا؟ برای این که روی یخ یک استفاده بزرگی نمی‌شود کرد اما بر عکس سفارش دواجات گرانبهایی بکنید به محض این که سفارش از این طرف رفت از آن طرف می‌آید بیرون چون روی هر کدام‌شان یک مقداری حیف و میل ممکن است کرد عرض کنم که دارو روز به روز خریداری می‌شود اداره امور بیمارستان‌ها اگر بخواهد کار بکند باید دارویی که برای بیمارستان‌ها لازم است یک بار، یک دفعه، نه دو دفعه، نه سه دفعه خریداری بکند معمولاً اینها می‌روند داروها را از دواخانه‌هایی که اطراف خود آنها است خریداری می‌کنند من نمی‌گویم که آن داروساز به آنها گران می‌فروشد اما قیمت خرده فروشی همیشه خیلی بیشتر از عمده فروشی است اینها می-توانند دارویی را یک دفعه از بنگاه دارویی تهیه بکنند وسیله ارتباط مابین بیمارستان-ها و این اداره شریف یک بازرسی بیمارستان‌ها بود و چندین ماه این پست خالی بود و کار بازرسی اداره بیمارستان‌ها این بود که باید هر سرویسی را ببیند و نواقصی که آنجا است برود آنها را رفع بکند طبیب به جای این که برود به مریض-هایش برسد یا به شاگردهایش برسد مجبور می‌شد هر روز از بیمارستان این گوشه و آن گوشه شهر بیاید در اداره امور بیمارستان‌ها برای چه؟ برای خرید یک پریموس یا دوتا اسباب انژکسیون اینها یک کارهایی است که درست ترتیب آنها داده نشده است عرض کنم که در بیمارستان‌ها یک تفاوت زیادی در قسمت‌ها گذاشته شده است در یک سرویسی شما می‌روید می‌بینید که تمام لوازمی که در آنجا است از حد کفایت هم بیشتر است و کار به جای لوکس می‌کشد صندلی-های راحتی چرمی سفارش می‌دهند اما در یک بیمارستان دیگر که حتی آن لوازم معمولی که برای رفع احتیاج آن بیمارستان لازم است است وجود ندارد این دو چشمی‌ها را بنده نمی‌دانم روی چیست و یک عیب بزرگ دیگر این است که تعداد کارکنان بیمارستان‌ها فوق‌العاده زیاد است بیمارستانی داریم که دارای ۳۰ تختخواب است ۶۲ نفر عضو دارد بنده می‌خواهم بدانم که این بیمارستان‌ها را ساخته‌اند برای این که به این اشخاص حقوق بدهند یا مریض‌ها را معالجه بکنند؟ چون هیچ وقت یک بیمارستان ۳۰ تختخوابی احتیاج به ۶۰ نفر کارگر ندارد از طرف دیگر اشخاصی که در این بیمارستان‌ها یک انتخابات عجیب و غریبی کرده‌اند مثلاً در بیمارستانی که فقط برای چشم پزشکی و کحالی است وقتی که می‌روید آنجا می‌بینید سه نفر قابله آنجا است حالا این قابله در کحالی چه کار دارد آیا با تخصصش ارتباط دارد و آیا ارتباطی دارد امراض چشمی با زایمان بنده گمان نمی‌کنم اینها چرا این کار را می‌کنند؟ با وجود این که ما احتیاج به یک مقدار زیادی قابله در همه جا داریم و الان یقین دارم که اگر تمام این قابله‌ها را معرفی کردند به وزارت بهداری با کمال امتنان این را استخدام می‌کرد و می‌فرستاد به شهرستان‌ها یک اشتباه دیگر هم کرده‌اند و باز مشغولند که آن را ادامه بدهند آن منحصر کردن بیمارستان‌ها در این شهر به یک مرض مخصوصی است فرض بفرمایید در دروازه قزوین این قضیه هست که چند روز پیش هم آمدند اینجا شکایت کردند در دروازه قزوین یک مریضخانه ۳۰۰ تختخوابی است که سابقاً مال شهرداری بود و حالا جزء دانشکده پزشکی شده است این مریضخانه سابقاً همه جور مریض را قبول می‌کرد برای چه؟ برای این که آن بدبخت‌هایی که در آن محیط زندگی
می‌کنند نوکر که ندارند اتومبیل که ندارند بچه‌شان را هم نمی‌توانند به دست پرستار بسپارند آن ناحیه شهر خود را معاینه بکنند آنجا برای هر کس در هر قسمت طبیب بود کحال بود جراح بود همه را برداشتند و آنجا را منحصر کردند به امراض چشمی حالا اگر در این قسمت شهر کسی چشمش درد بکند باید پیاده برود تا دروازه قزوین بدهد چشمش را معاینه بکنند و اگر کسی دلش در آنجا درد بگیرد باید بیاید به این طرف شهر این مریضخانه‌ها را ما درست کردیم برای اهالی آنجا و باید به درد محلش بخورد این بدبخت‌ها را نمی‌شود چرخاند توی شهر که ما می‌خواهیم این را تخصیص بدهیم به یک امراض معینی. بنده تصدیق می‌کنم از نقطه‌نظر ارگانیزاسیون بنده هم عقیده‌ام این است که باید از نقطه‌نظر فنی استاد در مریضخانه‌هایی که تعداد مریضخانه‌هایش نسبتاً زیاد باشد باید کار کند که بتواند به شاگردها نشان بدهد ما باید این طور بکنیم اما منحصر کردن یک مریضخانه ۳۰۰تختخوابی روی ۸۰۰ تختخواب آن هم برای کحالی آن هم در یک قسمت پر جمیعت شهر به عقیده من یه کار حسابی نیست (صحیح است) بایست در قسمت تقسیم این تختخواب‌ها ۸۰۰ تختخواب برای فقرا در این شهر وجود دارد به جای این که بردارند اینها را تقسیم کنند روی احتیاجات مردم برداشته‌اند امراض کحالی را ۳۰۰ تختخواب قرار دادند و برای زایمان ۳۰ تختخواب گذاشتند در این موضوع دیگر آدم لازم نیست متخصص باشد از آقایان می‌پرسم در خانواده شما زایمان بیشتر اتفاق می‌افتد یا امراض چشمی؟ پس این تقسیمات درست نیست اما راجع به شخص پروفسور ابرلین و کنترات ایشان به این اضافه حقوق بنده عقیده‌ام این است که آقای پروفسور ابرلین یک شخص دانشمند و یک شخص عالی‌مقام، یک شخص جدی و فعالی است و بدون گفت و گو یک شخص درجه اول است و شاید تنها استادی است که آمده است به ایران ابرلین از اشخاص گرسنه اروپا نیست که پناه آورده باشد به مملکت ما یا برای گرفتن یک حقوقی بنده شخصاً اطلاع دارم در انستیتور کفلر می‌خواستند ایشان را کنترات بکنند و ایشان ترجیح دادند که برگردند به ایران به دو دلیل دلیل اول این که این دانشکده پزشکی که زاییده اعمال خودشان است می‌خواهند تکمیل کنند و رفع نواقصش را بکنند و بالاخره یک نام نیکی از خودشان و هموطنان خودشان در ایران بگذارند و از طرف دیگر این یک اطلاعات خصوصی است که می‌خواهم به عرض آقایان برسانم آقای پروفسور ابرلین در سفر اولی که به ایران آمدند انس گرفتند به مملکت ما و باور کنید که آقای پروفسور ابرلین می‌خواهند خدمت بکنند به ایران مثل این که به وطن خودشان و به همان اندازه ایران را دوست دارند که وطن خودشان را و از نظر لیاقت و قابلیت ایشان هم هیچ تردیدی آقایان نباید داشته باشند و اگر در دفعه اول ایشان مرتکب یک اشتباهاتی شدند برای این بود که اشخاص زیر دست خودشان را نمی‌شناختند و دفعه اول بود که به ایران آمده بودند و از چپ و راست توصیه می‌کردند که فلان دکتر دکتر بسیار خوبی است و ایشان چندین بار این موضوع را می‌شنیدند بالاخره ایشان را وادارکردند. اما عرض کنم که آقا این لایحه متأسفانه با این طور که نوشته شده قابل پذیرفتن نیست برای این که اگر بخواهند که آقای پروفسور ابرلین فقط درس تشریح مرض بدهد یعنی دست به اصلاحات دانشکده پزشکی نزند این مبلغی که شما معین کرده‌اید فوق‌العاده زیاد است و دلیل ندارد در یک مملکتی یک نفر آدم خارجی ده برابر یک ایرانی حقوق بگیرد نقاط بد آب وهوا مال ما هست بیدار شدن مال ما، تمام زحمات مال ایرانی‌ها موقع تقسیم حقوق برای خارجی‌ها بگوییم چون خارجی است دو برابر، سه برابر چهار برابر ده برابر بگیرد؟ تصدیق بفرمایید که این فوق‌العاده بی‌انصافی است (صحیح است) اگر هم بخواهد کار بکند و اصلاحات بکند اختیار ندارد که کار بکند اگر می‌خواهند که دانشکده پزشکی را اصلاح بکند و تکمیل بکند بنده کاملاً هم عقیده هستم و اگر به ایشان ۱۰۰ هزار تومان هم می‌خواهند بدهند در سال باید به ایشان داد اما اختیار بدهید به ایشان که یک کاری بکنند اگر یک شخص بیاید در ایران و بخواهد یک اصلاحاتی بکند و قانون دست و پای او را بسته باشد چه فایده دارد برای شما اگر هیچ معلوماتی هم
نداشته باشد برای شما یکی است حالا بنده در این خصوص یک پیشنهادی تنظیم کرده‌ام که تقدیم مقام ریاست می‌کنم که در موقع خودش مورد بحث قرار بگیرد و در موقع پیشنهادها قرائت بشود عرض کنم که بنده گمان می‌کنم که جناب آقای وزیر فرهنگ با آن جدیتی که در ایشان سراغ دارم اگر یک توجه مخصوصی به دانشکده پزشکی بفرمایند واقعاً طرف اطمینان تمام مجلس هم اقلیت و هم اکثریت خواهند بود چون ملاحظه بفرمایید دانشکده پزشکی در یک اوامری دخالت می‌کند که ما هر کدام‌مان هر نقشه‌ای، هر مسلک سیاسی داشته باشیم هر نقشه‌ای که برای امروز یا فردای ایران داشته باشیم. هر مذهبی که داشته باشیم باید به دست افراد صحیح و سالم اجرا بشود و اول شرط داشتن بهداشت داشتن پزشک خوب است و کوچک‌ترین غفلتی در امور دانشکده پزشکی نه فقط خودتان و خانواده‌هاتان را تهدید می‌کند بلکه نسل آتیه مملکت را هم در خطر می‌انداز برای این که آن طبیبی که در گوشه بلوچستان یا فرض بفرمایید در جاهای دیگر مشغول طبابت است اگر دروسش ناقص بود تحصیلاتش ناقص بود و یک مریض زیر دست او تلف شد گناهش به گردن ما است که این را می‌دانستیم و جلوگیری نکردیم. (صحیح است) از من گفتن این عرایض بود تصدیق آن با مجلس است.
