مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ مهر ۱۳۲۳ نشست ۶۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۶۴
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه دوم مهر ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- مذاکره در دستور
۳- قرائت و تصویب گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به تمدید مدت رسیدگی به اعلام جرم آقای فرخ نسبت به آقای سهیلی
۴- تصویب سه فقره گزارش کمیسیون مرخصی
۵- قرائت گزارش شعبه سوم راجع به نمایندگی آقای دکتر فلسفی و موکول شدن به بعد
۶- تصویب سه فقره گزراش کمیسیون مرخصی
۷- طرح و تصویب لایحه دودوازدهم بودجه کل کشور برای شهریورماه و مهر ماه
۸- اظهارات آقایان وزیر فرهنگ و وزیر دارایی
۹- بقیه مذاکره در بودجه سال ۱۳۲۳ مجلس شورای ملی
۱۰- موقع و دستور جلسه آتیه - ختم جلسه
مجلس یک ساعت و ده دقیقه قبل از ظهر به ریاست آقای امر تیمور (نائب رئیس) تشکیل گردید.
صورت جلسه روز پنجشنبه سی‌ام شهریور را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند
(اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین بی اجازه - آقایان :تربتی - اغفخمی - ذوالفقاری - مجد ضیایی - خاکباز - ذوالقدر - دکتر کشاورز-نبوی - کفایی - صمصام - فتوحی - بوشهری - سلطانی - قبادیان - ظفری - سید ضیاءالدین طباطبایی - فداکار- دکتر رادمنش - معدل - مجد - گله‌داری.
دیر آمدگان بی اجازه - آقایان :سیف‌پور - حاذقی - دکتر کیان)
]۱- تصویب صورت مجلس[
نائب رئیس - در صورت مجلس نظری نیست آقای دکتر کیان.
دکتر کیان- بنده اسمم جزء غائبین نوشته شده بود در صورتی که بنده حاضر بوده-ام خواهش می‌کنم اصلاح بفرمایید.
نائب رئیس - اصلاح می‌شود آقای اردلان.
اردلان- بنده در جلسه قبل پیشنهادی تقدیم کرده بودم که دو ماه به مستخدمین مجلس شورای ملی برسم انعام کمک داده شود بنده پیشنهاد خودم را مسترد نکردم که در صورت جلسه نوشته شده است مسترد شده فقط آقای رئیس فرمودند که پیشنهاد خرج است بنابراین بنده خواستم ببینم که آیا وکیل می‌تواند پیشنهاد خرج بکند فرصتی پیدا کردم و مراجعه به سوابق ادوار مجلس کردم در دوره چهارم موقعی که بودجه مجلس شورای ملی مطرح بوده است آقای
شیخ‌الاسلام اصفهانی پیشنهاد می‌کنند که ماهی یک تومان به حقوق فراش‌های مجلس شورای ملی اضافه شود آقای موتمن‌الملک هم رئیس مجلس بوده‌اند رأی می‌گیرند وتصویب می‌شود و در دوره‌های بعد هم چند نوبت آقایان نمایندگان در موقعی که بودجه مجلس مطرح بود پیشنهاد ترفیع رتبه برای بعضی از اعضا کرده‌اند و تصویب شده است این بود که بنده پیشنهاد را مسترد نکردم.
نائب رئیس - آقای حاذقی.
حاذقی- در صورت مجلس بنده را غائب بی‌اجازه نوشته بودند بنده چون در فراکسیون بودم دیر آمدگی بنده از آن جهت بوده است خواستم عرض کنم اصلاح شود.
نائب رئیس- اصلاح می‌شود در صورت مجلس نظری نیست (خیر) صورت مجلس تصویب شد.
]۱- مذاکره در دستور[
نائب رئیس - چند نفر از آقایان نمایندگان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند.
جمعی از نمایندگان - دستور.
رحیمیان - بنده مخالفم.
نائب رئیس -آقای رحیمیان با ورود در دستور مخالفید؟
رحیمیان - بله اولاً خود بنده یک مطالبی دارم که باید به عرض مجلس برسانم ثانیاً آقای سرتیب‌زاده یک اعلام جرمی به نام آقای اعتبار کرده بودند و چون خودشان تشریف برده‌اند به تبریز تقاضا کرده‌اند که قرائت شود.
نائب رئیس- آقایانی که با ورود در دستور موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
]۳- قرائت و تصویب گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به تمدید مدت رسیدگی به اعلام جرم آقای فرخ نسبت به آقای سهیلی[
نائب رئیس - چند فقره خبر از کمیسیون عرایض و مرخصی رسیده است که قرائت می‌شود یکی راجع به اعلام جرم آقای فرخ نسبت به آقای سهیلی است که به عرض مجلس شورای ملی می‌رسد:
(به شرح آتی قرائت شد).
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی- اعلام جرم آقای فرخ علیه آقای سهیلی نخست‌وزیر سابق نسبت به دخالت در امر انتخابات شیراز و جهرم و آباده که به کمیسیون عرایض سابق فرستاده شده بود و چون رونوشت مدارک غیر مصدق و اصل آن محتاج مطالعه بوده از وزارت پست و تلگراف اصل تلگراف شماره… خواسته شده بود اظهار بی‌اطلاعی کرده بودند و بالاخره به انتظار مدارک موعد قانونی رسیدگی کمسیون عرایض که ۱۵ روز است منقضی و مراتب در کمیسون فعلی عرایض مورد مطالعه واقع و با اکثریت معتقد شدند که تمدید مدت خواسته شود لذا با توجه به گزارش فوق از مجلس شورای ملی درخواست ۱۵ روز تمدید می‌شود که موضوع را طبق مقررات قانون رسیدگی نماید.
نائب رئیس - نظری نیست؟
طباطبایی- بنده مخالفم.
نائب رئیس - بفرمایید.
طباطبایی- عرض می‌کنم که یک علت اساسی و مهم در کارهای ادارات و وزارتخانه‌ها تعلل و مسامحه و بطوء جریان است که سر منشأ تمام مفاسد است بنده می‌بینم که این منقصت در مجلس و در کمیسیون‌های مجلس هم سرایت کرده است در نظامنامه پیش‌بینی شده است و اجازه هم داده شده است یک نفر وکیل می‌تواند اعلام جرم بکند و تشریفاتی هم برایش معین شده است مدتش هم توی نظامنامه هست اعلام جرمی شد رفت به کمیسیون عرایض پانزده روز هم وقت دارد حالا این دست و آن دست کردن و از این پانزده روز تمدید به پانزده روز دیگر تمدید کردن اصلاً مجوز قانونی ندارد بنده که در نظامنامه مجوزی برای این عمل ندیدم شما پانزده روز فرصت داشتید و می‌بایستی کار خودتان را تمام کنید و نکردید وقتی که نکردید تضییع حق سایرین نباید بشود - و این چندان کار مهمی نیست یک جلسه دو جلسه می‌نشینند به مدارک و دلایل اعلام جرم کننده رسیدگی می‌کنند و خبرش را می‌دهند دیگر تمدید کردن معنی ندارد من نمی-خواهم
جسارت کنم این نوع عمل در خارج تأثیر سوء و سوء انعکاسی دارد ریش گرفتن و گرو کشیدن و اشخاص را به مضیقه انداختن این منافی با بی‌غرضی و عدالت است اعلام جرمی شده است رسیدگی کرده‌اند راپورت آن را بدهید خود من یک اعلام جرمی بالضروره کردم سه چهار ماه است مکرر در خارج از خود من پرسیده-اند گفتم اطلاعی ندارم اینجا هم چند مرتبه تعقیب کرده‌ام چیزی نفهمیده‌ام این معنی ندارد.
مخبر کمیسیون عرایض (آقای مظفر زاده) - نقص بزرگ اعلام جرم‌های این است که هیئت رئیسه مجلس شورای ملی ماده سوم قانون محاکمه وزرا را رعایت نمی‌کند در مقدمه ماده سه قانون محاکمه وزرا می‌گوید در هر یک از موارد مزبور در ماده قبل رئیس مجلس شورای ملی در ظرف یک هفته نوشته‌جات و اسناد و مدارک موجوده راجع به اتهام را به کمیسیون عرایض مجلس ارجاع می‌نماید آن وقت بقیه‌اش مربوط به کمیسیون است اینجا در اعلام جرمی که شده است یک مدارکی ضمیمه نشده است و کمیسیون هم به واسطه نبودن مدارک ناچار شده است مدارک را از وزارتخانه‌ها بخواهد و البته خواسته شده است ممکن است در بعضی موارد گفته شود که این تلگرافاتی که ما خواستیم در دفتر مخصوص نخست-وزیری است و باید این تلگرافات برسد البته در قانون گفته شده است که پانزده روز و صحیح است ولی اگر تمام نشد نباید تعقیب جرم موقوف بماند و موضوع مورد موافقت مجلس واقع نشود برای این که این تمدید برای این است که قضیه روشن شود و مدارک لازمه به دست بیاید این است که کمیسیون تقاضای تمدید کرده است و اگر تمدید در نظامنامه نیست در مجلس شورای ملی هم بی‌سابقه نیست.
نائب رئیس - آقایانی که با تمدید پانزده روزه خبر کمیسیون موافقت دارند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
]۴- تصویب سه فقره گزراش کمیسیون مرخصی[
نائب رئیس - خبرهای دیگر کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به مرخصی‌ها خوانده می‌شود. خیر مرخصی آقای دشتی: آقای دشتی مرداد ۱۳۲۳ نموده و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
فیروزآبادی- بنده مخالفم.
نائب رئیس - آقای فیروزآبادی بفرمایید.
فیروزآبادی- بنده خیلی متأسفم که با این قسم راپورت‌ها مجبورم مخالفت کنم ما باید بدانیم که در بیت‌المال مسلمین چطور باید عمل کرد همه می‌دانیم که حضرت امیر علیه‌الصلوه والسلام موقعی که طلحه و زبیر خدمتشان رسیدند فرمودند چراغ را بردارید و چراغ دیگر بگذارید سؤال کردند چرا؟ فرمودند که این چراغ از بیت‌المال مسلمین است و با این عمل یک سرمشقی به همه دادند و یک دستوری دادند بنابراین ما نباید در بیت‌المال مسلمین این قصم تصرفات بکنیم هر کس خدمت نکرده نبایدمزد بگیرد بنابراین من با کمال ارادتی که به آقای دشتی دارم با این راپورت مخالفم.
نائب رئیس - آقای دهستانی.
دهستانی- عرض می‌کنم آقای فیروزآبادی به هیچ وجه نظری به آقای دشتی ندارند (صحیح است) بلکه اخلاقاً این طور هستند و خوشبختانه مجلس هم اعتنایی به فرمایشات ایشان نمی‌کند بنده خواستم این را در نظر بگیرند برای بعد از این چون این مرخصی که آقایان نمایندگان می‌خواهند یا از نظر کسالت مزاج است و یا از نظر کارهای مهمی است که دارند بنابراین بنده خواهش می‌کنم که این رویه را ترک کنند.
نائب رئیس - موافقین بامرخصی آقای دشتی قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. خبر دیگر کمیسیون راجع به مرخصی آقای مؤیدثابتی:
آقای مؤید ثابتی درخواست بیست و دو روز مرخصی از تاریخ ۱۸ تیر ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
فیروزآبادی- مخالفم.
نائب رئیس -آقای فیروزآبادی بفرمایید.
فیروزآبادی- بنده به طوری که عرض کردم هیچ نظری با اشخاص دوست باشد یا دشمن باشد بنده عقیده ندارم که کار نکرده مزد بگیرد این است عقیده بنده و با این راپورت هم مخالفم.
نائب رئیس - آقای ملک‌مدنی.
ملک‌مدنی- آقای فیروزآبادی این عقیده را از دوره ششم مجلس داشته‌اند ولی بنده خواستم عرض کنم که تصمیم مجلس شورای ملی برخلاف این بوده است کمیسیون عرایض یک تصمیمی اتخاذ کرده است که هر نماینده می‌تواند در مدت سال از یک ماه مرخصی استفاده بکند و این حق قانونی و حق مشروع یک نفر نماینده است در همه جای دنیا هم معمول است (صحیح است) مخصوصاً راجع به آقای دشتی که صحبت شد ایشان مریض بوده‌اند و البته این قبیل مرخصی‌ها مشروع و قانونی است و هیچ مانعی ندارد و طبعاً بایستی تصویب شود و آقای مؤیدثابتی هم با همان مقرراتی که در کمیسیون عرایض و مرخصی رعایت می-شود تقاضای مرخصی کرده‌اند و این یک اصل کلی است یا باید به هیچ کس مرخصی نداد یا اگر مرخصی بنا است بدهند به همه باید داده شود.
نائب رئیس- آقایانی که با یک ماه مرخصی آقای مؤیدثابتی موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر کمیسیون راجع به مرخصی آقای شیخ‌الاسلام ملایری خوانده می‌شود:
(به شرح زیر قرائت شد)
آقای شیخ‌الاسلام به واسطه کسالت خود و خانواده‌شان بر حسب تجویز پزشک معالج برای تغییر آب و هوا لازم شده است مسافرتی بنمایند درخواست یک ماه مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده این که گزارش آن به عرض می‌رسد.
فیروزآبادی- اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس -آقای فیروزآبادی بفرمایید.
فیروزآبادی- بنده به همان دلایلی که عرض کردم با این خبر هم مخالف هستم.
نائب رئیس - موافقین با مرخصی آقای شیخ‌الاسلام برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
]۵- قرائت گزارش شعبه سوم راجع به نمایندگیآقای دکتر فلسفی از گرگان و موکول شدن به بعد[
نائب رئیس- گزارش شعبه سوم راجع به نمایندگی آقای دکتر فلسفی از گرگان قرائت می‌شود: آقای دکتر زنگنه مخبر شعبه بفرمایید.
(آقای دکتر زنگنه گزارش شعبه سوم راجع به نمایندگی آقای دکتر فلسفی را به شرح ذیل قرائت نمودند)
گزارش از شعبه سوم به مجلس شورای ملی
مجلس شورای ملی:
انتخابات حوزه گرگان در تاریخ ۲۶ آبان ماه ۱۳۲۲ با تعیین انجمن نظارت شروع گردیده جریان کار طولانی شده تا این که از تاریخ ۲۰/۴/۲۳ تا ۳۱/۴/۲۳ اخذ رأی به عمل آمده- عده مجموع آراء ۱۴۳۰۸ رأی بوده است از تاریخ ۸/۵/۲۳ تا ۱۶/۵/۲۳ استخراج آراء نموده‌اند و در نتیجه آقای دکتر خلیل فلسفی با ۹۱۸ رأی حائز اکثریت شناخته شده‌اند و اعتبارنامه نمایندگی دوره چهاردهم قانونگذاری به نام ایشان صادر شده است.
اعتراضاتی که در ظرف مهلت مقرر به انجمن رسیده بود مورد رسیدگی شده ولی قابل توجه تشخیص نگردیده است شکایاتی هم که به مجلس شورای ملی رسیده بود پس از اطلاع از پرونده امر در شعبه سوم رسیدگی شده و چون هیچ یک از شکایات را شعبه مؤثر ندانست صحت نمایندگی آقای دکتر خلیل فلسفی را تصدیق نموده به این وسیله به مجلس شورای ملی برای تصویب پیشنهاد می-نماید.
ایرج اسکندری- اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس- آقای ایرج اسکندری.
ایرج اسکندری- بنده مخالفم.
نائب رئیس - می‌ماند برای جلسه بعد.
۶]- تصویب سه فقره گزارش کمیسیون مرخصی[
نائب رئیس - خبر مرخصی آقای آشتیانی قرائت می‌شود:
آقای آشتیانی برای تشریف به آستان قدس رضوی درخواست یک ماه مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
نائب رئیس - موافقین با مرخصی آقای آشتیانی قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. خبر دیگر کمیسیون عرایض راجع به آقای سرتیپ‌زاده:
آقای سرتیپ‌زاده درخواست یک ماه مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند و کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
نائب رئیس - آقای صفوی.
صفوی - بنده راجع به مرخصی آقای سرتیپ‌زاده عرضی ندارم و مخالفتی ندارم ولی می‌خواستم عرض کنم که کمیسیون این موضوع را رعایت کنند چون در فصل ۹ آئین‌نامه داخلی از ماده ۶۶ به بعد چند ماده راجع به وظایف کمیسیون عرایض و مرخصی است و مربوط به عرایضی است که به مجلس شورای ملی داده می‌شود مجلس شورای ملی ملجأ و پناهگاه مردم است و شکایاتی که مردم می‌کنند باید رسیدگی شود و جواب داده شود متأسفانه کمیسیون عرایض و مرخصی همین مرخصی‌ها را در نظر گرفته است و اگر عرایضی هم رسیده است کمیسیون عرایض صرفاً یک رونوشت فرستاده‌اند به وزارتخانه مربوطه و از وزارتخانه هم علی-الرسم یک جوابی به مجلس و به مقام ریاست نوشته می‌شود در صورتی که مقصود این نیست و باید کمیسیون این را در نظر داشته باشد که رسیدگی کنند و جواب قانع کننده به مردم بدهند بنده می‌خواستم تذکر بدهم که این را هم در نظر داشته باشند.
مظفرزاده - اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس- آقای مظفرزاده مخبر کمیسیون هستند بفرمایید.
مظفرزاده- بنده می‌خواستم یک توضیح کوچکی بدهم و آن این است به طوری که آقای صفوی فرمودند تا به حال کمیسیون عرایض و مرخصی کارش همان بوده ولی از حال به بعد ما یک تصمیماتی گرفته‌ایم که به عرض مجلس شورای ملی خواهد رسید و آن این است که این زحماتی که کمیسیون می‌کشد می‌خواهدبه یک نتیجه برسد من جمله اجرای یکی از مواد نظامنامه است که دستور دادیم و آن راجع به شکایاتی است که از مملکت می‌رسد که یک جواب‌های مساعدی داده شود این کارها را شروع کرده‌ایم که برای هر وزراتخانه یک جدول معینی از اول مهر ماه تشکیل بدهیم که آقایان نمایندگان عموماً از شکایات حوزه‌های خودشان مسبوق باشند آقایان وزرا هم مسبوق و مطلع باشند و جواب قانع کننده بدهند و مجلس هم مستحضر شود این کارها را شروع کرده‌ایم و بعد خبرش را به عرض مجلس می‌رسانیم. (صحیح است).
