مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ آذر ۱۲۸۹ نشست ۱۸۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲ آذر ۱۲۸۹ نشست ۱۸۰
جلسه۱۸۰
صورت مشروح ۵شنبه۲۱شهرذیقعده۱۳۲۸
مجلس یکساعت ونیم قبل ازغروب آفتاب بریاست آقای متین السلطنه نایب رئیس تشکیل شد.
صورت مجلس روزسه شنبه راآقای معاضدالملک قرائت نمود_غائبین جلسه قبل ناصرالاسلام.حاج وکیل الرعایا.بدون اجازه
شیبانی.مستشارالدوله.ممتازالدوله حاج مصدق الممالک.طباطبائی.دهخدا.سرداراسعد.بموقع مقرره حاضرنشدند.وکیل التجار مریض
نایب رئیس_آقای حاج عزالممالک راجع بصورت مجلس ملاحظاتی داشتید.
حاج عزالممالک _ در آخر مجلس یک اتفاقی افتاد یعنی بعضی از آقایان در موقع رای دادن از مجلس خارج شدند و بواسطه خارج شدن آنها عده برای اخذ رای کافی نشد و اینمطلب در صورت مجلس قید نشده است در صورتیکه بنده لازم میدانم قید شود بجهت اینکه اگر بناباشد هر تکس در هر مسئله که برخلاف رای بوده در اقلیت ماند بخواهد از مجلیس خارج شود وعده را از کفایت بیندازد و هیچ کاری پیش نخواهد رفت بنده از همان اشخاصی بودم که در آن روز مخالف بودم و رایم رد اقلیت ماند چند مرتبه هم عقیده خود را اظهار کر م لکن بیرون نرفتم برای اینکه قاطع اختلاف اکثریت مجلس است و در هر مسئله باید تابع اکثریت بود نه اینکه بمحض اینکه رای یکنفر مخالف شد با اکثربت در موقع رای از مجلس خارج شود و اخذ رای بتعویق بیندازد. .
معاضد الملک _ بنده در خصوص نمایندگان تعراق در چلسه گذشته اجازه خواستم چون نوبت به بنده نرسید جناب رئیس اجازه دادند که در جلسه آتیه مقصود خودم را عرض کنم و آن این بود که در خصوص شاهزاده فرمانفرما که مجلس رای نداد و رد کرد گمان میکنم کسانیکه رای ندادند نظرشان بیک موضوع اساسی بودوآن این بود که چون ایشان در وزارت جنگ تشریف داشتند و آن مقام هم اهمیتش بیش از مقام وکالت است و اگر مجلس تصویب میکرد حقوق اهالی عراق منظور نشده بود بانیواسطه رای ندادند درباره ایشان والا این مسئله معلوم است که یکنفر نماینده را که مجلس رد میکند و دیگری را قبول مینماید بی علت نیست و نظرش بیک موضوع اساسی است .
نایب الرئیس _معلوم میشود که راجع بصورت مجلس ملاحضات دیگری نیست ( اظهاری نشد نایب رئیس صورت مجلس را امضاء نمود ) .
حاج شیخعلی _ هر وقت که یک مقصودی نقطه نظر یک شخص واحدی یا یک جمعیتی میشود اقدامی میکنند برای تحقیق یک مطلبی و مثلا از مجلس یک کمیسیونی انتخاب میشود ششماه یکسال میگذرد و ما هیچ نتیجه از آن کیمسیون نمی بینیم مثل اینکه در هشت ماه قبل یک کمیسیونی انتخاب شد برای اینکه قراردادها و کنتراتها را مطالعه نمایند و بنده هیچ نیمدانم که آن کمیسیون چه شد همچنین یک کمیسیونی معین شد که بقروض دولت رسیدگی کند یکسال یا ده ماه است مگذرد هیچ معلوم نشد که این کمیسیون چه کرد من که یکی از نمایندگان میباشم تا بحال نه یک منتراتی را دیدم و نه یک قراردادی را و ما در چهل روز قبل گویا ملتفت شدیم که مجلس یکطریقی مشی و یک پروگرامی لازم دارد و باید نوشته شود و یک کمیسیونی برای انجام اینکار از مجلس معین شد و تا بحال نفهمیدم که این کمیسیون چه کردند و به چه کاری مشغولند و هیچ را پورتی از ایشان بمجلس نیامد اگر در واقع آنهائیکه متخب شده اند میخواهند پروگرام برای دوره بعد بنویسند هیچ لازم نسیت برای اینکه دوره تقنینیه بعد که آمد خودشان یکت فکری برای خودشان خواهند کرد و اگر بجهت ما میخواهند پروگرام بنویسند که الان قریب ۴۰ روز است میگذرد بنده از یکی از آقایان اعضاء کمیسیون استفسار کردم که کی خواهید راپورت داد جواب دادند که تا ۲۵ روز دیگر ما یک راپورتی از یک جمله مقصورد خودمان خواهیم داد بنده عرض میکنم الان ۴۰ روز است این کمیسیون معین شده است تابکحال چطور شده است که راپورت نتوانسته اند بدهند که تا ۲۵ روز بعد آنهم از یک جمله مقصود خودشان میخواهند راپورت بدهند و اگر این کمیسیون می خواهند مثل آن کمیسیونیکه ما در سابق انتخاب کردیم و هیچ اثری از آنها ندیدیم کار بکنند بهتر این است که منحل شود .
معزز الملک _ خود حاج شیخعلی هم اعتراف فرمودند که این مسئله پرو گرام یک امر مهمی و یک مسئله مشکلی است و باین جهت خودشان تصدیق خواهند کرد که یک یک چنین امر مهم و مسئله مشکلی را باین زودی نمیشود بمجلس آورد البته چندینشعب لازم دارد و در هر یک از شعب باید وارد شد و دقت نمود تا اینکه بک مسئله بشود و
بمجلس بیاید و از بیست و پنجم ماه گذشته هفته چهار روز از صبح تا ظهر کمیسیون منعقد بوده و مشغول بوده ایم ودر این مدت هیچ مسامحه نشده است و با اینکه در این مدت کمیسیون خیلی اقدامات کدره است تازه پریروز اطلاحات عدلیه خارج شده است و در جلسه امروزی داخل اصلاحات مالیه شده است در اینصورت و با این ترتیب خودشان هم اعتراف خواهند کرد که برای یک همچه امر مهمی و مسئله مشکلی این مدت زیاد نیست و اگر کمیسیون بتواند تا یک تماه دیگر راپورت صحیحی از اقدامات تقدیم مجلس کند دیر نشده است و خوب کار کرده است .
نایب رئیس _ حالا داخل میشویم در دستور امروز .
کاشف _ بنده تقاضا میکنم که راپورت شعبه اول راجع بنماینده ارامنه که بنا بود جزء دستور شده و امروز مطرح شود رای درباره آن گرفته شود .
نائب رئیس _ آن راپورت طبع نشده است و اگر هم شده باشد توزیع نشده است شروع میشود بدستور بقیه شور در ماده ۴۹ قانون محاسبات عمومی است ماره ۴۹ قانون مزبور مجددا قرائت شد پس از آن پیشنهادی از طرف شاهزاده سلیمان میرزا بمضمون ذیل قرائت شد ( بنده تقاضا میکنم ماده ۴۹ قانون محاسبات عمومی را که موضع مداکرات و مباحثات بسیار شده و جمعی را عقیده این است که مخالف دو اصل قانون اساسی است بکمیسیون تفسیر ارجاع شود که در آنجا دلیل طرفین را کمیسیون اصغا نموده و ملاحظات لازمه در آن شده راپورت داده شود .
نایب رئیس _ عده از نمایندگان محترم اجازه خواستند ولی اگر در این پیشنهاد رای گرفته شود دیگر گمان میکنم که مذاکره لازم ندارد حال در خصوص این پیشنهاد اگر آقایان ملاحظاتی دارند بفرمایند .
حاج سید ابراهیم _ عرض میکنم ما بعد از یک سال که یک قانونی را میخواهیم بگذرانیم معوق میگذاریم و رجوع میکنیم بیک کمیسیونی در صورتیکه کمیسیون حق تفسیر قانون اساسی را نداردو باید نظریات خودش را بگوید و بنجلس پیشنهاد کند تا اینکه آن کمیسیون برحسب آنچه را در قانون اساسی بگوید متبع باشد بنده این را قبول ندارم بلکه کمیسیون باید فقط نظریات خودش را بمجلس اظهار کند و اگر این مطلب رجوع باین کمیسیون بشود از سایر کمیسیون هائی که تابحال متعقد شده است نظریاتی نخواهد داشت و هر چه باشد باز باید بیاید مجلس و در مجلس تصویب یا رد شود به این جهت بنده رجوع بکمیسیون را هیچ صلاح نمیدانم که ( ۵۰ ) ماده معوق بماند برای احتمال این که شاید شکل دیگر بشود مذاکرات در اینخصوص خیلی شده است و اگر هم یکی دو روز دیگر در مجلس مذاکره بشود بنده گمان میکنم که زودتر بشود رای گرفت از اینکه بکمیسیون برود بنده بهیچوجه این پیشنهاد را تصویب نمیکنم بجهت اینکه بالاخره باید بمجلس بیاید و مجلس تکلیف آن رامعلوم نماید .