رئیس - آقای ملک¬ مدنی موافقید؟
ملک¬ مدنی - بله بنده موافقم
رئیس - چون این لایحه در جلسه پیش طرح شد اجازه‌های جلسه سابق را حفظ کردیم و باز هم آقای ملک‌مدنی اسمشان بود. آقای دکتر اعتبار.
دکتر اعتبار - بنده مخالفم موافق باید صحبت بکند آن وقت.
فرهودی - آقا بنده موافقم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - آقای فرهودی صحبت کرده‌اند.
فرهودی - آن راجع به پیشنهاد کفایت مذاکرات بود بنده در اصل موضوع موافقم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بسیار خوب بفرمایید.
فرهودی - آن مختصر صحبتی که آن روز بنده عرض کردم از نظر پیشنهاد کفایت مذاکرات بود و الا راجع به اصل موضوع موافقم بنده در این لایحه چیزی عرض نکردم و اسم بنده در آنجا ثبت است. عرض کنم خوشبختانه آقای دکتر معاون آن طوری که بنده دقت کردم یک مخالفت اساسی با استخدام و یا با حقوق آقای پروفسور ابرلین را آن طوری که از مقام تخصص خود ایشان شایسته است تصدیق کردند و بعد از تصدیقی که یک مرد متخصص درباره یک مرد متخصص دیگر بکند دیگر موردی برای بنده باقی نمی‌ماند که وارد آن بشوم. اما راجع به توضیحاتی که در اطراف کیفیت و اصلاحات دانشکده پزشکی و طرز بیمارستان‌ها فرمودند به نظر بنده به همان دلیلی که فرمودند ایشان در آن موقع مهمان مختاری بودند و اطلاعات‌شان کافی نیست متأسفانه در آن موقع که ایشان مهمان مختاری بودند بنده در آن اصلاحات وارد بودم بنابراین اگر بنده یک اطلاعاتی را عرض می‌کنم اطلاعاتی است که در همان موقع عیناً به دست می‌آوردم عرض کنم در سابق اوضاع دانشکده پزشکی ما خوب نبود و در ۱۳۱۴ به شهادت آقای دکتر زنگنه که رئیس تعلیمات عالیه بودند بنده مأمور شدم برای سرپرستی و نظارت در امتحانات دانشکده پزشکی. البته رئیس امتحانات آقای دکتر امیر اعلم بودند ولی چون وزیر فرهنگ یک مأموری هم برای مراقبت امتحانات مأمور می‌کند بنده مأمور شدم. در آن مأموریت بنده سیر و سیاحت‌هایی کردم از اوضاع دانشکده پزشکی یکی این بود که معلمین آمدند و شروع کردند به امتحان و هر استادی یک جزوه‌ای داشت که در طی سال به شاگردان می‌داد و اغلب این جزوه‌ها ۴۰ ورق ۵۰ ورق بیشتر نبود و یک کتاب کامل و صحیحی نه در دست شاگردانی که امتحان می‌دادند بود و نه در دست استادان بنده که در دست هیچ یک از استادهایی که آن روز امتحان می-کردند و استادانی که بودند ندیدم…
جمعی از نمایندگان - عده کافی نیست.
فرهودی - و قبلاً گفته می‌شود که چه سؤالاتی می‌کنند (عده کافی نیست) پس صحبت نکنم؟
هاشمی - یک استراحتی بکنید.
رئیس - اسامی آقایانی که از جلسه خارج شده‌اند قرائت می‌شود:
آقایان: دشتی- بیات - گله‌داری - فرخ - مؤید ثابتی - ثقةالاسلامی - ذوالقدر- اریه - صمصام
دکتر معاون - این اسامی را بهتر است موقعی بخوانید که اکثریت هست حالا که اکثریت نیست و اسمشان ثبت نمی‌شود.
هاشمی - چرا اسمشان ثبت می‌شود.
جمعی از نمایندگان -اکثریت شد. بفرمایید
فرهودی - … عرض کنم که قبلاً معین بود که از این جزوه چهل صفحه‌ای چه سؤالاتی می‌شود به این معنی که ۱۰ سؤال را قبلاً معین کرده بودند که ما از این ۱۰ سؤال و از این جزوه ۴۰ صفحه‌ای ۲ سؤال خواهیم کرد و آن دو سؤال را هم شاگرد اختیار دارد که هر کدام را بخواهد انتخاب بکند و جواب بدهد…
دکتر کشاورز - چرا زحمات ایرانی‌ها را به هدر می‌دهید آقای فرهودی!
فرهودی -… بنده آن سال را دارم عرض می‌کنم.
دکتر کشاورز - شما دارید توهین می‌کنید.
فرهودی -… عرض کنم بنده آن سال مخصوص را عرض کردم آقای دکتر. عرض کنم یکی از آن جزوه‌ها که جزوه پارازیتولوژی بود…
دکتر کشاورز - اصلاً اینها مربوط به پروفسور ابرلین نیست. شما اینها را مخلوط می‌کنید و توهین به استادان می‌کنید.