نائب رئیس - آقایانی که با خبر مرخصی آقای سرتیپ‌زاده موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. خبر دیگر راجع به مرخصی آقای ایرج اسکندری.
آقای ایرج اسکندری درخواست سیزده روز مرخصی از تاریخ هفدهم تیر ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
فرهودی- اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس -آقای فرهودی.
فرهودی- بنده می‌خواستم عرض کنم که کمیسیون عرایض با این اجازه‌هایی که می‌دهند در نظر داشته باشند که مجلس از اکثریت نیفتد و رعایت حد نصاب را بفرمایند (صحیح است)
مخبر کمیسیون عرایض و مرخصی (آقای مظفرزاده) یک دفتر مخصوصی برای این کار هست که همیشه رعایت می‌شود و نظر آقای فرهودی تأمین است و به علاوه این مرخصی‌ها مال گذشته است و استفاده شده است.
نائب رئیس - موافقین با مرخصی آقای ایرج اسکندری برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
نائب رئیس - پیشنهادی از آقای فاطمی راجع به دستور
رسیده است قرائت می‌شود:
]۷- طرح وتصویب لایحه دو دوازدهم بودجه کل کشور برای شهریور و مهر[
پیشنهاد می‌کنم که قبل از مطرح شدن بودجه مجلس لایحه دو دوازدهم کشور مطرح شود.(صحیح است)
فاطمی- بنده می‌خواستم عرض کنم که تا دو دوازدهم تصویب نشود وزارت دارایی اعتبار ندارد که بودجه مجلس را بپردازد لهذا بنده پیشنهادکردم که اول لایحه دو دوازدهم مطرح شود بعد بودجه مجلس (صحیح است)
فیروزآبادی- بنده مخالفم.
نائب رئیس-آقای فیروزآبادی بفرمایید
فیروزآبادی-غرض بنده از مخالفت نه این است که پول ندهند بلکه جهتش این است که تا به حال مدتی از سال می‌گذرد هنوز دولت بودجه خودشان را تکمیل نکرده‌اند و هنوز خرج و دخل مملکت معلوم نیست آخر چرا بودجه را به مجلس نمی‌فرستند که وکلای ملت بدانند که چقدر خرج مملکت است و چقدر دخل مملکت این دو دوازدهم‌ها در کجا معمول است به این جهت بنده عقیده‌ام این است که نباید ما به این دو دوازدهم رأی بدهیم تا مجبور شوند بودجه خودشان را به مجلس بفرستند بودجه قانوناً باید پانزدهم اسفند ماه به مجلس بیاید و حالا هم هفت ماه از سال می‌گذرد و نیامده از این جهت بنده مخالفم.
نائب رئیس - آقایانی که با پیشنهاد آقای فاطمی موافقند برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
نائب رئیس - لایحه دولت راجع به دو دوازدهم مطرح است. ماده واحده قرائت می‌شود:
با آن که در اجرای تبصره قانون اجازه پرداخت دو دوازدهم هزینه‌های کل کشور مصوب ۲۷ تیر ماه ۱۳۲۳ بودجه‌های تفصیلی وزارتخانه‌ها و بودجه‌های بازرگانی و کارخانه‌جات و مؤسسات اقتصادی به کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی تقدیم شده است ولی نظر به این که تا تصویب بودجه‌ها پرداخت هزینه¬¬های جاری از شهریور ماه معطل نشود قانون اجازه پرداخت‌های دو ماه شهریور و مهر ماه تقدیم و تصویب آن با قید یک فوریت تقاضا می‌شود.
ماده واحده - قانون مصوب ۳۱ فروردین ۱۳۲۳ و قانون مصوب ۲۷ تیر ماه ۱۳۲۳ برای پرداخت هزینه‌های کشور در دو ماهه شهریور و مهر ماه ۱۳۲۳ به قوت خود باقی و به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود هزینه ماه‌های مذکور را بر طبق قانون مصوب ۳۱ فروردین ماه ۱۳۲۳ بپردازد.
نائب رئیس- فوریت مطرح است -آقای اردلان
اردلان - بنده با فوریت مخالفم و آقایان توجه بفرمایند چون یک فردا که دوشنبه است بیشتر طول نمی‌کشد اگر اجازه بفرمایند لایحه برود در کمیسیون بودجه و با حضور دولت و دکتر میلسپو رئیس مالیه راجع به این موضوع صحبت شود بهتر است چون در برنامه دولت نوشته شده بود و بهبودی حال مستخدمین و این موضوع اینجا در نظر گرفته نشده است و در کمیسیون باید مطرح شود بنده خواهش می‌کنم آقایان اجازه بفرمایند لایحه برود در کمیسیون و در این موضوع هم تصمیم گرفته شود چون متأسفانه این دودوازدهم که الان آقایان می‌خواهند تصویب کنند این برابر با حقوق اسفند ماه۱۳۲۲ است و آنچه ما حساب کردیم مطابق ده روز حقوق مستخدمین است متأسفانه می‌فرمایند وکیل نمی‌تواند پیشنهاد خرج بکند والّا بنده پیشنهادی می‌کردم این است که تقاضا می‌کنم که فوریتش را تصویب نفرمایند و یک روز این لایحه را عقب بیندازند و دیگر این که در کمیسیون که تشکیل شده بود بنده این موضوع را عرض کردم و عده‌ای از آقایان هم موافقت فرمودند راجع به استقراض از صندوق تقاعد و خوشبختانه آقای دکتر طاهری وعده از آقایان در کمیسیون با این نظر موافقت فرمودند و آن این بود که از وزارت دارایی پرسیدیم که ما می‌توانیم به طور استقراض که در بودجه مملکت هم تأثیر زیادی نداشته باشد و باعث گرانی زندگی نشود و به نشر اسکناس زیادتر هم مجبور نشویم از صندوق تقاعد بگیریم و در ظرف پنج سال آن پول را به صندوق مستردداریم یاخیر؟ دیروز یک کاغذی از وزارت دارایی
به کمیسیون رسید و موجودی صندوق تقاعد را که خواسته بودیم در حدود بیست کرور تومان صورت داده بودند و به علاوه در آن کاغذ تصریح کرده بودند که با این عایدات تقاعددر هر ماه دومیلیون ریال اضافه دارد و یک میلیون هزینه‌اش هست بنده فکر کردم که این کاغذ آمده است و اگر آقایان هم موافقت بفرمایند این لایحه برود به کمیسیون و ما تقاضا کنیم از دولت که این چند میلیون ریال را از صندوق تقاعد فرض کنند و با این وضع ما بتوانیم تا آخر سال کمکی به مستخدمین خودمان بکنیم و بقیه در ظرف پنج سال مستهلک کنیم و الّا با این ترتیب و این حقوقی که ما به مستخدمین می‌دهیم ملاحظه می‌فرمایید یک عصیان و یک عدم اطاعتی و انتظاماتی در وزارتخانه‌ها بار آورده است که به هیچ صورتی نمی‌شود درست کرد وقتی که انتظامات گسیخته شد دیگر نمی‌شود درستش کرد بنابراین بنده خواهش می‌کنم آقایان اجازه بفرمایند که لایحه برود به کمیسیون تا در آنجا تکلیفش معلوم شود.
نائب رئیس -آقای فاطمی.
فاطمی-بعضی از مطالب البته گفته می‌شود ولی با عمل خیلی جور در نمی‌آید بیاناتی که آقا فرمودند البته بنده هم موافق هستم که بایستی نسبت به مستخدمین دولت مساعدت بیشتری بشود ولی این موضوع مربوط به لایحه دودوازدهم نیست که شما می‌فرمایید برود به کمیسیون شما عضو کمیسیون هستید فردا در کمیسیون بودجه چه دزدی را ما می‌توانیم درمان کنیم فرمودید که در کمیسیون پول تقاعد را بگیریم وبدهیم به مستخدمین ما اصلاً صلاحیت این کار را نداریم این پول مال خود مستخدمین است که گذاشته‌اند برای روز پیری خودشان فوت خودشان ما نمی‌توانیم این پول را به یک عده دیگری بدهیم این پول امانت است و این را هم بنده باید عرض کنم که امروز دوم مهر است و باید مخارج مملکت تصویب شود و به ولایات ابلاغ شود که مخارج مملکت پرداخته شود.
نائب رئیس - آقای طباطبایی.
طباطبایی- بنده در اصل لایحه عرض دارم.
نائب رئیس - موافقین با فوریت لایحه قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است آقای فرهودی.
فرهودی- عرض کنم گذراندن بودجه و تصویب دو دوازدهم البته آقایان توجه دارند که یک کار خلاف اصلی است اصل این است که بودجه مملکتی اول سال داده شود و بر طبق آن رفتار شود و این سیستم یک دوازدهم و دو دوازدهم ما را به جایی نخواهد رسانید جز این که بدون این که بودجه مراتب و منظمی داشته باشیم به صورت اجازه‌های موقتی ما لایحه بگذرانیم برای جلوگیری از این کار کمیسیون بودجه یک اختیاراتی خواست و مجلس هم داد و قانون تصویب شده‌اش پیش بنده است اشکال بزرگ برای کمسیون بودجه همیشه تهیه بودجه بوده است خوشبختانه بودجه‌ها عموماً تهیه شده و بودجه‌های ملی و اقتصادی به کمیسیون داده شده و الان چهل روز تازه می‌بینم که لایحه دو دوازدهم آمده است بنده از این به بعد دیگر تقصیری متوجه دولت نمی‌بینم برای این که دولت و وزارت دارایی کار خودشان را کرده‌اند انتظار ما از کمیسیون بودجه این است که با اختیاراتی که دارند کار بودجه‌ها را تمام کرده باشند که دیکر محتاج به دو دوازدهم نباشیم و اگر به همین سیستم ادامه بدهیم بودجه ۱۳۲۴ هم به همین بلا گرفتار خواهد شد لااقل بودجه را تصویب کنیم که چند ماه از مخارج مملکت بر طبق بودجه تصویب شود که یک پایه صحیحی باشد برای بودجه سال ۱۳۲۴ بنابر این روی سخن بنده با کمیسیون بودجه است که بر طبق اختیاری که از مجلس گرفته‌اند و وظیفه که به عهده گرفته‌اند زودتر انجام بدهند برای این که دولت کار خودش را انجام داده و تمام بودجه‌ها را تقدیم کرده است.
نائب رئیس - آقای ملک‌مدنی.
ملک‌مدنی- همان طوری که آقای فرهودی فرمودند مجلس به کمیسیون اختیارداد و کمیسیون هم مشغول کار است
خود حضرتعالی فرمودید که بودجه باید شش ماه قبل از سال به مجلس داده شود و در کمیسیون بودجه مطرح شود سال گذشته بود به واسطه این که دوره مجلس در آبان ماه خاتمه پیدا کرد امسال هم اساساً بودجه به مجلس داده نشد و بودجه-ها در واقع دو ماه پیش داده شد بلکه شاید بعضی از بودجه‌ها یک ماه بیشتر نیست که به کمیسیون آمده است یک ماه قبل اینجا صحبت شد و بنده عرض کردم که کمیسیون بودجه دارد یک سازمان اساسی برای وزارتخانه‌ها در نظر می‌گیرد که در واقع ملاک عمل سال ۱۳۲۴ باشد همان طور که می‌دانید در این سنوات اخیر دقت‌هایی در سازمان و تشکیلات وزارتخانه‌ها نشده است و در بعضی از وزارتخانه-ها یک سازمان‌های زاید و یک اقلام زیادی است که باید آنها را حذف کرد و به جاهای دیگر گذاشت و این مستلزم یک رسیدگی‌ها و دقت بیشتری است که این بودجه که ما در امسال می‌گذرانیم در واقع ملاک عمل ۱۳۲۴ خواهد بود که بعدها شاید از آن منحرف نشوند الان غیر از وزارت دادگستری که قانون تشکیلاتش از مجلس گذشته است سایر وزارتخانه‌ها قانون تشکیلات ندارند بنده خاطر دارم که یک وقتی قانونی از مجلس گذشت و دولت را ملزم کرده بود که بعد از شش ماه دیگر قانون تشکیلات هر وزارتخانه را باید وزیر مسئولش تهیه کند و تقدیم مجلس بکند که در واقع یک اساسی داشته باشد مثل سایر ممالک متمدنه دنیا متأسفانه این کار نشده است و حالا ما مواجه شده‌ایم با یک بودجه‌های عریض و طویل و بایک وضعیتی که سو کمیسیون‌هایی که رسیدگی می‌کنند دقت کامل می‌کنند و تقریباً دو سه وزارتخانه کارش خاتمه یافته است و وزارتخانه‌های دیگر هم در واقع کارهای بدویش که رسیدگی‌های فرعی باشد شده است و در کمیسیون فرعی مورد بحث و رسیدگی واقع شده سایرین هم رسیدگی خواهد شد بنده خواستم به آقای فرهودی عرض کنم که مطمئن باشند که کمیسیون غفلت نکرده است بلکه آقایان متوجه هستند که هفته سه روزی که مجلس نیست ما هفته سه روز کمیسیون بودجه داریم حتی در جلسه دیروز ما تصمیم گرفتیم چون هفته سه روز کافی نیست بعد از این عصرها هم جلسه را تشکیل بدهیم که کارها را زودتر انجام بدهیم ما نظرمان این است که رسیدگی کنیم و اگر موفقیت انشاءالله پیدا کنیم نتیجه‌اش به خیر و صلاح کشور خواهد بود بنابراین اگر یک دو ماه دیگر هم دو دوازدهم داده شود و کمیسیون بودجه بتواند یک کار اساسی انجام بدهد به نظر بنده بهتر از این است که ما عجله کنیم و آن وقت چیزی به مجلس بیاید که مورد بحث زیاد در مجلس باشد و مفید هم نباشد.
نائب رئیس - آقای طباطبایی.