محمد هاشم میرزا _ اولا بنده عرض میکنم اگر باید داخل مذاکره شد و پیشنهاد را ساکت گذاشت که آن مطلب است علیحده ولی خوب است اول در پیشنهاد رای بگیرند منتهی رای نخواهند داد آنوقت داخل در مذاکره می شویم اگر هم نتیجه نگرفتیم اذهان یک قدری بهتر حاضر میشود والا شخصا بنده عقیده ندارم که این رجوع شود به کمیسیون برای اینکه فایده نداردو عرض میکنم خوب است این را برای جلسه دیگر بگذاریم که تا آنوقت که باز اینمسئله موضوع بحث شود یکقدری اذهان مامسبوق و افکار حاضرتر خواهد بود .
سلیمان میرزا _ بنده متعجبم از این فرمایشاتی که میفرمائید یک چیزی بنظر بنده رسیده است که این چیزیکه بمجلس آمده است مخالف قانون اساسی است مثل اینکه آقای عزالملک هم در خصوص اصلف قانون اساسی پیشنهادی کردند و رجوع شد بکمیسیون حالا هم یک چند نفری که بنظرشان رسیده است که این ماده برخلاف قانون اساسی است پیشنهادی کردند که اینمطلب رجوع شد بکمیسیون تفسیر این مطلب باید معلوم شد یا خیر و در یک مجلس هشتاد نفری هم که نمی شود کاملا د راینخصوص مذاکره نموده و مدتی وقت مجلس را تلف کرد رجوع میشود بیک کمیسیون شش نفری یا ۱۲ نفری در آنجا نظریات و مذاکرات لازمه در این خصوص میشود بنده که این پیشنهاد را کرده ام دلایل خودم میگویم اعظاء آن کمیسیون یا اشخاصیکه مخالف هستند هم دلایل خودشان را اظهار میدارند واگر هم یک دو روز طول بکشد با کمال خوبی بمجلس می آید و تمام میشود بنده عرض نکردم رای کمیسیون قاطع است این مطلب رجوع میشود بکمیسیون . کمیسیون هم همانطوریکه عرض شد بعد از مذاکرات و ملاحظات لازم خود را اظهار نموده راپورت میدهد و می آید بمجلس آنوقت اگر مجلس ( رای کمیسیون راتصویب کرد که چه بهتر والا رد میکند و آچه را که مجلس رای داد و تصویب کرد مطاع و متبع خاهد بود این چیز تازه نیست که بنده تقاضا کرده ام مخبر هم همین حق را دارند اگر الان برخیزند و تقاضا کنند لابد بکمیسیون رجوع خواهد شد پس بنده هم که یکنفر نماینده هستم این نقاضا را کرده ام و می گویم این یک چیزی است که باید در کمیسیون تجدید نظری در آن بشود و برگردد بشود و برگردد بمجلس تا این رای که میخواهیم بدهیم از روی بصیرت باشد بنده میگویم این مطلب برخلاف قانون اساسی آیا باید بفهم یا خیر ؟
نایب رئیس _ گمام میکنم بطوریکه فرموده اند بعد از مذاکرات باز مجبور خواهیم شد که اینمطلب رابه کمیسیون رجوع کنیم پس خوب است وقت مجلس را بیش از این صرف نکنیم و اولا در خصوص این پیشنهاد رای میگیریم آقایانیکه با این پیشنهاد موافق هستند یعنی تصویب میکنند که این ماده رجوع شود بکمیسیون تفسیر قیام نمایند ( اغلب قیام نمودند ) .
فهیم الملک _ چون کمیسیون تفسیر مدتی است تشکیل شده و یکی از موادیکه بآنجا رجوع شده است هنز آنها راپورت نداده اند از اینجهت استدعا میکنم که این مسئله را جلو بیندازند همین هفته آنرا مطرح مذاکره نموده راپورت بدهند که از برای یک مطلب جزئی یک قانونی عقب نیفتد .
نائب رئیس _ حال این مسئله رجوع میشود بکمیسیون تفسیر – جزء دویم از دستور شور ثانی در راپورت کمیسیون فواید عامه راجع بامتیاز طاشوئی کوه زر است شروع بآن میشود.
ارباب کیخسرو _ مگر در اینجامذاکره شده که هر طرح یا قانون با امتیاز که بمجلس می آید و راجع بیک وزارت خانه است باید خود وزیر یا معاون او حاضر باشد تا اینکه در حضور او آن مطلب مطرح مذاکره شود و وزیر از آن مدافعه نماید حالا در این خصوص اگر چه وزیر معارف نداریم ولی بنده خیلی لازم میدانم که معاون وزارت فواید عامه در اینجا حاضر باشد والا اگر معاون حاضر نباشد و اینمطلب مطرح شود گمان میکنم اگر بر بخوریم ببیک محظوراتی باز یک وقتی ازمجلس تلف کرده ایم و هیچ ثمری نخواهد داشت .
نایب الرئیس _ نظر باینکه این مطلب در زمان آقای صنیع الدوله پیشنهاد شده بود و راجع بخودشان هم بود باین جهت مایل نبودند که در اینخصوص دفاع نیمایند و چون مخبر کمیسیون حاضر هستند و دفاع میکنند دیگر گمان نمیکنم وجود ایشان با وجود معاون وزارت فوائد عامه لازم باشد . حاج سید ابراهیم _ بنده می خواستم عرض کنم در جلسه گذشته آقای رئیس در با ب دستور امروز فرمودند و بنده شنیدم مسئله استخدام مستخدمین بلژیکی بود .
نایب رئیس _ آنمسئله هم یک جزء از دستور است خوانده میشود.
ارباب کیخسرو _ آن اظهار را که فرمودند در هیچ جای نظامنامه چنین اجازه داده نشده است که وزیر فوائد عامه اگر خودش امتیازی بخواهدکمیسیون برای او دفاع کند بعلاوه عرض میکنم اگر آقای صنیع الدوله آنروز وزیر فواید بودند و این را تقدیم کردند امروز وزیر فواید بودند و اینرا تقدیم کردند امروز وزیر مالیه هستند حالا اگر چه وزیر فواید عامه نداریم ولی معاون آن وزارت که هست باید حاضر شود و در موقع مذاکره توضیحاتی که لازم است بدهد و مدافعه نماید .
آقا میرزا ابراهیم خان _ البته آقای ارباب در نظر دارند که در شور اول در تمام مواد امتیاز طلاشوئی کوه رز شور شده و مذاکرات بعمل آمده است فقط چیزیکه باقیمانده بود و باین جهت بکمیسیون رفت این بود که حدود و حوزه تفتیش راکه می خواستند معین نشده بود از این جهت رجوع شد که حدود حوزه تفتیش معین شود و مدتها مانده بود و درجزء دستور گذاشته نشده بود و حالا جزء دستور گذاشته شدهاست و چیزیکه در این راپورت دویمی کمیسیون راپورت داده است همان حدود حوزه امتیاز است راپورت کمیسیون فواید عامه راجع به طلاشوئی کوه رز واقعه در کویه مرکزی و حوالی ( طروت ) قرائت شد کمییون مواد آن رابقرار ذیل پیشنهاد کرده بود ماده امتیاز طلاشوئی
قطعه زمین متصل به طروت که در شمال آن محل واقع است و فضای آن ۴ فرسخ میباشد در مدت سی سال شمسی بمرتضی قلی خان و صنیع الدوله داده میشود .
ارباب کیخسرو _ اینجا نوشته شده است امتیاز طلا شوئی قطعه زمیننیکه رد شمال آن محل واقع است بنده عرض میکنم که در امتیاز دادن یک مرکزی باید معین شود که حدود آن را از روی مرکز معین کنند و بنده میخواستم عرض کنم که ( طروت ) اسم آن تمرکزی است که معین کرده اند یا اسم حوالی آنجاست .
منتصر السلطان _ ( طروت ) اسم آن نقطه است که آن معدن در آنجا واقع است .
محمد هاشم میرزا _ بنده میخواستم عرض کنم که چون نمیاندگان از نقاط مختلفه میایند از اینجهت بخوبی از این مطلب اطلاع ندارند آقای ضیاءالممالک وکیل سمنان و دامغان حاضرند خوب است اجازه بایشان بدهند که ترتیب آنجا را بگویند که اینقدر در این خصوص مذاکره نشود و الا گمان ندارم آقای مخبر بتوانند از عهده جزئیات برآیند .
آقا میرزا ابراهیم خان _ چون این امتیاز طلاشوئی که در اینجانوشته شده است در اراضی کویر مرکزی است و در اراضی کویر مرکزی همانطور که خاطر آقایان مسبوق است فقط نقطه راتوانستند معین کنند که مشارالیه باشد . ( طروت ) بوده است که در جنوب این اراضی واقع است یعنی در جنوب غربی والا در سایر جهات دیگرش نقطه که بتواند مشارالیهو فاصل حد باشد ندارد حدودش منتهی میشود بکرمان و سیستان تنها جائیکه بتواند ممیز این نقطه باشد همان ( طروت ) است که این اراضی در شمال آ، واقعست .