فرهودی -… عرض کنم یکی از آن جزوه‌ها جزوه پارازیتولوژی بود که …
دکتر مجتهدی - پارازیتولوژی یعنی چه؟
فرهودی - یعنی انگل‌شناسی (خنده نمایندگان) این را بنده دیدم که از جزوه-های خیلی کهنه است و گفتم اینها ۲۰ سال پیش ترجمه شده و یکی از آن جزوه-ها را بنده بردم در وزارت بهداری که در آن موقع یک مستشار عالی‌مقامی داشت یعنی دادم ترجمه کردم و فرستادیم پهلوی آن پروفسور که آقا نظر شما راجع به این جزوه چیست. او گفت بله در این جزوه یک عده مطالبی هست راجع به پارازیتولوژی و بد هم نیست ولی در نتیجه تحقیقات علمی و اکتشافات اخیر معلوم شده است که این مطالب در یک روزی صحیح بوده است ولی اخیراً بطلانش ثابت شده است. مقصود این است که دروس دانشکده هم آهنگ با اکتشافات و ترقیات طبی معاصر ما نبوده البته یک جزوه‌های صحی و طبی بود ولی ما بیست سال پیش بود و به کلی استادان و دانشجویان هر ترقی یا تغییری که همه روزه و همه هفته و همه ماهه در عالم متمدن حاصل می‌شد بی‌اطلاع بودند یعنی با آنها ارتباط نداشتند بالاخره امتحانات شد و نمره‌ها را دادند ولی بعداً بنده با آقای دکتر امیر اعلم عرض کردم که آقا اینها نمره‌ها را دادند البته شاگردها هم رفته‌اند جواب داده-اند ولی شما یک نمره دیگری هم باید بدهید که آن نمره را هم بایستی با آنها جمع بکنیم همان طوری که در مدارس دیگر هم معمول است یک نمره دیگری هم هست که با آن نمره‌ها باید جمع بشود و آن نمره نمره عملی است که شاگردان در بیمارستان‌ها رفته‌اند و کار کرده‌اند و نمره گرفته‌اند. گفت ما همچو چیزی نداریم تنها همین جزوه است که امتحان به عمل آمده. این بود که در آن موقع بنده رفتم و یک گزارش مفصلی (به شهادت آقای دکتر زنگنه که رئیس آموزش عالی بودند) دادم و گفتم آقا این مدرسه اولاً جنبه عملی را به کلی فاقد است در صورتی که مدرسه طب یک مدرسه عملی است ثانیاً این مدرسه دروسش هم آهنگ و موازی با اکتشافات و تحقیقات امروزه پزشکی نیست. البته همان طوری که عرض کردم دروسش خوب است استادانش خوب هستند ولی با ترقیات علمی امروزه مطابقت نمی‌کند. وزارت فرهنگ وقت فوراً شروع کرد به اصلاح کردن و دو سه نفر را مأمور کرد که یک اصلاحاتی بکنند و تا اندازه هم بعضی کارها را کردند. ولی البته باید گفت این اصلاحات جزئی آن طور که باید دولت را متقاعد نکرد و منجر شد به استخدام پروفسور
ابرلین. اگر بخواهیم راجع به کارهای پروفسور ابرلین قضاوت کنیم به نظر بنده قضاوت منصفانه این است که ببینیم اوضاع دانشکده پزشکی و بیمارستان‌های ضمیمه آن قبل از تصدی پروفسور ابرلین چطور بوده و دو سال سه سال بعد از تصدی او چه صورتی به خود گرفته اگر به این مقایسه جواب مثبت داده شود باید گفت پروفسور ابرلین خدمت کرده است و می‌بایستی او را نگه داشت برای تکمیل خدمت و اگر دیدیم که خیر کارها بدتر شده است که البته حق با آقای دکتر معاون است. برای امور دانشکده پزشکی البته یک استادانی انتخاب شده‌اند و خواستم عرض کنم که این طوری که آقای دکتر معاون فرمودند که یک ماشین نویسی آوردند توی اتاق و استاد انتخاب کردند این طور نیست……
دکتر معاون - دکتر کاسمی مترجم ایشان بود و طرز انتخاب همان طور است که عرض کردم
فرهودی -… عرض کنم طرز انتخاب استادان این طور بود که پروفسور ابرلین چند ماه مطالعه کرده است و تمام کسانی را که داوطلب بودند و شایسته این کار بودند آنها را خواست و مدارک و دیپلمه‌هایشان را خواست و همچنین سوابق کارشان را هم خواست و کاملاً رسیدگی کرد و مقایسه کرد بعد انتخاب کرد و ملاک انتخابش هم این بود که اشخاصی که سابقه در دانشکده پزشکی دارند آنها مقدم باشند ولی البته کسانی که سابقه داشتند ولی مدارک‌شان کامل نبود البته قبول نمی-کرد. در تشخیص اطلاعات هم باز به یک نکته توجه داشت همان طور که بنده عرض کردم و آن این بود که اشخاصی که انتخاب می‌شدند باید در جدیدترین مدارس تحصیل کرده باشند و دیپلمشان را هم نشان بدهند و نتیجه این شد که یک عده از جوانان تحصیل کرده را ایشان انتخاب کردند برای دانشکده پزشکی و از روزی که ایشان این کار را کردند ما باید افتخار بکنیم که دروس دانشکده پزشکی افتاد روی یک ریلی که می‌شود اسمش را درس علمی گذاشت و یا کنفرانس گذاشت و از صورت جزوه‌گویی خارج شد اما در قسمت بیمارستان البته خدمت اساسی این بود که این بیمارستان‌ها ضمیمه دانشکده پزشکی شد چرا؟ برای این که به طوری که عرض کردم میدان عمل و کار برای دانشجویان حاضر بشود و آن نقصی که بنده الان عرض کردم که وسایل عملی و نمره که برای این کار نداشتند این نقص برطرف شود. این را همه آقایان این اوضاع دانشکده پزشکی را قبل از تصدی ایشان دیده بودید که چه اوضاعی داشت و چه تأثیری داشت همان عده اطبایی که در آنجا بودند از عده مرض‌ها تعدادشان زیادتر بود ولی با اصلاحاتی که ایشان کردند در همان بناها و با همان بودجه عده تختخواب‌های بیمارستان‌های تهران دو برابر شد بدون این که هیچ اضافه بودجه بگیرد یا بنای تازه بگیرد فقط از همان صرفه‌جویی-هایی که در سازمان بیمارستان‌ها کرده بود منجر به این شد که عده تختخواب‌ها دو برابر بشود و در نتیجه دانشجویان نصف روز را در این بیمارستان‌ها زیر دست همان استادانی که درس می‌خواندند در مدرسه آنجا هم کار می‌کردند و معلومات عملی خودشان را تکمیل می‌کردند. استاد دو وظیفه دارد یکی این که در دانشکده درس بدهد و یکی این که نصف روز هم در بیمارستان عمل بکند و شاگردی که درس گرفته همان روز آن درس را در بیمارستان به معرض عمل بگذارد. ولی سابقاً یعنی قبل از تصدی ایشان چون بیمارستان‌ها جزو دانشکده پزشکی نبود اساساً روسا بیمارستان‌ها راضی نمی‌شدند به این کار برای این که گاهی اتفاق می‌افتاد یک مریضی که مورد امتحان و عمل بود یک مرتبه ۲۰ نفر ۳۰ نفر دانش آموز دور آن مریض می‌ریختند به طوری که آن طبیب دیگر نمی‌توانست آن مریض را عمل صحیح بکند یا معالجه کافی بکند حتی ممکن بود که یک خطری هم برای آن مریض پیش بیاید ولی حالا یک تناسبی پیدا شده بین عده دانشجویان و عده تختخواب‌هایی که در بیمارستان تحت استفاده است و به این ترتیب شاگردها با یک ترتیب منظمی دروس عملی را هم می‌بینند آقای دکتر معاون انتقاداتی فرمودند راجع به وضع بیمارستان‌ها بنده اصراری ندارم که بگویم وضع بیمارستان‌های تهران کاملاً خوب شده در این موضوع اصراری ندارم چون که خود آقایان
اینها را خودشان می‌بینند ولی فقط این را می‌خواهم عرض کنم که این عیوبی را که فرمودند این عیوب به هیچ وجه عیوبی نبود که مربوط به پروفسور ابرلین باشد. پروفسور ابرلین یک تشکیلاتی را و یک مسئولیت‌هایی را هم قبول کرده و یک ترتیباتی هم داده و در این مدتی که ایشان بیرون رفتند یک خراب‌کاری‌هایی در غیبت او شد و خود پزشکان عالی‌مقام ما که در دانشکده پزشکی بودند خودشان تشخیص دادند که این شخص باید دوباره برگردد و الا در غیبت ایشان آقای دکتر امیر اعلم که یکی از دکترهای مورد اعتقاد همه آقایان است خود او استعفا داد و الا نه پروفسور ابرلین اصرار داشت و نه کسی از لحاظ نظریات شخصی اصرار داشت فقط چون ایشان اصلاحات دانشکده پزشکی را شروع کرده بودند از لحاظ تکمیل این اصلاحات دانشکده پزشکی مجبور شدند به این که اقدام بکنند و پروفسور ابرلین را بیاورند. مثلاً فرمودند که چند توپ پارچه را برده‌اند نصف کرده‌اند اولاً این یک امر اداری و کارپردازی است و به یک مرد علمی مربوط نیست و همین که بازرس کشف کرده این موضوع را و به آقا گفت به نظر من دلیل حسن تشکیلات است برای این که در خیلی جاها کشف هم نمی‌شود این که بازرس بیمارستان‌ها کشف کرده و به آقای دکتر معاون گفته است این دلیل بر این است که اوضاع امور بیمارستان‌ها کاملاً صحیح است و اشخاصی را که پروفسور ابرلین انتخاب کرده است به جا بوده است و اگر یک عضو کارپردازی این کار را کرده است این دلیل نمی‌شود که بگوییم اصلاً تشکیلات خوب نیست همچنین راجع به دارو فرمودند بنده خواستم عرض کنم البته ممکن است در خرید داروها یک تقلباتی شده باشد ولی آنچه که بنده می‌شنوم این است که مدتی است که خرید دارو در انحصار بنگاه کل دارویی است و هر اداره دولتی که دارو بخواهد از آنجا باید بخرد و اداره بیمارستان‌ها ارتباطی ندارد مستقیماً با خرید دارو که فرض کنیم هر روز می‌خرد و سوء استفاده می‌کند. البته یک قسمت‌های فنی هم فرمودند که بنده نمی‌توانم وارد آن بشوم و چیزی که مسلم است این است که خودشان تصدیق فرمودند که پروفسور ابرلین یک مرد لایقی است برای این کار و صمیمت دارد برای انجام این کار که آوردندش اما این که ایشان فرمودند اختیار باید بهش داد به نظر بنده هیچ مانعی ندارد ولی به شرط این که خودش بخواهد اما اگر خودش نخواهد و با همین قوانین و با همین بودجه فعلی بتواند وظایفی را که به عهده او گذاشته‌ایم انجام بدهد این به نظر بنده خیلی عجیب است اگر مجلس شورای ملی بخواهد خودش به او اختیاری بدهد اگر خواست که می‌دهیم ولی اگر نخواست و با کمک آقای وزیر فرهنگ و با قوانینی که فعلاً موجود است توانست این کار را انجام بدهد که چه بهتر. (صحیح است)
رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات شده است. پیشنهاد آقای نبوی خوانده می-شود:
پیشنهاد می‌کنم به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود.