طباطبایی- بنده چند روز قبل اینجا عرض کردم برای این که بشود در اطراف اوضاع عمومی مملکت به قدر کفایت صحبت کرد یک فرصت قانونی بودجه است موقعی است که بودجه مملکتی به مجلس می‌آید و برای یک نفر وکیل یک فرصتی است قانونی و یک مجالی است به موقع برای صحبت کردن در اطراف تمام مسائل مملکتی متأسفانه با روشی که پیش آمده این در به روی ما بسته شده صحبت-های قبل از دستور هم موقعیت ندارد و کمتر هم ممکن است مؤثر باشد ملاحظه می‌فرمایید که بودجه تکه تکه می‌آید به مجلس بنده شخصاً این طور تصمیم دارم که تکه تکه صحبت کنم برای این که این دو دوازدهم که تصویب شود گویا هشت ماه کار بودجه ساخته شده الباقی می‌ماند چهار ماه اگر آینده هم از همین قرار باشد که دیگر حسابی نداریم سال گذشته بودجه مملکتی به مجلس نیامد امسال هم نخواهد آمد به علاوه یک فورمول مستحدثی و یک کار بی‌سابقه این اختیاری است که به کمیسیون بودجه داده شده، که بودجه مملکت برود به آنجا و بعد تکه تکه بیاید به مجلس شورای ملی و بودجه دفعتاً آن طوری که در قانون پیش‌بینی شده است به مجلس دیگر نمی‌آید بنده با دکتر میلسپو از آن جهتی که گویا یک قدری عوام‌پسند است مخالفتی ندارم بلکه از لحاظ گندم و جمع‌آوری آن کاملاً با او موافقم ولی از لحاظ تعدیل خرج و دخل مملکت و نظارت در مخارج مخصوصاً من خودم شخصاً انتظار و امیدواری خیلی زیادتری از میلسپو
داشتم که حالا مأیوسم قریب دو سال است که دکتر میلسپو برای کاری که او را خواستیم و وظیفه اصلی او است یعنی نظارت در عواید و مخارج مملکت مشغول کار است من خیلی متأسف شدم که در اقدامات و اعمال او جریانی که تا به حال هست وقتی که مطالعه می‌کنم می‌بینم که ایشان آمده‌اند گویا تقلید کنند و دنبال کنند یک روش نامطلوبی را که تا به حال در این مملکت بوده و مملکت را به روز فلاکت انداخته به نظر من دکتر میلسپو از عهده انتظاری که مجلس شورای ملی و مملکت از او داشت از نظر نظارت در مالیه مملکت و تعدیل خرج بر نیامده است اینجا آقای ملک‌مدنی که در کمیسیون بودجه تشریف دارند اشاره کردند که کمیسیون می‌خواهد سازمان بدهد من معنی این حرف را نفهمیدم یعنی تشکیلات اداری مملکت را کمیسیون می‌خواهد بدهد این از وظیفه اصلی کمیسیون خارج است اگر کمیسیون بودجه یا ما بخواهیم یک کار اساسی در این مملکت بکنیم باید دولت را مکلف کنیم که یک سازمان جدید و یک تشکیلات تازه در خور احوال و اوضاع فعلی ترتیب بدهد و بودجه‌اش را مطابق آن تشکیلات جدید تنظیم بکند و بیاورد به مجلس کمیسیون بودجه هم دقت کند و آن را تعدیل کند این کار نشده و نخواهد شد من اشاره کردم در هر موقعی که راجع به میلسپو صحبت می‌شود بعضی حرف‌ها است که در خارج یک عده ساده‌لوح هستند که آن را می-پسندند ولی از لحاظ مجلس و از لحاظ وضعیت مملکت این حرف‌ها یک پاپاسی ارزش ندارد ملاحظه بفرمایید که یک وکیل اینجا می‌آید و می‌گوید که ده میلیون پول بدهید به مستخدمین آقا برای چه بدهند پول مال کی است که شما می‌خواهید ببخشید؟ می‌گویید مستخدم چه بکند آقا آقا مگر کار در این مملکت قحط است؟ یک عمله که روزی چهار قران می‌گرفت حال روزی هفت هشت تومان می‌گیرد برود در راه آهن کار بکند شما یک اصول بدی را در این مملکت ترویج نکنید این اصول نوکری را تصویب نکنید بگذارید بروند کار دیگری بکنند جز عده که لازم دارید بقیه را بیرون بریزید عرض کردم من از حرف عوام‌پسند هیچ خوشم نمی‌آید گروهی از مستخدمین ممکن است از بنده برنجد جهنم - آقا مردم ندارند با این که حقوق‌ها را چند برابر کرده‌اند به جز یک عده معدودی که شاید اشخاص صحیح العملی هستند باقی‌شان می‌دزدند و می‌برند،(اردلان- پس با این ترتیب شما اجازه دزدی می‌دهید) آخر آقای اردلان شماخیال کردید یک صحبت عوام پسند اینجا بکنید و این حرفه‌ها را اینجا بزنید من موافق نیستم (آقای دل آرا!) … (خنده نمایندگان) …. ! پس من از این جهت با این فورمول مخالفم نه از این جهت که دو روز زودتر یا چهار روز دیرتر بودجه بگذرد خوب یک عملی است که باید انجام شود یک عده مستخدمین فعلاً هستند و تا وقتی که هستند باید حقوقشان را داد از این جهت مخالفم که این روش ما را از انجام وظیفه اساسی و قانونی خودمان که دقت در جمع و خرج مملکت است محروم کرده است اولین وظیفه ما دقت در بودجه است فرض کنیم اگر جمع و خرجی برای مملکت نبود مجلس هم لازم نبود آقا این ترتیب ترتیب کار نیست این خلاف ترتیب یعنی خلاف اصل است و یک روزی باید موقوف شود من خودم هم ممکن است که به این فورمولی که فعلاً آورده‌اند ملزماً رأی بدهم اما خواستم از کمیسیون بودجه از مجلس شورای ملی و بعداً از هیئت دولت خواهش کنم که سعی بکنند اگر می‌توانند و اگر مدعی اصلاح هستند این بودجه‌های بی‌معنی که داده شده است به کمیسیون (و من از حالا وعده می‌دهم و خط و نشان بگذارید که به همان شکل با یک مختصر پس و پیشی به مجلس می‌آید) اینها را پس بگیرید و ببرید و پنج شش تا وزارتخانه را به کلی منحل کنید اینها لازم نیست مثلاً وزارت پست و تلگراف معنی ندارد جز این که یک وزیر بتراشید یک معاون و یک دفتر و مبالغی خرج اینها بشود و این یک کار بیهوده و لغوی است برای یک مملکتی مثل مملکت ما فقط سه چهار تا وزارتخانه لازم است یک وزارت کشور می‌خواهید که از عهده کارهای کشور بر آید یک وزارت دارایی جمع و جور می‌خواهیدکه متلف نباشد لااقل دو ثلث اعضا فعلی آن زیادی هستند آنها را جواب کنیدمی‌فرمایید چه کنند اگر
آنها را جواب کنیم؟ این به مردم مربوط نیست ممکن است در نتیجه این عمل یک نفر، صد نفر هزار نفر متضرر شوند، بیچاره شوند، جهنم زیر ا جامعه‌ای خلاص می‌شود برای استخلاص یک مملکتی، برای نجات مردم شما هزار نفر که سهل است می‌توانید صد هزار نفر را فدیه کنید و این حرف من شاید از آن جهاتی که بعضی از آقایان می‌آیند اینجا صحبت می‌کنندخریدار زیادی نداشته باشد ولی من نظر خودم را می‌گویم می‌خواهد یک عده هم بدشان بیاید این بودجه‌ها غلط است اینها اگر عمداً و بامطالعه ودقت به مجلس آمده باشد خیانت به مملکت است مملکت رفته است روز فقر و نیستی و دوباره همان بساطی که بود از ۱۳۰۰ به این سمت همان بساط باشد احوال و مفتضح‌تر در جریان است در سال‌های اخیر دوره سابق هر سال که بودجه می‌آمد دنبال رقم می‌رفتند که رقم بزرگ باشد تبدیل واحد پول ازتومان به ریال برای چه بود؟ هیچ فلسفه نداشت جز این که اگر بگویند صد هزار تومان کوچک‌تر از آن بود که بگویند یک میلیون ریال کسی هم نیامده است حساب کند که برای این مملکت چه تشکیلاتی لازم است و پولش از کجا می‌آید و مردم چرا باید این پول‌ها را بدهند به این جهت هر سال که بودجه به مجلس می-آمد سعی می‌کردند پنجاه میلیون تومان صد میلیون تومان بهش اضافه کنند الان هم شما گرفتارش هستید وقتی که اولین دفعه بودجه بعد از شهریور به مجلس آمد من گفتم که به وزارت جنگ یک دینار ندهید این پول‌هایی که در این سال‌ها به وزارت جنگ داده‌اید کجا رفته است اول باید حساب ده پانزده ساله وزارت جنگ را روشن کنید که بفهمید آن پول‌ها کجا رفته است و بعد پول داده شود آن کسی که مدعی اصلاح وزارت جنگ است اول باید یک لایحه بیاورد و در درجه اول وزارت جنگ را منحل کند تمام درجات و مناصب را ملغی کند بعد بنشینند ببینند برای وزارت جنگ چه جور تشکیلاتی لازم است چه چیز لازم است این مملکت گنجایش هفت هزار نفر صاحب منصب سرهنگ و سرتیپ و سر لشکر بالاتر و پآئین‌تر ندارد؟ برای این مملکت پانصد نفر صاحب منصب تحصیل کرده شریف کافی است شما چقدر از این بودجه را می‌خواهید بدهید به وزارت جنگ؟ شما که کمیسیون بودجه هستید بودجه وزارت جنگ را به چه صورت می‌خواهید به مجلس بیاورید (یک نفر از نمایندگان- هنوز که نیامده است) می‌فرمایید من این حرف‌ها را نزنم و تأمل کنم که سال تمام شود و بودجه سال را یک دوازدهم و دو دوازدهم بدهید و من هم صبرکنم تا سال تمام شود آن وقت پس از آن که سال تمام شد بیایم صحبت کنم؟ امروز صبح بنده با آقای وزیر فرهنگ صحبت می‌کردم این همه پول که می‌ریزید در وزارت فرهنگ چه می‌خواهیدبکنید؟ (مطالبین بنده و ایشان گذشت البته ظاهراَ کوچک بود اما خیلی دقیق و اینجا نمی‌شود گفت.) گفتم این پول‌ها را برای چه می‌دهید چطور می‌خواهید تعلیمات را عمومی کنید؟ آیا فقط برای این که چهار پنج نفر می‌خواهند در مجلس بگویندکه ما طرفدار تعلیمات عمومی هستیم می‌خواهید چهار پنج میلیون تومان دیگر هم بریزید توی گودال وزارت فرهنگ (سیف‌پور- آن که لازم است) برای چه آقا) الان مهر ماه است مدارس ناسلامتی باز شده است بروید ببینید وضع چطور است جا نیست معلم نیست وقتی که جا نبود و معلم نبود مردم نمی‌تواند اطفال‌شان را به مدرسه بسپارند (وزیر فرهنگ - می‌خواهیم درست کنیم) آقا چه را درست کنید؟ شما تعلیمات داوطلبی را نمی‌توانید درست کنید آن وقت تعلیمات اجباری و عمومی را می‌خواهید انجام بدهید به علاوه بودجه که برای وزارت فرهنگ می‌گیرید اول باید بودجه باشد که اگر من به آن رأی دادم پیش وجدان خودم شرمنده نباشم الان از خود حضرتعالی که وزیر فرهنگ هستید وجداناً و از لحاظ شرافت شخصیت‌تان می‌پرسم که بودجه فرهنگ به مصرف فرهنگ می‌رسد یقیناً نمی‌توانید جواب مثبت به من بدهید بنابراین حالا که این ماده واحده دو دوازدهم را که پس نمی‌گیرید و تصویب می‌شود یک عده هم فعلاً سرکار هستند و باید به آنها حقوق داد و من هم رأی خواهم داد ولی برای بودجه‌ها باید یک فکری بکنید یا کمیسیون بودجه لااقل کاری کند این بودجه‌ها را به مجلس نیاورند بگذارید به همین ترتیب باقی باشد تا یک دولتی
و یک حکومتی که عرضه و کفایت انجام این مطالبی را که عرض کردم و رفع این نقایص و خرابی‌هایی که مملکت را دارد رو به انقراض می‌برد داشته باشد سر کار بیاید وقتی که یک دولتی پیدا شد که بتواند معایب و بدبختی‌ها را اصلاح کند آن وقت با نظر آن دولت یک بودجه صحیحی به مجلس بیاورید.
نائب رئیس - آقای کاظمی.
مصطفی کاظمی-آقای طباطبایی یک اظهاراتی فرمودند که البته از نظر آزادی فکر مختار هستند که هر طور دل‌شان می‌خواهد بفرمایند ما هم روی آزادی ممکن است فکر دیگری داشته باشیم بنابراین اگر تعارض فکری و تماس فکری داشته باشیم آن مربوط به ساختمان دماغی‌مان است مربوط به چیز دیگری نیست شکی نیست و جای تردید نیست که در یک قسمت از اظهارات آقای طباطبایی همه آقایان نمایندگان موافق‌اند و آن راجع به عیوب گذشته است و ناهمواری‌هایی است که در تمام کارهای اجرایی و در تمام شئون کشور دیده می‌شود این را گمان می‌کنم که دولت، اقلیت، اکثریت و بنده و آقای تجدد همه موافق هستیم فقط صحبت در طریق اصلاحش است که ایشان بیان فرمودند که همین الان دولت این لایحه را پس بگیرد و وزارت پست و تلگراف را منحل کند یعنی روابط ما را با همه مملکت قطع کنند (طباطبایی- من مقصودم این نبود) بنده این طور فهمیدم بعد فرمودند اگر بخواهیم صرفه‌جویی بکنیم نباید برای تعلیمات اجباری پول بدهیم ضمناً فرمودند که بهتر این است که قشون را منحل کنیم شاید بنده شخصاً در این عقیده زیاد با ایشان مخالفت نداشته باشم در هر حال عقاید ایشان یک طوری است که انسان خوب نمی‌تواند بگوید کدام صلاح و صواب است و کدام خوب نیست ولی چیزی که هست این است که تنها اولین دفعه‌ای است از بعد از شهریور بلکه از اول حکومت پهلوی تا امروز که کمیسیون بودجه به معنای کمیسیون بودجه وظایف خودش را خواسته است انجام بدهد حالا شاید تمام آروزهای آقای تجدد را نشود صد در صد اصلاح کرد و انجام داد اما کمیسیون بودجه جداً وارد یک سلسله اصلاحات شده است یعنی خواسته است تا حدودی که مقتضیات و وضع مملکت اجازه می‌دهد و جریان مملکت و کارها کند نشود کارهایی بکند و آقای تجدد با تمام افکار تند و تیزی که دارند باید اذعان بفرمایند که اصلاحات تدریجی است و میسر نیست که یک مرتبه کمیسیون بودجه تمام این نکات را در نظر دارد و مدت زیادی وقت صرف کرده است و امروز هم جزء به جزء بودجه‌ها تحت مداقه و مطالعه است و نتیجه فکرش را هم به عرض مجلس خواهد رسانید و امیدواریم مورد موافقت مجلس هم واقع شود و آقای تجدد هم ملاحظه خواهند فرمود که اصلاحات بسیاری چه در تشکیلات و چه در قسمت‌های دیگر مورد توجه کمیسیون بودجه قرار گرفته است. یک چیز دیگری را اینجا آقای اردلان فرمودند در موقع طرح فوریت که بهتر این است این لایحه برود به کمیسیون بودجه تا در کمیسیون بودجه پیشنهادی که دادند راجع به صندوق تقاعد و چیزهای دیگر بیان فرمایند. بنده چون افتخار همکاری ایشان را در کمیسیون بودجه دارم به افکار ایشان آشنا هستم البته افکار ایشان در جای خودش یک قسمت شاید مورد احترام و توجه استخصوصاً دلسوزی‌هایی که نسبت به مستخدمین دارند و حالا بنده به نام یک نفر مستخدم دولت از ایشان سپاسگزاری می‌کنم اما با کمال تأسف اغلب افکار ایشان خیلی زود قابل اجرا و عمل نیست و این که فرمودند پس فردا این کار را در کمیسیون بودجه انجام می-دهیم (اردلان - عرض کردم فردا) دیگر بهتر. و نتیجه‌اش رامی‌آوریم به مجلس و مستخدمین را سیر می‌کنیم گمان می‌کنم در کمیسیون بودجه به این زودی و سرعت این کار انجام نشود چون ایشان می‌دانند همه ما که عضو کمیسیون بودجه هستیم و آقای نائب رئیس هم که الان دارند مجلس را اداره می‌کنند به افکار ایشان آشنا هستیم و می‌دانیم که افکارشان طوری است که مشکلات بسیاری در اجرای آن افکار هست که البته اغلبش قابل توجه است ولی باید به تدریج از پیش برود و از طرف دیگر هم تصور می‌کنم این مطلب جای بحث نیست و با آن دلسوزی که آقای اردلان
نسبت به مستخدمین دارند می‌دانند که مستخدمین ما اکثریتشان یعنی اکثر قریب به اتفاق‌شان دست به دهن هستند اگر روز آخر ماه بهشون حقوق داده نشود آن صاحبخانه برای کرایه خانه از خانه‌اش او را بیرون می‌کند بچه‌اش را نمی‌تواند به مدرسه بفرستد نانوای سر کوچه بهش نان نمی‌دهد هیچ چیز ندارد باید روز کار کنند و شب بخورند و از عمله وضعیت‌شان بدتر است و گمان می‌کنم آقای اردلان خودشان به این مطلب توجه بفرمایند که الان دوم مهر ماه است و ما هنوز نتوانسته‌ایم حقوق شهریور مستخدمین را بدهیم و تا تشریفات این قانون هم انجام شود سه چهار روز طول می‌کشد این است که بنده می‌خواستم استدعا کنم هم از آقای اردلان و هم از آقای تجدد که به نام همان اصلاحات که در نظر دارند موافقت بفرمایند این لایحه امروز تصویب شود و این مستخدمین که از هر حیث مستحق هستند به حقوق خودشان برسند و یک فرصت و وقتی باشدکه بشود با آن فرصت به آن اصلاحاتی که فرمودند رسیدگی کرد.
نائب رئیس - آقای رفیعی.
رفیعی- بنده الان واقع شدم در مقابل یک امر تشریفاتی و یک انجام وظیفه‌ای البته انجام وظیفه به نظر بنده مقدس‌تر است. عرض کنم یکی از مهم‌ترین وظایف ما یعنی مجلس شورای ملی و هریک از آقایان نمایندگان رسیدگی به بودجه کشور و حساب خرج و دخل مملکت است تا بتوانیم هر کدام در هر قسمت که هستیم نسبت به بعضی مخارجات بی‌جا یا سازمان‌هایی که مفید به حال کشور نیست وارد بحث شویم و تقاضا کنیم که حذف شود وقتی که بنا شد بودجه تفصیلی به مجلس نیامده باشد و ما ندانیم که کدام خرج به جا است و کدام سازمان برای مملکت مفید است و کدام مضر است چطور می‌توانیم یک چنین اظهار عقیده‌ای بکنیم برای این که دوره سیزدهم مجلس برای زمان خودش این طور تشخیص داده بوده که این خرج برای مملکت مفید است یا این سازمان برای مملکت لازم است. در آن دوره آن آقایان حق نمایندگی داشتند البته مطالعه کرده‌اند و متناسب با زمان خودشان یک بودجه را تصویب کردند حالا ما نمی‌توانیم بیاییم بگوییم هر چه آنها گفته‌اند صحیح است این که درست نیست ممکن است در سال گذشته یک سازمان‌هایی بوده است که آن وقت لازم و مفید بوده است به حال مملکت ولی امروز لازم نیست. آقای طباطبایی گفتند که وزارت جنگ را خرابش کنیم و از نو درست کنیم بنده آن اندازه تند نیستم که بگویم وزارت پست و تلگراف را بیندازیم بیرون ولی در قسمت اداره ثبت اسناد یا اداره آمار بنده عرض می‌کنم آن روزی که ادارات تشکیل شد احتیاجات مملکت و احتیاج جامعه را رفع می‌کرد و لازم بود آن روز در سر تا سر مملکت در هیچ یک از نقاط جز شاید شهر تهران اداره ثبت اسناد نداشتیم و املاک به ثبت نرسیده بود و لازم بود یک چنین تشکیلات عریض و طویلی باشد ولی این تمام شد کار ادارات ثبت در هر محل عجالتاً جز اسباب زحمت برای مردم درست کردن چیز دیگری نیست (ساسان- این طور نیست اشتباه می‌کنید) بعد موقع به آقا هم می‌رسد می‌آید می‌فرمایید. در اداره ثبت قسمت‌های معاملات که مربوط به دفاتر است بنده نمی‌گویم ادارات ثبت منحل شود عرض می‌کنم محدودش کنید آن تشکیلات زیادی که آن روز لازم بود امروز دیگر لازم نیست همان طور که در تمام جاها تشکیلات دادگستری هست کارهای ثبت اسناد هم با یک شعبه از تشکیلات دادگستری باشد و فعلاً اداره ثبت اسناد با این عرض و طول و با این همه مخارج گزاف به درد این مملکت نمی‌خورد مثلاً بنده نمی‌گویم اداره آمار لازم نیست خیر لازم است نه با این عرض و طول و نه به این کیفیت. بنده می‌شنوم و در جراید هم ملاحظه فرموده‌اید که می‌نویسند که اداره تثبیت قیمت‌ها بیست و چهار میلیون تومان در سال برای مملکت خرج دارد ولی دو قاز به درد این مملکت نخورد و نخواهد خورد بودجه فرهنگ این کشور هم بیست و چهار میلیون است لابد حالا آقایان خواهند گفت که اداره تثبیت قیمت‌ها منحل شده است (امینی-ولی تمام اعضایش همان حقوق‌ها را می‌گیرند) بلی تمام اعضا آنجا همان حقوق را می‌گیرند حالا اگر بگوییم که این خرج و این اعتبار
می‌رود در دیوان محاسبات و در آنجا رسیدگی می‌شود که اگر یک سازمانی سابقه ندارد بودجه‌اش را رد می‌کنند آن هم که نیست دیوان محاسبات ما فعلاً برای تثبیت و تسجیل است و کار دیگری ندارد (ساسان - خود دیوان محاسبات هم زاید است) خیر به عقیده بنده زاید نیست ولی باید درستش کرد و کاری کرد که مفید به حال مملکت باشد برای این که مجلس شورای ملی خودش که نمی‌تواند به این نوع محاسبات رسیدگی کند دیوان محاسبات به عقیده بنده خیلی مفید است و بسیار هم لازم است باید آن را تقویت کرد و اختیارات بیشتری داد. پس این طور دو دوازدهم که الان هفت ماه از سال گذشته است شش ماه را که قبلاً تصویب کرده-ایم دو ماه هم الان تصویب می‌کنیم در این چهار ماه دیگر چه می‌توانیم بکنیم من متحیرم که مخالفت با مرخصی‌ها برای چیست اصلاً بدون ما برای چیست؟ بودن ما در مجلس برای این است که به این چیزهایی که عرض کردم رسیدگی کنیم. سایر آقایان از نظر مخالفتی که با دولت داشتند یک اظهاراتی فرمودند ولی معلوم است که بنده از تیپ موافقین دولت هستم حقیقت هم موافق دولت هستم ولی این موافقت با دولت مانع وظیفه‌ای نیست که بنده دارم این اظهارت بنده مربوط به یک وظیفه‌ای است که دارم و خودم را حتماً مکلف می‌دانستم که باید این اظهار عقیده را بکنم اکثریت ممکن است اظهارات بنده را اعتنا نکنند ولی عقیده بنده این است که سعی کنند هر چه زودتر بودجه بیاید به مجلس و تکلیفش معلوم شود.