افتخارالواعظین _ در چنین یک امتیاز مهمی که داده میشود بنده صلاح نیمدانم که نوشته شود امتیاز قطعه زمین طلاشوئی کوه رز و فضای آن چهار فرسخ در چهار فرسخ است این معین است که از طرف شمال و از طرف جنوب و از طرف مشرق و از طرف مغرب این محل به بعضی نقاط و بعضی کوهها و تپه ها منتهی میشود و درهمان امیتیازنامه باید جهات اربعه اش را معین کنند و حدی برای آن قرار بدهند و اینکه آقای آق میرزا ابراهیم خان فرمودند این دلیل نیمشود براینکه چون آنجا در کویر واقع است ممکن نشود حدی برای آن معین کرد و با این ترتیب که در اینجا معین شده بنده هیچ نمیدانم که آن زمینی که دلاخل در حوزه امتیاز میشود تا کجا است و بنده چقدر از این اراضی را امتیاز میدهم و عرض میکنم تا حدود اربعه حوزه این معین نشود که از طرف مشرق بکجا منتهی میشود واز طرف شمال و همینطور از طرف مغرب و جنوب حدودش کجا است بنده که نمتوانم در این خصوص رای بدهم و تصویب کنم .
ارباب کیخسرو _ گویانظر آقایان باشد در وقتیکه امتیاز طلاشوئی آستانه عراق آمد اینجا ابتدا آنرا مثل هیمن باینطور یعنی بیک قسم غیر معین نوشته بودند و بالاخره متهی باینجا شد که یک نقشه از آنجا نشان بدهند حالا خواهند گفت که این چون درب کویر واقع است نقشه ندارد بنده عرض میکنم خود گومر که لابد بیک حائی منتهی میشود آن شهرهائی که د رحدود کویر است از روی خطوط معین ممکن است بکنقشه بکشند و باید در کمیسیون ضبط باشد اگر چه البته نقشه از آن در وزارت فوائد عامه خواهد بود ولی در کمیسیون هم باید ضبط باشد حالا میخاستم از مخبر کمیسیون سئوال کنم که همچه نقشه در کمیسیون هست یا خیر؟
منتصر السلطان _ د رخصوص این حدودی که در اینجا ذکر شد که باید معین شودچون صاحب این امتیاز دو چیز ر ا خواسته است یکی حق تفتیش و یکی امتیاز طلاشوئی اماحدود تفتیش که از قراریکه آنجا نوشته شده است د رحدود ( طروت ) و (جندق ) و ( دستجرد ) و ( سیاه کوه ) حق تفتیش داده شده که مدت پنجسال در اینحدود تفتیش نماید و هر معدنی را که کشف کرد امتیاز آن باو داده شود و در آنجائیکه حق طلاشوئی را امتیاز میگیرد یک قطعه زمینی است که معین کرده ایم و در ا، قطعه زمین هم جای معینی نسیت که روی آنحدود او معین شود فقط یک قریه در نقشه نوشته شده است که ( طروت ) باشد ودیگر نقطه دیگری که معروف باشد و بشود که ما در اینجا بنویسیم د رآنجاپیدا نکردیم و چهار فرسخ در چهار فرسخ از این قطعه زمینی را که معین شده است و درشمال غربی ( طروت ) واقع است امتیازش رامیدهیم و این بعقیده بنده محل اشکالی نخواهد بود .
ضیاء الممالک _ (طروت ) ت اکوه زر ده فرسخ راه است و تا آنجاده پارچه ده است ربطی ( بطروت ) ندارد .
محمد هاشم میرزا _ در این موضوع همانطوریکه آقای آقا میرزا ابراهیم خان اظهار کردند در تواریخ ما مثلا حمداله مستوفی و سایرین که تاریخ نوشته اند بهمین اسم نوشته اند علامت و آثار هم دارد و از بابت اینکه در آنجا ها آبادی نبوده است در سابق بر این قریه که باسم طروت است موسوم شده و باین جهت هم امتیاز باین اسم آمده است اماچیزیکه مخبر فرمودنداز جندق تا دامغان شصت فرسخ میشود ولی از دستجرد تا اینجا این اندازه نیست و اما د رمسئله تعیین محل بطوریکه آقای ارباب گفتند ممکن است معین کرد که چند فرسخی ( طروت ) است اگر جه اصراف طروت خیلی از جاها است که علامات صنعتی از قبیل کوه و دریا ندارد ممکن است که معین کنید از روی نقشه و تکلیف هم همین است که معین بکنید که اسباب مناقشه بعدها نشود و ممکن است که مهندین این را معین کنند بواسطه خطوط مستقیم یا منحنی یا بهر ترتیبی که دایره بکشند و بیک جائی منتهی کنند که بتوان تعیین کرد .
حاجی سید ابراهیم _ بنده مخالف تام این مداکرات هستم بجهتاینکه فرض کنید حوزه امتیاز صد فرسخدرصد فرسخ است اگر ملاحظه صرفه دولت راباید کرد که در چهار فرسخ هم نباید رای بدهیم یعنی اگر صرفه نباشد واکر ملاحظه املاک شخصی مردم را باید بکنیم همانطوریکه در صد فرسخ ملاحظه داریم در چهار فرسخ هم باید ملاحظه داشته باشیم ولی همین قدر که ما میخواهیم این فلز از زیر زمین خارج شده ثروت مردم زیاد شود و بدست مردم بیاید نباید این اندازه سخت بگیریم واینجا هم که معین کرده است که قطعه زمین متصل به طروت است که چهار فرسخ د رچهار فرسخ میباشد و دو فرسخ آنطرف دو فرسخ این طرف والا این قدر خصوصیتی ندارد که ما این قدر د رآن مذاکره کنیم بنده عرض میکنم وسعت هم پیدا کرد و فرسخی هم حلوتر رفت باز همین شرایط است پس باین جهت بنده این مذاکرات را مفید نمیدانم ولی یک مسئله را می خواستم عرض کنم و آن این است که در کویر مرکزی که تقریبا یک حدش میرود تا یزد وخیلی بزرگ است خیلی رشته های مختلف دارد واین را از اینجا فقط باسم کوه زر نوشته اند مقصودشان هماه کوه زر و طلاشوئی است و خوب است امروز این قدر دراین خصوص مذاکره نکنیم بلکه زودتر بگذرد .
منتصر السلطان _ خواستم عرض کنم که این امتیاز که اسمش را گذاشتند امیتاز کوه زر در کویر مرکزی واقع است وبعلاوه معدن طلا هم در آنجا هست و همین طوریکه شاهزاده محمد هاشم میرزا فرمودند علامات و آثار در آنجا خیلی هست و ر آنجا چاههای صدزرعی و دویست زرعی هست همانطوریکه در تاریخ نوشته شده است که در آن چاهها کار کرده اند و قریه طروت درشمال عربی دامنه کوه زر واقع است و بواسطه آمدن باران ریزش کرده و ریزه های طلا در آنجا پیدا شده است و در این چهار فرسخ د رچهار فرسخی که در آنجا نوشته شده است نه دهی است نه آبادی و غیر از طاشوئی هم کار دیگری ندارد .
معاضد الملک _ بنده در این باب با مخبر کمیسیون موافقم و لیکن میخواستن از طرف اداره تند نویسی از آقایان تقاضا کنم آقایانیکه نطق مفصل دارند ومی خواهند نطقشان صحیحا ضبط شود تشریف بیاورند بمجلس که هم نطقشان صحیحا ضبط شود و هم مطابق نظامنامه داخلی رفتار کرده باشند .
حاج شیخعلی _آنچه اطلاعاتی را بنده از این حدود تحصیل کرده ام عرض میکنم که آقایان مطلع شوند تقریبا بیست فرسخ از دامغان که به سمنان می رود ( طروت است ) و طروت که نوشته اند گویا غلط است آوقت چهار فرسخ که رو بکویر می رود آنجا یک محلی است که اسمش ( زده ) است که گویا این معدن درهمانجا است آن نقطه را که اول امتیاز دادیم آثار عتیقه داشت حالا یا ازمعدن بود یااز رودخانه اما این جا یک کوهی است که اطرافش جمیعا بیابان است واسم او ( زره ) است و خاک های او راهمین طوریکه می گویند وقتی که می شویند ذرات صغیره طلا در آنجا پیدا میشود حالا این تا به چه اندازه که بروند همین خواص درآن هست اطلاع ندارم طرف جنوب شرقی آن تا دامغان تقریبا بیست فرسخ میشود و از ( زره ) تا( طروت ) چهار فرسخ میباشد .