رئیس - آقای نبوی
نبوی - دو جلسه است روی این موضوع حرف زده می‌شود و بنده خیال می‌کنم که هر چه گفتنی بود گفته شده و آقایان هم که مخالفت کردند مقصودشان این بود که یک صحبت‌هایی اینجا بشود که الان شده است بنابراین دیگر ادامه آن لزومی ندارد و بنده در خواست کفایت مذاکرات و رأی را کرده‌ام.
فیروزآبادی - بنده مخالف هستم با کفایت مذاکرات اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید
فیروز آبادی - علت مخالفت بنده با کفایت مذاکرات این است که این مطلب یک اندازه‌ای مهم است و باید که همه آقایان اطلاع پیدا بکنند که وضعیت کار چیست و اگر خدای نکرده یک نواقصی دارد باید تذکر بدهند که رفع بشود و در این مورد مذاکراتی که می‌شود اغلب این مذاکرات خیلی مفید است به این جهت بنده عقیده‌ام این است که اجازه داده بشود به اشخاصی که اجازه خواسته‌اند صحبت بکنند ولی البته به طور خیلی مختصر نه نیم ساعت و یک ساعت بلکه دو سه دقیقه عرایض خودشان را بکنند بعد رأی گرفته شود.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۹ - اقتراع جهت شرفیابی حضرر اعلیحضرت همایونی
رئیس - یک کار لازمی است آقایان اجازه بدهند دو سه دقیقه بیشتر طول نمی-کشد این کار را انجام بدهیم. بعد وارد پیشنهادات می‌شویم. چون روز پنجشنبه ۴ آبان روز تولد اعلیحضرت همایونی است. (صحیح است) بنابراین بایستی ۱۲ نفر از آقایان نمایندگان به طور قرعه جهت عرض تبریک به حضور ملوکانه معین بشوند. به علاوه از دربار شاهنشاهی اعلام کرده‌اند که هر یک از آقایان مایل باشند می‌توانند شرفیاب بشوند و تبریک عرض بکنند و از آنها پذیرایی می‌شود و این استقراع که عرض کردم به موجب نظامنامه است و الّا همان طور که عرض کردم همه آقایان می‌توانند تشریف ببرند هر کدام میل دارند بروند.
یمین اسفندیاری - ساعت چند؟
رئیس - ساعت هشت و نیم موقع شرفیابی است و یک ربع قبل از وقت آقایان باید آنجا حاضر باشند.
(در این موقع استقراع به عمل آمده دوازده نفر آقایان زیر انتخاب شدند)
آقایان: علی اقبال - صفوی - اسعد- دکتر طاهری - حیدرعلی امامی - فرخ - تیمورتاش- امیر ابراهیمی- دکتر آقایان- مراداربه - اوانسیان- امیرتیمور
۱۰ - راجع بقیه شور و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به حقوق و هزینه سفر آقای پروفسور ابرلین
رئیس - حالا شروع می‌کنیم به قرائت پیشنهادات راجع به حقوق آقای پروفسور ابرلین در دو جلسه قبل اگر آقایان خاطرشان باشد این طور فرمودند که پیشنهاداتی که مربوط به متن لایحه نیست قرائت نشود (صحیح است) پیشنهاد آقای نراقی:
هاشمی- خارج از موضوع است
رئیس - به نظر بنده این پیشنهاد را حضرتعالی پس بگیرید چون مربوط نیست.
جمعی از نمایندگان - موضوع پیشنهاد ایشان چیست؟
هاشمی - پیشنهاد می‌کنند دو نفر در دانشکده پزشکی به سمت استادی پذیرفته شوند و در رشته‌ای که تخصص دارند انتخاب بشوند.
جمعی از نمایندگان - این مربوط به موضوع نیست
هاشمی- یک پیشنهادی آقای دکتر معاون داده‌اند که شاید نظر به ایشان را هم تأمین بکند.
جمعی از نمایندگان - قرائت بشود.
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر معاون:
اینجانب پیشنهاد می‌کنم که تبصره زیر به ماده واحده افزوده شود: تبصره - برای اصلاح دانشکده پزشکی وزارت فرهنگ می‌تواند تا اول فروردین ۱۳۲۴ استادان و دانشیاران و پزشکان و دستیارانی که آقای پروفسور شارل ابرلین برای هر قسمتی پیشنهاد می‌نماید به آن سمت منصوب و حکم لازم برای آنان صادر نماید.
رئیس - آقای دکتر معاون
دکتر معاون - این پیشنهادی که بنده کرده‌ام عیناً ماده ۱۹ است که در قانون اصلاح دانشکده پزشکی اینجا به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است. بنده الان چند دقیقه پیش شرح مفصلی راجع به نواقص دانشکده پزشکی به عرض آقایان رساندم یک دسته از این نواقص را آقای وزیر فرهنگ با جدیتی که دارند و با رسیدگی که خودشان خواهند فرمود رفع خواهند کرد ولی یک قسمت دیگر بر می‌خورد به اختیاراتی که پروفسور ابرلین ندارد. فرض بفرمایید برای آن شخص مسلم شد که دکتر معاون بدکار می‌کند و باید جایش را تغییر بدهد ولی الان نمی-تواند او را جایش را تغییر و تبدیل بدهد یا شخص دیگری را معین کند برای این پست. بنابراین ایشان که یک شخص لایقی است یک شخص فهمیده‌ای است و یک مبلغ هم حقوق می‌خواهند به او بدهند بهتر است این اختیار را هم به او بدهند که این کار را بکند. ایرادی که در این خصوص می‌گیرند بنده واضح عرض بکنم این است که می‌گویند اگر اختیاری به پروفسور ابرلین بدهند یک اشخاصی ممکن
است بروند آنجا و اعمال نفوذ بکنند و یک دعده معینی را استاد بکنند و به این ترتیب دانشکده پزشکی را به هم می‌زنند اگر آقایان به خودتان اعتماد ندارید این حرفی است علی‌حده.
تهرانی - یک اختیاراتی دادیم تا ابد گیر هستیم دیگر بس است.
دکتر معاون -…. آقای تهران شما اشتباه می‌کنید این یک اختیار مخصوص است برای تعیین کردن معلم اختیار نامحدودی نیست. تعداد این استادانی را که برای ایشان معین کرده‌اند ۴۰ تا است (فرهودی - خودش معین کرده است) آخر در آن موقع ایشان با اینها آشنایی نداشته است و ممکن است اشتباه کرده باشد و خودش هم اقرار می‌کند که بعضی از آقایانی که انتخاب کرده است آن طور که باید و شاید نیستند حالا اگر می‌فرمایید شش ماه زیاد است کمترش بکنید اما اگر این حقوق را برای ایشان می‌خواهید تصویب بکنید باید این اختیار را هم بهشان بدهید. خود بنده شخصاً با ایشان صحبت کرده‌ام و اجازه دارم که عرض کنم اگر شما این اجازه را به او بدهید دو دستی قبول می‌کند و می‌تواند مشغول کار بشود. اجازه بفرمایید ممکن است گفته شود حق مردم را چطور می‌شود از دستشان گرفت یعنی اگر یک نفر را استاد کردید چطور می‌توان او را از جایش بلند کرد! ولی من می‌گویم آیا می‌شود جان مردم را گرفت برای این که ایشان استاد باشند؟ اگر این طور است که من حرفی ندارم.