نائب رئیس - آقای نقابت.
نقابت - عرض کنم گویا موضوع این دو دوازدهم مربوط است فقط به شهریور و مهر شهریور که تمام شده است و حقوق هم داده نشده است یعنی حقوق آنهایی که مستحق هستند (حالا بحث نداریم که به قول آقای طباطبایی غیر مستحق هم بسیار است ولی مستحق هم خیلی هست) فعلاً حقوق آن مستحقین هم تأخیر شده است. عرض کنم زندگی مستخدمین به نظر بنده خیلی قابل مطالعه است چون مستخدمین صدیقی که بیست¬ سال، بیست و پنج سال خدمت می‌کنند در روزهای آخر جز موی سفید و رنگ زرد و اعصاب خسته هیچ چیز ندارند ناچار هستیم که ما توجه کنیم به این اوضاع فقط این مستخدمین با یک مطلب معنوی زنده بودند و آن افتخار بود زنده بودند و می‌گفتند برای این که کسی به رتبه ۹ برسد به رتبه هشت برسد باید بیست و پنج سال، بیست سال در دوره استخدامی زحمت بکشد و رنج ببرد و چون کسی به ما نمی‌رسد از این جهت این افتخار بین خودشان و خانواده‌شان و پسرشان بود و به همین قسمت افتخاری داشتند متأسفانه در ادوار اخیر طوری شد که هر کس را از هر جا خواستند بدون این که توجه به ارزش مقام و موقعیت و صلاحیت آنها داشته باشند آنها را بر رتبه-های نه و ده حکومت دادند و این افتخار هم از بین رفت به این جهت حالا که دو دوازدهم مطرح است دیگر اقتضا ندارد که ما هم یک سنگی بیندازیم گفتند بهلول در خیابان می‌گذشت دید یک کسی را کتک می‌زنند او هم یک سنگی به او انداخت از او پرسیدند چه می‌گفتی گفت کمک خدا می‌کنم این را خدا زده و ما هم می‌زنیم ولی ما نباید در اینجا کمک با دولت کنیم و باز هم مزاحم این مستخدم مستحق وجود دارند باید حقوقشان پرداخته شود و در همین زمینه بنده یک تذکری داشتم خدمت آقای وزیر دارایی و آن این بود که راه آهن جنوب را در سال ۱۳۰۹ مسترکارل شروع کرد به ساختمان و تا یک فرنگی سرش بود یک عده مستخدمین از نقاط مختلف کشور رفتند آنجا و مشغول کار شدند چون کار فنی بود نمی-توانست راه آهن از اعراب از محلی‌ها از اشخاصی که بی‌اطلاع‌اند استفاده کند تبریزی رفت خراسانی رفت، شیرازی رفت، دکترها رفتند، لیسانسیه‌ها رفتند مهندسین و تحصیل کرده‌ها رفتند آنجا استخدام شدند و فعلاً مدتی است آنجا خدمت می‌کنند و امروز مطابق آئین‌نامه مزایا و فوق‌العاده بدی آب و هوا می‌گویند مستخدمین جنوب و کسانی که در آنجا استخدام شده‌اند حق ندارند از فوق‌العاده بدی آب و هوا و مزایا و آن صدی هفتاد که به همه
می‌دهند استفاده کنند و مال آنها را قطع کرده‌اند و از اول امسال نداده‌اند بنده خودم از آقای دکتر میلسپو ملاقات کردم به اتفاق نمایندگان خوزستان آقای اسعد هم تشریف داشتند اظهار کردیم که خوزستان گرم است و زندگی در آنجا از خیلی از نقاط سخت‌تر است و گران‌تر است اگر یک نفر اهل تبریز رفته است آنجا و خدمت می‌کند این که عرب نشد محلی نشد آن هم باید نان بخورد خرج، بکند ایشان قبول کردند (به عقیده بنده وقتی با اشخاص فهمیده با منطق صحبت کنید مطلب سرشان می‌شود) ایشان قبول کردند و جواب کتبی مبنی بر موافقت دادند و گفتند که من به هیئت دولت نوشته‌ام و خواسته‌ام که این نظامنامه را اصلاح کنند و حتی آقای اسعد معاونشان را هم فرستادند دنبال این کار که ببینند در هیئت دولت چه شده است ولی هنوز هیئت دولت در این خصوص تصمیمی نگرفته است. گویا نظامنامه را باید هیئت دولت تصویب کند. بنده می‌خواستم خواهش کنم از آقای وزیر دارایی که توجه بفرمایند این قسمت اصلاح شود. نکته دیگری بود که می-خواستم به عرض آقای وزیر فرهنگ برسانم ولی نمی‌خواستم اینجا مزاحم شوم یک یادداشتی خدمتشان نوشتم و اجازه خواستم که ده دقیقه به بنده وقت بدهندکه بنده راجع به فرهنگ خوزستان عرضی دارم در حاشیه مرقوم فرمودند که اوقات من صرف تعلیمات اجباری می‌شود و وقت ندارم به این جهت حالا بنده وقت پیدا می‌کنم و ناچار هستم حضوراً عرضم را بکنم و ملت ایران هم بدانند که من این مطلب را خدمت آقای وزیر فرهنگ عرض کردم. عرض کنم بیست سال است از زمان پهلوی تا حالا غیر از محوطه آبادان که آن هم با توجه شرکت نفت یک ساختمان‌هایی برای معاونت شده است دو تا خشت وزارت فرهنگ و دولت ایران روی هم نگذاشته است در خرمشهر نگذاشته است، در اهواز نگذاشته است، در شادکان نگذاشته است در مهرزی نگذاشته است در کوت شیخ نگذاشته است در هیچ کجا نگذاشته است قسمت عشایر خوزستان را توجه نکرده‌اند (بعضی از نمایندگان - در هیچ جا نکرده‌اند) حالا در جاهای دیگر ممکن است اقدامی کرده باشند مثلاً وقتی از مازندران عبور می‌فرمایید ملاحظه می‌فرمایید که دبستان‌هایی و دبیرستان‌هایی ساخته شده است ولی لوازمش تکمیل نیست و بی‌استفاده مانده است بنده چند روز پیش مشهد مشرف شدم در فریمان حقیقتاً انسان تعجب می‌کند میلیون‌هاخرج شده است توی بیابان دوازده فرسخ دور از جاده در یک دهی که جمعیت ندارد یک دبیرستان یک دبستان یک هنرستان یک بانک ملی و یک کشاورزی از بودجه این مردم بدبخت ساخته شده است بروید ببینید چه لوازمی دارد چه زینت‌هایی دارد چه مبل‌هایی دارد چه مرمرهایی چه فرش‌هایی دارد آنجا مانده است بیکار و تمام دستگیره‌های درها را دارند می‌کنند و می‌برند و می-فروشند بیمارستانش همین طور لنگ مانده است خدا شاهد است آدم متأثر می-شود که این پول‌ها را چرا برده‌اند آنجا خرج کرده‌اند و حرام کرده‌اند. عشایر خوزستان در ادوار مختلف نسبت به دولت طغیان نکرده‌اند و هیچ وقت بر ضد آزادی و استقلال مملکت قیام نکرده‌اند و هیچ وقت بر ضد آزادی و استقلال مملکت قیام نکرده‌اند و اگر احیاناً یک نفر از بین آنها قیام کرد یا این که عملی بر خلاف اخلاق کرد خود آنها او را گرفتند و تسلیم دولت کردند مع‌الوصف نسبت به این عشایر با تقاضاهای زیاد با این که یک عده از آنها مدتی است آمده‌اند در تهران متوقف هستند و نمی‌روند برای این کار توجهی نشده است. بنده یک خواهش داشتم از وزارت فرهنگ که در اعتبار بودجه فرهنگ خرمشهر شما بیست هزار تومان برای ساختمان بگذارید البته این چیزی نمی‌شود از طرف دیگر رفتیم با اولیای شرکت نفت مذاکره کردیم آنها قبول کردند که این اعتبار به آنجا داده شود و آنها حاضرند در حدود پانصد هزار تومان، ششصد هزار تومان هر قدر که خرج ساختمان آن بشود یک مدرسه بسازند با بهترین مد و آخرین سیستم با تمام تشریفات و لوازم و اسباب برق و لوله‌کشی و غیر ذلک تحویل معارف بدهند بعد به قسط‌الشهور قسط‌السنوات از محل این اعتباری که در بودجه فرهنگ خرمشهر برای ساختمان می‌گذارند جبران شود آقای دکتر میلسپو هم رفتم صحبت کردم موافقت کردند ولی الان شش ماه
است این وزارت فرهنگ حرف مرا نمی‌پذیرد کمیسیون کرده است و رد کرده است این تقاضا را دیروز رفتم پیش آقای وحید یقه ایشان را گرفتم گفتم آقا من یقه‌ام را پاره می‌کنم شما که بی‌غرض‌ترین اعضای فرهنگ هستید (مهندس فریور - آقا توهین نکند این حرف‌ها چیست) بنده نخواست توهین بکنم البته آقای وحید شخص محترمی هستند. معلم ریاضیات بوده است معلم آقای مهندس فریور بوده است. (مهندس فریور- معلم شما هم بوده است با هم بودیم) بنده فقط خواستم آن حرفی را که آنجازدم اینجا هم جسارت کنم و تکرار کنم به هر صورت با این کیفیت خواهش کردم که این بیست هزار تومان را بگذارید در بودجه فرهنگ خرمشهر ولی قبول نکردندحالا آقای مهندس فریور ملاحظه بفرمایید ببینید این پیشنهاد و این تقاضا غیر مشروع است ؟(مهندس فریور - بنده کاری به خواهش شما ندارم گفتم به معلمتان بی‌احترامی نکنید) یک تقاضای دیگر از آقای وزیر فرهنگ هست راجع به افتتاح دوره دکترای حقوق است ماده در قانون متمم بودجه سال ۱۳۲۱ گذشت که وزارت فرهنگ مکلف است در ظرف یکسال دوره دکترای مدرسه حقوق را تکمیل کند که بتوانند لیسانیسیه‌های حقوق دوره دکترای خودشان را بگذرانند این را مجلس شورای ملی رأی داد بعد مواجه شد با یک مشکلی مشکلش را هم ما رفتیم با خود آقایان صحبت کردیم بعضی می‌گویند که نمی‌خواهند این دوره دکتر ا تکمیل شود که به تعداد دکترهای حقوق اضافه شود بعد جواب دادند که این جور نیست ما مردمان بخیلی نیستیم و مخالفت با علم که نمی‌خواهیم بکنیم بعد گفتیم که یک عده داوطلب هستند تلمذ شما را قبول کنند گفتند ما حرفی نداریم ولی بودجه نداریم برای این کار هم سال گذشته در کمیسیون بودجه آقایان شاهدند هشتاد هزار تومان از محل حق‌التألیف زدیم و اضافه کردیم به بودجه دانشگاه که از این محل این کار را عملی کنند باز رفتند وزرای وقت و آمدند در موقع دیگری این را عوض کردند و دادند به حق‌التألیف امسال گفتند حتماً عملی می‌کنیم شورای دانشگاه تشکیل شده و برنامه کور دکترا را هم تصویب کردند و رفت به وزارت فرهنگ دنبال آن رفتیم و وزارتخانه هم تصویب کرد و محلش را هم در بودجه گذاشتند و همه این کارها شده است و الان سال دارد تمام می-شود اصلاً نه اعلانی نه پیشنهادی نه عملی به هیچ وجه از آن خبری نیست در صورتی که بنای به آن معظمی ساختمان به آن مهمی به تمام وسایل هست خواهند فرمود که بودجه‌اش نیست شما برای این که بخواهید صد نفر، چهار صد نفر، پانصدنفر، هزار نفر هم شاگرد قبول کنیدبرای کور دکترا بنده اینجا درحضور مجلس شورای ملی متعهد می‌شوم که از داوطلبان کور دکترا بودجه امسالتان را بگیرم و به شما بدهم که از جیب دولت یک شاهی در نیاید آنها حاضرند مخارج امسال را به شما بدهند و کمک بدهند استدعا می‌کنم اینجا را باز کنید این طور نکنید بد است بدنامی دارد خواهید گفت که یک عده نمی‌خواهند شما این کار را بکنید در صورتی که این طور نیست فقط انجام این کار به مسامحه می‌گذرد این سه موضوعی بود که بنده خواستم تذکراً عرض کنم ولی البته با تصویب دو دوازدهم و پرداخت حقوق مستخدمین موافقم ولی تقاضا می‌کنم که این قسمت-هایی راهم عرض کردم در نظر بگیرند و این مطالبی که عرض می‌شود آقایان باید در نظر بگیرند و توجه بفرمایند و از این که بنده عصبانی بودم و نسبت به آقای وحید چیزی گفتم عذر می‌خواهم البته آقای وحید یک شخصی است که سال‌ها در وزارت فرهنگ خدمت کرده است به پاکی و بزرگ‌ترینشان ایشان این است که به هیچ وقت در این مدت نسبت خلافی به این مرد داده نشده است ولی در جریان عمل سست هستند و بی‌تصمیم و به حرف این و آن تغییر عقیده پیدا می‌کنند این را دیگر نمی‌توانید منکر شوید مگر این که از ایشان تقویت شود که با حضور آقای کاظمی که رشید و فعال و جدی هستند کار کنند و بنده از آقای کاظمی خاطره دارم که حکومت آذربایجان ایشان است که بنده بعد از ایشان رفتم آنجا و دیدم که چه جور کار کرده‌اند.
نائب رئیس- آقای طباطبایی می‌فرمایند که در بیانات
ایشان سوء تعبیر شده است اجازه می‌خواهند که توضیح بدهند ولی خواهش می-کنم مختصر بفرمایید.
محمد طباطبایی- بنده توضیحم مختصر است. در قانون مناظره در قسمت جواب به معترض به کسی که انتقاد می‌کند دو جور می‌شود جواب داد جواب نقضی و جواب حل شق سوم مغلطه است شق ثالث ندارد مگر مغلطه بنده که اینجا عرض کردم وزارت پست و تلگراف یعنی وزیر و معاون و دستگاه وزارتی لازم نیست تحقیق بفرمایید در خیلی از ممالک هم وزارت پست و تلگراف به معنای وازرتخانه نیست این مخصوص اینجا است این حرف لازمه‌اش این نیست که بنده گفته باشم با دنیا می‌خواهیم قطع روابط بکنیم این که عرض می‌کنم مغلطه است این است و الّا یک اداره پستی است کار خودش را می‌کند و مشغول است تلگراف هم کاسبی خودش را می‌کند تحت نظر دولت این کار لازمه‌اش این نیست که در یک چنین مملکتی یک وزارتخانه‌ای و یک سرباری به این عنوان داشته باشیم وزارت پست و تلگراف را هم من باب مثال عرض کردم عرض کردم این مملکت بیشتر از دو سه وزارتخانه چهار وزارتخانه بیشتر لازم ندارد بقیه هم زیاد است این بود که خواستم این توضیح را بدهم چون آقای کاظمی فرمایش کردند که من گفتم روابطمان را دنیا قطع کنیم فرمایش ایشان تولید سوء‌تعبیری در خارج نکند.
نائب رئیس - پینشهادی از آقای هاشمی رسیده است به عرض مجلس می‌رسد:
پینشهاد کفایت مذاکرات را می‌نمایم.
نائب رئیس - آقای هاشمی.