آقا میرزامرتضی قلیخان _ اولا عرض میکنم که این مسئله هیچ مناسبت بآن مسئله طلا شوئی ندارد و نباید بهم قیاس کرد بجهت اینکه این یک محل مخصوصی بود که اطرافش تمام ملک و آبادی بود و این یک قطعه زمینی است که یکلی لم یزرع است و آبادی آ،جا وقتی است که شتر دار از آنجا عبور کند شترانش را بچراند آب هم ندارد آب خودشانراهم از جای دیگر میاورند شتر دار هم که عبور میکند آب خودش را باید حمل کند بنده رفته ام میدانم چه جائی است ۸۰ فرسخ طول کویر مرکزی است درشصت فرسخ و این نقطه در کویر واقع است گرچه قدری از این قطعه زمین از کویر خارج می شود لیکن باز آنجا هم کویر است لیکن کویر سختی است اما اینکه مگویند طلاشوئی است ای را خیلی تعجب میکنم گویا اصطلاح شده است که این را طلاشوئی بگویند عرض کردم در آنجا باید آب خوردن را حمل کنند در یک چنین رمینی چطور آن پیدا میشود که زمین را بشویند که طلائی بدست بیاید مگر یک وقتی که بهارباشد باران شدیدی بیاید که سیل خیز باشد "نجاها آب ببیند سیل هم که یک جائی توفق نمیکند که بروند با آن طلاشوئی کنند پس این طلاشوئی است یا معدن طلا اما این اشکالاتی که کرده اند در باب تعیین محل بنده همین اشکال را در اینخصوص دارم در هر صورت برای اینکه همینطور که غیر معین گفته شود در سمت شمال قریه طروت چهار فرسخ در چهار فرسخ این خیلی مجمل است اما اگر بخواهیم حدود معین کنیم آن اطراف دهات ندارد که بآن علامات معین کنیم فرضا نقشه هم آوردند و یک وزمین قاعا صفصفی بشما نشان دادند شما چه قایده از آن حاصل میکنید فقط کوه زر یک محلی است معروف و معین چون هنگام باران که میشود این کوه را ذره های طلا در آن دیده میشود باین جهت موسوم شده است بکوه زر بنده رفع اشکال رابنظرم اینطور میرسد که نوشته شود این طلاجوئی یا معدن طلا معین و محصور در چهار فرسخ در چهار فرسخ در چهار فرسخ است و وقتیکه خواستند بروند کار بکنند مامور وزارت فواید عامه برود حدودش را معین کند که از آنحدود تجاوز نشود بجهت اینکه شاید دیگری هم بخواهد د رآنحدود امتیازی بگیرد یا خود دولت بخواهد در آنحدود کار بکند پس خوبست بهمین ترتیب نوشته شود .
متصر السلطان _ در اینخصوص دقتهائی که آقا میرزا مرتضی قلیخان فرمودند شده حتی مفتشی که آقای صنیع الدوله وزیر فرستاده بودند برای تفتیش یک اندازه از اراضی را زیادتر جزء امیتاز نوشته بودند بجهت اینتکه اسباب گفتگو ئی در آتیه نشود د راطارف این نقطه طلاشوئی ابدا ملکی که مالک داشته باشد یا یک قریه نیست و رئیس کمیسیون هم مخصوصا گرفتند از روی نقشه دیدند دراطراف این نقطه ابدا آبدادی نیست فقط دو آبادی در آن حوالی است و نقشه آن اراضی ده فرسخ در ده فرسخ کشید ه شده درکمیسیون حاضر است ممکن است بعرض مجلس برسد . دکتر اسمعیل خان . ایرادی که آقای ارباب وسایرین فرمودند بنظر بنده خیلی بجا است که نقشه میخواهند و در طلاشوئی عرق هم نقسه آوردند بمجلس و این هم که میفرمایند ممکن نیست نقشه معین کند اینطور نیست کمیسیون سابق خواسته بود یک نقشه صحیحی بدست بیاورد ولی چون یکحدود معینی د رآن اطراف ندارد که بگوید این قطعه بکجا منتهی میشود ولی من تاروز شنبه بک نقشه که بشود از روی آن یک درجه تخمین کرد بنظر مجلس خواهم رساند.
کاشف _ حالا فقط میتوانیم در مدت صحبت کنیم والا باقی مذاکرات باید باشد برای وقتیکه نقشه را بمجلس آوردند .
نائب رئیس _ پس رای ما د رماده اول میماند تا پس از آوردن نقشه .
دکتر اسمعیل خان _ فقط رای درحدود این امتیاز میماند تا پس از آنکه من نقشه را آوردم در این موقع که پیشنهادذیل را که جناب آقا میرزا ابراهیم خان کرده قرائت شد – این بنده پیشنهاد میکنم که در ماده اول اینطور نوشته شود ماده ( ۱ ) وزارت فوائد عامه بجناب صنیع الدوله اجازه میدهد که در اراضی کوه زر طلاشوئی نمایند ( ۲ ) حدود این طلاشوئی از مرکز کوه از ۱۶ فرسخ مربع سات که ۴ فرسخ در ۴ فرسخ است .
دکتر اسمعیل خان _همینطور که عرض کردم بطور تخمین معین نخواهد شد باید یک نقطه معینی را روی نقشه معین کرد که تا از طرف جنوب به چه مسافت بکجا منتهی میشود و از طرف شمال بکجا منتهی می شود عرض کردم این راهم بنده تا روز شنبه خواهم آورد حالا در مدت میتوانیم رای بگیریم .
آقا میرزا ابراهیم خان _ بطوری که مکرر اینجا عرض کردم که غالب آقایان نقشه کویر مرکزی را ملاحظه کرده اند میدانند که در آن نقطه که ما از آن حرف میزنیم بجز آن نقطه معروف بکوه زر و بجز آن نقطه معروف به طروت جائی که آنر اممیز وحد قرار بدهیم نیست یک صحرائی است که یک طرفش منتهی میشود بفارس یک طرفش منتهی میشود به کرمان یکطرفش متهی میشود بخراسان و نمیتوان در وسط او جائی تصور کرد که مشارالیه باشد از برای تعیین یکحدی نه کوهی دارد نه دره دارد نه آبادانی دارد بهیچوجه من الوجوه قابل رستن گبها نیست بجز این قطعه زمینی که معرف الارض بما نشان میدهد که در اینجا بواسطه انقلابات دنیا و بواسطه زیرو رو شدن زمین بعضی از ذرات طلائی دراد این هم شبیه نباشد که در روی زمین طلائی نسیت بواسطه حفر چاهها ممکن است ذرات طلا یافت شود و بنده تصور میکنم که هر قدر مباحثه و مداقه کنیم بجر آن نقطه معروف بکوه زر و آن نقطه معروف بطروت جای دیگر ندرایم که حدی برای آن امتیاز قرار بدهیم این بود کنه بنده این پشنهاد راکردم که بگوئیم حدود این طلاشوئی از مرکز کوه زر در صورتیکه آن نقطه معروف بکوه زر رامرکز قراربدهیم ۱۶ فرسخ مربع است که میتوانند حفر چاه بکنند یا طلاشوئی بکنند همینطور که صاحب امتیاز تقاضا کرده اند امتیاز ۴ فرسخ در ۴ فرسخ باشد خوب است این ماده امروز بگذرد و گمان میکنم اگر نقشه هم بیاید زیاد از آنچه امروز معین شده است از ملاحظه نقشه چیزی معلوم نشود واگر نظر مبارک آقایان باشد تمام مذاکرات د رماه ربیع الاول در دفعه اول شده است نهاین چون تا بحال طول کشیده است و دو مرتبه این بمجلس آمده است مطالب فراموش شده است .
افتخارالواعظین _ پس آنکه رئیس کمیسیون فوائدعامه تعهد میکند که نقشه این را تا روز شنبه بدهد دیگر نیمدانم چرا مخالفند و اینطور مفرمایند البته ما از روی نقشه معینه امتیاز بدهیم بهتر است از اینکه علی العمیاامتیاز بدهیم .
محمد هاشم میرزا _ بنده آنوقتیکه اجازه میخواستم بعد عرض نکردم نظرم باین بود که نقشه از کمیسیون میاید ولی حالا عرض میکنم در صورتیکه اطراف آنهم آبادی نباشد باز ممکن است از روی قواعد علم هندسی معین کنند روی نقشه پس بهتر این است که آقایان بگذارند که نقشه بیاید .
دکتر اسمعیل خان _ بنده مخالفتی با آقا میرزا ابراهیم خان ندارم فرمایشات ایشان صحیح است ولی اینکه فرمودند کوه زر در حدود داخلی کویر است و نمیتوان حدی از برایش معین کرد بهمین دلیل عرض کردم ممکن است در نقشه کوه زر را مرکز قرارداد بعلاوه ممکن است بعضی نقاط دیگر پیدا کنم که آنجا ها را هم حد و تمیزی قرار بدهیم عرض کردم نقشه تا روز شنبه تقدیم میشود در اینموقع پیشنهادی از آقای میرزا مرتضی قلیخان بعبارت ذیل قرائت شد .