کفیل وزارت بهداری (آقای دکتر اقبال)- بنده با موافقت جناب آقای وزیر فرهنگ نظر به این که افتخار عضویت دانشکده پزشکی را دارم نسبت به پیشنهاد آقای دکتر معاون لازم است یک توضیحاتی به عرض مجلس شورای ملی برسانم ایشان پیشنهاد کردند که به موجب ماده ۱۹ به آقای پروفسور ابرلین اجازه داده شود که برای استادان و دانشیاران تا اول فروردین ۲۴ یک ابلاغاتی صادر کنند. آقایان مستحضرند که در قانونی که آنجا هست و به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است تعداد کرسی‌های دانشکده پزشکی معین است یعنی ۴۰ کرسی بیشتر نیست و برای هر یک از اینها یک طبیبی معین شده و این اطبا آنهایی هستند که به سمت استادی برای دانشکده پزشکی انتخاب شده‌اند و لیاقت خودشان را کاملاً به ثبوت رسانیده‌اند. اینجا یک حد نصابی قائل شده‌اند از این جهت ۴۰ تا استاد الان مشغول کار هستند و ۵۰ تا هم دانشیار مشغول هستند. اگر یک چنین اختیاری به آقای پروفسور ابرلین داده بشود که هر ساعت ایشان بتوانند استادان را عوض بکنند و هر ساعت استاد از خارج بیاورند هیچ کس دیگر به وظیفه خودش مطمئن نخواهد بود و کار تخصصی آنها ادامه پیدا نخواهد کرد. بنده در چند شب پیش در هیئت وزیران که موضوع الحاق دانشکده دامپزشکی به دانشگاه تهران مطرح بود در آنجا حضور داشتم و یک نظریه‌ای دادم و آقای وزیر فرهنگ هم موافقت کردند و رئیس دانشگاه هم آنجا بودند بنده تذکر دادم که یکی از معایبی که دانشکده دامپزشکی دارد این است که این دانشکده جزو وزارت کشاورزی است و استادانی که آنجا هستند هیچ کدام سمت استادی ندارند و اینها عضو وزارت کشاورزی هستند و هر آن دست‌خوش عوض شدن هستند یعنی هر آن هر وزیری که روی کار است بخواهد این استاد متخصص دامپزشک را بفرستد در ولایات باید او برود و انجام وظیفه نماید و نتیجه این می‌شود که شاگردی که در اینجا به اسم دامپزشک اسم نوشته است باید مدتی معطل بشود تا آن استاد بیاید و درس بدهد در دانشکده پزشکی هم متأسفانه قبل از تشکیلاتی که آقای پروفسور ابرلین داد همین طور بود و اغلب استادانی که آنجا بودند و بنده هم خدمت‌شان ارادت دارم و همه‌شان اطبای عالی مقام این کشور هستند و بنده با نظر احترام به آنها نگاه می‌کنم متأسفانه به واسطه کارهای زیادی که به این استادان محول می‌شد همان طور هم که آقای فرهودی فرمودند به علت این که کشور به اندازه کافی طبیب نداشت این استادان پنج شش کار داشتند و به هیچ وجه نمی‌توانستند به کار تعلیم شاگردان‌شان برسند. به این چه بود که در قانون دانشکده پزشکی یک ماده‌ای گذاشتند برای جلوگیری از همین قسمت برای این که آقای پروفسور ابرلین به این قسمت خیلی علاقه داشتند این ماده را گذاشتند و آن
این بود که استادان نمی‌توانند در آن واحد دو کار داشته باشند برای این که اگر دو تا حقوق می‌گرفتند مخالف مقررات بود و به علاوه اینها به کار اصلی خودشان نمی‌رسیدند. بنابراین بنده با این پیشنهاد آقای دکتر معاون موافق نیستم و حتم دارم که تمام آقایان مجلس از نظر تعلیم و تربیت یک عده پزشکان موافقت نخواهند کرد و پیشنهاد ایشان مخالف مقررات و قانونی است که قبلاً به تصویب مجلس رسیده است به علاوه در دانشگاه آقایان اطلاع دارند که دانشگاه طبق قانونی که از مجلس گذشته یک مؤسسه مستقلی است در آنجا یک مقرراتی است مخصوصاً در دانشکده پزشکی اگر یک نفر بیکار وارد دانشکده بشود هیچ توصیه و هیچ چیزی غیر از معلومات برای او فایده‌ای ندارد باید کنکور بدهد مسابقه بدهد تا این که وارد دانشکده بشود و اگر حالا اجازه داد بشود به آقای پروفسور ابرلین که در تحت نفوذ اشخاص واقع بشود این کار خوبی نیست. (صحیح است) به علاوه دانشکده همان طور که عرض کردم چهل تا کرسی دارد و کرسی زیادی هم ندارد اگر وضعیت دانشکده ایجاب کرد که یک کرسی‌هایی اضافه شود اضافه کردن کرسی‌های دانشکده یک مقرراتی دارد باید اول به تصویب شورای دانشکده برسد بعد از آن شورای دانشگاه تصویب نماید اگر شورای دانشگاه تصویب نمود به وسیله جناب آقای وزیر فرهنگ به مجلس می‌آید و ضمن یک قانون مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید چون پیشنهاد ایشان مطابق قانون استقلال دانشگاه که به تصویب مجلس محترم رسیده است نیست و به علاوه مطابق قانون فعلی دانشکده پزشکی که تعداد کرسی‌های آن تعیین شده و اشخاصی شاغل هستند نمی-باشد از این لحاظ بنده قضاوت آن را به مجلس شورای ملی محول می‌کنم و نمی-توانیم قبول کنیم.
رئیس - آقای دکتر معظمی چون عضو کمیسیون هستند می‌توانند صحبت کنند.
دکتر معظمی - بنده تقاضا می‌کنم از آقای دکتر معاون که پیشنهاد خودشان را پس بگیرند چون بنده عضو شورای دانشگاه هستم و در آنجا این موضوع مطرح می‌شود اگر حقیقتاً محتاج به این پیشنهاد باشد خودشان تقصیم می‌گیرند. (صحیح است)
رئیس - آقای دکتر معاون
دکتر معاون - عرض کنم بنده از قضایا کاملاً مسبوق هستم و می‌دانم که شاگرد در دانشکده پزشکی درست تربیت نمی‌شود از من گفتن است می‌خواهید قبول کنید می‌خواهید قبول نکنید از حسن اتفاق بنده به یک آخرتی هم معتقد هستم با این ترتیب هم این کار پیش نمی‌رود و گناه را می‌گذارید گردن پروفسور ابرلین.
رئیس - رأی می‌گیرم به پیشنهاد آقای دکتر معاون آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد آقای نراقی پیشنهادی کرده‌اند که علی-الظاهر با این لایحه منافات دارد به علاوه با رد پیشنهاد آقای دکتر معاون آن هم قهراً رد می‌شود حالا خود دانید.
(پیشنهاد آقای نراقی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه زیر به ماده واحده مربوط به استخدام آقای پروفسور ابرلین رئیس دانشکده پزشکی افزوده شود.
ماده الحاقیه - به دانشکده پزشکی اجازه داده می‌شود که دو نفر آقایان دکتر حسین معاون و دکتر مرتضی یزدی استادان سابق دانشکده پزشکی را به سمت استادی دانشکده پزشکی در رشته‌ای که تخصص دارند انتخاب کند و پایه استخدامی آنها را هم شورای دانشکده پزشکی معین خواهد نمود.
رئیس - (خطاب به آقای نراقی) شما لایحه‌ای دارید که به پروفسور ابرلین فلان قدر فوق‌العاده بدهید حالا این پیشنهاد را می‌کنید آخر ببینید توافقی با اصل لایحه دارد؟
دکتر معاون - بنده مخالفم
رئیس - آقای نراقی
نراقی - در مورد لایحه وزارت جنگ چون پیشنهادات نامتناسب زیادی رسیده بود عکس‌العمل آن این طور شده که دیگر حرف حسابی را نمی‌خواهند گوش بدهند و آقای
رئیس اجازه نمی‌دهند که پیشنهادات مفید خوانده شود واقعاً خیلی اسباب تأسف است.
رئیس - خود آقا این نظر را دادید.
نراقی - عرض کنم دانشکده پزشکی از قدیمی‌ترین دانشکده‌های ایران است و صد سال از عمرش می‌گذرد و آثار بزرگی در این کشور داشته و مردان بزرگی از آنجا بیرون آمده‌اند به این جهت به سهولت و سهل‌انگاری نمی‌شود به آن نگاه کرد یک نواقصی دارد و یک هرج و مرج‌هایی در آن پیدا شده بود از این لحاظ در سال ۱۳۱۹ اختیار دادند به پروفسور ابرلین که این دانشکده را از نو به سلیقه خود بسازد و هر که را صلاح می‌داند و مناسب می‌داند به سمت استادی، دانشیاری، دستیاری و طبیب بیمارستان استخدام نماید و قانونی هم از مجلس گذشت و تشکیلاتی را که او داد بهش صورت قانونی و صورت رسمی داد بنده الان آن ماده قانون را می‌خوانم:
ماده ۱۹ - وزارت فرهنگ می‌تواند استادان و دانشیاران و پزشکان و دستیارانی که رئیس دانشکده پزشکی در سازمان دانشکده پزشکی برای هر قسمتی پیشنهاد نموده و قبل از مهر ماه ۱۳۱۹ طبق ابلاغ وزارتی برای آن قسمت تعیین شده‌اند به آن سمت منصوب و حکم لازم برای آنان صادر نمایند.
یعنی این ماده اجازه داد که هر کس را آقای پروفسور ابرلین دعوت کرده بود ابلاغ دستش داده بود آن آدم را معلم رسمی دانشکده بشناسد در آن موقع یک ظلمی اتفاق افتاد بنده می‌خواهم جبران آن ظلم را بکنم آقایان توجه می‌فرمایند که موقعی که آثار حکومت دوره گذشته یکی یکی زائل شد و مقصرین سیاسی یکی یکی با فشار اینجانب از زندان بیرون آمدند….
یمین اسفندیاری - یعنی با تذکر شما و فشار مجلس شورای ملی.
نراقی - قانونی از مجلس گذشت که همه بیرون بیایند و آثار محکومیت هم ازشان زایل بشود الان یک عده‌شان هم بین خود ما هستند مانند آقای فاطمی. آقا اسعد: آقای دکتر رادمنش. علی اقبال- آقای قبادیان.
نراقی - بلی آقای قبادیان - آقای دکتر معاون اینها تمام محکومین دوره سابق علاوه بر این که محکوم نشدند آثار محکومیت هم ازشان زایل شد…
دکتر معاون - (خطاب به آقای نراقی) بنده محکوم نبودم خواهش می‌کنم درست توجه بفرمایید.