هاشمی- اولاً بنده مدت‌ها است یعنی ده سال است و بیشتر می‌شود نگرانی زیاد داشتم که مستخدمین دولت نسبت به وسع و گشایش کشور ایران دارد زیاد می‌شود ولی تمام این موضوعات برای موقعی است که دنیا یک حال سلم و آرامشی پیدا کند امروز ملاحظه بفرمایید که حوادث گیتی و پریشانی بشر به چه ترتیبی است و واقعاً به حدکمال رسیده است و موقع نیست که فعلاً بنیانی که در مملکت هست از روز هوی و هوس ما به هم بریزم استدعا می‌کنم همان طور که مذاکره شد از روی یک فکر و اندیشه تهیه کار برای اشخاصی که بیکار می‌شوند بشود و بودجه درست بشود فعلاً لازم است موافقت بفرمایید که این دو دوازدهم بگذرد و در این سختی و گرفتاری که زندگی مستخدمین به سختی می‌گذرد حقوق آنها داده شود که بیش از این نگران نباشند بعداً آقایان تشریف بیاورند در کمیسیون بودجه فکر بدهند. پیشنهاد بدهند و یا یک آرامش خاطری یک فکر صحیح و اساسی برای کار مستخدمین دولت بشود (صحیح است).
امینی- بنده مخالفم با کفایت مذاکرات.
نائب رئیس- بفرمایید.
امینی- بنده مخالفم باکفایت مذاکرات و اطاله کلام را در این مورد جایز نمی‌دانم چون این ماده واحده برای پرداخت حقوق مستخدمین لازم است و بیاناتی هم که خودم لازم می‌دانستم عرض کنم اینجا نمی‌کنم چون مقتضی نیست ولی مطالبی اینجاگفته شد و یکی از آقایان ایراد کردند به کمیسیون بودجه که تا حال بودجه را به مجلس نه فرستاده است بنده خواستم عرض کنم که بودجه که کمیسیون بودجه بفرستداین کافی نیست زیرا بودجه‌ای را که دکتر میلسپو فرستاده است یک بودجه غلط و سراپا بی‌اساس است و هم از لحاظ هزینه و هم از لحاظ در آمد بنابراین هیچ ایرادی به کمیسیون نیست و ایراد مربوط به آقای دکتر میلسپو است ایشان راجع به جمع‌آوری غله.
نائب رئیس - آقای امینی راجع به کفایت مذاکرات بفرمایید.
امینی- بنده هم در همین مورد مخالفم اجازه می‌فرمایید توضیح بدهم راجع به جمع‌آوری غله ایشان فرمودند.
نائب رئیس - البته اگر مجلس موافقت بکند ولی فعلاً راجع به کفایت مذاکرات باید صحبت بفرمایید.
امینی- بنده می‌خواهم در همین قسمت از فرمایشات ایشان که نسبت به جمع آوری غله فرمودند عرایضی عرض کنم.
نائب رئیس- نسبت به مخالفت با کفایت مذاکرات باید بفرمایید.
امینی- بنده مخالفم برای این که جواب این موضوع را باید بدهم والّا بفرمایید ساکت شوم.
نائب رئیس- مجال برای فرمایشاتتان هست حالا اجازه بفرمایید رأی گرفته شود. آقایانی که با پیشنهاد آقای هاشمی موافقت دارند و با کفایت مذاکرات موافق‌اند برخیزند. (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد آقای دکتر آقایان به عرض مجلس می‌رسد: بنده پیشنهاد می‌کنم به یک دوازدهم رأی داده شود و دومی باقی باشد تا در اصول بودجه مطالعات بیشتری بشود.
نائب رئیس - آقای دکتر آقایان.
دکتر آقایان- عرض کنم مستخدمین یک حقوقی طلبکارند و حقوقشان باید فوراً پرداخته شود و در این حرفی نیست ولی از حالا تا آخر ماه مهر ۲۷ یا ۲۸ روز داریم چرا بنده این پیشنهاد را کردم علت این پیشنهاد این است که این بودجه را که دولت تقدیم مجلس کرده است اینجا آقای امینی هم گفتندکه سر و ته ندارد بنده بیشترش را عرض کنم اکثر این ارقامی را که ملاحظه می‌فرمایید خالی است رقم عوایدش هست ولی عایداتش وجود خارجی ندارد یک مثالی عرض کنم اگر به گزارش اخیر رئیس کل دارایی مراجعه فرمایید خواهید دید که ایشان در آنجا مدعی شده‌اند که عایدات ۳ ماهه اول سال جاری با تطبیق با عایدات سال گذشته فزونی دارد این فزونی این حال را دارد دولت در قسمت اقتصاد مبلغ ۸۰ میلیون تومان به بانک ملی مقروض است و دو سال است که ماهی ششصد هزار تومان تنزیل آن را می‌دهد و این قرض در نتیجه خرید یک مال‌هایی بوده است و آقایان این مال‌ها را می‌فروشند…
مهندس فریور- مقصود از مال چیست یعنی یابو.
دکتر آقایان - خیر آقا مال به زبان فارسی یعنی جنس.
مهندس فریور- پس بهتر است بفرمایید کالا.
دکتر آقایان - … عرض شود این کالا را می‌فروشند و مبلغ حاصله از فروش کالا می‌رود به خزانه و این را جزو عایدات می‌دانند در صورتی که اصل سرمایه را که بانک ملی مقروض بوده‌اند باقی است و ماهی ششصد هزار تومان تنزیل آن را باید بپردازند و عمل دولت درست در این قسمت شکل یک کلاه‌برداری را دارد که نسیه می‌خرد و نقد می‌فروشد و حاصل فروش را عایدی برای خودش فکر می‌کند و این عیناً همان طور است. شما آقای وزیر دارایی که من خدمت‌تان ۲۰ سال است ارادت دارم باید بدانید که حساب ندارید و حساب خزانه‌مان این حال را دارد که بنده عرض کردم. شما در قسمت اقتصادی‌تان مثلاً کارخانه نخ‌ریسی شاهی امروز ماهی پانصد هزار تومان ضرر دارید در صورتی که باید ماهی پانصد هزار تومان منفعت داشته باشید. شما آقای وزیر دارایی یک مخارجی دارید مثل همان که آقای امینی هم فرمودند باربری که ۴۵۰ هزار تومان بودجه‌اش است این کار را من تعهد می‌کنم که با ۱۵ هزار تومان بکنیم شما آقای وزیر دارایی که نظارت در کار دکتر میلسپو دارید شما حق ندارید سکوت بکنید شما حق ندارید ساکت باشید که ماهی دو میلیون تومان اقلاً پول این مملکت را بی‌جهت از در و پنجره بیرون بریزند اگر ما الان یک فشاری نیاوریم و به کمیسیون بودجه هم یک فشاری نیاوریم این وضعیت تا آخر سال ادامه پیدا خواهد کرد و اول سال هم یک بودجه تو خالی مثل خیکی که تویش را هوا پر کنند شما می‌آورید و تحویل می‌دهید و این وضعیت اگر ۶ ماه دیگر ادامه پیدا کند به کلی دولت ورشکست خواهد شد و این دیگر مربوط به ملت نیست برای این که شما نه حساب دارید و نه می‌توانید جمع و خرج مملکت را بدهید. اینجا همکار محترم بنده آقای رفیعی یک بیاناتی فرمودند و راجع به اصلاحات اداری مملکت یک توضیحاتی فرمودند که به عقیده بنده محتاج به یک توضیحات مختصری است آقا اصلاً این اداره ثبت اسناد معاملات مردم را ثبت می‌کند و اداره آمار هم تولد و ازدواج و فوت اینجور چیزها را ثبت می‌کند و این هیچ اشکالی ندارد که این دو اداره را شما با هم جمع کنید و سه میلیون تومان که برای آمار در بودجه پیش‌بینی شده است اقلاً دو میلیون و پانصد هزار تومان آن را صرفه‌جویی بکنید و گفته شد اینجا که چه طوری می‌شود این کار را کرد یک عده از اشخاص
بیکار می‌شوند؟ اولاً باید یک مسأله اصولی را حل کرد این مملکت دو نوع مالیات می‌پردازد یک مالیات به دولت می‌دهد و یک مالیات به مستخدمین دولت و این را تصور می‌کنم کسی منکر نباشد آیا یک مملکتی برای این که چهار هزار نفر پنج هزار نفر بتوانند زندگی کنند باید تمام زندگی اجتماعی خودش را متزلزل بکند؟ این که معنی ندارد آقا منطق ندارد شما سه جور مستخدم دارید شما یک مستخدمی دارید که از هر تاجری متمول‌تر شده است اینها را بفرسیتد بروند توی خانه‌شان و یک مستخدمینی دارید که کارشان خوب است آنها را نگاه دارید و آن قسمت از مستخدمینی که مدت زیادی خدمت کرده‌اند برای آنها هم یک حق تعیین کنید بروند توی خانه‌شان شما شرکت بیمه دارید می‌توانید اگر از اقتصادیات می‌فهمند یا اگر از مالیه می‌فهمند… (نائب رئیس - یک قدری رعایت اختصار را بفرمایید).
جمعی از نمایندگان - مطابق ماده۶۳ باید رعایت اختصار بشود.
دکتر آقایان -… بنده می‌خواهم پیشنهاد خودم را ثابت کنم آقای وزیر دارایی شما در قسمت بودجه بازرگانی‌تان یک رقمی دارید مربوط به کارخانه تصفیه مس که در عایدات ما یک رقم خیلی گنده عایدی نشان می‌دهد ولی می‌دانید این عایدات را چطور نشان داده‌اند وقتی که دیده‌اند هیچ طوری نمی‌توانندحساب بدهند آمده‌اند این طوری حساب کرده‌اند که در این کوه چقدر مس مخلوط دارد و این راحساب کرده‌اند و آورده‌اند جزو عایدی گذاشته‌اند و در توی حساب عایداتشان مثل این که مس تصفیه شده است که این مس باید از آسمان بیفتد و تصفیه بکنند در صورتی که معلوم است که این مس تا تصفیه بشود یک مخارج گنده دارد بنابراین بودجه‌تان این حال را دارد و بنابراین نباید به چنین بودجه‌ای رأی داد باید فقط این یک ماه را تصویب کنیم که این یک ماه حقوق شهریور را بپردازند و از حالا تا آخر ماه مهر ۲۵ روز وقت داریم دولتی که بخواهد کار کند از حالا تا ۲۵ روز دیگر می‌تواند یک کاری بکند البته از دو حال خارج نیست یا این که با دکتر میلسپو صحبت کنید و او راحاضر کنید در کمیسون بودجه که بودجه را رسیدگی کند و به این کارها یک سرو صورتی بدهد لااقل اگر این وضعیت تا آخر سال امتداد پیدا بکند معلوم نیست چه صورتی پیدا می‌کند و خوب است لااقل تا آخر سال یک سرو صورتی این کار داشته باشد و اگر نمی‌تواننداین کار را بکنند بیایند اینجا صاف و ساده به ما بگویند که تکلیف دکتر میلسپو را معین کنیم و تکلیف مملکت هم معلوم شود.
حاذقی- بنده هم عرایضی داشتم که بعد از بیانات آقای طباطبایی عرض می‌کنم.
نائب رئیس - آقای فاطمی.
فاطمی- بیانات آقای دکتر یک قسمتش کاملاً صحیح است و مورد توجه کمیسیون هم هست ولی جزییات مذاکرات که در کمیسیون می‌شود متأسفانه در مجلس شورای ملی منعکس نمی‌شود که آقا متوجه بشوند که این ایراداتی که فرمودند مخصوصاً یک قسمت اول که فرمودند مورد توجه کمیسیون هست و الان هم کمیسیون مشغول است ولی این که می‌فرمایند که ۱۲/۲ را ۱۲/۱ بکنیم و در ظرف این ۲۵ روز که داریم کمیسیون بودجه به بودجه‌های جزء تمام وزارتخانه‌ها و مخصوصاً به تمام قسمت‌های اقتصادی رسیدگی کند و گزارش را به عرض مجلس برساند این را بنده خدمت آقا عرض کنم که این یک امر محال است و به خودتان وعده بدهید که باید یک دوازدهم یا دو دوازدهم دیگر هم تصویب کنید برای این که این تصمیمی که کمیسیون گرفته است که امسال کمیسیون باید به کلیه اقلام جزء رسیدگی کند این خیلی دقت زیاد و وقت زیاد لازم دارد (صحیح است) چون باید اقلام زایدی که هست حذف بکند و این باید کاملاً رسیدگی و توجه بشود و جزء به جزء اقلامش در تحت نظر و توجه کمیسیون قرار بگیرد فرض بفرمایید که هفته چهارم روز هم جلسه بکنند ولی در ظرف ۳ هفته غیر قابل تصور است که بتواند یک چنین کاری را بکند و اگر هم من آمدم و گفتم که رسیدگی کردم آقایان نباید قبول کنند چون یک
امر محالی است. آقا ممکن است یک مطالبی را در نظر داشته باشند بهتر است که تشریف بیاورند به کمیسیون و اینها را به افراد کمیسیون تذکر بدهند تا شاید آنها به موقع اجرا بگذارند و الا این که اینجا شما پیشنهاد می‌فرمایید که یک دوازدهم را ندهند فرضاً که به این رأی دادند فردا وزارت دارایی مجبور است یک لایحه ۱۲/۳ بیاورد بنابراین این ایراد آقا موردی ندارد.
دکتر آقایان- چون این قول را دادند بنده پس می¬¬گیرم.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای امینی به عرض مجلس می‌رسد:
پیشنهاد می‌کنم بودجه دو دوازدهم امروز از دستور خارج شود.
نائب رئیس- آقای امینی
امینی- بنده این پیشنهاد را کردم که اجازه صحبت می‌خواستم که مطالبم را عرض کنم و الّا از این پیشنهاد نظری نداشتم و این پیشنهاد بسیار غلطی است (خنده نمایندگان)
نائب رئیس- آقای امینی خواهش می‌کنم در اطراف پیشنهاد خودتان توضیح بدهید.
امینی- آقا نسبت به بنده بی‌مرحمتی نفرمایید بنده یک توضیحاتی داشتم راجع به دکتر میلسپو و چون بودجه مربوط به ایشان است و وزیر مالیه مسئول مجلس است رسماً ولی اسماً این طور نیست و چون یک ذکری شد از مقدار موجودی غله در انبار دولتی و اظهار قدردانی شد از طرف آقای طباطبایی بنده علاوه بر این که این رقم را صحیح نمی‌دانم و دروغ است خواستم عرض کنم جمع‌آوری این محصول مربوط به خوبی محصول سال ۲۲ است که در ایران نظیر نداشته است و مربوط به این نبوده است که آقای دکتر میلسپو چون زبان هموطنانش را بهتر می‌دانسته است کامیون گرفته است و اینها را جمع کرده است این مربوط به ایشان نبوده است این را مالکین دادند و اگر در اختیار هر ایرانی بود این کار را می‌کردند.
طباطبایی- کجا حمل کردند؟
امینی- و بنده خواستم عرض کنم که این هوچی‌گری‌هایی که دکتر میلسپو می-کند در روزنامه‌ها راجع به این قضایا برای این است که پس از سه ماه یک بیلان-کاری نشان بدهد به علاوه این بیلان کار نیست با این وضعیتی که هست حقیقتاً مردم بدبخت ببینید چه می‌کشید؟ به اضافه خواستم به آقای وزیر تذکر بدهم که دکتر میلسپو در حقیقت وظیفه ایشان نیست وظیفه وزیر مسئول است که یک کارهایی بکند ایشان یک خاصه خرجی‌هایی می‌کند نسبت به ولایاتی که وکلاشان موافقت دارند با ایشان (اگر در این قسمت بنده به همکاران محترم اشاره می‌کنم منظوری ندارم) مقصودم این است که به شهرستان‌هایی که وکلاشان موافقت دارند با دکتر میلسپو کارهای آن شهرستان خوب‌تر انجام می‌شود ولی نسبت به شهرستان‌هایی که موافقت ندارند کارهای‌شان راکد مانده است (همهمه نمایندگان - این طور نیست اقا) و از جمله رشت است که عرض می‌کنم.
صفوی - این طور نیست آقا….
امینی- موضوع دیگر این که این خاصه خرجی‌ها نیست به جراید هم می‌شود به این معنی که ایشان به جرایدی که طرفدار ایشان هستند اعلان می‌دهند و کاغذ می‌دهند ولی به جرایدی که مخالف ایشان هستند نمی‌دهند. من خودم روزنامه دارم ولی از خودم دفاع نمی‌کنم من احتیاجی ندارم ولی وقتی که کار این طور است بنده باید اینجا عرض کنم (صفوی- این طور نیست) و حالا پیشنهادخودم را پس می‌گیرم.
نائب رئیس- پیشنهادی از آقای هاشمی رسیده است که به عرض مجلس می-رسد:
پیشنهاد می‌کنم.
تبصره - دولت مکلف است در مدت یک هفته تکلیف قطعی حقوق کارمندان جدید خود را در سال ۱۳۲۳ معین و پرداخت نماید.
نائب رئیس- آقای هاشمی.
هاشمی- یک عده دبیران و آموزگاران جدیدالاستخدام هستند که در احکامشان حقوقشان معلوم شده است به تصویب بودجه و از اول سال ۷ ماه گذشته است و تکلیف حقوق آنها هنوز معین نیست و حالا هم دو ماه دیگر اضافه شده است این را خواستم خواهش کنم که تکلیف این قسمت را معلوم کنند.
نائب رئیس- آقای ملک‌مدنی
ملک مدنی- عرض کنم نظر جنابعالی در کمیسیون مورد بحث واقع شده است و آقای وزیر فرهنگ که تشریف دارند با یک جدیت و مجاهدتی مشغول شدند و کارهای عقب افتاده‌شان را تمام کردند و راجع به همین منظور حضرتعالی هم اقدام شده است چون گزارش کمیسیون بودجه که لایحه‌اش آمده است و فعلاً جزء دستور است نظر جنابعالی را تأمین می‌کند و برای همین منظور است خواهش می‌کنم مسترد بفرمایید هاشمی- پس می‌گیرم. حالا که می‌فرمایید تأمین شده است.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای اسکندری به عرض مجلس می‌رسد:
پیشنهاد می‌کنم ماده واحده به شرح زیر اصلاح شود:
ماده واحده- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود که هزینه ماه‌های شهریور و مهر ۱۳۲۳ را بر طبق قانون مصوب ۳۱ فروردین ۱۳۲۳ بپردازد.