بنده پیشنهاد میکنم که ماده اولی این قسم نوشته شود امتیاز طلاشوئی قطعه زمین کوه زر در شمالی قریه طروت که چهارفرسخ در چهار فرسخ مساحت داشته حدود آنرا مامور مخصوص وزارت فواید عامه قبل از شروع بکار باید معین نماید در مدت سی سال شمسی بمرتضی قلیخان صنیع الدوله داده میشود ( مرتضی قلی )
نائب رئیس _ در واقع گذشتن سایر مواد فرع گذشتن اینماده است و یا اظهاریکه "قای رئیس کمیسیون و سایر آقایان کردند گویا صلاح این باشد که بماند برای روز شنبه که نقشه این امتیاز را حاضر نمایند در حضور معاون وزارت فواید عامه مذاکره شود حالا راپورت کمیسیون خارجه در باب مستخدمین بلژیکی قرائت میشود راپورت مذکوربعبارت ذیل قرائت شد کمیسیون خارجه د رجلسه دهم ذیقعده منعقد و لایحه وزارت مالیه را در باب استخدام چهار نفر بلژیکی برای مدن سه سال در عوض مسیو لیش رئیس گمرک بندر جز که فوت شده است و مسیو هرمان رئیس گمرک ارومی و مسیو کاترسل رئیس گمرک بندرلنگه که کنترات آنها تجدید نشده است و یکنفر رئیس برای گمرک اهواز مطرح مذاکره قرارداده چانکه سابقا هم در باب استخدام یکنفر بلژیکی برای گمرک اهواز راپورت داده بود
وزارت مالیه نیز تصویب مینماید که بکنفر بلژیکی برای گمرک اهواز بملغ هشت هزار فرانک سالانه و یکنفر عوض مسیولیش و یکنفر عوض مسیو هرمان که ۱۲ هزار فرانک حقوق دارد و مسیو کاترسل که هشت هزار فرانک حقوق داشته است بهمان شرایط استخدام میشود توضیح آنکه در مراسله سابق وزارت مالیه راجع به تجدید کنترات مستخدمین بلژیکی همین تقاضا شده بودولی چون حقوق اشخاص فوق تغییر نمیکرد و بهمان حقوق میخواستندعوض آنها رااستخدام نمایند حالیه به مجلس شورای ملی پیشنهاد میشود ( معزز الملک )
لایحه وزارت مالیه سلح شوال
مجلس مقدس شورای ملی از قراری که اداره مرکزی گمرکات اظهار دشاته مسیو ایش رئیس گمرک بندر جز متوفی شده و مسیو هرمان رئیس گمرک ارمی و مسیو کاترسل رئیس بندر لنگه هم از خدمتمرجوعه منفصل شده اند و چنین تقاضا کرده که بجای این سه نفر اشخاص دیگر از اهل بلژیک برای خدمتاین سه محل مستخدم شوند همچنین یکنفر مستخدم جدید برای گمرک اهواز لازم دیده اند که استخدام شود با وزارت مالیه سابق هم مذاکره کرده اند ونیز اظهار داشته که مدلول کنترات مستخدمین جدید عین مدلول کنترات مستخدمین سابق خواهد بود ترتیب مقرری آنها هم طوری داده خواهد شد که از مبلغ کنترات سابق تجاوز نکند چون انجام این فقره منوط باجازه و تصویب مجلس مقدس است لهذا مراتب راعرض و پیشنهاد میکندکه بهر طور اجازه میفرمایند زودتر جواب را مرقوم دارند که تکلیف وزارت مالیه شده آن رامجری دارد – ایضا مرقومه وزارت مالیه روشن پنجم شهر رمضان ( مجلس مقدس شورای ملی ) چندی است که از طرف اداره گمرکات د رخصوص استخدام مستخدمین جدید بلژیکی متواترا بوزارت مالیه اخطارات میشود و لزوم انجام این مقصود را تذکر مینمایند و موضوع پیشنهاد اداره گمرک د راینمورد بر سه قسم است یکی آنکه مستخدمین سابق که برحسب کنترات دخیل خدمت بودند و مدت کنترات آنها منقضی شده باید تجدید شوند که با تکالیف ثابته مشغول کار باشند دیگر اینکه در جزو مستخدمین سابق سه نفری هستند که مسیو مرنارد از خدمات آنهارضایت ندارد باید بجای آنهااشخاص لایق ممتحن استخدام شود و لامحاله تبدیل با حسن باشد دیگر آنکه اداه گمرک بموجب لایحه که موادش از لحاظ وکلای محترم میگذرد مدعی است که گمرک اهواز از حیث واردات در این دوسه ساله وسعتی پید کرد و ترتیب امورات اداری آن بواسطه اهمیت مستلزم این است که در قبضه اختیار روسانی( اروپائی ) باشد و باینجهت بکنفر رئیس برای انجام کارهای گمرکی آن صفحات لازم است استخدام شود و اینکه سواد مراسله که اخیرا از اداره گمرک در این خصوص رسید ه و حاوی ضمائمی متضمن سوابق این مقصود است تلوا ایفاد داشت و لزوما مستدعی میشود که در جلسات این ایام این فقره را مطرح مذاکره قرار داده دقت و تحقیقی که در این باب لازم است بفرمایند و بهر طور که مقتضی و صلاح دیدند مراتب را زودتر تصریح و مرقوم فرمایند که وزارت مالیه از آنقرار با اطلاع وزارت امور خارجه ترتیبات اینکار را انجام دهد در خاتمه ذریعه استدعای صدور جواب عاجل را تجدید میکند ( حکیم الملک ) .
حاج سید ابراهیم _ عقیده بنده اینت است که کمیسیونهااگر یک اندازه مرعات حقوق و وظایف خوشان را بنمایند بهتر و بیشتر کارها پیشرفت میکند در اینگونه مطالب اگر از حیث ملیتش مذاکره باشد باید بکمیسیون خارجه برود و در باب ملیتش گویا مجلس حرفی نداشته باشد که از بلژیکی ها باشد ولی از حیث حقوقش باید برود کمیسیون بودجه در آ،جا از این حیث ملاحآت بشود و کمیسیون خارجه هم مسامحه از بابت اینکه بین کمیسیونها فرقی نست این راپورت را نوشته اند و داده اند و این صلاح نیست بجهت اینکه کمیسیون بودجه اگر تمام اموتریکه راجع به مالیه است بانجا نرود درواقع بوظیفه خودش عمل نکرده است بعلاوه از خرج و دخل مملکت اطلاع کامل حاصل نمینماید و اسباب این میشود که بعضی ازمخارج از حوزه اطلاع او خارج میشود واز این جهت بنده در این پیشنهاد رای نمیدهم و عقیده ام این است که باید بکمیسیون بودجه بروداونظریاتش رابکندبعدبرگرددبمجلس امادرخصوص مسیوهرمان که عوض اوراهم بدوهزارتومان فرانک نوشته است استخدام میشودبنده وجه فرق اوراباسایرین نمیدانم چون بایدشخص ابتداءاستخدام شودیکنفربدوازده هزارفرانک چندنفردیگربهشت هزارفرانک آیافرق این باآنهابجهه اهمیت کاراست یابجهت اهمیت محل است اینرابنده فرق نمیگذارم بین بندرلنگه وارومیه احتمال میدهم اینهم بواسطه نیامدن بکمیسیون بودجه است احتمال داردآنکس راهم که ازاول برای ارومیه استخدام کرده اندبهشت هزارفرانک بوده است بعدبواسطه طول خدمت منتهی بدوازده هزارفرانک شده است حالامامیخواهیم یکنفراتخدام کنیم ازاول نبایددوازده هزارفرانک بدهیم دراول استخدام این نبایدبرگشت بآخراستخدام آنکه قبل ازاین بوده وحقوق اورادرآخراستخدام ازبرای اول استخدام این تصویب کرد.
حاج عزالممالک_بنده عرض میکنم برای محمره یکنفربلژیکی خواستندوتحصیل کردندحالابرای اهوازهم تقاضاکرده انددرصورتیکه این گمرک هم جزءمحمره است وگمان نمیکنم که این دونقطه دونفربلژیکی لازم داشته باشندمابایدسعی کنیم هرچه ممکن است ایرانیهاراباین خدمات واردکنیم باینجهه بنده یکنفربلژیکی رابرای بندر اهواز زائدمیدانم.
معززالملک_خوب است مکتوب وزارت مالیه مجدداخوانده شودمکتوب وزارت مالیه قرائت شد.
افتخار الواعظین_درآن استخدام سابقین که درمجلس خیلی مذاکره شدبنده گمانم این بودکه فقط نظرمان باین بودکه ازبرای اینهایک اضافه حقوقی منظورشودکه آن اضافه حقوق خارج ازقانون ازیک حدی بودامادراینجاآن حرفهانیست بجهه اینکه اگروزارت مالیه استخدام چهارنفررالازم نمیدانست بهیچوجه بمجلس شورای ملی اظهارنمیکردودرصدداستخدام برنمیآمد که چون یکنفررابرای محمره استخدام کرده اندواوکافی خواهدبودحالایک نفردیگررابرای اهوازاستخدام نمایندودر خصوص حقوق آنهااینطوراست که آقای حاجی سیدابراهیم گفتندبایدبرودبکمیسیون بودجه وبه بینیم کمیسیون بودجه وچه تصویب میکندمعلوم است وجودچهارنفربلژیکی راوزارت مالیه احساس کرده است وحالاتقاضامیکندازمجلس شورا که باواجازه داده شودچهارنفراستخدام نمایدودرباب مواجب اینهامینویسد که عین همان هشت هزارودوازده هزارفرانک سابق داده خواهدشددراینصورت بنده گمان میکنم این لایحه محل گفتگونیست وجای مذاکره نخواهدبودبعدازآنکه چهارنفررابشرایط سابقین استخدام مینمایندجای مذکره نخواهدبود.