نراقی - عرض نکردم محکوم بودید بنابراین این دو نفر از بهترین استادان دانشکده طب در زندان بودند یکی آقای دکتر حسین معاون و یکی هم آقای دکتر مرتضی یزدی که اولی از بهترین جراحان تحصیل کرده کشور ما است و ژینوکولوگ است یعنی متخصص در جراحی زنان آقای دکتر معاون محکومیت هم نداشتند فقط برای سوءظن در زندان بودند اما آقای دکتر مرتضی یزدی محکوم شده بود اگر آقای پروفسور ابرلین دسترس داشت و دستش باز بود ممکن نبود اینها را از دست بدهد بلکه این دو نفر را بالای تمام می‌گذاشت.
یمین اسفندیاری - یعنی در ردیف آنها می‌گذاشت.
نراقی - این دو نفر آقایان محروم شده‌اند در صورتی که سوابق تدریس ده ساله در دانشکده طب داشته‌اند و صاحب کرسی بوده‌اند بنده پیشنهاد کردم که به جبران این صدمه و ظلمی که به این دو نفر وارد شده است و مملکت از معلومات و نظر و تجربه این دو نفر محروم شده است مجلس اجازه بدهد که صندلی استادی اینها را که بالقوه داشته‌اند و کسی هم نمی‌تواند اینها را از این کار منع بکند مجلس این آقایان را به استادی بشناسد زیر اینها ده سال استاد دانشکده طب بوده‌اند مجلس باید آنها را به استادی بشناسد و هر وقت که کرسی‌های دانشکده خالی شد این دو نفر را بر سایرین مقدم بدانند و استاد بکنند نه دانشیار زیرا اینها سوابق ده ساله داشته‌اند به جبران تعدی و ظلمی که به دو نفر از دانشمندان وزین این کشور شده این پیشنهاد را کرده‌ام و از آقایان نمایندگان هم تمنا دارم که روی عواطف و بروز احساسات و جبران ظلمی که به دو نفر از دانشمندان
کشور شده است موافقت فرمایند که این پیشنهاد تصویب شود
دکتر معاون - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - بفرمایید
دکتر معاون - عرض کنم مطابق ماده ۱۰۹ بنده اخطار نظامنامه می‌کنم این که بنده آدم اینجا مخالفت کردم با سازمان فعلی دانشکده پزشکی برای این نبود که به بنده سمت استادی داده بشود اولاً خیلی از احساسات همکار محترم خودم متشکرم و استدعا می‌کنم که در مملکت قانونی برای یک شخص وضع نفرمایند دانشکده پزشکی احتیاج به اصلاحات دارد دانشکده پزشکی با آمدن دو نفر حسن و حسین اصلاح نمی‌شود اگر می‌خواهید اصلاح کنید پیشنهادی که بنده کردم تصویب بکنید اگر نمی‌خواهید بکنید خواهش می‌کنم همین طور که هست بگذارید باشد استدعا می‌کنم که از بنده صرف‌نظر کنید اگر مجلس مایل هست به آقای دکتر مرتضی یزدی دوبار سمت استادی را بدهند هیچ مانعی ندارد اما چون بنده شخصاً اینجا مخالفت کردم و عیوباتی را به عرض مجلس رساندم فردا بنده را لکه-دار می‌کنند و می‌گویند این مخالفت‌ها و حرف‌ها برای سمت استادی خودش بود.(صحیح است- احسنت) بنده که به آقایان بدی نکرده‌ام استدعا می‌کنم که بنده را لکه‌دار نفرمایند و اقلاً اجازه بدهند از این مجلس بدون وصله بیرون بروم. (صحیح است - احسنت)
نراقی - اجازه می‌فرمایید.
رئیس - بفرمایید ولی مختصر باید توضیح بدهید.
نراقی- بنده می‌خواستم عرض کنم که این پیشنهاد را با نظر ایشان تنظیم نکرده-ام و به ایشان هم مربوط نیست.
وزیر فرهنگ (آقای کاظمی) - بنده متأسفم که در موقع اصلاحات دانشکده پزشکی و اختیاراتی که آقای پروفسور ابرلین داشته است دو نفر از پزشکان دانشمند عالی قدر مملکت محبوس بوده‌اند و نتوانسته‌اند از تشکیلات دانشکده استفاده بکنند و آن حقی را که داشته‌اند ادا بشود چون آقای پروفسور ابرلین قصد داشته است که در این کار اقدام بکند ولی مصادف شده است به رفتن ایشان به امریکا و فرصتی پیدا نکرده است که این اقدام را را بنماید اما حالا بنده می‌دانم و اطلاع دارم که آقای پروفسور ابرلین در نظر دارد که این کار را بکند ولی این کار یک جریاناتی دارد یعنی اول باید در شورای دانشکده مطرح شود و بعد به شورای دانشگاه برود در آنجا مطرح و مطالعه شود و تأمین اعتباری بشود برای برای ایجاد کرسی جدید این است که برای این کار مطالعات لازم ایجاب خواهد کرد و لایحه‌ای هم تنظیم خواهد شد و به مجلس شورای ملی هم تقدیم خواهد شد و امیدواریم که این بی‌اعتدالی که پیش آمده جبران شود بنابراین تقاضا دارم که آقایان موافقت فرمایند که این پیشنهاد مسترد شود برای این که منظور آقایان کاملاً تأمین خواهد شد.
نراقی - بسیار خوب چون آقای وزیر فرهنگ قول می‌دهند و اطمینان می‌دهند که یک لایحه جداگانه‌ای بیاورند به این جهت بنده پیشنهاد خودم را مسترد می‌کنم.
رئیس - شش هفت فقره پیشنهاد دیگر هم هست ملاحظه کنید وارد هست یا خیر؟ پیشنهاد آقای اردلان خوانده می‌شود:
این بنده تبصره الحاقیه زیر را پیشنهاد می‌نمایم:
تبصره- تبصره ۳ از ماده ۴ قانون ۱۲ مرداد ۱۳۱۴ و همچنین ماده ۱۱ از قانون متمم بودجه سال ۱۳۱۸ و همچنین ماده ۱۳ از قانون متمم بودجه سال ۱۳۲۰ و همچنین ماده ۴ از قانون متمم بودجه سال ۱۳۲۱ مربوط به استخدام اتباع بیگانه به این وسیله لغو می‌شوند.
یک نفر از نمایندگان - این پیشنهاد مربوط به این لایحه نیست.
رئیس - این پیشنهاد قابل طرح نیست اگر بنا باشد این طور باشد پس باید تمام پیشنهادات خوانده شود این پیشنهاد مربوط به لایحه پروفسور ابرلین نیست آخر این چطور می‌شود داخل این لایحه بشود؟ باید یک طرح جداگانه‌ای پیشنهاد بکنید.
اردلان - آخر طرح چطور ممکن است پیشنهاد کرد؟
در کمیسیون بودجه صحبت شد گفتند این پیشنهاد را بنویسید بنده هم نوشتم.
رئیس - پیشنهاد دیگر آقای اردلان قرائت می‌شود:
این بنده پیشنهاد می‌کنم فقره ۱ از ماده واحده به شرح زیر اصلاح شود:
۱ - حقوق آقای پروفسور شارل ابرلین در سال ۳۷۵۰ لیره انگلیسی خواهد بود که نصف آن به ریال و نصف دیگر آن به لیره ماهیانه پرداخته خواهد شد.
جمال امامی - خوب حالا این پیشنهاد پیشنهاد خوبی است.
رئیس - آقای اردلان
اردلان - عرض کنم در قانون استخدام پروفسور ابرلین حقوقش را مجلس قبلاً تعیین کرده است …
دکتر اعتبار - راجع به پیشنهاد قبلی‌تان هم توضیح بدهید.
اردلان - بنده آن پیشنهاد قبلی را به موجب خواهش آقای مخبر کرده بودم…
مخبر - محض خواهش من نبود.
اردلان - این قانون استخدام آقای پروفسور ابرلین که اینجا مطرح است حقوقش را مجلس تعیین کرده است به دلار آقایان اطلاع دارند که اگر حقوق به دلار تعیین می-شود برای این است که یک مخارج خانوادگی دارند و این تعیین دلار برای یک اشخاصی است که اهل امریکا هستند و به این جهت احتیاج به دلار دارند در صورتی که آقایان اطلاع دارند که ایشان اهل آلزاس لرن هستند به هیچ وجه احتیاج به دلار ندارند بنده تقاضا کردم که از میزان حقوقی که دولت پیشنهاد کرده است چیزی کاسته نشود به جای ۱۵۰۰ دلار ۳۷۵۰ لیره داده شود برای این که هر چهار دلار یک لیره است اگر یک جنگی اتفاق افتاد و امریکایی‌ها که در ایران هستند برای خرج قشون ما به آنها اسکناس می‌دهیم و یک موجودی دلار داریم فردا که جنگ تمام شد ما دیگر دلاری نداریم که تعهدات تمام به ضرر کشور تمام خواهد شد و اسباب زحمت می‌شود اقلاً ما تعهدات لیره بکنیم که از عایدات نفت جنوبی‌مان بتوانیم این مخارج را بپردازیم قبل از شهریور نرخ رسمی دلار ۱۷ قران بود و در بازار آزاد چهل و هفت و چهل و هشت قران بود امروز درست است که دلار ۳۲ قران است ولی فردا که جنگ تمام شد این دلار ۶۴ قران خواهد شد دو برابر می‌شود آن وقت در واقع شما سالی شصت هزار تومان حقوق نخواهید داد بلکه سالی ۱۲۰ هزار تومان حقوق خواهید داد بنده از لحاظ اطلاعی که دارم باید به عرض مجلس محترم برسانم الان یک لیره با چهار دلار برابر است ۱۲۸ ریال یک لیره است ۳۲ ریال یک دلار است عوض این که ما یک تعهد دلار بکنیم و فردا نتوانیم از عهده برآییم چه فایده‌ای دارد بنده پیشنهاد کردم که عین این تعهد را لااقل به لیره بکنیم که بتوانیم از عهده بر آییم.