نائب رئیس -آقای ایرج اسکندری.
ایرج اسکندری- عرض کنم غرض بنده از این پیشنهاد اجازه بفرمایید آن پیشنهاد دیگر بنده راهم بخوانند که بنده یک مرتبه توضیح عرض کنم.
نائب رئیس - پیشنهاد دیگر آقای ایرج اسکندری به عرض مجلس می‌رسد:
ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم در ماده واحده تبصره ذیل اضافه شود:
تبصره - تبصره۲ و۷ قانون ۳۱ فروردین ۱۳۲۳ حذف می‌شود.
رئیس - آقای اسکندری.
ایرج اسکندری- عرض کنم این پیشنهادی که بنده کردم راجع به ۱۲/۲ برای این است که روی قوانینی که مربوط است به یک دوازدهم بوده و این قوانین معمولاً قوانین موقتی است یعنی یک مدت معینی به قوت خودش باقی است و یک قوانینی نیست که عمومیت داشته باشد این است که اگر ذکر شود که قانون مصوب ۳۱ فروردین ۱۳۲۳ حالا هم به وقت خود باقی است این به نظر من غیر منطقی است قانونی که معین شده است برای سه ماه این دیگر معنی ندارد که بگوییم به قوت خودش باقی است به این جهت بنده پیشنهاد کردم که این طور اصلاح بشود که: وزارت دارایی مجاز است که هزینه ماه‌های شهریور و مهر ۱۳۲۳ را بر طبق قانون مصوب ۳۱ فروردین ۱۳۲۳ بپردازد در این صورت دیگر اشکالی از نظر منطقی بر ما وارد نخواهد بود و هم این که یک نقض غرضی در وزارت دارایی نمی-شود. و تصور می‌کنم مورد موافقت واقع شود. (فاطمی- بنده موافقم) دیگر راجع به آن تبصره‌ای که پیشنهاد کردم که در قانون گذاشته شود این برای این است که در قانون مصوب ۳۱ فروردین ۱۳۲۳ دو تبصره است که یکی تبصره ۲ ذکر شده است و می‌نویسد: که وزارت دارایی همچنین مجاز است که اعتبارات را از یک رقم بودجه به رقم دیگر نقل دهد تا پرداخت کمک هزینه از محل صرفه‌جویی اعتبارات دو دوازدهم تأمین کند و یک تبصره دیگر تبصره ۷ است که دولت مکلف است که بودجه تفصیلی کشور را منتها تا آخر خرداد ماه تقدیم مجلس بکند چون این قسمت عملی شده بنده گمان می‌کنم محتاج نیست ذکر بشود و نسبت به قسمت تبصره ۲ بنده عرایضی داشتم و آن این است که آقایان مسبوق هستند که یکی از اصول کلی بودجه این است که اعتبارات را از یک فصل بودجه از یک رقم به یک رقم دیگر نباید انتقال دهند علت آن این است که این بر خلاف یکی از اصول مهم مشروطیت است چون یک چیزی است که حفظ می‌کند اصول مشروطیت را زیرا که مجلس شورای ملی همیشه حاکم بر امور بودجه است و اگر سیاست مملکت اقتضا بکند یعنی نظر مجلس شورای ملی این طور باشد که مثلاً بودجه فرهنگ زیادشود یا برای وزارت جنگ یا غیره و این را اگر ما اجازه بدهیم که از یک قلم بودجه به یک قلم دیگر ببرند در حقیقت این اختیاری را که مجلس شورای ملی دارد یعنی حق حاکمیتی راکه در امر بودجه دارد آن حق را سلب کرده است از خودش چون به دولت اجازه داده‌ایم که هر کاری دلش می‌خواهد بکند و در
حقیقت قبل از تصویب بودجه تفصیلی این عمل ما معنایش این است که ما یک بودجه یک کاسه تصویب کرده‌ایم داده‌ایم دست دولت. بنابراین اجازه دادن به این که دولت بتواند از یک قلم به قلم دیگر ببرد این را تصور می‌کنم که همه آقایان موافق باشند که این برخلاف اصول کلی بودجه و برخلاف اصول کلی مشروطیت مملکت است. بنابراین بنده پیشنهاد کردم که آن تبصره که در آن قانون است حذف شود به خصوص برای این که به وزارت دارایی اجازه داده‌ایم که عوائد را وصول بکنند و به موجب گزارشی که از طرف مجلس داده شده بود گفتیم که عواید ضروری را هم هر وقت بیاورند ما تصویب می‌کنیم در این صورت تصور می‌کنم که این ماده احتیاجی نداشته باشد که ما ازش استفاده بکنیم برای این که یک اصل کلی بودجه‌ای را می‌خواهیم حذف بکنیم برای این که یک نظر کوچکی را اجرا بکنیم برای این که می‌خواهیم از محل صرفه‌جویی اعتبارات کمک بپردازیم خوب این را بهتر است که از محل اعتبارات خودش بپردازیم و هر وقت اعتبارات اضافی لازم شد اعتبارات می‌آید اینجا و ماتصویب می‌کنم بنابراین بنده عقیده‌ام این است که این دو تبصره از این قانون حذف شود و همین ۱۲/۲ تصویب شود.
نائب رئیس - آقای فیروزآبادی شما مخالفید؟
فیروزآبادی- با این قسمت آخرشان کاملاً موافقم ولی با قسمت اول مخالفم.
ملک‌مدنی- ایشان عضو کمیسیون نیستند.
نائب رئیس - خبر کمیسیون مطرح نیست لایحه دولت مطرح است بنابراین مانعی ندارد.
فیروزآبادی- عرض کنم دو پیشنهاد ایشان داده بودند یکی راجع به کلیه مستخدمین بود و اضافاتی که نسبت به آنها مراعات می‌شود بنده با این نظر کاملاً مخالفم. برای این که ما طرفداری از بیچارگان باید بکنیم.
اسکندری- من همچو چیزی نگفتم.
وزیر دارایی- قسمت اولش را بنده موافقم ولی با تبصره‌ها موافقت ندارم.
نائب رئیس -رأی گرفته می‌شود به پیشنهاددوم آقای اسکندری راجع به تبصره‌ها موافقین با این پیشنهاد قیام کنند (عده خیلی کمی برخاستند) تصویب نشد.
مهندس فریور- آقا هنوز عبارت‌تان تمام نشده بود فرمودید آقایانی که موافقند و جمله تمام نشد گمان نمی‌کنم کسی ملتفت شده باشد.
نائب رئیس - خیر بنده عرض کردم رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد دوم آقای اسکندری آقایانی که موافق‌اند قیام کنند و در نتیجه رد شد و شما توجه نکردید (جمعی از نمایندگان - صحیح است)
پیشنهاد آقای دکتر اعتبار به عرض مجلس می‌رسد:
پیشنهاد می‌کنم قسمت اخیر ماده واحده به شرح ذیل حذف شود.
وزارت دارایی مجاز است هزینه‌های مربوط به احتیاجات سالیانه و فصلی وزارتخانه-ها و ادارات کل و بنگاه‌های بازرگانی را همان قسم که معمولاً به طور سالیانه و فصلی پرداخت می‌شده بپردازند و نیز مجاز است هزینه‌های لازمه را برای تکمیل ساختمان‌ها و تعمیراتی که قبلاً شروع شده باشد از مازاد اعتبارات بودجه‌های سال ۱۳۲۲ پرداخت نموده و از محل اعتبارات مربوطه تعهدات ساختمانی سال ۱۳۲۱ را نیز پرداخت نماید.
نائب رئیس -آقای دکتر اعتبار.
دکتر اعتبار- در قانون مصوب ۳۱ فروردین این شرح هست همین شرحی که الان اینجا خوانده شد که (وزارت دارایی مجاز است هزینه‌های مربوط به احتیاجات سالیانه و فصلی وزراتخانه‌ها و ادارات کل و بنگاه‌های بازرگانی را همان قسم که معمولاً به طور سالیانه و فصلی پرداخت می‌کرده بپردازد.)این جمله اصولاً برای این بوده است که دست دولت باز باشد هیچ حرفی نیست کی می‌تواند به او بگوید این خرج موسمی است یا فصلی نیست همه خرج را می‌شود گفت خرج موسمی است و فصلی است ولی هر خرجی را باید در یک فصل معینی کرد و این فقط برای این بوده است که دست دولت باز باشد و تا بودجه تصویب نشود تمام بودجه دولت
منحصر به این ۱۲/۲ نباشد. بنده آن وقت هم متوجه به این موضوع بودم ولی نخواستم که این پیشنهاد را بکنم برای این که نمی‌خواستم دست دولت باز نباشد ولی حالا که به کمیسیون بودجه اجازه داده شده اعتبارات اضافی را که در بودجه ۲۳ پیش‌بینی شده و تأخیر آن ممکن است مضر به اصلاحات کشور باشد این بودجه را بیاورد به مجلس و بگذارند فکر می‌کنم که این ماده دیگر مورد نداشته باشد و تقاضا می‌کنم که موافقت بفرمایید حذف بشود قسمت اخیر این ماده یعنی قسمتی که بنده خواندم می‌نویسد: و نیر مجاز است هزینه‌های لازمه را برای تکمیل ساختمان‌ها و تعمیراتی که قبلاً شروع شده باشد از مازاد اعتبار بودجه‌های سال ۱۳۲۲ پرداخت نموده و از محل اعتبارات مربوطه تعهدات ساختمانی سال ۱۳۲۱ را نیز پرداخت نماید. بنده موقعی که بودجه مطرح بود پیشنهاد کردم که قسمت مربوط به اعتبارات ساختمانی حذف بشود ولی آقایان موافقت نفرمودند بنده حالا می‌خواهم جریاناتی را به عرض‌تان برسانم که در نتیجه این که این حذف نشده چه شده است در قراردادهای ساختمانی یک ماده است که در آن ماده می-نویسد که اگر در اجرای این قرارداد اختلاف‌نظری بین وزارتخانه و مقاطعه کار پیش بیاید به حکمیت رجوع می‌شود و اگر طرفین از تعیین حکم خودشان در ظرف ۱۵ روز استنکاف بکنند مراجعه می‌شود به دیوان کشور و دیوان کشور یک حکمی برای طرفین تعیین خواهدکرد این ماده‌ای است که در قراردادها هست و حالا چرا هست؟ موقعی که راه‌آهن ایران را خواستند بسازند و کامساکس به ایران آمد و علاقه‌مند بود که این کار زودتر بشود و شرکت‌های خارجی را یک کاری بکند که انترسه بشوند و بیایند در این کار شرکت کنند. شرکت‌های خارجی خلاصه این بود که به دستگاه قضایی ایران زیاد اعتماد نداشتند و می‌ترسیدند و این قراردادها چون غالباً موادش یک طرفی بود نمی‌توانستند که آن را امضا کنند و این راه حل پیدا شد برای این که آنها را در این کارها شرکت بدهند. اما در تمام مدتی که راه‌آهن ساخته می‌شد در تمام مدتی که این همه کارهای ساختمانی می‌شد یعنی تا شهریور ۱۳۲۰ یک مورد پیدا نشد که دولت در یکی از این حکمیت‌ها محکوم بشود همیشه حاکم می‌شد. فقط یک موردپیش آمد که آن را هم اجرا نکردند ولی این ماده حکمیت الان شده یک بلایی برای دولت مثلاً یک مقاطعه‌کاری که در چند سال پیش با دولت یک قراردادی داشته می‌آید می‌نویسد به وزارتخانه که من از شما دو میلیون تومان مطالبه می‌کنم وزیر می‌نویسد که خیر همچو چیزی نیست و بعد تقاضای حکمیت می‌کند و وزارتخانه باز مخالفت می‌کند و می‌رود به دیوان کشور و به استناد آن ماده حکم‌ها انتخاب می‌شوند و اختیار اصلاحی هم به هم می‌دهند و دو میلیون تومان را می‌کنند پانصد هزار تومان و یک حق حکمیت گرفته می‌شود و این تعهدی است که تصویب شده و امروز این طوری عمل می‌شود. حالا این جریان را می‌خواهم به عرض مجلس برسانم و می‌خواهم تقاضا کنم که این قسمت حذف بشود ودر بودجه تفصیلی هر قدر لازم است برای ساختمان بگذارند آن امر علیحده‌ای است.
نائب رئیس- چون عده کافی نیست برای رأی.
پیشنهاد آقای دکتر شفق به عرض مجلس می‌رسد بعد رأی می‌گیریم:
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیرین اضافه شود:
تبصره - دولت مکلف است تا انقضای یک هفته از تاریخ تصویب این لایحه صورت هزینه ضروری سال جاری را از بودجه کل کشور استخراج کند و به کمیسیون بودجه بیاورد.
نائب رئیس- آقای دکتر شفق اجازه بفرمایید قبلاً راجع به پیشنهاد آقای دکتر اعتبار تکلیف معلوم شودچون عده کافی شده است. آقای فاطمی
فاطمی- راجع به پیشنهاد آقای دکتر اعتبار آقای وزیر دارایی اینجا می‌فرمایند چون این موضوع یک موضوع قابل دقتی است من نمی‌توانم موافقت بکنم بهتر است که این موضوع را بفرستند به کمیسیون روی آن یک مطالعاتی بشود و بعد از مطالعه ممکن است به صورت یک قانونی به مجلس بیاید و تصویب شود.
دکتر اعتبار- بنده موافقم پیشنهادم را پس می‌گیرم.
نائب رئیس- آقای دکتر شفق.
دکتر شفق- عرض کنم موافقین دولت معمولاً بیشتر پیشنهاد داده‌اند و وقت را می‌گیرند شاید وقت بگذرد و لایحه تصویب نشود بنده کفاره آقایان رامی‌دهم و شاید دو سه دقیقه وقت بیشتر نمی‌گیرم پیشنهاد بنده این نبود که آقایان اگر اجازه بفرمایند به موجب اختیاری که به کمیسیون داده شده هزینه‌های فوری و ضروری را دولت باید هرچه زودتر به کمیسیون بودجه صورت بدهد تا کمیسیون اتخاذ تصمیم بکند و اقداماتی بکند از قبیل ساختمان‌هایی که در شرف خرابی است یا بیمارستان‌ها و به خصوص حقوق‌ها و تعهدهایی که کرده است برای پرداخت حقوق مستخدمین اینها به تعویق نیفتد ولی دولت تا امروز این صورت را به نحوی که کمیسیون خواسته است نیاورده است و این تبصره را بنده پیشنهاد کردم (چون مدت‌ها است این موضوع از دولت خواسته شده است) که دولت تا یک هفته این صورت هزینه‌ها را به کمیسیون بودجه بیاورد.
نائب رئیس - آقای دکتر طاهری.
دکتر طاهری- خود آقای دکتر شفق عضو کمیسیون بودجه هستند و می‌دانند که دولت تمام هزینه‌ها را با بودجه‌های تفصیلی داده است به کمیسیون و راجع به فوری و غیر فوری بودنش اختیاری به کمیسیون داده نشده است و کمیسیون اختیاری که مجلس بهش داد راجع به مخارج اضافی بود که به سه وزارتخانه داده شده بود یکی وزارت فرهنگ و یکی وزارت کشاورزی و یکی هم بهداری برای این که این مخارج به تأخیر نیفتد مجلس به کمیسیون اجازه داد که اگر این سه هزینه اضافی را بخواهند بیشتر مصرف کنند کمیسیون رسیدگی کند و بیاورد به مجلس و یکیش را آورده و امروز اگر مطرح نشود در جلسه آتیه مطرح می‌شود که راجع به فرهنگ است و یکی دیگرش راجع به بهداری و کشاورزی است که حاضر می-شود. مقصود عرضم این است که کمیسیون بودجه این اجازه را ندارد که هزینه‌های فوری را جدا رسیدگی کند.
دکتر شفق- بنده راجع به همین سه وزارتخانه خواستم که زودتر رسیدگی شود.
نائب رئیس - آقایانی که با پیشنهاد آقای دکتر شفق موافقت دارند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد رأی گرفته می‌شود به ماده واحده برای پرداخت ۱۲/۲ آقایانی که موافقت دارند ورقه سفید می‌دهند.
(اخذ و شماره آراء به عمل آمده ۷۹ ورقه سفید و یک ورقه کبود شماره شد) (اسامی موافقین - آقایان: نراقی - رضاتجدد - عامری - مهدی عدل - سیف پور فاطمی - اخوان - امام جمعه - کاظم جلیلی - مرآت اسفندیاری - دکتر مجتهدی - تیموری - صدریه - دهستانی - محمد گرگانی - حیدر علی امامی - خلیل دشتی - صفوی -رحیمیان - مصطفی کاظمی - ابوالقاسم امینی - دکتر معظمی - ذوالفقاری - مؤید قوامی - محمدتقی اسعد - دهقان - دکتر زنگنه - فرخ - صادق بوشهری - افخمی - دکتر طاهری - شهاب فردوسی - پروین گنابادی - شریعت-زاده -دکتر رضازاده شفق - امیر ابراهیمی -حسنعلی فرمند - دکتر عبده - محسن افشار صادقی - مخبر فرهمند - صدر قاضی - ارباب گیو - ضیاءالدین نقابت - منصف - اردلان - دکتر کیان - عباس مسعودی - ابوالحسن صادقی - فولادوند - طوسی - نجومی - رضا حکمت - خلعت‌بری - کام‌بخش - فرمانفرماییان - فرود - آرداشس اوانسیانس - تولیت - فاطمی - ذکایی - سنندجی - آصف - مظفرزاده - عزت‌اللٌه بیات - ملک‌مدنی - اسکندری - دکتر اعتبار - مقدم - صمصام بختیاری - یمین اسفندیاری - روحی - دکتر معاون - ثقةالاسلامی -دولت‌آبادی - اصغر پناهی - فرهودی - هاشمی - تهرانی - حاذقی - دکتر فلسفی -
مخالف: آقای ساسان
نائب رئیس - عده حاضر در موقع اعلام رأی ۸۴ نفر لایحه دولت با ۷۹ رأی تصویب شد.