شیخ اسدالله_دراینخصوص بنده عقیده ندارم که باین زودی درآن رای بدهیم بجهه اینکه درخصوص کنترات سابقین هم معلوم شدچندنفرازآنهارامالازم نداریم واینهم باجمال مانده است بایدبدوابرودبکمیسیون بودجه آنجاببینیم چه تصویب میکنندبعدازآن بمجلس بیایدببینیم چه تصویب میشودودرخصوص خوداشخاص که ببینیم آیالازم داریم یالازم نداریم ازقراریکه آقای موتمن الملک میفرمایندلازم داریم یالازم نداریم لکن درباب عده ودرباب حقوقشان بایدبرودبکمیسیون بودجه ورای آنهابمجلس بیایدلکن درباب اصلش بنده حرف ندارم.
ارباب کیخسرو_درباب این نقطه که آقاشیخ اسدالله گفت نمیدانم آنهارالازم داریم یانداریم بنده عرض میکنم درصورتیکه لازم نداشتم یاوزارت مالیه مداقه خودش رااظهارنمیکردندودرخصوص مستخدمین خارجه ازبرای دولت به صرفه دولت است فقط مخارج آنرانبایدملاحظه کردوآن صرفه هاازآنهابدست میآیدودرمقابل نگاه اشتن حسابهای صحیح آن صرفه هاراهم بایدملاحظه کردوازاین جهه بنده تقاضامیکنم که زیادازاین دراین باب مذاکره نشود.
اسدالله خان_بنده این ترتیبی که میبینم درخصوص استخدام مستخدمین بلژیکی آمده است ازترتیبی که دردوره استبداد بوده بدتراست بواسطه اینکه آنوقت که صدراعظم یاوزیرامورخارجه این کارهارامیکردندهرعده راکه رئیس گمرک لازم میدانست بهرطوری که میخواست پیشنهادبآنهامیکردوآنهابهرترتیبی که میخواستندعمل میکردندورئیس گمرک سعی میکردکه آنهاراازتصویب آنهابگذرانندواگرآقایان اطلاع داشته باشندسالهای اول محدودشدبعدباینکه درایالات مهم که آذربایجان وخراسان وجاهای دیگربوده روسای گمرک اروپائی باشندوکاربجائی رسیده است که امروزمامیبینیم برای گمرک اهوازیک مستخدم اروپائی میآوریم درصورتیکه دفترشانزده هزارتومان عایدی درسال آنقدراهمیت نداردکه برای آن یک مستخدم اروپائی بخواهیم واین ترتیب که ماازبرای بندرجزءهم مستخدم اروپائی میخواهیم ترتیب کارمابجائی
خواهدکشیدکه مستخدمین خودمانراکه میخواهیم انشاءالله تمام ایرانی باشندباکمال افسوس حاکم صاحب منصبان موسوی رادرقشون فرانسه خواهند پیداکردکه بآنهابیش ازدرجه (کاپی تانی)نمیدهندولوهرچه استحقاق داشته باشندماهم زیردست آنهاجای آنهاراپیداخواهیم کردودرتحت نفذوقدرت آنهاخواهیم ماندواگربخواهیم رفع احتیاج خودراازآنها بنمائیم نمیتوانیم بهتراینکه دفتراینهاراوزارت مالیه بخواهدوقطعه بنده کندوبعدایالات مهمش راهم معین کندکه درهرایالتی چه عده لازم دارندازآنروزمعین کنندخودشان رامصمم بکنندکه بگویندازبرای ایالت آذربایجان دونفریاچهارنفرکه هرروزیک چنین تقاضائی نشودمعین شودکه ازبرای ایالات درجه دوم چندنفرازبرای ایالت درجه سوم چندنفرلکن ترتیب درده پانزده سال بعدکه تشکیل اینهارابخواهیدمعلوم میشودصدی پانزده براین اجزاءافزوده شده است مثل اینکه درهزار ونهصدوچهارباینطرف صدی بیست بعداینهاافزوده شده است واینهادرهرموقع ازآنجائیکه میخواهندخودشانرامعرفی کنندوبوسائلی داخل کنندیک موقعی راملاحظه میکنندکه میتوانندچیزی رابمابقبولاننداین است که همین طورتقاضامیشود وبنده عرض میکنم درایرانیهاهستنداشخاصی ک خیلی خیلی بهترازآنهاازعهده کاربرآمدندلکن چون آنهااخلاق مارایاد گرفته اندجای آنهارامیگیرندبهمین ترتیب درادارات پرمیشوندویک وقتی ملتفت میشویم که جزافسوس برای مافایده نخواهدداشت.
شیخ غلامحسین_بنده تصدیق میکنم نظریات آقای اسدالله خان رافقط عرض میکنم مدافع این کی است.
وزیرامورخارجه_اینمطلب اگرچه ازوظیفه من خارج است وبایدوزیرمالیه باشدولی بنده اساسامیگویم که وجوداین چهارنفرخیلی لازم است واینکه اسدالله خان اظهارداشتندکه ماازاینهافایده نمیبریم وبرعده اینهاافزوده شده است بنده میخواستم عرض کنم افزوده شده است وبنده عرض میکنم که بلژیکیهاخیلی خوب خدمت کرده اندوخیلی بموقع است که امروزرای بدهندوکنترات اینهاراتصویب نمایندبطوری که وزارت مالیه پیشنهادکرده است.
اسدالله خان_بنده توضیحی دارم اجازه میفرمائید
نایب رئیس_بفرمائید.
اسدالله خان_بنده منکراین نیستم که مستخدمین بلژیکی دراین مملکت کارنکنند منکراین هستم که ازبرای هرنقطه مستخدم بلژیکی بیاورندمثلاازبرای بندرجزیک نفرکه کارش ابدادرادارع گمرک نبوده است ازبلژیک آوردندباینکارمشغولش کرده انددرصورتیکه یکنفرفرانسوی که ازکوچه اوراپیدامیکردند آنراهم میگذاشتند میتوانستندهمان مقداریکه آن بلژیکی رفع احتیاج میکردآن فرانسوی بکندوآن مسیولیش راکه ازبرای صندوق پست آورده بودندازبلژیک همینکه اداره صندوق بهم خوردگفتندیک دفترکوچکی راباوبدهیم چه ضررداردوقس علیهداهمینطورمسیوهرمان راکه برای ارومیه آوردنداین یک نوع زائدبراصل است که میشودعرض بنده این است که مایک ایرانی نداریم که یک اداره ای راکه شانزده هزارتومان عایدی دارددرسال آنرااداره نمایددیگربایدازایرانیهاباین درجه مایوس شده بنده عرضی ندارم وفرمایش آقای نواب راکه میفرمایندبایداضافه شودبنده تصویب نمیکنم زیراعقیده ایشان دراغلب امورهمینطوراست وهیچ ازبرای ایشان فرق نمیکندوتصورنمیفرمایندکه اگرشصت نفراروپائی دریک بندردرگمرک باشدعایدی گمرک فرق نمیکندنمیتوانندکاری بکنندکه عایدات گمرکی زیادتربشودمسئله تجارت یک چیزی است که ترتیب اداری زیادوکم نمیشودهمینطوراگرسالی عایدات گمرکی نقص پیداکندنمیتوانندزیادکنند مقصودبنده این است که مطالب رادرنظربگیریدوبکمیسیون مالیه رجوع کنیدکمیسیون مالیه دقتی کندکه این قدر مستخدمین کوچک راازاروپائی هااستخدام ننمایندمخصوصاسئوال کنندکه این لپش وسایرین راازقبیل مسیوهرمان اینهارا ازبلژیک برای اداره گمرک استخدام کردندیادراینجابی کابودندآنهارادراداره گمرک میآورندمقصودبنده این است که این مطالب رادرنظربیاوریم ویک قراری بگذاریم که یک طبقه بندی کنندبطوریکه عرض کردم که اجزاءاروپائی ادارات شما محدودباشدآنوقت درقلیل زمانی خواهنددیدکه احتیاج باین هانخواهندداشت بنده عرض نکردم که احتیاج اروپائی نداریم عرض میکنم داریم لکن درایالات نه ازبرای یک اداره کوچکی وبنده میتوانم ادعابکنم که یک نفرایرانی دراین اداره کوچک بهترمیتواندکاربکندواین ترتیب که بنده میبینم عنقریب پیشنهادی خواهدشدکه چون ازبنادرجنوب ازافغانستان اسلحه واردمیکنندلازم است درآن بنادرهم مستخدمین بلژیکی گذاشته شود.