امینی - پیشنهاد بدی نیست.
رئیس - باید رأی بگیریم آقایانی که با پیشنهاد آقای اردلان موافقند قیام نمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد آقای دکتر اعتبار قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم که مریضخانه‌های منسوب به وزارت فرهنگ به وزارت بهداری منتقل شوند.
جمال امامی - این پیشنهاد به این لایحه مربوط نیست
رئیس - آقای دکتر اعتبار
دکتر اعتبار - بنده اجازه خواسته بودم که یک عرایضی را به عرض مجلس برسانم و یک توضیحاتی داده شود یقین دارم که در قضاوت آقایان تأثیر خواهد کرد و خیلی هم مختصر است یک بام و دو هوا که نمی‌شود آقای نراقی پیشنهاد کردند بعد هم توضیح دادند بنده هم باید توضیح بدهم.
رئیس - حالا یک پیشنهاد دیگر ممکن است بکنید
دکتر اعتبار - چه فرق می‌کند بنده می‌خواهم حرف‌هایم را بزنم
رئیس - یک بهانه دیگری پیدا کنید مانعی ندارد. پیشنهاد آقای فیروز آبادی قرائت می‌شود:
بنده پیشنهاد می‌کنم عوض پانزده هزار دلار نوشته شود ۱۲ هزار دلار (خنده نمایندگان)
فیروز آبادی - هر وقت که بنده یک پیشنهاد تقلیلی می‌کنم می‌خندند در صورتی که باید این قبیل پیشنهادها را حسن استقبال
بکنند و یک دینار از مال خودمان را که باید صرفه‌جویی کنیم بیهوده خرج نکنیم باید در این قبیل پیشنهادها دقت بکنیم باید هر یک دینار را با توجه و دقت بدهیم ما از صد هزار تومان و صد میلیون و دو میلیون هیچ مضایقه نمی‌کنیم و هیچ فکر نمی-کنیم که فردا چطور می‌شود اینجا بنده می‌بینم که به واسطه کم بودن پول دو تا مریضخانه را که با چه خون دلی ساختم مجبور شدم که به واسطه نبودن بودجه یکی از آن دو بیمارستان را ده - پانزده هزار تختخواب داشته باشد تا تکافو احتیاجات آنها را بکند درست نشده این یکی هم به واسطه نبودن پول پنجاه تختخواب آن زده شد در وقتی که این پنجاه نفر مریض را بیرون می‌کردیم جزع و فزع و نفرین و ناله می‌کردند می‌گفتند کجا برویم گفتم چه کنم وقتی که پول نداریم چاره‌ای نداریم بنده این پیشنهاد را می‌کنم که این پول‌هایی که در وازتخانه‌ها صرفه‌جویی می‌شود یک قسمتش هم صرف مرضی بشود بیایید در مریضخانه بنده وضع مریض‌های آنجا را ببینید هیچ پول نداریم دواها را یا مریضخانه یا خود بنده به یک سختی تهیه می-کنیم آن وقت مجلس می‌آید با یک نظر بلندی به هر کس هر چقدر می‌خواهد می-بخشد بنده این پیشنهادات را می‌کنم که بتوانم از ادارات و وزارتخانه‌هامان یک صرفه‌جویی‌هایی بکنیم و به آن محل اصلی که باید این پول‌ها مصرف بشود مصرف شود این پول‌ها به مصرف اصلی که لازم است برسد متأسفانه در آن مراحل اولیه پول تمام می‌شود آن وقت بنده مجبور می‌شوم که مریض‌هایم را از مریضخانه بیرون کنم الان در مریضخانه مریض‌ها یک پیراهن ندارند تنشان بکنند با پتو خودشان را پوشانده‌اند.
جمال امامی - این تقصیر ابرلین نیست تقصیر بنده و شما است.
دکتر اعتبار - چرا با ابرلین است بیمارستان‌ها جزو دانشکده پزشکی شده است.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای فیروزآبادی آقایانی که موافقند قیام نمایند (یکی دو نفر برخاستند) تصویب نشد.
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر مجتهدی قرائت می‌شود:
اینجانب پیشنهاد می‌کنم از این تاریخ هیچ یک از قابله‌های استخدامی وزارت فرهنگ حق اشتغال به کارهای غیر از قسمت فنی خود ندارند.
یک نفر از نمایندگان - این مربوط به این لایحه نیست.
یک نفر دیگر از نمایندگان - آقای دکتر مجتهدی نیستند.
رئیس - پیشنهاد دیگر ایشان قرائت می‌شود:
اینجانب پیشنهاد می‌کنم از سال تحصیلی ۱۳۲۳ تمام مسابقه‌های ورودی برای دانشکده‌ها حذف شود.
یک نفر از نمایندگان - این مربوط به لایحه نیست
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر معاون قرائت می‌شود:
چون اختیاراتی برای اصلاح دانشکده پزشکی و امور مربوط به آقای پروفسور ابرلین داده نشده و ایشان بیش از یک معلم تشریح مرضی نیستند و این حقوق نسبت به کار ایشان فوق‌العاده می‌باشد پیشنهاد می‌نمایم که حقوق آقای پروفسور ابرلین به ثلث میزانی که در لایحه ذکر شده تصویب شود.
رئیس - آقای دکتر معاون
دکتر معاون - عرض کنم که معلوم شد به فرمایش خود استاد محترم دانشکده پروفسور ابرلین هیچ دستی به دانشکده پزشکی نمی‌توانند بزنند مگر از راه قانونی خودش که در شورای دانشگاه و دانشکده برود پس فقط کاری که می‌توانند بکنند دادن درس تشریح مرضی است.
کفیل وزارت بهداری - هیچ همچه چیزی نیست.
دکتر معاون - در موقعی که ایشان نبودند این درس را یک نفر از اطبا ایرانی به خوبی تدریس می‌کرده است و از طرف دیگر این پول زیادی را که می‌خواهند به ایشان بدهند برای چیست اگر می‌خواهند اصلاح بکنند باید وسایل لازم را به ایشان بدهید حالا فرمودید لازم نیست که اصلاح بکند از طریق معمولی خودش باید اصلاح بکند یک سال وقتی که ایشان تشریف نداشتند دانشکده پزشکی با همان شالوده‌ای که
ایشان ریخته بودند کار می‌کردند و الان هم که احتیاجی به وجود ایشان نداریم پس بنابراین ایشان دیگر بیش از یک معلم تشریح مرضی نیستند و این حقوق برای ایشان زیاد است پیشنهاد می‌کنم که مجلس شورای ملی ثلث حقوق را به ایشان بدهد.
بعضی از نمایندگان - رأی رأی
رئیس - تصور می‌کنم که این را می‌شود رد کرد چون بدون مذاکره که نمی‌شود این کار را کرد باید به اطرف هم صحبت کرد. آقایانی که با پیشنهاد آقای دکتر معاون موافقند قیام نمایند (فقط دو سه نفر برخاستند) تصویب نشد.
پیشنهاد آقای دکتر اعتبار:
نظر به این که آقای پروفسور ابرلین به کارهای مریضخانه‌های ضمیمه وزارت فرهنگ رسیدگی نمی‌نمایند پیشنهاد می‌کنم حقوق ایشان به نصف مبلغ پیشنهادی تخفیف داده شود.
جمال امامی - این پیشنهاد که رد شد.
دکتر اعتبار - پیشنهاد آقای دکتر معاون ثلث حقوق بود پیشنهاد بنده به نصف حقوق تقلیل یافته.
رئیس - آقای دکتر اعتبار.