]۸- اظهارات آقایان وزیر فرهنگ و دارایی[
نائب رئیس - آقای وزیر فرهنگ مطلبی دارید؟
وزیر فرهنگ - یکی از قوانین بسیار خوبی که در دوره ۱۳ به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است قانون تعلیمات اجباری است و در پروگرام دولت هم اجرای قانون تعلیمات اجباری تصریح شده است و این را در وزارت این طور تشخیص داده‌اند که مهم‌ترین کار الان برای وزارت فرهنگ داشتن یک اعتباری است برای اجرای قانون تعلیمات عمومی و در این زمینه هم اقداماتی شد و از کمیسیون متشکریم که موافقت فرمودند که اعتبار لازم برای این کار تصویب شده است و می‌خواستم از آقایان استدعا کنم که اگر موافقت بفرمایند و
علاقه‌ای به وزارت فرهنگ دارند اگر امروز وقت نگذشته است که امروز و الّا برای جلسه آتیه این موضوع مطرح شود چون حالا اول سال تحصیلی است که پس از تصویب کمیسیون بودجه به موقع اجرا گذارده شود.
وزیر دارایی- بنده هم دو عرض مختصر دارم یکی راجع به گزارشی است که از کمیسیون قوانین دارایی تقدیم مجلس شده است راجع به پشتوانه طلا و نقره که تبدیل به هم می‌شود این را خواستم استدعا کنم که اگر ممکن می‌شود در جلسه آتیه جزو دستور قرار دهید و یکی دیگر هم لایحه‌ای است راجع به حد ترخص در ضرب مسکوک که این را هم خواستم استدعا کنم که جزو دستور گذارده شود.
نائب رئیس- در دستور بودجه مجلس را داریم که بر حسب پیشنهاد آقای فاطمی ۱۲/۲ مقدم شد حالا اگر موافقت بفرمایید در درجه اول بودجه مجلس جزء دستور قرار بگیرد و پس از آن دیگر اشکالی برای طرح لایحه پیشنهادی جنابعالی نخواهد بود. آقای وزیر فرهنگ فرمایشی دارید؟
وزیر فرهنگ- خواستم استدعا کنم اگر ممکن است این لایحه را بر طرح بودجه مجلس مقدم دارید.
دکتر معظمی- عرض شود راجع به بودجه مجلس دو دوازدهم حالا تصویب شده است و حقوق مجلس پرداخت خواهد شد اگر این را مقدم بدارید بهتر است.
جمعی از نمایندگان- خیر آقا ۱۲/۲ مجلس که نگذشته است.
روحی- بودجه مجلس فقط یک رأی لازم دارد.
دکتر معظمی-… اجازه بفرمایید یک عده از آقایان هستند که نمی‌گذارند بنده صحبت بکنم در صورتی که اصلاً مقررات و نظامنامه مجلس شورای ملی این است که وقتی که یک نفر حرف می‌زند باید حرف خودش را بزند بعدجواب بدهد بنده خواستم در تأیید بیانات آقای وزیر فرهنگ عرض کنم که خبر این اعتبار از کمیسیون بودجه گذشته است بنابراین بهتر است که جزء دستور قرار بدهند اگر مانع باشد که بودجه مجلس مطرح نشود ولی اگر مانع نباشد بودجه مجلس مطرح شود.
نائب رئیس - آقای ملک‌مدنی.
ملک مدنی- عرض کنم که هر دو منظور را می‌شود تأمین کرد بودجه مجلس کارهایش تمام شده است فقط یک رأی لازم دارد نظر آقای وزیر فرهنگ و آقای دکتر معظمی این است که در جلسه آینده گزارش کمیسیون جزء دستور باشد و مقدم باشد بر سایر لوایحی که مطرح است ولی حالا چون بودجه مجلس طرف احتیاج است و کارمندان و اعضا مجلس هم تا بودجه مجلس نگذشته است نمی‌توانند حقوق بگیرند و یک رأی هم بیشتر لازم ندارد بنابراین بهتر این است که آقایان موافقت فرمایند بودجه مجلس مطرح شود (صحیح است) بعد هم گزارش کمیسیون بودجه راجع به اعتبار اجرای قانون تعلیمات.
نائب رئیس - آقای فاطمی.
فاطمی- چون پرداخت حقوق مجلس هم تابع تصویب لایحه دو دوازدهم کشور است بنابراین بهتر است که پیشنهاد کمیسیون بودجه راجع به اجرا قانون تعلیمات عمومی مطرح شود.
نائب رئیس - آقای امینی.
امینی- عرض بنده هم همین بود که پیشنهاد قانون تعلیمات عمومی مطرح شود لایحه بودجه مجلس بعد از آن مطرح شود.
]۹- بقیه مذاکره د ر بودجه ۱۳۲۳ مجلس شورای ملی[
نائب رئیس - چون بودجه مجلس وارد شور هم شده است بنابراین مقتضی است آقایان اجازه بفرمایند که بودجه مجلس مطرح شود (صحیح است) پیشنهاد آقای دکتر معظمی در جلسه قبل به عرض رسیده چون در پیشنهاد خودشان تغییری داده‌اند این است که مجدداً به عرض مجلس می‌رسد:
پیشنهاد آقای دکتر معظمی به شرح زیر قرائت شد:
پیشنهاد می‌کنم که تبصره ذیل به ماده یک لایحه بودجه مجلس اضافه شود:
هیئت رئیسه مجلس شورای ملی مکلف است از تاریخ تصویب این لایحه تا سه ماه به جای مجله رسمی وزارت دادگستری و صورت مشروح مذاکرات مجلس موجبات تأسیس و ایجاد روزنامه
رسمی حاوی کلیه قوانین مصوبه و مقررات و انتصابات و صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی و گزارش کمیسیون‌ها و اخبار مجلس و آگهی‌های رسمی و قانونی را به طور یومیه فراهم و در دسترس عموم بگذارد. اعتباری که در بودجه وزارت دادگستری برای مجله رسمی و در بودجه مجلس برای طمع و انتشار صورت مذاکرات پیش‌بینی و تأمین شده است جهت انجام این منظور تخصیص داده می-شود.
نائب رئیس - آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی- عرض کنم در روز گذشته دلایل این پیشنهاد را حضور آقایان عرض کردم بعد از آن که پیشنهاد را تقدیم کردم برای این که بببینم که این پیشنهاد عملی هست یا خیر هیئت رئیسه بنده را دعوت کردند بنده دیروز حاضر شدم بودجه مجله رسمی وزارت دادگستری در حدود دویست هزار تومان است و بودجه اداره تندنویسی هم در حدود ۷۱ هزارتومان است روی هم رفته دویست و هشتاد هزار تومان می‌شود بعد ملاحظه کردیم دیدیم که مجله رسمی وزارت دادگستری فقط اعلانات ثبتی و اعتراضات ثبتی است و اعلانات انحصار وراثت و آن منظوری که از مجله رسمی هست از این قسمت حاصل نمی‌شود و غالب قوانین ما اشاره می‌کند که مطالب باید در روزنامه رسمی درج شود و همچنین قوانین برای اجرا حتماً باید در روزنامه باشد آن هم روزنامه داخلی که اشاره می‌کند به روزنامه رسمی این بود که هیئت رئیسه هم موافقت فرمودند و تصدیق فرمودند که این پیشنهاد را به هیئت رئیسه واگذار کردیم برای این بود که در همه جای دنیا یک چاپخانه ملی دارند و چاپخانه ملی ما هم چاپخانه مجلس شورای ملی است و این مانعی ندارد که یک اداره‌ای برای این کار در مجلس تشکیل شود که این منظور را عملی کند و از عهده اداره کردن آن کاملاً برآید سه ماه مهلت هم که داده شده است برای این است که این موضوع کاملاً عملی شود بنده با آقای وزیر دادگستری هم این قسمت را صحبت کردم که ببینم مخالفت دارند یا خیر فرمودند که من مخالفتی ندارم منتهی فرمودند که در این سه ماهی که در این موضوع می‌خواهند مطالعه کنند باید ما هم با آقایان هیئت رئیسه مذاکره نماییم بنابراین منظور حاصل است و مخالفتی ندارد.
نائب رئیس -آقای فرهودی شما مخالفید؟
فرهودی- بله بنده مخالفم.
نائب رئیس - بفرمایید.
فرهودی- خلاصه پیشنهاد آقای دکتر معظمی این است که این را دو قسمت کنیم یکی مذاکرات مشروح مجلس که از دوره ششم تا به حال مرتباً چاپ شده است و در حقیقت مارک مجلس شده است با این ورقه زرد و در تمام کتابخانه‌های دنیا و مراجع سیاسی مارک مجلس شده است و بنده نظرم می‌آید در موقعی که در جلسه شورای جامعه ملل قضیه نفت مورد مذاکره بود استناد به این مجله مجلس شد و این مجله در دست سرجان سیمون بود عکسش هم هست حالا ما بیاییم این مجله را از بین ببریم برای این که دیر منتشر می‌شود خوب نیست اولاً تندنویسی ما به صورت علمی استنوگرافی در نیامده است و این ترتیبی که واقعاً هنر مخصوصی است و کسی دیگر بلد نیست آقایان تندنویس‌ها می‌نویسند و بعد استخراج می‌کنند و به صورت نطق در می‌آید و به روزنامه‌نویس‌ها هم کمک می-کنند حالا اگر ما بیاییم یک روزنامه یومیه‌ای ایجاد کنیم که شامل مذاکرات مشروح مجلس و اعلانات رسمی وزارت دادگستری و ثبت اسناد و غیره باشد این عمل در حقیقت این است که ما آمده‌ایم و یک رقابتی با جراید ایجاد کرده‌ایم در صورتی که ثابت شده است که دولت نمی‌تواند روزنامه‌نویس خوبی باشد بهترین دلیل همان روزنامه اخبار روز است که در سال ۱۳۲۱ دو ماه دولت روزنامه اخبار روز را منتشر می‌کرد نه خبر داشت نه سر داشت و نه ته. ما یک دستگاه مرتبی داریم که آن مجله مذاکرات مشروح مجلس است که با یک دقت و تجربیات زیادی مرتباً تهیه و منتشر می‌شود و به درد هم می‌خورد هر وقت اشکالی در قوانین پیدا می‌کنیم به آن مراجعه می‌کنیم ولی وقتی که بنا بشود از این صورت خارج شود و مخلوط
شود با اعلانات ثبتی و انتصاب‌ها و چیزهای دیگر آن وقت اگر آقای دکتر معظمی بخواهند به یک شهری مسافرت کنند باید یک کامیونی بگیرند و مذاکرات مجلس را حمل کنند.
مهندس فریور- اقلاً یک مجله جامعی هست.
فرهودی- مجله رسمی وزارت دادگستری مجله‌ای است که در آن اعلانات ثبتی رامی‌نویسند اعلان دادگاه‌ها و تصویب‌نامه‌ها را می‌نویسند هر کس که با آن دستگاه سر و کار دارد به آن مجله مراجعه می‌کند و هر کس که با مذاکرات مجلس سر و کار دارد به این مجله مراجعه می‌کند این مجله، مجله مخصوص مجلس است و یکی از تأسیسات خوب مجلس است و خوب هم شد هیچ دلیلی هم ندارد که این مجله را با یک ادارات دولتی مخلوط کنیم و هیچ ضرورتی ندارد که ما این مجله رسمی وزارت دادگستری توأم نماییم هم این ناقص می‌شود هم آن و ما یک مجله خوبی را که الان در دستمان است و خوب هم اداره می‌شود از دست می-دهیم.
نمایندگان- رأی. رأی.
نائب رئیس - آقایانی که با پیشنهاد آقای دکتر معظمی موافقت دارند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
محمد طباطبایی (تجدد) - این پیشنهاد به منزله یک پیشنهاد خرجی است نمی‌شود آقا.
نائب رئیس- پیشنها د آقای فرهودی به عرض مجلس می‌رسد:
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده اول افزوده شود.
تبصره - صرفه‌جویی حاصله از مقرری و کمک هزینه آقایان نمایندگان برای تکمیل کتابخانه مجلس شورای ملی اختصاص خواهد داشت.
نائب رئیس - آقای فرهودی.
فرهودی- یکی از مؤسسات مفید مجلس شورای ملی کتابخانه است کتابخانه مجلس در حقیقت یک آزمایشگاه قانونی است برای آقایان نمایندگان که هر وقت یک قانونی یک لوایحی مطرح می‌شود می‌توانند به کتب کتابخانه مراجعه نمایند و بهترین و جدیدترین کتاب‌ها را ملاحظه نمایند این بهترین راه‌هاست برای مطالعه آقایان نمایندگان ولی متأسفانه کتابخانه مجلس شورای ملی طرز خرید کتابش خوب نبوده است هر وقت یک شخص متعینی احتیاج داشته است که کتاب‌های خود را بفروشد یا کسی که کتاب خوبی داشته است و می‌خواسته است بفروشد می‌آورده است و به کتابخانه مجلس عرضه می‌داشته است و می‌خریده است این است که در کتابخانه مجلس کتاب‌های جدید فنی و کتاب‌هایی که واقعاً باید راهنمای کمیسیون‌ها باشد نیست بنده احتیاج پیدا کردم به یک تئوری اقتصادی مراجعه کنم در کتابخانه کتاب‌هایی بود مربوط به تئوری‌های۱۹۱۰ و ماقبل آن و کتاب‌های شامل تئوری‌های جدید در کتابخانه مجلس نبود البته وضعیت کتابخانه از حیث نظم و ترتیب و فهرست کتب خوب است و استفاده خوب هم می‌شود ولی کتاب‌هایی که جنبه فنی بایدداشته باشد و جنبه کتاب‌های اختصاصی مجلس را باید داشته باشد یا کمتر دارد یا اصلاً ندارد این است که بنده عقیده دارم که هیئت رئیسه و اداره مباشرت مجلس یک برنامه‌ای برای کتاب‌های مفید و لازم تهیه کند از صرفه‌جویی‌هایی که همیشه در بودجه مجلس از حقوق ۱۳۶ نفر وکیل می‌شود در نظر گرفته شود.
مرآت اسفندیاری- وزارت دارایی نمی‌دهد.
فرهودی- عرض کنم مجلس می‌تواند به اندازه ۱۳۶ نفر وکیل که در بودجه منظور شده است بگیرد آنچه را که به مصرف حقوق می‌رسد برسد و آنچه که نمی‌رسد به مصرف خرید کتاب برسد البته یک اعتباری در خود بودجه هست ولی آن اعتبار کم است یک نکته دیگری که به آقایان کارپردازان خواستم عرض کنم راجع به وقت اداری کتابخانه مجلس است وقت کتابخانه را به طور اداری قرار داده‌اند در صورتی که اگر آقایان نمایندگان مثلاً بخواهند دو ساعت از شب یا ۵ بعد از ظهر به کتابخانه مراجعه نمایند کتابخانه باز نیست خوب است که وقت کتابخانه را به طور کشیک ترتیب دهند که عصرها هم کتابخانه مجلس یکی دو ساعت باز باشد (صحیح است).
نائب رئیس- آقای مرآت اسفندیاری.
مرآت اسفندیاری- در قسمت اول که آقا راجع به کتب مجلس فرمودند عرض می‌کنم که چندسال بود از اروپا مقداری کتب ذی‌قیمت وارد کردیم بعد جنگ پیش آمد
متأسفانه جلوگیری شد و دیگر نشد کتاب وارد کنیم اما راجع به اوقات کتابخانه که فرمودند تصور می‌کنم با وضعیت مجلس نمی‌توان اوقات کتابخانه را صبح و عصر کرد به همین ملاحظه پیش‌بینی خرجی را کردیم برای ساختمان یک کتابخانه مجلس که از مکان مجلس خارج باشد و به طرز علمی ساخته بشود و بیشتر بتوانیم در دسترس عموم بگذاریم که اوقات صبح و عصر از کتب کتابخانه مجلس استفاده نمایند انشاءالله بعد از تمام شدن جنگ در نظر گرفته می‌شود و هیئت رئیسه هم در نظر خواهند گرفت و کتاب‌های فنی هم از اروپا می‌خواهیم و وارد کنیم و در دسترس آقایان هم می‌گذاریم و الان کتاب‌هایی که در مجلس هست در تمام کشور نیست اما راجع به خرید کتب فرمودندکه هر کس کتابی به هر قیمت عرضه کرد ما خریدیم این طور نیست بلکه بهترین کتاب را با ارزان‌ترین قیمتی که ممکن بوده است از قیمت روزش کمتر خریداری نمودیم و در مجلس جمع‌آوری نمودیم و ابداً ملاحظه‌ای از اشخاص نکردیم چون اسناد و مدارک صحیحی دارد خوب است آقا تشریف ببرند در کتابخانه و یک قدری بیشتر دقت فرمایند.
مهندس فریور- آقا راجع به اصل پیشنهاد چیزی نفرمودید.
مرآت اسفندیاری- بله اصل پیشنهاد این بود که اضافات و جرایم تخصیص داده شود به کتب کتابخانه عرض می‌کنم که راجع به اضافات آنچه وکیل در مرکز هست به عده آنها از وزارت دارایی بیشتر حقوق نمی‌گیریم و در بودجه هم پیش‌بینی نمی‌شود و بیشتر هم نمی‌دهند فقط به عده آقایانی که در مرکز هستند حقوق می‌گیریم و مابقی آن را جزء صرفه‌جویی می‌گذارند.
شریعت‌زاده- خوب باقی آن را بگیرند.