نایب رئیس_بنده این موقع رامغتنم میشمارم که یادآوری کنم نمایندگان محترم راکه ماده۱۰۹نظام نامه داخلی راجعبتبرئه ورفع اشتباه است واین متعلق است بجائی که نظربسوءتفاهم باشددرعقیده ای که اظهارشده است وبخواهنددرآن توضیح بدهنددراین موقع بدون ترتیب ونوبت بایدبآنشخص اجازه داده شودنه ازبرای نطقهای مفصل که خارج ازموضوع است
حاج عزالممالک_این عدم لزوم یک نفررابرای اهوازازبنده گفتم مالازم است که بنمایندگان محترم عرض کنیم که خاطرشان مسبوق شودخوداهواز که حالامعرئف است به بندناصری وشهریت درستی نداردوتازه آبادشده خودش بخارج راهی نداردعمل گمرک اینراجزء محمره است وبتوسط خط کارون مال التجاره واردمیشودبه بندرناصری وباین قسم تابحال بوده است وهمان یکنفررئیس بلژیکی که درکارون گمرکات محمره وبندرناصری راخودآن یکنفراداره میکرده است وهمان یکنفر درآنجابوده است بجهه اینکه ازبندرناصری تامحمره درظرف دوازده ساعت باکشتی میشودرفت وخود گمرک بندرناصری فرضاکه خیلی عمل کندازدوازده هزارالی پانزده هزارتومان اضافه نمیشودواگرشماتصورکنیدکه یک چنین شهرکوچکی که اینقدر گمرک داردیکنفربایدمستخدم شودناچارخواهیم بودکه برای سایرجاهامستخدمین بلژیکی استخدام کنیم بنده ایرانیهاراخیلی بالاتر ازاین میدانم که این ادارات کوچک رااداره کنندچرابایرانیهای خودمان واگذارنکنیم وعرض میکنم که شوشترخیلی بزرگترازبندرناصری است ویکتفربریا محمره کافی است وگمرک ناصری لایق این نیست که مادرسال اینقدربدهیم.
بهجت_خواهش میکنم وقتیکه درموقع استخدام چهارنفربلژیکی اظهارمیکنندفصلی ازاصول علم ثروت رادراینجابیان نکنندهمان طورکه آقای حاج عزالممالک بیان کردندذکرمقتضیات مملکت رابکنندولی خیلی متعجبم که آقای حاج عزالممالک مسبوق نیستندازموقع جغرافیائی وتجارتی اهوازاولاعرض میکنم موقع جغرافیائی اهوازرابایددرست مسبوق شویم که خیلی اهمیت داردکلیه چیزهائیکه ازهندمیآیدودرکارون واررمیشودوهمچنین کمپانی لنج وغیره وکلیه اجناسی که ازانگلیس وتمام اروپاواردمیشوددربندرناصری که اهوازباشدگمرک میشودوامروزیکموقع مهمی پیداکرده است بجهت این کمپانی نفت که آلات وادواتیکه واردمیکندازگمرک معاف است وحتمامیبایست تفتیش شودعیبش این است که وزیرمالیه اینجانیست که یادآورش شوم که هیچ تفتیش نمیشودغالبا این بارهای سربمهرواین صندوقهائیکه بموجب راپورت هائیکه ده جزوازبرای من رسیده است ابداتفتیش نمیشوداین بارهای سربمهرواردمیشودومانمیدانیم مضراست یانافع وامروزایراد میشودکه برای هرنقطه یکنفربلژیکی معین کرده اندآنجاهم بیشترندکه آن بارهارازاگمرک خارج کنندحالاوزیرمالیه نیست که اظهاربدارم ووزیرپست تازه که حضرت والاباشندتشریف دارندوخودشان مقررکرده اندکه ازراه اصفهان به اهوازپستی بتازگی بازشودوبنده عرض میکنم اگراداره گمرک مهمی دراهواز نداشته باشیم اهوازازچنگ ماخواهدرفت وناچاریم که دراهواز گمرک داشته باشبم باینواسطه است که بنده اهمیت میدهم واهمیت گمرک آنجاازمحمره بیشتراست شما نمیدانید وارداتیکه امروزبرای این کنپانی نفت میآیدچه چیزاست وچقدراست شمانمیدانیدچقدراینمسئله اهمیت دارداین کارون علباوسفلی است واین درهمان جائی است که گمرک اهواز خیلی اهمیت داردوشایان خیلی توجه است بیش ازاین نمیخواهم حالاتصدیق بدهم همینقدرعرض میکنم که خیلی اهمیت دارد.
نایب رئیس_دومراسله ازطرف وزارت مالیه رسیده است خوانده میشوددومراسله مزبوره ازقرارذیل خوانده شد.
بمقام منیع مجلس مقدس شورای ملی
(۱)چندی است که ازاداره گمرک درخصوص استخدام مستخدمین جدید بلژیکی متواترابوزارت مالیه اظهارات میشودولزوم انجام این مقصودراتذکارمینمایندوموضوع پیشنهاداداره گمرک دراین موردبرسه قسم است یکی آنکه مستخدمین سابق که برحسب کنترات داخل خدمت بودندومدت کنترات آنهامنقضی شده باید تجدید شوندکه باتکالیف ثابته مشغول کارباشنددیگرآنکه درجزءمستخدمین سابق دوسه نفری هستندکه مسیو(مرناد)از خدمات آنهارضایت نداردوبایدبجای آنهااشخاص لایق ممتحن استخدام شودکخ لامحاله تبدیل باحسن باشددیگراینکه اداره گمرک بموجب لایحه ای که سوارش ازلحاظ وکلای محترم میگذردمدعی است که گمرک اهوازازحیث واردات دراین دوساله وسعتی پیداکرده وترتیب امورات اداری آن بواسطه اهمیت مستلزم آن است که درقبضه اختیار (روسای اروپائی)وباین جهت یکنفررئیس برای انجام کارهای گمرکی آن صفحات لازم است استخدام شودواینک سوادمراسله ای که اخیراازاداره گمرک دراینخصوص رسیده باهمین ضمائمی که متضمن سوابق این مقصوداست تلواایفادداشت ولزوما مستدعی میشوددرجلسات این ایام این فقره رامطرح مذاکره قرارداده دقت وتحقیقی که دراین موردلازم است بفرمائید وبهرطورمقتضی وصلاح دیدندمراتب رازودترتصریح ومرقوم فرمائیدکه وزارتمالیه ازآن قراربه اطلاع وزارتخارجه ترتیبات انجام درخاتمه ذریعه استدعای صدورجواب عاجل را تجدیدمیکند
(حکیم الملک)
(۲)سوادمراسله گمرک بوزارت مالیه مورخه ۲۶مه۱۹۱۰راپورت سالیانه گمرک عربستان رسیده ومعلوم میداردکه درعایدات سنه پیچی ئیل گمرکات اهوازناصری تزایدمعتنابهی شده است بدواکه این دفترخانه احداث گردیداجزای آنجامرکب ازاشخاص اهل مملکت بودندوعایدات سالی چندهزارتومان پیش نبودلیکن کم کم عبورومرورتجارتی ترقی نموده ودرپیچی ئیل عایدات آنجابسی هزارتومان رسیده است یعنی درعرض یکسال متجاوزازچهارمقابل شده است حالامیتوان گمرک اهواز ناصری راتشبیه بگمرکات خوی ارومی قصرشیرین سیستان قوچان بندرجزوغیره نمودونظربپاره ای ملاحظات اداره کردن اهواز ازدفاتریکه سبق ذکریافت مشکلتراست زیرامای التجاره ای که ازسرحدات قوچان سیستان بندرجزوغیره است تفتیش وتعیین پارچه های نخی وزیتون وغیره است تفتیش وتعیین آنهاخیلی مشکل است زیرااغلب پارچه های مخلوط ازابریشم وپنبه ولاس پنبه است وبرای شناختن وتشخیص آنهاگمرکچی متبحری لازم است ازطرف دیگربواسطه پیدا شدن چاه نفت عده زیادی ازاروپائی بآنجاواردشده اندمراودات بین قونسولگری انگلیس وگمرک خیلی زیادشده است برای اجرای موادامتیازنامه (اویل سندیکات)سئوال وجواب تازه هرروزه دربین هست وناچاربرای حل این مسائل وجواب دادن بآن مطالب وجواشخاص که خیلی مجرب وکاردان دیپلومات لازم است که بتواندبخوبی ازعهده خدمت کاملابرآیدباوجوداین همه تغییرات اساسی اهوازمامورین گمرک آنجابحال اولیه یانقریبابهمان حال باقی هستند ونتیجه آن شده است که همه مردم شاکی هستندوسفارت انگلیس شکایت میکندزیراکه خیلی کارهای کمپانی که هرگاه مامورقابلی بودممکن بوددرهمان جااصلاح شودبواسطه نبودن آن رجوع بتهران شده ودراینجاختم گردیده است کمپانی (لنج بروتر) که حالیه کشتیهای اودراهوازلنگرانداخته ومال التجاره بیرون میدهندشکایت نمیکندازاینکه برای اجرای پاره ای مطالب قانونی مجبوراست بااشخاصی طرف شده که قابلیت منظورندارندوغالب بواسطه نادانی پاره زیادرویهاونقدی میکنندوارد کنندگان امتعه شکایت میکنندازاینکه غالبا درتشخیص پارچه های مااشتباهات نموده پارچه پنبه وپشم راپشم خالص تشخیص میدهندودرانواع پارچه ها اشتباهات زیادمیکنندوچون همه این مطالب راباداره مرکزی راجع مینمایداداره هم ناچاربایدمتحمل زحمات بی فایده شدمقدای ازوقت خودراتضییع نمایدعلاوه برهمه اینهااشتباهات زیادرتعیین حقوق گمرکی انواع امتعه بنمایندواگرچنانچه دراهوازاشخاص لایق تری باشندممکن است خیلی بیش ازاینهاترقی نماید نظرباین ملاحظات لازم میدانم که دراهوازیکنفررئیس گمرک بلژیکی گذارده ودونفراجزای ایرانی قابل هم که چندسال دربنادرشمالی تحصیل تجربیات نموده باشندمعاون ۱قرارداده شودلهذاازحضورمبارک مستدعی است اجازه داده شودکه یکنفربمبلغ سالی هشت هزارفرانک ازبلژیکی اجیرنمائیم این مخارج درماه بیش ازصدوپنجاه تومان نخواهدشدومیتوانیم متعهدشویم که هم تزایدکلی درعایدات پیداخواهدشدوهم خدمت گمرکی بطورمطلوب اداره خواهدشدامرامرمبارک است چون دراینموقع جمعی ازنمایندگان خواستنددراین باب نظق کنندآقای متین السطلنه اظهارداشتندکه یکعده زیادی ازنمایندگان اجازه خواسته اندآیاتصورنمیکندکه مذاکره کافی است.