دکتر اعتبار- بنده می‌خواستم یک موضوعی را به عرض آقایان برسانم و آن این است که یک آدم بی‌بضاعتی در دو ماه قبل به من مراجعه کرد و از من خواهش کرد که واسطه شوم و در یکی از مریضخانه‌ها معالجه بشود بنده او را پیش یکی از دکترهایی که با من آشنا بود فرستادم بعد از معاینه گفت ممکن است مبتلا به یکی از بیماری‌های کبدی باشد و اگر با یک جراحی مشورت بکنید بد نیست پرسیدم چه جراحی گفتند دکتر میر بد نیست یک یادداشتی هم به دکتر میر نوشت و با این مریض فرستاد به مریضخانه وزیری آن مریض را بردند آنجا خواباندند یک ماه و پنج روز آن مریض در آنجا خوابید بدون این که اصلاً کسی به سراغ او آید و هیچ کس هم متوجه او نبود فامیل او آمدند به من گفتند آقا این را برده‌اند آنجا خوابانده‌اند و این کسی است که باید برای ما نان بیاورد فکری برای ما بکنید بنده مراجعه کردم آنجا در آن اتاقی که این مریض خوابیده بود ۳۰ نفر دیگر هم خوابیده بودند و هر سی نفر بلاتکلیف بودند و همه شکایت کردند که مدتی است کسی به ما سر نزده است و به ما دوا نداده‌اند بعد از مراجعه و مذاکره با آقای دکتر میر ایشان گفتند که ما چون هنوز تشخیص نداده‌ایم که مرض او چیست به این جهت فرستادیم که عکسی بردارند پرسیدم چه وقت فرستادید گفتند ده روز قبل گفتم نتیجه این عکس کی معلوم می‌شود؟ و چقدر طول می‌کشد؟ بالاخره معلوم شد که اصلاً عکسی برنداشته‌اند به من قول دادند که هفته آینده یعنی روز سه‌شنبه که خدمت‌شان بودم یک عمل اکتشافی بکنند بنده روز سه‌شنبه دیگر ظهر تلفن کردم گفتم مریضی را که بنا بود عمل کنید نتیجه عمل چه شده است در جواب گفتند که ما عمل نکرده‌ایم گفتم چرا؟ گفت برای این که مریضخانه آب نداشته است ملاحظه بفرمایید با این وضعیت مریضخانه‌ها اداره نمی‌شود اگر بپرسیم متصدی این مریضخانه کیست؟ می‌گویند آقای دکتر میر متصدی بخش جراحی است ولی متصدی مریضخانه معلوم نیست کیست اگر آقای پروفسور ابرلین واقعاً متصدی این مریضخانه‌ها و متصدی این قبیل چیزها هم هستند باید فهمید اگر ایشان متصدی هستند پس چرا یک همچو وضعیتی پیش می‌آید. بنده متوقعم که آقای وزیر فرهنگ در این موضوع یک توضیحی بفرمایند چون این موضوع در آینده تأثیر کلی دارد اگر ایشان به این مواجب هنگفت بخواهد این طور مریضخانه‌ها را اداره بکنند اگر نباشد به مراتب بهتر است و ضمناً پیشنهاد خودم را مسترد می‌کنم.
فرهودی - آقا رأی به لایحه بگیرید.
رئیس - رأی می‌گیریم به لایحه با ورقه آقایانی که موافقند ورقه سفید خواهند داد و آقایان مخالفین ورقه کبود.
(اخذ و استخراج آراء به عمل آمده ۷۵ ورقع سفید شماره شد)
رئیس - عده حاضر در موقع اخذ رأی ۸۷ نفر با اکثریت ۷۵ رأی موافق لایحه تصویب شد.
(اسامی رأی دهندگان-آقایان: محمدعلی امام جمعه- صادقی- شهاب فردوسی- فرهودی- دکتر طاهری- فرمند- دهقان- دهستانی- صمصام بختیاری- صادق بوشهری- مؤید قوامی- نبوی- ذکایی- افخمی- اوانسیان- دکتر رادمنش- شریعت-زاده- موسی فتوحی- سنندجی- نجومی- مهدی عدل- محمدعلی منصف- ابوالفضل حاذقی- دکتر کیان- دکتر اعتبار- دکتر آقایان- محمد هاشمی- یمین اسفندیاری- عمادالسلطنه فاطمی- عباس مسعودی- فولادوند- صدر قاضی- دولت آبادی- دکتر زنگنه- خلیل دشتی- حسن اکبر- مقدم- خلعتبری- سیف‌پور فاطمی- مصطفی کاظمی- گله‌داریب- دکتر مجتهدی- سلطانی- علی دشتی- اسعد- ابوالقاسم امینی- ذوالفقاری- دکتر معظمی- مجد ضیایی- ظفری- دکتر مصدق- دکتر کشاورز- جواد مسعودی- طوسی- افشار صادقی- مهندس پناهی- مظفرزاده- اعتماد- حیدرعلی امامی- مخبر فرهمند- آشتیانی- عبدالکریم صدریه- خاکباز- رحیمیان- علی افبال- ملک‌مدنی- بیات- جلیلی- امیر ابراهیمی- مرآت اسفندیاری- ذوالقدر- نراقی- محمدعلی مجد.
ورقه کبود- آقایان: فیروزآبادی- اردلان.
ورقه سفید بی‌اسم- یک عدد.)
۱۱ - موقع و دستور جلسه آینده - ختم جلسه
رئیس - چند فقره مرخصی است چون اکثریت نیست می‌ماند برای جلسه آینده
بعضی از نمایندگان - ختم جلسه
رئیس - آقای وزیر دارایی مایلند جواب آقای فرهودی را بدهند چون اکثریت نیست می‌ماند برای جلسه آینده.
یمین اسفندیاری - در آخر جلسه اجازه بدهید ما یک صحبتی بکنیم چون اول جلسه که نمی‌شود.
نمایندگان - ختم جلسه
رئیس - جلسه ختم می‌شود و جلسه آینده به روز یکشنبه ۷ آبان ساعت ۹ صبح موکول می‌شود.
(جلسه یک ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - محمد صادق طباطبایی
قانون
یک صد و پنجاه میلیون ریال اعتبار برای کمک هزینه ارتش و تشکیل دادگاه فوق‌العاده برای رسیدگی به جرایم مربوط به وقایع شهریور ۱۳۲۰
ماده واحده - شماره ارتش ایران در سال جاری نود هزار نفر خواهد بود و برای پرداخت کمک هزینه قانونی به کارمندان اعتباری به میزان یک صد و پنجا ه میلیون ریال به وزارت جنگ اعطا می‌شود و برای پرداخت اعتبار نامبرده وزارت دارایی مجاز است مبلغ یک صد و پنجاه میلیون ریال از بانک ملی ایران وام دریافت و از محل صرفه‌جویی بودجه وزارت جنگ و صرفه‌جویی بودجه کل کشور در سال ۱۳۲۳ و سال ۱۳۲۴ مسترد دارند.
تبصره ۱ - وزارت جنگ مجاز است که از اعتبار مواد و بعضی از فصول بودجه به مصرف سایر مواد و فصولی که کسر اعتبار دارند برساند.
تبصره ۲ - برای رسیدگی به حیف و میل امول دولت و کلیه جرایم به هر طریق که به مناسبت وقایع شهریور ماه ۱۳۲۰ از طرف افسران و کارمندان لشکری و کشوری ارتکاب شده است دادگاه فوق‌العاده تشکیل می‌شود.
دادگاه مزبور مرکب از سه نفر از قضات عالیرتبه دادگستری که پایه آنها از ۸ کمتر نباشد و دو نفر افسر خواهد بود این دادگاه یک دادستان و به تعداد کافی بازپرس و دادیار و کارمندان علی‌البدل از قضات دادگستری و افسران ارتش خواهد داشت.
کلیه کارمندان قضایی این دادگاه بنابر پیشنهاد وزارت جنگ و وزارت دادگستری و به تصویب هیئت دولت و فرمان اعلیحضرت همایونی تعیین شده و احکام صادره این دادگاه جز در مورد محکومیت‌های جنایی که قابل رسیدگی فرجامی در دیوان کشور است در باقی موارد قطعی است مرور زمان نسبت به جرایم فوق جاری نخواهد بود.
رسیدگی و محاکمه در این دادگاه با رعایت قانون دادرسی و کیفر ارتش به عمل خواهد آمد.
تبصره ۳ - مدت خدمت مشمولین دیپلمه مانند لیسانسیه یک سال خواهد بود که شش ماه در دانشکده و شش ماه در صف خدمت خواهند کرد.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه دوم آبان ماه هزار و سیصد و بیست و سه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - سید محمد صادق طباطبایی
قانون
تکمیل قانون استخدام آقای پروفسور شارل ابرلین
ماده واحده - در تکمیل قانون مصوب دوم اسفند ۱۳۲۱ حقوق و هزینه سفر آقای پروفسور شارل ابرلین رئیس دانشکده پزشکی از تاریخ ۱۷ اردیبهشت ماه ۱۳۲۳ که به تهران وارد شده‌اند به قرار زیر مقرر می‌دارد:
۱- حقوق آقای پروفسور شارل ابرلین در سال پانزده هزار دلار آمریکایی خواهد بود که نصف آن به ریال و نصف دیگر به دلار به ایشان ماهانه پرداخته خواهد شد.
۲- هزینه مسافرت آقای پروفسور ابرلین از آمریکا به تهران تا حدود دو هزار و پانصد دلار آمریکایی مطابق اسناد هزینه پرداخته خواهد شد. در صورتی که در انقضای مدت خدمت فعلی پیمان نامه استخدامی ایشان تجدید نشود هزینه بازگشت ایشان از تهران به فرانسه بر طبق نرخ بنگاه‌های مسافربری با درجه یک تأدیه خواهد گردید.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه دوم آبان یک هزار و سیصد و بیست و سه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - سید محمد صادق طباطبایی
در صفحه ۱۲۰۳ مجله مذاکرات مجلس قسمت اول عبارت ماده واحده مربوط به فروش نقره به ترتیب زیر اصلاح می‌شود:
ماده واحده- هیئت نظارت اندوخته اسکناس مجاز است در مقابل طلایی که در امریکا به نام قسمت نشر اسکناس بانک ملی ایران… الی آخر و در اول سطر چهارم همان ماده بعد از عبارت بانک ملی ایران کلمه «نماید» اضافه شود.