مرآت اسفندیاری- ممکن است با اجازه آقایان قبول کرد که اگر آقایان اجازه فرمودند مااز روی صورت ۱۳۰ نفر را بگیریم و اضافه آن را برای خرید کتاب تخصیص بدهیم ولی پیشنهاد هم پیشنهادخرج است آن را هم آقایان در نظر بگیرند.
مهندس فریور- اگر شما قبول کنید می‌توانید این پول را بگیرید و بردارید برای خریدکتاب.
مرآت اسفندیاری- بنده قبول می‌کنم.
نائب رئیس -آقای مخبر فرهمند.
مخبر فرهمند- عرض می‌کنم که عیب کار ما این است که ما به مؤسسات مجلس توجه نداریم یعنی نرفته‌ایم بببنیم که وضعیات آن به چه نحو است.
فرهودی- هر روزی توی کتابخانه هستم.
مخبر فرهمند- آقا در کتابخانه تشریف دارند کتابخانه مجلس و بنای کتابخانه را ملاحظه می‌فرمایند ولی از تشکیلات آن اطلاعی ندارند این که فرمودندکه کتاب را همین طور می‌آوردند و می‌خریدند می‌خواهم عرض کنم این طور نیست کتابخانه مجلس دارای شورای عالی است و دارای اساسنامه‌ای است که هر سالی یک مرتبه دو نفر از وکلای مجلس و سه نفر هم از خارج انتخاب می‌شوند و یک نفر هم از آقایان کارپردازان و پنج نفر هم از دانشمندان با اطلاع در آن شوری دعوت می-کنند این آقایان می‌آیند می‌نشینند مطابق اساسنامه‌ای که از هیئت رئیسه مجلس گذشته است با مشورت اجزا آن شورا هر کتابی را که مصلحت بدانند و لازم باشدخریداری می‌کنند یعنی کارپردازان اختیاری ندارند که هر کتابی را که می-خواهند خریداری نمایند این یکی و یکی دیگر راجع به اعتبار دوازده هزار تومان خرید کتاب است که این مبلغ که گذاشته‌اند کافی نیست برای این که کتابی را که می-خرند باید مفید به حال مجلس باشد الان کتابی در دسترس نیست که ما خریداری نماییم جنگ هم که راه را بسته است این اعتبار دوازده هزار تومان هم یک مبلغی از آن صرفه‌جویی می‌شود و به عقیده بنده این پیشنهاد آقا با وضیعت فعلی هیچ مورد ندارد زیرا یک پولی است داریم می‌دهیم برای یک مصرفی که هیچ مورد ندارد و صرفه‌جویی می‌شود به نظر بنده خوب است پیشنهاد خودشان را مسترد بفرمایند و در موقع دیگر پیشنهاد فرمایند.
نائب رئیس - آقای افخمی جنابعالی هم قبول می‌فرمایید؟
چون آقای مرآت قبول کرده‌اند.
محمدطباطبایی (تجدد)- نمی‌توانند قبول کنند.
افخمی - بنده هم با نظر آقای مخبر فرهمند موافقم.
نائب رئیس -رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای فرهودی آقایانی که موافقت دارند قیام نمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهادی از آقای شهاب رسیده است که به عرض مجلس می‌رسد:
پیشنهاد می‌کنم از صد و هشت هزار ریال اعتبار آبدارخانه مبلغی که بابت ماه رمضان صرفه‌جویی شده به حقوق پیشخدمت‌ها اضافه شود.
نائب رئیس - آقای شهاب.
شهاب - بنده آن روز پیشنهاد کردم که اعتبار آبدارخانه اضافه است داده شود به حقوق پیشخدمت‌ها و سایر مستخدمین جزء آن پیشنهاد قبول نشد و حالا پیشنهاد کردم که از اعتبار آبدارخانه بابت یک ماهه رمضان که تعطیل بوده است وکسی چیزی نخورده است به آنها بدهند.
نائب رئیس - آقای مرآت اسفندیاری.
مرآت اسفندیاری- ما یک ماهه رمضان را که تعطیل بوده حساب نکرده‌ایم آنچه که مصرف شده حساب کرده‌ایم و به علاوه قند هم از وزارت دارایی باید گرفته شود اعتبار این یک ماهه اصلاً قابل نیست که در مجلس اسمی از آن برده شود.
نائب رئیس- آقایانی که با پیشنهاد آقای شهاب موافقت دارند قیام نمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای نقابت به عرض مجلس می‌رسد.
نقابت- پس می‌گیرم.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای دهستانی به عرض مجلس می‌رسد:
پیشنهاد می‌کنم تبصره ۳ از ماده یک این طور نوشته شود:
تبصره ۳- مبلغی که به عنوان اعتبار اضافه‌کاری وکمک اعاشه و حقوق ایام مرخصی ضمن این بودجه منظور شده است بر طبق تصمیمی که از طرف کمیسیون مختلط متشکله از کارمندان کمیسیون محاسبات و هیئت رئیسه اتخاذ خواهد شد پرداخت می‌گردد توضیح آن که کسانی که مرتباً حاضر نشده و نشوند از استفاده از این حق محروم خواهند بود.
نائب رئیس - آقای کام‌بخش.
کام‌بخش- یک اصلاحی به نظر من رسیده است که اینجا نوشته است: تبصره ۳ مبلغی که به عنوان اعتبار اضافه‌کاری و کمک اعاشه و حقوق ایام مرخصی ضمن این بودجه منظور شده است بر طبق تصویب کمیسیون منتخبه از طرف هیئت رئیسه پرداخت خواهد گردید) چیزی را که بنده اضافه کردم این است که این کمسیون مختلط باشد از کمیسیون محاسبات و هیئت رئیسه و دلیلی ندارد که کمیسیون محاسبات در اینجا ذی‌مدخل نباشد روز قبل هم آقای تهرانچی این را توضیح دادندکه یک نفر هم از کمیسیون محاسبات خواهد بود ولی دلیلی ندارد که در لایحه اسمی نبرده‌اند.
نائب رئیس - آقای مرات اسفندیاری.
مرآت اسفندیاری- کمیسیون محاسبات در تمام محاسبه مجلس حق دخالت ونظارت دارد البته در این قسمت هم کمیسیون محاسبات وارد خواهد شد و این حق را که از حقوق هیئت رئیسه است نمی‌شود ممنوع کرد و نمی‌شود شرطی کرد که کمیسیون محاسبات در این کار به خصوص دخالت دارد بلکه کمیسیون محاسبات در تمام کارهای مجلس می‌تواند دخالت کند.
نائب رئیس - آقای هاشمی.
هاشمی- عرض کنم پردازنده این وجه و تشخیص ¬دهنده آن نه کمیسیون محاسبات است و نه هیئت رئیسه بلکه هیئت رئیسه تصویب خواهند کرد که به چه میزان باید پرداخته شود آن وقت رؤسای ادارات مربوطه مجلس می‌نشینند و ساعات اضافه‌کار و عائله اشخاص را تشخیص می‌دهند و آن وقت مطابق آن محاسبات می‌پردازند. تصویبش از حقوق هیئت رئیسه است و پرداخت آن با اداره محاسبات دخالت کمیسون محاسبات در اجرا پرداخت مورد ندارد.
نائب رئیس - آقایانی که با پیشنهاد آقای کام‌بخش
موافقت دارند قیام نمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد آقای دکتر شفق قرائت می‌شود:
پیشنهاد آقای دکتر شفق به شرح زیر قرائت شد:
پیشنهاد می‌کنم نمایندگانی که تمکن مالی آنان محرز است اگر به مرخصی می-روند از حقوق مرخصی استفاده نفرمایند زیرا حقوق در مقابل کار باید داده شود.
یک نفر از نمایندگان - تمکن را کی تشخیص می‌دهد؟
نائب رئیس -آقای دکتر شفق.
دکتر شفق- عرض کنم که آقایان می‌دانند که ما در یک دوره زندگانی می‌کنیم که یک صرفه‌جویی‌هایی لازم است به واسطه جنگ و خسارتی که به تمام بشر رسیده است و به واسطه فقری که در تمام کشورها است این روزها روزی است که تمام اشخاص متعینین باید از هزینه‌های زیادی خودداری کنند آقایانی که متمکن هستند و مسافرت می‌کنند آن طوری که بنده از دور تشخیص داده‌ام در حدود پانزده - بیست هزار تومان خرج آقایان است و می‌توانند از سیصد - چهار صد تومان آن صرف‌نظر کنند این چهارصدتومان جمع می‌شوددر داخل مجلس و به نفع کارمندان و به نفع مملکت مورد استفاده واقع می‌شود. ما این طور شنیدیم که آقای فیروزآبادی در دوره که وکیل بودند از تمام حقوقشان صرف‌نظر کردند و یک مریضخانه بزرگی به وجود آوردند و ما از ایشان که این مریضخانه را به وجود آورده‌اند تشکر می‌کنیم حال از خود آقایان می‌خواهم که با این کمک جزیی که اهمیتی ندارد خودشان رأی بدهند که پیشنهاد بنده به منزله یک تبصره‌ای بشود و از این ممٌر به کارکنان مجلس یک کمکی بشود و هم یک نگرانی از بابت مرخصی‌ها از لحاظ مالی مرتفع بشود.
نائب رئیس- آقای روحی.
روحی - بنده موافقم.
نائب رئیس- آقای فاطمی.
فاطمی- بنده با اصل فرمایش آقای دکتر موافقم چون نه متمکن هستم و نه مسافرتی می‌نمایم (خنده نمایندگان) ولی وقتی که این پیشنهاد آقای دکتر تصویب شد چه جور تشخیص می‌دهند که فلان وکیل متمکن است کمیسیون عرایض چه جور تشخیص می‌دهد؟ که کی متمکن است و کی متمکن نیست بنده خیال می‌کنم اشخاصی که متمکن هستند خودشان وظیفه‌شان این است که از حقوق مرخصی خود صرف‌نظر کنند. (صحیح است).
نائب رئیس - آقای دکتر شفق.
دکتر شفق- بنده عرض کردم از اشخاصی که تمکن آنها محرز است بگیریم در مجلس هم عمومیت دارد ممکن است اشخاصی که تمکن آنها محرز است اسم به اسم نام ببریم و ممکن است این تشخیص را به هیئت رئیسه واگذار کرد و وقتی که در هیئت رئیسه تمکن آنها محرز شد این را اجرا کنند و تصور می‌کنم کسی هم که به تشخیص هیئت رئیسه تمکن او محرز شد اعتراضی نداشته باشد.
نائب رئیس - آقایانی که با پیشنهاد آقای دکتر شفق موافقت دارند قیام نمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای مظفرزاده:
پیشنهاد می‌کنم در ماده یک قانون نسبت به تبصره سوم مذکور مستقلاً رأی گرفته شود.
مظفرزاده- بنده خواستم پیشنهاد بکنم در ماده اول بدون تبصره سوم مستقلاً رأی گرفته شود. و به تبصره سوم جداگانه اخذ رأی شود…
جمعی از نمایندگان- منظورشان تجزیه است توضیح لازم ندارد در موقع رأی باید تجزیه شود.
مظفرزاده- اجازه بفرمایید توضیحم را عرض کنم مقصودم از این تجزیه یک نکته است که می‌خواهم به عرض آقایان برسانم این تبصره حاکی از یک هرج ومرج زیادی است در داخله مجلس و یا حاکی از یک بخشش زیادی است به یک عده بخصوص و به عقیده بنده این موضوع شایسته¬ شأن مجلس نیست حالا بنده عبارتش را می‌خوانم آقایان درست توجه بفرمایند اینجا می‌نویسد: تبصره ۳ مبلغی که به عنوان اعتبار اضافه‌کاری و کمک اعاشه وحقوق ایام مرخصی ضمن این بودجه منظور شده است بر طبق تصویب کمیسیون منتخبه از طرف هیئت رئیسه پرداخت
خواهد گردید البته آقایان به خوبی اطلاع دارند که به طور کلی پرداخت‌ها روی قاعده کلی محاسبات عمومی است که هر کدام یک شروط و یک مقرراتی را لازم دارد که مطابق آن پرداخت شود چنانچه در سایر وزارتخانه‌ها هم مقرراتی هست که طبق آن عمل می‌شود البته مجلس شورای ملی هم باید آن مقررات را رعایت کند حالا چرا این تبصره اینجا ذکر شده است یا در اثر این بوده است که در گذشته برای این پرداخت‌ها رعایت مقررات نمی‌شده و یا تبعیض‌هایی می‌شده است که مجبور شده‌اند این تبصره را اینجا نوشته‌اند و نوشتن این تبصره حاکی از همین جریان است که عرض کردم این بود که بنده خواستم پیشنهاد حذف آن را بکنم ولی چون پیشنهاد حذف مطابق آئین‌نامه نبود این بود که پیشنهاد تجزیه کردم. موضوع مهم‌تر عبارت مکمل این تبصره است که نوشته:
توضیح آن که کسانی که مرتباً حاضر نشده و نشوند از استفاده از این حق محروم خواهند بود این حقیقتاً دیگر خیلی چیز عجیبی است ما قانون بگذرانیم کسانی که لیاقت و استحقاق ندارد چیزی نگیرند این امر مربوط به قانون نیست و این طور می‌رساند که در داخله مجلس یک زور و نیرویی هست که هر روز یک پولی را می‌گیرند و حالا می‌خواهند یک قانونی را بگذرانند که دیگر آن پول را نپردازند و به نظر بنده این یک چیز زایدی است زیرا اگر کسی مستحق حقوق و اضافه است البته مطابق قانون به او پرداخته می‌شود دیگر نوشتن چنین چیزی لازم نیست.
نائب رئیس- آقای هاشمی.
هاشمی- آقا فرمودند یک نیرویی در داخل مجلس است به عقیده بنده آن نیروی عدم توجه به وظایف است زیرا کمیسیون محاسبات این تبصره را اضافه کرد به بودجه مجلس بر خلاف نظر هیئت رئیسه مجلس و هیئت رئیسه هم موافقت کرد به این طریق در صورتی که این تبصره اصلاً مورد ندارد و از هیئت رئیسه مجلس هم حقی تضییع شده است و بنده با حرف حضرتعالی کاملاً موافقم.
نائب رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده اول بدون تبصره ۳ آقایانی که موافق‌اند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. رأی گرفته می‌شود به تبصره سوم آقایانی که موافق هستند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) رد شد. ماده دوم قرائت می‌شود.
ماده دوم - مواد پنجم و هفتم قانون بودجه سال ۱۳۲۱ مجلس راجع به تفاوت حقوق بازنشستگان و وظیفه وراث مرحوم میرطوسی مادام که نقض نشده به قوت خود باقی است.
تبصره - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود مبلغ سه هزار ریال به عنوان کمک به ورثه مرحوم حسن فخاری ناظر سابق دفعتاً بپردازد.
نائب رئیس - آقای ایرج اسکندری.
ایرج اسکندری- عرض کنم نظر بنده این است که اصلاً ماده دوم ضرورتی ندارد از لحاظ این که اینجا ذکر شده است مادام که نقض شده به قوت خودش باقی است این پر واضح است قانونی که نقض نشده باشد به قوت خودش باقی می‌ماند ذکر این عبارت در آن ماده به نظر بنده ضرورت ندارد مادامی که قانونی هست و نقض نشده است مسلم است که لازم‌الاجرا است این است که پیشنهاد می‌کنم این ماده حذف شود و آقای مخبر کمیسیون قبول فرمایند.
نائب رئیس - آقای دکتر طاهری.
دکتر طاهری- عرض کنم قوانین بودجه‌ای متعلق به یک سال است اگر بخواهند که بیش از یک سال ادامه داشته باشد باید قید بکنند یا این که هر سال باید بیاورند زیرا اگر تکرار نکنند از بین می‌رود پس وقتی که این قسمت را با قید نکنند و بخواهند باقی باشد باید هر سال تجدید کنند و برای دائم تصویب کنند.
نائب رئیس - آقای مرات اسفندیاری.
مرآت اسفندیاری- آقای دکتر طاهری کاملاً توضیح دادند که این بودجه برای یک سال است اگر این ماده نباشد ما دیگر نمی‌توانیم عمل بکنیم.
نائب رئیس - آقای اسکندری پیشنهاد خودتان را پس می‌گیرید؟
ایرج اسکندری- بنده پیشنهادی نکردم که پس بگیرم فقط مخالفت کرده بودم.
(۱۰- موقع ودستور جلسه آینده - ختم جلسه)
نائب رئیس - متأسفانه اکثریت نیست اگر آقایان اجازه می‌فرمایند جلسه را ختم کنیم؟ آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی- چون اعلام ختم جلسه را می‌فرمایید تقاضا می‌کنم که جلسه آینده را فردا تعیین فرمایید که بودجه مجلس هم که طرف احتیاج است زودتر تصویب شود و جلسه به عنوان تنفس ختم شود.
یمین اسفندیاری- فردا نوبت تشکیل کمیسیون دارایی و کمیسیون‌های دیگر است و قبلاً دعوت کرده‌اند بنابراین نمی‌شود جلسه فردا باشد.
نائب رئیس - فردا کمیسیون دارایی و کمیسیون‌های دیگر مجلس تشکیل می-شود و قبلاً هم وقت تعیین شده است و باید کار کنند بنابراین جلسه آینده روز سه‌شنبه و دستور هم لایحه بودجه مجلس و بعد لایحه تعلیمات اجباری است .(صحیح است)
جلسه یک ساعت و سه ربع بعد از ظهر ختم شد
نائب رئیس مجلس شورای ملی- امیر تیمور
قانون
اجازه پرداخت دو دوازدهم هزینه کل کشور بابت دو ماهه شهریور و مهر ۱۳۲۳
ماده واحده - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود هزینه ماه‌های شهریور و مهر ۱۳۲۳ را بر طبق قانون مصوب ۳۱ فروردین ماه ۱۳۲۳ بپردازد.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه دوم مهر ماه یک هزار و سیصد و بیست و سه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- سید محمد صادق طباطبایی