حاجی سیدابراهیم_عرض میکنم ایرادیکه بنده کردم آقای مخبرجواب ندادندوکسی میشودکه جواب بدهدبنده که این راجع یکمیسیون بودجه است تابکمیسیون بودجه نرود بنده ممکن نیست که تصویب کنم وعلاوه اینمراسله گمرک خوددلیل برخلاف مقصودشده است که اگربااین همه مدت واین همه لزوم بیاناتیکه میکنندچندنفری ایرانی راترتیب نکرده باشندکه ازعهده اینکاربرنیایدمیتوانیم بگوئیم خدای نخواسته ایرانی نمیتوانداینکاررااداره کندواینکه وزیرامورخارجه اصراردارندکه لازم اسن البته میدانم که ازاروپائیها برای بعضی جاهابایداستخدام کنیم اماروزبروززیادترنباشدبایدبعضی جاهاکم کنیم ودرکنترات استخدام چند نفریکه درده پانزده روزقبل گذشت گفته شدکه یکی ازشرایط که بایدباینهابکنیم این باشدکه درظرف سه سال اشخاصی رابرای ماتربیت کنندکه اگرخودشان بروندوبخواهیم که آنهامتکفل این اموراداری باشندبتوانندازعهده خدمات برآیندوکافی باشندودراین صورت بعقیده بنده این است که بایدازعهده این خدمت که تربیت کرده اشخاص بایدبرنیایندبهرحال بعقیده بنده این است که بایدبکمیسیون بودجه برودوهمچنین بکمیسیون قوانین مالیه هم برودکه نظری دراین باب بکنندوبدون اینکه کمیسیون بودجه نظری دراین بکندبنده اینراقابل رای نمیدانم.
معززالملک_کمیسیون خارجه درباب حقوق اینها هیچ اظهاری نکرده است که ملاحظه کرده باشددرکاربودجه فقط اینجابرای استخدام یکنفر برای اهوازکه ازطرف وزارت مالیه اظهارشده بودکه هشت هزارفرانک حقوق داده شودوکمیسیون فقط تصویب استخدام یکنفرراکرده است ودرواقع ازطرف وزارت نالیه استعلام شده بودکه تصویب میشودکه آیاجایزاست گذاشتن یکنفرمستخدم اروپائی دراینجایانه واینکه نوشته شده است هشت هزارفرانک عین همان است که لایحه وزارتمالیه معین کرده است وکمیسیون خارجه بهیچوجه من الوجوه نگفته است که نرودبکمیسیون بودجه البته بایدبرودوجرح وتعدیلی ازنقطه نظرخودشان درکمیسیون بودجه بنمایند وکمیسیون خارجه بهیچوجه مداخله دراینخصوص نکرده است وآندوفقره دیگرهم فقط گفته است که آندونفراین مقدارحقوق داشته باشندواینهم بازمربوط بکمیسیون خارجه نیست وکمیسیون خارجه مداخله نکرده است امادرباب دخمت وعدم خدمت آنهااین دوکاراست یکی این استکه علاوه برخدمت اداری هم تعلیمات دیگرراازآنهابایدخواست یعنی بگوئیم که علاوه برخدمت اداری یک سمت تعلیمی هم داشته باشندیکی هم خدمت اداری اگراینهادرست داهل خدمت نشده باشندنمیتوانیم بگوئیم کارنکرده اندبواسطه اینکه ازشغل وظیفه شان خارج است وکاراداری شان رانمیشودگفت بدکرده امدبجهه اینکه استاتیستیک گمرک بمانشان میدهدکه اینهاخوب خدمت میکنندودرموقعی که رئیس یک اداره ویک وزیریکه داخل درکارهستندومعایب ومحسنات راخوب بدانندوهرقدرمااطلاع داشته باشیم بازهم اطلاعات ماسطحی خواهدبودگمان میکنم که بتوانیم ملتفت آن دقایق ونکات باشیم ولازم است برای پیشرفت کارکه یک اروپائی دراهوازباشدوبنده تصورنمیکنم که این هیچ ایرادی داشته باشدپس فقط باقی میماندکه بنظرکمیسیون بودجه برسدواینرامجلس شورای ملی میتواندتصویب کندکه برای خوب اداره کردن امورازیک نفراروپائی بیایدودرمراسله مالیه این مراسله تصویب وتاییدمیکندومجلس شورای ملی هم میتوانداینراتصویب کندوآنوقت درباب حقوق آنهارجوع میشودبکمیسیون بوجه وکمیسیون بودجه هم تصرفی دران خواهدکردوامادرباب آنسه نفردیگراگریکی ازانهانمیمرد ودونفردیگراستعفانمیکردندمنفصل نمیشدندهمه آنهابودندپس این حرفهاسریک نفراست برای سرحداهوازواینراهم وزارت مالیه صلاح دیده است واهمیت داردالبته خیلی لازم است برای اینجائیکه هم اداره گمرک وهم وزیرمالیه وجود یک اروپائی رابرای ادارخ کردن آنجاتصدیق وتصویب کرده اند.
حاجی سیدابراهیم_ماده۱۹نظام نامه
Page 8 – 11 missing
برگشته اند بنده استدعا دارم که بعد از این سوالاتی که وزیر امور خارجه میشود . زودتر بیایند و جواب بگویند و پس از انقضای مدت سوال حاضر برای جواب بشوند.
وزیر امور خارجه – اولا دوماه نیست که اینعده قشون بحری انگلیس در بندر لنگه وارد شده است ومدتی نیست که این عده قشون بحری انگلیس در بندر لنگه وارد شده است و مدتی نیست که واردشده بودند و دیگر اینکه بنده کرارا در این مجلس عرض کردم که مقصود از این سوال نه این است که وزیر بیاید بگوید که اقدامات مفتضیه در این باب شده است و مجلس اکتفا به لفظ اقدامات مفتضیه نخواهد کرد مقصود این است که یک سوالی که میکند ان وزیر را متوجه میکند به آن قائله و باید منتظر باشد که وزیر رفع آن قائله را کرده باشد و بنده هم اگر یک چند روزی طول می دهم سوالات مجلس را برای این است که میخواهم اقدام را کامل کنم و نتیجه حاصل کنم و بیایم آن نتبجه را اینجاعرض کنم و باین جهت است که که یکی دو مسئله قامض است که هنوز نتوانستم نتیجه اقدامات خودم را به وکلای محترم عرض کنم و عاقبتش همان اقدامات صحیحه است و نتایج حسنه خواهد داد و الا غیر از آن د و مسئله همیشه بنده جواب سوالات را داده و در مطالب وارده اقدامات فوری کرده ام و خوشبختانه نتیجه حسنه گرفته ام .
نایب رئیس دستور جلسه اتیه شوردویم امتیاز طلا شوئی کوه زر –راپورت شعبه اول راجع به نماینده رامنه ـ راپورت کمیسیون بودجه در باب مقرری آقایان سردارر و سالار ملی ایضا راپورت کمیسیون بودجه در باب ورثه حسام الاسلام نمامینده خراسان .
کاشف در این موقع که تلگرافی از سردار ارفع و صلوات الدوله خوانده شد بنده خیلی از رفتارهایی که در دوره استبداد صغیر از این سرداراران خصوصا سردار ارفع اطلاع دارم لازم است که اظهار تشکر از هر دوی ایشان بکنم خصوصا از اقای سردار ارفع که در آن موقع خیلی اقدامانت و همه قسم همراهی که مخصوصا بنده در آن وقت آنجا بوده ام و دیده ام وکرده اند و خسوسا ملت باید تشکر ازاین دو نفر داشته باشد و اگر از مجاهد بیشتر اقدام نکرده باشند بهیچوجه کمتر هم نیستند و همه قسم باید اظهار تشکر از این قسم سردارها بشود .
مجلس یک ساعت و نیم از شب گذشته ختم شد .